WARARKA MAANTA 21ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u rabaa gabartiisa Jihaan Xassan Shiikh “Shuruf-Badan” kursiga gobalaha amniga? Yaase u ogalaaday in ayadoo safiir joogay si qabiilaysan uu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u magaabaayo gabartiisa/igaartiisa? Yaa noqon doona Raysal Wasaare cusub?  Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Mzxkammadda Dastuuriaga ah? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho ? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye”  ugu magacabay nin darajadda Sareeye Guut iska qaaday Wasiirka Haweenka? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye”  u ilaaway sidii wax ay Dowladda Soomaaliya ugu soo bartay ? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha cusub? Yaa diiday inay Dowladda Dhexe Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan?  Yaa madaxweynaha soo socda noqon doona?  Ha Wiqleyso! 

Somaliland 21ka Diseebar 2024  Somaliland ayaa Qorshaynaysa inay Maraykanka saldhig millateri ka siiso magaalo xeebeedka Berbera , haddii ay danteeda ka dhex aragto, sida ay sheegtay Wakaaladda Wararka ee SOLNA.

Wakaaladda ayaa warisay in Wakiilka Somaliland ee Maraykanka, Bashiir Good, oo waraysi siiyay qaar ka mid ah warbaahinta, uu sheegay in Somaliland diyaar u tahay inay saldhig siiso Maraykanka haddii Washington ay fuliso danaha Somaliland.

“Somaliland waa u diyaar inay saldhig millateri siiso Maraykanka, haddii uu ka shaqeynayo maslaxadaha labada dal ee Somaliland iyo Maraykanka,” ayuu yidhi Danjire Good.

Danjiraha ayaa xusay in Somaliland ay doonayso inay sidii dal madax-bannaan macaamil toos ah ula sameyso Washington, iyada oo aanay jirin cid saddexaad oo dhex-dhexaadinaysa.

Kadib doorashadii 13-kii December, waxaa sare u kacay hadal-heynta aqoonsiga Somaliland, iyadoo warbaahinta Maraykanku tabisay in ay suurtogal tahay in Donald Trump uu aqoonsado Somaliland. Sidoo kale, waxaa jira hindise-sharciyeedyo loo gudbiyay qaar ka mid ah goleyaasha Maraykanka, kuwaas oo lagu doonayo in Somaliland lagu aqoonsado.

Madaxda saldhigga Maraykanka ee Afrika (AFRICOM) ayaa sannadihii la soo dhaafay si isdaba joog ah u booqday Berbera. Waxaana jira warar sheegaya in Maraykanku danaynayo inuu saldhig ciidan ku yeesho goobtan istiraatijiga ah.

Falanqeeyayaasha qaarkood oo ka faalooda siyaasadda iyo arrimaha ciidamada ayaa sheegay in Washington ay dooneyso inay ka fogaato saldhigga Shiinaha ee Jabuuti, kaas oo marar badan looga shakiyay inuu basaaso siraha ciidamada Maraykanka.

Maraykanka 21ka Diseebar 2024  Safaaradda Soomaaliya ee Washington ayaa heshiis la saxiixatay mid kamid ah shirkadaha ugu waaweyn ee ka shaqeeya u qareemidda iyo u ololaynta Maraykanka, iyadoo ujeedku yahay in la taageero dadaalka Soomaaliya ee ka dhanka ah aqoonsiga madax bannaanida Somaliland.

Warkan oo lagu daabacay joornaalka The Africa Report, ayaa lagu sheegay in shirkadda BGR ay qandaraas ku qaadatay muddo 12 bilood ah lacag dhan $600,000 si ay saamayn ugu yeelato go’aannada sharciyeed ee Maraykanka ee la xiriira arrinta aqoonsiga Somaliland.

Safaaradda Soomaaliya ayaa sheegtay in xiriirka Soomaaliya iyo Maraykanka uu yahay mid istiraatiiji ah. “Waxaan sii wadeynaa inaan ka wada shaqeyno la dagaalanka argagixisada iyo arrimaha kale ee muhiimka ah ee amniga. Waxaan sidoo kale doonaynaa inaan ballaarinno iskaashiga dhaqaale iyo xiriirka labada dhinacba,” ayay safaaraddu u sheegtay The Africa Report.

Heshiiskaan ayaa imanaya xilli dhowr ruug-caddaa oo ka tirsanaa Xisbiga Jamhuuriga ay gadaal ka riixayaan aqoonsiga Somaliland. Waxaana kamid ah, Tibor Nagy, oo hore u ahaa Kaaliyaha Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Afrika, iyo Peter Pham, oo ahaa Ergeyga Gaarka ah ee Harooyinka Waaweyn.

Sidoo kale, toddobaadkii hore, Xildhibaan Scott Perry oo ka tirsan Xisbiga Jamhuuriga, kana mid ah Guddiga Arrimaha Dibadda ee Aqalka, ayaa soo bandhigay sharci Somaliland loogu aqoonsanayo dal madax bannaan.

Siyaasiyiinta u dhuundaloola arrimaha Geeska Afrika ayaa sheegay in tallaabadan Maraykanka uu uga gol leeyahay inuu uga hortago saameynta Shiinaha ee gobolka.

Puntland Iyo Jubbaland 21ka Diseebar 2024  Maamullada Jubbaland iyo Puntland oo si weyn uga soo horjeeda nidaamka doorasho ee Villa Soomaaliya ay wado ayuu guddoomiyaha golaha shacabka u direy baaq cusub.

Sheekh Aadan Madoobe ayaa sheegay in nasiib xumo ay tahay in waqtigaan la joogo ay arkaan dowlad-goboleedyo diidan doorashooyinka qof iyo codka, isagoo ugu baaqay maamullada Jubbaland iyo Puntland inay aqbalaan nidaamkan doorasho.

“Adduunka waa nala yaaban yahay sida ay Soomaalida oo dad Islaam ah ay ugu midoobi la’yihiin nidaam doorasho oo xor ah,” ayuu Sheekh Axmed Madoobe ka sheegay khudbadii xalay uu ka jeediyay munaasabadii lix sano guuradii markii Lafta-gareen loo doortay hoggaanka Koonfur Galbeed, taas oo uu goobjoog ahaa ra’iisul wasaare Xamza.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale wuxuu ammaan u jeediyay Somaliland, oo ayadu si xor iyo xalaal ah doorashooyinkeedii uga qabatay deegaanadeeda, taas oo looga adkaaday Muuse Biixi oo hoggaamiyanayay maamulka in ka badan 7 sano.

Baaqan ayaa imanaya xilli uu guddoomiye Aadan Madoobe uu baarlamaanka u marsiiyay Villa Soomaaliya shuruuc muhiim u ah nidaamka doorasho ee uu ku dhagan yahay madaxweyne Xasan Sheekh, taas oo hoos u dhigi karta culeyska baaqan.

Maamullada Puntland iyo Jubbaland ayaa qeyb ka aheyn wada-hadallada ay dowladda Soomaaliya go’aan uga gaartay inay dalka guud ahaan ka hirgeliso doorasho qof iyo cod ah, waxaana labada maNidaamka doorasho ee muddooyinkii dambe ay sida weyn uga shaqeynaysay Villa Soomaaliya ayaa sidoo kale waxaa si adag uga horyimid oo qaadacay madaxdii hore ee dalka iyo siyaasiiyinta mucaaradka, oo ayagu sheegay in looga dan leeyahay “muddo kororsi sharci darro ah.”amul qabaan in hanaan sharci ah loo marin nidaamkan doorasho.

Maraykanka 21ka Diseebar 2024 Golaha Wakiilada ee Mareykanka ayaa ugu dambeyn meel mariyay miisaaniyad kumeel-gaar ah oo lagu sii maalgelinayo dowladda federaalka Mareykanka ilaa bisha Maarch, kadib labo isku day oo hore oo fashilmay.

Codbixintii ka dhacday Golaha ayaa waxaa taageeray 366 mudane, halka 34 ka soo horjeesteen, hal xildhibaanna uu ka aamusay. Dhamaan mudanayaasha diiday miisaaniyadda waxay ahaayeen xubno ka tirsan xisbiga Jamhuuriga.

Mudanayaasha Jamhuuriga ayaa isku raacay soo jeedin cusub oo la xiriirta miisaaniyadda. Shir dheer oo ay yeesheen xildhibaannada Jamhuuriga kadib, Afhayeenka Golaha Wakiillada, Mike Johnson, ayaa sheegay in la isku afgartay qorshe cusub oo looga fogaado xirnaanshaha shaqada dowladd

Tallaabadan degdegga ah ayaa timid kadib markii xildhibaanada Jamhuuriga ee Kongareeska ay Khamiistii ku guul-dareysteen in ay meel mariyaan miisaaniyad uu taageerayay Madaxweyne la doortay Donald Trump.

Si miisaaniyadda loo ansixiyo oo looga fogaado xiritaanka dowladda, labada aqal ee Kongareeska – Aqalka hoose oo Jamhuuriga uu ku badan yahay iyo Aqalka Senate-ka oo Dimuqraadiyiinta maamulaan – waa inay ansixiyaan. Madaxweyne Joe Biden ayaa sheegay in uu taageersan yahay miisaaniyadda uuna saxiixi doono.

Tuushka 21ka Diseebar 2024 Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa sheegay inay aheyd in dalkiisu uu mar hore duullaan ballaaran ku qaado Ukraine, iyadoo si wanaagsan loogu diyaar garoobayo dagaalkaasi.

Putin ayaa sidan ka sheegay shirkiisi jaraa’id ee sanadlaha ahaa, oo uu ku sheegay inay ahayd in diyaarin nidaamsan loo sameeyo duulaanka 2022-kii, kaas oo uu ku tilmaamay howl-gal militari oo gaar ah.

Putin ayaa intii uu socday shirka jaraa’id kasoo muuqday shaashad weyn oo buluug ah oo muujinaysa khariidadda federaalka Ruushka, oo ay ku jiraan qaybo kamid ah Ukraine-ta uu dagaalka kala dhaxeeyo.

hirka jaraa’id ee Putin oo u muuqday mid si adag loo xakameeyay, haddana intii lagu guda jiray waxaa su’aalo weydiiyey saxafiyiinta qaara, kuwaas oo ku aadana inta badan dagaalka Ukraine.

Putin ayaa mar la weydiiyay inuu dareemayo in waddanku ku jiro xaalad ka wanaagsan tii markii uu ka tagay hoggaamiyihii isaga ka horreeyay ee Boris Yeltsin 25 sano ka hor, Putin waxa uu sheegay in Ruushku uu dib u helay wuxuu ugu yeeray “madax-bannaani.”

“Wax walba oo ku dhacayay Ruushka xilli hore, waxaan u soconay inaan lumino madax-banaanideena,” ayuu Putin sii raaciyay hadalkiisa, isagoo u jawaabaya Steve Rosenberg, oo ah tafatiraha BBC-da ee Ruushka.

Si kastaba, Ruushka ayaa Crimea ka qabsaday Ukraine sanadkii 2014-kii, waxaana ciidamada taageersan Ruushka ay dagaal ka bilaabeen bariga Ukraine, balse sideed sano kadib Putin ayaa isku dayay inuu qabsado caasimadda Ukraine ee Kyiv.

Muqdisho 21ka Diseebar 2024 Duqa Magaalada Muqdisho ee cusub, Maxamed Axmed Amiir, waa aqoonyahan iyo oday xilliyo kala duwan soo shaqeeyay. Wuxuu ka mid yahay dadka aamminsan in xaajada la rogrogo oo la isku dayo in dhan walba laga eego si xalkeeda loo helo.

Waxaan ku kalsoonahay haddii taageerada uu mudan yahay uu ka helo shacabka Muqdisho iyo Dowladda Federaalka in uu caasimadda horumarin kari doono.

Xataa asaga oo aan wax baarbaarin qofka Xamar dhex mara, waxaa uu arkayaa in barakacaayshu ay xal u baahan yihiin, in loo baahan yahay in saboolnimada lala tacaalo, in magaaladu aanay lahayn beero nasasho, in aan dhallinyaradu haysan garoommo loo asteeyay oo ay ku cayaaraan, in aan xeebaha yar ee lagu dabaalan karo aan nadaafaddoodu wanaagsaneyn iyo in dhismayaasha Dowladda ee burbursan ay u baahan yihiin in dib loo dhiso haddii kale qummaati loo dumiyo ama ugu yaraan deyr qariya lagu wareejiyo.

Daadka iyo biyo degeenka sida balliga noqda iyaguna waa dhibka xilliga roobka.

Si loo sahlo isu socodka magaalada waxaa u baahan in su’aal la geliyo qiilka amni ee ku jira in waddo muhiim ah laga dhex dhisto Ganjeello sidii in ay tahay guri qof leeyahay.

Horumarka iyo isu socodka Muqdisho hey’adaha ogaal la’aan cuuryaamiyay ee waddooyin muhiim ah ka dhex dhistay gidaar ay ganjeello saaran tahay waxaa ka mid ah Xarunta Gobolka Banaadir, Wasaaradda Maaliyadda iyo Bankiga Dhexe, He’adda Nabad Sugidda oo dhowr degmo midba cad ka goosatay iyo qaar kale.

Saddexdaas hey’adood aagga ay magaalada ka goosteen marka la isu geeyo bedkiisu kama yara Degmooyinka Gobolka banaadir qaarkood, waana ka mid sababta ay degmooyinka Kaaraan, Cabdicasiis iyo Shibis qeybo ka mid ah ay kor ugu kici la’ yihiin marka la barbardhigo degmooyinka haysta ganacsiga iyo isu socodka xorta ah.

Waxaa intaa dheer in dhulkaas weyn ee he’ydahaasi ay qiil amni dartiis u goosteen in xataa gudahiisa aanay ka muuqan bilic caasimadeed.

Intaasi waa af billowga howlaha ku hor yaalla, ayada oo aan loo gelin xuquuqda matalaadda siyaasadeed ee dadweynaha Gobolka Banaadir iyo in ay doortaan, sidii aad adiguba u tiri, Duqii adiga ku beddeli lahaa ama aan kuugu daree ay adiga kaaga dhigaan mid codkooda iyo rabitaankooda ku fadhiya xafiiska.

Guddoomiye Amiir soo dhowow.
Allah ha kugu guuleeyo xilgudashada.

W/Q: Yuusuf Garaad

DDSI 21ka Diseebar 2024 \Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa weerar ay maleeshiyaad hubeysan ka gaysteen degaanka Dacawaley oo ka tirsan gobolka Faafan ee dowlad deegaanka, halkaasi oo lagu dilay ciidamo ka tirsan kuwa is-maamulka.

Inta la xaqiijiyay waxaa weerarkan lagu dilay ugu yaraan illaa 5 askari oo ka tirsan booliska dowlad deegaanka, kadib markii ay weerar gaadmo kala kulmeen dabley hubeysan oo beegsatay xilli ay ku sugnaayeen deegaanka Dacawaley oo ay ka jirto xiisad xooggan.

Weerarkan ayaa daba socday dagaal shalay ka dhacay deegaanka oo dhex-maray ciidamada dowlad deegaanka Soomaalida iyo maleeshiyaad kasoo jeeda deegaanka, kaas oo saameyn xoogan dhaliyay, kadib markii ay isku dhaceen labada dhinac.

Xukuumadda is-maamulka Soomaalida Itoobiya oo ka hadashay dagaalka ayaa sheegtay in uu u dhaxeeyay ciidamadooda iyo dablayda hubaysan uuna yimid, kaddib markii ragga hubeysan ay weerareen qaar kamid ah Masuuliyiinta degaanka iyo xubno Boolis ah.

Ciidamada la weeraray ayaa tilmaamtay in xilligaasi ay deegaanka u joogeen xallinta hilaafaad halkaas ka jiray, kadibna ay la kulmeen weerara uga yimid dableysa hubeysan.

Sidoo kale xukuumadda ayaa sheegtay in haatan ay waddo dedaallo dheeraad ah oo looga hortagayo xiisaddaasi, waxayna baaq nabadeed u dirtay shacabka degaannada ay colaaddu ka dhacday, iyada oo ka dalbaDhacdadan waxaa ka horreeyay dil kale oo todobaadkii hore agagaarka deegaanka Dacawaley loogu gaystay madaxii amniga ee degmada Yoocaale iyo labo qof oo la socotay, waxaana ka dambeeyay dilkooda dabley hubeysan oo aan la garan, kadibna baxsatay.tay in nabadda iyo xasilloonida ay ka shaqeeyaan.

WARARKA MAANTA 20ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Mzxkammadda Dastuuriaga ah? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho ? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye”  ugu magacabay nin darajadda Sareeye Guut iska qaaday Wasiirka Haweenka? Maxuu Madaxweyne Xassan “Dhuuso=Fooxiye”  u ilaaway sidii wax ay Dowladda Soomaaliya ugu soo bartay ? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha cusub? Yaa diiday inay Dowladda Dhexe Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan?  Yaa madaxweynaha soo socda noqon doona?  Ha Wiqleyso! 

Jubbaland 20ka Diseebar 2024 Diyaarad Jubbaland hub u siday oo shalay ka baxday degmada Doolow ayey joojisay dowladda Soomaaliya, sida ay ilo wareedyo ku sugan gobolka Gedo u xaqiijiyeen Caasimada Online.

Hubkaas waxaa la sheegay in dowladda Itoobiya ay dalka soo gelisay mudadii uu jiray khilaafkii kala dhexeeyey dowladda federaalka, ka hor heshiiskii Ankara.

Hadda waxaa la sheegay in Axmed Madoobe uu ka codsaday Itoobiya, waxaana diyaarad looga qaaday magaalada Doolow, si loo geeyo Kismaayo, balse hay’adda duulista Soomaaliya ayaa diyaaradaas ku amartay inay soo marto Muqdisho.

Qorshahaas ayaa fashilmay, waxaana diyaaradii dib loogu celiyey Doolow, maadaama ay dowladda federaalka u gacan geleyso, hadii ay Muqdisho soo marsiido hubkaas.

Axmed Madoobe oo cunaqabateyn adag oo dhaqaale iyo safar isugu jirta ay saartay dowladda Soomaaliya ayaa la xaqiijiyey in hubkaan uu ka dalbaday Itoobiya, si ciidamada u dagaalamaya uu ugu qalabeeyo.

Degmada Doolow ee gobolka Gedo waxaa ku xoogan ciidamada Axmed Madoobe, waxaana jooga wasiirka Amniga Jubbaland, sidoo kale waxaa jooga ciidamada Itoobiya oo taageersan nidaamka Axmed Madoobe ee Jubbaland lagu hoggaamiyo.

Ciidamada Itoobiya ayaa taageerada Axmed Madoobe ku xumeynaya dowladda federaalka Soomaaliya, maadaama xiisad adag ay ka dhexeyso Itoobiya iyo Soomaaliya, taageerada Itoobiya ee Jubbaland ayaa lagu qeexaa ‘qeyb ka mid ah qorshaha dowladaas ee cuuryaaminta Soomaaliya.’

Muqdisho 20ka Diseebar 2024 Diblomaasi sare oo u dhashay dalka Shiinaha Mr Xue Bing ayaa booqasho heer sare ah ku yimid magaalada Muqdisho, taasi oo muujineysa sida ay Beijing uga go’an tahay taageerada midnimada dhuleed ee Soomaaliya.

Dowladda Shiinaha ayaa mar kale ku celisay inay taageersan tahay madax-banaanida dhuleed ee Soomaaliya, xilli ay sii kordhayaan baaqyada ka imaanaya Mareykanka ee ah in ay aqoonsadaan maamulka Somaliland. Loolanka diblomaasiyadeed wuxuu muujinayaa kororka tartanka awoodda weyn ee Geeska Afrika ee istaraatiijiyadeed ee muhiimka ah.

Ergeyga gaarka ah ee Shiinaha Xue Bing ayaa booqasho ku tagay caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho Talaadadii, isagoo muujiyay sida ay xukuumadda Beijing u taageersan tahay madax bannaanida Soomaaliya.

Booqashadan ayaa ku soo beegantay iyadoo qaar kamid ah madaxda xisbiga Jamhuuriga ee Washington ay dabada ka riixayaan sidii loo aqoonsan lahaa Somaliland oo ku dhawaaqday gooni-isu-taagga sannadkii 1991-kii, balse aan cidina aqoonsan.

Xafladdii caleema saarka madaxweynaha Somaliland ee 12-kii December ayaa soo jiidatey dareenka Shiinaha, kadib markii ay ka soo qayb galeen wakiilo ka kala socday jasiirada Taiwan iyo Maraykanka. Shiinaha ayaa si degdeg ah uga mudaaharaaday joogitaanka Taiwan ee xafladda, isaga oo ka soo horjeestay in Taiwan iyo Somaliland ay isweydaarsadaan xiriir dublamaasiyadeed.

Xildhibaan Scott Perry oo ka tirsan Congress-ka Maraykanka, ayaa soo bandhigay sharci ku baaqaya in Somaliland loo aqoonsado qaran madax-bannaan, kaas oo lagu saldhig looga dhigay sida dimuqraadiyadda ah ee ay u maamulayso gobolkeeda iyo doorashooyin nabad ah.

Soo jeedintu waxa ay la socotaa mashruuca muranka dhaliyay ee loo yaqaan 2025 project, oo ah liis siyaasaded oo loo arkay in uu yahay qorshe u samayn kara maamulka soo socda ee Donald Trump, in kasta oo Trump uu iska fogeeyay dukumeentiga.

Dhaq-dhaqaaqa diblomaasiyadeed ayaa ka tarjumaya danaha istaraatiijiyadeed ee ballaaran ee Geeska Afrika, gaar ahaan agagaarka marin biyoodka Bab el-Mandeb, oo ah mid ka mid ah marinnada maraakiibta ugu mashquulka badan adduunka.

Shiinuhu waxa uu saldhigii u horeeyay ee uu ku leeyahay dibadda ka dhisay dalka Djibouti, halka uu Maraykanku sahaminayo gelitaanka dekeda Berbera ee Somaliland isaga oo ballaarinaayo joogitaankiisa gobolka.

Khubaradu waxay soo jeedinayaan in aqoonsiga Maraykanka ee Somaliland uu saamayn weyn ku yeelan karo saamaynta Shiinaha ee gobolka, isla markaana ay suurtogal tahay inuu xoojiyo mawqifka diblomaasiyadeed ee Taiwan ee Afrika.

Si kastaba ha ahaatee, tillaabadan noocaan oo kale ah ayaa Soomaaliya ku riixi karta in ay ku sii dhawaato Shiinaha iyo Ruushka, inkastoo falanqeeyayaasha ay xuseen in xasillooni darrada Soomaaliya ee hadda jirta ay xaddidi karto iskaashigaas.

Xaaladdu weli waa khatarteeda leh, iyada oo saamayn ku yeelan karta xasilloonida gobolka, amniga badda ee caalamiga ah, iyo tartanka istiraatijiyadeed ee u dhexeeya Maraykanka iyo Shiinaha ee Afrika.

Uganda 20ka Diseebar 2024 Wasiirka Arrimaha Dibadda Uganda Gen. Jeje Odongo, ayaa ku nuux-nuux saday muhiimadda ay leedahay in dhaqaale joogto ah loo helo Hawlgalka cusub ee Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM) intii uu socday kulan heer wasiir ah oo looga hadlayay xaaladda Soomaaliya iyo qabanqaabada gabagabeeynta howlgalka ATMIS ee Soomaaliya.

What kind of hypocrisy are you playing with the Somali people? You are sending Somali National Troops to #JubbalandState in order to destabilize while you are now issuing bogus press release to intervene and stop the fresh fighting between #Somaliland and #SSKhaatumo in Erigabo District in #Somalia. 

Odongo ayaa bogaadiyay horumarka laga sameeyay Soomaaliya oo ay ku jiraan saddex doorasho oo xiriir ah iyo soo dhisidda dowlad la aamini karo.

Si kastaba ha ahaatee, waxa uu walaac ka muujiyay xaaladihii ugu dambeeyay ee ka dhacay deegaanka Raas-kambooni, taasi oo uu sheegay in la xoojiyo kaliya dagaalka ka dhanka ah Al-shabaab.

Wasiirka ayaa ku booriyay DFS iyo Jubaland inay wada hadal ku dhameeyaan khilaafkooda, Sidoo kale, wuxuu soo dhaweeyay gunaanadka qodobadii kasoo baxay wada hadaladii Ankara ee Soomaaliya iyo Itoobiya, oo dhacay 11-kii December, 2024-ka.

Odongo ayaa carabka ku adkeeyay baahida loo qabo in DFS ay mudnaan siiso tayeeynta ciidamada Qaranka qeybihiisa kala duwan,Waxa uu ka digay in AUSSOM aysan la kulmin caqabado la mid ah kuwii ay la kulmeen howlgaladii AMISOM iyo ATMIS, oo ay ka mid yihiin awoodsiin la’aanta iyo maalgelin la’aanta.

Wasiirka ayaa si adag u taageeray in si degdeg ah oo buuxda loo dhaqan geliyo Qaraarka Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ee tirsigiisu yahay 2719 ee lagu maalgelinayo AUSSOM, laga bilaabo Janaayo 1, 2025.

WARARKA MAANTA 18ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa u bixiye “Dhuuso-Fooxiye” Madaxweyne Xassan? Maxaa iga galay shacabka #Soomaaliyeed waxaan rabo ayaan hantida dadweynaha ka samaynaa Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuuse u diiday inuu sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ #Maqaamka #Muqdisho? Yaa diidi kara in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ la keeni doono Teendhadii Afisyoone? Yaa diiday #Soomaaliya inay ka shaqayso lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Meeqo safiir ayuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ oo dumar ka wada dhigay si aan loola xisaabtamin?  Ha Wiqleyso! 

Ceerigaabo 18ka Diseebar 2024 Dagaal aad u xoogan oo aan waxba la isku reeban ayaa galabta ka qarxay deegaano ka tirsan koonfurta gobolka Sanaag, kaasoo u dhexeeya ciidamada Somaliland iyo kuwa SSC-Khaatumo.

Labada dhinac ayaa soo bandhigay maxaabiis ay kala qabsadeen, hase yeeshee khasaaraha dhabta ah ee ka dhashay dagaalka galabta weli lama oga. Waxaa keliya baraha bulshada lagu faafinayaa dhawaqa rasaasta iyo dayanka qoryaha waaweyn ee labada dhinac isku adeegsanayaan.

Ciidamada SSC-Khaatumo ayaa isku dayay inay la wareegaan deegaano ka tirsan gobolka Sanaag iyo magaalada Ceerigaabo, halkaas oo ciidamadoodu dhawaan soo galeen. Dagaal laba maalmood socday kadib ayay ka baxeen magaalada, iyadoo qaar ka mid ah ciidankoodana la qabqabtay.

Dagaalka haatan socda ayaa daba socda iska horimaadyo hore oo labada dhinac ku dhexmaray Laascaanood iyo deegaano kale oo ka tirsan gobollada Sool, Sanaag, iyo Togdheer. Somaliland iyo SSC-Khaatumo ayaa midba midka kale ku eedaynaya masuuliyadda colaaddan soo cusboonaatay oo aan weli la saadaalin karin halka ay ku dambeyn doonto.

Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro, oo hore u sheegay inuu doonayo in xal diblumaasiyadeed lagu qaboojiyo colaadda, ayaa hadda wajahaya cadaadis xoogan oo ka dhashay dagaalka sida isdaba joog ah uga soconaya gobolladaas.

Muqdisho 18ka Diseebar 2024 Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad ee Xukuumadda Soomaaliya, Cabdisalaam Cabdi Cali, ayaa caawa guddoomiyey shir muhiim ah oo looga hadlayay u diyaar garowga munaasabad weyn oo dowladda Soomaaliya ay qaban-qaabineyso.

Shirkaan ayaa caawa lagu qorsheeyey Daahfurka Dhismaha Horumarinta ‘Muqdishada Cusub iyo Garoonka Diyaaradaha Caalamiga ah ee Muqdisho’ oo magaalada Muqdisho lagu qaban doono maalinta Khamiista ah ee 19-ka bishaan Diseembar 2024.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka ayaa sheegay in Mashruucyadan oo leh muhiimmad qaran, ay xoojin doonaan kobaca dhaqaalaha iyo horumarka Muqdisho.

Wuxuu sheegay in magaalada Muqdisho loo beddeli doono xarun ganacsi oo heer caalami ah.

Shirkan ayaa waxaa ka soo qeyb galay Wasiirrada, Agaasimeyaasha iyo Masuuliyiinta kale ee ka qeyb qaadanaya fulinta mashariicda horumarineed ee wejiga koowaad ee qorshahan.

Masuuliyiintii kasoo qeyb gashay shirkaan waxaa laga dhageystay warbixinno ku saabsan khubarada daraasadaha kala duwan ku sameeyay mashariicda horumarinta Muqdishada cusub.

Mashruucaan  oo ay hoggaamineyso wasaaradda qorsheynta Soomaaliya ayaa lagu soo bandhigi doonaa Khamiista soo socota munaasabad weyn oo ka dhacaysa Muqdisho.

Maalgashiga Soomaaliya ayaa soo badanaya waxaana socda dhismayaal iyo dhaqaale kale oo siyaabo kala duwan loogu maalgashanayo magaalada.

Muqdishada Cusub waxaa lagu tilmaamay mashruuca ugu weyn dalka, waxaana laga hirgelinayaa waqooyiga magaalada Muqdisho, halkaas oo loo rari doono garoonka ugu weyn dalka.

Muqdisho 18ka Diseebar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Soomaaliya Xamse Cabdi Barre, ayaa Xarunta dowladda Hoose ee Xamar uga qeyb galay Munaasabad uu xilka kula wareegay Guddoomiyaha cusub ee Gobolka Banaadir, ahna Duqa Magaalada Muqdisho Maxamed Axmed Amiir.

Guddoomiyaha xilka wareejiyey ee gobolka Banaadir Yuusuf Xuseen Jimcaale (Madaale) ayaa soo dhaweeyey Guddoomiyaha cusub, isagoo ka sheekeeyey waxyaabihii uu qabtay.

“Guddoomiye Amiir ku soo dhawaaw u qidmaynta 4 malyan oo ku nool caasimadda Muqdisho” ayuu yiri Madaale.

Guddoomiyaha cusub ee gobolka Banaadir Maxamed Axmed Amiir ayaa sheegay in Madaale uusan meel ka aadin bulshada Muqdisho oo uu ahaan doono marjac loo noqdo.

“Waxaan rabaa in la igu qiimeeyo wax qabadkeyga, qorshaheygu waa in aan idiin adeego ee maahan in aan idinka adeegto, waxaa iga og’an in Muqdisho aan hormariyo,” ayuu yiri Guddoomiye Amiir.

Wuxuu sidoo kale balan-qaaday in dhalinyarada ku nool gobolka Banaadir uu shaqo abuur u sameyn doono, sidoo kale wuxuu balan-qaaday in nadaafadda caasimadda uu wax badan ka bedeli doono.

“Sida Ra’iisul Wasaare Xamsa horay u sheegay siyaasadda iyo u qidmeynta shacabka Muqdisho waan ku cibaadeysa doonaa,” ayuu yiri Guddoomiye Amiir.

Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa ugu dambeyntii khudbad ka jeediyey munaasabadda xil-wareejinta, isagoo shacabka Muqdisho ku tilmaamay dad aad u dulqaad badan.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay dhulka danta guud oo dadku ay degan yihiin, isagoo sheegay in shaqada danta guud ay dowladdu dadka ku qasbeyso oo dheg aysan jalaq u sii doonin qeyladhaanta dadka diidan shaqada ka socota danta guud.

“Waxaa la gaaray waqtigii dhagaxda waaweyn laga wareeji lahaa jidadka Muqdisho, amniga shaqo culus ayey dowladdu ka qabatay, wasiirka amniga waxaan farayaa caawa in dhagaxda laga wareejiyo jidadka,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaare Xamsa.

Moscow 18ka Diseebar 2024 Jeneraal sare oo Ruush ah ayaa Talaadadii lagu dilay bam lagu qariyay mooto, meel bannaanka ka ah dhismihii uu ka degganaa magaalada Moscow, maalin ka dib markii guddiga ammaanka ee Ukraine uu ku soo oogay dacwad dambiyeed.

Sarkaal u hadlay Ukraine ayaa sheegay in weerarkaas ay fuliyeen.

Lt. Gen. Igor Kirillov, oo ahaa madaxa ciidamada militariga ee nukliyeerka, baayolajiga iyo ilaalinta kiimikada, ayaa la dilay xilli uu u socday xafiiskiisa. Kaaliyaha Kirillov ayaa sidoo kale ku dhintay weerarka.

Kirillov, oo 54 jir ah, ayaa waxaa saaran cunaqabateyn dalal dhowr ah, oo ay ku jiraan UK iyo Canada, iyadoo loo heystey falkii uu ka gaystay dagaalka Moscow ee Ukraine.

Isniintii, hay’adda Amniga ee Ukraine, ee SBU, ayaa furtay baaritaan dembi oo ka dhan ah, ayadoo ku eedeysay inuu hagayay isticmaalka hubka kiimikada ee la mamnuucay.

Sarkaal u hadlay SBU ayaa sheegay in hay’addu ay ka dambeysay weerarka.

Sarkaalka, oo codsadey in aan magaciisa la shaacin maadaama aanan loo ogoleyn in xaaladda uu ka hadlo, ayaa Kirillov ku tilmaamay “Dambiile dagaal iyo bartilmaameed sharci ah.”

SBU waxa ay sheegtay in ay diiwaangelisay in ka badan 4,800 oo jeer inta jeer ee Ruushku uu hubka kiimikada u adeegsaday goobaha dagaalka tan iyo markii uu sida buuxda u soo galay February 2022 Ukraine. Bishii March, Waaxda Arrimaha Dibadda ee Maraykanka ayaa sheegtay in ay diiwaangelisay isticmaalka chloropicrin kaasoo loo adeegsadey ciidmada Ukraine. Gaaskan sunta ah ayaa markii ugu horreysay la adeegsadey dagaalkii 1-aad ee adduunka.

Ruushka ayaa beeniyay in uu wax hub sun ah u adeegsaday Ukraine, waxana uu ku eedeeyay Kyiv in ay suntan iyadu u adeegsatay dagaalka.

Kirillov, oo qabtay shaqadiisa hadda 2017, wuxuu ahaa mid ka mid ah shakhsiyaadka ugu caansan ee eedeymahaas loo soo jeediyey.

Waxa uu qabtay warbixino badan oo uu ku eedeeyay millatariga Ukraine in ay adeegsadeen walxaha sunta ah oo ay qorsheynayaan in ay ku qaadaan weeraro walxo shucaac ah – sheegashooyinkaas ayey Ukraine iyo xulafadeeda reer galbeedka isku fogeeyeen iyagoo ku tilmaamey dacaayad aan raad laheyn.

Bamkii loo adeegsaday weerarkii Talaadada ayaa ahaa mid laga hagaayey meel fog, sida ay sheegayaan wararka Ruushka ka imanaya.

Sawirro laga soo qaaday goobta ayaa muujinayay daaqado burburay iyo darbiyo gubtay.

Maraykanka 18ka Diseebar 2024 Xildhibaan ka tirsan Congress-ka Mareykanka oo la yirahdo Scott Perry ayaa waxa uu aqalka horgeeyay xeer cusub oo u ololaynaya in Somaliland loo aqoonsado dal madax-bannaan.

Hindise Sharciyeedka oo tirsigiisu yahay 10402 waxa uu hoosta ka xariiqayaa xasiloonida Somaliland ee tobanaanka sano socotay, ka go’naanta dimuqraadiyadda, iyo muhiimadda istiraatijiyadeed ee Geeska Afrika oo ah sababaha ugu muhiimsan ee aqoonsiga Maraykanka.

Sharcigan ayaa ku jira marxaladda koowaad ee habraaca sharci dejinta. Waxaa la Congress-ka la geeyay Diisambar 12, 2024. Sida caadiga ah waxaa tixgalin doona shirka guddiga ee soo socda ka hor inta aan loo gudbin Golaha ama Guurtida guud ahaan.

Sharcigu waxa uu ka dhigan yahay tallaabo muhiim ah oo lagu horumarinayo ictiraaf raadinta Somaliland ee tobannaan sano jirsatay.

Sharcigu waxa uu soo jeedinayaa in Maraykanku si rasmi ah ugu aqoonsado Somaliland dal gooni ah oo ka madax-bannaan Soomaaliya.

Waa kumaa Scott Perry?

Scott Gordon Perry wuxuu dhashey 27 May, 1962, waa siyaasi Mareykan ah iyo khabiir dhanka militariga ah oo howlgab ah.

Scott wuxuu ku dhashay San Diego, Awowayaashii Scott waxay ahaayeen muhaajiriin ka yimid waddanka Colombia.

Hooyadii waxay ahayd shaqaale diyaaradeed waxaana aabihii iyo hooyadii ay kala tageen isaga oo si aad ah u yar oo dhaw sano jir ah.

Wuxuu 1991-kii ka qalin jabiyay Jaamacadda Gobolka Pennsylvania oo uu ka bartay cilmiga maamulka iyo maareynta ganacsiga.

Sannadkii 2012, waxa uu shahaadada Masterka ee qorshaynta istiraatijiyadeed ka qaatay Kulliyada Dagaalka Ciidanka Maraykanka.

Sannadkii 2006, wakiilka gobolka Bruce Smith ee degmada 92aad ee Aqalka Pennsylvania ayaa go’aansaday inuu siyaaadda ka fariisto. Perry wuxuu ku guuleystey doorashadii hordhaca ah ee Jamhuuriga isagoo helay 41% cod .Wuxuu ku guuleystay doorashadii guud isagoo helay 71% codadka, wuxuuna xilka qabtay Janaayo 2, 2007.

Sannadkii 2008, Perry ayaa mar labaad loo doortay iyada oo aan lala tartamin. Sannadkii 2010, ayaa mar saddexaad loo doortay iyada oo aan cidina la tartamin.

2012, Perry wuxuu ka tanaasulay kursigiisii aqalka heer gobolka si uu ugu tartamo degmada 4-aad ee congress-ka islamarkana u aqalkaas ugu biiro. Degmadu waxay hore u ahayd degmadii 19-aad, oo uu matalo murashaxa xisbiga Jamhuuriga ah ee Todd Platts.

Ku biiridiisii militariga

Perry waxa uu bilaabay adeegiisa milatari markii uu ku biiray ciidanka 1980. Waxa uu ka qayb galay tababarka aasaasiga ah ee Fort Dix, New Jersey, waxana uu ka qalin jabiyay Tababar Shakhsiyeed Sare oo ka dhacay Fort Belvoir, Virginia, isaga oo ah khabiir farsamo qoris ah.

2011, waxa loo dalacsiiyay darajada Gaashaanle Sare, waxa uu noqday Taliyaha Xarunta Tababarka Qaranka ee Fort Indiantown Gap, waxaana loo doortay in uu dhigto Kulliyada Dagaalka Ciidanka Maraykanka , kaas oo uu ka qaatay Shahaadada Master-ka ee Daraasaadka Istaraatiijiga ah.

Scott iyo xaaskiisa, Christy, ayaa waxa ay haystaan labo gabdhood oo ay aad ugu faanaan.

Scott Gordon waxaa uu ka mid ahaa saraakiishii hogaaminaysay dagaalkii uu Mareykanka ku qaaday dalka Ciraaq kaasi oo xukunka looga tuuray saddaam Xuseen.

2009-2010, Perry wuxuu abaanduule u ahaa Guutada 2aad, Guutada 104aad ee Duulaankii ciraaq. markii uu dagaalkii Ciraaq ka soo laabtay ayaa waxaa Scott Gordon loo dalacsiiyay darajada Korneel.

Scott Gordon Perry waxaa si aad ah isugu dhaw yihiin madaxwaynaha la doortay ee Mareykanka Donald Trump oo ay ka wada tirsan yihiin xisbiga Jamhuuriga.

Isha: BBC

WARARKA MAANTA 17ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ yiri, 12 caruurtayda ah waxay dhammaysteen jaamacaddo kale duwan halka dadka kale caruurtooda ayagoo iskuul ku maqan ama shaqo qaran lagu burburiyey guryohooda? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuuse u diiday inuu sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ #Maqaamka #Muqdisho? Yaa diidi kara in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ la keeni doono Teendhadii Afisyoone? Yaa diiday #Soomaaliya inay ka shaqayso lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Meeqo safiir ayuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ oo dumar ka wada dhigay si aan loola xisaabtamin?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 17ka Diseebar 2024 Raysal wasaaraha Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Xamse Cabdi Barre ayaa ku booriyay ganacsatada Soomaaliyeed iney qaataan hubka oo iska dhiciyaan kooxda Al-shabaab.

Xamse ayaa ganacsatada faray ineysan bixin lacagaha baada ah ee Al-shabaab ka qaadato, taas badalkeena loo baahan yahay iney hub ku iibsadaan si ay isaga dhiciyaan kooxda.

“Waxa halkaan fadhiya ganacsato waa weyn oo marar badan tagay goobaha Khawariijtu uga yeeraan sida Jilib oo kale, waxan idin leeyahay hubka qaata dowladdana way idiin sharciyeyneysa ee sanka ka giliya cadawga idin duleystay ee lacagaha sida baada ah idinkaga qaata” ayuu yiri Raysal wasaare Xamse Cabdi Barre.

Raysal wasaaraha Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegay in ganacsatada Soomaaliyeed ay ku nool yihiin nolol uu ku tilmaamay mid ilhaabeysi ah.

“Madan dhiman mana noolidiin oo waxad ku nooshihiin nolol uusan aqbali karin nin rag ah iyo qof Soomaali ah, war naftu halmar bey go’da waana waqtiguu Alle u qora ee xayaato isku yeela wiil yar intuu in dhaho soo bax Jilib imaw inaad baabur qaadataan oo rafaad badan kadib tagtaan hadana 10 hanjabaad la kulantaan waxaasi nolol maaha ganacsato” ayuu yiri Raysal wasaare Xamse Cabdi Barre.

Hadalkaan ayuu ka jeediyay Raysal wasaaraha Soomaaliya ka sheegay shir dowladda, ganacsatada iyo qeybaha bulshada uga hadlayeen ka hortaga iyo la dagaalanka maal gelinta waxa loogu yeero Argagixisada oo ka dhacay Muqdisho.

Muqdisho 17ka Diseebar 2024 Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa Muqdisho, Maxamed Axmed Amiir ayaa isaga oo aan weli xilka la wareegin maanta qaaday tallaabo cusub oo la xiriirta shaqada culus ee loo igmaaday.

Amiir ayaa maanta booqasho ku tegay halka uu ku shaqeyn doono, gaar ahaan Aqalka Dowladda Hoose ee Xamar, waxaana halkaasi kusoo dhaweeyay guddoomiyaha xafiiska sii baneynaya Mudane Sheekh Yuusuf Xuseen Jimcaale (Madaale).

Ujeedka guddoomiyaha cusub ayaa ahaa kormeer uu ku sameynayay xafiisyada dowladda hoose ee Xamar, si uu u qiimeeyo shaqada ka socota halkaasi

Sidoo kale wuxuu booasho ku tegay xarumaha kala ah; Caafimaadka, Dad-dhigista, Gaadiidka, Gurmadka Deg-Dega, Dhalinyarada iyo xarumo kale oo ka tirsan Waaxyaha Dowladda Hoose ee Xamar.

Intaas kadib wuxuu warbixin ka dhageystay madaxda waaxyaha uu booqday iyo guddoomiye Madaale oo la filayo in maalmaha soo socdo uu wareejiyo xilka.

Tallaabadan waxaa ka horreysay mid kale oo uu dhowaan qaaday Amiir, kadib markii isaga iyo Taliyaha Booliska Gobolka Banaadir Macalin Mahdi ayaa la kulmeen xubnaha ugu sareeya ururka haweenka qaranka oo guddoomiyaha ururkaas Batuulo Gaballe ay hoggaamineyso. Guddoomiyaha aan xilka la wareegin ee gobolka Banaadir ayaa ka hor inta uusan haweenka la kulmin wuxuu la soo kulmay Madaxweyne Xasan Sheekh, isagoo warbixin ka siiyey sababta Ururka Haweenka Qaranka ay ugaAmiir ayaa haweenka uu la kulmay la wadaagay labo farriin oo Madaxweyne Xasan Sheekh uu ka sido, oo ku aadan xal u helidda muranka ka taaan guriga hooyooyinka cabanayaan dowladda.

Muqdisho Iyo Nairobi 17ka Diseebar 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa maanta bilowday inay dalka ku soo celiso ciidamadii ku jabay dagaalkii Raaskambooni ee gudaha u galay dalka Kenya, kuwaas oo isku dhiibay dowladda Kenya.

Maalmo ay wadahadallo ciidamadaas ku saabsan dowladaha Soomaaliya iyo Kenya ay socdeen kadib, waxaa ka isku raacay in ciidankaas loo soo daabulo Muqdisho.

Diyaaradihii ugu horeeyey oo ciidankaas wada ayaa galabta kasoo degay garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, inkastoo ay ogaatay Caasimada Online, hadana dowladda Soomaaliya ayaa qarisay xogta ciidankaas.

Ilaa berri ayaa lagu wadaa in ciidamada kale ay soo gaaraan Muqdisho, waxaana la xaqiijiyey in askarta galabta la keenay aysan wadan hubkoodii, lamana oga sababta looga reebay.

Waxaa jira warar sheegaya in dowladda Soomaaliya ay si gaar ah mar kale Kenya ugala xaajoon doonto hubka ciidankii isku dhiibay, waxaana suurtagal ah in diyaarad gaar ah lasoo saaro.

Inkastoo aan la shaacin tirada rasmiga ah ee ciidankaas, hadana Kenya ayaa marar kala duwan baraha bulshada ku shaacisay inay kor u dhaafayaan 600 oo askari.

Arbacadii lasoo dhaafay dagaalkii ka dhacay Raaskambooni ee lagu jebiyey ciidanka qaranka Soomaaliya ayaa dowladda ku noqday bar-madow, waxaana weli socota hadal-heyntii ka dhalatay.

Labadii maalmood ee lasoo dhaafay waxaa sidaan oo kale Muqdisho looga soo dejiyey ciidankii Jubbaland ay ku qabatay dagaalka, kuwaas oo Raaskambooni laga soo saaray ilaa 3 diyaaradooda, waxay ahaayeen ciidan dhaawacyo u badan oo boqol kor u dhaafay.

Fadeexada ku dhacday dowladda Soomaaliya waxaa u dheer in weli aysan ka tanaasulin abaabulka dagaal ka dhan ah Axmed Madoobe, si xukunka looga tuuro, waxaana suurtagal ah in Gedo iyo Jubbada Hoose mar kale loo diro ciidan la dagaalama Axmed Madoobe.

Suuriya 17ka Diseebar 2024 Safaaradda Qatar ee Suuriya ayaa Talaadada maanta ah dib u billaabaysa howlaheeda shaqo, sida ay shaacisay dowladda Khaliijka Axaddii, iyadoo diblamaasiyiinteeda ay booqasho ku tageen dalkaas, ayna la kulmeen dowladda KMG ahayd kaddib markii xukunka laga tuuray madaxweyne Bashaar Al-Asad.

“Qatar waxa ay ku dhawaaqaysaa in ay dib u bilaabayso shaqada safaaraddeeda dalka aan walaalaha nahay ee Suuriya oo bilaabanaysa Talaadada,” ayaa lagu yiri war ka soo baxay wasaarada arimaha dibadda.

Waxa ay sidoo kale magacaawday madaxa cusub ee howlgalka Suuriya, Khalifa Abdullah Al Mahmoud Al-Shariif.

Doha ayaa xirtay safaaradii ay ku lahayd Dimishiq, waxayna u yeertay safiirkeedii bishii July 2011, horaantii kacdoonka lagaga soo horjeeday xukuumadda Asad oo isu bedelay dagaal sokeeye.

Si ka duwan dalalka kale ee Carabta, Qatar marna dib uma soo celin xiriirkii diblomaasiyadeed ee Suuriya intii uu xukunka hayay Asad, kaas oo xukunka looga tuuray 11 maalmood kadib markii jabhadaha mucaaradka ay weerar culus ku qaadeen magaalooyinka waa weyn kadibna caasimadda Dimishiq.

Doha ayaa sheegtay in soo laabashada kadib 13 sano oo hakad ah ay tahay “muujinta mabda’a ay Dowladda Qatar ay ku garab taagan tahay kacdoonka shacabka Suuriya” iyo sidoo kale “diidmada qayaxan ee dhammaan siyaasadaha cadaadiska ee nidaamkii” Asad.

Mar sii horreysay, afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Majed al-Ansari ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee Qatar in wafdi ka socda Qatar ay ku sugan yihiin Suuriya ayna la kulmeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda KMG ah.

Waftiga “waxay u yimaadeen Dimishiq si ay u dhamaystiraan hannaanka lagama maarmaanka u ah furitaanka safaaradda Qatar,”, ayuu yiri Ansari.

Kulamadooda, “Wafdigu waxay dib u xaqiijiyeen in Dowladda Qatar ay si buuxda uga go’an tahay taageeridda shacabka Suuriya…ka dib guushii kacdoonkooda,” ayuu afhayeenku hadalkiisa ku daray.

Ansari ayaa sheegay in wafdiga Qatar ay sidoo kale “kala hadleen dhinaca Suuriya sidii loo fududeyn lahaa qulqulka gargaarka bini’aadanimo ee Qatar, waxayna qiimeeyeen baahiyaha walaalaha Suuriya inta lagu jiro marxaladan muhiimka ah”.

Toddobaadkan, sarkaal Qatari ah ayaa sheegay in Qatar “ay la aas-aastay marinkii ugu horreeyay ee xiriir” kooxda Islaamiga ah ee Hayat Tahrir al-Sham (HTS), ee hormuudka ka ahayd riditaankii dowladdii hore.

Sarkaalka, oo codsaday in aan magaciisa la shaacin, ayaa intaas ku daray “in diiradda xiriirka HTS iyo kuwa kale uu yahay baahida loo qabo in la ilaaliyo xasiloonida iyo hay’adaha dawliga ah ee Suuriya inta lagu jiro xilliga kala guurka”.

Dawlado kale oo kasoo horjeeday taliska Asad oo ay ku jiraan Turkiga iyo Maraykanka ayaa iyaguna sheegay inay xiriir la sameeyeen Hayat Tahrir al-Sham.

Muqdisho 17ka Diseebar 2024 Wasiirka xafiiska baneeyey ee Arrimaha Dibedda Somaliland, Dr. Ciise Kayd Maxamuud, ayaa ka warbixiyay heshiiskii is afgaradka ahaa ee xukuumaddii madaxweyne Biixi ay la gashay Itoobiya iyo halka ay ku danbaysay xilli Ra’iisul wasaaraha Itoobiya iyo madaxweynaha Soomaaliya ay heshiis ka gaareen arrinkaas.

Dr. Ciise-Kayd ayaa sheegay in nuqulladii heshiiskaas ay ku wareejinayaan xukuumadda cusub ee uu soo dhisay madaxweyne Cirro si halkaas ay uga sii ambaqaadaan dhamaystirka heshiiska.

“Heshiiskaas waxa uu quseynayay qiyamka dalka iyo umadda Somaliland, mana ahan wax si dhibyar u dhamaaday, isfahankii waa la saxiixay khubaro labada dhan ah ayaa shaqaynayay, waxyaabihii markii hore la saxiixay ayaa isku hagaajin u baahan, sidii labada dal iyo labada dadba uu ugu cuntami lahaa ayaynu ka shaqeenaynay,” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda ee xafiiska baneeyey ee Somaliland.

Waxa uu intaa ku daray in isfahanka oo la doonayay in labada dhinacba ay ka faa’iidaan uu yahay mid dan ay ugu wada jirto, ayna haystaan sharciyad adag oo heshiiskaas ah aysanna jirin wax caqabad ah oo ku hor gudban.

“Ma jiraan wax caqabad ah oo ku hor gudban heshiiskaas, annaga iyo Itoobiya xiriirkeenii sidii hore weeye, ka shaqaynta MOU-gaas iyo xeerarkii ku yaalay heshiisyadii iyo waxyaabaha aan u baahanahay inay ka muuqdaan ayuun baa la iskugu noqnoqonayay,” ayuu yiri Ciise Kayd.

Dr Ciise Kayd ayaa sheegay in warqadaha heshiiskaas ay wasaaraddiisa ku wareejisay madaxweynaha Somaliland Cabdiraxmaan Cirro, iyo xukuumaddiisa.

“Waxaan ku wareejinay madaxweyne Cirro iyo xukuumaddiisa oo halkaas ka sii ambaqaadi doona iyaguna waxa ay is yiraahdaan ama ka badali doona ama ku kordhin doona,” ayuu raaciyay.

Dhanka kale waxa uu ka dhawaajiyay in Somaliland uusan khusayn wada xaajoodkii todobaadkii hore dhexmaray dowladda Soomaaliya iyo Itoobiya kaas oo ka dhacay caasimadda Turkiga ee Ankara uuna dhex dhexaad ka ahaa madaxweyne Erdogan.

“Kulankaas nama quseeyo Soomaaliya iyo Itoobiya waxa ay ku heshiiyeen ama aysan ku heshiin anaga nama quseeyo, dal xor ah ayaan nahay, aayahiisa ka tashada, oo baddiisa aan looga talin karin,” ayuu yiri Ciise Kayd.

Dr. Ciise Kayd waxa uu xusay in aanay waxba ka jirin hadalka uu sheegay Wasiirka Warfaafinta Soomaaliya ee ah in Itoobiya ay ka laabatay isfahankii Somaliland iyo Itoobiya dhex maray.

“Madaxbannaanida Soomaaliya waa wax u gaar ah anaga Somaliland ayaa nahay, marka Muqdisho ayaga xor ha ka noqdaan argagaxisada, marnaba awood umaleh in uu ka taliyo ama uu sheegto badda iyo dhulka Somaliland,” ayuu yiri wasiirka arimaha dibadda xafiiska sii banaynaya ee Somaliland.

Wasiirka ayaa ka dhawaajiyay in tan iyo markii ay Itoobiya la saxiixdeen is afgaradka ay wada xiriirayeen meel fiicanna wax u marayaan.

“Had iyo jeer waanu ka xiriirnaa arimahaas, si joogto ah ayaan uga xiriirnaa in la sii adkeeyo oo laga sii wada hadlo, oo la sii wado, dowladda cusub ee madaxweyne Cirrana uu halkaasi ka sii ambaqaado,” ayuu raaciyay.

Wasiirka warfaafinta Soomaaliya Daa’uud Aweys oo hadlay kadib heshiiskii madaxweyne Xasan Sheekh iyo Ra’iisul wasaare Abiy Axmed, ayaa waxba kama jiraan ku tilmaamay heshiiskii dowladda Itoobiya ay la gashay Somaliland kaas oo dad badan shaki geliyeen halka uu ku danbeeyay.

“Dabcan waxaa muuqata in si khalad ah loo fahmay warsaxaafadeedka, waxaa ku qorneyd in dhamaanba laga tagay wixii hore taas oo muujineysa in uusan jirin heshiis hore,” ayuu yiri wasiirka warfafinta Soomaaliya Daa’uud Aweys.

M0scow 17ka Diseebar 2024 Barta ay madaxtooyada Suuriya ku leedahay Telegram-ka ayaa la soo dhigay qoraal loo aaneynayo inuu ka yimid Bashaar Al-Asad, oo haatan ku sugan Ruushka.

Sida lagu sheegay bayaanka la sheegay inuu ka yimid madaxweynahii Suuriya ee la afgambiyey, Assad ayaa sheegay in ka bixitaankiisa Suuriya aanu ahayn mid qorshaysanaa, isagoo xusay inuu dalkaas ku sugnaa ilaa saacadihii hore ee Axadda, December 8, 2024.

Bayaanka ayaa lagu sheegay in Assad uu markii hore u baxay Latakia isagoo kaashanaya Ruushka oo ay xulufo yihiin, isagoo xusay in subaxnimadii Axadda markii uu gaaray saldhigga ciidamada cirka ee Hmeimim ay caddaatay in ciidankiisa ay gebi ahaanba isaga baxeen dhammaan jiidaha hore ee dagaalka, iyo in ciidamadii ugu dambeeyay la jabiyay.

Bayaanka ayaa xusay in Assad uusan marnaba ka fikirin waqti kasta inta lagu guda jiray xaaladdaasi is-casilaad ama magangelyo-doon, laakiin qorshihiisu ahaa in uu sii wado dagaalka ka dhanka ah wuxuu ugu yeeray “weerarada argagixisada.”

Qoraalka ayaa lagu bidhaammiyay in tan iyo maalintii ugu horraysay ee dagaalka, Al-Asad waxa uu diiday in uu ka tanaasulo badbaadinta dalkiisa isaga oo ku beddelanaya dano gaar ah ama dadkiisa oo uu ku beddesho dalabyo u imanayay.

Warku waxa uu intaa ku daray in sanadihii la soo dhaafay uu Al-Asad ku sugnaa dalka Suuriya isaga iyo qoyskiisa oo ay garab taagan yihiin shacabka, iyagoo wajahaya argagixisada duqeymo iyo hanjabaado isdaba joog ah oo ahaa inay gudaha u soo galayaan caasimadda dalkaasi 14-kii sano ee dagaaladu socdeen.

Bayaanka ayaa sidoo kale lagu sheegay in Assad uusan jagada u doonan dano shaqsiyadeed darteed.

Ugu dambeyntiina bayaanka loo nisbeeyey Assad, waxa uu sheegay in marka dawladdu ay gacanta u gasho argagixisada, jago kastaa ay noqoto mid aan qiimo lahayn, sida uu hadalka u dhigay.

WARARKA MAANTA 15ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxuu Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “Dhaweeye” u kashifay fashilka uu dhex geliyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ iyo jabkii ka helay weerarkii ay ku qaadeen #JubbalandState? Yaa noqon doona Raysal Wasaare cusub ee #Soomaaliya? Maxuuse Taliyaha Ciidanka Sareeye Guuto Odawaa Yuusuf Raagie ugu hanjabay Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdu Barre “Dhaweeye”? Yaase doorasho qaban qof iyo cod qaban doona #Soomaaliya? Yaa noqon doona Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka cusub Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Meeqo lacag ayaa lagu bixiyey dagaalkii ay Dowladda Soomaaliya ku qaaday #JubbalandState? Yaase lacagtii intii badneed qaatay? Maxayse Xeer Ilaaliyaha Guud Iyo Hantdi-Dhiowrka uga aamusan yihiin ku takrifalida hantida dadweynaha?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 15ka Diseebar 2024 Muddo sanad ah ayaa waxaa laga joogaa maalintii guusha wayn laga gaaray barnaamijka deyn cafinta oo dowladda federaalka ay kasoo hoysay guul wayn, kadib markii dhammaan laga cafiyay daymihii lagu lahaa.

Sanad kadib waxa ay dowladda Soomaaliya soo saartay warbixin cusub oo ay uga hadleyso guushan, taas oo lagu sheegay in aanu weli wax isebaddal ah ku imaanin.

Wasiirka maaliyadda, Biixi Imaan Cige oo warbixinta soo saaray ayaa sheegay in wax deyn ah amuddada sanadkan ah aysan qaadan dowladda federaalka, taas oo ah guul kale.

Hoos ka akhriso warbixinta:-

Waxaa muddo sanad ah laga joogaa gaariddii Dowladda Soomaaliya ee hannaanka deyn cafinta oo soo socday muddo ku dhaw 10 Sanadood, hada Wasiirka Wasaaradda Maaliyadda XFS Mudane Biixi Imaan Cige ayaa qoraal kooban oo uu soo saaray waxa uu uga hadlay marxaddda Soomaaliya ee sanad kadib qorshii gaaridda barta kama dambeynta ah ee deyn cafinta Mudane Wasiir Biixi ayaa qormadiisa ku bilaabay sidatan,

Maanta oo kale sanad ka hor, waxa ay  ii ahayd sharaf in aan goob joog u ahaado iyadoo uu na wehliyo Madaxweynaha JFS Mudane Hassan Sheikh Mohamud guul taariikhi ah oo ay Dowladda iyo Shacabka Soomaaliyeed gaareen taas oo aheyd in nalaga cafiyay deyn gaaraysay 5-Bilyan oo Doolar, taas oo cuuryaamisay horumarka dhaqaalaha Soomaaliya, xiligaasi waxa uu ahaa gaba gabada halgankii dib-u-habaynta Maaliyadda oo lagu guulaystay kadib muddo toban sano ku dhow oo uu soconayay.

Sannad ka dib, waxa aan  si guul leh u wada xoojinay oo aan ku heshiinnay baabi’inta deymaha ay la haayeen dalalka ku midaysan magaca 𝐍𝐚𝐚𝐝𝐢𝐠𝐚 𝐏𝐚𝐫𝐢𝐬 oo aan saxiixnay heshiisyo is xig-xiga, sidoo kale waxa aan wadiiqo lamid ah taas oo kale la galnay dalalka aan ka midka aheyn Naadiga ee loo yaqaano 𝐍𝐨𝐧-𝐏𝐚𝐫𝐢𝐬 𝐂𝐥𝐮𝐛, intaasi waxaa sii dheer iyada oo ay jiraan caqabado dhaqaale hadana wax deyn cusub ah Dowladda Soomaaliya ma galin muddadaas Sanad ka ah, innagoo ilaalinay xasilloonida dhaqaalaha guud ee dalka, sare u qaadidda dakhliga, sii wadidda dib-u-habaynta Maaliyadda iyo xoojinta maamul-wanaagga Maaliyadda.

Dowlad ahaan waxa aanu ku sii adkaysanaynaa sii wadidda qorshe yaasha dib-u-habaynta iyo kobcinta dakhliga si aan u maalgalino adeegyada aas-aasiga ah ee bulshada oo ay ku jiraan shaqaaleysiinta macalimiin badan iyo maalgalinta adeegyada caafimaadka”.

Muqdisho 15ka Diseebar 2024  Guddoomiyihii hore ee gobolka Hiiraan, haddana ah taliyaha guud ee ciidanka dadka deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda, Cali Jayte Cismaan oo shir jaraa’id qabtay ayaa si adag uga hadlay xaaladihii ugu dambeeyay dalka.

Cali Jayte ayaa ka horyimid tallaabada ay dhowaan qaadday dowladda dhexe ee ay ciidamada ku gaysay deegaannada maamul goboleedka Jubbaland, isaga oo wax laga xumaado iyo qorshe xumo ku tilmaamay tallaabadaasi.

Guddoomiyihii hore ee Hiiraan ayaa sheegay in ciidamada uu hoggaamiyo Macawiisleyda ay garab ka waayeen dowladdooda, isla markaana hubka ay ku dagaalamaan ay iyaga soo iibsadeen, taas beddalkeeda dowladdu ay ciidamo ku gureyso hal jiho ah oo kaliya.

“Inay dagaalamaan dad masaakiin ah oo qoryo ay kala baxeen geelooda ku dagaalamayo ay cidi saad siineyn ee cidi mushaar siineyn, meel kalena ciidamadii Soomaaliya lagu guro oo hal jiho ah Soomaali baan u bandhigeynaa” ayuu yiri gudoomiyihii hore ee gobolka Hiiraan.

Sidoo kale wuxuu farriin u diray dalalka Soomaaliya ka taageera dagaalka ay kula jirto Al-Shabaab, wuxuuna ugu baaqay inay hoos u eegayaan waxa ka socda gudaha dalka.

“Dowladaha saaxibka la ah Soomaaliya ee gacanta ka siiya xagga dagaalladana, waxaana leenahay talo ayaa Soomaaliya ku leedihiin hoos u eega” ayuu mar kale yiri

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan lagu kala baxay arrintii Raaskambooni, kadib dagaal ka dhacay magaaladaas oo looga adkaayay ciidamada dowladda.

Dhammaan ciidamadii halkaasi la geeyay ayaa noqday, kuwa la qabtay, kuwa isku dhiibay ciidanka Kenya iyo kuwa oo kale noqday dhimasho iyo dhaawac.

Kenya 15ka Diseebar 2024 Dowladda Kenya ayaa haatan qaaday tallaabo cusub oo la xiriirta xiisadda u dhexeysa dowladda federaalka iyo maamulka Jubbaland, kadib dagaalkii xooganaa ee Arbacadii ka dhacay deegaanka Raaskambooni ee gobolka Jubbada Hoose.

Kenya ayaa lasoo warrinayaa in ciidamo badan ay soo dhoobtay xadka ay la wadaagto Soomaaliya, si ay u adkeeyaan amiga deegaannada dhaca xadka labada dal.

Wararka ayaa sheegaya in Kenya ay aad uga walaacsan tahay in xaaladdu ay ka sii dari karto maalmaha soo socda, maadaama aan xal rasmi ah laga gaarin xiisadda taagan.

Horay Kenya ayaa usoo dhaweysay ciidamo boqolaal ah oo ka tirsan Xoogga dalka oo iyaga oo baxsad ah ka tallaabay xadka, kadib dagaalkii ay la galeen ciidamada Jubbaland.

Ciidamadaasi oo gaaraya illaa 600 oo askari ayaa hadda ku jiro xero ay gacanta ku hayso Kenya, waxaana lagu wadaa in maanta loo soo dhoofiyo magaalada Muqdisho.

Iska hor imaadkii dhacay Arbacadii lasoo dhaafay ayaa weji cusub u yeelaya xiisadda dowladda federaalka iyo Jubbaland, kadib markii uu dhex-maray dagaal uu dhiig ku daatay, kaas oo horay looga digay.

Lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase haatan deegaannadii lagu dagaalamay isku fidiyay ciidamada Jubbaland, iyadoo kuwii dowladda laga soo dajiyay Muqdisho.

Muqdisho 15ka Diseebar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamsa Cabdi Barre ayaa maanta furay Shirweynaha ka hortagga iyo la dagaallanka maalgelinta Argagixisada oo Muqdisho lagu qabtay, wuxuuna ka jeediyey khudbad xasaasi ah.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa ugu horeyn sheegay in lacagta la siiyo argagixisada ay khatar ku tahay, diinta, amniga, bulshada iyo dowladnimada, isla markaana lagu dhiirigelinayo daadinta dhiigga shacabka Soomaaliyeed.

“Waxa dalkeena ka socda waa dullinimo, ganacsatada inta la isla soo dhaafay ayey hadda argagixisadu lacag baad ah ka qaataan saraakiisha ciidamada ee amnigeena aan ku aaminay,” ayuu yiri Xamsa, basle waxaa la diiday in codkaas la baahiyo.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa hoosta ka xarriiqay in si kasta oo loogu lug-yeelan karo maalgelinta kooxaha Khawaarijta ah, ay tahay danbi weyn oo lagu muddan karo in caddaaladda lala tiigsado ciddii lagu helo.

“Waxaa la soo gaaray xilligii damiirkeennu shaqeyn lahaa, xilligii aan dullinimada ka bixi lahayn, Khawaarijta waa in aan iska celinaa, shacabkana waxaa laga rabaa in bannaanka loo soo baxo oo si dhab ah uga xorowno cadowga“ ayuu yiri Xamsa.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa ugu baaqay bulshada Soomaaliyeed in dowladda lagu taageero ciribtirka Khawaarijta iyo kuwa maalgeliya, isaga oo uga digay ganacsatada in cadowga ay ku taageeraan dhibaateynta dadka Soomaaliyeed.

Xamsa ayaa daba-dhilif ku tilmaamay dadka lacagaha baadda ah siiya argagixisada, isagoo careysan ayuu Xamsa si adag u dalbaday in cabsida la iska dhaafo oo Khawaarijta laga joojiyo lacagaha la siinayo.

Muqdisho 15ka Diseebar 2024 –Guddoomiyaha cusub ee gobolka Banaadir Maxamed Axmed Amiir ayaa qaaday tallaabadii ugu horeysay, wuxuuna Madaxweyne Xasan Sheekh ka xigsaday culeys weyn oo toddobaadkaan ka soo wajahay ururka Haweenka Qaranka oo wasiirka Qoyska Bashiir Goobe uu gurigooda ku qabsaday.

Duqa Muqdisho Maxamed Amiir iyo Taliyaha Booliska Gobolka Banaadir Macalin Mahdi ayaa maanta la kulmay xubnaha ugu sareeya ururka haweenka qaranka oo guddoomiyaha ururkaas Batuulo Gaballe ay hoggaamineyso.

Guddoomiyaha aan xilka la wareegin ee gobolka Banaadir ayaa ka hor inta uusan haweenka la kulmin wuxuu la soo kulmay Madaxweyne Xasan Sheekh, isagoo warbixin ka siiyey sababta Ururka Haweenka Qaranka ay uga cabanayaan dowladda.

Intaas kadib waxaa dhacay kulanka maanta, guddoomiyaha gobolka ayaa kulan la yeeshay haweenka careysan, wuxuuna la wadaagay labo farriin oo Madaxweyne Xasan Sheekh uu ka sido.

1-Wuxuu u sheegay in Madaxweynuhu uusan raali ka aheyn wixii dhacay, isla markaana uu ka codsanayo inay is dejiyaan oo guryahoodii ku laabtaan, kana war sugaan dowladda, si kiiskaan xal looga gaaro.

2-Ama inay la kulmaan Madaxweynaha oo diyaar u ah inuu qaabilo, si cabashadooda ay ugu sheegtaan, waxayna qaateen tan dambe oo waxay codsadeen in loo geeyo Madaxweynaha, si ay uga dacwoodaan Bashiir Goobe.

Sidoo kale, Haweenka ayaa guddoomiyaha gobolka u sheegay in hadii ay la kulmaan Madaxweynaha ay ka raali geli doonaan hadallo gef ah oo warbaahinta ay u mariyeen, sidoo kalena ay u sheegayaan sida loo dhibaateeyey.

Guddoomiye Amiir ayaa ururka haweenka qaranka ka codsaday in xaaladda ay dejiyaan, isagoo ka balan qaaday in Madaxweynaha uu la kulan sii doono, isagoo u sheegay in dowladdu ay ogsoontahay in haweenka Soomaaliyeed ay kaalin weyn ku leeyihiin dowladnimada iyo samatabixinta dalkaan.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale haweenka ka balan qaaday in tabashadooda aysan dowladdu ka aamusi doonin oo ay wax ka qaban doonto, isla markaana aan lagu abaaldhici doonin doorkii cajiibka ahaa ee samatabixinta Soomaaliya ay ka soo qaateen, xiliyadii adkaa ee dalku soo maray.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale haweenka ka balan qaaday in tabashadooda aysan dowladdu ka aamusi doonin oo ay wax ka qaban doonto, isla markaana aan lagu abaaldhici doonin doorkii cajiibka ahaa ee samatabixinta Soomaaliya ay ka soo qaateen, xiliyadii adkaa ee dalku soo maray.

SSKhaatumo Iyo Somaliland 15ka Diseebar 2024  Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dagaal saaka dib uga qarxay magaalada Ceerigaabo ee gobolka Sanaag, kaas oo u dhexeeyo ciidamada Somaliland iyo kuwa SSC-Khaatumo.

Dagaalka oo ah mid xooggan ayaa galay maalintii labaad oo xiriir ah, wuxuuna soo bilowday shalay, iyada oo mar kale labada ciidan ay dib isugu laabteen saaka, taas oo uga sii dartay xiisadda ka taagan halkaasi.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in labada dhinac ay isku adeegsanayaan hubka noocyadiisa kala duwan, waxaana dadka shacabka ah ay bilaabeen inay ka barakacaan Ceerigaabo.

Inta ka xaqiijiyay waxaa dagaalkan ku dhintay dad kor u dhaafayo 15 qof oo isugu jiro dhinacyada dagaalamay iyo dad kale oo rayid ah, waxaana laga cabsi qabaa in khasaaraha uu sii kordho, maadaama uu weli sii socdo dagaalka.

Ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamullada SSC-Khaatumo iyo Somaliland, kuna aadan dagaalka ku dhex-maraya magaalada Ceerigaabo ee xarunta gobolka Sanaag.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in haatan xaaladda ay faraha kasii baxeyso, isla- markaana ciidamo iyo gaadiid dagaal oo gurmad ah ay gaareen halkaasi, taas oo cabsi kusii abuurtay dadka deegaanka.

Maalmihii lasoo dhaafay ayaa waxaa kacsaneyd xaaladda maagaaladan, waxaana jiray dibadbaxyo ay dhigeen shacabka oo looga soo horjeeday dilal ka dhacay degmadaasi oo ay SSC ku eedeysay ciidamada SoDagaalka ka qarxay Ceerigano ayaa kusoo aaday, iyada oo dhowaan isbeddal uu ka dhacay Somaliland, kadib markii la doortay madaxweyne Cabdiraxmaan Cirro, waxaase ay u muuqataa in weli xiisadda labada dhinac ay kasii socoto halkeeda.maliland.

WARARKA MAANTA 14ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Raysal wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare ugu baaqay inuu iscasilo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ oo ku fashilmay hoggaanka dalka iyo la wadashaqaynta Dowlad Gobakeedyada? Yaa diiday inuu sameeyo #Maxkammadda Dastuu5igw wh? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u wasay heshiisyadii uu la galay #Eritrea, #Djibouti Iyo #Egypt? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha soo socda? Yaase noqon doona Madaxweynaha cusub? Yaa diiday inuu ku shaqeeyo dastuurka federaalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 14ka Diseebar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda dowladda Federaalka Soomaaliya,  Axmed Macallin Fiqi ayaa sheegay qorshaha ciidamada AUSSOM in uusan qeyb ka ahayn wada-hadalladii magaalada Ankara ee ay heshiiska ku gaareen Soomaaliya iyo Itoobiya.

Wasiir Fiqi ayaa sheegay dowladda federaalka Soomaaliya in ay sii ahaan doonto awoodda ugu dambeysa ee xulista dalalka ciidamada ugu deeqaya howlgalka cusub ee  AUSSOM.

Wasiir Fiqi ayaa sidoo kale hoosta ka xariiqay in Baaqa Ankara uu dib u xaqiijiyay madax banaanida Soomaaliya, midnimada, iyo wadajirka dhuleed, mabaadi’da muhiimka ah isagoo sheegay in dalku uu sii wadayo horumarka iskaashiga gobolka.

Si kastaba ha ahaatee, Itoobiya ayaa doonaysa inay ciidamadeeda qeyb kasii ahaadaan howlgallada nabad ilaalineed ee Soomaaliya, kuna biiraan howlgalka cusub ee lagu wado inuu bilowdo sannadka cusub si uu u beddelo ATMIS.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheikh ayaa magaalada Ankara ka sheegay in ciidamada Itoobiya ay naf hurid u sameeyeen xasiloonida Soomaaliya. Horey madaxweynuhu wuxuu ugu eedeeyay ciidamada Itoobiya inay xadgudub ka dhan ah qaranimada Soomaaliya ka wadaan gudaha dalka.

Maraykanka 14ka Diseebar 2024 Mareykanka ayaa sheegay inuu soo dhaweynayo heshiiska ay Soomaaliya iyo Itoobiya ku gaareen in lagu soo afjaro xiisadda gobolka ee ka dhalatay isku dayga ay Addis Ababa ku dooneyso inay marin u hesho badda.

Labada dal ayaa khilaaf uu ka dhaxeeyey tan iyo markii dalka Itoobiya ee aan badda lahayn uu bishii Janaayo heshiis la galay maamulka Somaliland ee sheega in uu ka go’ay Soomaaliya, kaas oo ku saabsanaa in dhul xeebeed laga kireeyo Addis-Ababa oo ay ka sameysato deked iyo saldhig ciidan.

Hase yeeshee Arbacadii, Turkiga, oo dhex-dhexaadiye ka ahaa wada-hadallada Soomaaliya iyo Itoobiya, ayaa ku dhawaaqay in labada dhinac ay gaareen heshiis xaqiijinaya “marin la isku halleyn karo, ammaan ah oo waara oo ay Itoobiya u hesho badda,” kaasi oo “hoos imanaya maamulka madax-bannaanida Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.”

“Maraykanku waxa uu soo dhawaynayaa Baaqii 11-kii December ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya iyo Jamhuuriyadda Dimoqraadiga Federaalka ee Itoobiya ee lagu xaqiijinayo qarannimada, midnimada, madax-bannaanida iyo wadajirka dhuleed ee dal kasta,” ayuu yiri diblomaasiga ugu sarreeya Maraykanka Antony Blinken.

Blinken waxa uu intaas ku daray in Washington ay sugeyso “wada xaajoodka farsamada” ee qeexaya marinka badda ee Itoobiya “iyada oo la ixtiraamayo midnimada dhuleed ee Soomaaliya.”

Heshiiska ayaa waxaa sidoo kale soo dhaweeyay Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres oo uga mahadceliyay Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan doorkiisa.

Guterres “waxa uu rajeynayaa in si degdeg ah loo billaabo wada xaajoodyada farsamada iyo natiijo wanaagsan oo laga gaaro geeddi-socodka” ayuu afhayeenkiisa Stephane Dujarric ku sheegay bayaan uu soo saaray.

Ka dib markii Itoobiya ay ku dhawaaqday heshiiskii ay la gashay Somaliland — oo si iskeed ah ugu dhawaaqay inay ka go’day Soomaaliya 1991-kii – mas’uuliyiinta gobolka ayaa sheegay in Itoobiya ay dawladdooda siinayso aqoonsi rasmi ah.

Balanqaadkaas marna ma aysan xaqiijin Addis Ababa.

Soomaaliya ayaa heshiiska ku tilmaamtay mid xad-gudub ku ah madax-bannaanideeda, wuxuuuna horseeday qeylo dhaan caalami ah oo ku saabsan halista colaad dib uga soo cusboonaata gobolka aan xasilooneyn.

Blinken ayaa sidoo kale uga mahadceliyey Turkiga “fududeynta” heshiiska cusub.

Bayaanka uu soo saaray ayaa yimid xili uu magaalada Ankara ee dalka Turkiga uu wadahadallo ku saabsan xaaladda dalka Siiriya kula yeeshay Erdogan.

“Waxaan ku dhiirigelinaynaa Itoobiya iyo Soomaaliya inay xoojiyaan iskaashiga ka dhexeeya ee danaha ay wadaagaan ee amniga, gaar ahaan dagaalka lagula jiro Al-Shabaab,” ayuu yiri Blinken.

Soomaaliya Iyo Iraq 14ka Diseebar 2024 Dowladaha Soomaaliya iyo Ciraaq ayaa ka wada shaqeynaya kor u qaadista iskaashiga dhanka caafimaadka, ayadoo deg deg looga shaqeynayo sidii dhaqaatiir Soomaaliyeed ay deeqo waxbarasho uga heli lahaayeen dalkaasi.

Arrintan ayaa si gaar ah loogu lafa-guray kulan ay magaalada Baghdad ee dalka Ciraaq ku wada yeesheen wasiirka caafimaadka iyo daryeelka bulshada Soomaaliya Dr. Cali Xaaji Aadam oo safar shaqo ku jooga dalkaasi iyo dhiggiisa Ciraaq Dr. Saleh Mehdi Al-Hasnawi. Al-Hasnawi ayaa xusay in ay si deg-deg ah uga shaqayn doonaan sidii dhaqaatiir soomaaliyeed ay deeqo waxbarasho uga heli lahaayeen dalka Ciraaq.

Wasiir Cali Xaaji ayaa uga mahad’naqay dhiggiisa Ciraaq Dr Saleh Mehdi Al-Hasnawi soo dhawaynta diiran ee ay dowladda Ciraaq u fidisay intii uu ku sugnaa wadanka Ciraaq iyo marti-galinta meertada 61-aad ee shirka golaha wasiirada caafimaadka carabta.

Sidoo kale wuxuu bogaadiyay balan-qaadka dowlada Ciraaq ee tababaridda dhaqaatiirta Soomaaliyeed si dalkeenu u helo xirfadlayaal caafimaad oo tayadoodu sarayso.

Wasiirka ayaa dowlada Ciraaq ku booriyay isdhaafsiga khibradaha caafimaad iyo taageeradooda ku aadan tababaridda dhaqaatiir Soomaaliyeed, taasi oo uu soo dhaweeyay dhiggiisa dalka Ciraaq.

Kulankaan ayaa waxaa wasiirka ku wehliyay la-tiyaha 1-aad ahna kusimaha danjiraha safaaradda jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya ee Ciraaq Cabdifatax Sheekh Axmed.

Maamulka #Somaliland 14ka Diseebar 2024 Zukuumadda cusub ee Somaliland ayaa markii ugu horreysay ka hadashay heshiiskii ay Ankara ku gaareen madaxweynaha Soomaaliya iyo Ra’iisul wasaaraha Itoobiya, kaas oo meesha ka saaray is afgaradkii uu Muuse Biixi la saxiixday Abiy Axmed.

Xisbiga haya talada Somaliland ee Wadani, ayaa ka hadlay waxyaabaha mudnaanta u ah ee ay qabanayaan 100-ka maalmood ee u horreysa muddo xileedkooda iyo sida ay u kala horeysiinayaan qorshahooda waxqabad ka ah.

Afhayeenka Xisbiga Wadani Maxamed Faraax Cabdi, oo la hadlay Idaacadda BBC ayaa sheegay in waxyaabaha ay mudnaanta siinayaan ay mid tahay nabadeynta gobollada bariga ee deegaanada Somaliland, aafimaadka iyo dhismaha waddooyinka.

Waxa kale oo uu ka hadlay aragtida xisbigooda ee ku aadan kulankii Ankara ku dhex maray Madaxweynaha Dawladda Federaalka ee Soomaaliya Xsan Sheekh Maxamuud iyo Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

“Heshiiska ka dhacay Ankara waxba inagama khuseeyaan, waa labo dal, anaga waxaan nahay Somaliland, haddii ay heshiinayaan waa labo dal oo walaalo ah, in ay is raacaan oo heshiiyaan oo sheekeystaan waa iska caadi waxba nagama khuseeyaan” ayuu yiri Afhayeenka Xisbiga Wadani Maxamed Faraax Cabdi.

Dhinaca kale waxa uu ka hadlay moqifka ay xukuumaddu ka leedahay heshiiskii is-faham ee ay horay uwada galeen Somaliland iyo Itoobiya.

“MOU-ga Itoobiya anagu ma aynaan arag oo xukuumaddu hadda ayey talada la wareegtay, wan arki doonnaa, marka la arko ee la derso, haddii ay danta Somaliland ku jirto waa laga shaqeyn doonaa, haddii aysan danteenna kujirina laga shaqeyn mayo, marka waxaynu sugi doonnaa in aynu aragno kadib ayaan go’aan laga gaari doonaa” ayuu hadalkiisa ku sii daray Afhayeen u hadlay Wadani.

Wasiirka warfaafinta Soomaaliya Daa’uud Aweys ayaa faahfaahin dheeraad ah ka bixiyay heshiskii Dowladaha Soomaaliya iyo Itoobiya ay ku gaareen magaalada Ankara ee dalka Turkiga, heshiiskaas oo ay dowladda Turkiga ku tilmaantay in uu yahay mid taariikhi ah ayaa sheegay in uusan ahayn mid bad lagu siinayo Itoobiya ee uu yahay mid Itoobiya“Arrintani ma aha mid cusub, waxaa jira caadiyan dalal isticmaala dekedaha dalalka ay deriska yihiin sida kuwa Mombasa iyo Daarusalaam, haddii ay timaaddo arrimo ganacsina Soomaaliya diyaar ayey u tahay” ayuu yiri Wasiir Daa’uud Aweys Jaamac. ay qaab ganacsi ugu faa’ideysanayso biyaha Somaaliya.

Ethiopia 14ka Diseebar 2024 Madaxweyne ku xigeenka Jubaland Maxamuud Sayid Aadan oo ku sugan magaalada Addis Ababa ee dalka Itoobiya ayaa maanta kulan la qaatay taliyaha guud ee ciidamada Itoobiya Janaraal Birhanu Jula.

Maxamuud Sayid Aadan iyo Taliyaha ayaa ka wadahadlay arrimo ay kamid yihiin amniga, dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab ee deegaannada Jubaland, sida ay nagu soo gaartay xogtaan.

Arrimaha kale ee laga wadahadlay waxaa kamid ah isu socodka xuduudda gobolka Gedo iyo Itoobiya, sida ay baahisay warbaahinta Jubaland.

Maxamuud Sayid Aadan ayaa toddobaadkan bilowgiisii u safray Itoobiya, xili ay ka sii darayso xiisadda u dhaxeysa dawladda federaalka iyo maamulka Jubaland.

Dawladda federaalka ayaa sheegtay in Maxamuud Sayid Aadan ay garoonka Kismaayo ka qaaday diyaarad laga leeyahay Itoobiya oo markii hore hub sharci darro ah gaysay magaalada Kismaayo.

Jubaland ayaa maalinkaas beenisay in diyaarado hub sida ay Itoobiya ka dejisay Kismaayo, balse xaqiijisay in safarka Itoobiya ee Maxamuud Sayid Aadan uu sax yahay.

Madaxweyne ku xigeenka Jubbaland Maxamuud Sayid Aadan ayaa muddo dheer xiriir dhaw la lahaa sarkiisha Itoobiya,  sida ay ogaatay Caasimada Online.

Madaxweyne Maxamuud wuxuu Itoobiya kala shaqeeyaa dhaqdhaqaaqa ciidamadooda jooga gudaha Soomaaliya, gaar ahaan gobolka Gedo.

Safarka Madaxweyne ku xigeenka Jubbaland uu ku joogo dalka Itoobiya ayaa  ku soo aadaya xilli dagaal culus uu ka dhaxeeyo maamulkiida iyo dowladda federaalka, isla markaana ciidamadii dagaalamay ay weli isku hor fadhiyaan deegaanka Raaskambooni.

Muqdisho 14ka Diseebar 2024  Magaalada Raaskambooni ee gobolka Jubbada Hoose waxaa galabta diyaarado laga soo saaray ciidankii dowladda federaalka ee dagaalka lagu qabatay Arbacadii lasoo dhaafay, kuwaas oo gacanta u galay Jubbaland.

Sida ay ogaatay Caasimada Online tirada askarta maxaabiista ah ee Jubbaland ay ku qabatay dagaalkii Raaskambooni waxay gaareysaa 83 askari oo isugu jira Militeri, Boolis iyo Nabad Sugid.

Masuuliyiin ka tirsan maamulka Axmed Madoobe ee Jubbaland oo Wasiirro, guddoomiyaha Kismaayo iyo saraakiil uu hoggaaminayo Taliyaha qeybta 43-aad ee Ciidanka Xoogga Dalka ayaa maanta gaaray deegaanka Raaskambooni.

Masuuliyiinta Jubbaland ayaa Taliyaha qeybta 43-aad ee ciidanka xoogga dalka ku wareejiyey askartaan maxaabiista ah, waxayna sheegeen inay ka xunyihiin dagaalkii dhacay iyo in wiilal Soomaaliyeed ay maxaabiis ahaan u heystaan.

Sidoo kale, Jubbaland ayaa isla maanta labo diyaaradood u dalabtay ciidankaas, si Muqdisho ay uga soo dejiyaan, diyaaradii koowaad ayaa galabta Raaskambooni ka soo qaaday 33 askari oo ciidankii dagaalka lagu qabtay ah.

Diyaaradii labaad ayaa Raaskambooni kasoo qaaday 50 askari, sidaas ayuu ciidanka lagu qabtay dagaalka ku ahaa 83 askari, askarta qaar waxay qabeen dhaawacyo kala duwan, waxaana galabta Maqribkii laga soo dejiyey Muqdisho.

Taliyaha qeybta 43-aad oo goobta ciidankaan laga soo qaaday warbaahinta kula hadlay ayaa sheegay in Kismaayo uu ka soo baxay isagoo aan fasax ka heysan dowladda federaalka, isla markaana uu Jubbaland kala wareegay askartii ay maxaabiis ahaanta u qabteen, si wiilal Soomaaliyeed oo dhaawacyo iyo dhibaatooyin kale qaba aysan daryeel la’aan ugu dhiman Raaskambooni.

Taliyaha ayaa ka gaabsaday inuu ka hadlo siyaasadaha is diidan ee Jubbaland iyo dowladda Federaalka, wuxuu sheegay in Raaskambooni ay ku jirto deegaanada uu Taliska Xoogga Dalka wakiilka uga yahay, isagoo askarta weli duurka ku jirta ka codsaday inay yimaadaan Raaskambooni, inta uu joogo, si dib loogu celiyo Muqdisho iyagoo nabad kaba.

Masuuliyiintii Jubbaland ee maanta Raaskambooni tagtay ayaa dhankooda gar-naqsaday, waxayna sheegeen in dowladda federaalka ay masuul ka tahay fool xumadii ka dhacday Raaskambooni, iyagoo ku eedeeyey inay ku soo duushay deegaan nabad ah oo 2011-kii laga nadiifiyey Khawaarijta.

Arbacadii lasoo dhaafay dagaal culua ayaa ka dhacay Raaskambooni, waxaana sidaas kula wareegay ciidamada Jubbaland, ciidamada dowladda oo dagaalka looga adkaaday ayaa duurka galay, waxayna ku sugan yihiin xuduuda Soomaaliya iyo Kenya, lamana oga talaabada xigta ee dowladda federaalka ay qaadi doonto.

Nairobi 14ka Diseebar 2024  Warar kala duwan ayaa waxaa laga helayaa qarax culus oo lala beegsaday ciidamo ka tirsan kuwa Kenya, xilli ay marayeen agagaarka magaalo xeebeedka Lamu ee dalkaasi.

Qaraxa oo ahaa nooca miinada ayaa haleelay gaari ay wateen ciidamada Kenya, xilli ay ku socodeen deegaanka Kaambooni, waxaana ka dhashay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa sheegay in qaraxa kadib ay rasaas rideen ciidamada Kenya, iyagoona sameeyey howl-gallo ay ku baadi goobayaan raggii ka dambeeyey falkaasi.

Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda qaraxan, waxaana ay baahisay inay burburisay gebi ahaan baabuurka, iyada oo tilmaamtay inay askartii saarnayd ay noqdeen kuwa dhintay iyo kuwa dhaawacmay.

Dhinaca kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha ammaanka ee dowladda Kenya oo ku aadan qaraxaasi la sheegay in waxyeelo lagu gaarsiiyey ciidamada dalkaasi.

Xaaladda goobta uu qaraxu ka dhacay ayaa hadda deggan, waxaana ciidamada Kenya ay horay usii wateen socdaalkooda, sida laga soo xigtay qaar kamid ah dadka deegaanka.

Inta badan kooxda Al-Shabaab ayaa weeraro ku dhufo oo ka dhaqaaq ah ka fulisa gobolka Waqooyi Bari, gaar ahaan  deegaanada u dhow xad u dhow Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 13ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa daba u dhigtay Raysal Wasaaraha #Ethiopia Abiya Axmed Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa sidii naag dhilo oo kale u dhukanaaya oo lacag ku qaaday bixinta badda Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxay tahay sababtii lagu haystay Madaxweynihii hore ee #Somaliland Mudane Muuse Biixi Cabdi? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammad Dastuuri ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dagaal ka bilaabay #Jubbaland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa hantidii dadweynaha iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa xitaa qabuuraha iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxayse labada aqal ka samayn doonaa heshiiskan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 13ka Diseebar 2024 Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed, S/Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi (Asad Diyaano) ayaa caawa guddoomiyey shir ka dhacay xarunta Taliska Boliiska, kaas oo looga hadlay arrimaha amniga caasimadda iyo u diyaar garowga sanad-guuradii 81-aad ee aasaaska Boliiska Soomaaliya.

Taliyaha Ciidanka Boliiska waxaa ku wehliyey Shirkaan ku xigeenkiisa S/Guuto Cusmaan Cabdulaahi Maxamed (Kaniif), ayadoo diiradda lagu saaray qiimeynta howl-gallada amniga ee ka socda Muqdisho iyo guud ahaan gobollada dalka.

Arrimaha la iska warsaday waxaa qeyb ka ahaa dagaalkii Raaskambooni iyo saameynta uu ku yeeshay booliska, maadaama cutubyo ka tirsan ciidanka gaarka ah ee booliska Haramcad ay jiraan Raaskambooni.

Taliyaha ugu sareeya Haramcad Cabdixamiid Fanax ayaa hoggaaminaya booliska jira Raaskambooni, kaas oo saacadihii lasoo dhaafay la hadal hayey inay nolosha ku qabteen ciidamada Jubbaland, balse ka soo hadlay xuduuda.

Sida ay noo xaqiijiyeen saraakiil ka tirsan booliska, Taliye Fanax ayaa shirkaan uga qeyb galay qadka taleefanka, isagoo taliyaha iyo saraakiisha kale ee booliska warbixin ka siiyey xaaladda ay ku sugan yihiin ciidankii Haramcad ee qeybta ka ahaa howlgalka Raaskambooni.

Sidoo kale, waxaa warbixin laga dhageystey guddiga uu Taliyuhu u xil-saaray qaban-qaabada munaasabadda, kuwaas kulanka kusoo bandhigay qorshayaasha xuska sanadkan oo lagu wado inuu ka duwanaado sanadihii hore.

Iran 13ka Diseebar 2024  Hogaamiyaha Sare ee Iran, Ayatollah Cali Khamenei ayaa wacad ku maray in dhaawaca ku yimid udub dhexaadkii iska caabinta ee Israel ka soo horjeeday, iyo tuuristii Bashaar Al-Asad aysan waxba u dhimi doonin awoodda Iran.

Hadalkii ugu horreeyey ee uu jeediyey ka dib markii al-Asad xilka laga tuuray ayuu Ayatollah Khamenei uu sheegay in dadku aanay aqoon waxa iska caabintu tahay.

Waxa uu yiri, “waxay moodayaan in marka kooxaha iska caabintu ay daciifaan ay Iran-na daciifayso. Iran waa xoog awood leh, wayna ka sii xoog badnaan doontaa,” ayuu hadalkiisa sii raaciyey.

Xoogaggii mucaaradka ee ku sugnaa dhinaca Woqooyi Galbeed ee dalka ayaa soo afjaray xukunkii dheeraa ee qoyska reer Asad, kaas oo xulufo la ahaa Iran.

Al-Asad ayaa muddo dheer kaalin istaraatiiji ah ku lahaa udub dhexaadka wax iska caabinta ee Israel ka soo horjeeday, gaar ahaan fududeynta saanadda hubka ah ee ay Tehran siin jirtay ururka ay xulufada yihiin ee Xizbullah ee dalka Lubnaan.

Udub dhexaadka iska caabinta waxaa ku jiray ururada Xizbullah, Xamaas, Xuutiga Yemen, iyo kooxo yaryar oo Shiico ah oo Ciraaq ku sugan

Xoogaggii mucaaradka ee ku sugnaa dhinaca Woqooyi Galbeed ee dalka ayaa soo afjaray xukunkii dheeraa ee qoyska reer Asad, kaas oo xulufo la ahaa Iran.

Al-Asad ayaa muddo dheer kaalin istaraatiiji ah ku lahaa udub dhexaadka wax iska caabinta ee Israel ka soo horjeeday, gaar ahaan fududeynta saanadda hubka ah ee ay Tehran siin jirtay ururka ay xulufada yihiin ee Xizbullah ee dalka Lubnaan.

Udub dhexaadka iska caabinta waxaa ku jiray ururada Xizbullah, Xamaas, Xuutiga Yemen, iyo kooxo yaryar oo Shiico ah oo Ciraaq ku sugan

Waxa uu yiri, “Qofna yuuna shaki ka galin in wixii Suuriya ka dhacay ay ahaayeen shirqool ay Maraykanka iyo Israel isla sameeyeen.”

Khamenei ayaa sidoo kale eed u jeediyey waxa uu ku sheegay dariksa Suuriya iyo kaalintoodii muuqatay ee waxa Suuriya ka dhacay, isaga oo aan dalna magaciisa sheegin.

Ciraaq, Israel, Urdun, Lubnaan iyo Turkey ayaa xad la wadaaga dalka Suuriya.

Dalalkaas la xusay, Turkiga ayaa ahaa dalkii muddaba taageerayey in Asad xilka laga tuuro.

Turkiga ayaa ciidamo ay ka joogaan Woqooyiga Suuriya, halka dhinaca koonfureedna ay Israel u dirtay ciidamo galay goob dagaallada ka caaganeyd oo QM ay ilaalinaysay, goobtaas oo daris la ah buuralayda Juulaan oo ay horay Israel u goosatay.

JUBBALAND 13ka Diseebar 2024 Madaxtooyada Jubaland ayaa mar kale war-saxaafadeed ka soo saartay dagaalkii Arbacada ka dhacay deegaanka Raas Kaambooni ee dhex-maray ciidamada maamulkaas iyo kuwa Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Jubaland ayaa ku eedeysay dagaalka inuu soo abaabulay madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo kooxdiisa, oo ay sheegtay in ay u arkayeen inay ku gaari karaan dano siyaasadeed oo gurracan iyadoo la adeegsanayo Ciidanka Xoogga Dalka (CXD), sida hadalka loo dhigay. Hoos ka aqriso qoraalka Jubaland

WAR-SAXAAFADEED

Dowladda Jubaland waxay si aad ah uga xuntahay dagaalkii shalay ka dhacay deegaanka Raas-Kambooni ee gobolka Jubada Hoose halkaas oo si nasiib darro ah ay isku dileen wiilal Soomaaliyeed, Waa dhacdo laga baaqsan karay iyadoo ay ahayd in lagu xalliyo wada-hadal iyo isku tanaasul.

Sida marar badan aan Caddeeynay, dagaalkan waxaa soo abaabulay Xasan Sheekh Maxamuud iyo kooxdiisa kuwaas oo u arkayay inay ku gaari karaan dano siyaasadeed oo gurracan iyadoo la adeegsanayo Ciidanka Xoogga Dalka (CXD) si ka baxsan waajibaadka sharci ee ciidanku leeyahay.

Falalkan sharci-darrada ah awgood, Xasan Sheekh iyo kooxdiisu waxay ciidamo u soo daabuleen deegaanka Raas-Kambooni halkaas oo dabka lagu shiday dhalinyaro Soomaaliyeed si loo gaaro ahdaaf siyaasadeed oo baal-marsan dastuurka iyo shuruucda dalka.

Waa muhiim in la xuso in deegaanka Raas-Kambooni uu ahaa deegaan nabdoon oo aysan ka jirin wax amni-darro ah 13-kii sano ee la soo dhaafay Sidoo kalana ayna qeyb ka ahayn deegaanada ay joogeen Ciidamada ATMIS ee dalka ka baxaya.

Nasiib darro halkii dowladdu u adeegsan lahayd CXD deegaannada weli ku jira gacanta Khawaariijta ayaa loo isticmaalay deegaan nabdoon oo ka xoroobay Khawaariijta sanadkii 2011ka.

Waxaa tusaale muuqda ah in deegaannada ku hareeraysan Muqdisho ay weli ka taliyaan Khawaariijta iyadoo Xasan Sheekh uu CXD diyaarad ku keenay Raas-Kambooni si uu u fuliyo dano siyaasadeed oo aan waafaqsaneyn maslaxadda guud ee dalka.

Dowladda Jubaland waxay aaminsan tahay in qorshayaasha CXD lagu dhex gelinayo arrimaha siyaasadda ay yihiin kuwo dhabar-jab ku ah dib-u-dhiska dowladnimada gaar ahaan hay’adaha amniga iyo CXD oo ah laf-dhabarta qaranimada dalkeenna.

Maanta qaar ka mid ah dhaawacyadii CXD ee ku waxyeeloobay dagaalka Raas-Kambooni ayaan u dirnay magaalada Muqdisho si ay u helaan adeegyo caafimaad oo dheeraad ah.

Sidoo kale dhammaan ciidamada ku jira gacanta Jubaland waa wiilal Soomaaliyeed oo dhulkoodii jooga waxaana loola dhaqmayaa si sharaf leh, dhaawacyada waxaa la siinayaa daryeel caafimaad oo dhammeystiran, waxaana markii ay bogsadaan lagu celin doonaa guryahooda iyagoo nabad qaba.

Ugu dambeyn Dowladda Jubaland waxay Caddeeynaysa mowqifkeeda ah in xalka khilaafaadka siyaasadeed uusan ku jirin xabad. Jubaland mar walba diyaar ayay u tahay wada-hadal iyo in wixii kala aragti duwanaansho ah lagu xalliyo miiska wada-tashiga iyo isku tanaasulka.

DHAMMAAD

BRICKS 13ka Diseebar 2024 Hindiya ma raadinayso abuurista lacagta BRICS ay la wadaagto, taasi oo ah hindise suurtagal ah oo diidmo xooggan kala kulmay madaxweynaha la doortay ee Maraykanka Donald Trump.

Trump ayaa ku hanjabay canshuur 100% ah oo la saaro badeecadaha ka imanaya sagaalka xubnood ee BRICS, haddii ay ku beddelaan dollarka Maraykanka lacag kale.

Falanqeeyayaasha ayaa sheegay in kalsooni darrada iyo kala duwanaanshaha dhinaca aragtida ee u dhexeeya xubnaha waaweyn ee BRICS, sida Hindiya iyo Shiinaha ay caqabad weyn ku tahay in horay loogu dhaqaaqo lacag la wadaago.

“Hindiya ma taageereyso hindisahan gaarka ah. Lacag kasta oo la wadaago cidna ma caawinayso; Kaliya waddamada ugu awooda badan sida Shiinaha ayaa aakhirka maamuli doona. Marka, aad bay u adag tahay in la gaaro heshiis la isku raacsan yahay si loo helo lacag guud,” waxaa sidaas yiri Chintamani Mahapatra oo ka tirsan Machadka Kalinga ee Daraasaadka Indo Pacific.

Kooxda xudunta u ah BRICS — Shiinaha, Ruushka, Hindiya, Brazil iyo Koonfur Afrika — ayaa sannadkan la ballaariyay oo lagu daray Iran, Imaaraadka Carabta, Itoobiya iyo Masar.

Ka hadalka lacagta BRICS waxay heshay xoogaa xawli ah 2022-kii kadib markii Mareykanka uu cunaqabateyn ku soo rogay Ruushka ka dib dagaalkii Ukraine, iyo xiisadaha sii kordhaya ee u dhexeeya Galbeedka iyo Shiinaha.

Hase yeeshee isbaheysiga wadamada soo koraya ayaa ah mid aad u kala duwan, si ay u sameeyaan lacag la wadaago oo shaqayn karta, sida uu sheegay Chintamani Mahapatra.

“Anaga [BRICS] ahaan, ma lihin suuq wadaag ah. Ma haysano siyaasad ganacsi oo guud. Wax naga dhexeeya ma jiraan,” ayuu yiri.

Si kastaba ha ahaatee, Hindiya iyo qaar ka mid ah waddamada kale ee BRICS waxay xoojiyeen dadaallada lagu ganacsanayo lacagaha maxaliga ah si loo yareeyo ku tiirsanaanta dollarka Maraykanka, sida uu sheegay, Biswajit Dhar oo ah fallanqeeye ganacsi.

“Waxaa jira 17 waddan oo ay aqoonsatay dawladda Hindiya kuwaas oo India ay rabto inay kula ganacsato lacagta rubee-ga ama lacagtooda,” ayuu yiri.

Wadamadaas waxaa ka mid ah Ruushka. New Delhi, oo aan ku biirin cunaqabataynta Mareykanka ee ka dhanka ah Moscow, ayaa ku bixinaysa saliidda faraha badan ee ay Moscow kala soo degto lacagta Rupee-ga. Laakiin ganacsiga rupee-ga wuxuu sidoo kale soo bandhigayaa dhibaatooyin, sida uu yiri Biswajit Dhar.

“Hindiya waxay wajaheysaa naaqus ganacsi oo weyn marka loo eego Ruushka, taas oo macnaheedu yahay marka Hindiya ay soo iibsanayso saliid badan oo ay ku bixinayso rupee-ga, Russia ma garanayso waxa uu ku sameeyo rupee-ga tirada badan ee ay hadda hayso.”

Wasiirka arrimaha dibadda Hindiya Subramanian Jaishankar ayaa sheegay in ka guurista dollar-ka aysan qayb ka ahayn siyaasadda dhaqaalaha Hindiya. Taasi, waxay leeyihiin falanqeeyayaasha, waa sababta oo ah danaha istaraatiijiyadeed ee Hindiya ayaa guud ahaan la jaan qaadaya Mareykanka.

WARARKA MAANTA 12ka Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Ciidanka Dowladda #Jubbaland uga adkaadeen Ciidanka Xoogga Dalka ee Raaskaambooni la geeyey? Meeq maxaabiis ah ayaa laga qabtay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u iibinayaa gurigii hooyooyinka ee #Muqdisho? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho oo uu u eryey Guddoomiye Madaale? Maxuu yahay heshiiska uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ Iyo Raysal Wasaare Abii Axmed u kala saxiixdeen Ankara? Ma la keeni doonaa labada aqal ee dalka leeyahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? 

Ha Wiqleyso! 

Qatar 12ka Diseebar 2024 Madaxweyne hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo qoraal ka soo saaray dagaalkii Raaskambooni ayaa sheegay in wax laga xumaado ay ahayd in ciidan Soomaali ay dhexdooda dagaalamaan, waxaana uu ka digay in tani ay tahay mid uga soo dari karta xaalad adag ay ciidamadu xilligaani marayaan.

Waxa uu Madaxweyne Farmaajo qoraalkiisa ku yiri “Dagaalka ka dhacay deegaanka Raaskambooni ee dhex maray Ciidan Soomaaliyeed oo walaalo ah, lehna hal cadow oo ah argagixisada dhibaatada ku ah dadkeenna waxa uu muujinayaa xaaladda adag ee dalku uu ku jiro iyo dhaawaca soo gaaray dowlad-dhiska Soomaaliya.

“Waxaan ka murugaysannahay dhibaatada soo gaartay ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed oo sanadahan ay soo food saartay caqabado waaweyn oo wiiqay awooddooda, hoggaamin xumo iyo gelinta dagaallo aan qorsheysnayn, taas oo u muuqata burburinta awooddooda iyo dib u celinta dadaalladii muddada soo socday ee ku salaysnaa dib u dhiska iyo tayeynta ciidamada qalabka sida ee Soomaaliyeed si ay dalka uga xoreeyaan argagixisada.”ayuu qoraalkiisa ku sheegay Madaxweyne Farmaajo

Waxa uu sidoo kale qoraalkiisa ku sheeay in uu marar badan uu ka digay inay dhacaan dhacdooyin noocani la xiriira, waxa uu yiri “waxaan shaki ku jirin in wax-ka-beddelka sharci darrada ah iyo laalidda Dastuurka heshiiska lagu yahay ay ka dhalanayso colaado sokeeye oo dib u celinaya dowlad-dhiska Soomaaliya, sidaas awgeed waxaan adkaynayaa baaqyada madaxda iyo hormuudka siyaasadeed ee ku aaddan in Madaxweyne Xasan Sheekh iyo nidmaakiisu ay ku soo laabtaan dhabbaha sharciga ah, kana waantoobaan go’aammada aan loo dhammayn ee masiiriga ah ee wiiqaya midnimada iyo wadajirka dadkeenna.”

Ugu dambeyn, waxa uu ugu baaqay dhammaan qaybaha bulshada, culimaa-uddiinka, waxagaradka iyo hormuudka siyaasadda in ay u istaagan samata-bixinta Dastuurka dalka.

Muqdisho 12ka Diseebar 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay qoraal ay uga hadashay sababtii ciidanka qaranka shalay loogu jebiyey dagaalka Raaskambooni, iyadoo cadeysay in dagaalka ciidamada Jubaland aan loo bareerin.

Qoraal ka soo baxay wasaaradda Gaashaandhigga oo warbaahinta dowladda lagu baahiyey ayaa lagu cadeeyey in Axmed Madoobe soo abaabulay weerarkaas, isla markaana lagu soo duulay ciidankii qaranka ee ATMIS kala wareegay xeryaha ay baneeyeen.

“Dawladda Federaalka Soomaaliya oo gudanaysa waajibka ka saaran badbaadinta dhiigga Dadka Soomaaliyeed, gaar ahaan Ciidamada Qaranka ayaa amartay Ciidamada Qaranka oo loo geeyay Gobalka Jubada Hoose in ay kala wareegaan ATMIS in ay halkaas dib uga baxaan,” ayaa lagu yiri warka dowladda.

Dowladda ayaa Axmed Madoobe ku eedeysay in go’aan uu ku gaaray in ciidamada uu isku laayo, halka dowladdu ay dhiigga askarta labada dhinacba ku sifeysay mid qiimo badan.

“Tallaabada Dawladda ayaa timid ka gadaal markii uu go’aansaday eedaysane Axmed Madoobe in uu isku hallaago wiilal Soomaaliyeed oo dhiigoodu uu qiimo badan leeyahay,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ka soo baxay wasaaradda Gaashaandhigga.

Dowladda Federaalka ayaa cadeysay in ciidanka laga qabsaday Raaskambooni aysan amar u heysan in ay la dagaalamaan cid aan aheyn Khawaarijta Al-Shabaab.

“Ciidamada Xoogga Dalka ma qabin wax amar ah oo ay dagaal kula galaan cid aan ahayn Khawaarijta, waxaana ka go’an in ay wadiiqo kasta oo suurtagal ah ku gutaan waajibaadkooda Qaran ee ilaalinta Dalka, Dadka iyo Diinta,” ayaa lagu soo gabagabeeyey qoraalka caawa ka soo baxay dowladda.

Caawa Raaskambooni waxaa jooga ciidamada Jubaland oo ku qabsaday dagaal qaraar oo saakay soo bilowday, kadib markii ay ciidanka qaranka ku weerareen saldhigyadooda.

Dagaalkii bilowday saakay ayaa joogsaday gabal-dhicii, waxaana ciidamada Jubaland u suurtagashay inay magaalada qabsadaan, dhanka xuduuda Kenya ayey u ruuqaansadeen ciidamadii dowladda federaalka ay diyaaradaha ku geysay Raaskambooni.

Dowladda ayaa saakay Axmed Madoobe ku eedeysay inuu xiriir la sameystay Al-Shabaab oo ciidankiisa ay soo dhexmareen Khawaarijta si ay u gaaraan Raaskambooni oo weerar ay ku ekeeyeen, halka Jubaland ay dowladda ku eedeysay in ciidankeeda loo adeegsatay duqeyn ay fuliyeen diyaaradaha dagaalka ee ciidanka xoogga dalka.

Turkey 12ka Diseebar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa Ankara ku saxiixday heshiis taariikhi ah oo lagu soo afjarayo khilaafkii labada dal, kaasi oo uu fududeeyey madaxweyne Erdogan. 

Itoobiya ayaa si rasmi ah u xaqiijisay in ay ilaalineyso oo ay ixtiraameyso qarannamada, madax-banaanida iyo wadajirka dhuleed ee Jamhuuriyadda Soomaaliya, halka Soomaaliya ay Itoobiya u ogolaaneyso marin badeed hoos imanaya maamulkeeda, oo dib looga wada-hadli doono qaabka uu noqonayo. 

Hoos ka aqriso war-murtiyeedka ka soo baxay shirka. 

War-murtiyeedka Ankara ee Jamhuuriyadda Dimoqraadiga Federaalka Itoobiya iyo Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo ay fududeysay Jamhuuriyadda Turkiga.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Turkiga, Mudane Recep Tayyip Erdoğan, ayaa ku martigeliyey Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, iyo Ra’iisul Wasaaraha Jamhuuriyadda Dimoqraadiga Federaalka Itoobiya, Mudane Abiy Axmed Cali, 11-kii December 2024, magaalada Ankara.

Kulanka oo ku qabsoomay jawi saaxiibtinimo iyo isfaham, ayaa suurtageliyey wada-hadal furan oo wax-ku-ool ah. 

Hoggaamiyeyaasha Soomaaliya iyo Itoobiya waxay mar kale si cad u xaqiijiyeen xushmad iyo ka go’naantooda ku aadan madaxbannaanida, midnimada, iyo wadajirka siyaasadeed iyo dhuleed ee midba midka kale, iyo ku dhaqanka qiyamka caalamiga ah ee ku xusan sharciga caalamiga ah, Axdiga Qaramada Midoobay, iyo Axdiga Ururka Midowga Afrika.

Waxay ku heshiiyeen in ay ka gudbaan khilaafaadka iyo murannadii hore, una dhaqaaqaan waddo wadajir ah oo ay ku raadiyaan horumar iyo barwaaqo wadaag ah iyada oo lagu dhisayo is-ixtiraam iyo saaxiibtinimo dhab ah.

Soomaaliya waxay aqoonsan tahay naf-hurnimada iyo dadaalka ay sameeyeen ciidamada Itoobiya ee ka qayb galay hawlgalada Midowga Afrika. 

Labada dhinac waxay isla qireen faa’iidooyinka ballaaran ee ka dhalan kara in Itoobiya ay hesho marin rasmi ah oo ammaan ah oo badda ah, iyada oo la ixtiraamayo madax-bannaanida dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. 

Waxya sidoo kale ku heshiiyeen in ay si dhow uga wada shaqeeyaan sidii loo dhammeystiri lahaa heshiisyo ganacsi oo ay wadaagaan faa’iidooyinkooda, heshiisyadan oo lagu gaari doonoqaab laba-geesood ah, ayna ku jiraan qandaraasyo, kirayn, iyo habab kale oo la mid ah, oo Jamhuuriyadda Dimoqraadiga Federaalka Itoobiya u ogolaanayo inay hesho marin joogto ah oo sugan oo nabdoon oo ay ku gaarto badda, taasi oo hoos imaneysa maamulka qarannimo ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Waxay ku heshiiyeen in ay billaabaan wada-xaajoodyada farsamo oo daacad ah oo ku saleysan arrimahan, oo la billaabayo wax aan ka dambeyn bisha Febraayo 2025, iyadoo ay fududeynayso Turkiga, lana dhammeystiro heshiiska muddo afar bilood gudahood ah. 

Waxay soo dhaweeyeen taageerada iyo doorka Turkiga ee ku aadan fulinta ballanqaadyadan, waxayna isku raaceen in wixii muran ah ee la xiriira fasiraadda iyo hirgelinta heshiisyadan lagu xalliyo wada-hadal iyo hab nabadeed iyadoo ay gacan ka geysanayso Turkiga marka loo baahdo.

Waxay ugu mahadceliyeen Madaxweynaha Jamhuuriyadda Turkiga, Mudane Recep Tayyip Erdoğan, dadaalkiisa iyo taageeradiisa joogtada ah ee ku aaddan geeddi-socodkan.

Who can hide the truth?
If the hypocrisy of the Somali Minister of Foreign Affairs Mr. Ahmed Moallim Fiqi is like this. we cannot hide the truth so, this is useless and politically insane who cannot represent the image of the Somali Foreign Affairs and Diplomacy, If you want ambassador position then you pay $ 100000 to the Somali Minister of Foreign Affairs Mr. Fiqi then choose your country without valid vetting and qualifications.

WARARKA MAANTA 8da Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuuse u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa qabuuro iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa Masajid dudumiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa gabdho/dumar u iib geeyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maxuu ku khaldan yahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ oo hoggaanka dalka ku fashilmay? Maxuuse u rabaa inuu burburiyo Dowladda #Jubbaland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa la-taliyayaal u ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 8da Diseebar 2024  Puntland ayaa dadaal ugu jirta in si xoog ah lagu soo furto markab kalluumaysi oo laga leeyahay Shiinaha, kaasoo maalmo ka hor ay qafaasheen kooxo burcad badeed ah iyo ilaalada markabka. Markabkan, oo ruqsad kalluumaysi ka haystay maamulka Puntland, ayaa kalluumaysi ka waday xeebaha degaannada Puntland ka hor inta aysan kooxaha burcad badeeddu weerarin

Sarkaal sare oo katirsan laamaha amniga Puntland ayaa u sheegay HOL in maamulka Puntland uu kasoo horjeeddo in madax furasho la siiyo burcad badeedda haysata markabka.

Waxa uu tilmaamay in haddii lagu guulaysan waayo in burcad badeeddu si nabad ah uga degaan markabka, ciidamada Puntland loo fasaxayo inay weeraraan kooxaha burcad badeedda.

Shirkadda leh markabka ayaa sidoo kale lagu wargaliyay in aysan wax wada xaajood ah la sameyn burcad badeedda. Ilaa iyo hadda, lama oga in arrintan ay la xiriirto markii ay burcad badeeddu diideen inay qaataan lacag dhan hal milyan oo dollar ah oo madax furasho ah.

Ganacsato reer Puntland oo la sheegay inay lug ku leeyihiin howlaha Kalluumaysi markabkan ayaa dhankooda wada dadaalo lagusii deynayo markabka oo haatan lagu haysto xeebaha degmada Eyl.

Muqdisho 8da Diseebar 2024  Xildhibaan Xasan Yare oo ka tirsan Mudanayaasha Golaha Shacabka Soomaaliya ayaa raali gelin buuxda ka bixiyay gacan qaadkii uu ugu geeystay gudaha aqalka Golaha Shacabka mid kamid ah saraakiisha ilaalada ka ah Xaruntaasi, waxaana maalmihii ugu dambeeyay arintaasi ku dhex jiray sidii dhacdadaan xal looga gaari lahaa Guddiga xeer hoosaadka, anshaxa, xasaanadda iyo daryeelka ee Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Xildhibaan Xasan Yare ayaa sheegay inuu sarkaalka uu feeray iyo Shacabka Soomaaliya uu ka raali gelinayo falka uu sameeyay waxana uu goobta cafis ku weydiistay sarkaalka.

Xildhibaan Xasan Yare ayaa sheegay inuu qaadanayo mas’uuliyadda wixii ka dhacay Golaha Shacabka.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya Sheekh Aadan Madoobe oo kulan la qaatay Gudddiga Xeerhoosaadka, Anshaxa, Xasaanadda iyo Daryeelka ee Golaha Shacabka ayaa soo dhoweeyay xalka laga gaaray dhacdo 27-kii Bishii November ka dhacday Golaha Shacabka ka dib markii Xildhibaan Xasan Yare oo ka tirsan mudanayaasha Golaha Shacabka uu gacan u qaaday sarkaal ka tirsan ilaalada xarunta Golaha Shacabka.

Kulanka ka dhacay Guriga Sheekh Aadan Madoobe, waxaa goob joog ahaa Habdhowraha Golaha Shacabka Xildhibaan Maxamed Cabdullaahi Xasan (Nuux), Guddoomiyaha Gudddiga Xeerhoosaadka, Anshaxa, Xasaanadda iyo Daryeelka ee Golaha Shacabka Xildhibaan Maxamed Cajiib iyo sidoo kale Senataro ka tirsan Golaha Aqalka Sare.

Israa’iil 8da Diseebar 2024 Duqeymo ay Isra’il Sabtidi ka geysatay Marinka Gaza ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay ugu yaraan 30 Falastiiniyiin ah, sidaasi waxaa xaqiijiyay saraakiisha caafimaadka Gaza.

Duqeymahaan ayaa imaanaya xilli ay dhawaan Dowladda Qatar ka dhawaajisay in ay dib u billaabeyso dadaalladeedii dhex dhexaadinta wadahadallada xabad joojinta Gaza iyo sii deynta la heystayaasha Isra’il.

Milatariga Isra’il wax jawab ah kama aysan bixin duqeymaha Sabtidi shalay ay ku qaadday magaalooyinka Gaza iyo Rafax.

Suuriya 8da Diseebar 2024 looxda fallaagada Suuriya ayaa aroornimada hore ee saakay oo Axad ah sheegatay, in ay Suuriya ka xoreeyeen Bashar Al Asad oo dalkaasi soo xakumayay muddo dheer, kaddib marki ay gudaha u galeen magaalada caasimadda ah ee Dimishiq.

Wararka ayaa sheegaya in Bashar Asad uu ka cararay waddanka isla markaana aanan la ogeyn halka ay u duushay diyaarad xalay ka qaaday caasimadda.

Kooxda Jabhadda Taxrir Al Sham, waxay aroornimadi hore shaacisay in ay la wareegeen xarunta raadiyaha iyo telefishinka qaranka ee Suuriya. Waxaa la maqlayay rasaas ka dhaceysa gudaha caasimadda.

War kasoo baxay kooxda xakunka ka tuurtay Bashar Asad ee Jabhadda Xoreynta Shaam, waxay ayaan ay soo saareen ku sheegeen. “Macangagi Bashar Al Asad waa ka xoreynay waddanka”.

Waxay intaasi raaciyeen in uu soo dhamaaday waayo madow isla markaana uu billowday waa cusub. Dadka waddanka ka cararay iyo kuwa barakacay ayay ugu baaqeen in ay dalka ku soo laabtaan.

Waxay kaloo sheegeen in ay sii daayeen maxaabiisti ku xirneyd xabsiyada ugu waaweyn Suuriya ee caanka ku ahaa jirdilka dadka mucaaradka iyo dilka aanan sharciga aheyn ee loo geysan jiray dadka qaar sida ay sheegeen kooxdan.

Wararka ayaa sheegaya in dadku billaabeen in ay ku dabaaldagaan Fagaaraha Ummayad ee bartamaha Dimishiq, halkaas oo ay ku yaallaan wasaarada dhowr ah sida, wasaaradda difaaca iyo xarumaha taliska ciidamada.

Ra’isulsulwasaaraha Suuriya, Maxamed Gazi Jalali ayaa bayaan uu saakay soo saaray ku sheegay, in xukumadda ay diyaar u tahay in ay si nabad ah xafiisyada dowladada ugu wareejiso mucaaridka, isla markaana uu diyaar u yahay in uu arrintaasi ku caawiyo.

Tani ayaa ka dhigan in uu maanta halkaasi ku soo dhamaaday 54 sano oo ay Suuriya soo xakumayeen qoyska reer Asad.

Isha: VOA

Muqdisho8da Diseebar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa heshay ciidamo cusub oo kumaandoos ah, kuwaas oo tababar heerkiisu sarreeyo kusoo qaatay dalka Turkiga.

Ciidamadan oo ka kooban illaa 4 urur oo ka tirsan ciidamada sida gaarka ah u tababaran ee Gorgor ayaa tababarkooda soo dhammeystay, iyaga oo haatan si toos ah u howlgeli doono.

Warsaxaafadeed kasoo baxay wasaaradda gaashaandhigga xukuumadda federaalka ah ee Soomaaliya ayaa waxaa loogu mahadceliyay Turkiga, waxayna wasaaraddu sheegtay in ciidamadan ay ka qayb-qaadan doonaan mas’uuliyadda la wareegida amniga guud ee dalka.

Turkiga ayaa kamid ah saaxibada dhow ee Soomaaliya, wuxuuna taageero milatari oo wayn uu siiyaa dowladda federaalka, isagoo ka qayb qaatay dib u dhiska ciidanka Xoogga dalka.

Hoos ka akhriso warsaxaafadeedka;-

Wasaaradda Gaashaandhiga XJFS oo kaashanaysa dhiggeeda dalka Turkiga ayaa iyada oo ka duuleysa tilmaamaha madaxda Qaranka ee ku aaddan tayeynta iyo horumarinta Ciidanka  Xoogga Dalka Soomaaliyeed, si ay ugu filnaadaan mas’uuliyadda la wareegida Amniga dalka, ayaa waxaa tababar heerkiisu sareeyo loogu soo xiray magaalada Isparta ee dalka Türkiye, Afar Urur oo katirsan Kumaandooska Gorgor ee Ciidanka  Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga XFS Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur  ayaa kaga Mahad celiyay dowladda aan walalaha nahay ee Turkiga, garab istaaga hagar la’aaneed ee ay u muujisay dowladda iyo dadka Soomaaliyeed.

Ciidamada tababrka loo soo xiray ayaa qeyb ka noqon doona howlgalada xooggan ee Ciidamada Qaranku ay dalka kaga xoreynayaan Khawaarijta iyo difaaca Qarannimada ummadda Soomaaliyeed, iyada oo laga hortagayo cadowga gudaha iyo kan dibadda.

WARARKA MAANTA 7da Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa Masajid dudumiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa qabuuro iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa gabdho/dumar u iib geeyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maxuu ku khaldan yahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ oo hoggaanka dalka ku fashilmay? Maxuuse u rabaa inuu burburiyo Dowladda #Jubbaland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa la-taliyayaal u ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maxuuse u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Ha Wiqleyso! 

UNESCO 7da Diseebar 2024  Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan dhaqanka ee UNESCO ayaa si rasmi ah u aqoonsatay Xeer Ciise, oo ah xeer qarniyo jiray oo ay ku dhaqmaan beesha Ciise ee degta dalalka Jabuuti, Itoobiya iyo Soomaaliya, waxayna ku dartay liiskeeda waxyaabaha dhaqanka aadmiga la xiriira.

Aqoonsashadan taariikhiga ah ayaa lagu saleeyay sida xeerkan uu u mideeyo bulshooyinka, uu u dhowro dhaqanka uuna Geeska Afrika ugu dhiirrigeliyo caddaaladda.

In xeerkan ay aqoonsato UNESCO ayaa waxaa si wada-jir ah u gudbiyay dad kasoo kala jeeda Itoobiya, Jabuuti iyo Soomaaliya ayaa waxaa lagu ansixiyay fadhigii 19aad ee guddi-goboleedka hay’adda kaasoo lagu qabtay magaalada Asunción, ee dalka Paraguay.

UNESCO ayaa Xeer Ciise ku dooratay sida uu u xoojiyo qeynuunnada caalamiga ah sida xuquuqda haweenka iyo carruurta, dhowridda deegaanka iyo xallinta khilaafaadka.

UNESCO ayaa ammaantay hannaankan oo ay u aragtay inuu tusaale dhif ah u yahay dhaqanka sharciga ah ee nool kaasoo dhiirrigelinaya dowlad-wanaagga iyo iskaashiga isagoo sidoo kale wax ka qabanaya caqabadaha maanta sida xallinta khilaafaadka iyo dhowridda deegaanka.

Muxuu yahay, yaase sameeyay xeerkan?

Qabiilka Ciisaha oo dega Jabuuti, Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa waxa uu leeyahay xeer soo jiray sida la sheegay ku dhawaad 500 oo sano. Xeerka waxaa sameeyay 100 oday oo la soo xulay, waxaana lagu sameeyey magaalada Mile tuulo hoostagto oo la yiraahdo Waaruf, deegaankaasi oo u dhaxeeya magaalada Diridhaba ee Itoobiya iyo Jabuuti.

Marka laga soo tago xeerarka ay qabaa’ilka Soomaaliyeed wadaagaan sida hoggaanka ka dhaxeeya, xeerka qof kasta qabanaya iyo in dagaalka la wada galo haddana waxay leeyihiin kuwo iyaga u gaar ah.

Waxyaabaha Ciisaha u gaarka ah waxaa ka mid ah sida uu dhigayo xeerkooda wax la yiraahdo ‘Ganda’ ayaa jira, Ganduhu wuxuu ka kooban yahay 44 oday oo talada Ciisaha ay ka go’do, waana baarlamaanka Ciisaha. Arrin weyn oo adag haddii ay dhacdana waxaa isugu imanaya boqolka oday iyo boqorka ayuu yiri Oday Adan Allaale oo ka mid ah odayaasha beesha.

Sidoo kale Xeerka Ciise waxyaabaha uu xeerarka kale ee beelaha Soomaalida kaga duwan yahay waxaa ka mid ah habka loo doorto ugaaska kaas oo sida beelaha kale aan dhaxal aheyn.

Ibraahim Axmed Cali waa cilmibaare ka tirsan hay’adda dhaqamada iyo raadadkii hore ee qadiimiga CERD ee Jabuuti, waxa uu noo sheegay in xeerka la yiraahdo Daryeel iyo Dabar balse ay dadka kale u yaqaannaan Xeer Ciise.

“Wuxuu daryeelayaa ninka tabarta daran iyo wax kasta oo jilicsan halka dabarna uu u taagan yahay in uu dabro ninka gardran iyo ninka kibra,” ayuu yiri.

Ragga xeerka dhigay Qarnigii 16-aad dabayaaqadiisa magacaas ayey u bixiyeen halka guddigii fariistay loo bixiyay aayo Reeb.

“Boqol sano oo ka sii horeysay ayey kolba meel fariisanayeen odayaasha markaas ayey xeerka qodobada uu ka kooban yahay ee Aayo reeb dajiyeen”.

Ibraahim oo si fiican u darsaday taariikhda Ciisaha ayaa noo sheegay in odayaasha ay kulanka la joogtay haweenay la weydiin jiray wixii la xiriira arrimaha qoyska, carruurta, aqalka iyo dumarka.

“Haweeneydaas waxaa la oran jiray Faadumo Siti, buurtii la fadhiyay ayaa magaceeda loo bixiyay, halkaas ayeyna ku aasan tahay, gobolka dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya ee Siti la yiraahdo, magaca islaantaa ayuu ka soo jeedaa”.

Sidee loo doortaa ugaaska?

Waxyaabhaha kale ee ay ku kala duwan yihiin waxaa ka mid ah marka ay arin dhacdo beelaha Soomaaliyeed inta ay isku yimaadan ayey go’aan gaaraan halka Ciisaha ay raacaan qodobo hore u qornaa.

Habka dhaqanka ee uu ku yimaado ugaaska beesha Ciisaha ma ahan mid ku yimaada dhaxal sida ugaasyada beelaha Soomaaliyeed ee kale.

Ugaaska hadda ay beesha leedahay ma ahan wiilasha ugaaskii hore. Ugaaska marka uu dhinto ma dhaxlikaraan ubadkiisa sida ugaasyada kale. Waayo xeerka ugaaska ma ahan mid ku saleysan dhaxal. Guddiyo dhan baa u fadhiisata. Guddi gaaraya 100-ka nin ayaa fariisanaya waxaana la eegaa ugaaska meesha uu ka soo jeedo, reerka hooyadii, reerka aabbihii, dabeecadahooda sida ay ahaayeen wax badan baa laga fiirsadaa.

Sababta keentay in ugaaska doorasho ku yimaado ayaa la sheegaa in ay salka ku hayso khilaaf hore iyo dagaallo beesha dhexmaray sidaasna lagu gaaray heshiis lagu wada noolaado.

Odayaasha ayaa go’aamiyay in ugaaska uu ka soo dhaxbaxo hal reer oo kaliya balse qofka uu noqonayo la doorto.

“Ugaaska hal reer haloo daayo, dhaxalna yuusan noqon, Alle hala baryo oo astaamo halagu eego, ugaaska waa la casilaa ama wuu dhintaa, markaas ayaa qabiilka la dhexdoortaa”. Ayuu yiri Ibraahim.

Meel kasta oo dunida uu ka joogo qofka ka soo jeeda beesha Ciisa waxa uu xeerka ugu dhaqmaa si isku mid ah.

Isha: BBC

Muqdisho 7da Diseebar 2024  Dowladda Soomaaliya ayaa si xooggan u cambaareysay tallaabooyin ay sheegtay in Itoobiya ay ka waddo Gobolka Gedo, oo ay isaga horkeeneyso beelaha halkaasi deggan, waxaana ay ku eedeysay faragelin dhanka ah madaxbanaanida iyo qaranimada Soomaaliya.

War saxaafadeed ay soo saartay wasaaradda warfaafinta Soomaaliya ayaa lagu sheegay in Saaka ciidamo Itoobiyaan ah oo ka soo baxay degmada Doolow u soo dhaqaaqeen dhanka degmada Buulo Xaawo, balse ay ka horyimaadeen dadka degaanka iyo Ciidamada Qalabka Sida oo u diiday in ay ku soo ruqaansadaan Buulo Xaawo.

“Soomaaliya waxay mar walba diyaar u tahay derisnimo wanaag iyo nabad ku wada noolaaansho, hase yeeshee maamulka Addis Ababa waxaa uu caadeystey inuu colaado hor leh ka abuuro gobolka, isla markaana uu wado tallaabooyin ka dhan ah madaxbanaanida Soomaaliya” ayaa lagu yiri Warsaxaafadeed ka soo baxay wasaaradda warfaafinta Soomaaliya

“Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay diyaar u tahay difaaca madaxbanaanida iyo qaranimadeeda, waxayna ugu baaqeysaa beesha caalamka oo ay ugu horeeyaan Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrika inay cambaareeyaan falalkan gurracan ee Ethiopia ee wax u dhimaya nabadda gobolka iyo caalamka intaba” ayuu sii raaciyay Warsaxaafadeedka.

Arrimahaan oo dhami waxa ay imaanayaan iyadoo uu jiro khilaaf xoogan ee ka dhaxeeya Dowladda Soomaaliya iyo Dowladda Itoobiya  kaa oo ka dhashay heshiiskii ay Itoobiya ay la gashay Somaliland.

Muqdisho 7da Diseebar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta khudbad ka jeediyey Masjidka ayaa cadeeyey sida ay uga go’antahay in Axmed Madoobe la dhaafiyo Jubbaland, “Ninkaas wuxuu diiday inuu ku shaqeeyo sharcigii uu saxiixay, suurtagalna maaha in rabitaankiisa dadka loo duleeyo oo Soomaali ku kala tagto,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in Axmed Madoobe uu diiday in dalka uu wax ka xoreeyo, “Ninkaas wax yaabihii uu sida weyn uga soo hor jeestay waxaa kamid ahaa aas-aaskii ciidanka Macawiisley, markii uu hadlo wuxuu leeyahay inay Shabaab la dagaalo ayaan u noolahay, si cad ayaan u dhihi jirnay Axmed Shabaab uma socotide, faanka iyo beenta jooji,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa si cad u sheegay in Axmed Madoobe uu Jubbaland heystay 13 sano, hadana uu doonayo in 5 sano oo kale uu sii joogo, “Suurtagal miyaa in Axmed Madoobe oo dadkii wada dhashay isku heyn waayey, oo Shabaab hal tuulo ka xorey waayey in 18 sano uu Jubbaland sii joogo?” ayuu yiri.

Madaxweynaha ayaa sheegay in Raaskambooni ay dowladda Soomaaliya ka sameysatay  saldhig militeri, maadaama ay muhiim tahay in ciidanka Qaranka ay ATMIS kala wareegay amniga dalka inta aysan dhamaan bishaan.

“Raaskambooni garoon kama jirin, dhulka inta la maro Kismaayo lama tego karo, badda in la marana waa safar dheer, garoonka Raaskambooni dhowaan ayaa la dhisay dowladda Kenya ayaa dhismihiisa ka kaalmeysay Soomaaliya, hadafka dowladda Soomaaliya ay ciidamada u geysay halkaas maaha duulaan ka dhan ah shacabka Jubbaland, laakiin Axmed Madoobe manta Shabaab iyo dowladda waxaa u daran dowladda, waxa uu dagaal abaabulayo wax aqliga geli kara kaama, laakiin ciidanka Soomaaliyeed uma dagaalami doonaan, waad aragteen dhibaatooyinka ay ka tirsanayaan ciidankii uu 13 sano heystay ee Raaskambooni tegay maalmahaan,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in Axmed Madoobe 13 sano oo Kismaayo uu fadhiyey uu aruursanayey hub iyo lacag uu doonayo in maanta u uku dagaalamo, “dadkii dhamaa waa ku kala tegay Jubbaland 4 nin oo danahooda ka dhex aragtay ayaa Kismaayo la joogta,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

“Hadii Axmed Madoobe 18 sano Kismaayo kaliya xukumayo, maxaan xukunka u wareejiyey anigoo dalka dhan amarkeyga laga qaadanayo, maxay Farmaayo iyo Shariif u wareejiyeen, maxaan hadda ugu diyaarsanahay inaan wareejiyo xukunka, maxaan 30 sano isku dileynay?” ayuu yiri Xasan Sheekh.

South Korea 7da Diseebar 2024 Madaxweynaha Kuuriyada Koofureed Yoon Suk Yeol ayaa khudbad laga baahiyay telefishannada aroornimadi hore ee Sabtida maanta ah, raalli gelin ka bixiyay sharcigi dagaalka ee martial law-ga ee uu todobaadkaan ku soo rogay dalkiisa, in kasta oo uu ka laabtay 6 saacadood kaddib.

Yoon ayaa raalli gelintan bixiyay saacado yar ka hor inta aysan mudanayaasha baarlamaanka yeelan fadhi aan caadi aheyn oo la filayo in madaxweynaha xilka looga xayuubiyo.

Yoon wuxuu sheegay in uusan isku dayi doonin ka fogaanshaha mas’uuliyadaha sharci iyo kuwa siyaasadeed ee ka dhashay go’aankiisii la yaabka ku noqday shacabka Kuuriyada isla markaana ruxay guud ahaan qaranka uu hogaamiyo.

Hadal jeedintiisi saaka ayaa noqotay tii ugu horreysay ee uu uga soo hor muuqdo fagaarayaasha, wixi ka danbeeyay marki uu iclaamiyay sharciga dagaalka, kaas oo haddii uu dhaqan gali lahaa ka dhigi lahaa Kuuriyada Koofureed waddan uu ka fulo kaliyah amarka madaxweynaha, milatariguna ay soo xiri karaan qofki ay doonaan maxkamad la’aan.

Mudanayaasha axzaabta mucaaridka iyo qaar ka mid ah xildhibaannada xisbul xaakimka ayaa la filayaa in ay haa ugu codeeyaan mooshanka xilka looga qaadayo madaxweynaha maanta.

Jubbaland 7da Diseebar 2024 JJubbaland ayaa sheegtay in ay lidka diyaaradaha ku garaacday diyaarad gelinkii dambe ee shalay kusii jeeday dhanka deegaanka Raaskambooni ee gobolka Jubbada Hoose, taas oo ka baxday magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Qoraal kasoo baxay Jubbaland ayaa waxaa lagu sheegay in diyaaradda ay sahay u siday ciidamada dowladda ee ku sugan aagga Raaskambooni oo maalmahan ay ka jireen dhaq-dhaqaaqyo culus.

“Ciidamada Jubbaland ayaa galabta 5:20pm qoryaha lidka diyaaradaha ku garaacay diyaarad shixnad u sidey maleesshiyaadka lagu daabuley Raaskaambooni” ayaa lagu yiri qoraal lagu daabacay bogga Telefishinka Jubbaland.

Sidoo kale waxaa warka qoraalka ah lagu sheegay in diyaaraddu ay dagi weysay, kadibna ay u jiheysatay dhinaca xuduuda Kenya oo ay markii dambe jihadaasi kasoo degtay.

“Diyaarada ayaa jihadii ay ka degi jirtey ka carartey kana soo degtey dhanka xuduuda Kenya ayadoo markii ay ka duulaysay garoonka Diyaaradaha Raaskambooni faro caaradood kaga fakatey rasaasta ciidamada Jubbaland ku ridayeen” ayaa lasii raaciyay.

Waxaa kale oo qoraalka lagu yiri “Ciidamada Jubbaland ayaa fariisin ka samaystay goob aan ka fogayn garoonka diyaaradaha Raaskambooni waxaana ka go’an sidii looso afjari lahaa maleeshiyada Xamar diyaaradaha lagaga soo daabulay si ay u khalkhal galiyaan amniga deegaanada Jubbaland”.

Horay Jubbaland ayaa u mamnuucday in diyaaradaha ay toos uga dagaan Raaskambooni, taas oo uga sii dartay xiisadda ka taagan maamulkaasi.

Dowladda ayaa dhankeeda iyaduna xayiraad kale uga jawaabtay go’aankaasi, waxayna gebi ahaan joojisay in diyaaradaha ay u duulaan dhammaan deegaanada hoostaga Jubbaland.

WARARKA MAANTA 6da Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurkii lagu doortay  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa boobay hantuda dadweynaha  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba muddo kororsi  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa jaggooyin iyo darajooyin bug ah siiyey dad uusan rabin inay u shaqeeyaan shacabka Soomaaliyeed  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa xitaa iibsanaaya jaggooyinka danjirino/safiirnimo  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 6da Diseebar 2024 Waxaa maanta si rasmi ah loo daah-furay xarunta badbaadada iyo samata-bixinta dhibaatooyinka ka dhaca badaha Soomaaliya.

Xafladda daah-furka ayaa waxaa ka qeyb-galay masuuliyiin ay kamid yihiin wasiirka amniga gudaha, wasiirka dekedaha iyo gaadiidka badda iyo wasiiru-dowlaha xafiiska ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya.

Munaasabadda oo lagu qabtay magaalada Muqdisho ee caasimada dalka ayaa sidoo kale waxaa kasoo qeyb-galay masuuliyiin sare oo ka tirsan dowladda, saraakiil ciidan, iyo marti sharaf kale.

Xaruntan ayaa loogu tala-galay inay wax ka qabato dhibaatooyinka ka dhaca xeebaha Soomaaliya oo ay ka mid yihiin kalluumeysiga sharci-darrada ah, burcad-badeednimada iyo badbaadinta dadka ku xayiran xaaladaha deg-degga ah ee ka dhaca badaha.

Wasiirka amniga ayaa khudbad uu halkaas ka jeediyay ku sheegay in xaruntani ay muhiimad weyn u leedahay xoojinta nabadgelyada iyo samatabixinta, isagoo ku boorriyay hay’adaha ku shaqada leh inay si dhow u wada shaqeeyaan, si loo xaqiijiyo amniga badda iyo badbaadada muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Waxaa sidoo kale lagu soo bandhigay qorshayaal lagu tayeynayo hawl-gallada la xiriira badbaadada iyo la dagaallanka caqabadaha ku xeeran badda Soomaaliya, iyadoo lala kaashanayo hay’adaha maxalliga iyo kuwa caalamiga ah.

Tallaabadan ayaa lagu tilmaamay mid waxtar weyn u leh dadaallada lagu sugayo amniga iyo horumarinta kheyraadka badda Soomaaliyeed.

Muqdisho 6da Diseebar 2024 Agaasimaha waaxda Jinsiga ee Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka ee Soomaaliya, Sacdiya Maxamed Nuur ayaa loo doortay Guddoomiyaha Ururka Nabadda iyo Amniga Haweenka ee Urur Goboleedka IGAD, kadib shir ka dhacay magaalo xeebeedka Mombasa ee dalka Kenya.

Sacdiya Maxamed oo tartan kula jirtay haweeney kasoo jeedda Koonfurta Suudaan, laguna magacaabo Amer Manyok Deng ayaa ugu dambeyn ku guuleysatay kursigan, kadib is casilaad ay sameysay gabadha reer South Suudaan.

Amer Manyok Deng ayaa noqotay ku xigeenka ururka, maadaama ay ka tanaasushay tartankii ay kula jirta Sacdiya ee kursiga guddoomiyaha, Sacdiya Maxamed Nuur ayaa Idaacadda BBC la hadashay, iyadoo sharaxday sida ay ugu suurta gashay hanashada kursigaan iyo waxa ay ku muteystay.

“Waxa ay mar waliba u muuqatay fursad ku haboon Soomaaliya iyo in aan mudanahay, sidoo kale is casiladii Amer Manyok Deng waxay na siisay fursad, maadaama guddigu ay ku qanceen qudbad aan jeediyay iyo ajendayaashii aan soo bandhigay, kuwaas oo la’iigu gartay in qofka kursiga u qalma aan ahay,” ayey tiri Sacdiya.

Xoghayaha Ururka Nabadda iyo Amniga Haweenka ee urur goboleedka IGAD ee loo soo gaabiyo (IWPSF) ayaa sidoo kale loo doortay Dora Byamukama oo u dhalatay dalka Uganda.

“Waxa aan ka faalloonay muhiimada nabadda ay noo leedahay iyo is dhexgalka bulshada ee haweenkeenna Geeska Afrika, sidoo kale waxa aan u ololeynay in Soomaaliya ay tahay dalka markan ku habboon kursigan, taas oo ina caawisay,” ayey sii raacisa

Wasiirka Qoyska Bashiir Goobe ayaa Sacdiya ku amaanay dadaalka ay muujisay iyo wada shaqaynta u bilaabatay kooxda hoggaanka cusub ee la doortay, oo ay ka mid yihiin guddoomiye ku xigeenka Amer Manyok Deng iyo Xoghaye Hon. Dora Byamukama oo ka hoos shaqeynaya guddoomiye Sacdiya.

“Tababarku wuxuu ku soo idlaaday farxad, iyadoo lagu dhawaaqay Guddoomiyaha cusub ee loo doortay Marwo Sacdiya Maxamed Nuur oo ka socota Soomaaliya, Guddoomiye ku-xigeenka, Amer Manyok Deng oo ka socota Koonfurta Suudaan, iyo Xoghaye Dora Byamukama oo u dhalatay Uganda, waxayna ballan qaadeen inay si wadajir ah u wada shaqayn doonaan, si loo hormariyo ajendaha IWPSF,” ayaa lagu yiri qoraal lagu daabacay barta X ee IGAD.

Sacdiya Maxamed Nuur ayaa sheegtay in ay ka howlgeli doonto sidii ay u horumarin lahayd dumarka gobolka, barnaamijyada nabadda iyo xasilinta, iyo sidoo kale is dhexgalka bulshada ku nool gobolka Geeska Afrika.

“Kursigan ka sokow in Soomaaliya ay ka tahay guddoomiye waa mid loogu adeegi doono dhammaan dumarka gobolka, si ay u sii hormariyaan dhaq-dhaqaaqooda ku aaddan nabadda, si gaar ahna dumarka Soomaaliyeed, waa mid aan rajeynayo in ay kula yimaadaan is beddel hoggaamineed oo hagaagsan,” ayey wareysigaas ku tiri guddoomiye Sacdiya.

Ethiopia 6da Diseebar 2024– Dowladda Itoobiya ayaa ciidamo hor leh maanta soo gelisay gudaha Soomaaliya, tobanaan gaadiidka dagaalka ah oo kumanaan askari oo Itoobiyaan ah ay wataan ayaa maanta Soomaaliya ka soo galay dhanka degmada Doolow ee gobolka Gedo.

Ciidankaan cusub ayaa maanta Soomaaliya soo galay, xili maalmo ka hor uu dhulka Soomaali Galbeed ka dhacay kulan xasaasi ah oo saraakiil Itoobiyaan ah ay la yeesheen xubno ka socday maamulka Axmed Madoobe ee Jubbaland.

Ciidamada Itoobiya ayaa laga cabsi qabaa inay ku milmaan xiisadda ka taagan gudaha Soomaaliya, gaar ahaan loolanka siyaasadeed ee dowladda federaalka kala dhexeeya Axmed Madoobe, waxaana suurtagal ah inay la saftaan oo dowlada ka difaacaan Axmed Madoobe.

Ma jiro axdi ay dhowreyso Itoobiya, maadaama dowladda Soomaaliya ay ka saartay howlgalka cusub ee bisha soo socota ka bilaabanaya Soomaaliya, kaasi oo bedeli doona ATMIS, waxaana Itoobiya laga doonayaa in maalmo gudahood ay ciidamada ugala baxdo gudaha Soomaaliya.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa dhaqan-gelisay go’aankii ay ka qaadatay Itoobiya, waxaana ciidamada Itoobiya si rasmi ah looga saaray howlgalka cusub AUSSOM oo bilaabanaya horaanta sanadka soo socda ee 2025-ka.

Dowladda Soomaaliya ayaa si cad u sheegay in sababo la xiriira xiisadda u dhexeysa labada dal ee ka dhalatay heshiiskii badda ee Abiy Axmed uu la galay Muuse Biixi looga reebay howlgalka cusub ciidamada Itoobiya, waxaana guul dareystay galaangal kasta oo Itoobiya ay sameysay, si howlgalkaas aysan uga harin.

Tallaabadii ay shalay qaaday dowladda federaalka ayaa muujineyso inay dhaqan-gelisay go’aankeeda, kadib markii Itoobiya laga reebay shir Arbacadii lagu soo xiray magaalada Muqdisho oo u dhexeeyay Soomaaliya iyo dalalka ay ciidamadu ka joogaan Soomaaliya ee ka qeyb qaadanaya howlgalka cusub.

Ciidanka ay Itoobiya maanta soo gelisay Soomaaliya waxay abuurayaan walaac cusub, horay ciidamo badan ayaa uga joogay Soomaaliya, kuwaas oo qaar ay ka tirsanaayeen ATMIS, qaarna ay sharci la’aan ku joogeen dalkeena.

Muqdisho 6da Diseebar 2024 Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) ayaa ku wargeliyay Xildhibaanadda Golaha Shacabka in si rasmi ah loo xiray kalfadhigii 5-aad ee Golaha Shacabka.

Guddoomiyaha ayaa warqad uu soo saaray wuxuu ku yiri, “Ugu horeyn waxaan bogaadinayaa, una mahadcelinayaa dhammaan Xildhibaannada Golaha Shacabka ee BJFS ee sida sharafta iyo qiimaha leh u gutay waajibaadkooda dasturiga ah, muddadii aan ku guda jiray kalfadhiigii 5-aad ee Golaha Shacabka.”

Wuxuu intaas ku sii daray “Anigoo gudanaya waajibaadkeyga dasturiga ah waxaan Dhammaan Xildhibannada Madasha 11-aad ee Golaha Shacabka BJFS, ku wargelinaynaa in laga bilaabo 6-da Bisha December 2024 uu noo xirmay Kalfadhigi 5-aad, Si waafgsan Qodobka 66(2) ee Dastuurka iyo Qodobka 14(2) ee Xeer-hoosaadka Golaha Shacabka BJFS.”

Aadan Madoobe ayaa yiri “Waxaan dhammaan Xildhibaannada ku wargelinaynaa in kalfadhigi 5-aad inoo xirmay laga bilaabo 6-da Bishan December 2024, wuxuuna inoo furmi doonaa haddii Allaah idmo 6-da bisha Febraayo 2025, waxaan idiin rajaynayaa inaad nabadgelyo iyo caafimaad kusoo dhameysataan fasaxiina.”

Guddoomiyaha Aqalka Sare ayaa dabayaaqadii bishii hore sidaan oo kale qoraal uu soo saaray ugu fasaxay kalfadhigii golaha, kadib muddo bil ah oo fasaxii xildhibaanada laga soo jaray oo ay shaqeynayeen.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa bil ka hor baarlamaanka hor tegay iyagoo fasax geli raba, wuxuuna ka codsaday in bil ay ka shaqeeyaan ansixita sharciyada doorashooyinka dalka, waana ka aqbaleen.

Wixii intaas ka dambeeyey waxaa ansixin lagu bilaabay sharciyadii muranka badan dhaliyey ee loo diyaariyey dooorashooyinka soo socda ee dalka.

Kulamadii ugu dambeeyey ee golaha shacabka ayaa la isla gaaray gacan ka hadal, balse ugu dambeyntii si buuxda ayuu u guuleystay qorshihii madaxweynaha ee ahaa in dalka loo jiheeyo doorasho qof iyo cod ah, inkastoo caqabad weyn lagala kulmay Axmed Madoobe oo u bareeray inuu diido qorshaha dalka lagu gaarsiinayo doorasho qof iyo cod ah.

Qatar 6da Diseebar 2024 Qatar ayaa dib u billowday doorkeeda dhex-dhexaadinta ee dadaalka lagu doonayo in xabad-joojin lagu dhex dhigo Israel iyo Xamaas ka dib markii muddo kooban ay hakisay, sida ay ilo xog ogaal ah u sheegeen wakaalada wararka ee AFP Khamiistii.

Ilo-wareedka oo codsaday in aan magaciisa la shaacin ayaa sheegay in Qatar, oo bishii hore hakisay dhex-dhexaadintii xabad joojinta Gaza, ay hadda “ku soo laabatay dhex-dhexaadinta”, isaga aan wax faahfaahin ah ka bixin shirarkii ugu dambeeyay ee ay sheegeen mas’uuliyiinta.

Qatar ayaa hakisay dhex-dhexaadinta horraantii November, ayada oo sheegtay in tallaabadani ay u qaadday sababo ay ku sheegtay niyad jabka ka dhashay horumar la’aanta dadaallada.

Waxay xilligaas sheegtay in aysan miiska wadahadalka ku soo laaban doonin ilaa ay niyad wanaagsan oo ku qotoma wadahadallada la imanayaan Xamas iyo Israel.

Dalkan yar ee hodonka ah ee ku yaalla khaliijka Carabta ayaa ka barbar shaqaynayay Maraykanka iyo Masar muddo bilo ah, iyaga oo riixayay wadahadalo aan miro dhal noqon kuwaas oo u dhaxeeyay dhinacyada isku haya Gaza.

Dagaalka Gaza ayaa socday tan iyo markii kooxda Falastiiniyiinta ah ee Xamaas ay qaaday weerarkii ugu dhimashada badnaa ee abid ka dhaca Israel 7-dii Oktoobar, 2023-kii.

Weerarka lagu qaaday koonfurta Israa’iil ayaa sababay dhimashada 1,208 qof oo u badan rayid, sida lagu sheegay tirokoobka rasmiga ah ee Israel.

Ololaha aargoosiga ah ee Israel ayaa Marinka Gaza ku dilay 44,580 qof, kuwaas oo u badan dad rayid ah, sida laga soo xigtay tirokoobyada wasaaradda caafimaadka Gaza ee Xamaas ay maamusho oo Qaramada Midoobay u aragto in la isku halayn karo.

Kenya 6da Diseebar 2024 Ciidamada Kenya ee qeybta ka ah howlgalka Midowga Afrika ee ATMIS ayaa billaabay in ay ka baxaan deegaanka Raaskambooni, oo ay ka taagan tahay xiisad u dhaxeysa ciidamada dowladda federaalka Soomaaliya iyo kuwa Jubaland.

Ciidamada dowladda iyo kuwa Jubaland ayaa ku ururaya degmooyinka Raaskambooni iyo Ceel-waaq, kadib markii Axmed Madoobe uu markii saddexaad ku guuleystay doorasho uu qabsaday, taasi oo dowladda federaalka ay kasoo horjeesatay. 

Dowladd Federaalka waxay ciidamo u dirtay Raaskambooni iyo Ceel-waaq, taasi oo Axmed Madoobe uu rumeysan yahay in isaga lagu beegsanayo. Hase yeeshee, dowladda federaalka ayaa ku dooday in ciidamada ay buuxinayaan meelaha ay ka baxayaan ciidamada ATMIS. 

Ciidamada Kenya oo si dhow ula shaqeynayey maamulka Jubaland ayaa la sheegay in ay ka baxeen aagga, oo ay qaateen mowqif dhex-dhexaad ah, si ay uga fogaadaan in ay abuuraan khilaaf diblomaasiyadeed oo soo kala dhax gala Muqdisho iyo Nairobi. 

Bixitaanka ciidamada Kenya ayaa yimid ka dib markii Axmed Madoobe uu 15 maalmood u qabtay ciidamada federaalka inay isaga baxaan deegaanka, si looga fogaado iska horimaadyo dhici kara.

Axmed Madoobe ayaa dowladda ku eedeeyey in ciidamada qaranka ay u adeegsanayso dagaalka ka dhanka ah dowlad goboleedyada dalka ka jira, halkii loo isticmaali lahaa Al-Shabaab.

Sidoo kale, madaxweyne ku-xigeenka Jubaland Maxamuud Sayid Aadan ayaa wax aan la aqbali karin oo sharci darro ah ku tilmaamay ciidamada dowladda federaalka ay gaysay Raaskambooni. 

Madaxweyne ku xigeenka ayaa digniin culus soo saaray, wuxuuna caddeeyay in haddii awood ciidan loo adeegsado in lagu wiiqo Jubaland ay keeni karto dagaal dhiig badan ku daato, haddii aysan ciidamada qaranka Soomaaliya si deg-deg ah uga bixin Raaskambooni.

Dhinaca kale, Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya Xamxa Cabdi Barre ayaa sheegay in sababta Dowladda Federaalka ah ay ciidamada u gaysay deegaanada ka tirsan kuwa Jubaland ay tahay in ciidmada ATMIS ay kala wareegaan amniga sidoo kalana codsi uu uga yimid dadka deegaanka oo u baahday in gacan laga siiyo dhanka amaanka. 

Ra’iisul wasaaraha aya sheegay in tira ka badan 25 goobood oo ay ATMIS ka baxday oo tiradoodu gaarayaan 7 kun oo askari ay horey ula wareegeen ciidamada dowladda. 

“Dowladdu waxay ciidamo kooban oo loogu talagalay inay la wareegaan deegaanadii ay ATMIS ka baxeen oo ay amnigooda u sugaan ayaan halkaasi ugu dirnay,” ayuu yiri Ra’iisul wasaare Xamza.

WARARKA MAANTA 5ta Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Ma rabaa in aad safiir noqoto $ 50000 sii Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya ama laan?  Maxuu rabaa inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ dagaal ka rido #JubbalandState? Naxayse tahay Dowlad #Soomaaliya aysan warqad ha la soo qabto ugu jarin Madaxweynaha #Somaliland Muuse Biixi oo xasuuq ka gaystay #Laascaanood SSC Khaatumo? Maxayse labada aqal iyo guddoomiyaashood uga hadli karin arrimaha runta ah ee dhabar-jabka ku ah #Dowladda Soomaaliya? Yaa noqday madaxweynaha hantida dadweynaha iibsada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa qabuura iyo masaajida burburiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 5ta Diseebar 2024 Shir shan maalmood uga socday magaalada Muqdisho wadamada ay Ciidamadu ka joogaan Soomaaliya ayaa waxaa laga soo saaray war murtiyeed quseeya xaalada kala guurka ee kabixitaanka Ciidamada ATMIS ee Soomaaliya.

Shirkaan ayaa ka furmay magaalada Muqdisho 30kii Bishii November waxaana lasoo xiray 4tii Bishaan December, waxaana goob joog ka ahaa Taliyeyaasha Ciidamada dalalka qeybta ka ah howlgalka Nabad ilaalinta Midowga Afrika ee Soomaaliya, inta shirkaan uu socday waxaa diiradda lagu saaray qorshaha hawlgalka Kala-guurka Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS) oo ku eg 31 Diseember 2024 iyo howlgalka cusub ee Taageerada iyo Xasillinta Soomaaliya (AUSSOM).

Shirkaan uu soo xiray Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur, ayna ka qeyb galeen taliyeyaasha ciidamada dalalka Soomaaliya, Djibouti, Uganda, Burundi, Kenya, wakiillo ka socda Midowga Afrika, Hawlgalka ATMIS, iyo Xafiiska Taageerada Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (UNSOS) ayaa waxaa ka soo baxay:-

1. Soo dhaweeynta howlgalka cusub ee AUSSOM, iyada oo lagu adkeeyay in howlgalka uu ka faa’iideysto casharradii laga bartay ATMIS, si loo xoojiyo amniga Soomaaliya.

2. Waxaa lagu bogaadiyay Dowladda Federaalka Soomaaliya dadaalkeeda la xiriira iskaashiga iyo horumarinta qorsheyaasha kadib bixista ATMIS.

3. Dalalka ciidamada ku deeqay ayaa xaqiijiyay in ay ka go’an tahay taageeridda nabadda iyo dhismaha dowladnimada Soomaaliya.

4. Dalalka ka qeyb-galay shirka ayaa xaqiijiyey sida ay u garab taagan yihiin in la ilaaliyo midnimada, madax-bannaanida, iyo xuduudaha Soomaaliya.

5. Waxaa la soo jeediyay in la sameeyo hab-raacyo isku-dubarid ah oo heer istaraatiiji, hawlgal, iyo farsamo leh.

6. Dowladaha waxay isku raaceen qorshe lagu horumarinayo meelaha istiraatiijiga ah ee ay dagi doonaan AUSSOM.

7. Beesha caalamka ayaa lagu boorriyay in ay sii wadaan taageerada dhaqaalaha iyo qalabka howlgalka cusub ee AUSSOM.

Ugu dambeyn waxaa la isla qaatay in la sii taageero qorshaha iyo dadaalada Dowladda Federaalka ee Soomaaliya ee horumarinta amniga qaranka.

Isra’iil  5ta Diseebar 2024 Warbixin ay Khamiista maanta soo saartay Hey’adda Xuquuqda Aadanaha ee Amnesty International, ayaa ku eedeysay Isra’il in ay xasuuq u geysatay dadka reer Falastiin ee ku nool Marinka Gaza.

Kooxdan xuquuqda aadanaha ee xaruntoodu tahay London, ayaa sheegay in gabagaba warbixintoodu ay ku saleeyeen, kaddib bilooyin ay falan-qeynayeen dhacdooyinka Gaza iyo hadallada saraakiisha dowladda Isra’il.

Warbixinta ayaa ku eedeysay Isra’il in ay si ula kac ah u burburineyso Falastiiniyiinta iyada oo adeegsaneyso weeraro lagu hoobtay, burin ay u geysaneyso kaabayaasha muhiimka ah ee Gaza, iyo in ay si ula kac ah u hor istaageyso in Gaza la geeyo cunto, dawo iyo agabyada kale ee aasaasiga ah.

Amnesty waxay sheegtay in xadka sharciga ah ee lagu qeexo danbiyada xasuuqa la gaaray muddada inta uu socday dagaalka wali ka taagan Gaza.

Israa’iil ayaa si joogto ah u diiday eedaymo kasta oo xasuuq ah, iyadoo sheegtay inay ixtiraamayso sharciga caalamiga ah, ayna xaq u leedahay inay is difaacdo ka dib weerarkii ay Xamaas ku qaadday koofurta Isra’il todobadi bishi Ocober ee sannadki 2023-ki.

Wali wax jawaab deg deg ah kama aysan bixin saraakiisha Isra’il, warbixinta saakay kasoo baxday Amnesty.

Israa;iil ayaa Gaza ku qaadday dagaal cirka, dhulka iyo badda ah, kaddib weerarki Xamaas ee bilowgi October ee sannadki hore. Weerarkaas ayay Isra’il sheegtay in ay Xamaas ku dishay ilaa 1,200 oo qof, isla markaana afduubtay 250 Isra’iliyiin ah.

Hase yeeshee, duqeymaha cirka ah ee ay Isra’il ka waddo Gaza ayaa la sheegay in lagu dilay ku dhawaad 45,000 oo Falastiiniyiin ah oo u badan dumar iyo carruur.

Isha: VOA

Muqdisho 5ta Diseebar 2024 Dadka ayaa siyaabo kala duwan u arka tallaabo dad shacab ah looga rarayo xaafadda Kalluunka oo u dhow garoonka diyaaradaha ee Muqdisho, kadib markii la sheegay in dadkaas horey loo siiyay ogeysiis ku saabsan inay halkaas iskaga guuraan.

Dadka qaar ayaa sheegaya in aaney haysan meel ay aadaan dowladduna aanay dhul kale siin oo ay degaan.

Dowladda Soomaaliya ayaa bilowday in ay dadkii deganaa ka rarto guryihii deegaanka ahaa ee Wasaaradda Kalluunka ee ku dhaw garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, halkaas oo qoysas badan ay muddo dheer deganayeen.

Ciidamo ka socda booliska Soomaaliya ayaa tagay xaafadda Kalluunka ee magaalada Muqdisho, xilli saqdhexe ah, waxaana lagu amray dadka in ay halkaas iskaga guuraan, amarka dowladda ayaa deg deg u fulay, balse waxay dadku wajaheen duruuf adag.

Waxaa jirtay warqad horay ugasoo baxday Wasaaradda Kalluumeysiga iyo hay’adaha amniga ee dowladda Federaalka oo dadka deegaankaasi deggan loogu sheegay in ay isaga guuraan dhulkaas, maadaama ay dowladdu u soo baahatay.

Dadkii deganaa dhulkaas ayaa dhowr jeer warbaahinta ka sheegay in ay cabasho ka qabaan hanaanka ay dhulkaasi dowladdu uga saareeyso, balse ugu danbeyntii maalintii shalay ee Talaadada ayaa qoysaskii laga saaray halkaas.

Waxa la arkayey qoysas badan oo alaabtooda halkaasi ka guranaya, waxayna sheegeen in aanay garaneynin meel ay u guuraan, laakiin ay sheegeen in hadda lagu qasbay in ay halkaasi ka baxaan.

Dowladda uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa bilowday inay dib ula wareegto dhulalkii dowladda, waxaana arrintaas cabasho ka ah shacabka, maadaama aysan dowladdu siineyn deegaan kale.

Siyaayiinta mucaardka ku ah dowladda ayaa ku dhaliilay in dhulkii danta guud ee dowladdu lahayd dadkii laga saarayo, dowladduna aanay si sax ah u maamuleynin oo ay ganacsato iyo dad kale ka iibsanayaan xubno uu ugu weyn yahay Xasan Sheekh.

Madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed oo shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa sheegay in hantida qaar aanay dowladdu iibi karin sida xeryaha Ciidamada, isagoo si cad u sheegay in nidaam sax ah aan loo marin dhul badan oo qoysaskii deganaa laga barakiciyey.

“Qofka muwaadinka ah, sida sharciga ku qoran dowladda waxa uu xaq ugu leeyahay in uu helo hoy, marka laga bixinayo guri ama deegaan, waa in loo diyaariyaa meel kale,” ayuu yiri Sheekh Shariif.

France 5ta Diseebar 2024  Xildhibaanada baarlamaanka ku matala xisbiyada midigta-fog iyo bidixda-fog ayaa Arbacadi shalay ku midoobay diidmada codka kalsoonida ee xukuumadda Faransiiska, taas oo keentay in ay is casilaan Ra’iisul wasaare Michel Barnier iyo golagiisa wasiirrada.

Khilaafkan siyaasadeed oo ah mid sii qoto-dheeraanaya ayaa ku billowday muran dhanka miisaaniyadda ah, kaas oo ugu danbeynti keenay in marki ugu horreysay ay codka kalsoonida weyso xukumadda Faransiiska tan iyo sannadki 1962.

Golaha Sharci-dajinta Faransiiska ayaa mooshinka ka dhanka ahaa xukuumadda ku ansixiyay 331 cod, iyadoo marki hore loo baahnaa 288 cod.

Madaxweyne Emmanuel Macron ayaa ku adkeystay in uu xafiiska sii joogi doono ilaa uu ka dhameysanayo muddo xileedkiisa oo ku eg sannadka 2027-ka, hase yeeshee ku qasbanaan doono inuu soo magacaabo ra’isulwasaare cusub.

Macron ayaa lagu wadaa in uu khudbad u jeediyo shacabka Faransiiska caawa fiidkii. Waxaa la filayaa in uu si deg deg ah ugu dhawaaqo ra’iisul wasaare cusub

Muqdisho 5ta Diseebar 2024– Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa qaaday tallaabo kale oo ka dhan ah maamul goboleedka Jubbaland, xilli ay weli kasii dareyso xiisadda siyaasadeed ee u dhexeyso labada dhinac.

Warar soo baxaya ayaa sheegaya in dowladda dhexe ay hakisay duulimaadyadii tooska ahaa ee magaalooyinka Nairobi iyo Kismaayo, sababo la xiriira xiisadda kasii dareysa.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, amarkan ayaa toos loola wadaagay shirkadaha diyaaradaha oo lasiiyay digniin ah in aysan ka dagi karin Kismaayo marka ay ka baxayaan magaalada Nairobi ee caasimada dalka Kenya.

Xayiraaddan kuma jirto duulimaadyada gudaha ee isku xirayo magaalooyinka Muqdisho iyo Kismaayo, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Jubbaland ayaa horay iyaduna u qaaday tallaabooyin ay ku maamulineyso hawadeeda, iyada oo amaro dul-dhigtay diyaaradaha tega deegaanadeeda oo ay ugu horreyso magaalo xeebeedka Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose.

Arrintan ayaa kusoo aadeyso, iyada oo dhawaan Kenya uu booqasho ku tegay ra’iisul wasaare Xamza oo Kenya kala soo hadlay arrimo ku aadan khilaafka dowladda kala dhexeeyo Jubbaland oo xiriir dhow laleh xukuumadda Nairobi.

Go’aankan lagu joojiyay duulimaadyada Nairobi iyoi Kismaayo ayaa sidoo kale kusoo beegmay, kahor qabashada xafladda caleema saarka madaxweyne Axmed Madoobe oo dib loo doortay 25-kii bishii hore, balse waxaa diiday dowladda federaalka, taas oo sii hurisay xiisadda u dhexeysa Muqdisho iyo Kismaayo

WARARKA MAANTA 4ta Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa amray in Masaajidka Kalluunka la burburiyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa hantidii dadweynaha iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa xitaa qalfoofta qabuuraha lacag canshuur ah ka qaadaya Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dastuurkii federaalka kufsaday Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu Maxkammadda Dastuuri ah sameeyo Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Yaa amray in la dagaal laga rido #Jubbaland Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 4ta Diseebar 2024 Warsaxaafadeed ay si wadajir ah usoo saareen madaxweynihii hore ee dowladdii KMG ahayd Sheekh Shariif Sheekh Axmed, Ra’iisul wasaarihii hore ee dalka, Xasan Cali Khayre iyo xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdirashakuur Warsame ayaa waxaa looga hadlay xaaladda siyaasadeed ee dalka iyo doorashooyinka.

Siyaasiyiintan oo hadda mucaarad ah ayaa si weyn uga horyimid qorshaha madaxweyne Xasan Sheekh ee ku aadan qabashada doorashooyinka qof iyo codka ah ee ay haatan ku howlan tahay dowladda federaalka, iyaga oo mar kale ku celiyay go’aankooda diidmada ah.

Shariif, Khayre iyo Warsame ayaa sidoo kale madaxweynaha ku eedeeyay inuu beddalay dastuurkii heshiiska lagu ahaan, isla markaana uu sameysay xeerar doorasho oo u gaar ah.

Waxaa kale oo ay tilmaameen in guddiga doorashada la magacaabay lagu saleeyay rabitaanka shaqsiga ah ee madaxweynaha, sida ay hadalka u dhigeen.

“Madaxweyne Xasan wuxuu talada dalka la wareegay iyadoo uu dalku leeyahay dastuur la isku raacsan yahay, xeerka doorasho iyo xisbiyada, iyo guddi doorasho. Wuxuu beddelay dastuurkii dalka, wuxuu samaystay xeerar doorasho iyo kuwo xisbi, wuxuu magacawday guddi doorasho oo dhammaantood lagu jaangooyay rabitaankiisa shakhsiga ah.

Sidoo kale waxa ay qaadaceen gebi ahaan xeerarka doorashooyinka iyo guddiga la magacaabay ee uu ansixiyay baarlamaanka, iyaga oo go’aankooda la wadaagay beesha caalamka.

“Haddaba waxaan shacabka Soomaaliyeed, saamileyda kale ee siyaasaddda iyo saaxibada daneeya arrimaha Soomaaliya waxaan la socodsiineynaa in aan qaadacnay guddira, xeerarka doorashada iyo kan xisbiyada, waxaana uga digeynaa inay ku kadsoomaan” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Arrintan ayaa kusoo aadeyso, iyada haatan ay guddoon cusub doorteen xubnaha guddiga doorashooyinka madaxa banaan oo dhawaan ay meel-mariyeen labada Gole.

 SSCKhaatumo 4ta Diseebar 2024 Maamulka SSC-Khaatumo ayaa si xooggan u beeniyey wararka ay saxaafadda faafiyeen, oo ku saabsanaa in hoggaamiyaha SSC-Khaatumo, Cabdiqaadir Firdhiye uu khadka taleefanka kula xidhiidhey madaxweynaha cusub ee Somaliland, Cabdiraxmaan Cirro si ay uga wada hadlaan xiisadda ka taagan magaalada Ceerigaabo. Maamulka SSC-Khaatumo ayaa sheegay in warkan ay faafiyeen dad ay ugu yeereen cadawgooda, kuwaas oo doonaya inay khal-khal gelin ku sameeyaan nabadda iyo xasilloonida gobolka.

Maamulka SSC-Khaatumo wuxuu caddeeyey in arrintan ay ku wargaliyeen laamaha sharciga, si baaritaan iyo caddaalad loo marsiiyo cid kasta oo ku lug leh faafinta wararka been abuurka ah iyo dacaayadda lidka ku ah jiritaanka maamulka SSC-Khaatumo.

SSC-Khaatumo waxay sidoo kale caddeeyeen in aysan jiri doonin wax xiriir ah, toos ah ama dadban, oo dhex maraan maamulka SSC-Khaatumo iyo Somaliland, oo ay ku tilmaameen mid  dhibaatooyin dagaal u geystay shacabka reer SSC-Khaatumo.

Hoggaamiyaha SSC-Khaatumo ayaa sheegay in aanay jirin wax suurtagal ah oo wadahadal ama gorgortan oo looga gali karo qayb kamid ah dhulka SSC-Khaatumo.

Muqdisho 4ta Diseebar 2024  Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada XFS ayaa maanta ku dhawaaqay amarro cusub oo lagu hagaajinayo nidaamka Gaadiidka iyo Bed-qabka Waddooyinka Dalka, si gaar ah Mootooyinka Fekon-ta ayuu amarkaan u saameynayaa.

Shir jaraa’id oo ay si wadajir ah u qabteen
Agaasimaha Guud ee Wasaaradda Gaadiidka Iyo Duulista Hawada Soomaaliya Mudane Bashir Moallim Ali Hassan iyo Taliyaha Ciidanka ilaalada Nabadgalyada Waddooyinka Gaashaanle Dhexe Saciid Cali Maxamuud (Saciid Baryare) ayaa lagu shaaciyay amaradaan.

Agaasimaha iyo Taliyaha ayaa sheegay in mootada Nooca Labo Lugooleyda ah ee loo yaqaanno FEKON aan loo ogolaan doonin inay qaadaan wax ka badan labo qofood.

Sidoo kale waxaa lagu amray markii ay kaxeynayaan Mootada inay xirtaan Koofida difaaca Madaxa, iyadoo sidoo kalana Darawallada Mooto Labo Lugooleyda ee FEKON-ta ay ku wadi karaan ruqsadda darawalnimo ee Laysinka Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada ay bixiso.

Waxaa sidoo kale amar lagu bixiyay in milkiilayaasha Gaadiidka waaweyn ee xamuulka ay dayactir ku sameeyaan Gaadiidkooda, Lana aqbali doonin Gaari aan Bed-qabkiisa la hubin in uu shaqeeyo.

“Gaadiiidka aan lahayn Fariinka, Hoonka, Haadadka, Miraayadaha, Nalalka iyo Dhammaan Shuruudaha Bed-qabka Gaadiidka looma ogolaan doono inuu shaqeeyo, Fadlan Walaal Sameyso Gaarigaaga Oo Badbaadi Nafta Iyo Hantida Dadweynaha Iyo Taadaba” Ayuu yiri Agaasime Bashiir oo si adag ula hadlay Gaadiidleyda ku shaqeysata Gaadiidka Duqoobay.

Si looga hortago ciriiriga iyo shilalka ka dhasha isticmaalka waddooyinka, Mas’uuliyiinta ayaa hoosta ka xarriiqay in tallaabo adag laga qaadi doono Gaadiidka aan raacin shuruucda wado marista.

Milkiilayaasha Gaadiidka ayaa lagu wargeliyay inay saxaan Xogta Gaadiidka Iyo Xoogta Milkiyadda, iyadoo loo cadeeyey in aan la Aqbali doonin inay isticmaalaan Taarikooyinka Been Abuurka ah ama kuwo lagasoo furay Gaadiid kale, iyadoo lagu wargeliyay ciddii u hogaamsami waysa awaamirtaan in Sharciga lala tiigsan doono.

Masuuliyiinta Wasaaradda iyo Taliska Taraafikada ayaa ku celiyay muhiimadda ay arrintani u leedahay badbaadada shacabka iyo habsami u socodka Gaadiidka. Waxay ugu baaqeen dhammaan Gaadiidleyda inay u hoggaansamaan amarrada cusub si looga fogaado cawaaqib xumo ka dhalan karta sharci-jebinta.

Muqdisho 4ta Diseebar 2024–Madaxweynaha Kuuriyada Koonfureed, Yoon Suk Yeol, ayaa si lama filaan ah ugu dhawaaqay xukun militeri oo degdeg ah in dalkaasi uu galay.

Madaxweynaha ayaa go’aankoisa sabab uga dhigay eedeyn uu u jeediyey xisbiga mucaaradka dalkaas ugu weyn oo sida uu sheegay cuuryaamiyay dowladda, ayna taageersan yihiin Kuuriyada Waqooyi, sida uu hadalkiisa u dhigay.

Madaxweynaha Kooriyada Koonfureed oo xukuma maamul laga tiro badan yahay ayaa waxaa culeys ka haystay in miisaaniyadiisa ay ansixiyaan xildhibaanada oo xukuumadiisa aan taageersaneyn.

Hadal uu ka jeediyay telefishinka dowladda ayuu madaxweynuhu ku eedeeyay xildhibaanada kalitalisnimo iyo in ay isku dayayaan in ay meesha ka saaraan dimuqraadiyada dalkiisa ui ku hoggaamiyo.

Madaxweyne Yoon, ma cadeyn waxa uu qorshahiisu yahay, balse wuxuu ballanqaaday in uu xaaladda caadi ku soo celinayo marka uu ka takhaluso wax uu ugu yeeray xoogga ka horjeeda dimuqraadiyadda.

Awoodda madaxweynaha ayaa aheyd mid liidata ilaa iyo markii ay dhacday doorashada guud ee dalkaas, taas oo mucaaradka ay ku guuleysteen.

Hadal uu ka jeediyay telefishinka dowladda ayuu madaxweynuhu ku eedeeyay xildhibaanada kalitalisnimo iyo in ay isku dayayaan in ay meesha ka saaraan dimuqraadiyada dalkiisa ui ku hoggaamiyo.

Madaxweyne Yoon, ma cadeyn waxa uu qorshahiisu yahay, balse wuxuu ballanqaaday in uu xaaladda caadi ku soo celinayo marka uu ka takhaluso wax uu ugu yeeray xoogga ka horjeeda dimuqraadiyadda.

Awoodda madaxweynaha ayaa aheyd mid liidata ilaa iyo markii ay dhacday doorashada guud ee dalkaas, taas oo mucaaradka ay ku guuleysteen.

Muqdisho 4ta Diseebar 2024 Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya Xamxa Cabdi Barre ayaa sheegay in sababta Dowladda Federaalka ah ay ciidamada u gaysay deegaanada ka tirsan kuwa Jubaland ay tahay in ciidmada ATMIS ay kala wareegaan amniga sidoo kalana codsi uu uga yimid dadka deegaanka oo u baahday in gacan laga siiyo dhanka amaanka. 

Ra’iisul wasaaraha aya sheegay in tira ka badan 25 goobood oo ay ATMIS ka baxday oo tiradoodu gaarayaan 7 kun oo askari ay horey ula wareegeen ciidamada dowladda. 

“Dowladdu waxay ciidamo kooban oo loogu talagalay inay la wareegaan deegaanadii ay ATMIS ka baxeen oo ay amnigooda u sugaan ayaan halkaasi ugu dirnay,” ayuu yiri Ra’iisul wasaare Xamza.

Xamza ayaa sidoo kale sheegay in “ciidamadaas Kismaayo looga arkay sidii ciidamo dal shisheeye ku soo duulay” isagaoo ku ammaanay ciidamada Jubaland in ay iska diideen in ay la dagaallamaan kuwa dowladda, sida uu hadalka u dhigay. 

Ra’iisul wasaaraha ayaa sheegay in dalku uu yahay dal qura, ciidamada xooggana aanay jirin meel ka mamnuuc ah, iyagana uu waajib ka saaran yahay difaaca dalka. 

“Waxaa waajib ka saaranyahay in ay xuduudaha sugaan dastuuriyanna dastuurka ayaa faraya,“ ayuu yiri Xamza, isagoo intaas ku daray in Qarannimada Soomaaliya ay saldhig u tahay ciidankooda. 

Ra’iisul wasaaraha ayaa nasiib darro ku tilmaamay in ciidmadii la tababary oo ku faanayey in uu dalkiisa iyo dadkiisa uu difaacayo in dad mas’uuliyiin sheeganaya ay dadka ugu baaqaan in lala dagaallamo kuna tilmaamaan in uu caddow yahay, in uu soo galooti yahay iyo in uusan dalka lahayn.

Xamza Ra’iisulwasaaraha ayaa ku baaqay in dalkan uu baahanyahy dowladnimo ku dhisan nabad iyo walaaltinimo.

WARARKA MAANTA 3da Diseebar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa xitaa qalfoofta qabuuraha lacag canshuur ah ka qaadaya Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dastuurkii federaalka kufsaday Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu Maxkammadda Dastuuri ah sameeyo Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Yaa amray in la dagaal laga rido #Jubbaland Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 3da Diseebar 2024 Guuddoomiyaha maamulka gobolka Hiiraan oo ay wehliyaan masuuliyiin iyo saraakiil ka tirsan ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed ayaa ku guuleystay in heshiis xabad joojin ah kala dhex dhigaan laba maleeshiyo beeleed oo dhawaan ku dagaalamay xadka gobolada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe. Odayaasha iyo Waxgaradka beelaha Xawaadle iyo Abgaal ayaa aqbalay heshiiska xabad joojinta ah ee lakala dhex dhigay labada ciidan ee isku horfadhiyay maalmahii lasoo dhaafay deegaano u dhaxeysa Jalalaqsi iyo Ceel baraf.

Guddoomiyaha gobalka Hiiraan Muuse Salaad Wehliye ayaa uga mahadceliyay odayaasha dhaqanka labada beelood ee aqbalay xabad joojinta si loo sii anbo qaado dadaalada dhab u hishiisinta beelaha walaalaha ee dirirtoodu soo laablaabtay.

“Waa in si dhab ah loo daweeyo boogaha sababayo Colaada deegaanada xaduuda ku soo noq noqday midaas oo aan dan ugu jirin hormarka guud ee deeganada dowlad gobaleedka Hirshabelle si Wadajir loogu sii anbo qaado halka cadaw ee aay leeyahiin beelaha walaalaha ah, kaasoo ah khawaarijtii aay iska xoreeyen sanado ka hor” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Xafiiska maamulka gobolka Hiiraan.

Ugu dambeyntii gudoomiyaha gobalka hiiraan Muuse Salaad Wehliye ayaa faray ciidamada Qalabka sida adkeeynta dhaqan galinta hishiiska nabadeed si loo helo xal nabadeed oo kama dambeeys ah.

Muqdisho 3da Diseebar 2024 Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed S/Gaas Odowa Yuusuf Raage ayaa maanta Kormeer shaqo ku tagay Taliska Guutada 16-aad ee Ciidanka Kumaandooska Danab oo ku yaalla Muqdisho.

Jeneraal Odawaa waxaa halkaas ku soo dhaweeyey Taliyaha Danab G/Dhexe Caydaruus Maxamed Xuseen, waxaana la iska warsaday dagaalka Al-Shabaab.

Taliyaha ayaa ugu horayn kormeeray xafiisyada Taliska Guutada 16-aad ee Danab, isagoo mid mid u xogwaraystay saraakiisha ka howlgasha taliska.

Taliye Odawaa ayaa kulan la qaatay Saraakiisha Taliska Guutada 16-aad ee Danab, wuxuuna kula dardaarmay in ay sii laba jibaaran shaqada ay Qaranka u hayaan, siina dardar geliyaan howlgalladooda difaaca iyo xoreynta dalka.

Xubno xog badan ka haya kulamadii galabta ka dhacay taliska Danab ayaa Caasimada Online u sheegay in Jeneraal Odawaa uu Taliyaha Danab kala hadlay sida ugu fudud ee loo soo afjari karo Shabaab-ka weli ku sugan deegaano ka tirsan Galmudug.

Taliyaha Xoogga ayaa la sheegay in muhiimad gaar ah uu siinayo sidii gacanta loogu dhigi lahaa Ceelbuur iyo tuulooyin kale oo muhiim ah oo weli ku jira gacanta Al-Shabaab.

Jeneraal Odawaa ayaa taliyaha Danab faray inay dhaqaaqaan oo ka howlgalaan inta u dhaxeysa Galgaduud iyo Sh/Dhexe, iyadoo muhiimadda koowaad la siinayo duqeymaha, si buu yiri khasaaraha iyo khatarta ciidanka soo wajihi karta loo yareeyo.

Dhinaca kale, Taliyaha Xoogga ayaa maalmihii lasoo dhaafay diray ciidan iyo saraakiil la howlgelaya ciidamada dadka deegaanka ee ka dagaalamaya aagga degmada Galcad ee gobolka Galgaduud, kuwaas oo dhowr deegaan maanta ka xoreeyey Al-Shabaab.

Taliyaha xoogga ayaa qorsheynaya in dagaalka uu kasii amba-qaado halkii uu kaga tegay, maadaama taliyihii ka dambeeyey uusan wax natiijo ah ka gaarin dagaalka, mudadii uu joogay xafiiska.

Muqdisho 3da Diseebar 2024 Dowladda Faransiiska ayaa aad loo saadaalinayaa in dhamaadka todobaadkan ay burburi doonto, kadib markii xisbiyada midigta fog iyo garabka bidix ay Isniintii shalay soo gudbiyeen mooshin kalsooni kala noqosho ah oo ka dhan ah Ra’iisul Wasaare Michel Barnier.

Hogaamiyaha xisbiga midigta fog ee RN Marine Le Pen ayaa wariyaasha ugu sheegtay gudaha baarlamaanka in dadka Faransiiska ay qatyaan taaganyihiin, islamarkaana uu ra’iisul wasaare Barnier uu xaaladda uga sii daray, loona baahan yahay in bannaanka loo tuuro.

Waxay sheegtay in ay diyaarineyso mooshin ka dhan ah xukuumadda. Xisbiga bidixda fog ayaa isna sheegay in uusan codka kalsoonida siin doonin xukumaadda Barnier iyo dowaldda Macron.

Isu geynta xildhibaannada axsaabka midigta iyo bidixda ee baaralamaanka ayaa ku filnaan doonto in ay ridaan xukuumadda Faransiiska. Codka kalsoonida ayaa lagu wadaa in la qaado Arbacada foodda nagu soo heysa.

Barnier oo xilka Ra’iisul Wasaaraha loo magacaabay bishi September, ayaa noqon doona ra’iisul wasaarihi u horreeyay ee xakuumaddiisa lagu rido codka kalsoonida baarlamaanka tan iyo sannadki 1962-ki, haddii ay taasi ka dhabeeyaan xubnaha mucaaridka Faransiiska.
Muqdisho 3da Diseebar 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in doorashooyinka ugu horreeyay dalka laga qaban doono muddo toddoba bilood gudahood ah, sida uu sheegay Guddoomiyaha Guddigga Doorashooyinka Qaranka Cabdikariin Axmed Xasan oo shalay ay Guddigga Doorashooyinku u doorteen guddoomiye, Haddaba waa kuma Cabdikariin Axmed Xasan?

Sida ku xusan taariikh nololeedkiisa, Cabdikariin waxa uu khibrad u leeyahay Dimoqraadiyadda iyo doorashooyinka, taasi oo oo ah mid ka badan 12 sano.

Waxaa kale oo uu khibrad u leeyahay sida lagu xusay taariikhdiisa shaqo iyo waxbarasho siyaasadda dowladda, xiriirka bulshada rayidka ah iyo xoojinta dhaqaalaha.

Waxa uu la taliye sare kasoo nqoday Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha Soomaaliya isagoo ka qeyb qaatay hirgelinta Qorshaha Horrumarinta Qaranka (NDP-9)

Waxa uu kasoo shaqeeyay Guddiga Xallinta iyo Khilaafaadka sanadkii 2016kii kaas oo howshiisu ay ahayd in uu gacan ka geysto arrimaha dhexdhexaadinta iyo in si daahfurnaan ah loo soo bandhigo in ay dooarshadu noqoto mid xaq ah.

Magaalada Minnesota ee dalka Maraykanka, waxaa uu ka soo shaqeeyay u dooddida iyo waci gelinta bulshooyinka laga tirada badanyahay si ay uga qeyb qaataan hannaanka dimuquraadiyadda . Waxa uu wax ku bartay Jaamacadda Umadda Soomaaliyeed ee Gaheyr, halkaas oo uu ka qaatay shahaadada koobaad , sidoo kale waxaa u Shahaadada labaad ee jaamacadeed ka qaatay St. Mary’s University ee dalka Maraykanka.

Guddoomiye Cabdikariin ayaa sheegay in doorashada ugu horreysa ee qof iyo cod ah ay ku qaban doonaan muddo 7 bilood gudahood ah, gaar ahaan bisha June ee 2025.

Waxa uu sheegay in dhankooda ay labada gelinba shaqayn doonaan si uusan wakhtigu caqabad ugu noqon. Mar uu sharraxey sida ay uga hirgelinayaan doorasho qof iyo cod ah dalka waxa uu sheegay in ay ku shaqeeynayaan shuruuc ay labada aqal ee baarlamaanka meel mariyeen.

“waxa aan diiwaangelin ku samayn doonnaa ururrada xisbiyada xisbiyo noqonaya, gaar ahaan kuwa shuruudaha soo buuxiya, ka dibna aan dalka gaarsiino in golaha deegaanka dooarashooyinkooda aan ku qabano xisbiyo qof iyo cod ah,” ayuu yiri Cabdikariin oo sheegay in ay howshaasi ay dhawaan bilaabi doonaan.

Qorshaha jadwalka doorashada ayaa ah in bisha Juun ay doorashada golayaasha Deegaanka ka qabtaan dalka oo dhan , halka bisha November ay qaban doonaa tan Baarlamaanada Maamul Goboleedyada iyo madaxdooda taas oo ku dhaceysa qof iyo cod .

Waxa jirta dood Siyaasiyiinta qaar kood ee ku aadan in xaaladda dalku ku suganyahay aan laga qaban karin doorasho qof iyo cod ah iyada oo xiriirka ka dhaxeeya maamulada qaar sida Puntland iyo Jubaland iyo dowladda Federaalka aanu wanaagsaneyn, laakin Cabdikariin ayaa sheegay in ay jiraan meelo badan oo nabad ah oo dalka ah in doorasho laga qaban karo isagoo sheegay in meelaha kale ee khilaafka siyaasadeed ka jirana ay rajeynayaan in uu xallismo inta ay shaqada wadaan.

“Annagu intaan gaari karno waa gaareeynaa, umaddana waxa aan leenahay xuquuqda dastuuriga ah ee aad leedihiin ee ah in aad madaxdiina doorataan ayaan doonaynaa in aan idin gaarsiino,” ayuu yiri Cabdikariin oo intaas ku daray in siyaasyiinta wax ka tabanaya arrimaha in ay la fariisan doonaan.

Marka la eego waqtiga ay sheegeen Guddigga doorashadu in ay ku dhaqan gelinayaan doorashada ee ah bisha Juun ee soo socota ayaa haddana waxa laga yaabaa in dadka qaar ay is-weeydiiyaan suurtagalnimada in waqtigaas lagu hirgelin karo doorasho qof iyo cod ah, hasa yeeshee guddoomiyha guddiga Doorashooyiinka Cabdikariin Axmed Xasan ayaa qaba in shaqooyin kala duwan ay qaban donaan dadkana ay kulamo la sameeyn doonaan.

“Shaqadeenu waxa noqon doontaa inagoo kaashaneyna khibradeenna in deegaanada Soomaaliyeed badankoodu ay gacanteena gaarto,” ayuu yiri.

Cabdikariin Axmed Xasan ayaa qaba in Sababaha ay Soomaaliya u dhaqaaqi weysay ay tahay in dadku aanay aqoon cidda matasha, arrimahooda iyo mmashaakiilkoodana cid ay u sheegtaan aanay aqoon. Sidaasi darteed, wax uu aaminsan yahay in doorashada qof iyo codka ah ay xallin karto dareenkaasi ay qabaan dadweynuhu.

Muqdisho 3da Diseebar 2024Dowladda Soomaaliya ayaa galabta xabsiga dhigtay maamulaha Hotel Maka Al-mukarama, kadib markii hotelkiisa lagu qabtay shir lagu taageeray doorashadii Axmed Madoobe, isla markaana uu xog marin habaabin ah siiyey dowladda.

Sida ay Caasimada Online u sheegeen ilo wareedyo dhanka ammaanka ah, dowladda ayaa heshay xogta shirkaas inta uusan ka dhicin hotelka, markii la weydiiyey maamulaha Hotelka, wuxuu dowladda u sheegay in shirkaasi uu yahay mid nabadeed oo siyaasadda uusan quseyn.

Goor dambe oo galabta ah ayaa la sheegay in dowladu ogaatay in shirkaasi uu yahay mid lagu taageeray Axmed Madoobe oo maalmo ka hor doorasho ay dowladdu diiday Kismaayo ku qabsaday, waxaana la qaaday tallabo deg deg ah.

Waxaa lasoo xiray maamulihii hotel Maka Al-mukarama, waxaana loo heystaa labo eedeymood oo kala ah: 1-in hotelka lagu qabtay kulan lagu taageeray doorasho aysan aqoosaneyn dowladdu oo qiyaano qaran ay u aqoonsatay, 2-iyo in dowladda uu xog qaldan siiyey oo shirkaas uu u sheegay in wax siyaasad ku saabsan aan looga hadleynin.

Xubnaha dhanka ammaanka ah ee noo waramay waxay sheegeen in maamulaha Hotelka uu sheegay in Hotelka uu ka dhici doono shir kale oo looga soo hor jeedo Axmed Madoobe, balse kan lagu xiray wuxuu ku tilmaamay mid aayo ka tashi ah, balse waxaa markii dambe la ogaaday in meesha Axmed Madoobe lagu taageerayo.

Dowladda ayaa warbaahinta ka joojisay inay baahiso codadka odayaashii hadlay ee kulankaas ku taageeray Axmed Madoobe, waxaana jira warar sheegaya in odayaasha qaarna la xiray.

Dowladda Soomaaliya ayaa wacad ku martay inay soo afjareyso Axmed Madoobe, waxaana loo jaray waaran soo qabasho ah, iyadoo taliyaha booliska loo xil-saaray soo qabashadiisa.

Sidoo kale, dowladdu waxay qaaday tallaabo ciidan, waxaana maalin kasta ciidamadii Axmed Madoobe isku difaacayey ku socota diiwaan gelinDowladda ayaa sal-dhigatay deegaanka Raaskambooni, halkaas oo lagu diiwaan geliyo ciidamadii Jubbaland ee Axmed Madoobe ka goosanaya, halka Axmed Madoobe iyo xubnihii taabacsanaa ay ku go’doonsan yihiin magaalada Kismaayo., waxayna si iskood ah ugu biirayaan ciidanka xoogga.

Jubbaland 3da Diseebar 2024DWar-saxaafadeed kasoo baxay Wasaaradda Duulista Hawada dowlad goboleedka Jubaland ayaa la sheegay in lagu hakiyey duulimaadkii garoonka diyaaradaha magaalada Raas Kambooni ee gobolka Jubada Hoose, waxaana digniin loogu diray shirkdaha diyaaradaha.

Jubaland ayaa sheegtay in amarkani si gaar ah ugu socdo shirkadaha diyaaradaha ee ka hawlgala gudaha Soomaaliya, maadaama xaalad colaadeed ay ku jirto magaalada Raas Kambooni.

Sidoo kale, digniinta ayaa lagu sheegay diyaaradii u hogaansami weyda inay qaadi doonto masuuliyadda wixii ka dhasha.

Wasiirka Wasaaradda Gadiidka iyo Duulista Hawada ee Dowlad Goboleedka Jubaland Cabdullahi Dubad Shill ayaa bayaan uu soo saaray lagu yiri “Dowlad Goboleedka Jubaland waxay uga digaysaa dhammaan shirkadaha diyaaradaha ee ka howlgala Soomaaliya inay ka degaan Garoonka Diyaaradaha ee Raas Kambooni. Deegaankaas waxaa ka jira xaalad colaadeed oo halis ah, taasoo keeni karta khatar weyn oo dhinaca amniga ah”.

Wasaaradda ayaa hadalkeedi intaa ku dartay in shirkaddii ka dhaga adaygta digniintan in iyada ay qaadi doonta masuuliyada wixii ka dhasha xaaladaha saan saanta colaadeed ee degaankaasi ka taagan.

Ugu dambeyn warqadaan kasoo baxday Xafiiska Wasiirka Gaadiidka waxaa ay fartay in dhamaan shirkadaha diyaaradaha inay u hogaansamaan digniintan, kana fogaadaan inay wax duulimaad ah ka sameeyaan aagaas, si loo ilaaliyo badqabka dadka iyo hantida Soomaaliyeed.

Digniintan ayaa timid xili dowladda federaalka ay ciidamo kusii daabulayso magaalada Raas Kambooni.

Muqdisho3a 2da Diseebar 2024DDowladda federaalka Soomaaliya ayaa sheegtay in aysan duulaan ku aheyn Jubbaland, islamarkaana ay ciidamada u geysay si ay ula dagaalamaan kooxda Al-Shabaab.

Wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya Cabdiqaadir Maxamed Nuur ayaa nasiib darro ku tilmaamay in Jubbaland ay siyaasadeyso ciidamada xoogga dalka, isagoo sheegay in sawir khaldan lagu lifaaqayo ciidanka marka lagu tilmaamo kuwo burburinaya jiritaanka maamulkaasi.

Wasiirka ayaa si cad u sheegay in Jubbaland ay qaadi doonto masuuliyadda isku dhac dhex-mara ciidamada xoogga dalka iyo kuwa Jubbaland ee ku sugan Jubbada Hoose, xilli Axmed Madoobe uu diyaarinayo in dagaal looga hortago ciidanka dowladda federaalka geysay halkaasi.

“Ciidamada la geeyay Raaskambooni waa ciidamada Danab, waxayna ka shaqeynayaan waajibaadkooda dastuuriga ah. Ciddii xabbad kala hortimaada ayaa qaadi doonta masuuliyadda,” ayuu wasiir Jaamac.

Sidoo kale wuxuu xusay in dowladda Soomaaliya ay ku xoojisay dagaalka Al-Shabaab ka dhanka ah ciidamo gaaraya illaa kun askari, kuwaas oo loo diray aagga Raaskambooni.

“Ciidamada dowladda marnaba duulaan kuma aheyn Jubbaland, balse wuxuu ujeedkoodu yahay in ay cirib-tiraan kooxda Al-Shabaab,” ayuu yiri wasiirka oo carabka ku adkeeyay in ciidamadan ay yihiin kuwa guulaha waaweyn ka gaaray dagaalladii Buulo Xaaji ee lagu jabiyay Shabaab-ka.

Xiisadda dowladda federaalka iyo maamulka Jubbaland ayaa haatan mareysa meel xasaasi ah, iyadoo laga cabsi qabo inay isku badasho dagaal toos ah, maadaama ciidamo taabacsan labada dhinac ay isku horfadhiyaan deegaano ka tirsan maamulka Jubbaland.

WARARKA MAANTA 29ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa raba muddo kororsi sharci-darro ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa boobay hantidii dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurkii federaalka ee lagu doortay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Yaa dalka ka abaabulaaya dagaal qaabiil Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa adkaan doonaa  Madaxweyne Xassan Iyo Madaxweyne Axmed? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 29ka Nofeembar 2024 Maxkamadda Gobolka Banaadir ayaa ugu dambeyn fulisay xukun ay kasoo saartay guri muddo 9 sano ah xoog looga haystay Marwo Nuurto Cabdulle Sabriye oo deggan Muqdisho, kaas oo dacwaddiisu ay soo martay heer kala duwan.

Gurigan ayaa waxaa degannaa sarkaal tirsan ciidanka milatariga Soomaaliya oo lagu magacaabo Jeneraal Maxamuud Maxamed Macallin (Koronto), kaas oo ay maxkamaddu sheegtay inuu hor imaan waayey, kadibna isaga oo maqane ah laga xukumay dhulka.

Guddoomiyaha maxkamadda gobolka Banaadir Saalax Dabbaan oo dhulkan wareejiyay ayaa sheegay in loo xukumay Nuurto Cabdulle Sabriye, isla-markaana ay xaqiijiyeen dukumintiyada ay keensatay, sidaas darteedna ay leedahay milkiyadda dhulkaasi.

“Maxkamadda gobolka Banaadir waxaa kasoo baxay xukun loogu xakumay Nuurto inay milkiyadda gurigaan leedahay, kadib markii la hubiyay dhammaan dukumintiyada ay u wadato dhulkan iyo habraacyadii oo soo maray,” ayuu yiri guddoomie Saalax Dabbaan.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale si rasmi ah u wareejiyay dhulkan, wuxuuna tilmaamay in maxkamadda ay tallaabo ka qaadi doonto ciddii u timaada Nuurto ee ku qabsata gurigeeda.

“Waxaan rabaa dhulka inaan ku wareejiyo wakiilka Nuurto Cabdulle Sabriye, waxaan rabaa inaan kuu sheego maanta wixii ka dmabeeyo dhulkan adinkaa leh ciddii kuu timaada oo ku qash-qashaadda  maxkamadda imow iyadaa tallaabo qabaneyso,” ayuu mar kale yiri guddoomiyaha.

Sidoo kale wuxuu intaas sii raaciyay “Maanta wixii ka dambeeyo waad ku tasarufi kartaa, waa gadan kartaa, waa kireysan kartaa, waa dhisan kartaa, adaana xor u ah.”

Ugu dambeyn wakiilka Marwo Nuurto Cabdulle Sabirye oo la wareegay dhulka ayaa u mahad-celiyay maxkamadda gobolka iyo booliska oo si wadajir ah tallaabadii ugu habooneyd u qaaday, isla-markaana usoo celiyay gurigooda oo muddada dheer laga haystay.

Muqdisho 29ka Nofeembar 2024 Dowladda federaalka Soomaaliya oo dhawaan waaran soo qabasho u jartay Axmed Madoobe, ayaa haatana codsi u dirtay hay’adda Interpol.

Codsiga dowladda federaalka ayaa ku saabsan soo saarista digniin caalami ah (Red Notice) oo ka dhan ah madaxweynaha Jubbaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe).

Dowladda federaalka ayaa horey Axmed Madoobe ugu eedeysay khiyaano qaran iyo la shaqeynta dowlado shisheeye, taas oo ay u dheertahay carqaladeynta midnimada iyo wadajirka Soomaaliya, sida ku qoran eedda dowladda u jeedisay Madoob

Red Notice-ka oo Interpol ay soo saarto waa codsi caalami ah oo ku saabsan qabashada qof loo haysto dacwad, balse ma ahan amar xabsi ah oo toos ah, xilli maxkamadda gobolka Banaadir ay u jartay Axmed Madoobe waaran soo qabasho, oo lagu horkeenayo maxkamadda.

Dalabka dowladda federaalka ee Interpol ayaa wuxuu qeyb ka yahay taageero caalami ah oo dowladda u raadineyso soo qabashada Axmed Madoobe ama si loo horgeeyo cadaalad, maadaama ay u jeedisay eedeymo culus oo kamid yihiin “khiyaano qaran”.

Codsigan ayaa sidoo kale u muuqda mid ay dowladda ku dooneysa in Axmed Madoobe lagu qabto dal kasta oo xubno ka ah Interpol, si ugu dambeynta loogu soo gacan geliyo.

Si kastaba, xiisadda dowladda federaalka Soomaaliya iyo maamulka Jubbaland ayaa cirka isku shareertay kadib markii uu Axmed Madoobe mar saddexaad qabsaday doorasho uu kusoo baxay, waxaana laga cabsi qabaa inay dagaal toos ah isku rogto xiisaddu, maadaama deegaano ka tirsan maamulka ay isku horfadhiyaan ciidamo kala taabacsan labada dhinac.

Muqdisho 29ka Nofeembar 2024 Golaha wasiirada ee xukuumadda Soomaaliya ayaa la filayay inay aqoonsan doonaan Ilyaas Badal Gaboose oo dhawaab mucaaradka Jubbaland ay ku doorteen magaalada Kismaayo, laakiin ma dhicin.

Hoggaamiye xil-gaarsiin ah oo dowladda kala shaqeynaya qabashada doorasho qof iyo cod ah in loo aqoonsan doono Ilyaas Badal ayaa xooganeyd.

Haddaba, maxaa beddelay aragtidii dowladda?

Waxaa jira laba qodob oo si weyn loo qaateen u ah oo ay dowladda federaalka Soomaaliya uga gaabsatay inay ku deg-degto aqoonsiga Ilyaas Badal Gaboose.

1. Nooca doorashada

Nidaamka madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu u dagaalamaya in dalka laga qabto doorasho qof iyo cod ah, halka inta kasoo horjeedana ay hoosta ka xariiqayaan in aanay taasi macquul aheyn.

Doorashada Ilyaas Badal qabsaday iyo midda uu qabsaday Axmed Madoobe waa isku nooc. In aad diido doorasho dadban oo haddana aqoonsato Ilyaas Badal oo kusoo baxay doorasho dadban waa inaad beenisay doonistaadii.

Madaxda kooxda tallada haysa ee Soomaaliya waxaa la sheegay inuu si weyn qodobkaasi u celiyay oo ay isku raaci waayeen inay aqoonsadaan doorasho dadban

Axmed Madoobe, isaga keliya laguma haysto doorasho dadban ee waxaa kale oo lagu haystaa in uusan dastuuriyan mar saddexaad tartami karin.

2. Magaalada uu joogo iyo dhaq-dhaqaaq Madoobe

Midda labaad ee dowladda federaalka uga gaabsatay arrinta aqoonsiga Ilyaas Badal iyada oo ka fikiri kartay qaabab badan oo ay ku jirtay magacaabis hoggaamiye xil-gaarsiin ah, iyada oo doorashada dhanba la laali karay, waa inuu weli joogo magaalada Kismaayo.

Dowladda federaalka ayaa la sheegay inay aaminsan tahay in haddii laba sano oo xil-gaarsiin ah ay u magacaaban Ilyaas inuu Axmed Madoobe weerar ku qaadi doono Ilyaas, uuna ugu yaraan xiri doono.

Maamulkii dowladda aqoonsatayna haddii xabsi la galiyana waa dharbaaxo culus oo ku dhici laheyd dowladda.

Labadaan qodob markii la isku geeyo dowladda federaalka ayaa dib u dhigtay sida laga yeelayo kiiska Ilyaas Badal Gaboose, waxayna taas beddelkeeda aadeen dagaal guud oo ka dhan ah Axmed Madoobe.

Sida aan xogta ku helnay dowladda weli kama tanaasulin qorshaha Ilyaas Badal. Waxayse isku raadineysa marxalad uu meel nabad ah joogo, saameynta dowladda ee Jubbooyinka oo xoogeysata, Axmed Madoobe oo intaan ka tabar yar iyo dowladda oo si buuxda wax u tari karta Ilyaas Badal.

Haddii aad isweydiineyso goorme ayaa taas la gaari karaa waxay ku xiran tahay sida ay dowladda u shaqeyso, una hagaajiso aragtideeda iyo xubnaha arrintaan kala shaqeynaya. Tii oo aan dhinaca kale la inkiri karin inuu Axmed Madoobe yahay nin aan si fudud siyaasad ahaan iyo ciidan ahaan loo jabin karin.

Serbia 29ka Nofeembar 2024 Wasiirka Amniga Soomaaliya Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) oo booqasho rasmi ah ku jooga dalka Serbia, ayaa tababar xirfadeed ugu soo xiray saraakiil Soomaaliyeed oo ka tirsan qeybta Baarista Dambiyada (CID).

Saraakiishan oo laga soo xulay dhammaan maamul-goboleedyada dalka iyo Gobolka Banaadir, ayaa muddo tababar sare ku qaadanayay kuliyadaha Booliska Serbia ee Goć.

Tababarka ayaa diiradda lagu saaray farsamooyinka casriga ah ee baarista dambiyada, falanqaynta caddeymaha, maaraynta dambiyada abaabulan, iyo adeegsiga teknolojiyadda sare ee baarista.

Wasiirka ayaa saraakiisha ku bogaadiyay dadaalkooda iyo guulaha ay ka soo hooyeen tababarka, isagoo uga mahadceliyay Serbia taageerada ay siisay Soomaaliya.

Wasiir Fartaag, ayaa uga mahadceliyey dowladda Serbia tababarka iyo taageerada kala duwan ee ay la garab taagan yihiin ciidanka Soomaaliyeed iyo hey’adaha dalka.

Dowladda Serbia ayuu sheegay Wasiirku inau gacan wayn ka geysato sidii looga adkaan lahaa kooxaha argagaxisada ah ee khatarta ku ah amniga guud ee caalamka.

Muqdisho 29ka Nofeembar 2024– Madaxweynaha Falastiin Maxamuud Cabbaas ayaa magacaabay qofka sida ku-meel gaarka ah xilka ula wareegi doona haddii uu geeriyoodo ama uu xilka ka tago, isaga oo waxa ka qabanaya walaaca laga qabo in firaaq dhinac awoodda ah uu dhaco marka uu xilka ka tago.

Bayaan uu soo saaray gelinkii dambe ee Arbacadii ayuu Cabbaas ku sheegay in guddoomiyaha Golaha Qaranka Falastiin uu si ku meel gaar ah u hayn doono xilka, wax aan ka badan 90 maalmood, xilligaasi oo ay tahay in la qabto doorasho madaxweyne.

Guddoomiyaha hadda ee guddiga ugu sarreeyaa go’aan gaarista Falastiin waa Rawhi Fattouh, oo 75 jir ah, oo sidoo kale muddo kooban soo noqday hoggaamiye ku-meel gaar ah ka dib geeridii Yaasir Carafaat ee 2004.

Wasiirka beeraha ee Israa’iil, Avi Dichter, oo xubin ka ah golaha ammaanka gudaha, ayaa koox saxafiyiin shisheeye ah u sheegay toddobaadkan in ciidammada Israa’iil ay la wareegi doonaan Daanta Galbeed haddii qof ka tirsan kooxda Xamaas uu isku dayo inuu madaxweyne noqdo.

Cabbaas ayaa xilka loo doortay 2005 muddo afar sano ah, balse tan iyo xilligaas ma dhicin wax codbixin ah, waxaana hadda uu yahay mid dadku naceen, ayada oo ra’yi ururin la sameeyay bishii September ay muujisay in 89% Falastiiniyiinta ku nool Daanta Galbeed ay doonayeen inuu xilka iska casilo.

Muqdisho 29ka Nofeembar 2024Xildhibaanada baarlamaanka ayaa ah kuwo ka duwan shacabka caadiga marka ay timaado habka loo marayo in dacwad lagu soo oogo. Si loo ilaaliyo shaqadooda iyagoon cidna ka baqeyn ayaa loo sameeyay in aan la xiri karin.

Inta badan waxa ugu muhiimsan awoodda ay leeyihiin waa in ay si xor ah u hadlaan taas oo loo arko in ay tahay mid keeneysa wanaag. Waxyaabaha kale inta badan xildhibanada adduunka la sheego in ay ku muteysteen waxaa ka mid ah in madaxbannaanidooda aysan ku imaan faragelin bannaanka ah.

Xildhibaanada Soomaaliya waxay la mid yihiin kuwa adduunka, waxayna leeyihiin xasaanad ay ku shaqeeyaan si ay howlahooda welwel la’aan u gutaan.

Hadaba xasaanadda xildhibaanada intee ayey gaarsiisan tahay?

Baarlamaanada aduunka way kala duwan yihiin. Dal walba sharcigiisa iyo xeerarkiisa ayuu ku dhaqaa xildhibaanada.

Sida uu dhigayo dastuurka Soomaaliya xildhibaanku waa in aysan dhibaato ka soo gaarin fakarkiisa.

“Xildhibaanka Golaha Shacabka dhibaato kama soo gaari karto fikradda ama codka uu ka hor dhiibto Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Federaalka ah iyo guddiyadiisa”.

Sidoo kale dastuurka Soomaaliya waxa uu sheegayaa in aan xildhibaanka lagu qaadi karin dacwad ciqaabeed ama aan la xiri karin oo aan la baari karin hadaan lagu qaban isagoo faraha kula jira dembi sharci ahaan khasab ah in la soo saaro maxkamad.

Arrimahasi oo dhan waxay muujinayaan in xildhibaanka si weyn looga ilaaliyay in aan si fudud loo ciqaabi karin.

Dhacdadii shalay ee Baarlamaanka
Muuqaallo la soo dhigay baraha bulshada ayaa lagu arkay xildhibaano taagan meel aan ka fogeyn guddoonka oo qaylinaya iyo buuq ka jira gudaha baarlamaanka.

Askar ka tirsan booliska Soomaaliya ayaa sidoo kale iyagoo gacmaha is haysta celinayay in ay dhaafaan xildhibaanada. Askarta booliska ayaa xildhibaanada ka hortaagnaa in ay dhaafaan oo u gudbaan kuraasta guddoonka.

Waxaa kaloo lagu arkay muuqaallada baraha bulshada la soo dhigay askari ka tirsan booliska oo feer lagu dhuftay. Askariga ayaan gacan qaadin, siina watay howshiisa. Ugu dambeyn askariga waxaa soo gaaray dhawac keenay in la dhigo isbitaalka.

Qaar ka mid ah xildhibaanada baarlamaanka ayaa sarkaalkaas booliska ku booqday isbitaalka waxay ka hadleen aragtidooda sidii ay wax u dhaceen.

Senetor Cabduweli Ibraahim Aaden Garyare ayaa ku ammaanay sida askariga booliska isku xakameeyay, wuxuuna sheegay in ay tahay wax lagu farxo sida uu u dhaqmay sarkaalkaas.

“Arintan waxay keeneysaa in uu hormuud u noqdo askarta kale oo ay ku daydaan”.

Xildhibannada hadlay ayaa sheegay in aysan aheyn in la siyaasadeeyo oo si hoose loo xaliyo arrintan.

“Hadii dhaqanka Soomaalinimada ee sida hoose wax lagu xaliyo la maro, waxay keeneysaa in baarlamaanka sidan ahaado, dalkana uusan hagaagin”. ayey tiri xildhibaan Farxiyo Muumin oo ka mid aheyd xildhibaanada isbitaalka ku booqday askariga.

Xildhibaanada ayaa sidoo kale sheegay in ay tahay wax laga xumaado askariga oo taagan oo aan waxba geysan in gacan loo qaado.

In xildhibaanada ay gacan qaadaan ma ahan wax ku cusub baarlamaanka Soomaaliya. Dhexdooda hore ayey u dagaallameen.

Xildhibaan Maxamad Cabdillahi Xasan Nuux ayaa sheegay in ay jiraan dhacdooyin tan la mid ah oo hore u dhacay balse aysan heerkaan gaarsiisneyn.

“Waxaa jiray qaar kale oo xildhibaanada baarlamaanka wax u geysteen oo ay dhaawaceen, laakiin ninkan isbitaalka ku jira, walaalkeen Axmed, waa kii ugu darnaa”

Xildhibaan Nuux wuxuu sheegay in aysan suuragal ahey in intaad qof gacantaada ku disho haddana aad tiraahdo ‘xasaanad ayaan leeyahay ama maxaa igama galay’”.

Baarlamaanka ayaa shalay xilliga uu buuqa dhacay ansixiyey guddiga dorashooyinka iyo xuduudaha, waxayna sidoo kale arrintan ku soo aadday ayadoo maxkamadda gobolka Banaadir ay soo saartay ruqsad lagu soo qabanayo madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe.

Ilaa hadda ma jirto cid loo qabatay falkaas.

Isha: BBC

Caruusha 29ka Nofeembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda iyo iskaashiga caalamiga, Danjire Axmed Macalin Fiqi ayaa Soomaaliya ku matalay shirkii caadiga ahaa ee 46-aad ee golaha wasiirada dalalka xubnaha ka ah bulshada bariga Afrika oo ka dhacay magaalada Caruusha ee dalka Tanzania.

Shirkan oo ahaa mid muhiim ah ayaa diiradda lagu saaray arrimaha gobolka oo ay ka mid yihiin ganacsiga, horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha, isu socodka xorta ah ee badeecadaha iyo dadka, nabadda iyo amniga.

Wada-hadalladan ayaa ah kuwo muhiim u ah xoojinta isdhex-galka iyo kobcinta iskaashiga dalalka xubnaha ka ah bulshada bariga Afrika ee EAC.

Shirka golaha wasiirada (EAC) ayaa waxa uu gogol xaar u yahay shir madaxeedka 24-aad ee caadiga ah ee madaxda waddamada bariga Afrika iyo munaasabad heer sare ah oo loogu dabaal dagayo sanad-guurada 25-aad ee EAC.

Ka qayb-galka firfircoon ee Soomaaliya wuxuu hoosta ka xariiqayaa sida ay uga go’an tahay is-dhexgalka gobolka iyo hammigeeda ku aadan inay si rasmi ah ugu biirto EAC.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qayb-geli doona shirka madaxda dowlad-goboleedyada, isagoo dib u xaqiijinaya in Soomaaliya ay la jaan-qaadi doonto hiigsiga bariga Afrika oo midaysan oo barwaaqo ah.

Soomaaliya ayaa si rasmi ah ugu biirtay dallada bulshada bariga Afrika daba-yaqada sanadkii hore ee 2023, waxayna sidaas ku noqotay xubintii 8-aad ee urur-goboleedkan, iyadoo haatan xubin firfircoon ka ah EAC.

WARARKA MAANTA 28ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Ma jirtaa Maxkammaddii Dastuuriga ahayd? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ u diiday inuu sameeyo Maxkammaddii Dastuuriga ahayd? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ dagaal uga hurinaayaa #Juubaland Iyo #Puntland asagoo wax warqad Maxkammad u soo jarin raggii dalka kala goynaayey ee #Somaliland? Yaa shacabka #Soomaaliyeed ku ciyaaraaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dastuurka iyo Sharciga ku dheeldheelay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  28ka Nofeembar 2024 Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliyeed oo war ka soo saaray xildhibaanadii maanta baarlamaanka ku dhex feeray askarta ayaa si adag u cambaareeyay falkaas, isagoo ku tilmaamay “xadgudub ay qaar kamid ah Xildhibaanada Golaha Shacabka BFS u geysteen askar ka tirsan ciidanka boliiska, xilli ay gudanayeen waajibaadkooda shaqo.”

Qoraal ka soo baxay xafiiska Taliyaha Booliska Jeneraal Asad Cismaan Diyaano ayaa lagu yiri “Waa arrin aad loola yaabo in xubno sharci-dejiye ah oo metelaya shacabku ay ku kacaan fal noocan ah, oo dhaawacaya sharafta hay’adaha ammaanka iyo ilaalinta sharciga.”

Taliyaha ayaa askarta lagu xad-gudbay ku bogaadiyey dulqaadka ay muujiyeen iyo sida ay u guteen waajibkooda, iyagoo aan ka falcelin gacan qaadkii loo geystay.

“Taliska Booliska Soomaaliyeed wuxuu bogaadin iyo dhiirigelin u dirayaa askarta muujisay dulqaad, bisayl, iyo xirfad ay ku maareeyeen xaaladda, iyagoo ka fogaaday falcelin ka baxsan anshaxa shaqadooda,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Taliska booliska oo shaaciyey tallaabada la gudboon ayaa sheegay in falkaan loo gudbi doono guddiga anshaxa ee baarlamaanka iyo xeer ilaalinta qaranka, si sharciga loo marsiiyo xildhibaanadii ku kacay.

“Falkaan xadgudubka ah waxa si rasmi ah loogu gudbin doonaa Guddiga Anshaxa ee Baarlamaanka iyo Xeer Ilaalinta Qaranka si tallaabo sharci ah looga qaado cid kasta oo ku lug lahayd,” ayaa lagu yiri warkaan ka soo baxay xafiiska Taliye Asad Diyaano.

Dhinaca kale, Taliyaha Boliiska oo Isbitaalka Madiina ku booqday dhaawacyada askartii lagu feeray kulanka baarlamaanka, kuwaas oo lala tacaalayo xaaladooda caafimaad, isagoo u rajeynaya bogsiin degdeg ah.

“Booliska Soomaaliyeed waa tiirka ugu muhiimsan ee sugaya nabadda iyo amniga, waana saaxiibka muwaadinka, mar walbana diyaar u ah inuu u adeego bulshada si hufan oo sharaf leh,” ayuu yiri Taliyaha Booliska.

Jubbaland 28ka Nofeembar 2024 Maxkamadda Darajada koobaad ee Degmada Kismaayo ayaa soo saartay waaran soo qabasho iyo horkeenis Maxkamadeed ah oo Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, ina Suuban Sabriye Axmed ay u jartay.

“Maxkamadda Darajada koowaad ee Degmada Kismaayo waxa ay aqbashay

Codsiga sare ku xusan ee ka soo baxay Xafiiska Xeer-Ilaaliyaha Guud ee Jubbaland.”

“Sidaas Darteed, Waxaa la farayaa Taliyaha Ciidanka Booliiska Dowladda Jubaland ee wargadani sida tooska ah ugu socoto in aad soo gabatid, isla markaana horkeentid Maxkamadda Darajada koowaad ee Degmada Kismaayo Eedeysane Xasan Sheekh Maxamuud Calasow ina Suuban Sabriye Axmed ku dhashay Jalalaqsi, taariikh 1955,” ayaa lagu yiri qoraalka Jubbaland.

Jubballand waxay sheegtay in Madaxweyne Xasan Sheekh uu jebiyey qodobo dastuuri ah, isla markaana uu ku kacay faldambiyeed lid ku ah Wadajirka iyo Midnimada Ummada Soomaaliyeed.

“Wuxuu ku kacay (Khiyaamo Qaran) iyo falal u daneenaya Codowga umadda Soomaaliyeed (Khawaarijta) xilli dagaal lagula jiro,” ayaa lagu yiri eedeynta Jubbaland ay u jeedisay Madaxweynaha Qaranka.

Sidoo kale Jubbaland waxay Madaxweyne Xasan Sheekh ku eedeysay in uu ku kacay falal dambiyeedyo burburin, dil iyo hurin dagaal Sokeeye isugu jira.

“Waxaa loo heystaa abaabulidda kacdoon hubeysan oo lagu burburinayo nimaadka dastuuriga ee dalka,” ayaa lagu yiri qoraalka uu caawa soo saaray maamulka Axmed Madoobe.

Waaranka ay Jubbaland u jartay Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa jawaab u ah, waaran maanta maxkamadda gobolka Banaadir ay u jartay Madaxweyne Axmed Madoobe, waxaana Taliyaha Booliska la faray in Axmed Madoobe lasoo qabto oo sharciga la horkeeno.

Turkiga 28ka Nofeembar 2024  Wasaaradda arrimaha dibadda ee Imaaraadka Carabta ayaa shaacisay in mas’uuliyiinta Turkiga ay gacan ka gaysteen soo qabashada tuhmanayaal lagu eedeeyay dilka Raabi Israa’iili ah oo ka dhacay Imaaraadka.

Warbixin ay baahisay wakaaladda wararka ee dowladda, ayay wasaaraddu uga mahadcelisay mas’uuliyiinta Turkiga “la-shaqeynta ay ka sameysay soo qabashada dembiilayaasha”, iyadoo aan faahfaahin dheeraad ah bixin.

Mas’uuliyiinta Imaaraatka ayaa sheegay inay xireen saddex nin oo Uzbekistani ah oo looga shakisan yahay inay dileen Zvi Kogan, oo ahaa 28 jir Raabi ah, kaasi oo ku noolaa Imaaraadka sidoo kalena haystay dhalashada Moldova.

Saddexda tuhmane ayaa laga qabtay magaalada Istanbul, hawlgal qarsoodi ah oo ay dabayaaqadii todobaadkan fuliyeen sirdoonka iyo booliska Turkiga, iyaga oo raacaya codsiga dawladda Imaaraadka Carabta, sida laga soo xigtay il-wareeydo dhinaca ammaanka oo Turkish ah.

Sirdoonka Turkiga ayaa ogaaday duulimaadka ay tuhmanayaasha ku yimaadeen Istanbul, waxaana booliska Turkiga ay qabteen markii ay ka tageen garoonka, sida ay sheegeen ilo-wareedyada.

Ilo-wareedyada ayaa sidoo kale sheegay in Turkiga uu eedeysanayaasha u gacan galiyay Imaaraadka.

Lama shaacin xaaladda ku hareereysan dhimashada Kogan, mana cadda in madaxda Imaaraatka ay go’aamiyeen sabab dhiiri-gelisay ama halka ay ku sugnaayeen saddexda tuhmane markii la xirayay.

Saraakiisha Israel ayaa sheegay in Kogan loo beegsaday sababtoo ah inuu ahaa Yuhuudi waxayna, dilkiisa ku sifeeyeen weerar Yahuud nacayb ah. Hay’adaha Israa’iil ayaa gacan ka geysanaya baaritaanka.

Kogan waxa uu ku noolaa dalka Imaaraatka muddo dhowr sano ah, waxaana uu ku lug lahaa wacyigelinta bulshada Yuhuuda ee dalkaas.

Khamiistii ayaa la sheegay in la waayay, waxaana meydkiisa la helay Axaddii.

Saraakiisha Uzbekistan ayaa sheegay in xukuumadda Tashkent ay ka caawinaysay Imaaraatka iyo mas’uuliyiinta Israel baaritaanka.

Laba ka mid ah eedeysanayaasha la xiray ayaa da’dooda lagu sheegay 28-jir, halka midka saddexaadna uu yahay 33-jir.

Muqdisho iyo Istanbul 28ka Nofeembar 2024 Hay’adda Shidaalka ee Soomaaliya ayaa maanta heshiis cusub oo ku qotoma sahminta shidaalka la gashay dhiggeeda shirkadda Tamarta ee dalka Turkiga, TPAO (Turkiye Petroleri Anonim Ortakligi), si loo sii amba qaado qodista shidaalka.

Warbixinno kala duwan oo kasoo baxay labada dowladood ee Soomaaliya iyo Turkuga ayaa waxaa lagu sheegay in heshiiskan cusub uu la xiriiro sahaminta kaarboon-carbon oo si wadajir ah u sameyn doonaan labada dal, sida uu sheegay Wasiirka Tamarta ee Turkiga.

Sida uu wasiirku tilmaamay waxaa heshiiskan fulin doono quburo cilmi baaris oo diiradda saari doono gaaska iyo saliidda Soomaaliya.

“Heshiiskan, waxaan ku fulin doonnaa hawlgallo cilmi baaris oo saliid iyo gaas ah oo ku saabsan dhulka Soomaaliya,” ayuu yiri Wasiirka Tamarta Alparslan Bayraktar.

Horay Muqdisho iyo Ankara ayaa u galay heshiis shidaal baaris ah oo beegsanaya keydka shidaalka ee aagga dhaqaalaha badda Soomaaliya, oo aan wax horumarin ah lagu sameyn tan iyo markii ay buburtay dowladdii kali-taliska aheyd ee Soomaaliya 1991-kii. Heshiiska ayaa waxaa sidoo kale qeyb ka ah sahmin dhanka dhulka ah.

Sidoo kale labada dowladood ayaa isku raacay in shidaal qodista si rasmi ah loo bilaabayo sanadka soo socda ee 2025-ka.

Soomaaliya ayaa haatan isku diyaarineyso inay ka faa’ideysato khayraadka ee Alle ku maneystay, waxaana heshiis ay kula gashay dowladda Turkiga

WARARKA MAANTA 27ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqday Madaxwetnaha dagaal-ooge isku-beddelay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ war lagu soo xiraayo Madaxweynaha #Somaliland u soo saari waayey kaasoo dembiyo waaweyn ka galay shacabka Lasscanood Iyo #SSCKhaatumo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo dowlad iyo dowlad gobaleedyo wadashaqeeya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba inuu muddo kororsi sharci-darro ah ku darsado Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa hantidii dadweynaha iibsaday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa warqad sharci 0darro ah soo saaray in la soo xiro Madaxweynaha #Jubbaland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? 

Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Puntland 27ka Nofeembar 2024 Maamul goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa ka hadlay go’aanka kasoo baxay golaha wasiirada Soomaaliya oo habeen kahor soo saaray qaraar ka dhan ah doorashada Jubbaland iyo go’aan lagu maxkamadeynayo Axmed Madoobe.

Wasiiru dowlaha madaxtooyada Puntland, Cabdifitaax Cabdinuur oo war qoraal ah soo saaray ayaa si weyn uga horyimid tallaabooyinka ay qaaday dowladda dhexe ee ka dhanka ah Jubbaland, sida ciidamada lagu daabulay maamulkaas iyo go’aanka golaha wasiirada.

Cabdifitaax Cabdinuur ayaa shaaca ka qaaday in arrinta ku aadan maxkamadeynta Axmed Madoobe ay tahay kali-talisnimo iyo ku takrifal awoodeed, sida uu hadalka u dhigay.

“Ciidankii shalay lagu soo daadiyay deegaano ka tirsan Jubbaland iyo go’aankii dowladda ee xalay kuna aadanaa in la maxkamadeeyo Madaxweyne Axmed Madoobe ayaa muujinaya hab dhaqan kaligii talisnimo iyo ku takrifal awoodeed.” ayuu yiri Cabdifutaax Cabdinuur.

Wasiiru dowlaha madaxtooyada Puntland ayaa sidoo kale tilmaamay in tallaabooyinkan ay halis ku yihiin dalka, ayna dhalin karaan dagaal sokeeye oo saameyn ku yeesha geeddi socodka dowlad dhiska Soomaaliya.

“Tallaabooyinkan ayaa khatar weyn ku ah geeddi-socodka dowlad-dhisidda ee hadda socday, waxayna si fudud u sii hurin karaan xiisadda iyo colaadaha qabaa’ilka Soomaaliyeed” ayuu mar kale yiri wasiiru dowlaha madaxtooyada maamulka Puntland.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray “Waa lagama maarmaan in dowladdu ay qaado tillaabooyin adag oo lagu soo celinayo rajada umada  isla markaana si firfircoon ay dowladu  kor ugu  qaado ka shaqeynta midnimada dalka iyo nabadda gobolka”.

Puntland ayaa horay u taageertay doorashadii shalay ka dhacday Kismaayo oo mar kale dib loogu doortay madaxweyne Axmed Madoobe, waxaase diidan dowladda dhexe oo sharci darro ku tilmaamtay, waxaana ay qaaday tallaabooyin ay uga hortegayo maamulkaasi.

Israa’iil Iyo Xisbulaahi 27ka Nofeembar 2024  Israa’iil iyo Xisbullah ayaa Talaadadi shalay gaaray heshiis xabbad joojin ah oo dhaqan-galaya maanta oo Arbacada ah, sidaasi waxaa xaqiijiyay madaxweynaha Mareykanka Joe Biden.

Heshiiskan oo ay dhex-dhexaadiyeen dowladaha Mareykanka iyo Faransiiska, ayaa waddada u xaaraya dhammaadka colaaddi ka gaagneyd xadka Isra’il iyo Lubnan, taas oo gallaafatay nolosha kumannaan qof oo u badan Lubaniis, tan iyo sannadki hore.

Biden ayaa hadalkan kaga dhawaaqay xafiiskiisa Aqalka Cad wax yar kaddib marki ay golaha wasiirrada Isra’il dhankooda ka ansixiyeen xabbad-joojinta.
Wuxuu sheegay in uu la hadlay Ra’isul Wasaaraha Isra’il Benjamin Netanyahu iyo Ra’iisul Wasaaraha Lubnan Najiib Miiqaati.

Sida heshiiska ku cad, dagaalka ayaa dhamaaday saakay afarti subaxnimo ee xilliga Bariga Dhexe.

Madaxweyne Biden ayaa sheegay, in Israa’iil ay si tartiib tartiib ah ula bixi doonto ciidamadeeda muddo 60 maalmood ah iyadoo ciidamada Lubnaan ay la wareegayaan dhulka u dhow xadka ay la wadaagaan Israa’iil si loo hubiyo buu yiri in Xisbullah aysan dib u dhisin kaabayaasheeda aaggaasi.

Madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron oo ka hadlay heshiiska ayaa qoraal uu soo dhigay barta X ku sheegay, in heshiiska uu ku yimid dadaallo muddo bilo ah socday oo ay wadeen madaxda Isra’il iyo Lubnan oo kaashanaya Mareykanka.

Muqdisho 27ka Nofeembar 2024 Golaha Wasiirrada Soomaaliya oo xalay mar kale yeeshay kulan aan caadi aheyn ayaa asixiyey Guddiga Doorashooyinka iyo Soohdimaha, kaasi oo ka kooban 18 xubnood.

Wasaaradda Arrimaha Gudaha ayaa soo gudbisay guddigaan, waxaana loo gudbinayaa baarlamaanka, si loo ansixiyo, guddigaan ayaa masuul ka ah maamulidda doorashooyinka heerarka kala duwan ee dalka iyo in ay hirgaliyaan doorashooyin qof iyo cod ah oo hufan.

Golaha Wasiirrada Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo caawa yeeshay kulan deg-deg ah, ayaa ansixiyay Guddiga Madaxa Bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha.

Guddiga Madaxa Doorashooyinka iyo Soohdimaha, waa guddi Qaran oo dastuuri ah wuxuuna mas’uul ka yahay maamulidda doorashooyinka heerarka kala duwan ee dalka  iyo in ay hirgaliyaan doorashooyin qof iyo cod ah oo hufan.

Shirka oo uu guddoominayey Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa waxa uu sheegay in Xukuumadda DanQaran ay ka go’antahay in shacabka loo soo celiyo xaqa ay u leeyihiin inay doortaan cidda hoggaamineysa.

Xubnaha Guddiga Madaxa-bannaan ee Doorashooyinka Qaranka iyo Soohdimaha waxa ay kala yihiin:

1) Cabdikariim Axmed Xassan

2) Saadiq Abshir Garaad

3) Avv. Maxamed Cabdiraxmaan Aadan

4) Yusuf Cabdiqaadir Maxamed-Baafo

5) Cumar Abuukar Cumar

6) Farxiyo Maxamed Yusuf

7) Dr. Cumar Jamac Maxamed

8) Faarax Cabdi Xasan

9) Sahro Diiriye Muuse

10) Cabdullahi Salaad Yaroow

11) Maxamed Amiin Xasan Cabdullahi

12) Cabdi Cadow Maxamed

13) Cabdishakuur Abiib Haayir

14) Khaalid Ibrahim Ismaaciil

15) Aamina Sh. Cusmaan Maxamed

16) Naasir Maxamed Shire

17) Cabdiraxiim Cabdillahi Shaafici

18) Maxamed Cumar Ismaciil.

WARARKA MAANTA 26ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa sharci-darro dalka ka dhex wada oo diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurkii federaalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxayse Jubbaland Iyo #Puntland u diideen musuqmaasuqa baahsan ee Dowladda #Soomaaliya? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammad Dastuuri ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo shilin Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 26ka Nofeembar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa wada qorshe culus oo Jubbaland ay uga fara-maroojineyso Axmed Madoobe, iyadoo aan u bareerin dagaal toos ah.

Toddoba diyaaradood oo ciidamo Gorgor iyo Haramcad ah sida ayaa maanta laga dejiyey Raaskambooni, waxaana halkaas ku soo dhaweeyey oo warbaahinta la hadlay saraakiil ka tirsan Daraawiishta Jubbaland oo isku dhiibay dowladda federaalka.

Taliyaha guutada 18-aad ee Gorgor G/Dhexe Xasan Ciraaqi oo warbaahinta kula hadlay deegaanka Raaskambooni ayaa cadeeyey in halkaas ay u tageen xoreynta deegaanada ay Khawaarijtu joogto iyo inay amniga deegaanada xorta ah kala wareegaan Ciidanka ATMIS oo dalka isaga baxaya.

Sida ay ilo xog ogaal ay u xaqiijiyeen Caasimada Online, dowladda federaalka ayaa qorsheyneysa inay berri ciidamo kale ka dejiso gobolka Gedo, kuwaas oo la wareegaya gacan ku heynta deegaanada xorta ah iyo kuwa ay Shabaab heystaan.

Dhanka Afmadow Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa ka wada kala furfurka ciidamada Jubbaland, waxaana la qorsheeyey in Axmed Madoobe laga qabsado dhamaan degmooyinka iyo deegaanada Jubbaland oo loo reebo Kismaayo oo kaliya.

Dowladda Federaalka ayaa qorsheyneysa in markii la gaaro waqtiga ay ugu tala gashay doorashada in qof iyo cod laga qabto deegaanada dhan, iyadoo Kismaayo loo dhaafayo Axmed Madoobe, hadii aysan wax is bedelinDowladda ayaa sidoo kale berri direysa diyaarado waaweyn oo qaadaya gaadiidka dagaalka, rasaas iyo sahayda ciidanka, kuwaas oo ka degi doona Gedo iyo Jubbada Hoose, gaar ahaan Raaskambooni oo hadda ay ciidanku gacanta ku hayaan.

Dhanka Jubbaland waxaa lasoo werinayaa in Axmed Madoobe diray ciidan Daraawiish ah, kuwaas oo maanta ka baxay Buuloxaaji iyo deegaano kale, waxaa la faray inay ka hor tagaan qorshaha dowladda federaalka, waxaana suurtagal ah inay dagaalamaan.

.

Muqdisho 26ka Nofeembar 2024  Golaha Wasiirrada Xukuumadda Soomaaliya oo caawa yeeshay kulan deg deg ah ayaa go’aan adag ka soo saareen is doorashada Axmed Madoobe, waxaana Garqyaqaanka guud ee dowladda la faray inuu maxkamadda sare ee dalka u gudbiyo dacwad ka dhan ah Axmed Madoobe.

Afhayeenka Xukuumadda Farxaan Maxamed Jimcaale oo qaraarka caawa soo baxay warbaahinta u akhriyay ayaa dul istaagay ilaa seddax qodob oo lagu xaaraantinimeeyey gabi ahaanba doorashadii maanta ka dhacday Kismaayo.

Golaha wasiirrada ayaa qaraarkooda ku cadeeyey in doorashada Madaxweynaha iyo tan baarlamaanka 3-aad ee Jubbaland ay labaduba baal-marsan yihiin shuruucda dalka.

Sidoo kale waxaa qaraarkaan lagu cadeeyey in Dastuurka Jubbaland uu dhigayo in labo jeer ka badan uusan hal madaxweyne hoggaami karin maamulka, halka Axmed Madoobe uu is dooranayo markii 3-aad.

“Golaha Wasiirrada waxa uu farayaa Garqayaanka guud ee dowladda federaalka Soomaaliya inuu si deg deg ah uga howlgalo horgeynta maxkamadda sare ee dalka dacwad lid ku ah dhamaan talaabooyinka aan xeerar doorashooyinka dalka ee Axmed Madoobe uu qaaday,” ayaa lagu yiri qaraarka caawa ka soo baxay xukuumadda.

Qaraarkaan ayaa caawa dhaqan-galay waxaana u codeeyey dhamaan golaha wasiirrada, halka Ra’iisul Wasaare oo shir guddoominayey kulankaan deg degga ah uu saxiixay, sida uu shaaciyey afhayeenka xukuumadda.

Istabul 26ka Nofeembar 2024 Nin 33 jir Turkish ah ayaa ku dilay magaalada Istanbul toddoba qof, oo ay ku jiraan waalidkiis, xaaskiisa iyo wiil uu dhalay oo 10 jir ahaa.

Ninkan ayaa dilka geystay ka hor inta uusan is-dilin, sida ay mas’uuliyiinta laamaha amnigu sheegeen Isniintii shalay aheyd.

Ninkan oo meydkiisa laga helay gaarigiisa wax yar kadib markii uu toogashada sameeyey ayaa sidoo kale lagu eedeeyay inuu dhaawacay laba qof oo kale oo qoys kale ka tirsan, oo mid kamid ah uu dhaawaciisu culus yahay, sida lagu sheegay bayaan ka soo baxay xafiiska barasaabka Istanbul.

Mas’uuliyiinta oo tirada dhimashada ku sheegay afar, ayaa shalay ku dhawaaqay in meel u dhow haro ku taalla xeebta Istanbul ee qeybta Yurub laga helay meydka xaaskiisa iyo wiil uu dhalay iyo sidoo kale meydka soddohdiis.

Sida laga soo xigtay hay’adda Small Arms Survey (SAS), oo ah hay’ad cilmi-baaris dhanka hubka yaryar ah, in ka badan 13.2 milyan oo hub ah ayaa dhex socda Turkiga.

Hubkan ayaa intooda badan si sharci darro ah lagu haystaa, halka shacabka dalkaasi ay gaarayaan illaa 85 milyan.

Puntland 26ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa hambalyeeyey Axmed Madoobe oo markii saddexaad doorasho uu qabsaday kusoo baxay, taas oo shalay ka dhacday magaalada Kismaayo.

Madaxweyne Deni ayaa wuxuu ugu baaqay maamulka Jubbaland iyo shacabkaba in la ilaaliyo, islamarkaana laga wada shaqeeyo amniga iyo xasiloonida maamulka Jubbaland, oo haatan ka taagan tahay xiisad xooggan.

“Waxaan u hambalyeeynaynaa madaxweynaha la doortay ee Jubaland Mudane Axmed Maxamed Islaam, guddoonka baarlamaanka iyo xildhibaanada baarlamaanka Jubaland,” ayuu yiri Saciide Deni.

Madaxweynaha Puntland ayaa waxa uu intaas kusii daray “Waxaan Allaah uga baryayaa in uu u fududeeyo masuuliyadda loo igmaday.”

Deni ayaa kula dardaarmay Axmed Madoobe oo shalay markale kusoo baxay doorashadii uu qabsaday in wixii kala aragti duwanaansho ah uu ku xaliyo wada-hadal iyo jawi nabdoon.

“Jubaland waxaan u rajeynaynaa nabad iyo horumar, waxaana ugu baaqaynaa dowladda Jubaland iyo shacabkaba in la illaaliyo oo laga wada shaqeeyo amniga iyo xasilloonida Jubaland,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay madaxweyne Deni.

Axmed Madoobe ayaa shalay markii saddexaad loo doortay xilka madaxweynaha Jubbaland, kadib doorasho ka dhacday magaalada Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose.

Madoobe ayaa kusoo baxay wareegga koowaad ee doorashada, wuxuuna helay 55 cod, sida uu shaaciyay guddoomiyaha golaha wakiilada Jubbaland ee isna dhawaan la doortay.

Ninkan ayaa ku guuleystay saddex meelood labo meel oo ah aqlabiyada baarlamaanka Jubbaland, iyadoo soo bixistiisa lasii ogaa, maadaama uu asaga qabsaday doorashadaan, oo si adag u diiday dowladda dhexe.

Muqdisho 26ka Nofeembar 2024 Madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka ayaa si weyn u garab istaagay Axmed Madoobe kadib doorashadii maanta ka dhacday magaalada Kismaayo ee xarunta KMG ee maamulka Jubbaland.

Madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka oo ay kamid yihiin Shariif Sheekh Axmed, Xasan Cali Kheyre iyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame ayaa si gooni-gooni u hambalyeeyay Axmed Madoobe oo markii saddexaad loo doortay madaxweynaha maamulka Jubbaland.

Axmed Madoobe ayaa Kismaayo ku qabsaday doorasho uu maamulkeeda leeyahay, iyadoo ugu dambeyn uu maanta meel-marsaday damiciisa ku soo laabashada hoggaanka Jubbaland.

Haddaba, maxay tahay sababta ka dambeysa in mucaaradka maraan dhanka Axmed Madoobe?

Axmed Madoobe ayey haatan si weyn isku hayaan madaxweyne Xasan Sheekh oo isagu doonayo in dalka ka hirgeliyo nidaamka doorasho qof iyo cod, oo si weyn u diidan yihiin madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka.

Hanaanka doorasho qof iyo cod ayuu mucaaradka Xasan Sheekh u arkaa in madaxweynaha Soomaaliya uu ka damacsan yahay muddo kororsi sharci darro ah, iyadoo hirgelintiisana ay maamullada qaar siisay muddo xileed aan sharci aheyn.

Madaxdii hore iyo mucaaradka ayaa u arka in doorashada madaxweyne Axmed Madoobe ay soo afmeerayso rajada muddo kororsiga ee Villa Somalia ee ku hoos duugnayd muddo kordhinta madaxda dowlad goboleedyada.

Axmed Madoobe ayaa diiday inuu qaato muddo kordhin, si maamulka Jubbaland iyo guud ahaan dalka looga qabto doorasho qof iyo cod oo uu si weyn ugu dhagan yahay madaxweyne Xasan Sheekh.

Xubnaha mucaaradka ayaa haatan madaxda dowladda federaalka uga digay in ay ciidanka xoogga dalka u adeegsato dano siyaasadeed, iyagoo dib u xusuusiyay in ay waali tahay ku cel-celinta ficillo isku mid ah, oo laga filayo natiijo hor leh.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayey ugu baaqeen in uusan xaaladda uga sii darin, muddada kooban ee ka harsan xilkiisana kaga faa’iidaysto baadi-goobka midnimada iyo wadajirka dalka iyo dadka Soomaaliyeed.

Mucaaradka ayaa raba hannaan doorasho oo heshiis lagu yahay, xilligeedana ku qabsoonta, islamarkaana uu qayb-galkeeda ballaaran yahay, oo halisna ku ahayn amniga, xasilloonida iyo wadajirka dalka.

WARARKA MAANTA 25ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Hambalyo #Jubbaland! Yaa biiqay #Dowladda #Soomaaliya? Maxaase loo doortay madaxweynaha Jubbaland Mr. Ahxmed Islaam “Madoobe”? Maxayse Jubbaland Iyo #Puntland u diideen musuqmaasuqa baahsan ee Dowladda #Soomaaliya? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammad Dastuuri ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo shilin Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 25ka Nofeembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Axmed Macallim Fiqi ayaa si rasmi ah dib ugu furay xarunta kaydka wasaaradda arrimaha dibadda oo xirneed in ka badan 30 sano kaddib dagaalkii sokeeye.

Tallaabadan muhiimka ah waxay caddeyneysaa sida wasaaraddu uga go’an tahay ilaalinta dhaxalka diblomaasiyadeed ee Soomaaliya iyo horumarinta nidaamyada casriga ah ee maamulka xogaha taariikhiga ah.

Ku-simaha xoghayaha joogtada ah, ahna agaasimaha waaxda Asia iyo Australia, Saciid Jaamac Mire ayaa uga mahad-celiyay wasiirka hoggaaminta uu ku soo nooleeyay kaydkan casriga ah.

Keydkaan ayaa hadda loogu tala-galay in si ammaan ah loogu kaydiyo dukumentiyada muhiimka ah ee dowladeed.

Danjire Dr. Maxamed Cawaale, agaasimaha waaxda xasuus-dhowrka ayaa xusay in xaruntan ay tahay tiir muhiim ah oo lagu ilaalinayo taariikhda Soomaaliya loona adeegsan karo cilmi-baaris iyo horumarinta diblomaasiyadda.

Dib-u-furitaanka xarunta kaydka wasaaradda waa tallaabo muhiim ah oo lagu casriyeynayo howlaha arrimaha dibadda, iyadoo xoogga la saarayo ilaalinta xogaha taariikhiga ah iyo abuurista jawi ku saleysan cilmi-baaris iyo xog-ogaalnimo

Hindisahan wuxuu ka tarjumayaa aragtida Wasaaradda ee ku saleysan horumarinta diblomaasiyadda iyo ilaalinta dhaxalka qaranka si loo gaaro mustaqbal waara.

Muqdisho 25ka Nofeembar 2024 Weriyihii weynaa ee BBC Somali Cabdirisaaq Xaaji Maxamed Siraad ayaa la xaqiijiyey in caawa uu ku geeriyooday magaalada Hargeysa ee Somaliland.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa xaqiijisay geerida Weriye Cabdirisaaq, waxaana warbaahinta dowladda lagu baahiyey tacsida geeridiisa oo ka soo baxday wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya.

Wasiirka Warfaafinta Soomaaliya, ku xigeenkiisa iyo Wasiirkii hore Arrimaha Dibadda Soomaaliya Yuusuf Garaad Cumar oo BBC ay ka soo wada shaqeeyeen ayaa kamid ah madaxda tacsida u dirtay qoyskii uu ka geeriyooday Weriye Cabdirisaaq Xaaji Maxamed Siraad.

Allaha u naxariistee C/risaaq Xaaji Maxamed Siraad wuxuu ahaa saxafi rug cadaa ah, waxa uu kasoo hawlgalay Idaacadaha Radio Muqdisho iyo Radio Hargeysa, sidoo kalena waxa uu mudo fog ka tirsanaa Idaacadda BBC, laanteeda afka Soomaaliga.

Weriye Cabdirisaaq ayaa muddo dheer ka tirsanaa Idaacadda BBC, halkaas oo dadka Soomaaliyeed ay kala soca jireen, wuxuuna ka mid ahaa weriyaasha ugu tebinta wanaagsan.

Waayihii dambe wuxuu ka fariistay shaqada saxaafadda, maadaama uu noqday nin da’ ah, wuxuuna ku noolaa magaalada Hargeysa oo ugu dambeyntii uu caawa ku geeriyooday.

Berri iyo wixii ka dambeeya ayaa lagu wadaa in meydkiisa lagu aaso Hargeysa oo Isniintii lasoo dhaafay lagu aasay madaxweynihii hore ee Somaliland Axmed Siilaanyo.

Muqdisho 25ka Nofeembar 2024 Waxaa lagu wadaa in dhowaan lagu dhawaaqo guddiga doorashooyinka dalka, kaasi oo awood u yeela doona in doorashooyinka dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada uu qabto.

18 qof ayaa la qorsheeyey in xubnaha guddiga ay noqdaan, kuwaas oo min afar xubnood la kala siinayo afarta beelood ee waaweyn, halka beesha 5-aad la siinayo labo xubnood.

Labo kamid ah xubnaha ka imaanaya dowlad goboleed kasta waxaa soo magacaabeysa dowladda federaalka, halka dowlad goboleedka la qorsheeyey in labada kale uu soo magacaabo.

Go’aanka kama dambeysta ah ee dhismaha guddigaas waxaa iska leh baarlamaanka federaalka oo ansixi doona markii lasoo magacaabo, kadibna waxay ku shaqeynayaan sharciyada doorashooyinka ee BFS uu ansixiyey.

Jubbaland iyo Puntland oo diidan in dalka ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ayaan la ogeyn sida ay suurtagal ku noqon doonto inay soo magacaabaan labo labada xubnood ee guddiga doorashooyinka qaranka ay ku yeela doonaan.

Lama oga go’aanka ay qaada doonto dowladda federaalka, si loo soo dhiso guddi ay metelaad ku leeyihiin Puntland iyo Jubbaland oo diidan gabi ahaanba qaabka ay wax u socdaan.

Axmed Madoobe oo ku gacan seyray go’aankii dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada, kana baxay shirkii ay Muqdisho ku yeesheen ayaa berri qabsanaya doorasho la sii ogyahay inuu ku soo bixi doono.

Dhankiisa Saciid Deni ayaa mar hore iska diiday inuu la shaqeeyo dowladda federaalka, waxayna Puntland horay u cadeysay in shuruucda doorashooyinka ee baarlamaanka federaalka uu ansixiyey aysan khuseyn reer Puntland.

Lubnaan 25ka Nofeembar 2024 Dhaqdhaqaaqa Xisbullah ee dalka Lubnan ayaa Axaddii shalay in ka badan 250 gantaal ku ridday Isra’il, kuwaas oo qaarkood burburiyay guryo ku yaalla agagaarka magaalada Tel Aviv, sida ay uu xaqiijiyay millatariga Isra’il.

Duqeymaha Xisbullah ayaa yimid maalin kaddib marki ay Isra’il mid ka mid ah duqeymihi ugu cuslaa ku garaacday bartmaha magaalada Beyrut ee caasimadda Lubnan Sabtidi.

Xisbullah oo wacad ku martay in weerarki Beyruut ay uga aarguda doonto gantaallo ay ku beegsaneyso Tel Aviv, ayaa bayaan kasoo baxay ku sheegtay in ay bartilmaameedsatay laba saldhig oo millatari oo ay ku yaalla Tel Aviv iyo nawaaxigeeda.

Booliska Isra’il ayaa sheegay in dhowr qof ay ku dhaawacmeen gantaallada Xisbullah ay ku duqeysay deegaanka Petah Tikvah ee dhaca duleedka bari ee Tel Aviv.

Milatariga Isra’il ayaa sheegay in ugu yaraan 250 madfac ay Xisbullah ku soo tuurtay shalay Isra’il, kuwaas oo ay sheegeen in qaar ka mid ah hawada lagu burburiyay, hase yeeshee inta la qaban waayay ayaa geystay khasaaro isugu jira burbur hanti iyo dhaawac. Ilaa afar qof ayaa la xaqiijiyay in lagu dhaawacay.

Dhanka kale, wasaaradda caafimaadka Lubnan ayaa sheegtay in duqeynti cusleyd ee Sabtidi ay ciidanka Isra’il ku burburiyeen dhisme ka koobnaa sideed dabaq oo ku yaallay bartamaha Beyrut ay tirada dhimashada hadda gaarytay 29 qof.

Jubbaland 25ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe oo shalay hadal ka jeediyey Kismaayo ayaa balan-qaaday in wadahadalkii dowladda federaalka uu dib ugu laaba doono hadii berri mar kale loo doorto Madaxweynaha Jubbaland.

Axmed Madoobe ayaa balan-qaadkaan ka hor jeediyey baarlamaankii uu dhowaan soo dhisay, isagoo ka codsaday inay berri doortaan, isagoo u sharaxay sida uu qorsheynayo in uu dib ugu soo celiyo wadashaqayntii ay Jubbaland la lehayd dowladda federaalka Soomaaliya.

“Waxaa jira qodobo aan isku haynay, laakiin waxaan diyaar u nahay hadii aad i doorataan mudane gudoomiye iyo xildhibaano, inaan isku dayayo bal inaan dowladda federaalka ka wadashaqayno oo dib ugu soo noqono miis wadahadal,” ayuu yiri Axmed Madoobe.

Maamulka Jubbaland ayaa 10-kii bishan November waxa ay sheegeen in ay xiriirka u jareen dowladda federaalka Soomaaliya, waxaana cirka isku sii shareeraya khilaafka ka dhashay doorashadaan.

Waxaa shalaymagaalada Kismaayo ka bilaabatay hadal-jeedinta musharixiinta shalay is-diiwaangeliyay oo gaaraya 4 musharrax oo kala ah:

1- Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe),
2- Faysal Maxamed Mataan,
3- Abubakar Cabdi Xasan,
4- Dr. Cabdi Xasan Xajiin.

Musharaxiintan ayaa hortegay golaha wakiilada 3-aad ee Jubbaland, waxayna u soo bandhigeen barnaamijkooda siyaasadeed, iyagoo ka codsaday inay doortaan.

Musharixiinta is-diiwaangeliyay waxaa ugu cad madaxweynaha hadda talada haya Axmed Madoobe oo shalay qaatay shahaadada, kaas oo doonaya in markii 3-aad uu sii hoggaamiyo maamulka, wuxuuna ballan qaaday inuu dhameystiri dooni shaqada u taalla, wadashaqeyntii dowlada dhexana ee soo celinayo.

“Aadbaan ugu faraxsanahay inaan isku soo taago aniga oo rabo inaan dhameystiro wixii aan ka tegay, waxaana gaarsiin doonaan meel fiican” ayuu yiri Axmed Madoobe oo doonaya in mar kale uu sii hoggaamiyo maamulkaas, isagoo diidmo culus kala kulmaya dowladda federaalka.

WARARKA MAANTA 24ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Is-casil Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’! Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurka federaalka  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba muddoo kororsi  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dhacay dhulkii dadweynaha  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba inuu barakiciyo shacabka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday in la baaro kiiskii Kornayl Ikraam Taxalii Udgoon  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Nairobi  24ka Nofeembar 2024  Waxaa weli isa soo taraya macluumaadka laga helayo ninkii ka dambeeyay dilka gabdhaha Soomaaliyeed ee hadal-heynta ka dhaliyay magaalada Nairobi ee caasimada dalka Kenya, kaas oo ay gacanta kusoo dhigeen booliska dalkaasi.

Eedeysanaha oo lagu magacaabo Haashim Dhaqane Muxumed ayaa markii ugu horraysay shaaciyay xog ku aadan kiiska loo haysto, wuxuuna qirtay inuu  ka dambeeyey dilka afar haween ah oo ka dhacay magaalada Nairobi, kaas oo argagax weyn ku abuuray shacabka.

Ninkan ayaa sheegay in wax dhibaato ah ama khilaaf ah uusan kala dhexeyn gabdhaha uu dilay, balse waxa uu tilmaamay in loo soo adeegsaday dilka marxuumiinta, isla-markaana lacag lagu siiyay.

Gabadhaha uu dilay ayaa saddex kamid ah waxa ay ahaayeen hooyo iyo laba gabdhood oo mid kamid ah iyadu dhashaym tan kalena ay u ahayd habar yar, waxaana lagu kala magacaabi jiray Waris Daa’uud, Nusayba Cabdi iyo Aamina Cabdi.

Sidoo kale waxaa jirtay gabar kale oo 4-aad oo iyadana uu si arxan darro ah ugu dhex dilay qolkiisa, kadibna uu jar jaray maydkeeda, taas oo lagu magacaabi jiray Deeqa Cabdinuur, wuxuuna sababta ku sheegay in marxuumadda ay la ogeyd kiiska gabdhaha uu dilay.

Weli waxaa sii socota baarista, maadaama kiiska uu yahay mid xasaasi ah, waxaana ku guda jira laamaha dambi baarista ee dalka Kenya.

Kiiskan ayaa fajaciso ku noqday dadka Soomaaliyeed ee ku nool magaalada Nairobi iyo guud ahaan dalka Kenya, maadaama uu ku yeeshay saameyn xoogan, waxaana laga war sugayaa go’aanka dowladda ee la xiriira soo gabagabeynta kiiskan argagaxa weyn leh.

Muqdisho 24ka Nofeembar 2024 Taliska howlgalka ATMIS ee Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay ka hadlay khilaaka siyaasadeed ee ka jira dalka, gaar ahaan xiisadda dagaal ee u dhexeyso dowladda federaalka iyo maamul goboleedka Soomaaliyeed ee Jubbaland.

Warsaxaafadeed kasoo baxay ATMIS ayaa waxaa lagu sheegay in talisku aad uga walaacsan yahay khilaafka kasii daraya ee u dhexeeya labada dhinac, wuxuuna ku baaqay in xaaladda la qaboojiyo, si xal looga gaaro xiisadda dowladda dhexe iyo Jubbaland.

Sidoo kale ATMIS ayaa shaaca ka qaaday mowqifkeeda, waxaana ay sheegtay inay dhex-dhexaad ka tahay dhinacyada siyasadda Soomaaliya, waajibkeedana uu yahay amniga oo kaliya, sida lagu sheegay qoraalka.

Taliska Ciidamada Midowga Afrika ee Soomaaliya ayaa sidoo kale soo hadal qaaday arrimaa doorashooyinka, wuxuuna ku baaqay in doorashado noqoto mid ku dhacda nabad dalka oo dhan.

Waxaa kale oo warsaxaafadeedka lagu sheegay inay ka walaacsanyihiin warar ay baahisay  qaar kamid ah warbaahinta oo lagu sheegay in qeyb ka mid ah ciidamadooda booliska ah ee jooga magaalo xeebeedka Kismaayo ay qeyb ka yihiin doorashada dowladu diidan tahay.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo shalay Jubbaland oo qoraal soo saartay ay ATMIS iyo QM uga digtay in idiyaarahadooda loo adeegsado arrimo siyaasadeed.

Wasaaradda amniga Jubbaland ayaa ku wargelisay ATMIS iyo QM inay galeyso doorasho, isla markaana ay ka digeyso in diyaaradahooda loo isticmaalo siyaasad, si looo fashiliyo doorashadaasi.

“Dowladda Jubbaland waxay ku wargelineysaa hay’adaha Qaramada Midoobay (UN) iyo ATMIS in doorashooyin muhiim ah ay ka socdaan gudaha dowladda Jubbaland. Sidaas aawgeed wasaaradda amniga gudaha waxay ku wargelineysaa in diyaaradaha UN-ka aan lo adeegsan karin arrimo siyaasadeed, si loo ilaaliyo hufnaanta iyo xasilloonida doorashooyinka” ayaa lagu yiri bayaanka kasoo baxay wasaaradda amniga Jubbaland.

Si kastaba, xaaladda siyaasadeed ee dalka ayaa cakiran, waxaana kala tegay dowladda iyo labada maamul goboleed ee Jubbaland iyo Puntland oo gabi ahaan xiriirkooda uu go’ay.

Somaliland 24ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha xilka ka degaya ee Somaliland Muuse Biixi ayaa madaxtooyada ku qaabilay Madaxweynaha la doortay ee Somaliland Cabdiraxmaan Cirro.

Kulankan waxa labada madaxweyne ku wehelinayey shir guddoonka labada gole ee guurtida iyo wakiillada Somaliland.

Sidoo kale guddoomiyaha maxkamadda sare ee Somaliland ayaa lagu casuumay kulankaan oo ahaa mid xasaasi ah.

Masuuliyiinta ayaa iska warsaday xaaladda guud ee maamulka Somaliland iyo sida loo qabanayo munaasabadda xil wareejinta.

Sidoo kale Madaxweyne Muuse Biixi ayaa madaxweynaha la doortay Cabdiraxmaan Cirro la wadaagay xogta arrimaha khaaska ah ee dalka, maadaama uu xukunka ku wareejinayo.

Muuse Biixi ayaa ogolaaday inuu u hoggaansamo natiijada doorashada, isla markaana uu xilka u wareejiyo si nabad ah, waana arrin si weyn loogu amaanay Somaliland.

Kulanka maanta madaxtooyada Somaliland ka dhacay ayaa ah kii ugu horeeyey ee Cirro iyo Muuse ay ku kala warqaateen guushii doorashada kadib.

Somaliland waxaa ka dhacday doorasho furan oo dunida dhan laga amaanay, waxaana ka dhacay isbedel weyn, iyadoo meel hoose la geeyey xisbigii dalka xukumi jiray ee Kulmiye.

Jubbaland 24ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha maamul goboleedka Jubbaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) oo haatan khilaaf culus uu kala dhexeeyo dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ayaa qaaday tallaabo kale oo uga sii dareysa xiisadda taagan.

Axmed Madoobe ayaa dhegaha ka fureystay baaqyada loo dirayo, wuxuuna sii wataa jadwalkiisa doorasho ee dhawaan uu soo saaray guddiga doorashada Jubbaland.

Madaxweynaha Jubbaland oo hadda doonaya in markii saddexaad dib loo doorto ayaa haatan soo dhegsaday boor uu ku muujinayo hal ku dhigga ololihiisa doorashada 25-ka bishaan ka dhaceysa gudaha magaalada Kismaayo xarunta gobolka Jubbada Hoose.

Boorka oo si weyn loo soo qurxiyay ayaa lagu dhajiyay inta badan waddooyinka magaalada, waxaan lagu xardhay hal ku dhig uu sanadkaan ku ololeynayo oo ah “Karti Dowladeed iyo Karaamo Shacab”, sida ay muujinayaan sawirro laga soo qaaday boorka oo la faafiyay.

Sidoo kale waxaa aad loo adkeeyay ammaanka Kismaayo, waxaana ka socda howlgallo baaritaanno ah oo ay sameynayaan ciidamada daraawiishta Jubbaland, si loo xaqiijiyo amniga doorashada, ayada oo sidoo kale la hakiyay dhaq-dhaqaaqa meelaha qaar.

Khamiistii waxaa magaalada Kismaayo ka dhacday doorashada guddoomiyaha golaha wakiilada Jubaland, kaas oo Cabdi Maxamed Cabdiraxmaan mar kale loogu doortay inuu sii hayo xilka guddoomiyaha golaha.

Cabdi Maxamed Cabdiraxmaan oo hore u ahaa guddoomiyaha golaha ayaa ku guuleystay codad dhan 65 cod, halka Ismaciil Cabdi Keeroow oo la tartamayay uu helay 7 cod.

Doorashadan ayaa timid xilli ay beesha caalamka walaac ka muujisay xiisadda sii kasii dareysa ee u dhaxeysa dowladda federaalka iyo Jubbaland, taas oo loo arko inay saameyn ku yeelan karto dowlad dhiska Soomaaliya.

Si kastaba, doorashadan ayaa muujineysa in uusan jirin tartan adag oo ay kusoo bixi karaan wejiyo cusub, waxaana iska cad in Axmed Madoobe uu xajisan doono kursigiisa doorashada madaxweyne ee dhaceysa 25-ka bishaan, waana sababta ugu dhagan yahay doorasho gaar ah.

Filibiin 24ka Nofeembar 2024 Hey’adaha ammaanka waddanka Filibiin ayaa Sabtidi xoojiyay amniga madaxweyne Ferdinand Marcos Jr, kaddib marki ay madaxweyne ku xigeenkiisa haweeneyda lagu magacaabo Sara Duterte ay si cad ugu hanjabtay in shirqool lagu dili doono, haddii iyada la dilo.

Sara Duterte oo ah gabadh uu dhalay madaxweynihi hore ee Filibiin Rodrigo Dutere, ayaa shir jaraa’id oo ay Sabtidi shalay qabatay ku sheegtay in ay la hadashay nin dilaay ah oo ay kula heshiisay in uu khaarijiyo madaxweynaha, marwada koowaad iyo afhayeenka Baarlamaanka Filibiin, haddii iyada la dilo.

Arrintan ayaa lagu tilmaamay calaamad muujineysa khilaafka sii xoogeysanaya ee u dhaxeeya labada qoys ee ugu awoodda badan Filibiin, ee kala ah reer Duterte iyo reer Marcos.

Taliska Nabad Suggida ee Madaxtooyada ayaa sheegay inay sare u qaadeen oo ay xoojiyeen hab-maamuuska amniga. Waxuu kaloo talisku sheegay in ay si dhow ula shaqeyneynaa hay’adaha fulinta sharciga si loo ogaado, looga hortago loona difaaco wax kasta oo khatar ku ah madaxweynaha iyo qoyskkiisa.

Taliyaha booliska, Rommel Francisco Marbil ayaa sheegay in uu amray in baaritaan degdeg ah lagu sameeyo, isaga oo intaa ku daray in “khatar kasta oo toos ah ama mid aan toos ahayn oo naftiisa ku soo wajahan ay tahay in si degdeg ah wax looga qabto”

Muqdisho 24ka Nofeembar 2024  Dowladda Turkiga ayaa sheegtay in ay ka rajaynayso madaxweynaha cusub ee Somaliland Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi “Cirro” in uu soo celiyo wadahadaladii Somaliland iyo Soomaaliya. 

Cirro ayaa guul weyn ka gaaray doorashadii madaxweynaha ee dhacday 13-kii November, isaga oo helay in ka badan 64% codadka, taasi oo muujisay sida shacabka Somaliland ay qaati uga taagnaayeen hoggaanka Muuse Biixi.

Qoraal kasoo baxay safaarada Turkiga ee Soomaaliya, ayaa marka hore Somaliland ugu hambalyeeyey qabashada doorashooyin dimoqraadi ah, iyada oo lagu sheegay in ay tusinayaan in dadka Soomaaliyeed ay ka go’an tahay dhaqangalinta dimoqraadiyada. 

“Waxaan hambalyo diirran u diraynaa Mudane Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi Cirro guushiisa doorashada ee Somaliland. Hab-maamuuska nabdoon ee doorashadu ku qabsoontay wuxuu muujinayaa sida shacabka Soomaaliyeed uga go’an tahay dhaqan-gelinta mabaadi’da dimuqraadiyadda” ayaa lagu yiri qoraalka. 

Turkiga ayaa sheegay in madaxweynaha cusub laga rajaynayo in uu soo celiyo wadahadalada, isla markaana uu ka shaqeeyo midnimada “Waxaan rajeyneynaa in hoggaankiisa uu kor u qaado wada-hadalada, midnimada, iyo barwaaqada guud ee gobolka”. 

Wadahadaladii u socday Somaliland iyo Soomaaliya mudada dheer ayaa istaagay horaantii sannadkan kadib markii ay xukuumada xilka kasii dagaysa ee Madaxweyne Biixi ay heshiis dhinaca badda ah la gashay Itoobiya.

Labada dhinac ayaa sii kala fogaaday iyada oo ay Soomaaliya heshiiska ku tilmaantay mid xadgudub ku ah madaxbannaanideeda, sidoo kale, Somaliland ayaa sheegtay in faa’iido badan aan laga helin wadahadalada, sii wadistooduna ay tahay wakhti lumis.

Turkiga ayaa marar badan isku dayey inuu isku soo dhoweeyo labada dhinac, balse illaa hadda kuma guuleysan. Hase yeeshee doorashada Cirro ayaa rajo cusub gelineysa wada-hadallada.

Muqdisho 24ka Nofeembar 2024Ayada oo la filayo in dhowaan la magacaabo Guddiga Doorashooyinka iyo Xuduudaha qaranka, ayaa dowladda madaxweyne Xasan Sheekh waxaa lagu wadaa in xubnaha Puntland ee guddiga ay siiso kooxda Aaran Jaan ee aan kalsoonida shacabka Puntland haysan.

Guddiga oo ka kooban 18 xubnood, ayaa shanta beel waxay u kala heli doonaan, afarta beel ee Hawiye, Dir, Daarood iyo Digil iyo Mirifle oo min afar xubnood ah, halka beesha shanaad la siin doono 2 xubnood.

Dowladda Federaalka ayaa soo magacaabi doonta laba xubnood beeshiiba, halka maamul goboleedyada ay soo magacaabi doonaan 2 xubnood. Hase yeeshee, Puntland oo ay is-hayaan dowladda federaalka ayaan la fileyn inay magacaabis sameyso, maadaama ay diidan tahay habka loo wado hanaanka doorashooyinka.

Arrintan ayaa fursad u siisnaysa dowladda federaalka in ay soo magacowdo 2-da xubnood ee Puntland, waxaana xog ay heshay Caasimada Online ay sheegeysaa in labadaas xubnood ay noqon doonaan Saadaq Abshir Garaad, oo horey uga tirsanaa baarlamanka Puntland, iyo Cabdirisaaq Xirsi Xasan oo ah xubno fir fircoon oo ka tirsan Aaran Jaan, sidoo kalena soo noqday agaasimaha wasaaradda caafimaadka Puntland.

“Xasan Sheekh waxa uu qaadayaa waddadi uu ku dhuman lahaa shacabka Puntland iyo siyaasiyiinta ka aragti duwan xukuumadda Saciid Deni, kadib markii loo soo xulay xubno Aaran Jaan ah inay noqdaan labadii xubnood ee uu soo xuli lahaa dawlad goboleedka Puntland,” ayuu yiri Jamac Ali Garaad oo la hadlay Caasimada Online.

Guddigan ayaa waxaa la filayaa inuu dhowaan soo magacaabo wasiirka arrimaha gudaha ayada oo kadibna la horgeyn doono golaha wasiirada iyo labada aqal ee baarlamanka si ay u ansixiyaan.

WARARKA MAANTA 23ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Is-casil Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’! Yaa khaldi kartaa shacabka #Muqdisho iyo dhammaan Ummadda Soomaaliyeed way ku neceen ee is-casil inta aan meesha lagaa jiidin! Yaa #Soomaaliya ka dhigay dalka ugu musuqmaasuqa badan  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa beddelay dastuurka federaalka  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba muddoo kororsi  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa dhacay dhulkii dadweynaha  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba inuu barakiciyo shacabka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday in la baaro kiiskii Kornayl Ikraam Taxalii Udgoon  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Maraykanka  23ka Nofeembar 2024  Senator Chris Van Hollen ayaa qoray sharci raadinaya in la hakiyo hubka Mareykanka uu ka iibiyo Imaaraadka Carabta illaa Washington ay ka xaqiijineyso in Abu Dhabi aysan hubeyn kooxda Dacmu Sariic ama Gurmadka Deg-degga ah ee Suudaan.

Van Hollen ayaa Senate-ka u gudbiyay qaraar wadajir oo diidmo ah, halka Sara Jacobs oo sidoo kale Dimoqraadi ah, ay mid la mid ah u gudbisay Aqalka Wakiilada.

Dadaalkoodu uma badna inuu taageero weyn ka heli doono Congress-ka maadaama maamullada Mareykanka ee madaxweynayaasha labada xisbi ay muddo dheer u arkeen Imaaraadka inuu yahay saaxiib amniga gobolka oo muhiim ah. Hase yeeshee waxa uu dareenka kusoo jeedin doonaa dagaalka oo noqday mid ka mid ah musiibooyinka bani’aadannimo ee ugu xun caalamka.

“Imaaraadka waa saaxiib Bariga Dhexe oo muhiim ah, laakiin Maraykanka iskama fadhin karo isagoo taageeraya musiibada bani’aadannimo ee Suudaan – waa in aan isticmaalno awooddeena si aan isugu dayno in aan dagaalka u keeno xal nabadeed,” ayuu Van Hollen ku yiri bayaan uu soo saaray.

Sharciga Maraykanku ayaa dhigaya in Congress-ka uu dib u eegis ku sameeyo heshiisyada hubka ee waaweyn, wuxuuna u ogolaanayaa xubnaha Senate-ka in ay khasbaan cod loo qaado go’aannada diidmada ee xannibaya iibka noocaas ah.

Inkasta oo sharciga aanu u ogolaanayn xubnaha aqalka wakiilada inay qasbaan codkan oo kale, haddana qaraarada waa in ay maraan labada aqal ee congress-ka, ayna ka bad-baadaan codka diidmada ee madaxweynaha, si ay u hirgalaan.

Ma jiro qaraar diidmo oo abid maray labada aqal, islamakraana ka bad-baaday codka diidmada ee madaxweynaha. Qaraarada noocan ah ayaa mararka qaar hoggaamiyey doodo kulul oo tusmeeyey walaalcyada la xiriira xuquuqda bani’aadannimada iyo qanacsanaan la’aanta sharci-dejiyayaasha ee iibka hubka.

Imaaraadka Carabta ayaa muddo dheer ahaa iibsade hubka Mareykanka oo weyn. Bishii October, maamulka Biden wuxuu ku dhawaaqay, tusaale ahaan, inuu ansixiyay iibka suurtagalka ah ee gantaallada GMLRS iyo ATACMS oo ku kacaya $1.2 bilyan.

Qaraarkan cusub ayaa isku dayaya in la joojiyo iibkaas.

Madaxweyne Joe Biden, oo ka tirsan xisbiga Dimoqraadiga, ayaa sanadkan u aqoonsaday Imaaraadka inuu yahay saaxiib gaashaandhig oo weyn, waxaana dowladda Khaliijka ay martigelisaa saldhigga ciidamada cirka Al Dhafra oo ay isticmaalaan diyaaradaha militariga Mareykanka iyo kumanaan askari oo Mareykan ah.

Ciidamada Sudan ayaa ku eedeeyay Imaaraadka inay hub iyo taageero ku siiyeen Jabhadda Dacmu Sariic dagaalka Sudan ee 17-ka bil socda.

Imaaraadka ayaa beeniyey eedeymahaasi. Kormeerayaasha cunaqabataynta Qaramada Midoobay ayaa ku tilmaamay eedaymaha ah in Imaaraadku uu taageero millatari u fidiyay Dacmu Sariic kuwo lagu kalsoonaan karo.

Dagaalka ayaa April 2023 ka dhex qarxay ciidamada Sudan iyo Dacmu Sariic, wuxuuna ka dhashay muran la xiriira qabashada doorasho xor ah, waxaana ku dhintay kumanaan qof.

Qaramada Midoobe ayaa sheegtay in qiyaastii 25 milyan oo qof – oo ah kala bar shacabka Sudan – ay u baahan yihiin gargaar, ayada oo qarka loo saaran yahay macluul, halka 8 milyan ay ka qaxeen guryahooda

Reuter

Soomaaliya 23ka Nofeembar 2024  doyaasha Puntland iyo Jubaland ayaa warqad cabasho ah ka gudbiyey safiirka UK u fadhiya Soomaaliya Michael Nithavrianakis, oo ay ku eedeeyeen inuu ku dhex-milmay siyaasadda gudaha ee Soomaaliya. 

Odayaasha ayaa warqad furan u diray Rt Hon David Lammy oo ah Xoghayaha Arrimaha Dibadda UK, waxayna uga hadleen walaaca ay ka qabaan waxay ugu yeereen eexda dowladda Ingiriiska ee arrimaha siyaasadda Soomaaliya. 

Warqadan ayaa ku eedeysay danjire Michael Nithavrianakis inuu Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud u oggolaaday inuu hadallo siyaasadeysan ka jeediyo, xilli uu ku jiray dabbaaldegga dhalashadii Boqorka Charles III ee safaaradda UK ee xerada Xalane ee magaalada Muqdisho.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa la sheegay in uu ku booriyay dawladda UK in ay tallaabo ka qaado wuxuu ugu yeeray “qaswadayaasha” siyaasadda, ereygaas oo ay odayaashu u fasirteen in uu tixraac u yahay hoggaamiyeyaasha ama gobollada ka soo horjeeda qaabkiisa doorasho. 

Odoyaasha ayaa ku doodaya in inkastoo rajada doorasho hal qof iyo hal cod ay tahay wax lagu ammaano, haddana iyadoo aan la isku raacsanayn ay wiiqayso horumarka Soomaaliya. 

Waxay ka digeen in dadka dhaliila lagu tilmaamo qaswadayaal ay halis u tahay inay dhaawacdo dadaallada dowlad-dhisidda Soomaaliya, ee u baahan isla xisaabtan, sinnaan iyo isu-duubni.

Odayaasha ayaa ku baaqaya in UK ay ilaaliso dhexdhexaadnimada doorkeeda diblumaasiyadeed, iyaga oo carrabka ku adkeeyay in u eexashada hogaamiye ama xisbi kasta ay ku xad gudubto madax bannaanida dalka.

Waxay ku booriyeen dawladda UK inay ka fogaato falalka dublamaasiyadeed ee wax u dhimi kara sumcadda ay ku leedahay Soomaaliya ama caqabad ku noqon karta safarka dheer ee qaranku ugu jiro xasilloonida iyo dimuqraadiyadda.

Shabeelaja Hoose 23ka Nofeembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeelaha Hoose ayaa sheegaya in xalay diyaarado dagaal ay duqeymo xoogan ka gaysteen aagga degmada Sablaale ee gobolkaasi, iyada oo lala beegsaday maleeshiyaad ka tirsan kooxda.

Duqeynta oo ahayd mid bartilmaameed ah ayaa si gaar ah uga dhacday deegaanka Haawaay, xilli ay ku sugnaayeen saraakiil iyo maleeshiyaad ka tirsan kooxda oo lagu laayay halkaasi.

Ugu yaraan 12 xubnood oo isugu jiro dagaalamayaal iyo saraakiil sar sare ayaa lagu dilay weerarkan dhanka cirka ah, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah

Saraakiisha howlgalkan lagu khaariyay waxaa kamid ahaa:

1. Abuu Yaasir Ama Abuu Saciid oo ka soo jeeda gobolada waqooyi wuxuna ahaa amiirka guud ee amniga dibadda ee ururka
2. ⁠Abdiladiif Abu Zubeer waxa uu ahaa sargaal Qayta tababarada ee AS haystay
3. ⁠Abuu Ayuub isaguna wuxu ahaa guddomiyaha deegaanka Haawaay.

Xaaladda ayaa weli cakiran, waxaana deegaanka la duqeeyay buux dhaafiyay maleeshiyaad ka tirsan kooxda oo isku geedaamay goobta ay duqeyntu ka dhacday

Marar badan ayaa Al-Shabaab lagu duqeeyay gobolka Shabeelaha Hoose, waxaana horay 2014-kii deegaanka xalay howlgalku ka dhacay lagu dilay hogaamiyihii hore ee Al-Shabaab.

WARARKA MAANTA 22da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa ku fashilmay hoggaanka dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa xayiraad sharci-darro ah ku soo rogay #Jubbaland Iyo #Punrland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa macalimiinta shacaqa ka cayriyey oo ku fiirsaday saxiibkiisa Wasiir Faarax Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa noqday Madaxweyne Iyo Raysal Wasaare aan soo booqan karin Hargaysa, Garoowe Iyo Kismaayo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa xitaa heshiisiin waayey Abgaal iyo Hawiye guud ahaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa qoysaskiisa iyo ilmihiisa xilaal u dhiibay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa qasbay inay saxiibadiis ka wada tagaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Jubbaland 22aa Nofeembar 2024  Waxaa maanta magaalada Kismaayo lagu doortay Gudoonka Baarlamaanka Jubaland, waxaa goob joog ka ahaa Xildhibaanada Baarlamaanka Soomaaliya labadiisa Aqal ku matala Jubaland, xubno kamida Golaha Wasiirada, dhamaan Xildhibaanada Golaha Wakiilada, Odayaasha Dhaqanka.

Ugu horeeyn waxa ay Musharixiinta u tartamaysay xilalka Gudoomiyaha iyo Kuxigeenadiisa labada ah ay Howlka kajeediyeen Khudbado qof walba uu ku soo bandhigayay waxa uu qabanayo kadibna waxaa laguda galay Doorashada.

Xilka Gudoomiyaha Baarlamaanka Jubaland waxaa ku tartamay laba Musharax oo kala ah Cabdi Maxamed Cabdiraxmaan iyo Musharax Ismaaciil Cabdi Keerow, waxaana ugu dambeeyn guusha raacday Cabdi Maxamed Cabdiraxmaan oo noqday Gudoomiyaha Golaha Wakiilada Dowlada Jubaland waxa uu helay codad gaaraya 65 cod halka musharixii la tartamayay Ismaciil Cabdi Keeroow uu helay 7 cod waxaana xumaaday 2 cod oo kaliya sida uu shaaciyay Gudoomiyihii KMG ahaa ee Golaha Wakiilada Jubaland Sheekh Abdi Yuusuf Cali oo ku dhawaaqay nataajida kama dambaysta ah.

Cabdi Maxamed Cabdiraxmaan sidaas waxa uu ku noqonayaa markii 3aad Gudoomiyaha Baarlamaanka Jubalanad waxaana la sheegaa inuu yahay dadka sida weyn uga agdhow Madaxweynaha Jubalanad Axmed Madoobe.

Kadib Xildhibaanada waxa ay guda galeen Doorashada mudanayaasha u tartamaayay xilka Gudoomiye Kuxigeenka Koowaad waxaana ku loolamay Xildhibaan Hiirad Ismaaciil Maxamed iyo Xildhibaan Mahad Maxamed Axmed.

Xildhibaan Hiirad Ismaaciil Maxamed ayaa ku guuleystay Gudoomiye kuxigeenka koowaad ee Golaha Wakiilada Jubaland, isagoo helay codad gaaraya 56 cod halka Xildhibaan Mahad Maxamed Axmed oo la tartamayay uu isna helay codad gaaraya 18 cod, mana jirin wax cod ah oo halaabay.

Sidoo kale Xildhibaanada ayaa durba guda galay Doorashada Musharixiinta u taagna xilka Gudoomiye Kuxigeenka labaad oo ay u tartameen labada xildhibaan ee kala ah Xildhibaan Cabdi Baaley Xuseen iyo Xildhibaan Cabdirashiid Cali Maxamuud.

Xildhibaan Cabdi Baaley Xuseen ayaa ku guuleystay doorashada Gudoomiye kuxigeenka labaad ee Golaha Wakiilada Jubaland, isagoo helay codad gaaraya 51 cod, halka Xildhibaan Cabdirashiid Cali Maxamuud uu helay 22 cod.

Gudoomiyaha KMG ee Golaha Wakiilada Dowlada Jubaland ayaa ugu dambeyn ku dhawaaqay natiijada rasmiga ah ee doorashada Gudoomiye kuxigeenka labaad, waxaana uu u mahadceliyay Xildhibaanadii federaalka ee madasha joogay iyo laamaha amaanka ee maanta sugayay goobta doorashada.

Muqdisho 22aa Nofeembar 2024 Qaar kamid ah macalimiinta Soomaaliyeed ayaa maanta dhigay banaanbax weyn oo ka dhacay magaalada Muqdisho, iyagoo ka cabanaya dowladda, kuwaas oo sheegay in maanta ay u tahay “Maalin Madow” sida ay hadalkooda u dhigeen.

Waxay sheegeen inay ka tirsanaayeen macalimiinta qaranka, balse shaqada laga ceyriyey, iyadoo aan loo sheegin sababta, isla markaana muddo labo bilood ah aysan qaadan mushaarkii ay dowladdu sii jirtay.

“Macalin diide dooni meyno” iyagoo ku qeylinaya ayey soo mareen maanta jidadka waaweyn ee caasimadda tobanaan ka mid ah macalimiintii laga ruqseeyey wasaaradda waxbarashada Soomaaliya.

Macalimiintaan ayaa sheegay inay banaanbaxaan sii wadi doonaan ilaa ay ka helaan xuquuqdii ay ku lahaayeen wasaaradda waxbarashada Soomaaliya, maadaama shaqada looga saaray sifo aysan garaneyn, isla markaana la dhageysa diiday cabashadooda.

“Macalin mahadsanid iyo iska tag nama qabato, waa nala dulmiyey, tani waa shahaado uu I guddoonsiiyey madaxweyne Xasan Sheekh” ayuu yiri mid kamid ah macalimiinta oo gacanta ku watay sawir laga qaaday isaga oo Xasan Sheekh shahaado ka guddoomaya.

Waxay sheegeen in macalimiinta qaar la bartilmaameedsaday, “Banaanbaxaan waa sii wadi doonaa, sharcigana waa la tiigsa doonaa dadka awoodda noo adeegsanaya,” ayuu yiri mid kamid ah macalimiinta maanta jidadka Muqdisho kula hadashay warbaahinta.

Waxay wagmaha ku wateen oo kor u taagayeen aqoonsiga ay ka heysteen guddiga shaqaalaha rayidka, taasi oo muujinaysa in xubno ka tirsan shaqaalaha rayidka ee dowladda banaanka loo saaray, kuwaas oo weliba macalimiin ah.

“Iyadoo intaan oo macalimiin ah ay cabasho la taagan yihiin jidadka oo xuquuqdii laga jartay in maanta wasaaradda waxbarashada iyo madaxda qaranka ay dhahaan waxaan xuseynaa maalinta macalinka Soomaaliyeed runtii waa nasiib darro” ayuu yiri mid kamid ah macalimiintii hadashay.

Muqdisho 22aa Nofeembar 2024  Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa xayiraad ku soo rogtay qaar kamid ah duulimaadyadii tegi jiray Jubbaland, gaar ahaan magaalada Kismaayo, sidoo kale waxaa la sheegay in canshuur kordhin lagu sameeyey diyaaradaha qaadka geeya deegaanada Puntland.

Ganacsato warbaahinta la hadashay ayaa shaacisay in amar kasoo baxay dowladda federaalka lagu joojiyey diyaaradihii qaadka geyn jiray magaalada Kismaayo, amarkaas ayaa dhaqan gelaya Jimacaha berri.

Ganacsatada magaalada Kismaayo ayaa lagu wargeliyey in wixii ka dambeeya 21-ka bisha November aysan ka degi doonin magaalada Kismaayo, Qaadka ayaa kamid ah ganacsiga ugu balaaran ay ka socda Jubbaland, gaar ahaan Kismaayo.

Sidoo kale, canshuur xad-dhaaf ah ayaa lagu soo rogay qaadka la geeyo deegaanada Puntland, sida ay sgeen ganacsato reer Puntland ah oo warbaahinta la hadlay.

Ganacsatada hadashay ee reer Puntland ayaa sheegay inay ku qasban yihiin inay iska joojiyaan qaadkii ay u dhoofi jireen Puntland, maadaama canshuurtaas aysan awoodin.

“Anaga oo reer Jubbaland ah xalay waxaa naloo sheegay in 21-ka November ay noogu dambeyso diyaarad qaad sida, Puntland seddax kun oo doolar oo dheeri ah ayaa lagu soo rogay, iyadoo markii horaba laga qaadi jiray lacag badan oo sharci darro iyo xad-gudub lagu qaada jiray,” ayuu yiri mid kamid ah ganacsatadii hadashay.

Arrintaan ayaa salka ku heysa khilaafka ka dhexeeya dowladda federaalka, Jubbaland iyo Puntland, waxayna ganacsatadu toos ugu eedeeyeen Ra’iisul Wasaare Xamsa oo ay sheegeen inuu awood u sheeganayo.

“Wixii Farmaajo nagu sameeyey ayaa mar kale maanta taagan, cidda nagu sameyneysa waa Ra’iisul Wasaaraha oo na metela,” ayuu yiri ganacsade ka hadlay xayiraadaan ay ku soo rogtay dowladda federaalka.

Waxay ku doodeen in Xamsa oo kursi xildhibaan ay Jubbaland ka soo siiyeen intii aan loo magacaabin ra’iisul wasaaraha uu dib ugu soo noqday isagoo awood u adeegsanaya, iyagoo ku tilmaamay “nin jaraya geedkii u uku taagnaa.”

“Ra’iisul Wasaare naga daa faragelinta aad nagu heyso, Jubbaland kaama mudna cunaqabateyn, yaan naloo kaa adeegsan, waxaa tahay nin dhan oo dad metela,” ayuu yiri ganacsade kale.

Maraykanka 22aa Nofeembar 2024 Shirkadda Adani Group ee India ayaa Khamiista maanta ah “kuwa aan sal iyo raad toona lahayn” ku tilmaantay eedeymaha Mareykanka ee ah in maal-qabeenkooda aas-aasay Gautam Adani uu bixiyay in ka badan $250 milyan oo laaluush ah.

Diidmada xooggan ayaa timid kadib markii saamiyada shirkaddan ay hoos u dhaceen in ka badan 23 boqolkiiba suuqa saamiyada ee Mumbai, maalin kadib markii dacwad-oogayaasha New York ay ku eedeeyeen inuu si ula kac ah u marin habaabiyay maal-gashadayaasha caalamiga ah.

Adani oo mar ahaa ninka labaad ee ugu taajirsan adduunka, waxa uu saaxiib dhow la yahay Ra’iisal Wasaaraha aamisan sarreynta Hinduuga ee Narendra Modi, waxaana dadka dhaleeceeya ay in badan ku eedeeynayeen in uu si khaldan uga faa’iidaysto xiriirkooda.

“Eedeymaha Waaxda Caddaaladda ee Maraykanka iyo Guddiga SEC ay u soo jeediyeen agaasimayaasha Adani Group waa kuwo aan sal iyo raad toona lahayn oo la beeniyey,” ayay shirkaddu ku tiri bayaan ay soo saartay.

“Dhammaan dariiqyada sharci ee suurtagalka ah ayaa la raadin doonaa,” ayay raacisay.

Hase yeeshee hogaamiyaha xisbiga mucaaradka India ee Congress Party Rahul Gandhi ayaa sheegay in ganacsatada ay tahay in xabsiga la dhigo.

“Waxaan dalbaneynaa in Adani si deg deg ah loo xiro, laakiin waxaan ognahay in taasi aysan dhici doonin maadaama Modi uu ilaalinayo,” Gandhi ayaa sidaas suxufiyiinta u sheegay New Delhi.

“Modi ficil ma sameyn karo xitaa haddii uu rabo, sababtoo ah waxaa maamula Adani.”

Dacwad-oogista Arbacadii ayaa ku eedaysay Adani iyo qaar badan oo ka hoos shaqeeyaa inay bixiyeen lacag ka badan $250 milyan oo laaluush ah oo ay siiyeen mas’uuliyiin ka tirsan dowladda India, si loo helo qandaraasyo faa’iido badan leh oo la xiriira tamarta qoraxda.

Heshiisyada waxaa la saadaaliyay in ay soo saari doonaan in ka badan $2 bilyan oo faa’iido ah qiyaastii 20 sano gudahood.

Ma jiro mid ka mid ah eedeysanayaasha lagu magacaabay kiiska oo illaa hadda xabsi la dhigay.

Adani iyo laba xubnood oo kale oo ka tirsan guddiga Adani Group “waxay ka been sheegeen khiyaanada laaluushka iyagoo doonayey inay raasamaal ka helaan maal-gashadayaasha Maraykanka iyo kuwa caalamiga ah,” waxaa sidaas bayaan ku yiri xeer-ilaaliye Maraykan ah Breon Peace.

Sagar Adani, oo uu adeer u yahay Guatam Adani, islamarkaana xubin ka ah shirkadda, kaasi oo sidoo kale lagu magacaabay dacwad-oogista, ayaa u sheegay AFP bishii October in “uusan jirin xiriir siyaasadeed” oo ka dhexeeya Adani Group iyo xukuumadda Modi.

“Dhammaan mashaariicda aan helnay kuma aynan helin tanaasul, balse waxaa loo maray nidaam gorgorton oo madax-banaan oo hufan,” ayuu yiri.

Dowladda Modi ayaan wali ka hadlin eedeymaha loo soo jeediyay, balse afhayeen u hadlay xisbiga talada haya ee Bharatiya Janata Party (BJP) Amit Malviya ayaa sheegay in eedeymahan ay u muuqdaan kuwo dhaawacaya xisbiyada mucaaradka, ee aanay shaqo ku lahayn xisbigiisa.

Shirkadda Adani ayaa lumisay $150 bilyan oo ka mid ah qiimaheeda 2023-kii kadib markii shirkad Mareykan ah Hindenburg Research ay ku eedeysay “khiyaano shirkadeed oo cad.”

Waxa ay sheegtay in Adani ay ku hawlanayd “wax isdaba marin iyo nidaam khiyaano xisaabaad ah muddo tobanaan sano ah”.

Gautam Adani ayaa beeniyay eedeymaha Hindenburg wuxuuna ku tilmaamay warbixinteeda “isku day ula kac ah” oo lagu dhaawacayo sumcadda shirkaddiisa.

Waxa uu lumiyey in ka badan $60 bilyan oo qiimaha hantidiisa ah muddo laba toddobaad gudahood ah kadib markii la baahiyey warbixinta, waxaana hadda uu Liiska Forbes ka yahay qofka 25-aad ee ugu taajirsan caalamka.

Algeria 22aa Nofeembar 2024 La-taliyaha gaarka ee madaxweynaha Soomaaliya Daahir Maxamuud Geelle ayaa madaxweynaha dalka Algeria Abdelmadjid Tebboune u geeyay fariin uu uga siday madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Daahir Geelle oo casuumaad rasmi ah ka helay madaxda dalka Algeria ayaa markii uu dhambaalka u geeyay madaxweynaha kadib waxay yeesheen kulan gaar ah.

Kulankan ayaa waxay uga wada-hadleen xoojinta xiriirka soo jireenka ah ee ka dhexeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Algeria.

Labada mas’uul ayaa sidoo kale ka wada-hadlay qadiyadda gobolka iyo sidii la isaga kaashan lahaa xal u helidda arrimaha ka taagan mandiqadda gobolka.

La-taliyaha gaarka ee madaxweynaha Soomaaliya ayaa kulanka uu la qaatay madaxweynaha Algeria waxa kale oo ay iskula soo qaadeen xubinnimada guddiga aan jogtada aheyn ee golaha ammaaka Qaramada Midoobay.

Soomaaliya iyo Algeria ayaa labaduba qeyb ka ah guddiga aan jogtada aheyn ee golaha ammaaka ee Qaramada Midoobay.

Si kastaba, dowladda Soomaaliya ayaa weli caalamka ka wada olole ka dhan ah gardarrada Itoobiya ay ku heysto qaranimada Soomaaliya, waxaana muuqata in Soomaaliya aysan ka caajisin inay ka sii ololeyso Itoobiya.

WARARKA MAANTA 21ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqday Madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan #Africa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu ku shaqeeyo dastuurka federaalka ee lagu doortay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu dalka ka hirgeliyo shillin Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay xukuummadda dalka si xor ah u shaeeyso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay dumarka helaan qoondadooda wasiirnimo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu la tashado mucaaradka iyo muxaafidka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 21ka Nofeembar 2024 Saaxiibada Soomaaliya ee Beesha Caalamka ayaa soo saaray war-saxaafadeed wadajir ah oo ay kaga hadleen xiisadda dowladda federaalka iyo Jubbaland, iyagoo ku baaqay in hoos loo dhigo khilaafka siyaasadeed ee cirka isku sii shareeraya.

Sidoo kale, Beesha Caalamka ayaa Madaxweynaha Jubbaland ugu baaqday inuu ku soo laabto shirka golaha wadatashiga qaranka, si khilaafka loo xaliyo inta aan la dhameystirin ansixinta baarlamaanka ee shuruucda doorashooyinka.

Qoraalkaan waxaa sidoo kale farriin loogu diray siyaasiyiinta mucaaradka ah, waxaana loogu baaqay inay tagaan miiska wadahadalka, iyadoo la joojinayo kicinta xiisadaha siyaasadeed ee dalka.

Muqdisho, 20 Nofeembar 2024 – Saaxiibada Caalamka ayaa ka walaacsan khilaafka cirka isku shareeray ee u dhaxeeya Dowladda Federaalka ah iyo Dowlad Goboleedka Jubaland, kadib kulankii dhowaan u qabsoomay Golaha Wadatashiga Qaran (GWQ).

Waxaan ku boorrineynaa dhammaan saamilayda inay ka qaybgalaan doodo wax ku ool ah oo loo dhan yahay oo ku saabsan hannaanka doorashada.

Dowlad Goboleedka Jubaland waxaa lagu boorrinayaa inay dib ugu laabato GWQ si wadahadal furan looga yeesho dhammaan arrimaha taagan, loona  soo celiyo xiriirkii kala dhaxeeyay DFS.

Waxaan ku dhiirigelinaynaa dhammaan dhinacyada inay joojiyaan xiisad-abuuridda oo ay dib u billaanaan wadahadal furan, ka-hor inta aan la dhamaystirin geeddi-socod kasta ee doorasho.

Saaxiibada Caalamku waxay Soomaaliya ka taageeraan horumarinta ajendaha dawlad-dhisidda, oo ay ku jiraan hanka/hamiga loo qabo in si hore-u-socod leh loogu gudbo doorasho qof-iyo-cod ah, iyadoo loo marayo nidaamyo doorasho oo si isasoo taraysa looga wada qayb qaato, loona dhanyahay.

Tani waxaa kamid ah kasbashada taageero dadweyne iyo mid siyaasadeed, iyadoo la horumarinayo hababka doorashada, iyo jadwal waqtiyaysan oo shaqayn kara oo lagu dhameystiro doorashooyinka, kuwaas oo ah kuwo loo dhan yahay, oo si mug leh loo aqbalo, lana xaqiijin karo, isla markaana damaanad qaadaya amniga iyo xasilloonida qaran.

*Belgium, Boqortooyada Midowday ee Britain, Boqortooyada Sacuudi Carabiya, Dowladda Maraykanka, Finland, Hawlgalka Kalaguurka Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS), Iswiidhan, Iswisarland, Jabuuti, Jarmalka, Qadar, Qaramada Midoobay, Ruushka, Spain, Talyaaniga, Turkiga, Urur-Goboleedka (IGAD), Ururka Jaamacadda Carabta (LAS) iyo Wafdiga Midowga Yurub.

Somaliland 21ka Nofeembar 2024  Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi (Cirro) ayaa dhowaan loo doortay madaxweynaha maamulka Somaliland, isaga oo ka adkaaday madaxweyne Muuse Biixi Cabdi.

Mid ka mdi ah qoddobadii ugu waaweynaa intii lagu jiray ololaha doorashada Somaliland waxa ka mid ahaa heshiiskii is-afgaradka ahaa ee ay Itoobiya iyo Somaliland kala saxeexdeen bishii December ee sannadkii hore.

Is-afgaradku wuxuu u ogolaanayaa Itoobiya inay Somaliland ka kireysato xeeb dhererkeedu yahay 20 KM si ay u isticmaasho marin badeed iyo ganacsi.

 Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi (Cirro) ayaa dhowaan loo doortay madaxweynaha maamulka Somaliland, isaga oo ka adkaaday madaxweyne Muuse Biixi Cabdi.

Mid ka mdi ah qoddobadii ugu waaweynaa intii lagu jiray ololaha doorashada Somaliland waxa ka mid ahaa heshiiskii is-afgaradka ahaa ee ay Itoobiya iyo Somaliland kala saxeexdeen bishii December ee sannadkii hore.

Is-afgaradku wuxuu u ogolaanayaa Itoobiya inay Somaliland ka kireysato xeeb dhererkeedu yahay 20 KM si ay u isticmaasho marin badeed iyo ganacsi.

Afhayeenka xisbiga Waddani Maxamuud Aadam oo la weydiiyey sida xisbiga madaxweynaha la doortay uu u arko heshiiska ayaa sheegay. “Xitaa doorashada ka hor, mawqifkayagu waa sidiisii, wuuna sii ahaanayaa,” ayuu yiri, isaga oo sharraxaya in fikradda dib u eegista heshiiska aysan waxba iska bedelin.

Afhayeenka waxa uu ku dhawaaqay in xisbigiisu aanu faallo ka bixin Karin kana hadli karin heshiiska is-afgaradka ah ee ay Itoobiya la saxeexdeen wakhtigan. Maxamuud waxa uu ku sababeeyeen arintaas “Heshiiska oo aan loo soo bandhigin Xisbiga intii hawsha lagu guda jiray” iyo in “Xisbigu aanu dib u eegis ku samayn heshiiskaas wixii ka dambeeyay”.

Afhayeenka ayaa sheegay “Guud ahaan, si kastaba ha ahaatee, waanu soo dhawaynaynaa wada shaqayn kasta oo cadaalad iyo faa’iido ku jirto oo aan la yeelano deriskeena. Gaar ahaan Itoobiya waxay ahayd saaxiib weyn sannadihii la soo dhaafay ayuu yiri. Marka aan xafiiska la wareegno, waxa aan qiimayn doonaa wixii ay xukuumaddii hore qabatay,” ayuu ku jawaabay.

Maxamuud waxa uu sheegay in aanay jirin wax wada hadal ah oo ay kala yeesheen xukuumadda Somaliland oo ay la socdaan. “Inta ay og yihiin,” ayuu xusay in xisbigoodu uusan wax wadahadal ah la yeelan Itoobiya.

Si kastaba ha ahaatee, xisbigu, sida xisbiyada kale ee xukunka haya, waxa uu mudnaan siin doonaa dadaallada lagu doonayo in lagu aqoonsado Somaliland dal ahaan, ayuu yiri afhayeenku. Waxa uu sheegay in xisbigoodu uu aaminsan yahay inay jirto “dacwad adag” oo ku saabsan Somaliland in loo aqoonsado dal.

Afhayeenka ayaa sheegay “Xisbiga Waddani ahaan; Madaxweynaha la doortay iyo xukuumadda uu soo dhisi doono muddo gaaban gudaheed ay ku dadaali doonaan sidii ay riyadaasi u noqon lahayd mid dhab ah, si loo helo aqoonsi ay ka helaan beesha caalamka.

Madaxweynaha la doortay ayaa la filayaa inuu xafiiska la wareego bartamaha bisha December.

Finland 21ka Nofeembar 2024 Finland ayaa joojisay wadashaqeyntii horumarineed ee ay ka wadey Soomaaliya, kadib markii Soomaaliya diidey aqbalka dib u celinta muwaadiniinta ku sugan Finland, waxaa sidaas shaaciyey wasiirka ganacsiga iyo horumarinta Ville Tavio.

Wasiirka ayaa sheegay in barnaamijka xukuumadda wadaaga ah Finland, sida uu qabo iskaashiga horumarinta Finland uu ku xiran yahay heshiiska ah in ay waddamadu oggolaadaan inay muwaadiniintooda dib loogu soo celin karo, taas oo muujineysa in la isku xirey deeqda iyo aqbalaada muwaadiniinta sharciga loo diido ama si kale Finland u dooneyso in Soomaaliya lagu celiyo.

Sida laga soo xigtay Wasaaradda Arrimaha Dibadda, wada-shaqeynta Soomaaliya ee dib u celinta ayaan u dhicin sidii la filayay.

“Hakintu waxay ka dhigan tahay in aan go’aano dhaqaale oo cusub la gaari doonin ilaa horumar la taaban karo laga gaaro iskaashiga dib u celinta muwaadiniinta Soomaaliya,” ayuu yiri Tavio. 

Sida uu sheegay Tavio, iskaashiga dib-u-celinta waxaa loola jeedaa muwaadiniinta Soomaaliyeed ee aan haysan sharciga degenaanshaha Finland.

Tavio ayaa ka gaabsaday in uu sheego tirada muwaadiniinta Soomaaliyeed ee sidaan oo kale ah ee horey looga eryay Finland.

Mashruucyada horumarineed ee socda ayaa lagu dhamayn doonaa si waafaqsan heshiisyada, sida ay masuuliyiintu ka sheegeen shirka jaraa’id. Hakintu ma khusayso gargaarka bini’aadantinimo.

Laga billaabo sanadka soo socda 2025, 8-9 milyan oo Yuuro ayaa loo qoondeeyay iskaashiga horumarinta laba geesoodka ah ee u dhexeeya Finland iyo Soomaaliya, taas oo hadda la joojiyey.

Sida uu sheegay Tavio, xiriirka laba geesoodka ah ee ka dhexeeya Finland iyo Soomaaliya waa mid wanaagsan.

Tavio ayaa rajo ka muujiyay in iskaashiga Soomaaliya uu soo hagaago si dib u celinta dalkooda loogu taageero iskaashi horumarineed.

“Iskaashiga dib soo celinta muwaadiniintu ma uusan gaarin heer ku filan, sidii loo xaqiijin lahaa in dhammaan kuwa sharci darrada ku jooga Finland dib loogu celiyo Soomaaliya,” ayuu yiri wasiirku.

Dalal badan ayaa dhaqaalaha y Soomaaliya siin jireen ku xirey in Soomaaliya ogolaato in muwadiniinteeda dalalkaas ku sugan dib loogu celin karo, waxaana kamid ah Sweden Iyo Jarmalka.

WARARKA MAANTA 20ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa iscali doona Madaxweyne Xassan ama Raysal Wasaare Xamsa? Maxay Dowlad #Soomaaliya laaluush ugu diray Madaxda Ciidanka Daraawiishta #Jubbaland si ay u burburiyaan Dowladda #Jubbaland? Maxay khasbay inuu Madaxweynaha Jubbaland Mr. Axmed Madoobe inuu diido go’aanka Dowladda #Soomaaliya ee ku aadan doorashada iigu shuba ah? Yaa raba inuu dagaal ka rido #Jubbaland Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxayse ka faa’iidaysaa Dowladda Soomaaliya inay burburiso Jubbaland? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha cusub ee #Soomaaliya? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee Dowladda #Jubbaland? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 20ka Nofeembar 2024 Xisbiga Himilo Qaran oo uu hogaamiyo Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Sharif Sheekh Axmed ayaa hambalyo u diray Baarlamaanka 3aad ee Dowlad Goboleedka Jubaland oo ay xulashadiisu shalay soo gabagabeeyeen odayaasha dhaqanka Jubaland loona dhaariyay xilka lagu xildhibaanimo waxaana xisbiga uu bogaadinayay Guddiga Madaxa bannaan ee Xuduudaha iyo Doorashooyinka Jubaland shaqooyinka ay ilaa hadda ay ka qabteen doorashada Jubaland. “Sida uu qabo qodobka 120ad ee Dastuurka KMG ah, Dhismaha laamaha xeer-dejinta iyo fulinta ee maamullada Dawladaha xubinta ka ah Dawladda Federaalka waa arrimo lagu nidaaminayo Dastuurrada maamul-goboleedyada, sidaa awgeed Xisbigu wuxuu ugu baaqayaa madaxda Dowladda Federaalka Soomaaliya in ay u hogaansamaan Dastuurka Dalka” ayaa lagu yiri War saxaafadeed kasoo baxay Xisbiga Himilo Qaran .

Dhinaca kale, Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Kheyre ayaa dhambaal Hambalyo ah u diray xildhibaanada cusub ee Baarlamaanka Jubaland ee shalay lagu dhaariyay magaalada Kismaayo.

“Waxaan hambalyo u dirayaa Xildhibaannada Golaha Wakiillada ee Dowlad-Goboleedka Jubaland ee ay soo xuleen Odayaasha Dhaqanka Jubaland, Waxaana ugu baaqayaa in ay si hufan u gutaan waajibaadkooda dastuuriga ah, kana shaqeeyaan horumarinta shuruucda iyo hay’adaha Jubbaland, ayna mudnaan siiyaan ilaalinta danta guud, iyo xoojinta nabadda iyo wadajirka bulshada Jubbaland” ayuu yiri Kheyre .

Xasan Cali Kheyre ayaa shaaca ka qaaday in dowlad Goboleedyada kale ee dalka ka jira loo baahan yahay inay qaadaan wado lamid ah midda Jubaland ay hadda cagta ay saartay.

“Dhismaha Baarlamaanka 3aad ee Jubbaland waa tallaabo loo qaaday dhanka doorashooyinka dalka oo hubanti la’aan ku jiray, Waxaana madaxda dolwad-goboleedyada Galmumug, Hirshabeelle, iyo Koonfur-Galbeed ugu baaqayaa in ay degdeg ah u qabtaan doorashooyinka oo ah xuquuq aasaasi ah oo dastuurka dalku u madaxbanneeyay dowlad-goboleedyada.” ayuu yiri Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Kheyre.

Muqdisho 20ka Nofeembar 2024   Guddoomiyihii hore ee gobolka Banaadir Xasan Maxamed Muungaab ayaa qoraal ka soo saaray doorashada xildhibaanada Jubbaland oo maanta lasoo saaray liiskooda, wuxuuna garab istaagay go’aanka Jubbaland, isagoo farriin u diray madaxda dowladda federaalka.

Muungaab ayaa sheegay in Jubbaland ay ku saxan tahay go’aankeeda doorashada, isagoo yiri “Loo joojin mayo waxay dhashaa kuu joojin mayo.”

Muungaab ayaa madaxda DF ugu baaqay inay dhowraan dastuurka dalka oo ka tanaasulaan muddo kororsiga ay ku heshiiyeen, isla markaana ay ka waantoobaan farogelinta iyo car-qaladeynta doorashooyinka dowlad goboleedyada.

Hoos ka akhriso qoraalka Muungaab

Waxaan halkaan Hambalyo iyo bogaadin uga dirayaa Baarlamaanka 3aad ee Dowladda Jubbaland oo Galabta lagu dhaariyay Magaalada Kismaayo.

Waa tallaabo wanaagsan oo Jubbaland ka ilaalineysa inay ku dhacdo Marnaasho (Firaaq) Dastuuri ah, sida uu dhigayo Dastuurka Jubbaland oo xaq u siinaya inay waqtigeeda ku qabsato Doorashadeeda.

Waxaan Guddiga Doorashooyinka iyo Xuduudaha ku bogaadinayaa howsha ay qabteen, waxaana rajeynayaa Doorashada Jubbaland inay sidii loogu talogalay kusoo dhammaato nabadgelyo iyo xasilooni.

Madaxda Dowladda Federaalka waxaan ugu baaqayaa inay dhowraan Dastuurka Dalka, kana tanaasulaan inay muddo kordhin sharci darro ah u sameeyaan madaxda Maamul Goboleedyada waqtigu ka dhammaaday, isla markaana ay ka waantoobaan faragelinta iyo carqaladeynta joogtada ah ee ay ku haayaan Dowlad Goboleedyada doonaya inay qabsadaan Doorashooyinkooda.

“LOO JOOJIN MAAYO WAXAY DHASHAA…KUU JOOJIN MAAYO, Liikiin Tan Jubbaland waa gar waafaqsan Dastuurka Dalka ee aan garab istaagno.”

Ukraine  20ka Nofeembar 2024 Ukraine ayaa Talaadadi shalay marki ugu horreysay Ruushka ku ridday dhowr gantaal oo ah nuuca riddada dheer, kuwaas oo ka mid ah hubka culus ee uu Mareykanka geeyay Ukraine, iyadoo tallaabadaasi lagu beegay maalinti kunaad ee kasoo wareegatay billowga dagaalka Ruushka iyo Ukraine.

Adeegsiga gantaallada loo yaqaanno ATACMS, ayaa yimid xilli uu madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin uu si rasmi ah hoos ugu dhigay marinka isticmaalka hubka niyukleerka, taas oo albaabada u fureysa suurtagalnimada jawaab ay Moscow ka bixiso weerar kasta oo yimaada quwadaha ku hubeysan niyukleerka ee taageera Ukraine.

Sida laga soo xigtay sarkaal Maraykan ah, Ukraine ayaa ridday ilaa siddeed ka mid ah gantaallada, hase yeeshee gantaallada difaaca cirka Ruushka ayaa ka hortagay laba ka mida. Sarkaalku waxa uu sheegay in Maraykanku uu wali qiimaynayo khasaaraha dagaalka, balse waxa uu sheegay in gantaaladu ay ku dhaceen goob sahayda rasaasta ah oo ku taal Karachev, oo ah magaalo ay ku nool yihiin 18,000 oo qof oo ku taal gobolka Bryansk ee Ruushka.

Adeegsiga gantaalladaasi ee Ukraine ayaa laga cabsi qabaa in ay sii huriso xiisadda u dhaxeysa Ruushka, iyo xulufada galbeedka ee taageera Ukraine.

Maraykanka 20ka Nofeembar 2024 Ilhaan Cumar oo laga so doortay gobolka Minnesota ayaa wacad ku martay in ay ka hor iman doonto qorshayaasha Trump ee ku aaddan dadka soo galootiga ah, oo Soomaali badan ay ku jiraan.

Waxay sheegtay in ay la dagaallami doonaan qorshayaasha Trump uu doonayo inuu fuliyo

Ilhaan Cumar oo ka tirsan Congress-ka Mareykanka ayaa qoraal ay soo dhigtay boggeeda Facebook waxay tallaabada Trump ku tilmaamtay “Shisheeye nacayb iyo mid naxariis darro ah islamarkaana aan Ameerika laga oggolaan”.

“Waxaan la dagaallami doonaa tallaabo kasta oo jidka ku soo jirta” ayay inta aku dartay.

Hadalkeeda ayaa ku soo beegmaya xilli madaxweynaha la doortay ee dalka Mareykanka Donald Trump uu bartiisa bulshada ku xaqiijiyay in uu qorsheynayo in uu isticmaalo militariga Mareykanka si uu u fuliyo musaafurinta dadka sharci la’aanta ku soo galay Mareykanka.

Isniintii, waxa uu bartiisa kusoo qoray “TRUE!!! (waa run) isaga oo ka jawaabayay faallooyinka muxaafidka ee ah in Trump uu ku dhawaaqi doono xaalad degdeg ah oo qaran oo uu isticmaalo hantida milatari si uu u hoggaamiyo “barnaamijka masaafurinta ballaaran”.

Xilligii ololihii doorashada, Trump wuxuu si isdaba joog ah u ballan qaaday inuu abaabuli doono Ilaalada Qaranka si ay u caawiyaan laanta Socdaalka iyo Dhaqangelinta Kastamka (ICE), oo ah wakaaladda federaalka ee u xilsaaran fulinta masaafurinta.

Hadalkan u dambeeyay ee Trump ayaa imaanaya iyadoo ay isa soo tarayaan su’aalaha ku saabsan sida uu u dhaqan-galin doono ballan-qaadkiisii ahaa in uu fulin doono masaafurintii ugu ballaarneyd ee taariikhda Mareykanka.

Wuxuu ku celceliyay in uu bilaabayo masaafurinta maalinta ugu horreysa ee xafiiska, taas oo noqon doonta 20-ka Janaayo 2025.

Laakiin xitaa haddii maamulka Maraykanku uu awoodo inuu si sharci ah ugu dhaqaaqo qorshayaashan, mas’uuliyiintu wali waa inay la daalaa-dhacaan caqabado dhanka saadka iyo tisiilaadka oo aad u weyn.

Tusaale ahaan, khubarradu waxay shaki ka muujinayaan in ICE 20,000 oo wakiil iyo shaqaalaha taageerada ay ku filnaan karaan raadinta iyo musaafurinta malaayiinta muhaajiriinta sharcidarada ku jooga dalka.

Waxaa sidoo kale jiri doona kharashaad lacageed oo weyn oo loo baahnaan doono, laakiin Trump ayaa dhawaan u sheegay NBC News in tani aysan joojin doonin dadaalka maamulkiisa.

Qoraalka Trump ayaa imaanaya isagoo sii wada inuu ku dhawaaqo magacaabista jagooyinka muhiimka ah ee maamulkiisa.

Trump ayaa dhowr ka mid ah xulufadiisa daacadda u ah u magacaabay jagooyin sare oo ay ka mid tahay mas’uulka kormeeraya siyaasadda socdaalka iyo masaafurinta, oo ay ku jiraan Kristi Noem oo loo magacaabay inuu hoggaamiyo Waaxda Amniga Gudaha, iyo madaxii hore ee ICE Tom Homan oo Trump uu u magacaabay arri,maha xudduudaha.

Kooxda Trump ayaa ilaa hadda soo saartay faahfaahin yar oo ku saabsan sida qorshahan musaafurinta dadka sharci darada ku jooga Mareykanka loo fulin doono.

Waxa uu horey u sheegay inuu qorsheynayo inuu ku dhawaaqo xaalad degdeg ah oo qaran, taasoo awood u siineysa inuu ciidamo geeyo xuddduuda Mareykanka.

Caqabadaha sharciga ee ka hor imaan kara

Tirakoobkii ugu dambeeyay ee ka soo baxay Waaxda Amniga Gudaha iyo Cilmi baarista Pew ayaa tilmaamaya in ay jiraan ku dhawaad 11 milyan oo muhaajiriin sharci darro ah oo hadda ku nool Mareykanka, tiradaas oo aan buurneyn tan iyo 2005tii.

Badankoodu dadka waa kuwa muddo dheer halkaas ku sugnaa – ku dhawaad afar-meelood meel ayaa dalka joogay in ka badan toban sano.

Soo-galootiga dalka ku jooga bilaa sharci waxay xaq u leeyihiin inay helaan nidaam cadaalad ah, oo ay ku jirto dhageysi maxkamadeed ka hor intaan la tarxiilin. tira badan oo la musaafuriyo in ay mashquul noqdaan islamarkana la abuuro maxkamada badan oo ah kuwa dhageysta kiisaska socdaalka.

Inta badan dadka soogalootiga ah ee horeyba u joogay dalka waxay galaan nidaamka masaafurinta iyagoo aan la kulmin wakiilada laakiin waxay soo maraan sharci fulinta maxalliga ah.

Si kastaba ha ahaatee, qaar badan oo ka mid ah magaalooyinka iyo degmooyinka dalka ayaa soo saaray sharci xaddidaya wada shaqaynta booliiska deegaanka ee Ice.

Trump waxa uu ballan-qaaday in uu tallaabo ka qaadi doono “magaalooyinkan”, laakiin hannaanka Ameerika ee dhanka sharciyada maxalliga ah, gobolka iyo federaalka ayaa sii adkeynaya arrinta.

Kathleen Bush-Joseph, oo ah falanqeeye siyaasadeed oo ka tirsan Machadka Siyaasadda Socdaalka ee fadhigeedu yahay Washington, , ayaa sheegtay in wada-shaqeynta Ice iyo saraakiisha maxalliga ah ay noqon doonto “mid muhiim ah” barnaamij kasta oo masaafurin ah.

Barnaamij kasta oo masaafurin wadareed ah sidoo kale waxay u badan tahay in isla markiiba uu la kulmo caqabado sharci oo badan oo ka imanaya socdaalka iyo dadka u dhaqdhaqaaqa xuquuqda aadanaha.

Isha: BBC

Muqdisho 20ka Nofeembar 2024 Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xasan Cali Khayre oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa si weyn u taageeray arrin uu diiday xilligii uu ahaa wasiirka koowaad ee xukuumadda, taas oo la xiriirta doorashooyinka Jubbaland.

Khayre ayaa soo dhaweeyay xildhibaannada cusub ee Jubbaland oo shalay lagu dhaariyey magaalada Kismaayo, kuwaas oo soo dooran doono madaxweynaha cusub ee Jubbaland.

Ra’iisul wasaarihii hore ee dalka ayaa ugu baaqay golaha wakiilada 3-aad ee Jubbaland inay gutaan waajibaadkooda dastuuriga ah, ayna ka shaqeeyaan horumarka Jubbaland.

“Dowlad-Goboleedka Jubaland ee ay soo xuleen Odayaasha Dhaqanka Jubbaland. Waxaana ugu baaqayaa in ay si hufan u gutaan waajibaadkooda dastuuriga ah, kana shaqeeyaan horumarinta shuruucda iyo hay’adaha Jubbaland, ayna mudnaan siiyaan ilaalinta danta guud, iyo xoojinta nabadda iyo wadajirka bulshada Jubbaland” ayuu yiri Khayre.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in soo xulista xildhibaannada Jubbaland ay tahay tallaabo loo qaaday dhanka doorashooyinka oo horay ay uga jirtay hubanti la’aan.

Waxaa kale oo uu farriin u diray maamullada kale ee dalka oo uu ugu baaqay inay deg-deg u qabtaan doorashooyinka, maadaama uu ka dhamaaday muddo xileedka

“Dhismaha Baarlamaanka 3aad ee Jubbaland waa tallaabo loo qaaday dhanka doorashooyinka dalka oo hubanti la’aan ku jiray. Waxaana madaxda dolwad-goboleedyada Galmumug, Hirshabeelle, iyo Koonfur-Galbeed ugu baaqayaa in ay degdeg ah u qabtaan doorashooyinka oo ah xuquuq aasaasi ah oo dastuurka dalku u madaxbanneeyay dowlad-goboleedyad” ayuu mar kale yiri ra’iisul wasaarihii hore ee xukuumadda Soomaaliya.

Xasan Cali Khayre oo ahaa ra’iisul wasaarihii koowaad ee dowladdii Farmaajo ayaa lagu xusuustaa sida ay uga biyo diideen doorashadii 2019-kii ee Jubbaland oo ay ku qaadeen dagaal culus oo gaaray heer ay ciidamo kula wareegaan goboArrinta ihadda sbeddalka keentay ayaa ah in maanta Khayre iyo Farmaajo ay yihiin mucaarad, kana soo horjeedan madaxweyne Xasan oo isna xilligaas taageero u ahaa Axmed Madoobe, balse maanta diidan doorashadii Jubbaland ee uu shalay la dhacsanaa.lka Gedo ee maamulkaasi.

WARARKA MAANTA 19ka Nofeembar 2024 Sir Culus!
Su’aalaha Maanta: Maxuu Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye” oo ugu baaqay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuuso-Fooxiye” inuu joojiyo isku-dirka iyo burburinta Dowlad Gobaleedyada dalka sida #Somaliland, Jubbaland, Puntland Iyo SouthWest State? Maxuuse u fashilay Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye: uu kashifay lacah sharci-daro ah uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh u diray Gaashaanle Dheere Islaam oo kamid ah saraakiisha Jubbaland ee Daraawiishta si uu u khalkhal geliyo amniga Jubbaland?
Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Ha Wiqleyso!
Jubbaland 19ka Nofeembar 2024 Maamulka Jubbaland ayaa ka soo jawaabay hadalka Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre oo maanta ka sheegay wasaaradda gaashaandhigga ee khilaafka dowladda federaalka iyo Jubaland uu kaga hadlay, isla markaana ugu hanjabay Madaxweyne Axmed Madoobe.
Xamsa Barre ayaa Axmed Madoobe ku eedeeyey inuu ka baxay heshiisyadii Golaha Wadatashiga Qaranka ee uu saxiixay, kuwaas oo dhigayey in la mideeyo guddiga doorashada maamullada iyo dowladda federaalka, iyadoo dalka oo dhan laga qabanayo doorasho qof iyo cod ah.
Wasiirka Warfaafinta ee Jubaland, Cabdifitaax Maxamed Mukhtaar oo la hadlay Idaacadda BBC ayaa sheegay in dastuurka Jubbaland uu qabo in ay iyagu qabsan karaan doorasho, isagoo aad u dhaliilay hadalkii maanta ka soo yeeray Ra’iisul Wasaaraha.
“Ra’iisulwasaaruhu waa in uu isagu dib iskugu noqdaa, waxaan xasuustaa xilli uu ku doodayey in Jubaland ay doorasheedada u madaxbanaan tahay, halka uu maanta ku doodayo doorashada Jubaland ma aha mid sharci ah,” ayuu yiri.
Wasiir Cabdifitaax Mukhtaar ayaa waxaba kama jiraan ku tilmaamay eedeymaha ra’iisul wsaaraha, isagoo sheegay in dalku yahay federaal waxa laga wadahadlayana ay tahay in ay noqdaan wax loo wada dhanyahay.
“Shirka Wadatashiga Qaranka ee aan ka qeybgalnay aragtida ay gadayeen xilligaas kuma aysan qanacsaneyn Jubaland, waana ay qaadacday shirkaas, marka waxaba kama jiraan hadalka Xamse oo sheegay in Jubbaland saxiixday heshiiskaas,” ayuu yiri wasiirka warfaafinta Jubbaland Cabdifitaax.
Wuxuu sheegay in aysan marna Jubbaland ogolaa doonin doorasho waqtigeeda dhaaftay, halka dowlada federaalka ay dooneyso in hal sano loo kordhiyo madaxda dowlad goboleedyada, si sanadka dambe loo qabto doorasho qof iuo cod ah.
Dowladda Soomaaliya ayaa horay u cadeysay doonisteeda ah in dalka ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, balse uma muuqato in go’aankaas uu ka hirgelayo Kismaayo, sida ay qabaan dadka ka faalooda siyaasadda gudaha, maadaama Axmed Madoobe uusan ogoleyn doorasho furan.
Jubaland ayaa horay u caddeysay in doorasho qof iyo cod ah aysan suurtagal ahayn inay ka dhacdo dalka, iyadoo Madaxweyne Axmed Madoobe uu si cad uga baxay shirkii madasha wadatashiga Qaran ee ugu dambeeyey, kaas oo hal sano loogu kordhiyey madaxda dowlad goboleedyada, waxaana soconeysa halkaas sano diyaarinta doorasho dadweyne oo qof iyo cod ah.
Jubbaland ayaa xiriirkii wadashaqaynta u jartay dowladda federaalka ee Soomaaliya intii uu jiray khilaafkaan, waxaana socda dadaalo lagu dhexdhexaadinayo labada dhinac in kastoo aan wax xog rasmi ah aysan wali ka soo bixin dadaalada socda oo siyaasiyiin ka soo jeeda Kenya ay wadaan.
Guddiga doorashada Jubbaland ayaa habeen ka hor ku dhawaaqay in 25-ka bishaan ay qaban doonaan doorashada madaxweynaha, halka maalmaha ka horeeyana ay ka shaqey doonaan xulashada baarlamaanka, doorashooyinka guddoonka baarlamaanka iyo ku xigeenadiisa, waxaana toos loo guda galay shaqada.
Muqdisho 19ka Nofeembar 2024 Ilo-wareedyo diblomaasi oo Turkish ah ayaa Isniinta maanta ah ku gacan sayray warar sheegaya in Xamas ay xafiiskeeda siyaasadeed ay ka rartay dalka Qatar una guurtay Turkey, ayaga oo intaas ku daray in xubnaha kooxda reer Falastiin ay kaliya mar mar booqdaan dalkaas.
Doha ayaa sheegtay toddobaadkii hore inay ku wargelisay Xamas iyo Israa’iil inay joojineyso dadaallada lagu dhex-dhexaadinayo xabbad joojin ka dhacda Gaza iyo heshiis lagu sii daynayo la-haystayaasha ilaa ay ka muujiyaan rabitaan iyo dhabnimo.
Waxa ay sidoo kale sheegtay in wararka ay warbaahintu qortay ee ah in Xamas ay u sheegtay in ay dalka ka baxdo aysan ahayn mid sax ah.
Turkiga oo xubin ka ah NATO ayaa si kulul ugu dhaleeceeyay Israa’iil weerarrada ay ku hayso Gaza iyo Lubnaan, islamarkaana uma aqoonsan Xamas urur argagixiso. Qaar ka mid ah saraakiisha siyaasadda Xamas ayaa si joogto ah u booqda Turkiga.
“Xubnaha xafiiska siyaasadda ee Xamas ayaa mar mar booqda Turkey. Wararka tilmaamaya in Xafiiska Siyaasadda Xamas uu u guuray Turkey, kama tarjumayaan xaqiiqda,” ayuu yiri ilo-wareedka diblomaasi.
Xamas ayaa markii hore xafiis ka sameysatay Qatar 2012-kii ayada oo Mareykanka iyo Israel ay raali ka yihiin, kuwaas oo doonayey in la helo hab lagula macaamilo kooxda reer Falastiin.
Somaliland 19ka Nofeembar 2024 Guddiga doorashooyinka Somaliland ayaa goordhoweyd ku dhawaaqay natiijada doorashadii Somaliland ka dhacday 13-kii bishaan.
Guddiga doorashooyinka ayaa ku dhowaaqay in doorashadan looga adkaaday madaxweyne Biixi oo markale u tartamay kursiga, waxaana madaxweynaha Somaliland ku guuleystay musharaxa xisbiga Waddani Cabdiraxmaan Cirro.
Ciro iyo ku-xigeenkiisa ayaa musharaxa Kulmiye uga guuleystay ku dhowaad 200 kun, taas oo muujineysa sida shacabka reer Somaliland u naceen xukunka Muuse Biixi oo intii uu tallada hayay ku kacay gabood-falo sharci.
Cabdiraxmaan Ciro oo shacabka Somaliland ay cod aqlabiyad ah ku doorteen ayaa haatan Somaliland hoggaamin doona shanta sano ee soo socota.
Guddiga doorashooyinka ayaa sidoo kale shaaciyay in tartanka xisbiyada ay kusoo baxeen Waddani, Kaah iyo Kulmiye, waxaana sidaas saaxada siyaasadda Somaliland uga baxay xisbiga Ucid oo asagu xajisan waayey booskiisa.
Natiijada doorashadan oo lasii saadaalinayay ayaa waxaa saameyn ku yeeshay tallaabooyinkii u dambeeyay ee xukuumadda Muuse Biixi ay qaaday, sida; heshiiskii badda iyo dagaalkii Laascaanood.
Hoggaanka cusub ee Somaliland ayaa waxaa horyaalla arrimo badan oo kamid tahay wax ka qabashada xaaladda nololeed ee deegaanka oo gaartay halkii u hooseysay kadib sicir bararka xarka goostay.
https://www.youtube.com/watch?v=mIVViltRDqQ’\

WARARKA MAANTA 18ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa ceebeyey Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye” Ma Guddoomiye Marwo Xaliima Yareey Mise Madaxweynaha JubbalandState Mudane Axmed Maxamed Islaam “Jirjiroole”? Maxayse  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ Iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa “Dhaweeye” aysan u tagi karin Dowlad Gobaleedyada dalka ka dhex jira? Yaa qaska iyo fowda ku wada dowlad gobaleedyada dalka  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?  Ha Wiqleyso! 

Shabeelaha Hoose 18ka Nofeembar 2024 Warar dheeraad ah ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax galinkii dambe ee Shalay ka dhacay inta u dhaxeya degmooyinka Afgooye iyo Wanlaweyn ee gobolka Shabeellaja Hoose. 

Qaraxaan oo ka dhacay deegaanka lagu magacaabo Doonka ayaa ahaa miino nooca dhulka lagu aaso, kaasoo haleelay gaari ay la socdeen dad shacab ah.

Inta la xaqiijiyay ilaa afar ruux oo ka mid ahaa rakaabka saarna gaariga miinadu haleeshay ayaa geeriyooday, waxaana sidoo kale ku dhaawacmay laba ruux oo kale oo ka mid ahaa rakaabka.

Dadkaan masaafurka ahaa ee miinada la qaraxday gaariga ay la socdeen ayaa kusii jeeday degmada Afgooye ee gobolka Shabeellaha Hoose.

Qaraxyada noocaan oo kale ayaa inta badan ka dhaca deegaano iyo degmooyin kala duwan oo ka mid ah gobolada dalka, waxaana qaraxyadaan miino inta badan wadooyinka ku aasa kooxda Al-shabaab ee dagaalka kula jirta ciidanka dowladda iyo kuwa ATMIS.

Denmark 18ka Nofeembar 2024 Dowladda Denmark ayaa raali gelin deg deg ah ka bixisay hadalkii ay ka carootay dowladda federaalka Soomaaliya, kaas oo safiirka Denmark ee Soomaaliya uu ka sheegay magaalada Hargeysa.

Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi oo shalay shir jaraa’id qabtay ayaa in safiirka Denmark oo ka mid ahaa koox safiirro ah oo Hargeysa tegay uu jeediyey hadallo xad-gud ku ah wadajirka iyo qaranimada Soomaaliya.

Ilo wareedyo ka tirsan wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya ayaa Caasimada Online u sheegay in wasaaradda arrimaha dibadda dowladda Denmark ay deg deg uga soo jawaabtay hadalkii wasiir Fiqi.

Denmarka ayaa Soomaaliya ka raali gelisay hadaladii xanafta lahaa ee Hargeysa uu ka jeediyey safiirkooda Muqdisho, waxayna cadeysay in isla xisaabtan diblomaasiyadeed lagu sameynayo safiirka.

Wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya oo u yeertay safiirka Denmark ee Muqdisho ayaa balamisay maalinta Arbacada ah ee soo socota, waxaana su’aalo laga qeydiinayaa hadalkii kuu ka sheegay Hargeysa.

Somaliland oo si caro leh uga soo jawaabtay hadalkii wasiir Axmed Macalin Fiqi ayaa masuuliyiinta u hadlay waxay sheegeen in Wasiirku ka xunyahay horumarka ay gaareen reer Somaliland iyo doorashooyinka guuleystay oo ay qabsadeen.

Siyaasiyiinta Somaliland ayaa ku dooday in Fiqi uu quuri waayey inuu hambalyeeyo guulaha ay gaareen reer Somaliland, taas bedelkeedna uu kiis ku soo oogay safiiradii Hargeysa u tegay inay taageeraan oo korjoogteeyaan doorashada.

Siyaasiyiin kale oo u badan reer SSC Khaatumo iyo reer Muqdisho ayaa Wasiir Fiqi ku amaanay doorkiisa firfircoon ee diblomaasiyadeed iyo sida uu uga jawaabay xadgudubkii safiirkaas uu kula kacay qaranimada iyo wadajirka umadda Soomaaliyeed.

Puntland 18ka Nofeembar 2024 Maamul gobolka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa qaylo dhaan ka muujiyay qulqulka qaxootiga Itoobiyaanka ee soo galaya gudaha Soomaaliya.

Wasiirka arrimaha gudaha Puntand Cabdi Saciid Faarax (Juxa) oo khudbad ka jeediyay baarlamaanka maamulkaas ayaa sheegay in ku dhawaad illaa 30,000 oo qaxooti Itoobiyaan ay 10-kii bilood ee ugu dambeysay ay soo galeen deegaannada maamulka Puntland.

Juxa ayaa walaac xooggan ka muujiyay culeys ay ku hayso arrintaasi, wuxuuna tilmaamay in qulqulka qaxootiga uu noqday mid xirgaha goostay.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in Puntland aysan u awood u heynin xakameynta dadka Itoobiyaanka ee kasoo tallaabaya xadka, ayna sii kordhayaan tiro ahaan.

“Waxaa horey Puntland ugu sugnaa 15,000 oo qaxooti ah iyo 450,000 oo barakacayaal ah. Waxaana xaaladda hadda jirta ka dhigtay mid kasii daran qulqulka muhaajiriinta Ethiopian-ka ah ee maalmihii ugu dambeeyay kordhay,” ayuu yiri Wasiir Cabdi Saciid Faarax (Juxa).

Wasiirka arrimaha gudaha Puntland oo sii hadlayay ayaa intaasi kusii daray in wada-hadallo ay la yeesheen dowladda Itoobiya, isla markaana diiradda lagu saaray xakameynta qaxootiga iyo dib u celinta kuwa hadda ku sugan deegaannada maamulka Puntland.

Waxaa kale oo uu ku booriyay dowladaha iyo hay’adaha caalamiga in ay taageero degdeg ah u fidiyaan Puntland, si wax looga qabto dhibaatooyinka bini’aadanimo ee ka dhashay tirada sii kordhaysa ee qaxootiga iyo barakacayaasha ku sugan deegaannada Puntland.

Qaxootiga ka imaanaya Itoobiya kuma eka Puntland oo kaliya, waxay gaareen gobollo kale, sida Galmudug oo maalmihii ugu dambeeyay ay ka socdeen howlgallo ka dhan ah Oromada ku sugan deegaanadaas oo lagu eedeeyay inu biro aruurin ka sameeyeen gobollada dhexe.

Muqdisho 18ka Nofeembar 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo maanta khudbad ka jeediyay munaasabad uu xilka kula wareegayay taliyaha cusub ee ciidanka Xoogga dalka Odowaa Yusuuf Raage ayaa ka hadlay xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan is mariwaaga ka taagan arrimaha doorashooyinka dalka.

Xamza ayaa si gaar ah usoo hadal qaaday arrinta Jubbaland oo hadda gaartay meeshii ugu xumeyd, maadaama uu Axmed Madoobe qabsanayo doorasho dadban.

Ra’iisul wasaaraha oo deegaan ahaan kasoo jeedo Jubbaland ayaa maanta afka furtay, wuxuuna duray Axmed Madoobe oo uu ku eedeeyay inuu doonayo inuu isku caano shubo.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in hoggaamiyaha maamul goboleedka Jubbaland uu ka shaqeynayo qorshe lagu ridayo xukuumadda Dan-qaran, sida uu hadalka u dhigay Xamza.

“Hoggaanka Jubbaland wuxuu rabaa inuu isku caano shubo iyo in la isku dayo in la rido Xukuumadda Dan Qaran” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay ““Madaxweyne Axmed Madoobe ma uu haysto sharciyad uu ku maamulo Jubbaland waxaana uga digayaa inuu adeegsado awood Ciidan”.

Ugu dambeyn ra’iisul wasaaraha ayaa farriin u diray shacabka Jubbaland, oo oo ugu baaqay inay ka tashadaan aayahooda, sidoo kale wuxuu faray ciidamada in aysan ku milmin siyaasadda, ee ay diiradda saaraan howlgallada iyo xoreynta deegaannada Jubbaland.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, xilli haatan Jubbaland ay ka socdaan abaabulkii ugu dambeeyay ee doorashada maamulkaasi, taas oo ay si weyn uga biyo diidan tahay dowladda federaalka, maadaama Axmed Madoobe uu doonayo inuu qabsado doorasho gaar ah.

WARARKA MAANTA 16ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Maxayse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ Iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi “Dhaweeye” u tagi karin #Hargeisa #Somaliland, #Garowe #Puntland Iyo #Kismayo #Jubbaland? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa ugu musuqmaasuqa badan dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo guddiyadii madaxabanaanaa ee kala duwanaa? Ha Wiqleyso! 

Ceelwaaq 16ka Nofeembar 2024 Ciidamo aad u hubeysan oo ka tirsan milateriga Soomaaliya ayaa la geeyay magaalada Ceelwaaq ee gobolka Gedo, kadib markii wada hadal dhex dhexaadin ah oo ay garwadeen ka tahay Kenya lagu xalin waayay xiisadaha siyaasadeed ee ka dhashay nidaamka Doorashada cusub ee hal qof iyo hal cod ee dalka inuu ka qabsoomo oo ay isku maandhaafeen Dowladda Federaalka iyo Jubaland. Ciidamo ka tirsan qeybta 43-aad ee ciidanka xoogga dalka ayaa la sheegay in markii ay halkaasi gaareen ay sameysteen difaacyo cusub, waxaana ay isku diyaarinayaan qaadista howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab.

In kasta oo Ciidamadaan ay diiradda saarayaan qaybta koonfureed ee dalka, oo ay ku jiraan gobollada Gedo, Jubbada Hoose, iyo Jubbada Dhexe, Wararka aan heleyno ayaa sheegaya in dib-u-dejintoodu aan lagu wargelin maamulka Jubaland, Balse tani waxay xaalada uga sii dari doontaa khilaafka u dhaxeeya dowladda dhexe iyo madaxda Jubaland.

Maadaama Gedo ay hoos tagto maamulka Jubaland, ma cadda sababaha ka dambeeya ciidamadan in hadda halkaasi loo diro.

Muqdisho 16ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray qoyska, ehellada iyo guud shacabka Soomaaliyeed, geerida naxdinta leh ee ku timid Alle ha u naxariistee Madaxweynihii hore ee Somaliland, Marxuum Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo oo caawa ku geeriyooday magaalada Hargaysa.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xusay doorkii taariikhiga ahaa ee Marxuumku kasoo qaatay u adeegidda iyo horumarinta dalkiisa, gaar ahaan meertadiisii hoggaaminta Wasaaradaha Qorsheynta iyo Ganacsiga ee Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Silaanyo ayaa sidoo kale ku suntanaa kaalintiisii lama ilaawaan ee furitaanka albaabka wada hadallada Somaliland iyo dowladda Federaalka Soomaaliya.

“Innaa lillaahi wa innaa ileyhi Raajicuun, Waxaan tacsi tiiraanyo leh u dirayaa qoyska, qaraabada iyo dhammaan ummadda Soomaaliyeed ee uu ka baxay Alle ha u naxariistee Madaxweynihii hore ee Somaliland, Marxuum Axmed Maxamed Maxamuud (Siilaanyo) oo caawa ku geeriyooday magaalada Hargaysa,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha Soomaaliya oo sii hadlayey ayaa yiri, “Madaxweyne Siilaanyo, waxa uu door weyn ka soo qaatay dowladnimada dalka, innaga oo ku xasuusanayna sida ay uga go’nayd dib usoo celinta midnimada iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed oo uu door lama ilaawaan ah kulahaa furitaanka wadahadallada Somaliland iyo DFS”.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa marxuumka Alle u weydiiyay in uu hoygiisa ka yeelo Janatul Firdowso, sabar iyo iimaanna uu ka siiyo ummadda Soomaaliyeed ee uu ka baxay.

Madaxweyne hore Siilaanyo oo caawa ku geeriyooday Hargeysa ayaa maamulka Somaliland wuxuu sheegay in maalinta Isniinta ah la aasi doono meydkiisa.

Maraykanka 16ka Nofeembar 2024 Madaxweyne Joe Biden ayaa Jimcihii bogaadiyay iskaashiga u dhexeeya dowladaha Mareykanka, Kuuriyada Koonfureed iyo Japan, si looga hortago wax uu Biden ku tilmaamay khatarta iyo iskaashiga ku dhisan xasillooni-darrida ee ka dhaxeeya Kuuriyada Waqooyi iyo Ruushka.

Madaxweynaha Mareykanka ayaa hadalkan ka sheegay kulan doceed uu Jimcihi shalay dalka Peru kula yeeshay Madaxweynaha Kuuriyada Koonfureed Yoon Suk Yeol iyo Ra’iisul Wasaaraha Japan Shigeru Ishiba.

Mas’uuliyiintan ayaa Peru u jooga ka qeybgalka shir-madaxeedka iskaashiga dhaqaalaha ee Aasiya iyo Baasifiga. Waxana wadahadalladi shalay ay imanayaan xilli uu jiro walaac xoog leh oo laga qabo iskaashiga millatari ee sii kordhaya ee u dhaxeeya Ruushka iyo Kuuriyada Waqooyi.

Kulanka Biden uu la yeeshay madaxda Japan iyo Kuuriyada Koofureed ayaa noqon doona kiisii ugu danbeeyay, ka hor inta uusan xafiiska Aqalka Cad u banneyn, madaxweynaha dooran ee Mareykanka Donald Trump.

Ethopia 16ka Nofeembar 2024 Itoobiya ayaa ku dhawaaqday in dadaalkeeda lagu wiiqayo al-Shabaab ay u sii wadi doonto si kasta oo suurtagal ah si loo hubiyo in kooxdu aysan khatar ku ahayn amniga qaranka iyo in “guulaha la gaaray ilaa hadda aan laga soo laaban.”

Warbixin kooban oo toddobaadle ah ayaa danjire Nebiat Getachew, afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Itoobiya, wuxuu kaga hadlay doorka muhiimka ah ee Itoobiya ee dhimista khatarta al-Shabaab ee gobolka. 

“Al-Shabaab waxay weli walaac ku yihiin amniga qarankeena, dadaallada looga hortagayana waa ay sii socon doonaan xaalad walba, si looga hortago inay mar kale khatar noqdaan ama ay dib usoo laba kacleeyaan,” ayuu yiri afhayeenka.

Nebiat waxa kale oo uu xusay in maadaama ay Itoobiya iyo Soomaaliya yihiin deris “aan kala maarmin”, ay Itoobiya sii wadi doonto fulinta aragtideeda istiraatiijiyadeed si ay u “xoojiso is-dhexgalka gobolka ee mustaqbalka fog”.

Hadalka ka soo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Itoobiya ayaa daba socda war uu Sabtidii hore soo saaray Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur, kaasi oo shaaciyey in Itoobiya aysan ka qeyb qaadan doonin howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM) ee soo socda, ee la qorsheeyay inuu bilowdo Janaayo 2025.

Hadallo laga sii daayey Telefishanka dawladda, ayuu wasiir Cabdulqaadir ku dooday in heshiiskii dhawaan ay Itoobiya la gashay Somaliland uu wax u dhimayo “madax-banaanida iyo midnimada qaranka Soomaaliya”.

Midowga Afrika ayaa howlgalkiisa nabad ilaalinta ah ka billaabay Soomaaliya sanadkii 2007-dii, isagoo u diray ciidamo si ay u taageeraan halganka ay Soomaaliya kula jirto al-Shabaab.

Ayada oo markii hore loo yaqaanay AMISOM kadibna loo bixiyay ATMIS, howlgalka ayaa lagu wadaa in lasoo gaba-gabeeyo bisha December 2024. AUSSOM waxaa loogu talagalay in ay sii waddo taageerada Midowga Afrika ee Soomaaliya illaa 2028, laguna billaabo ku dhawaad 12,000 oo askari. 

Xiriirka diblomaasiyadeed ee Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa xumaaday ka dib markii ay 1-dii Janaayo 2024 ay heshiis is-afgarad ah kala saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland.

Is-afgaradku ayaa ujeedadiisu tahay in Itoobiya loo fududeeyo helitaanka bad, taas beddelkeedna ay aqoonsato Somaliland. Hase yeeshee, is-afgaradkaas oo qorshuhu ahaa in heshiis rasmi ah loogu beddelo saddex bil gudahood, ayaa ku dhowaad sanad kadib weli halkiisa taagan. 

Muqdisho 16ka Nofeembar 2024 Xildhibaannada labada Gole ee Baarlamaanka Federalka Soomaaliya ayaa maanta kulan wadajir ah ku leh xarunta Villa Hargeysa, kaas oo looga hadlayo arrimo xasaasi ah oo ku aadan xaaladda guud ee dalka iyo doorashooyinka.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, kulanka maanta ee labada Aqal ayaa waxaa diiradda lagu saari doonaa xeerarka doorashooyinka oo uu ku howlan yahay Baarlamaanka.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in maanta xildhibaannada ay ka doodi doonaan aqrinta 3-aad iyo u codeynta xeerka dhisidda guddiga madaxa-bannaan ee doorashooyinka Qaranka.

Xubnaha Baarlamaanka ayaa goor sii horreysay loo diray farriin wargelin ah, si ay usoo xaadiraan kulanka maanta oo la filayo inuu guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe.

Sidoo kale waxaa isla fadhiga maanta aqrinta 2aad lagu marin doonnaa xeerka ururrada/xisbiyada Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ee doorashada dadweynaha ka qaybgalayam si loo helo xeer qeexaya oo Baarlamaanku u codeeyay.

Kulamada Baarlamaanka oo uu horay u dalbaday madaxweyne Xasan Sheekh ayaa dardar ku socdo, waxaana qorshaha ugu wayn uu yahay hirgelinta doorashada doorasho ee qof codka ah ee ay go’aamiyeen xubnaha golaha wadatashiga qaranka.

Qorshahan ayaa dhaliyay xiisad xoogan, kadib markii ay ka biyo diideen maamullada Jubbaland, Puntland iyo siyaasiyiinta mucaaradka ee kasoo horjeedo dowladda dhexe.

Si kastaba, waxaa laga war sugayaa tallaabada uu qaado Baaralamaanka Soomaaliyeed oo leh go’aanka ugu dambeeya ee lagu jiheynayo doorashooyinka soo socda dalka.

WARARKA MAANTA 15ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:  Yaa ku soo baxay doorashadii #Somaliland ee beelaha Dir Waqooyi? #Maamulka #Somaliland? Maxayse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ Iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi “Dhaweeye” u tagi karin #Hargeisa #Somaliland, #Garowe #Puntland Iyo #Kismayo #Jubbaland? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa ugu musuqmaasuqa badan dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inuu sameeyo guddiyadii madaxabanaanaa ee kala duwanaa? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 15ka Nofeembar 2024 Guddiga kumeel-gaarka ah ee labada Gole ugu xil-saaran diyaarinta xeerarka doorashooyinka, ururada/axsaabta iyo sharciga dhisida guddiga doorashooyinka iyo soohdimaha ayaa xalay magaaladda Muqdisho ku qabtay kulan.

Kulankaan oo ahaa la-tashiga qeybaha kala duwan ee bulshada iyo ururada siyaasadda ee hindisaha ee xeerka ururada iyo xisbiyadda siyaasadda ayaa waxaa goobjoog ka ahaa guddoonka iyo xubnaha guddiga iyo sidoo kale wakiilo ka socday xisbiyadda siyaasadeed ee dalka, qeybaha kala duwan ee bulshada rayidka oo ay ku jiraan dadka baahiyaha gaarka ah qaba.

Sudoo kale waxaa kulankaan qeyb ka ahaa cilmi baarayaal daraasado ka sameeyay nidaamka axsaabta iyo sida ay dalka uga suurtageli karto, xilli uu socda qorshaha dalka looga hirgelinayo doorasho qof iyo cod.

Kulanka ayaa waxaa ugu horeyn furay guddoomiyaha guddiga Xildhibaan Mahdi Maxamed Guuleed oo sheegay in muhiimadda kulanka uu yahay in hindisahan la tashi lagala sameeyo dhamaan dhinacyada ay khuseyso.

Intaasi kadib ka qeyb-galayaasha kulanka oo goobta ka hadlay ayaa fikirkooda ka dhiibtay hindisahan iyo muhiimadda ay leedahay in dalka ay ka dhacdo doorasho qof cod ah taasoo shacabka Soomaaliyeed u suurtagelin karta in ay hogaankooda doortaan.

Kulankaan oo saacado qaatay ayaa ugu dambeyntiina waxaa soo xiray guddoomiyaha guddiga KMG ee labada gole ugu xilsaaran diyaarinta xeerarka doorashooyinka, ururada/axsaabta iyo sharciga dhisida guddiga doorashooyinka iyo soohdimaha Xildhibaan Mahdi Maxamed Guuleed.

Guddoomiyaha ayaa halkaasi ka sheegay in doodaha iyo fikradaha ka qeyb-galayaasha aysoo jeediyeen inta kulanka uu socday ay wax badan ku kordhin doonto shaqada uu guddiga hayo ayna tixgelin doonaan.

Ethiopia 15ka Nofeembar 2024 Dowlada Itoobiya ayaa markii ugu horeysay ka hadashay doorashada Somaliland, ayadoo farriin u dirtay shacabka maamulkaasi.

Bayaan kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya ayaa waxaa ugu horeyn lagu amaanay sidii ay u dhaceen doorashooyinkii madaxtooyada iyo ururada siyaasada ee Somaliland, taas oo laba maalin kahor u dareereen shacabka weynaha Somaliland.

Doorashooyinkan ayey Itoobiya ku tilmaamtay kuwo “xor iyo xalaal ah” waxayna komishanka doorashooyinka Somaliland ku bogaadisay sida uu u maamulay doorashooyinka maamulka.

“Wasaarada arrimaha dibadda Itoobiya waxay shacabka Somaliland ugu hambalyaynaysaa qabashada doorashadii nabada iyo dimuquraadiga aheyd. Itoobiya waxay Komishanka qaranka Somaliland ugu hambalyaynaysqa doorashada xorta iyo xalaasha ah,” ayaa lagu yiri qoraalka Itoobiya.

Sidoo kale waxaa qoraalka kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya lagu sheegay “in qabashada doorashooyinkan ay ka turjumayaan qaangaarnimada dowladnimada Somaliland.”

“Nidaamkani waxa uu ka turjumayaa qaangaarnimada dowladnimada Somaliland iyo nidaamkeeda dimuquraadiyadeed,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay dowladda Itoobiya.

Doorashooyinka Arbacadii ka qabsoomay Somaliland ayaa ku dhacay hanaan nabad-gelyo, ayadoo goobjoogayaasha caalamiga ah ee doorashada korjoogteynayay ay dhankooda sheegeen inay u dhaceen hanaan cadaalad ah oo hufan.

Natiijada doorashadan oo lagu baaqay inay dhinacyadu aqbalaan ayaa waxaa la filayaa in lagu dhawaaqo 21-ka bishaan, oo ah toddobaad un kadib maalintii loo dareeray doorashada.

Muqdisho 15ka Nofeembar 2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa war cusub kasoo saartay doorashadii ka dhacday Somaliland, taasi oo ay sheegtay inay si dhow ula socoto.

Bayaan kasoo baxay wasaaradda arrimaha gudaha Soomaaliya ayaa waxaa lagu bogaadiyay hannaanka dimuqraadiga iyo amnigaba leh ee shacabka gobolada Waqooyi ee Soomaliland codkooda u dhibteen.

“Wasaaradd arrimaha guddaha, federaalka iyo dib u heshiisiinta XFS oo si dhow ula socota doorashooyinka madaxtinimo iyo tan xisbiyada ee maamulka Somaliland waxay ugu hambalyeyneysaa xasilloonida iyo jawiga nabdoon ee ay doorashadu kusoo gaba-gabowday,” ayaa lagu yiri qoraalka dowladda.

Wasaaradda ayaa si gaar ah waxay ugu bogaadiyay hay’addaha amniga sida ay u sugeen amniga intii ay socotay doorashada, iyadoo Komishanka doorashooyinka Somaliland ku ammaanay hanaankii uu u maamulay ololihii iyo doorashadii dhacday Arbacadii.

“Habsami u socofka sooyaalka doorashooyinka soo dhamaaday sida; hanaanka diiwaan-gelinta, ololaha doorashada, cod-bixinta iyo farriimaha kalsooni-gelinta ah ee guddiga doorashooyinka dhamaan tallaabooyinkaasi waxay ahaayeen kuwo ay ka muuqdeen waayo-aragnimo, isu dulqaadasho iyo biseyl siyaasadeed.”

Qoraalka ayaa sidoo kale waxa lagu sheegay in dowladda Soomaaliya ay ka go’an tahay baahinta dimuqraadiyadeynta dalka, awood siinta shacabka iyo qabashada doorasho qof iyo cod ah oo horseeda horumar iyo barwaaqo.

Doorashooyinka Arbacadii ka qabsoomay Somaliland ayaa ku dhacay hanaan nabad-gelyo, ayadoo goobjoogayaasha caalamiga ah ee doorashada korjoogteynayay ay dhankooda sheegeen inay u dhaceen hanaan cadaalad ah oo hufan.

Muqdisho 15ka Nofeembar 2024 Nabaddoonka guud ee beesha Derisame Gaaljecel Nabadoon Cabdullaahi Cabdi Isaaq (Soojeede) ayaa maanta lagu caleemo-saarey munaasabad ballaaaran oo maanta ka dhacday magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya. 

Munaasabadda ballaaran ayaa waxaa kasoo qeyb-galay dhaqanka beesha Gaaljecel, dhaqanka kale ee beelaha Soomaaliyeed, culimaa’udiin, aqoon yahan, dhallinyaro, haween iyo marti sharaf kale.

Nabadoon Cabdullaahi Cabdi Isaaq (Soojeede) ayaa loo doortey nabaddoonka guud ee beesha Derisame oo ka tirsan beelwaynta Gaalejecel. “Dadkeyga Derisame Gaaljecel shan mar ayaan ka diiday in aan nabadoon u noqdo, maanta waa ka yeelay,” ayuu yiri nabadoon Soojeede. 

Somaliland 15ka Nofeembar 2024  Ciidamada ammaanka ee madaxtooyada Somaliland ayaa la wareegay amniga guriga uu magaalada Hargeysa ka degan yahay musharax madaxweyne Cabdiraxmaan Cirro oo la saadaalinayo inuu ku guuleysa karo doorashada madaxtinimada maamulkaas.

Wararkii ugu dambeeyey ee doorashada Somaliland aan ka heleyno ayaa sheegaya in Cabdiraxmaan Cirro uu hoggaaminayo natiijada 70% codadka la dhiibtay.

Natiijadaan isisoo tareysa ee codadka uu helayo Cabdiraxmaan Cirro ayaa sababtay in ciidamada ammaanka Somaliland, gaar ahaan kuwa ilaalada madaxtooyada ay la wareegaan amniga musharaxaan ay suurtagalka tahay inuu ku soo baxo doorashada.

Siyaasiyiinta waaweyn ee Somaliland, ganacsatada iyo xisbiyada loogha horeeyo doorashada ayaa salaam iyo hambalyo ugu tegaya Cabdiraxmaan Cirro, waxaana mashquul badan laga dareemayaa guriga uu ka degan yahay magaalada Hargeysa.

Xisbiga Kulmiye ee Muuse Biixi uu hoggaamiyo ayaa heysta ilaa hadda natiijo aad u hooseysa, waxaana muuqata in Muuse Biixi looga adkaaday doorashada maamulkii uu hoggaaminayo muddo 7 sano ah, taasi oo muujineysa in shacabka Somaliland ay doonayaan isbedel ka hana qaada deegaanka.

Doorashada ayaa sidoo kale waxaa galay xisbiyada iyo ururro, waxaana la sheegay in xisbiga Wadani ee Cabdiraxmaan Cirro uu hoggaaminayo codadka, waxaa ku sii xiga Xisbiga Kaah, waxaana haalinta 3-aad ciriirsaday Xisbiga Kulmiye oo markii hore ahaa xisbiga ugu codadka badan deegaanada Somaliland.

Wasaaradda Arrimaha Gudaha Dowladda Federaalka Soomaaliya, ayaa qoraal ay soo saartay waxa ay  ku bogaadisay hannaanka dimoqoraadiga iyo amnigaba leh ee shacabka gobollada Waqooyi ee Somaliland codkooda u dhibteen, si  madaxdooda ay u doortaan.

“Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u heshiisiinta XFS oo si dhow ula socota doorashooyinka madaxtinimo iyo tan xisbiyada ee maamulka Somaliland, waxay ugu hambalyeyneysaa shacabka iyo maamulkaba hannaanka dimoqoraadiga ah ee loogu tartamay kuraasta kala duwan,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ay goordhow soo saartay dowladda federaalka.

Dowladda federaalka ayaa si gaar ah reer Somaliland ugu bogaadisay tartanka furan ee Xisbiyada, Hay’adaha Amniga iyo Musharaxiinta tartantay intaba, kuwaas oo muujiyey xasillooni iyo jawiga nabdoon oo sida muuqata ay doorashadu kusoo gabogabowday.

“Habsami u socodka sooyaalka doorashooyinkan soo dhammaaday sida; hannaanka diiwaangelinta, olalaha doorashada, codbixinta iyo farriimaha kalsooni gelinta ah ee Guddiga Doorashooyinka (Komishanka), dhammaan tallaabooyinkaasi waxay ahaayeen kuwo ay ka muugdeen waayo-aragnnimo, isu dulqaadasho iyo biseyl siyaasadeed,” ayaa lagu yiri qoraalka DF.

WARARKA MAANTA 10ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Maxay Dowladda #JubbalandState xiriirka ugu jartay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’ iyo Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi BarrMadaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”e “ Dhaweeye Warikoow”? Maxayse ka qaban karaan fashilka iyo dowlad xummada ay ku hoggaaminaayaan dalka #Soomaaliya? Yaa diiday in dastuurka shaqeeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay xal ah? Ma iscasili doonaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh oo fashilka dowladda si fiican ugu batay? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 10ka Nofeembar 2024 Wasaaradda Amniga Gudaha Soomaaliya ayaa ku wargelisay umadda Soomaaliyeed in shaqsiga magaciisa la yiraahdo Cabdullahi Cabdiraxmaan Aadan oo mar ahaan jiray la-taliyaha barnaamijka dhaqancelinta iyo isa soo dhiibayaasha Serendi xukuumadii hore laga soo bilaabo bilowgii sanadkii 2021-kii, ilaa bilowgii sanadkii 2022-kii, shaqada laga eryay Bishii Maarso 2022-kii.

“Sidaas darteed waxaan u cadeeyneynaa dadka Soomaaliyeed iyo cid walba oo uu la xiriiray in uusan hadda u aheyn xukuumadda Dan-Qaran la-taliye ka tirsan Wasaaradda Amniga Gudaha,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda Amniga Soomaaliya.

Ciidanka Xoogga Dalka ayaa habeen ka hor xili saqdii dhexe weeraray guri uu magaalada Beledweyne ka deganaa nin sheegtay madaxweynaha maamul uu ugu magac daray Hiiraan State, kaas oo la ogaaday in Itoobiya uu gacan saar la leeyahay

Cabdullahi Cabdiraxmaan Aadan ayaa lagu magacaabaa ninkaas, waxaa calay gurigiisa u dhacay ciidan ka tirsan hoggaanka sahanka iyo sirdoonka ciidanka xoogga dalka, balse kuma guuleysan inay qabtaan.

Gurigii loo dhacay ee ninkaasi deganaa waxaa loogu tegay aqoonsigiisa oo (la-taliye wasaaradda arrimaha gudaha Soomaaliya) ay ugu qoran tahay, Calanka Itoobiya iyo agabyo kale oo ciidan, balse xiliga la galay gurigiisa waa uu ka maqnaa.

Saraakiil ka tirsan ciidankii howlgalka fuliyey ayaa Caasimada Online u xaqiijiyey in ninkaasi uu u baxsaday dhanka magaalada Feerfeer, waxaana dabagal ku haya ciidanka xoogga dalka.

Xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada ayey waaran soo qabasho ah ka wateen ciidanka xalay guriga u dhacay, waxaana ciidanka lagu amray inay soo qabtaan ninkaas iyadoo wax khasaare ah uusan dhicin.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, sarkaalka xalay gurigiisa la weeraray waxay Itoobiya u balan qaaday inay u tababareyso ciidamo maleeshiyaad ah oo dhowr kun ah, si danaha Itoobiya ee gudaha Soomaaliya loogu adeegaado.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa horay u sheegay in dowladda Itoobiya ay gudaha Soomaaliya ka wado qorshada maleeshiyaad u fuliya danaheeda gaarka ah, taasna ay ka hortegi doonto dowladda Soomaaliya.

Dhowaan dowladda Soomaaliya ayaa dalka ka ceyrisay sarkaal ka tirsanaa safaaradda Itoobiya ee Muqdisho, kaas oo ku howlanaa abaabulka ciidamo maleeshiyaad ah oo gudaha Soomaaliya uu ka waday, waxaana ku fahantay dowladda Soomaaliya.

Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya ayaa TV-ga Qaranka u sheegay in lix bilood ay ninkaas ku raad-joogtay dowladda Soomaaliya, si loo ogaado waxa uu ka shaqeynayo, taasi oo fududeysay in ugu dambeyntii dalka laga ceyriyo.

Jubbaland  10ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Jubaland Axmed Madoobe ayaa Magacaabay Guddiga Madaxa-banaan ee Xudduudaha iyo Doorashooyinka Jubbaland, waxaana socda qorshe uu ku boobsiinayo doorashada, xilli dowladda federaalka ay diidan tahay in doorasho dadban ay ka dhacdo Jubbaland.

Xubnaha guddiga ayaa ka kooban 7 qof oo lix rag tahay iyo hal gabar, kuwaas oo ka shaqey doona qabashada doorasho oo si deg deg ah uga dhaceysa Jubbaland, sida uu qorsheystay Axmed Madoobe.

Tani waxay soo afjartay aragtidii madaxweyne Xasan Sheekh ee aheyd inuu dalku yeesho hal gudi doorasho, taas oo ah qodobkii ugu weynaa ee Axmed Madoobe uga tagay shirkii Golaha Wadatashiga Qaran.

Guddigan caawa la magacaabay ayaa la filayaa inay soo saaraan jadwalka doorashada Jubbaland, si Axmed Madoobe u helo mudo xilleed cusub, horay waxay Madasho ugu heshiisay in bishaan November doorasho dadban la qabto, balse madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ka laabtay go’aankaas, wuxuuna doonaya in dalku yeesho hal guddi doorasho, la iskuna doorto hanaan qof iyo cod ah.

Shalay iyo maanta waxaa Kismaayo ku sugnaa xildhibaanada labada Aqal ee Jubbaland ku metesha dowladda federaalka, intoodii aqbashay casuumaadii Axmed Madoobe.

Madaxweynaha Jubbaland oo dhegaha ka fureystay rabitaanka dowladda federaalka ayaa dhowaan soo saaray warqad casuumaad ah oo xildhibaanada federaalka uu ugu yeeray, isagoo iclaamiyey kulan aayo ka tashi ah.

Xubnaha Kismaayo gaaray ayaa Caasimada Online u xaqiijiyey in qorshaha Axmed Madoobe uu yahay inuu qabto doorasho dadban, wuxuuna si cad u diiday inuu kororsado hal sano, isla markaana doorasho qof iyo cod ah u diyaariyo Jubbaland.

Jubbaland ayaa caawa soo saartay qoraal ay ku eedeysay dowladda federaalka, waxayna shaacisay in ciidamada xoogga dalka ee ka howlgala gobolka Jubbada Hoose laga soo saaray furimaha dagaalka, kuwaas oo la isugu geeyey Kismaayo, si qalalaase looga abuuro Jubbaland, sida loo dhigay warka ka soo baxay wasaaradda amniga Jubbaland.

Qatar 10ka Nofeembar 2024 Qatar ayaa ka dalbatay madaxda Xamas in ay dalkeeda ka guuraan kadib cadaadis xooggan oo ka yimid Mareykanka, waxaa sidaas sheegay saraakiil Mareykan ah.

Arrintan ayaa la sheegay in Doha ay sabab uga dhigtay in Xamas aysan daacad ka aheyn wada-hadallada lagu sii daynayo la-haystayaasha Israel ee gacanta ugu jira iyo xabad-joojin ka dhacda Gaza. 

Maamulka Mareykanka ayaa u sheegay Qatar in joogitaanka Xamas ee Doha aysan hadda kadib aheyn mid la aqbali karo, maadaama kooxda Falastiiniyiinta ay diideen hindisihii ugu dambeeyey ee lagu gaari lahaa xabad-joojin iyo sii daynta la-haystayaasha Israel.

“Kadib markii ay Xamas diiday soo jeedinno is-daba joog ah oo lagu sii dayn lahaa la-haystayaasha, madaxdeeda waa in aan lagu soo dhaweyn caasimadaha saaxiibada Maraykanka. Taas waxaan u cadeynay Qatar ka dib markii Xamaas ay diiday toddobaadyo ka hor soo jeedin kale oo lagu sii dayn lahaa la-haystayaasha,” ayuu yiri sarkaal Mareykan ah oo codsaday in aan la magacaabin. 

Si kastaba, sarkaal sare oo Xamas ah ayaa Sabtidii u sheegay AFP, in kooxda aysan weli Qatar ka heli wax tilmaamo ah oo ku saabsan in ay dalka ka tagaan. 

“Ma xaqiijin karno ama beenin karno waxa la daabacay ee laga soo xigtay ilo diblomaasiyadeed oo aan la aqoon, balse aanan helin wax codsi ah oo aan kaga baxno Qatar,” ayuu yiri sarkaalka. 

Dhinaca kale, Qatar ayaa baxday dhex-dhexaadiye nimadii wada-xaajoodyada xabad-joojinta Gaza iyo sii daynta maxaabiista Israel.

“Qatar waxa ay 10 maalmood ka hor ku wargelisay dhinacyada, intii lagu guda jiray isku dayadii ugu dambeeyay ee lagu doonayay in heshiis lagu gaaro, in ay joojin doonto dadaalkeeda ku aadan dhex-dhexaadinta Xamaas iyo Israel, haddii aan heshiis la gaarin,” ayuu yiri afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda ee Doha Majed Al Ansari. 

“Qatar waxay dib u billaabi doontaa dadaalladaas… marka ay dhinacyadu muujiyaan rabitaan iyo dhabnimo” ayuu raaciyay. 

Muqdisho 10ka Nofeembar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si xooggan uga hor-timid tallaabada uu qaaday madaxweynaha maamulka Jubaland Axmed Madoobe, ee uu ku magacaabay guddiga doorashada madaxweynaha Jubaland.

Wasaaradda arrimaha gudaha ayaa qoraal ay soo saartay ku tiri “Waxaa nasiib darro ah in mar kale uu Mudane Axmed Madoobe hadana ka baxay hishiiskii uu la galay saamileyda siyaasadeed ee Jubaland, isaga oo ku andacooday in uu wax ka badalay qodobka 70-aad ee dastuurka Jubaland si uu mar sedexaad fursad ugu helo in uu dib isugu doorto xilka Madaxweynaha Jubaland.”

Hoos ka aqriso qoraalka oo dhameystiran 

Dowladda Federalka Soomaaliya waxaa ka go’an horumarinta hannaanka dimoqoraadiyadeynta heerarka kala Dowladnimada dalka si dadka Soomaaliyeed awood loogu siiyo in ay iyagu doortaan madaxdooda. Iyadoo taas laga amba qaadayo wuxuu hoggaanka Dowladda Federaalku wadatashiyo qoto dheer la yeeshay madaxda maamulada dalka, waxayna ku guuleysteen in ay dib u eegis ku sameyaan Dastuurka Qabyada ah, taas oo Baarlamaanka Federaalku uu si aqlabiyad ah ku ansixiyey cutubyo ka mid ah.

Golaha Wadatashiga Qaranka muddadii uu jiray wuxuu ku guuleystay in heshiisyo muhim ah uu ka gaaro arrimo masiiri ah, oo ay ka mid yihiin heshiiska qaab dhismeedka amniga qaranka, heshiiska hannaanka federaaleynta nidaamka maaliyadda dalka, heshiiska wadaagga awoodaha heerarka dowladda, iyo heshiiska nidaamka cadaaladda taas oo fududeysay in uu wadanka guulo waaweyn ka gaaro dhinacyada la dagaalanka argagixisada, dhameystirka dastuurka iyo maqaamka qaranka ee fagaarayaasha caalamka.

Golaha Wadatashiga Qaranka waxa uu sidoo kale dardargeliyay hannaanka geedi socodka dowlad dhiska iyo dimoqoraadiyeynta dalka, waxaa uuna ka gaaray heshiisyo dhaxal gal ah oo dalka looga saarayo nidaamkii doorashada dadban laguna gaarsiinayo nidaamka doorashada tooska ah 00 ku dhacda hannaan dimuqraadiyadeed oo xor iyo xalaal ah.

Sida la wada ogyahay, Madaxweynaha Jubaland Mudane Ahmed Mohamed Islaan waxa uu ka mid ahaa xubnihii go’aannadaas dhaxal galka ah qeybta ka ahaa, door shariif ahna ku lahaa dhamaan hishiisyadii goluhu gaaray mudadii u dhaxeysay Juun 2022 ilaa May 2024, kuwaas oo qeexayey: 

1- In la mideeyo doorashada dalka,

2- In la qabto doorasho qof iyo cod ah iyo

3- In la sameeyo hal guddi oo madax-banaan, isku-dhaf ah oo dalka ku hogaamiya inay ka qabsoonto doorasho dadweynuhu si toos ah uga qeyb galaan.

Waxaa lama filaan iyo wax laga xumaado noqotey in iyadoo waxaas oo dadaal ah la soo sameeyey uu Mudane Ahmed Madoobe ka baxo shirkii 10-aad ee Golaha Wadatashiga Qaranka oo ah halka looga arrinsado masiirka dalka iyada oo muddo dhowr bilood ah shirku u xayirnaa isaga oo mar walba keenayay cudurdaar macquul ah iyo mid aan ahaynba.

Shirkii Golaha Wadatashiga Qaranka ee uu ka soo qeyb galay Mudane Ahmed Madobe Bishii October ayuu isla markiiba shirka isaga baxay maalinkii 2aad isaga oo ku andacooday in uusan diyaar u aheyn in uu fuliyo heshiiskii lagu hirgelinayay doorasho xor iyo xalaal ah isla markaana caddeystay in uu rabo in uu dib ugu laabto doorasho dadban oo uu isagu maamulo isla markaana isla asagu ku soo baxo. Waxaa dadaal iyo waqti badan lagu bixiyey sidii uu dib ugu soo noqon lahaa shirka balse nasiib darro wuu ku gacan sayray dhammaan dadaaladaas. Taasi waxay ka dhigan tahay in Mudane Ahmed Modoobe si bareer ah ugu balan furay Madasha Wadatashiga Qaran, Ummadda Soomaaliyeed iyo beesha caalamka oo uu hortooda ku balan qaaday kuna saxiixay heshiisyada la xiriira in dalka ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah si ay shacabka Soomaaliyeed fursad ugu helaan in ay madaxdooda doortaan.

Ma aha markii ugu horeysay oo Mudane Axmed Maxamed Islaan balan-bax tan oo kale ah sameeyo tan iyo markii uu noqday Hogaanka Jubaland, waxaa xusid mudan in doorashdii dhacday 2019kii ay ku dhamaatay khilaaf xoogan, taas oo markii dambe keentay in saamileyda siyaasadda Jubbaland ay ku hishiiyeen in doorashada xigta uusan qeyb ka noqon Mudane Axmed Madoobe sida uu qabo dastuurka Jubaland qodobkiisa 70-aad 00 qeexaya in muda xileedka Madaxwaynuhu yahay laba jeer oo kali ah.

Waxaa nasiib darro ah in mar kale uu Mudane Axmed Madoobe hadana ka baxay hishiiskii uu la galay saamileyda siyaasadeed ee Jubaland, isaga oo ku andacooday in uu wax ka badalay qodobka 70-aad ee dastuurka Jubaland si uu mar sedexaad fursad ugu helo in uu dib isugu doorto xilka Madaxweynaha Jubaland.

Dowladda Federalka, waxaa waajib ka saaranyahay ilaalinta iyo fulinta dhammaan heshiisyadii ay Madasha Wadatashiga Qanku hore u gaareen, lagamana aqbali karo cid kasta oo qaada talaabo sharci darro ah oo khilaafsan wixii lagu heshiiyay. Dowadda Federalka, waxay caddeynaysaa in Mudo xileedkii Mudane Ahmed Moobe ka dhammaaday bishii August 2023, wixii ka dambeeyayna uu xilka ku sii hayay heshiis siyaasadeed oo ay wada galeed Dowladda Federalka iyo Dowlad goboleedyadu si looga wada shaqeeyo qabashada doorasho qof iyo cod ah, sidaa owgeedna uusan haysanin sharciyad uu dastuurka ku badalo ama mid uu ku maamulo doorasho ka duwan tii lagu heshiiyay.

Dowladda Federaalka waxey cambaareyneysaa tallaabada sharci darrada ah ee Mudane Ahmed Madobe ku magacaabay Guddi is doorasho, waxeyna uga digaysaa talaabo kasta oo sharci darro ah, taas oo abuuri karta qalalaase siyaasadeed, mid amni iyo mid dhaqaale, isla markaana kala qaybin karta bulshada reer Jubaland ee walaalaha ah.

Dowladda Federalka, waxay ugu baaqaysaa siyaasiyiinta, aqoonyahanka, madaxda dhaqanka, culimada, haweenka, dhalinyarada iyo dhammaan shacabka reer Jubaland ee samirka badan in ay difaacdaan awoodooda dastuuriga ah ee la xiriirta in ay si xor iyo xalaal ah u doortaan cidda xukumaysa, isla markaana ay ilaashadaan nabadooda, midnimada iyo wadajirkooda.

Masagawa10ka Nofeembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Galgaduud ayaa sheegaya in saaka dagaal xoogan oo u dhexeeyo ciidamada dowladda oo kaashanaya kuwa deegaanka iyo Al-Shabaab uu ka socdo deegaanka Masagawaa ee bariga gobolkaasi.

Dagaalka ayaa yimid kadib markii ciidamada huwanta ay weerar ku qaadeen goob ay isku aruusanayeen Al-Shabaab oo ku taalla aagga magaaladaas oo horay looga xoreeyay kooxda.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in dagaalka uu xoogan yahay, isla markaana labada dhinac ay isku adeegsanayaan hubka noocyadiisa kala duwan.

Ma cadda illaa iyo hadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay dagaalka oo weli ka socda agagaarka magaalada Masagawaa ee gobolka Galgaduud.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya oo si hordhac ah uga hadlay dagaalka ayaa sheegay inay ku gacan sarreeyaan, isla markaana ay jab culus gaarsiiyeen maleeshiyaadka Al-Shabaab.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in dgaaalka ay barbar socoto duqeyn ay fulinayaan diyaarado dagaal oo hawada ka taageerayo ciidamada dowladda iyo kuwa Macawiisleyda.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana halka lagu dagaalamayo gaaray ciidamo kale oo gurmad ah oo ka baxay deegaanno kale oo ka tirsan gobolka.

Muddooyinkii u dambeeyay ayaa waxaa gobollada dhexe ee dalka ka socday howlgallo culus oo lagu xoreeyay deegaanno iyo magaalooyin ka tirsan maamulka Galmudug.

WARARKA MAANTA 9da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweybe Mudane Xassan Shiiikhh “Dhuuso-Fooxiye’ ugy qasbay guddoomiyaha Barlamaanka Miudane Shiikh Nuur Aadan Madoobe inuu magacaabo guddigga doorashooyinka Madaxweynaha si sharci-darro ah? Yaa diiday inay shaqayso Dowladda Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa barakiciyey #shacabka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa raba qaxootiga inuu soo celiyo asagoo lacago ku qaadanaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’.? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Yaa diiday inay xildhibaanadda labada aqal ka dhoofaan #Muqdisho? Yaa diiday inay Dowladda Gobaleedyada Iyo Dowladda Soomaaliya wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’? Taa beddelay dastuurka federaalka ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’?

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 9ka Nofeembar 2024 Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa aad uga horyimid guddi ka tirsan labada Aqal ee Baarlamanka, oo uu magacaabay guddoomiye Aadan Madoobe, kuwaas oo ka shaqeyn doona xeerarka doorashooyinka ururada iyo asxaabta siyaasadda, iyo sidoo kale gudiga Doorashooyinka iyo Soohdimaha Soomaaliya.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa sheegay in shaqada keliya ee labada Aqal ay wada qaban karaan ay tahay doorashada madaxweynaha, dib u eegista dastuurka iyo xeerka qoondada miisaaniyadda, sida uu qabo dastuurka dalka.

Sidaas darteed, ayuu yiri, in ay ka wada shaqeeyaan xeerarka doorashooyinka, xisbiyada iyo guddiga doorashooyinku, waa mid aan sharci ahayn waxaana iska leh guddiga arrimaha gudaha ee Golaha Shacabka oo keliya.

Xildhibaan Cabdiraxmaan waxa uu ku eedeeyey guddoonka golaha shacabka mid jeebka ugu jira madaxtooyada Soomaaliya. Hoos ka aqriso qoraalka xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur

Dastuurku wuxuu dhigayaa in labada aqal ee Baarlamaanka ay hawl wadajir ah qaban karaan oo keli ah marka;

1. Doorashada Madaxweynaha
2. Dib u eegista Dastuurka iyo
3. Xeerka qoondada miisaaniyadda oo ay labada aqal ku heshiiyeen.

Sababtoo ah Aqalka Sare ee Baarlamaanka waxaa loo dhisay in sharciyadda iyo xeerarka ka soo gudba Golaha Shacabka uu turxaan-bixiyo, kana eego danta shacabka guud ahaan iyo tan dowlad goboleedyada ay matelaan.

Tan kale, waa sharci daro in guddi ku meelgaar ah (Ad hoc committee) la dhiso, iyada oo aan sharciyada loo xilsaaray aan Golaha la horkeenin. Waxay ahayd in Guddiga Arrimaha Gudaha ee Golaha Shacabka loo geeyo, haddii markaa ka dib ay baahi keento Guddiga ku meelgaarka uu Guluhu ansixiyo.

Guddoonka Golaha Shacabka hore ayey jeebka Madaxtooyada ugu jireen, waxayna ku caanbaxeen ku tumashada Dastuurka iyo xeer-hoosaadka Golaha, waxaase wax laga xumaado ah in Guddoomiyaha Aqalka Sare, Senator Cabdi Xaashi oo rajo laga lahaa uu ku biiray kooxdaas.

Durbaanka la xadayo halkii lagu yeerin lahaa ayaan sugaynaa.

Muqdisho 9ka Nofeembar 2024  Dowladda Soomaaliya ayaa faah-faahin ka bixisay Soomaali la sheegay in laga soo celinayo dalka Jarmalka, arirntan oo looga hadlay kulan dhex-maray madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxmauud iyo ra’iisul wasaaraha Jarmalka Olaf Scholz.

Wasiiru Dowlaha arrimaha dibada Soomaaliya Cali Cumar Cali Balcad ayaa sheegay in Soomaalida lasoo celinayo ay yihiin kuwa dambiyo kala duwan kagalay wadanka Germany sida dil iyo kufsi, kuwaasi oo maxkamad ay xukuntay.

Balse waxa uu beeniyey inay jiraan Soomaali dalkaas sharci ku joogta ama aan gelin wax dambi ah oo lagu soo celinayo dalkooda. 

Cali Balcad waxa uu carabka ku adkeeyay in dowladaha Soomaaliya iyo Germany ay ku heshiiyeen in 20 qof oo xukun xabsi oo lagu riday dhameystay dib loogu soo celiyo Soomaaliya, kuwaas oo aad u yar marka loo eego 80 kun oo Soomaali ah oo la rumeysan yahay inay dalkaas ku nool yihiin. 

Cali Balcad oo la weydiiyay sida ay dowladda Soomaaliya dalka ugu soo celineyso dad gaystay dambiyo khatar ah sida dil iyo kufsi iyo waxa uga qorsheysan marka ay yimaadaan, waxa uu sheegay in qofka haddii uu dhameystay xukunkii iyo ciqaabtii lagu riday aysan jirin sabab uu ciqaab akle u maro. 

Cali Balcad ayaa sheegay in dowladda ay baaritaan ku sameyn doonto in 20 kaasi ay yihiin Soomaali maadama wadamada jaarka la ah Soomaalida muwaadiniintooda qaar ay sheegtaan inay Soomaali yihiin markeey Yurub tagaan, oo sidaas isku dhiibaan, waxaa uu sidoo kale sheegay in ay xaqiijin doonaan haddii ay yihiin kuwa galay dambiyada lagu xukumay

Dhowaan, Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxmauud ayaa booqasho ku tegey dalka Jarmalka, halkaasi oo uu kula kulmay hogaamiya dalka Jarmalka Olaf Scholz.

Xasan Sheekh iyo Scholz ayaa ka wada hadley arrimo dhowr ah oo ay ka mid tahay sidii Soomaaliya dib loogu celin lahaa muwaadiniin Soomaali ah oo dalka Jarmalka ku sugan, balse arrimahasi ayaa baraha bulshada ka dhaliyey dood xooggan, ayada oo warar been abuur ah laga faafiyey kulanka.

Jubbaland  9ka Nofeembar 2024 Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa hirgeliyay qorshe uu todobaadkii hore dajiyay oo ku aadan u yeerista xildhibaannada labada gole ee Jubbalabd ku metala baarlamaanka Soomaaliya.

Axmed Madoobe ayaa kulan casho sharaf ah la qaatay xildhibaannada iyo senatorada aqbalay dalabkiisa ee tegay magaalada Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose, halkaas oo ay isku xog wareysteen.

Kulanka ayaa waxaa kasoo muuqday xildhibaanno kala duwan oo saameyn leh, kana soo jeedo deegaanada Jubbaland, kuwaas oo buuxiyay garabka madaxweynahooda oo haatan khilaaf xoogan uu kala dhexeeyo Villa Soomaaliya.

Qoraal kooban oo kasoo baxay madaxtooyada Jubbaland ayaa lagu faahfaahiyay kulanka xildhibaannada iyo Axmed Madoobe, waxaana warsaxaafadeedka lagu sheegay inuu hordhac u yahay wadatashiyo ka bilaabanayo magaalo xeebeedka Kismaayo.

“Madaxweynaha Dowladda Jubaland Mudane Axmed Maxamed Islaam ayaa caawa Xarunta Madaxtooyada casho sharaf ugu sameeyay qeybtii ugu horeysay ee Xildhibaanada labada Aqal ee BJFS ku matala Jubaland ee Magaalada Kismaayo u yimid shirka-watashiga” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Sidoo kale waxaa la raaciyay “Madaxweynaha Dowladda Jubaland Mudane Axmed Maxamed Islaam ayaa ku casuumay Xildhibaanada Jubaland ku matala heer Federaal latashi guud oo ay yeelanayaan Dowladda Jubaland, Xildhibaanada labada Aqal ku mata Jubaland iyo qeybaha kala duwan ee Bulshada oo lagaga arinsanayo xaalada siyaasada dalka.”

Khilaafka u dhexeeya  dowladda federaalka iyo Jubbaland ayaa bannaanka usoo baxay kadib shirkii golaha wadatashiga qaranka ee uu isaga baxay Axmed Madoobe, kaas oo laga soo saaray go’aanno la xiriira doorashooyinka guud ee dalka.

Madaxweynaha Jubbaland ayaa si cad u diiday qorshaha Villa Soomaaliya, gaar ahaan doorasho qof iyo cod ah oo ay ku hoos duugan tahay muddo korordhin hal sano ah, waxaana taasi ay keentay in Axmed Madoobe uu ku laabtay Kismaayo, isaga oo diiday dadaallo iyo isku dayo ay sameysay dowladda dhexe, si dib loogu soo celiyo shirka.

Jubbaland ayaa dooneysa inay qabsato doorasho dadban oo ku dhacda waqtigeeda, ayada oo ku dooday in maamullada ay u madax bannaan yihiin doorashooyinkooda gaarka ah.

Si kastaba, waxaa fashilmay dadaallo iyo isku dayo ay sameysay dowladda federaalka, si xal loogu helo khilaafka labada dhinac, waxaase diiday hoggaamiyaha maamulka Jubbaland.

Muqdisho 9ka Nofeembar 2024Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa guul weyn ka gaartay Itoobiya, kadib markii ay ku guuleysatay in laga saaro howlgalka cusub ee beddalaya ATMIS, kaas oo bilaaban doono sanadka soo socda ee 2025-ka.

Wasiir Gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) ayaa xaqiijiyay in ciidanka Itoobiya aysan qayb ka noqondoonin howlgalka AUSSOM oo ka bilaabanaya dalka.

Sidoo kale wasiirka ayaa shaaca ka qaaday in ciidamada Itoobiya gabi aan laga saarayo dalka dhammaadka sanadkan 2024, si loo soo afjaro joogitaankooda, muddo ka badan 15 sano oo xiriir ah.

Jaamac ayaa sababta Itoobiya looga reebay howlgalka cusub ku sheegay inay la xiriirto xadgudubka ay kula kacday Soomaaliya kadib heshiiskii badda ee ay la gashay Somaliland.

“Ciidamada Itoobiya si rasmi ah ayaa looga reebay howlgalka cusub ee ciidamada ka socda Midowga Afrika ee Soomaaliya ka bilaabaya horaanta sanadka 2025-ka, sababto ah Itoobiya waxay kusoo xadgudubtay madax banaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya” ayuu yiri Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda Soomaaliya.

Howlgalka cusub ayaa waxaa la xaqiijiyay inay kamid noqon doonaan dalalka kala ah Jabuuti, Kenya, Uganda, iyo Brundi, kuwaas oo sheegay inay u diyaarsanyhiin howlgalka Soomaaliya, waxaana booqashooyin kala duwan ku bixiyay madaxweyne Xasan Sheekh.

Sidoo kale waxaa jira codsiyo ay soo gudbisteen waddamada Masar iyo Eritrea, si ay qayb uga noqdaan howlgalka AUSSOM ee ka bilaabanaya dalka, balse weli codsigooda lama aqbalin, waxaana uu hoos yaallaa Guddiga Nabad iyo Amniga ee Ururka Midowga Afrika.

Tallaabadan ayaa haddii ka dhabeyso dowladda dhexe waxa ay dharbaaxo kulul ku noqon doontaa Itoobiya oo hadda ciidamo badan ay ka joogaan gudaha Soomaaliya, kuwaas oo si gaar ah uga howlgala gobollada Gedo, Baay, Bakool iyo qaybo kamid ah gobolka Hiiraan.

Muqdisho 9ka Nofeembar 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa maanta qaaday tallaabo culus, isaga oo magacii ka beddalay Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta, kadib wareegto uu soo saaray.

Magaca wasaaradda ayaa waxaa hadda laga dhigay Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka, sida lagu caddeeyay go’aanka kasoo baxay xafiiska Ra’iisul wasaaraha.

“Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa soo saaray digreeto magaca looga beddelayo Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta, oo hadda laga dhigay Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Islaamka” ayaa lagu yiri digreetada.

Horay ayaa sidan oo kale magacyada looga beddalay qaar kamid ah wasaaradaha dowladda federaalka, waxaana ugu dambeysay wasaaradda haweenka oo loo beddalay wasaaradda qoyska iyo arrimaha bulshada, iyada oo kadib loo magacaabay Bashiir Goobe.

Arrintan ayaa dhalisay hadal-heyn xoogan, waxaana ka falceliyay qaar kamid ah dadweynaha Soomaaliyeed ee isticmaalaha baraha bulshada ee Internet-ka.

Nuur Xaaji Adduunyo “Wasiirka diinta ayaa jidka kuso jiro miyaa oo wasaarad kaligeed ah laga dhigo rabo saas ayaa fiican ee nin Sheekh ah halo magacaabo wasaarada diinta kaligeed?”

Kamaal Xuseen “Doodda laga sameeyay iyo sabahaha noo sheega si aan u fahano ula jeedka”.

Garaad Caaqil Sheekh “Tani waa tallaabo wanaagsan waxay meesha ka saareysaa diin aan ahayn midda ISLAAMKA inaysan khuseynin oo uu dalka iyo dadka Soomaaliyeed leeyihiin hal diin oo ISLAAM ah”.

Ciise Amiin ayaa isna yiri “Waa magac aad u wanaagsan Mudane Xamsa Cabdi Barre. Guuleyso”.

Muqdisho 9ka Nofeembar 2024 Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida ayaa qoondada ugu badan ee Miisaaniyadda Dowladda Federaalka Soomaaliya ku yeelatay marka la barbardhigo maxkamadaha kale sida tan Sare, tan Gobolka Banaadir iyo midda racfaanka.

Qoondada Maxkamadda Ciidamada qalabka sida ee Miisaaniyadda ku leedahay waa $3,740,000 halka Maxkamadda ku xigta ee tahay tan Sare ee Dalka oo loo qoondeeyay $2,715,177, farqiga u dhaxeeya waa $1,024,823.

Maxkamadda saddexaad ee qoondada ugu badan ka heshay Miisaaniyadda waa kan Gobolka Banaadir, $2,312,104 Doollar ayaa u diiwaangashan, halka tan racfaanka qoondadeedu tahay $1,194,399 waxaana Guddiga Adeegga Garsoorka ku baxaya qoondo dhan $195,192.

Hay’adaha kala duwan ee Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa ku kala badan qoondada Miisaaniyadda guud ee dhowaan ay ansixiyeen Golaha Wasiirrada iyo labada Aqal ee Baarlamaanka 11aad ee JFS.

Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida oo howsheedu tahay xukun ku ridista Dadka ku eedeysan dambiyada kala ee salkeedu ku dhammaanayo ciqaabka Ciidanka sida Ciidamada Qalabka sida, iyo Kooxaha hubeysan.

Xigasho: Mustaqbal

WARARKA MAANTA 8da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo #Maxkammadda Dastuuriga ah iyo #Maqaamka #Muqdisho? Yaa #Somaliland madaxweyne u noqon doona #Madaxweyne Muuse Biixe (Mujaahidka) muse Cabdiraxmaan Ciro oo Waddani hoggaamiya? Yaase diiday inuu dhiso guddigga garsoorka qaranka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa burburinaaya Dowladda Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’.? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?Ha Wiqleyso! 

Maraykanka  8da Nofeembar 2024Mudanayaasha Xisbiga Jamhuuriga ee Aqalka Senate-ka Mareykanka ayaa dib u soo ceshtay aqlabiyadda Aqalka Odayaasha, kaddib markii ay saddex kursi oo kamid ah kuraasta Senatka kaga guuleesteen mudanayaashi horay ugu fadhiyay ee xisbiga Dimoqraadiga.

Aqalka Senate-ka oo ka kooban 100 kursi ayay Jamhuuriyiintu ku guuleysteen 52 ka mid ah, halka Dimoqraadiyiintu ay heystaan 48. Tani ayaa u sahli doonta madaxweynaha la doortay ee Mareykanka Donald Trump marka xilka loo dhaariyo kadib in uu si fudud ku marsiiyo ajandayaashiisa siyaasadeed.

Mitch McConnell, oo noqon doona guddoomiyaha aqlabiyadda ee Aqalka Senatka ayaa sheegay in Aqalka Odayaasha ee soo socda uu waardiye muhiim ah u noqon doono America.

Muqdisho 8da Nofeembar 2024 Hay’adda Xuquuqda Aadanaha Itoobiya ayaa Khamiista sheegtay in ay baarayso dilka 48-ka qof ee lagu dilay gobolka Oromia ee rabshadaha ay ka socdaan, waxayna eedda dhiiggan la daadiyey dusha ka saartay mucaradka.

Weerarkan oo ay fuliyeen Jabhadda Xoreynta Oromada (OLA), oo ah mid Addis-Ababa ay u aqoonsan tahay argagixiso, ayaa toddobadkii tegay ka dhacay degmada waqooyi ee Shewa ee galbeed ka xigta caasimadda, sida uu sheegay Guddiga Xuquuqda Aadanaha Itoobiya (EHRC).

Ugu yaraan 48, oo uu ku jiro mas’uul degmo, ayaa la dilay.

“Xaaladda aagga hadda aad ayay u kacsan tahay,” Ato Badassa, oo ah madaxa gobolka ee ee hay’adda EHCR ee dowladda xiriirka la leh balse madax-banaan ayaa u sheegay AFP.

Tiro dad ah ayaa sidoo kale la afduubay, ayuu yiri, isagoo aan sheegin tirada.

Oromia, oo ah gobolka ugu dadka badan Itoobiya, ayaa tan iyo 2018 waxaa ka socday kacdoo ay wadaan jabhada OLA, ayadoo wadahadallo nabadeed ay ku guuldareysteen inay ka soo baxaan horumar la taaban karo.

Gobolka oo dhaca bartamaha dalka, islamarkaana ku hareeraysan caasimadda, ayaa waxaa hareeyay colaado badan oo ay ka mid yihiin is-qabqabsi siyaasadeed, murano dhul iyo colaado qowmiyadeed.

Ururka OLA waxa ay dawladu ku eedaysay in ay soo abaabushay xasuuqyo, taas oo ay jabhaduhu beeniyeen.

Mas’uuliyiinta dowladda ayaa iyagana lagu eedeeyay inay wadaan olole aan kala sooc lahayoo sii huriyay carada Oromada.

Awoodda OLA, oo lagu qiyaasay dhawr kun oo rag ah sanadka 2018, ayaa kor u kacday sannadihii u dambeeyay, in kasta oo dadka indha-indheeya ay aaminsan yihiin in aanay si ku filan u abaabulneyn ama u hubeysneyn si ay khatar dhab ah ugu noqdaan dawladda.

In kasta dagaalkii arxan darada ahaa ee labada sano ka socday gobolka waqooyi ee Tigray la soo afjaray November 2022, waxaa weli ka socda Itoobiya colaado aad u tiro badan oo ay ku jiro mid ka taagan gobolka Amxaarada.

Dhanka kale, ciidamada Itoobiya ayaa si aan kala sooc lahayn xabsiga ugu guraya kumannaan qof oo rayid ah oo ku jira xeryo ku meel gaar ah oo ku yaalla gobolka Axmaarada, halkaasoo ay ka socdaan kacdoonno hubeysan oo ka dhan ah dowladda federaalka, sida ay Arbacadii ka digtay hay’adda xuquuqda aadanaha ee Amnesty International.

Laga soo bilaabo April 2023, dawladda federaalku waxay dagaal kula jirtay Fano, oo ah maleeshiyo “is-difaac” oo muddo dheer ay laheyd qowmiyadda Axmaarada, oo ah tan labaad ee ugu tirada badan Itoobiya.

Bishii September, ciidanka federaalku waxa ay gobolka oo dhan geeyeen ciidamo aad u badan, ayaga oo ay weheliyaan maamulka amniga Amxaarada.

Cairo 8da Nofeembar 2024 Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka labaad ee xukuumadda Soomaaliya Cabdisalaam Cabdi Cali (Dhaay) ayaa maanta si rasmi ah u daah-furey shir looga hadlayay kor u qaadida arrimaha xalka waara ee Soomaaliya oo ka dhacay magaalada Qaahira.

Kulankani oo si gaar ah diiradda u saarayaa sidii loo maal-gelin lahaa horumarka magaalooyinka ayaa Cabdisalaam oo ka hadlay madasha waxa uu sheegey in mashruucan uu si gaar ah u xoojinayo guryeynta dadka barakacayaasha ah.

Sidoo kale, kulankaan ayaa lagu lafa-gurayaa sidii loo siin lahaa dadkaasi taageero dhaqaale iyo mid farsamo oo ay kaga bixi karaan xaaladaha adag ee ay ku nool yihiin.

Kulankan oo ay ka soo qeyb galeen khubaro, hay’adaha caalamiga ah iyo aqoonyahanno, ayaa waxaa kale looga hadlay fursadaha iskaashi ee loo abuuri karo xalalka waara ee Soomaaliya.

Ayadoo xoogga la saarayo sidii loo xallin lahaa dhibaatooyinka barakacayaasha iyo horumarinta kaabayaasha magaalooyinka dalka.

Barakacayaal horleh ayaa muddooyinkii dambe kusoo qul-qulayey magaalada Muqdisho, gaar ahaan xeryaha barakacayaasha ee duleedka caasimadda.

Dadkan ayaa waxaa halkaasi ku haysata xaalad adag oo dhinac nolosha ah, kuwaas oo si weyn looga deyrinayo.

Equatorial Guinea 8da Nofeembar 2024 Madaxweyne ku xigeenka Guinea Teodoro Mangue, ayaa sheegay in qof kasta oo shaqaale ah oo lagu qabto isagoo galmo ku sameynaya xafiis shaqo uu muteysan doono ciqaab adag.

Arrintan waxay ku soo aadeysaa iyadoo oo ay baraha bulshada ku baaheen muuqaalo nin lagu magacabo Baltasar Ebang Engonga oo sida la sheegay xiriir la sameeyay dhowr haween oo la sheegay inay yihiin xaasaska dadka caan ah uu ku baahay baraha bulshada.

Baltasar Ebang Engonga waa madaxa hay’adda baarista dambiyada la xiriira maaliyadda qaranka, waxa ayna walaalo yihiin madaxwaynaha dalka.

Farriin uu Mangue ku baahiyay baraha bulshada gaar ahaan X ayaa lagu yiri “Waxay sii wadayaan shaqada ay ka joojinayaan dhammaan shaqaalaha ku dhaqma falalka anshax xumadda ah a ee wasaaradaha dalka”.

Mangue waxa uu intaa ku daray in Dawladdu ay ciqaabi doonto cid kasta oo lagu qabto falkan sababtoo ah “wuxuu ka soo horjeedaa” buu yiri sharciga shaqada ee Equatorial Guinea.

Isagoo hadalkiisa sii wata ayuu sheegay in Kaamirooyin lagu rakibay xarumaha kala duwan ee shirkadaha, wuxuuna uga digay shaqaalaha inay ka fogaadaan wax kasta oo ka hor imaanaya sharciga dalka.

“Anshaxa iyo ixtiraamka ayaa aasaas u ah maamulkayaga, mana ogolaanayno in dhaqanka mas’uuliyad-darrada ah uu wax u dhimo kalsoonida shacabka,” ayuu yiri Teodoro Mangue.

“Mas’uuliyadda iyo karti-xirfadeedku waa inay noqdaan tiirarka shaqadayada shaqaale dawladeed,” ayuu intaa ku daray.

Madaxa cadaalada ee dalka Equitorial Guinea ayaa sheegay in ay run tahay in Baltasar Ebang Engonga uu taageero ka helay haweenka ka hor inta uusan sameyn muuqaalkan ku faafay baraha bulshada, balse laga saari karo maxkamadda dambiyada caafimaadka bulshada hadii lagu helo in uu qabo cudur la is qaadsiiyo.

Garsooraha ayaa intaa ku daray in tani ay tahay qorshe dowladeed oo lagu xaqiijinayo in qof kasta oo shaqaale ah uu u hoggaansamo sharciga, si sax ahna u guto shaqadiisa, isla markaana ixtiraamo saaxiibadiis.

Madaxweyne ku xigeenka Teodoro Mangue ayaa xaddiday xiriirka galmada ee u dhexeeya shaqaalaha wuxuuna ka codsaday shaqaalaha inay xoogga saaraan shaqada ay u yimaadeen inay qabtaan.

Waa kuma Baltasar Engonga?

Baltasar Ebang Engonga waxaa uu ka mid yahay madaxda xukuumadda Equatorial Guinea waana siyaasi. Da’diisa ayaa lagu sheegay inay tahay 54 jir.

Waxa uu ahaa madaxa Hay’adda Baaritaanka dambiyada la xiriira Maaliyadda ee Qaranka (ANIF).

1998-kii ayuu shaqada dowladda bilaabay markii loo magacaabay wasiirka waxbarashada.

Mr Engonga wuxuu ka shaqeeyaa wax ka qabashada dambiyada maaliyadeed sida lacagaha sida sharci darada ah loo kala gudbiyo.

Baltasar Ebang Engonga waa wiilka Baltasar Engonga Edjoo, oo ah madaxa bulshada dhaqaalaha iyo lacagta ee bartamaha Afrika (CEMAC). Waa xaas, wuxuuna leeyahay lix carruur ah.

Muqaalo dhawaan soo baxay ayaa lagu soo waramayaa in la arkayo Baltasar Ebang Engonga oo xafiiskiisa kula galmoonaya dumar kala duwan oo ay ku jiraan xaasaska mas’uuliyiin caanka ah.

Dumarka uu galmada la sameeyey ee uu fiidiyowyada ka duubay ayaa tiradooda lagu qiyaasay ilaa 400.

Muqaalada su’aalaha la iska weydiinayo ayaa la faafiyay ka dib markii Mr Engonga loo xiray eedeymo musuqmaasuq oo kala duwan, waxaa sidaasi sheegay telefishinka dowladda.

Intii lagu guda jiray baaritaanka ayaa waxaa ay saraakiisha gacanta ku dhigeen kombuyuutar uu isticmaalayay Baltasar Ebang Engonga, halkaasi oo laga helay muuqaalo galmo ah ka dibna ku faafay baraha bulshada.

Ilaa iyo hadda ma jirta wax war ah oo ka soo baaxay Baltasar Ebang Engonga

Muqdisho 8da Nofeembar 2024  Ugu yaraan 11 askari oo ka tirsan ciidamada dowladda federaalka Soomaaliya iyo kuwa dowlad goboleedka Jubaland ayaa lagu dilay dagaal qaraar oo Arbacadii ka dhacay koonfurta dalka, sida ay xog cusub sheegtay.

Dagaalka ayaa ka dhacay agagaarka deegaanka Wayaanta oo qiyaastii 60-KM dhanka Koonfur-galbeed kaga beegan magaalada Kismaayo ee xarunta maamulka Jubaland, kadib markii ciidamada dowladda ay weerar ku qaadeen goob la tuhunsan yahay inay isku uruursanayeen maleeshiyada Al-Shabaab.

Saddex sarkaal oo si toos ah wax uga ogaa dagaalkaas, oo codsaday inaan magacyadooda la aqoonsan, sababtoo ah in loo diiday inay la hadlaan warbaahinta ayaa VOA u sheegay in 11 askari oo ka tirsan ciidamada gobolka iyo kuwa dawladda lagaga dilay dagaalka, in ka badan 20 kalena ay ku dhaawacmeen.

Mid ka mid ah saraakiisha ayaa sheegay in in ka badan 20 ka Al-Shabaab ah ay sidoo kale ku dileen iska horimaadka.

Howlgal ay ciidamada dowladda Soomaaliya ka sameeyeen sanadkii hore isla deegaanka ayaa lagu dilay horjooge ka tirsanaa Al-Shabaab oo la sheegay in uu ahaa Amiir ku xigeenkii deegaankaasi, sida ay sheegeen saraakiisha gobolka.

Intii uu socday howlgalkii sanadkii hore, ciidamada Mareykanka ayaa duqeyn “is-difaac wadareed” ah ka fuliyay deegaanka Wayaanta oo ay ku dileen saddex dagaalyahan.

Dagaalka ayaa imanaya ayada oo gebi ahaan uu qaboobay dagaalkii xoogga badnaa ee dowladda ay ku qaaday maleeshiyada laba sano ka hor.

Kadib markii uu xafiiska la wareegay madaxweynaha Soomaaliya bishii May 2022, dagaalyahanno iskood isu abaabulay oo taageero ka helaya ciidamada federaalka ayaa al-Shabaab ka saaray deegaano badan oo ka tirsan gobollada dhexe

Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Soomaaliya ayaa Axaddii lasoo dhaafay sheegtay in illaa 27 ka tirsan Al-Shabaab lagu dilay howlgal socday 12-saacadood oo ka dhacay agagaarka deegaanka Yaaqle oo qiyaastii 50-KM dhanka waqooyi kaga beegan magaalada Muqdisho, kana tirsan gobolka Shabeellaha Dhexe.

War qoraal ah oo ay hay’addu soo saartay ayay ku sheegtay in howlgalkan oo ahaa mid qorsheysan uu dhacay xilli ay maleeshiyada isku diyaarinayeen dhibaateynta shacabka. Baabuur iyo qalab kale ayaa sidoo kale la burburiyay intii uu socday howlgalka “guuleystay”, ayaa lagu yiri bayaanka.

Maalintii sirdoonka Soomaaliya ay sheegeen howlgalka, laba askari oo ka tirsan Midowga Afrika ayaa lagu dilay, mid saddexaadna waa lagu dhaawacay weerar madaafiic ah oo Al-Shabaab ay Axaddii ku qaadeen xayndaabka garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Muqdisho.

Al-Shabaab ayaa garoonka ku riday afar wareeg oo ah hoobiyeyaasha 107mm.

Muqdisho 8da Nofeembar 2024 Saddexdii doorasho ee ugu dambeysay waddanka Mareykanka laba kamid ah waxaa ka qeyb-galay dumar.

Hillary Clinton ayaa 2016-kii la tartamtay Donald Trump, waana laga adkaaday, weliba codadka ergooyinka gobollada ee loo yaqaano Electoral College ayaa si weyn looga adkaaday.

Markale sanadkan 2024, dadka waddanka Mareykanka ayaa kala dooranayay gabadha tijaabsan ee Kamala Harris iyo madaxweynihii hore ee Mareykanka Donald Trump, waxaana gacanta sare qaatay Trump oo dib ugu laabtay Aqalka Cad.

Guud ahaan saddex jeer ayey madaxtinimada Mareykanka u tartameen gabdho, iyagoo la baratamaaya rag, saddexdiina waa laga adkaaday. Waa Victoria Wilhelm, Hillary Clinton iyo Kamala Harris.

248 sano oo ay Mareykanka dal madax-banaan yihiin weligood qof dumar ah kuma aaminin xukunka. Qaarada Afrika, Mareykanka wuxuu dalalka Afrika ku cadaadiya marwalba inay ilaaliyaan metelaada siyaasadeed ee dumarka.

Waxay lacag badan ku bixiyaan in dumarka dalalka Afrika hoggaanka u qabtaan. Waxay aamaanan waddan walba oo la kordhiyo xilalka la siinayo dumarka, waxayna colaadiyaan kuwa diida doorka siyaasadeed ee dumarka ama diida inay dumarka madax u noqdaan.

Soomaaliya waxay ku jirtaa dalalka uu Mareykanka ku cadaadiyo inay bixiyaan metelaad dheeri ah oo siyaasadeed oo la siinayo dumarka. Si gaar ah aragtida ah in 30% haweenka Soomaaliyeed laga siiyo baarlamaanka waxay ka timid Mareykanka.

Inay iyaguna diidaan in qof dumar ah madaxweyne ka dhigtaan, dalalka soo koraya iyo kuwa dhaqaale ahaan u liitana ay ku dirqiyaan inay dumar madax ka dhigtaan ayaa bixin doonta farriin taban oo ku laabaneysa Mareykanka ayey leeyihiin dadka aragtida ka dhiibanaya guul-darooyinka ay la kulmaan dumarka damca inay madaxweyne ka noqdaan Mareykanka.

WARARKA MAANTA 6da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: #Maxay Dowladda #Puntland dhulka runta ugu sheegtay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Iyo kooxda Damu-Jadiid? ? Yaa dadka degan #Muqdisho ka barakicinaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxuu u rabaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu qaxootiga Soomaalida ee qurbo-joogta soo celin doono?  Meeqo lacag ah ayuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ku soo qaatay? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? 

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 7ta Nofeembar 2024 Wasiirka Warfaafinta Puntland Maxamuud Ceydiid Dirir oo shir jaraa’id ku qabtay magaalada Garoowe ayaa weerar afka ah ku qaaday Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud waxaana uu ku eedeeyay inuu aqbalay in Soomaalida laga masaafuriyo dalka Jarmalka. Mr Ceydiid ayaa ku tilmaamay Madaxweyne Xasan Sheekh inuu noqonayo madaxweynihii ugu horreeyay ee Soomaaliyeed ee tallaabo noocani oo kale ah ku dhaqaaqa.

Wasiir Ceydiid Dirir waxa uu yiri: “Madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu ka shaqeenayo waa in dadka Soomaaliyeed ee masaakiinta ah laga saaro guryahoodii oo kaliya in laga dudumiyo guryahan si loo helo dhul ay dad gaar ah ka macaashi doonaan in dadka magan-gelyo-doonka ah ee Yurub jooga dib loogu celiyo Soomaaliya”.

Hadalkaan kasoo yeeray Wasiirka warfaafinta Puntland ayaa imaanaya iyadoo 24kii saac ee laasoo dhaafay hadal hayn badan ay dhalisay war lagu daabacay mid kamid ah jaraa’idyada ugu afka dheer ee Germany kaas oo wareysi uu la yeeshay Madaxweyne Xasan Sheekh ku sheegay in Madaxweynaha Soomaaliya uu aqbalay in 65k oo qaxooti Soomaali dalka dib loogu sooceliyo.

Soomaali badan oo qaxooti ku ah dalka Germany ayaa waxaa lasoo daristay cabsi ku aadan in dalkoodi dib loogu soocelinaayo kuwaasi oo siyaabo kala duwan ku galay wadankaasi waxaana u badan dhalinyaro naftooda ku biimeeyay biyaha caalamiga ah iyo kuwa kharashaad fara badan ay uga baxday inay dalkaasi tagaan.

Israa’iil  7ta Nofeembar 2024 Sida ay xaqiijisay Wasaaradda Caafimaadka Lubnan, ugu yaraan 40 qof ayaa lagu dilay duqeymo ay ciidamada Isra’il Arbacadi shalay ku garaaceen magaalada Baclabak ee ku taalla Dooxada Beqaa cee dalka Lubnan.

Weeraro kale oo dhanka cirka ah ayay wasaaraddu sheegtay in Isra’il ay shalay ku garaacday nawaaxiga koofureed ee magaalada caasimadda ah ee Beuyruut.

Guddoomiyaha gobolka bari ee Baclabak-Xermel, Bashir Khodri ayaa qoraal uu soo dhigay bartiisa X ku sheegay, in ugu yaraan 40 madfac oo soo tuureen ciidamada Isra’il ay ku naf-waayeen 38 qof ayna ku dhaawacmeen 54 kale. Wuxuu sheegay in howlaha gurmadka ee lagu baadi goobayo dadka la la’yahay ay wali socdaan.

Kenya 7ta Nofeembar 2024 Waaxda Dambi-baarayaasha Kenya ee DCI ee baaraya meyd la jarjaray oo laga helay qabuuraha Langata 31-kii bishii Oktoobar ee sandkan ayaa helay arrin hor leh oo la xiriirta kiisaska loo haysto Hashim Dagane oo ah ninka sida weyn loogu huhunsan yahay dilka hooyo, gabadheeda iyo labo gabdhood.

Baarayaasha ayaa aqoonsaday haweeneyda loo maleynayo in la dilay oo ka adeeganeysay dukaamada Quickmart Oktoobar 29-keedi. Muuqaallada kaamerada dukaanka ayaa laga helay caddeyn muhiim ah oo la xiriira kiiska, sida lagu sheegay qoraalka bogga Facebook ee waaxda.

Intaa waxaa dheer oo warku intaa ku darayaa in la ogaaday in marka ay dukaanka ka adeegatay qofka dumarka ee muuqaallada kaamerada laga arkay ay aaddey guri ku yaal xaafadda Lavington ee magaalada Naiorbi, halkaas oo markale laga arkay kaamirada iyadoo sii galeysa.

Baarayaasha waxay kaloo heleen in la arkay dhibbanaha oo Haashim la joogta gurigiisa. Muuqaallada kaamerada ee 31-kii Oktoobar waxay muujinayaan Haashim oo labo bac gacamaha ku wata oo ka baxaya dhismaha. Waxaa la rumeysan yahay in bacahaasi ay ku jireen wixii ka haray dhibbanaha.

Haraaga meydka ayaa markii dambe laga helay qabuuraha lagu magacaabo Langata, sida ay waaxdu sheegtay.

Waxaa sidoo kale la caddeeyay markii Haashim uu ka baxay guriga in milkiilaha uu ogaaday waxa ka dhacay dhismahiisa. Milkiilaha ayaa kaddib nadiifiyay oo dib riinji u mariyay guriga sidaasina ku dhuuntay.

Mas’uuliyiinta ayaa hadda raadinaya, waxayna aaminsan yihiin in muddo kooban lagu soo heli doono markaasna caddaaladda la horkeeni doono.

Mas’uuliyiinta ayaa aaminsan in gabadha ay tahay Deeqa Cabdinuur Gorone oo la waayay, laguna wargeliyay booliiska 24kii Oktoobar. Kooxaha baaraya ayaa ka shaqeynaya sidii ay u caddeyn lahaayeen qofka uu yahay meydka la helay.

Waaxda dambi-baarista DCI waxay sheegtay in ay ka go’an ahay in ay caddaalad helaan dhibbanayaasha. Baarayaasha ayaa sidoo kale isku keenaya qeybo kala duwan si ay u ogaadaan lugta uu Hashim ku leeyahay dambiyada kale ee dalka ka dhacay.

Sidee boolisku ku soo qabteen Haashim?

Waaxda dambi-baarista Kenya ayaa qoraal ay ku daabacday boggooda Facebook ku sheegtay in baaritaan ay sameeyeen lagu ogaadeena “tuhmanaha ugu weyn” ee dilkii loo qeytay saddexda hablood ee isku qoyska ahaa.

Waaxda dambi-baarista DCI waxay sheegtay in ay ka go’an ahay in ay caddaalad helaan dhibbanayaasha. Baarayaasha ayaa sidoo kale isku keenaya qeybo kala duwan si ay u ogaadaan lugta uu Hashim ku leeyahay dambiyada kale ee dalka ka dhacay.

Sidee boolisku ku soo qabteen Haashim?

Waaxda dambi-baarista Kenya ayaa qoraal ay ku daabacday boggooda Facebook ku sheegtay in baaritaan ay sameeyeen lagu ogaadeena “tuhmanaha ugu weyn” ee dilkii loo qeytay saddexda hablood ee isku qoyska ahaa.

Markaa kaddib Hashim Dagane Maxamed oo ah eedeysanaha ayaa la qabtay isagoo loo haysto dilka saddex dumar ah. Bishii Oktoobar ee la soo dhaafay ayaa saddexda haween ah oo hal qoys ka soo wada jeeda lagu dilay Nairobi.

Hay’adda dambi-baarista Kenya DCI ayaa soo qabtay eedeysanaha kaddib baaritaanno ay sameeyeen isagoo ku dhuumanayay goob ku taal Kamukunji Nairobi.

Eliud Lang’at oo ah ku xigeenka hoggaanka booliska Kenya oo warbixinta soo saaray ayaa sheegay in howshan ay aheyd in degdeg loo soo farageliyo ka hor inta aysan noqon mid aan suuragal aheyn wax ka qabadkeeda.

“Isbeddelkan murugada leh wuxuu muujinaya baahida degdegga ah ee loo qabo ficilada diiradda lagu saarayo iyo iskaashiga si wax looga qabto dhibaatada baahsan ee xadgudubka ku saleysan jinsiga ee ka dhexjira bulshadeena”

Saddaxda haween ee la dilay ayaa ahaa hal qoys. Dahabo Daa’uud Siciid, Aamina Cabdirashiid iyo Muuseiba Cabdi Maxamuud oo 12 jir aheyd. Mid ka mid ah haweenka oo aheyd hooyada qoyska ayaa maydkeeda laga helay magaalada Machakos oo caasimadda Nairobi u jirta 61 kilo mitir, sida ay sheegeen qoyskeeda.

Maamada la dilay ayaa la sheegay in ay aadday isbitaal. Gurigeeda ayaa waxay ka baxday labo saac oo habeennimo kaddib dib dambe uma aysan soo hadlin, meel ay jirto ayaa la wayay ayey sheegeen qoyskeeda.

Isha: BBC

Muqdisho 7ta Nofeembar 2024 Ra’iisul wasaarihii hore ee Soomaaliya, Mudane Xasan Cali Khayre oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa weerar culus oo afka ah ku qaaday madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna u jeediyay eedeymo culus oo xasaasi ah.

Khayre ayaa si gaar ah uga hadlay booqasgada uu haatan madaxweynaha ku joogo dalka Jarmalka iyo arrinta la xiriirta qaxootiga Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalkaasi.

Ra’iisul wasaarihii hore ee Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in Xasan Sheekh Maxamuud uu saxiixay heshiis Jarmalka looga soo celinayo dad Soomaaliyeed, wuxuuna arrintaas ku tilmaamay mid nasiib darro ah.

“In Madaxweynaha Dalku saxiixo heshiis dalka Jarmalka looga soo tarxiilayo dad Soomaaliyeed, iyadoo aysan dowladdu wax ka beddelin duruufihii dalka ee ay ka tahriibeen, una diyaarin qorshe nololeed, fursado shaqo, iyo mustaqbal yididiilo leh oo ay u soo noqdaan, waxay muujinaysaa qorshe la’aanta iyo mas’uuliyad-darrada dowladda. Waxaana ayaandarro ah in Madaxweynaha Dalku uusan fahamsaneyn saameynta uu go’aankani ku yeelanayo jaaliyadaha Soomaaliyeed ee ku nool daafaha dunida” ayuu yiri Mr. Khayre.

Xasan Cali Khayre ayaa sidoo kale sheegay in go’aankan uu saameyn karo jaaliyadaha Soomaaliyeed ee ku nool dibadaha, taasina ay noqon doonto caqabad horleh oo soo korortay.

Waxaa kale oo uu ku eedeeyay dowladda federaalka in ay faham la’aan ka haysato heshiiskan, wuxuuna kula taliyay in marka hore ay la timaado qorshe wax looga qabanayo daruufaha ka jira dalka, isla-markaana ay ka cararWaxaa nasiibdarro ah in seddaxdii sano ee la soo dhaafay ay dalka ka qaxayeen dhallinyaro Soomaaliyeed oo dalka wax ku baratay, kuna tababartay hay’adaha dalka. Dhallinyaradaas iyo qurbajoogta kale ee Soomaaliyeedba dalka ugama tegin jaceyl ay u qabaan dalal shisheeye ee waxaa ku khasbay duruufaha ka jira dalkeenna.een dhalinyaro badan oo Soomaaliyeed.

Madaxda dowladda waxaa mas’uuliyad qaran ka saaran tahay in ay wax ka beddelaan duruufaha murugsan ee sababay in dadkeennu qaxooti ku ahaadaan qurbaha, dadka Soomaaliyeedna u abuuraan rajo iyo mustaqbal ifaya, oo dadka dalka ku nool ku dhiirrigelinaya in ay ku nagaadaan dalkooda hooyo, ayna ku soo hiran karaan qurbajoogta Soomaaliyeed ee ku firirsan dunida dacalladeeda.

In Madaxweynaha Dalku saxiixo heshiis dalka Jarmalka looga soo tarxiilayo dad Soomaaliyeed, iyadoo aysan dowladdu wax ka beddelin duruufihii dalka ee ay ka tahriibeen, una diyaarin qorshe nololeed, fursado shaqo, iyo mustaqbal yididiilo leh oo ay u soo noqdaan, waxay muujinaysaa qorshe la’aanta iyo mas’uuliyad-darrada dowladda. Waxaana ayaandarro ah in Madaxweynaha Dalku uusan fahamsaneyn saameynta uu go’aankani ku yeelanayo jaaliyadaha Soomaaliyeed ee ku nool daafaha dunida.

Waxaan madaxda qaranka ugu baaqayaa in ay marka hore u istaagaan diyaarinta qorshe qaran oo fursado nololeed iyo shaqooyin loogu abuurayo dhallinyarada ku nool gudaha dalka, xal waarana loogu helayo dhallinyarada dalka ka sii hayaamaysa inta aanan la qaadin tallaabooyin dalka dib loogu soo celinayo dad Soomaaliyeed oo qurbajoog ku ah dalka dibaddiisa.

WARARKA MAANTA 6da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: #Hambaltyo Madaxweyne Cususb ee dalka Maraykanka #Trump! 

Yaa raba inuu soo celiyo qaxootiga Soomaalida ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Meeqo dhaqaallo ah ayaa laga samaynayaa? Meeqo wasiir ayaa iska casilay Dowladda #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxayse ku fashilantay xukuummadda “Dhiiqo/Dhoobo- Raam-Sade” Raysal Wasaare Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ka dhigay inaysan Soomaaliya yeelan Maxkammadda Dastuuri ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa safar aan wax micno lahayn u aada dibadda oo lacag ku soo qaata magaca Dowladda Soomaaliya oo akoontooyin shaqsiyadaysan ku shubta Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 6ta Nofeembar 2024 Waxaa joogsatay toogashadii ay fuli jireen maxkamadaha dalka, markii la xukumo dambiilaha, hal sabab darteed, waxaana arrintaan baaritaan ku sameysay Caasimada Online.

Dhowrkii bilood ee lasoo dhaafay waxaa joogsaday fulinta kiisaskii dilka ahaa ee maxkamadaha dalka ay ku fuliyeen dambiilayaasha lagu xukumo in la qosaaso, si looga oofiyo dunuubta ay galeen.

Ragga xabsiyada ku jira ee lagu xukumay in tiirka la geeyo, balse la waayey meel lagu toogto waxaa ka mid ah, Taliyihii Booliska Degmada Heliwaa Cabdifitaax Qoslaaye iyo Qoonr oo askartiisa ka tirsanaa oo qaab bahalnimo ah u dilay ganacsade Abuukar Kaabax oo ahaa wiil dhalinyaro ah oo nolol wanaagsan ku heystay Muqdisho.

Sidoo kale waxaa kamid ah Sayid-cali Macalin Daa’uud oo lagu helay inuu xaaskiisii gubay oo dilay iyo tobanaan Shabaab ah oo dad badan laayey, dilna lagu xukumay.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, arrintaan waxaa sabab u ah in la waayey goob lagu toogto, laguna aaso, xugmanayaasha ku jira xabsiyada Muqdisho ee geystay dilalka iyo dunuubta bareerka ah.

Dowladda Soomaaliya ayaa la wareegtay dhulkii Iskuul Buluusiya ee xeebta degmada Xamarjajab, halkaas oo tiirka toogashada iyo qabuuraha lagu aaso meydadka ay ku yaaleen.

Dowladda ayaa derbi ku wareejisay dhulkaas, kana soo fogtay dadkii ku aasnaa, in kastoo aan dhulkaas weli laga faa’iideysan, hadana waxaa caqabad adag kala kulmay maxkamadaha dalka oo dembiilayaal badan ay xabsiyada ugu jiraan.

Saraakiil ka tirsan maxkamadaha dalka ayaa Caasimada Online u sheegay in ilaa madaxweyne Xasan Sheekh, maamulka gobolka Banaadir iyo hey’adaha kale ee dowladda ay kala hadleen, balse ilaa hadda aan la helin dhul u diyaarsan ama loo diyaariyey in lagu fuliyo xukunada dilka ah.

Maxkamadda Ciidamada ayaan ogaanay inay codsatay in la siiyo qeyb kamid ah fagaarihii toogashada ee dowladdu la wareegtay, balse waa laga diiday, waxaana la waayey dhul kale oo amaan ah oo lagu toogto dembiilayaasha, laguna aaso meydkooda.

Waxaa la go’aansaday in dambiilayaasha xabsiyada lagu sii hayo ilaa inta laga helayo goob munaasab ah oo lagu toogto, taasina waa khatar kale, maadaama xubnaha qaar ay suurtagal tahay inay xabsiyada ka baxsadaan ama dad kale dilaan oo dagaalamaan, sida marar horaba dhacday.

Israa’iil  6ta Nofeembar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Israel Benjamin Netanyahu ayaa Talaadadi shalay ceyriyay wasiirkiisii gaanshaandhigga Yoav Gallant, tallaabadaas oo dad badan yaab ku noqotay, xilli Israel ay ku jirto dagaal dhinacyo badan leh guud ahaan gobolka.

Go’aanka xil ka qaadista Gallant ayaa markiiba ka kiciyay gudaha Israel dibadbaxyo, gaar ahaan bartamaha Tel Aviv oo uu ka dhacay bannaanbixii ugu weynaa.

Netanyahu iyo Gallant ayaa si aad ah ugu kala aragti duwanaa dagaalka Gaza. Hase yeeshee, Netanyahu ayaa eryidda wasiirka awoodda lahaa ku aadiyey Talaadadi shalay oo ay indhaha caalamka ku jiheysnaayeen doorashada muhiimka ah ee madaxtinimada Mareykanka.

Israel Katz, oo ahaa wasiirka arrimaha dibadda, kana mid ah dadka sida aadka ah daacadda ugu ah Netanyahu ayaa lagu baddalay Gallant.

Katz ayaa u mahad-celiyay Netanyahu isla markaana ballan qaaday in uu hoggaamin doono dagaalka ka dhanka ah “cadawga Israel.”

Dhinaca kale, saraakiisha caafimaadka Falastiin ayaa sheegay in ugu yaraan 20 qof lagu dilay duqeyn cirka ah oo ay ciidamada Israel ku bartilmaameedsadeen waqooyiga Gaza shalay.

Dadka la dilay ayaa la xaqiijiyay in ay ku jireen dumar iyo carruur, iyada oo inta badan dadka ku go’doonsan dhinaca waqooyi ee Gaza aysan heysan wax ay cunaan kaddib todobaadyo ay halkaasi go’doon ku hayaan ciidamada Israel oo sheegay in ay ka wadaan howlgallo millatari.

Israel waxay sheegtay in dhinaca waqooyiga shishe ee Gaza ay tan iyo bishi hore ku beegsanayeen dagaalyahanno ka tirsan Xamaas oo halkaasi isku urursaday.

Meelaha la duqeeyay ayaa waxaa ka mid ah guryo ay ku noolaayeen dad isugu jiray qaxooti iyo barakac oo ku yaalla deegaanka Beyt Laaxiya oo u dhaw xadka Israel, sida uu xaqiijiyay agaasimaha isbitaalka Kamal Cudwan oo isugana todobaadsan ay duqeeyeen ciidamada Israel.

Tobnaan kun oo Falastiiniyiin ah ayaa lagu dilay Gaza tan iyo bishi October ee sannadki hore, markaas oo uu billaabatay colaadda hadda taagan.

Isha: VOA

Muqdisho 6ta Nofeembar 2024 Wasiir ku-xigeenkii wasaaradda dekadaha iyo gaadiidka badda Soomaaliya, xildhibaan Saddaam Maxamuud Cabdi ayaa noqdey wasiirkii saddexaad ee iska casila xukuumadda ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre, muddo maalmo gudahood ah.

Is-casilaadda Wasiirada ayaa salka ku haysa khilaafka u dhexeeya Dowaldda Federaalka ah iyo Jubaland. Xildhibaan Sadaam ayaa ka soo jeeda Puntland, waxaana uu ku eedeeyey xukuumaddii uu ka tirsanaa in ay baalmartay dastuurkii dalka, siyaasadeysey mashaariicda Puntland, burburineyso nidaamka federaalka, colaadna ka abuureyso deegaanada Jubaland.

Xildhibaan Saddaam ayaa kamid ahaa Xildhibaanadii dhawaan oggolaadey casumaadii Puntland uga timid kadibna soo saarey baaqa ay ku taagerayaan mowqifka Puntland ee ku aadan Dowladda federaalka, waxaana uu ahaa Wasiirka keliya ee kamid ahaa dhawr iyo tobanka xildhibaan ee Garoowe ka degay dhamadkii bishii hore.

Hoos ka akhri qoraalka ka soo baxay Xildhibaan Saddaam maxamuud ee iska casiley golaha xukuumadda:

Ku: Ra’iisal wasaaraha XFS
Og: Xafiiska Madaxweynaha JFS
UJEEDDO: Is casilaad

Mudane Ra’iisal wasaare:

1. Markii aan arkay in horumarkii iyo howlihii Qaran in looga Mashquulay kala dhantaalida iyo dhaawacida midnimada iyo wadajirka ummada Soomaaliyeed.
2. Markii aan arkay in shaqadii Xukuumaddu ku soo ururtay danaysi iyo damac gaar ah.
3. Markii aan arkay in Xukumada shaqo ka dhigatay abuurida colaado sokeeye iyo kala qaybinta bulsha weynta Soomaaliyeed gaar ahaan dadka iyo deegaanka aan ku metalo Kursi Xildhibaanimo iyo kan Golaha Xukumada ee Dowlada Puntland.
4. Markii aan arkay in la siyaasadeeyey mashaariicdii horumarineed si toos ahna loogu diiday dadkii iyo dowladii aan metelay ee Puntland.
5. Markii aan xaqiiqsaday in XFS Shaqayso burburinta nidaamkii lagu heshiiyey ee Federaalka ahaa.
6. Markii aan arkay in XFS ay baalmartay dastuurkii dadka Soomaaliyeed heshiiska ku ahaayeen.
7. Markii ay ii cadaatay in XFS ku howlan tahay in ay deegaanada Jubbaland ka wadato abuurista colaado iyo xasilooni darro siyaasadeed.

Hadaba, waxaan maanta oo taariikhdu tahay 05/11/2024 go`aansaday in aan iska casilo xilkii Wasiir ku xigeenka Wasaarada dekedaha iyo Gaadiidka Badda XFS.

ALLAA MAHAD LEH.

Xill,Sadam Mohamud Abdi

Muqdisho 6ta Nofeembar 2024 Wararka nagaa soo gaaraya gobolka Galgaduud ayaa sheegaya in maanta ciidamada dowladda iyo kuwa dadka deegaanka ay weerar culus ku qaadeen xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab oo ku sugaan  aagga degmada Ceeldheer.

Ciidamada huwanta ayaa si wadajir ah duulaan ugu qaaday Al-Shabaab, waxayna isku fidiyeen deegaano ay ka mid yihiin Maraayga Oomane iyo Isgoyska Macallin Abuukar oo dhaca bariga Galgaduud, halkaas oo ay isku uruursanayeen xubno ka tirsan Khawaarijta.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in howlgalka uu xigay dagaal toos ah oo dhex-maray labada dhinac, kaas oo saacado qaatay balse ma cadda khasaaraha ka dhashay.

Saraakiil ka tirsan milatariga Sooaaliya oo ka hadlay dagaalka ayaa sheegay iay gubeen gaari Cabdib Bile ah iyo mooto ay lahaayeen maleeshiyaadka Al-Shabaab, waxayna intaasi kusii dareen inay sii wadi doonaan dhaq-dhaqaaqyada ay ka wadaan halkaasi.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana deegaannada lagu dagaalamay gaaray ciidamo horleh oo gurmad ah, si dhulkaasi looga saaro Al-Shabaab.

Dhanka kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaasi ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada Xoogga dalka iyo Macawiisleyda.

Maalmihii lasoo dhaafay ayaa waxaa gobollada dhexe ee dalka ka socday dagaallo ka dhan ah Al-Shabaab oo lagu xoreeyay magaalooyin waa wayn oo ka tirsan maamulka Galmudug.

WARARKA MAANTA 5ta Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo #Shabaab ah ayuu derajooyin waaweyn siiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaase diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay dastuurka federaalka oo diiday inay wadashaqeeyaan Dowladdda iyo Dowlad Gobaleedyada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxay beesha calaamka uga digtay qaska ka dhex jira Dowladda #Soomaaliya? Maxuuse yahay dagaalka ka socda SSC #KhaatumoState Iyo #SomalialandState? Maxayse laba aqal u diidi karin musuqmaasuqa baahsan ee ay qoyska Madaxweynaha ka wadaan? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 5ta Nofeembar 2024 Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe ayaa si toos u diiday inuu fasaxo oo Kismaayo ay aadaan xildhibaanada uu casuumaadda u fidiyey Axmed Madoobe, kuwaas oo 8-da bishaan loogu yeeray inay la tashi u tagaan Jubbaland.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, in ka badan 30 xildhibaan oo isugu jira labada Aqal ayaa maanta u tegay guddoomiye Aadan Madoobe, kuwaas oo u cadeeyey inay aqbaleen casuumaadii Madaxweyne Axmed Madoobe.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ayaa diiday codsigii xildhibaanada, wuxuuna faray in garoonka aysan ka bixin, kana qeyb galaan kulamada Baarlamaanka oo bil dheeraad ah oo Madaxweynuhu codsaday maalin ka hor.

Sheekh Aadan Madoobe oo dalka hadda ka ah kusime Madaxweyne, maadaama uu safar ku maqan yahay Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa la sheegay inuu amar ku bixiyey in xildhibaanadaas aysan ka dhoofi karin garoonka.

Xogtaan ayaa sheegeysa in Aadan Madoobe Garoonka Aadan Cadde dhigay liiska xildhibaanada aqabalay casuumaada Axmed Madoobe oo ka codsaday inay Kismaayo tagaan.

Aadan Madoobe ayaa xildhibaanada u sheegay in codsiga Axmed Madoobe uu ka horeeyey codsiga Madaxweynaha Jamhuuriyadda oo shaqo dheeraad ah Baarlamaanka ka codsaday muddo bil ah oo kamid ah waqtigooda fasaxa.

Kulankii manata ay xildhibaanadaasi ugu tageen guddoomiye Aadan Madoobe ayaa ku soo dhamaaday hanjabaad, iyadoo xildhibaanadu ay guddoomiyaha u cadeeyeen in hadii loo diido safarkooda Kismaayo aysan imaa doonin kulamada golaha, tallaabooyin kalena ay qaadi doonaan.

Sidoo kale, hanjabaada xildhibaanada waxaa ku jirtay in kulamada baarlamaanka aysan dhici doonin oo shaqadii Xasan Sheekh uu codsaday aan la qaba doonin hadii safarkooda Kismaayo aan loo fasixin, xubno kulankaas ka qeyb galay ayaa xogtaan u xaqiijiyey Warnaahinta.

Jubbaland 5ta Nofeembar 2024Madaxweynaha Jubaland Axmed Madoobe ayaa caawa kashifay qorshe uu wado madaxweyne Xasan Sheekh oo safar aan la shaacin dalka uga maqan.

Madaxweynaha Jubaland ayaa sheegay in maanta uu magaalada Kismaayo ku qaabilay wafdi dhexdhexaadiyayaal ah oo ka socoday Dowladda Kenya.

Wuxuu sheegay in wadfigaas uu soo diray Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo Kenya ka codsaday inay ka shaqeeyaan sidii xal loogu heli lahaa khilaafka u dhexeeya Jubaland iyo dowladda federaalka.

“Madaxweynaha Jubaland Mudane Axmed Maxamed Islaam ayaa maanta Magaalada Kismaayo ku qaabilay wafdi dhexdhexaadiyayaal ah oo ka socoday Dowladda Kenya isla Markana Madaxweynaha Dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud  uu ka codsaday inay ka shaqeeyaan sidii xal loogu heli lahaa khilaafka u dhexeeya Jubaland iyo DFS,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay xafiiska Axmed Madoobe.

Wafdigaan waxaa hoggaaminaya Xoghayihii hore ee fulinta IGAD, Amb. Maxbuub Macalin, Ergeygii hore ee IGAD u qaabilsanaa Soomaaliya Maxamed Cabdi Afeey iyo senatorkii hore ee ismaamulka Wajeer Cabdiraxmaan Colow.

Madaxtooyada Jubbaland ayaa sidoo kale baahisay sawirrada xubnaha wafdigaan, arrintaan ayaa uga sii dari karta xiisadda Jubbaland iyo dowladda federaalka, maadaama uu Axmed Madoobe banaanka soo dhigay arrin la doonayey in si hoose loo xaliyo.

Maraykanka 5ta Nofeembar 2024 Malaayin qof oo Mareykan ah ayaa maanta oo Talaada ah u dareeraya goobaha ay yaalaan sanaadiiqda codoadka, si ay u soo doortaan madaxweynaha xakumi doona dalkan afarta sano ee soo socota.

Doorashadan taariikhiga ah ayaa waxaa si adag ugu loolamaya madaxeynihi hore ee Mareykanka Donald Trump oo ah murashaxa xisbiga Jamhuuriga iyo madaxweyne ku xigeenka Mareykanka ee xilligan, Kamala Harris oo ka socota xisbiga Dimoqraadiga.

Labada murashax ayaa Isniinti shalay oo aheyd maalinti ugu danbeysay ee ololaha doorashada xoogga saaray gobolka muhiimka ah ee Pennslvania, oo aad loo saadaalinayo in ciddii ku guuleysata uu noqon karo madaxweynaha soo socoda.

Trump ayaa ku billaabay magaalada Reading ee cirifka koofureed ee Pennsylvania. Harris ayaa iyaduna joogtay magaalada Allentown oo 30 mile un u jirta Reading.

Trump ayaa u sheegay dadka gobolkaasi “in haddii uu ku guuleysto codkooda ay arrintu ku dhamaan doonto in uu ku guuleystay madaxtinimada Mareykanka.”
Harris ayaa iyaduna ku boorrisay dhammaan dadka gobolka Pennsylvania in ay codeeyaan, taasoo dhinac u ridi doonta macnana u sameyn doonta doorashadan bey tiri.

Gobolkan ayaa leh 19 codadka loo yaqaanno kuwa ergooyinka. Marka laga soo tago codadka dadweynaha, murashaxi hela ilaa 270 codadka ergooyinka gobollada ayaa noqon doona madaxweynaha soo socda ee MaTrump ayaa ololahiisa ku soo xiray xalay magaalada Grand Rapids ee gobolka Michigan, halka Harris ay ku khatintay ololaheeda doorashada caasimadda Pennsylvania ee Philadelphia.reykanka.

UK 5ta Nofeembar 2024Wasiirka Amniga Gudaha Soomaaliya Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) ayaa ka qeyb-galay shirka guud ee 92-aad ee INTERPOL oo ka dhacay magaalada Glasgow ee dalka UK.

Shirkaan ayaa looga hadlay muhiimadda iskaashiga caalamiga ah ee dhinacyada amniga iyo la-dagaalanka argagixisada.

Wasiirka amniga Soomaaliya ayaa halkaasi ka sheegay in wada-shaqeynta booliska caalamka ay tahay mid fure u ah nabad-gelyada iyo xasilloonida.

Waxa uu intaas kusii daray in Soomaaliya ay diyaar u tahay inay door muhiim ah ka qaadato iskaashigan si loo xaqiijiyo amniga caalamka oo dhan.

Wasiirka ayaa sidoo kale ka hadlay horumarka laga gaaray dhanka tiknoolajiyada amniga, gaar ahaan tiknoolajiyada biometirka iyo sirdoonka macmalka ah (AI), kuwaas oo dalalka caalamka ay si wadajir ah ugu shaqeynayaan horumarintooda.

Wasiir Fartaag ayaa sheegay in tiknoolajiyadan casriga ah ay muhiim u tahay ka hortagga dambiyada caalamiga ah, isla markaana ay kaalin weyn ka qaadan karto sugidda amniga gudaha ee Soomaaliya iyo guud ahaan caalamka.

Hadalka wasiirka ayaa wuxuu diiradda u saaray muhiimadda wada-shaqeynta caalamiga ah, horumarinta tiknoolajiyada casriga ah ee amniga, iyo isku xirnaanta booliska caalamka si loo xaqiijiyo amni iyo xasillooni waarta.

ARARKA MAANTA 4ta Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inaysan #Soomaaliya ka shaqayn lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxaa ka cusub dagaalka dhex maray Raysak Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye” iyo xildhibaanada #Jubbaland ku matala Dowladda #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu ku shaqeeyo dastuurkii federaalka? Yaa rabo mudoo korarsi sharci daroo ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidan inay Soomaaliya xasisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa #Muqdisho dalaan ka wada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu burburiyo maamulo kuwa kalana dhiso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 4ta Nofeembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi oo wareysi siiyay Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed ayaa ka hadlay arrimo ku aadan xiisadda Muqdisho iyo Addis Ababa, gaar ahaan halka uu ka dambeeyay safiirka Itoobiya.

Wasiir Fiqi ayaa shaaca ka qaaday in dalka uu ka maqan yahay safiirka Itoobiya, Mukhtar Mohamed Ware, wuxuuna tilmaamay in aanu soo laaban sidii uu u baxay, kadib xiisaddii ka dhalatay heshiiska is-afgaradka ahaa ee uu Abiy Axmed la galay maamulka Somaliland.

“Horta safiirka sida uu u baxay ayuu maqan yahay diblumaasiyiinta kale ee meesha joogay way joogaan fasaxyo iyo dalalkooda si ikhtiyaar ah kuwa ugu maqan maahinee way ku qoran yihiin meesha” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda xukuumadda Soomaliya.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Weli labada dal cilaaqaadkii ma go’in safaaraddeenna weli waa ka furan tahay Addis Ababa diblumaasiyiinteenna way jiraan”.

Dhinaca kale wasiirka ayaa ka hadlay sababta ay dowladda Soomaaliya u qaadan la’dahay go’aan rasmi ah oo lagu xirayo gabi ahaan safaaradda Itoobiya, wuxuuna sheegay in aan loo baahneyn caadifad, balse dowladd federaalka ay ku dhaqmeyso diblumaasiyad.

“Dad Soomaaliyeed oo tiro badan oo safaaradda maa la xiro dhahayo way jiraan, laakiin caadifad laguma shaqeynayo” ayuu mar kale yiri wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya.

Shalay ayaa wasiirku isaga oo ka hadlayay isla xiisadda Itoobiya wuxuu soo hadal qaaday arrimo ku aadan halka ay ku taallo safaaradda Itoobiya oo ah xarunta madaxtooyada qaranka, wuxuuna sheegay in deg deg looga rari doono goobta ay hadda degan tahay.

“Safaaradda Itoobiya ma dagana dhulkeedii inay ku dhextaal xeyn daabka Madaxtooyada Qaranka waa arrin laga haboon yahay, waxaan ka shaqeyn doonaa sidii ay dhulkeedii hore u dhisan laheyd kaas oo hadda u banaan,” ayuu horay u yiri Wasiir Axmed Macallin Fiqi.

Muqdisho 4ta Nofeembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi oo wareysi siiyay Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed ayaa ka hadlay arrimo ku aadan xiisadda Muqdisho iyo Addis Ababa, gaar ahaan halka uu ka dambeeyay safiirka Itoobiya.

Wasiir Fiqi ayaa shaaca ka qaaday in dalka uu ka maqan yahay safiirka Itoobiya, Mukhtar Mohamed Ware, wuxuuna tilmaamay in aanu soo laaban sidii uu u baxay, kadib xiisaddii ka dhalatay heshiiska is-afgaradka ahaa ee uu Abiy Axmed la galay maamulka Somaliland.

“Horta safiirka sida uu u baxay ayuu maqan yahay diblumaasiyiinta kale ee meesha joogay way joogaan fasaxyo iyo dalalkooda si ikhtiyaar ah kuwa ugu maqan maahinee way ku qoran yihiin meesha” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda xukuumadda Soomaliya.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Weli labada dal cilaaqaadkii ma go’in safaaraddeenna weli waa ka furan tahay Addis Ababa diblumaasiyiinteenna way jiraan”.

Dhinaca kale wasiirka ayaa ka hadlay sababta ay dowladda Soomaaliya u qaadan la’dahay go’aan rasmi ah oo lagu xirayo gabi ahaan safaaradda Itoobiya, wuxuuna sheegay in aan loo baahneyn caadifad, balse dowladd federaalka ay ku dhaqmeyso diblumaasiyad.

“Dad Soomaaliyeed oo tiro badan oo safaaradda maa la xiro dhahayo way jiraan, laakiin caadifad laguma shaqeynayo” ayuu mar kale yiri wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya.

Shalay ayaa wasiirku isaga oo ka hadlayay isla xiisadda Itoobiya wuxuu soo hadal qaaday arrimo ku aadan halka ay ku taallo safaaradda Itoobiya oo ah xarunta madaxtooyada qaranka, wuxuuna sheegay in deg deg looga rari doono goobta ay hadda degan tahay.

“Safaaradda Itoobiya ma dagana dhulkeedii inay ku dhextaal xeyn daabka Madaxtooyada Qaranka waa arrin laga haboon yahay, waxaan ka shaqeyn doonaa sidii ay dhulkeedii hore u dhisan laheyd kaas oo hadda u banaan,” ayuu horay u yiri Wasiir Axmed Macallin Fiqi.

Muqdisho 4ta Nofeembar 2024 \Taliska ciidamada Midowga Afrika ee ATMIS ayaa si kulul u cambaareeyay weerar madaafiicda ah oo shalay aroortii lagu weeraray xerada Xalane ee magaalada Muqdisho. War saxaafadeed kasoo baxay ATMIS ayaa lagu yiri, “Weerarkan waxashnimada ah kama celin doono annaga iyo ciidamada ammaanka Soomaaliya inaan raadino nabad iyo amni waarta oo Soomaaliya ka dhacda. Waxaan xaqiijineynaa sida ay nooga go’an tahay la dagaalanka argagixisada iyo dhisidda Soomaaliya nabad iyo barwaaqo ah”.

ATMIS ayaa tacsi u dirtay qoysaska, asxaabta, iyo ehelada dadkii ku dhintay weerarka.

Dhacdadaas ka dib, saraakiisha ATMIS waxay booqdeen goobihii ay dhibaatadu ka dhacday si ay u qiimeeyaan khasaaraha ka dhashay.

Alshabaab ayaa sheegtay masuuliyadda weerarkaas, iyagoo sheegay inay ku dileen askar ka tirsan ciidan ATMIS.

Falastiin 4ta Nofeembar 2024  Saraakiisha caafimaadka Falastiin ayaa sheegay, in duqeymo ay ciidamada Isra’il Axaddii shalay ka fuliyeen Marinka Gaza lagu dilay 31 Falastiiniyiin ah.

Ku dhawaad kala bar dadka la dilay ayaa ku sugnaa dhinaca waqooyi ee Marinka Gaza, halkaas oo ay ciidamada Isra’il howlgallo ka wadaan muddo ka badan hal bil.

Ila wareedyada caafimaadka waxay sheegeen, in 13 ka mid ah dadka la dilay Axaddii ay ku sugnaayeen deegaannada Beyt Laaxiya iyo Jabaaliya, oo ah laba ka mid ah xerooyinka qaxootiga ee siddeeda ah eek u yaalla Marinka Gaza.

Meelaha kale ee Falastiiniyinta lagu dilay shalay waxaa ka mid ah deegaannada koofurta, oo ay ku jirto degmada Khan Younis oo ay saraakiishu sheegeen in lagu dilay 8 qof oo afar ka mid ahi ay carruur ahaayeen.

Isra’il waxay sheegtay in Waqooyiga Gaza ay weerartay si ay uga sifeyso dagaalyahanno ka tirsan Xamas oo ay sheegtay in ay halkaasi dib isugu urursadeen.

Falastiiniyiinta ayaa ku sheegay duqeymaha cirka ah, dagaalka dhunka ah iyo daad-gureynta qasabka ah ee ka socda dhinaca waqooyi ee Gaza ay tahay isir sifeyn lagu sameynayo dadka ku nool laba magaalo oo ku yaalla waqooyiga Gaza iyo xerooyinka qaxootiga ee aaggaasi oo ay ku noolyihiin boqollaal kun oo ruux.

Kenya 4ta Nofeembar 2024 Booliska Kenya ayaa gacanta ku dhigey Haashim Dhaqane Maxamuud oo loo haysto saddex haween oo Soomaali ahaa, oo kala ahaa Waris Daa’uud, gabadh yar oo ay dhashey iyo mid kale oo walaasheed ay dhashay.

Saddexdan haween ayaa meykooda oo la jarjaray laga helay xaafad ka tirsan magaalada Nairobi, 21-kii Oktoobar 2024.

Eedeysanaha ayaa Axaddii shalay laga qabtay xaafadda Isareeha, waxaana lagu xirey saldhigga booliska ee Kamarkuchi. Haashim ayaa ku eedeysan inuu afduubtay, kadibna si arxan darro ah u dilay Waris Daa’uud, Aamina Cabdirashiid, iyo Nuseyba Cabdi Maxamed.

Booliska ayaa aaminsan in uu ninkaani yahay tuhmanaha ugu weyn ee kiiskan, waxaana ninka ay baahiyeen sawiradiisa toddobaadkii hore, isaga oo xilligaas baxsad ahaa.

Haashim ayaa la sheegay in uu ka tirsanaan jiray ciidanka Booliska Itoobiya, islamarkaana uu dalkiisa ka soo baxsadey kadib markii uu dilay xaaskiisi. 

Ninkan ayaa markii uu Kenya u soo baxsaday noqday taksiile ka dhex shaqeysta xaafadaha Islii iyo Parkland, waxaana laga aqoonsadey kaamaradaha CCTV, isaga oo dhibanayaasha ka qaadayada gurigooda oo ku yaalla xaafadda Islii.

Dadka Soomaalida ah ee ku dhaqan Kenya oo arrintan ay fajaciso ku noqotay ayaa soo dhaweeyey qabashada eedeysane Haashim Dhaqane Maxamuud.

Kiiskan ayaa waxaa kale oo u xiran nin kale oo Soomaali ah.

Muqdisho 4ta Nofeembar 2024 Taliska ciidamada Midowga Afrika ee ATMIS ayaa si kulul u cambaareeyay weeraradii madaafiicda ahaa ee subaxnimadii Axadda lagu qaaday xerada Xalane, taas oo sababtey dhimasho iyo dhaawac.

War-saxaafadeed ATMIS soo saartay ayaa lagu sheegay in weerarku ahaa mid wuxuushnimo ah, kaas oo hawlaha ay u joogaan oo u taagan yihiin leexleexad ka gelin doonin. 

“Weerarkan waxashnimada ah kama celin doono annaga iyo ciidamada ammaanka Soomaaliya inaan raadino nabad waarta iyo amni ka dhalata Soomaaliya, waxaan mar kale xaqiijineynaa sida ay uga go’an tahay la dagaallanka argagixisada iyo inaan dhisno Soomaaliya oo nabad ah oo barwaaqo ah,” ayuu yiri Ergeyga Gaarka ah ee Guddoomiyaha Midowga Afrika. Guddiga (SRCC) iyo madaxa ATMIS, Ambassador Mohamed El-Amine Souef. 

Iyada oo weerarkan Dowaldda Soomaaliya ka hadlin tacsina ka dirin ayaa war saxaafadeedka ATMIS lagu xaqiijiyey in ay sababtay dhimasho, waxaana tacsi loo direy dadkii waxyeeladu ka soo gaartey.

ATMIS waxay tacsi tiiraanyo leh u dirtay qoysaska, asxaabta, iyo qaraabada dadkii ku dhintay, waxayna caafimaad degdeg ah u rajaynaysaa kuwii ku dhaawacmay weerarka, ayaa lagu yiri war saxaafadeedka. 

Xogta aan helnay ayaa sheegeysa in ay saddex qof ku dhaawacmeen weerarka. Xogtu waxay sheegaysaa in qaar ka mid ah dadkii dhaawacmey ay dhinteen, kuwaas oo ahaa ajaanibta ka shaqeeya xarunta Xalane. 

Weerarkan waxaa sheegtay argagixisada al-Shabaab, oo qoraal ay warbaahintooda ku baahiyeen ku sheegay in ay ku dileen saddex qof oo caddaan ah, iyo laba qof oo Ugandan ah, sida ay hadalka u dhigeen.

Weerarka hoobiye ayaa la aaminsan yahay in laga soo tuurey isla gudaha magaalada Muqdisho, taasi oo calaamad su’aal saareysa waxqabadka hay’adaha amniga Soomaaliya. 

WARARKA MAANTA 3da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u kashifay Madaxweyne Mudane Shiikh Shariig Shiikh Axmed khiyaanada uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ku rabo muddo kororsi iyo doorasho uu dhaco? Maxayse tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu dhiso Maxkammadda Sare ee Dastuuriga ah iyo Guddiga Gatsoorka dalka? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxay tahay sababta laba beelood ugu dhex dagaalameen #Muqdisho? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxayse ku fashilantay xukuummadda #Damu-Jadiid oo xitaa aan xukumi #Muqdisho? Maxayse beesha caalamka ugu dhiiday wax dhaqaallo ah inay siiso #xukuummadda fashilantay ee dalka ugu horseeday dagaallo qabiilaysan iyo isku-dirka siyaasiyiinta? Ha Wiqleyso! 

Golaha Amiga #UN 3da Nofeembar 2024 Golaha Nabadda iyo Ammaanka Midowga Afrika (AUPSC) ayaa kasoo saaray war-murtiyeed ku saabsan  muhiimadda ay leedahay madaxbannaanida, midnimada, iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.

Guddiga Nabadda Midowga Afrika ayaa ku booriyay dawladaha xubnaha ka ah Midowga Afrika in ay ciidamo ku biiriyaan howlgalka cusub ee nabad ilaalinta Soomaaliya ee AUSSOM.

Waxay sidoo kale ku baaqeen in la xoojiyo dadaallada dhex dhexaadinta ee Midowga Afrika uu hoggaaminayo si loo xalliyo xiisadaha u dhexeeya Soomaaliya iyo Itoobiya, iyadoo xoogga saaraysa xal nabadeed oo salka ku haya ixtiraamka madaxbannaanida labada dhinac.

Kulanka oo uu shir guddoominayay Danjire Maxamed Gad ayaa dhinaca kale lagu qiimeeyay bixitaanka howlgalka ATMIS-ta kadib, waxaana diiradda lagu saaray sidii loo ilaalin lahaa jiritaanka hay’adaha dowliga ah ee Soomaaliya.

PSC ayaa muujisay baahida degdegga ah ee loo qabo sii wadida taageerada caalamiga ah ee Soomaaliya. Waxay ku baaqeen in la dardargeliyo tayeynta ciidamada ammaanka Soomaaliya, isagoo carrabka ku adkeeyay inay lama huraan tahay in la helo hannaan amni oo qaran oo adag oo isku filan.

Muqdisho 3da Nofeembar 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Shariif Sheekh Axmed oo shir jaraa’id qabtay ayaa ka hadlay xaaladda guud ee dalka, isagoo si weyn u dhaliilay siyaasadda uu Madaxweyne Xasan Sheekh ku hoggaaminayo dalka.

Sheekh Shariif ayaa sheegay in Xasan Sheekh uu ku mitidayo doorasho qof iyo cod ah oo danihiisa gaarka ah uu ka dhex arkay, isagoo sheegay in dalkaan aysan ka dhici karin doorasho qof iyo cod ah.

“Degmooyinka Heliwaa iyo Kaxda Kaamirooyin laguma xiri karo goobaha ganacsiga oo Shabaab dilaya ayey dadku ka baqayaan, dowladuna amar ayey ku bixineysaa in la xirto. Marka ma is leedihiin doorasho qof iyo cod ah ayaa dalkaan ka dhici karta?” Ayuu yiri Sheekh Shariif.

Sheekh Shariif oo ka hadlay dadka dhulkooda laga kicinayo ayaa yiri. “Waan ka xumahay wiixi maanta ka dhacay Ex-Kontarool Afgooye. Waayo Wiilka dhalinyarada oo Qaranka naftiisa u huray in qoyskiisa la barakiciyo ma ahan wax saxan. Halkee la geeyey dhulalkii laga barakiciyey Shacabka.”

Sidoo kale Madaxweyne hore Sheekh Shariif oo ka hadlay talaabadii uu Xasan Sheekh maanta qaaday ayaa yiri, “Waa nasiib darro in Madaxweynihii Qaranka ee Xasan Sheekh inta Baarlamaanka hortago uu yiraahdo Bilaha fasaxa shaqeeya weliba si sharci darro ah”.

Dhinaca kale, Shariifka ayaa sheegay Xukuumadda kaligeed aysan doorasho qaban karin, “Waa waajib in doorashada ka heshiiyaan dhinacyada galaya, balse doorasho Qof iyo Cod ah waqtigeeda maku dhiSheekh Shariif oo sii hadlayey ayaa yiri “Wadajirka umadda iyo wada socodkeeda ayaa muhiim ah, waxaana rabnaa inay talada miiska soo dhigaan oo u soo laabtaan dariiqa saxda ah.”ci kartaa?”

Maraykanka 3da Nofeembar 2024 Diyaaradaha dagaalka Mareykanka ee loo yaqaanno B-52 bombers ayaa Sabtidi shalay gaaray Bariga Dhexe, maalin kaddib marki ay Washington ku dhawaaqday in qalabkaasi milltari ay direyso, tallaabadan oo ah digniin ku socota Iran.

Bayaan kasoo baxay taliska dhexe ee ciidanka millatariga qeybtiisa Bariga Dhexe iyo hareerihiisa ayaa lagu sheegay, in diyaaradahan bambooyinka xambaara ay gaareen saldhigga loogu tala galay.

Waxay kasoo kicitimeen saldhiga ciidanka cirka Mareykanka ee Minot ee gobolka North Dakota.

Mareykanka ayaa fiidnimadii Jimcaha ku dhawaaqay inuu u dirayo Bariga Dhexe, diyaaradaha wax duqeeya, kuwa dagaalka iyo kuwa xambaara booyadaha iyo hubka burburriya gantaallada.

Afhayeen u hadlay xarunta Pentagon-ka ee gaashaandhiga Mareykanka, Major General Pat Ryder ayaa sheegay in Washington ay qaadi doonto tallaabo walba oo lagama maarmaan ah oo ay ku difaaceyso dadkeeda, haddii Iran iyo kooxaha ay taageerto isku dayaan in bartilmaameedsadaan shakhsiyaad ama danaha Mareykanka ee gobolka.

Muqdisho 3da Nofeembar 2024Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi oo wareysi siiyey Telefishinka Qaranka ayaa ka hadlay xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya, isagoo si adag uga hadlay goobta ay degan tahay safaaradda Itoobiya.

Wasiir Fiqi ayaa balan qaaday in deg deg safaaradda Itoobiya ay dowladda Soomaaliya uga rari doonto goobta ay degan tahay.

Safaaradda Itoobiya ayaa ku dhex taalla Madaxtooyada Soomaaliya, waxaana arrintaan caro xooggan ka muujiyey shacabka Soomaaliyeed oo dalbaday in goobtaas xasaasiga ah laga raro safaaradda Itoobiya.

“Safaaradda Itoobiya madagana dhulkeedii inay ku dhextaal xeyn daabka Madaxtooyada Qaranka waa arrin laga haboon yahay, waxaan ka shaqeyn doonaa sidii ay dhulkeedii hore u dhisan laheyd kaas oo hadda u banaan,” ayuu yiri Wasiir Fiqi.

Sidoo kale, Wasiirka ayaa wareysigaan ku sheegay in safaaradda Itoobiya Madaxtoyada la dejiyey xiligii uu dalka Madaxweynaha ka ahaa Cabdullahi Yuusuf, isagoo nasiib darro ku tilmaamay inay halkaas sii deganaato safaaradda Itoobiya.

“Dareenka shacabka Soomaaliyeed ee ku saabsan goobta ay degan tahay safaaradaas waa ku saxan yihiin, si deg deg ah ayaan talaabo u qaadi doonaa, waxayna degi doontaa goob kale oo ka baxsan Madaxtooyada,” ayuu yiri Fiqi.

“Si labada dalka ay u sinaadaan, Itoobiya waxay safaaradeedna dhul ka siineysaa madaxtooyada Addis Ababa ama waxay ka guuri doonaan Villa Somalia, wax ka dhexeeya ma jiraan,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiirka arrimaha dibadda Itoobiya.

Muqdisho 3da Nofeembar 2024 Wasiirkii hore ee amniga gudaha Soomaaliya, haddana ah xildhibaan ka tirsan Golaha Shacabka Mudane Maxamed Abuukar Islow (Ducaale) oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa si lama filaan ah uga hadlay qorshaha Villa Soomaaliya ee ku aadan doorasho qof iyo cod ah, kaas oo dhaliyay muran siyaasadeed oo xooggan.

Islow ayaa taageero wayn u muujiyay madaxweyne Xasan Sheekh, wuxuuna soo dhaweeyay qorshihiisa ku aadan in dalka la gaarsiiyo qof iyo cod, isaga oo shacabka ugu baaqay inay garab siiyaan dowladdooda.

“Waxay ila tahay in ‘Doorashada QOF IYO COD’ aysan ahayn wax la isku khilaafo oo mucaarad iyo muxaafid loogu qeybsamo. Dhammaanteen waa inaan taageernaa oo dowladda ku garab istaagnaa sidii Dadku u dooran lahaayeen Madaxdooda” ayuu yiri wasiirkii hore ee amniga Soomaaliya.

Sidoo kale waxa uu u jawaabay siyaasiyiinta ka horyimid go’aanka dowladda, wuxuuna wax laga xumaado ku tilmaamay inay u dhaqmaan sida in la joogo oo kale xilliga doorashada oo ku asteysan sanadka 2026-ka.

“Ilama ahayn in iyadoo Sanad iyo Bar ka harsan tahay muddo xileedka Dowladda, ay xilligan soo bixi doonaan Siyaasiyiin iyo Musharixiin hore oo u dhaqmaya sida in la joogo 2026” ayuu mar kale yiri xildhibaanku.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Iima muuqato weli in Siyaasiga Soomaaliyeed uu ka koray fashilinta dowlad kasta oo aanu isaga ka mid ahayn”.

Ugu dambeyntii wuxuu farriin culus u diray madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo uu tilmaamay in laga rabo inuu ka shaqeeyo in doorashada ay noqoto wadar ogol, loona baahan yahay inuu raadiyo maamullada Jubbaland iyo Puntland oo diiday qorshaha dowladda dhexe.

“Madaxweynaha Hassan Sheikh Mohamud waxaa looga fadhiya inuu dib u raadiyo Maamul Goboleedyada maqan, kana shaqeeyo Doorasho la isku raacsan yahay” ayuu qoraalkiisa kusoo gabagabeeyay.

Muqdisho 3da Nofeembar 2024 Guddoomiyaha ururka bulshada rayidka Soomaaliyeed  Cismaan Muxidiin Shaatax oo shir jaraa’id ku qabtay Muqdisho ayaa ka hadlay xaaladda siyaasadeed ee dalka, wuxuuna caddeeyay mowqifkooda ku aadan khilaafka taagan.

Shaatax ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay kala fogaashaha maxda dalka iyo siyaasiyiinta oo isku qabto arrimo la xiriira sida loo wajahayo doorashooyinka dalka.

“Daladda bulshada rayidka Soomaaliyeed waxay aad uga xun tahay qoraallada kala duwan ee kasoo baxay madaxda dalka heer federaal iyo heer dowlad goboleed, taas oo muujineyso khilaafka siyaasadeed ee ka jira dalka in aan weli xal loo helin” ayuu yiri.

Guddoomiyaha ururka bulshada rayidka Soomaaliyeed ayaa sidoo kale ka horyimid go’aannadii kasoo baxay shirka golaha wadatashiga qaranka, wuxuuna tilmaamay in dalka ay geliyeen kala qaybsanaan aad u baahsan.

Sidoo kale wuxuu ku eedeeyay in xubnaha golaha wadatashiga qaranka ay isku soo koobeen talada, taasina ay uga sii dartay xaaladda cakiran ee uu ku jiro dalka.

“Bulshada rayidka ah waxa ay aaminsan tahay in khilaafyada siyaasadeed ee soo noq-noqday inay salka ku hayaan talada oo ay isku koobeen golaha wadatashiga qaranka” ayuu raaciyay.

Waxaa kale oo uu kaa digay sii socoshada khilaafkan oo uu tilmaamay inuu saameyn ku yeelan karo geeddi socodka dowlad dhiska Soomaaliya iyo horumarka dalka.

Ugu dambeyn wuxuu ku baaqay in la ballaariyo la tashiyada lagana qayb-galiyo maamullada maqan, siyaasiyiinta iyo bulshada rayidka qaybaheeda kala duwan.

Muqdisho 3da Nofeembar 2024 Hay’adda Nabad-sugidda iyo Sirdoonka Qaranka ee NISA ayaa faah-faahin ka bixisay howlgal culus oo ay ka fulisay gobolka Shabeelaha Dhexe, kaas oo lagu beegsaday horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsan  Al-Shabaab.

Warsaxaafadeed kasoo baxay NISA ayaa waxaa lagu sheegay in howlgalkan oo qaatay in ka badan 10 saacadood uu si gaar ah uga dhacay deegaanka Yaaqle ee Shabeelaha Dhexe.

NISA ayaa sidoo kale sheegtay in howlgalka lagu soo afjaray maleeshiyaad ka tirsanaa kooxda oo isku uruursanayay deegaanka uu howlgalka ka dhacay.

“Howlgalkan oo ahaa mid bartilmaameed ah ayaa lagu afjaray maleeshiyaad Khawaarij ah oo cadowgu kasoo aruuriyay deegaanno kala duwan isla markaana loo diyaarinayay in ay dhibaateeyaan shacabka Soomaaliyeed” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay NISA.

Hay’adda Nabad-Sugidda ayaa xaqiijisay in howlgalkan lagu khaarijiyay 27 xubnood oo ka tirsanaa Al-Shabaab, ayna ku jiraan horjoogayaal sar sare oo lagu beegsaday howlgalka.

“Horjoogayaal iyo maleeshiyaad Khawaarij ah oo gaaraya 27 xubnood ayaa lagu dilay tiro kalana waa lagu dhaawacay howlgal Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA ay ka sameeyeen deegaanka Yaaqle ee Gobalka Shabeellaha Dhexe” ayaa lasii raaciyay.

Sidoo kale waxaa inta uu socday howlgalkan lagu burburiyay gaadiid iyo ciidan ciidan oo Al-Shabaab u tiilay deegaanka Yaaqle ee gobolka Shabeelaha Dhexe.

“Howlgalka oo qaatay in ka badan 12 saacadood ayaa sidoo kale lagu burburiyay gaadiid dagaal iyo saanad ciidan oo dhagar qabayaasha Khawaarijta ay wateen, waxa uuna ku soo dhammaaday guul” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay hay’adda NISA.

Maalmihii u dambeeyay ciidamada dowladda ayaa kordhiyay howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda gudaha dalka, kuwaas oo lagu xoreeyay dhul aad u ballaaran.

WARARKA MAANTA 2ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u codsanayaa in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” loo sameeyo muddo kororsi sharci-darro ah asagoo hal sano iyo bar u harsan tahay? Maxuuse u diiday inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” sameeyo #Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxayse ahayd sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u beddelay dastuurka federaalka? Maxay ku fashilantay xukuummadda uu hoggaaminaayo qabiiliste Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye” sida ay fashishay Guddoomiye hore Marwo Xaliima Yareey?   

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 2ka Nofeembar 2024Wasaaradda arrimaha gudaha, federaalka iyo dib u heshiisiinta dowladda Soomaaliya ayaa baaq nabadeed kasoo saartay colaado u dhaxeeya beelo walaalo ah oo ku dagaalamay deegaanada Qurilugud iyo Shangeed ee gobolka Togdheer.

Qoraal rasmi ah oo ka soo baxay Wasaaraddu ayay ku codsatay in si degdeg ah oo shuruud la’aan ah loo joojiyo colaadda, iyadoo cambaaraysay shaqaaqooyinka sababay dhiigga daatay. Wasaaraddu waxay carrabka ku dhufatay baahida loo qabo in si degdeg ah loo joojiyo dagaalka si looga hortago khasaare kale oo nafeed.

Wasaaraddu waxa ay kula dardaarantay odayaasha dhaqanka, aqoonyahanka bulshada, haweenka, iyo waxgaradka in ay kaalin mug leh ka qaataan nabadda, si wada jir ah looga shaqeeyo soo celinta xasiloonida iyo in la abuuro dariiq loo maro wada noolaansho.

“Waxaan ugu baaqaynaa dhammaan hoggaamiyeyaasha bulshada iyo dadka u ololeeya nabadda inay nagu soo biiraan dadaalkan muhiimka ah. Waddada loo marayo waa in ay noqotaa wada-hadal iyo dib-u-heshiisiin” ayaa lagu yiri bayaanka.

Maalintii shalay ayay ahayd markii dagaal u dhaxeeya maleyshiyo beeleed kasoo kala jeeda Somaliland iyo SSC Khaatumo uu ka dhacay deegaano miyi ah oo hoos yimaada degmada Buuhoodle. Waxaa dagaalkaas ka dhashay khasaare nafeed oo isugu jira dhimasho iyo dhaawac.

Labada dhinac ayaa lagu eedeynayaa inay dabada ka riixayaan colaadda, iyadoo ciidamo iyo gaadiid dagaal oo ka kala tirsan labada dhinac ay qeyb ka yihiin colaadda.

Muqdisho 2ka Nofeembar 2024 Intiina aqrisatay waxaa horey u baahinay in uusan dalka ka jirin mucaarad macno leh oo dheelitiri kara dowladda hadda jirta iyo inuu Xasan Sheekh ahaa ninkii watay hal abuurkii mucaaradnimada, haddii aan la helin dad sidiisi u dhaqmana ay adkaan doonto in xukunka laga riixdo.

Haddaba, hadda baaqii baraarug ayuu dhalay. Madaxweyne Xasan Sheekh markii uu mucaaradka ahaa wuxuu abaabuli jiray dhalinyarada, haweenka, ganacsatada, aqoonyahanka iyo qabiilada. Wuxuuna kala furfuri jiray ciidanka, wuxuu maalin walba dacwad la taagna Xalane, wuxuu joogto u bixin jirey wareysiyo, wuxuu fadhiyi jiray doodaha siyaasadda, wuxuuna luuqad adag ku naqdin jiray dowladdii hore illaa uu gaaray inuu idaacada ka yiraahdo “Farmaajo waxaa u dhiman inuu isagu istoogto.”

Hab-dhaqankii uu Xasan Sheekh soo bandhigay intii uu mucaaradka ahaa ma aheyn mid laga filaayay qof madaxweyne soo noqday, laakiin waa laga filaayay nin wax doonaya, Xasan Sheekh-na waa u miro dhashay oo maanta markale waa madaxweyne.

Maadaama uusan Xasan Sheekh kursiga qabow ku helin uma badna in jileec iyo qabow looga qaadi doono. Shariif Sheekh Axmed waa siyaasi aan marwalba fursadiisa isbeddelin oo leh astaamaha hoggaamiyaha ay rabto Soomaaliya, laakiin marwalba waxaa lagu eedeeya in uusan hayn habkii uu fursadaasi ficil ugu beddeli lahaa.

Shariifku wuxuu shalay qaaday tallaabo u muuqatay inuu Xasan Sheekh la aaday isla jidkii uu Xasan kusoo caano maalay. Wuxuu shiriyay xulka dhalinyarada magaalada Muqdisho, wuxuu xisbigiisa kusoo dhaweeyay dhalinyaro iyo xildhibaanno, wuxuuna furay tababar ku saabsan dowladnimada, gaar ahaan hanaanka xisbiyada.

Waa halkii uu Xasan Sheekh ka bilaabay mucaaradnimada intii uusan qoriga gacanta ku qaadan ee uusan gelin Miraanayo.

Sheekh Shariif wuxuu leeyahay afar astaamood oo looga baahan yahay qofka madaxda ka noqonaya Soomaaliya, kuwaas oo kala ah;

1. Aaminadda: Sheekh Shariif ma lahan diiwaan xatooyo xoolo dadweyne.

2. Qabyaaladda: Shariifku ma ahan nin qabyaaladeed.

3. Iska celinta argagixisada: Shariif Sheekh Axmed waxaa loo arkaa ninka soo afjari kara argagixisada joogta Soomaaliya.

4. Rakaabka: Midda afaraad ee fursad siyaasadeed ahna waa in uusan rakaabkiisa badneyn oo qof walba uu wax ka dhisan karo, waxna ka heli karo.

Ninka fursadahan haysta waa ka faa’iideysan waayay dhowrkii doorasho ee lasoo dhaafay, waxaana sabab looga dhigaa koox la’aan iyo faham darro guud.

In Xasan Sheekh lala aado isla dhaqankii uu kursiga ku qaatay ayaa Xasan xujo ku noqon doonta, wuxuuna ku qasbanaan doona inuu sidii Farmaajo u dhaqmo oo siyaasiyiinta guryaha ku weeraro ama kasii darro.

Dadka arrimaha siyaasadda ka faallooda ayaa aaminsan in haddii uu Shariifka si sax ah u shaqeeyo, kooxda ololaha iska hagaajiyo, fahamkiisa warbaahinta nooleeyo, dad macno lehna kusoo daro xisbigiisa in uu sanadkan ka miro dhalin karo fursadiisa.

Muqdisho 2ka Nofeembar 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta la filayaa inuu hortago xildhibaannada labada gole ee Baarlamaanka Soomaaliya, isaga oo u jeedin doono khudbad uu kaga hadlayo qorshihiisa siyaasadeed iyo xaaladda guud ee dalka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa todobaadkii hore kulan casho sharaf ah la qaatay xildhibaannada iyo guddoonka sare, wuxuuna ka codsaday kulankan gaarka ah ee uu maanta ku hortagayo Baarlamaanka Soomaaliyeed.

Madaxweynaha ayaa kulankii hore ee uu la qaatay xildhinaannada ka xusay doorka muhiimka ah ee ay Xildhibaannada Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya qaateen muddadii la soo dhaafay, isaga oo sheegay inay dhexda u xirteen qabyo-tirka dastuurka, difaaca iyo adkeynta midnimada dalka, waxaa kale oo uu ku adkeeyey rajada shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan horumarinta dowladnimada.

Qorshaha maanta ee Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ah in Baarlamanka uu ka dalbado in ay dib udhigaan fasaxood oo lagu wado inuu bilowdo lixda bishan, maadaama la gaaray xilligii la xiri lahaa kalfadhigooda

Sidoo lale madaxweynaha ayaa doonaya in ugu yaraan mudo bil ah ama 45 Cisho uu sii shaqeeyo Baarlamanka si loogu ansixiyo sharciga doorashooyinka iyo gudiga dooraahooyinka Qaranka, waxaana soo baxaya guux la xiriira in xildhibaanada qaar ay diidan yihiin arrintaasi

Kulankaan waxa uu kusoo aadayo, iyada oo dhowaan lasoo gabagabeeyay shirkii Golaha Wadatashiga Qaranka oo ay kasoo baxeen qodobo dhowr ah waxaana kamid ah in dalka uu aadayo doorasho toos ah, si looga maarmo mid dadban.

Si kastaba, go’aankan oo ay ku hoos jirto muddo kordhin hal sano ah ayaa waxaa ka horyimid maamullada Jubbalabd, Puntland iyo xubnaha mucaaradka ee kasoo horjeedo dowladda uu hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Muqdisho 2ka Nofeembar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal haatan ka socda Isgoyska Ex-koontarool Afgooye ee magaalada Muqdisho, kaas oo u dhexeeyo ciidamada dowladda iyo maleeshiyaad hubeysan oo dadka deegaanka ah.

Dagaalka ayaa ka dhashay burburin ay ciidamada dowladda ka sameeyeen halkaasi, kadib markii ay cagta mariyeen xaafado iyo goobo ganacsi oo ku yaalla halkaasi.

Mid kamid ah dadka deegaanka oo la hadlay Idaacadda Kulmiye ayaa ka warbixiyay xaaladda, wuxuuna sheegay inay iska dhicin doonaan cid kasta oo ku howlan burburinta.

“Annagu ma yeeleyno dadka deegaanka oo isku xiran ayaa nahay dowladdana, waa iska dhicineynaa” ayuu yiri mid kamid ah dadka deegaanka.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in ugu yaraan 1 qof uu ku dhaawacmay dagaalkan, sidoo kalena waxaa qorayga sabanka lagu dhuftay cagaf cagaftii shaqada ka waday halkaasi.

“Labadii cagaf ee shaqada waday lugahaa laga banjariyay, hal qof oo kalena waa ku dhaawacmay khasaare kale ma jiro” ayuu mar kale yiri.

Xaaladda ayaa haatan kacsan, waxaana lagu soo warramayaa in weli rasaas laga maqlayo aagga Ex-koontarool Afgooye ee duleedka magaalada Muqdisho.

Xaafadda uu muranka ka taagan yahay waxaa wax ka deggan ciidamo ka tirsan dowladda oo lasoo wariyay inay kasoo baxeen furimaha dagaalka, maadaama la barakiciyay qoysaskooda.

Si kastaba, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay laamaha amniga dowladda Soomaaliya oo ku aadan dagaalka ka dhacay halkaasi.

Muqdisho 2ka Nofeembar 2024 Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Soomaaliya, Mudane Cabdulqaadir Cali Dige oo qoraal soo saaray ayaa shaaca ka qaaday inuu iska casilay xilka uu ka hayay ee Villa Soomaaliya, wuxuuna soo saaray warbixin dheer.

Mr. Dige ayaa qoraalkiisa ku caddeeyay inuu maanta ka tegay shaqada, isaga oo u mahadceliyay madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud

“Maanta oo ay taariikhdu tahay 2’da Nofeembar 2024 waxa aan halkan ku soo gudbinayaa warqadda shaqo ka tegista xilka Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Qaranka (Villa Soomaaliya) aniga oo Madaxwaynaha JFS uga mahad celinaya fursaddii uu ii siiyay in aan la shaqeeyo laba xilli oo xasaasi ahaa” ayuu ku yiri warqadda is-casilaadda.

Waxaa kale oo uu yiri ““Sida hagar la’aanta ah ee Madaxweynaha Qaranku uga shaqeynayo hirgalinta qorsheyaasha qaran, waxaa barbar yaalla hab-dhaqanka madaxda iyo shaqsiyaadka qaar oo ku dhisan dano gaar ah, inta badan wararka taban ee bulshada iyo dowladda kala fogeeya waa kuwo ay abuureen ama ay sababeen shaqsiyaadkaas. Arrimahan ayaa daboola guulaha waaweyn ee la gaaray”.

Sida ogaatay Caasimada Online, sababta ka dambeysa is-casilaada Cabdulqaadir Cali Dige ayaa la xiriirta khilaaf muddo soo huursanaa oo ka dhexeey isaga iyo Cabdiraxmaan Xudeyf oo ah afhayeenka cusub ee madaxweynaha, kaas oo lasoo magacaabay bilooyin ka hor.

Khilaafka labada nin ayaa si weyn loo dareensanaa, wuxuuna gaaray heer bogga Villa Soomaaliya aan lagu baahin shirarka jaraa’id ee uu qabto afhayeenka, wuxuuna taasi bedddalkeeda adeegsanayay  warbaahinta dowladda iyo midda madaxa banaan.

Si kastaba, arrinta ayaa hadda u muuqata inay dhinac u dhacday, maadaama uu gabi ahaan shaqadii isaga tegay agaasimaha warfaafinta ee madaxtooyada Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 1ka Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u fashilmay shirkii wadatashiga qaranka? Maxayse beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo siiso #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriaga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday dalka inay ka dhacdo doorasho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? 

Yaa #Soomaaliya ka dhigay dalka ugu musuqmaasuqa badan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Turkiga 1ka Nofeembar 2024 Wasiiru dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Cumar Cali Cabdi ayaa Safiirka dowladda Turkiga u jooga Soomaaliya kala wareegay afar doomo oo loogu tala galay ciidamada Badda Soomaaliya. Munaasabadda doomahan ay kula wareegtay Soomaaliya oo ka dhacday Dekada weyn ee magaalada Muqdisho waxaa ka qeyb galay Taliyaha ciidanka xoogga dalka, Taliye ku xigeenka ciidanka Dhulka, Taliyaha ciidanka Badda, iyo saraakiil kale.

Afarta doomood ee Turkiga ku wareejiyay Soomaaliya ayaa la tilmaamay in noocoodu yahay kuwa aad u dheereeya oo loo adeegsan doono sugitaanka amniga xeebaha Soomaaliya.

Safiirka Turkiga u jooga Soomaaliya oo hadal ka jeediyay munaasabada ayaa tilmaamay in doomahaan ay gacan ka geysan doonaan xoojinta amaanka xeebaha Soomaaliya, isagoo xusay in taageerada Turkiga ay sii kordhayso tan iyo wixii ka dambeeyay sanadkii 2011.

Wasiiru dowlaha Wasaaradda Gaashaandhigga Cumar Cali Cabdi ayaa u mahadceliyay dowladda Turkiga, wuxuuna sheegay in doomahaan ay wax weyn ka tari doonaan dagaalka lagula jiro kooxaha halista ku ah amniga badda Soomaaliya.

Ugu dambeyntii Wasiir Cumar Cali ayaa ugu baaqay dadka Soomaaliyeed iney ka faa’iidaystaan khayraadka badan ee dhex yaala xeebaha dalka Soomaaliya.

Muqdisho 1ka Nofeembar 2024 Wasiirka Arrimaha Dibedda Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi ayaa qoraal kulul ugu jawaabay siyaasiyiinta mucaaradka iyo maamul goboleedyada ka-hor yimid go’aanadii ka soo baxay shirka Golaha Wadatashiga Qaran. 

Madaxda shirka Golaha Wadatashiga Qaran ayaa ku heshiiyay qorshaha geedi socodka bilaabista doorasho qaran oo qof iyo cod ah, oo lagu sii billaabayo dowlad goboleedyada bilaha June iyo September ee sanadkan 2025-ka. 

Hase yeeshee, qoraallo is xig-xigay ayey Jubaland, Puntland, Shariif Sheekh Axmed, Farmaajo, Kheyre iyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur uga hor-yimaadeen go’aankan kuna sheegeen isku day muddo kororsi. 

Hal mar ayaa qayladhaan afka la goostey, waraaqo isku eg iyo walaahow ay saldhig u tahay dimuqraadiyad phobia iyo cabsi in shacabku ay yeeshaan go’aanka doorashada madaxda iyo dadka matalaya.

Ninkii odoga ahaa wuxuu yiri “haddii sanadkaan faataxo aad aqrisay uu ilaahay wax kugu siiyey, sana walba faataxo lee maad taagnaanee qur’aanka kale u gudub” Gen. Mahad.

Hadda sanad walba doorasho dadban iyo waraaqo daad ah oo isku mid ah lama ag-taagnaan karee waa la isku fahmaye wax kale hala keeno, oo shacabka fursad haloo ogolaado ay codkooda ku doortaan cidda ay rabaan!

Dawladdu waxay u xilsaaran tahay dalka in Laga qabto doorasho qof iyo cod ah, oo ah midda dastuurka dalku uu qabo.

Muqdisho 1ka Nofeembar 2024 Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa shalay ansixiyay ansixiyay in Xafiiska Qaramada Midoobay ee Kaalmaynta Soomaaliya ee (UNSOM) loo beddelo mid KMG ah, labada sano ee soo socota.

Go’aankan ayaa yimid kadib markii Dowladda Soomaaliya ay 9-kii bishan ku dhawaaqday go’aanka ay ku joojisay howlihii UNSOM. 

Warqad ay Wasaaradda Arrimaha Dibadda u dirtay Qaramada Midoobay ayaa lagu codsaday in howlaha UNSOM la soo afjaro, isla markaana aan la cusboonaysiin waqtiga howlgalka oo ku ekaa bisha October.

Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa ansixiyay qaraar ogolaanaya in Xafiiska Qaramada Midoobay ee Kaalmada Soomaaliya (UNSOM) loo wareejiyo kooxda Qaramada Midoobay (UNCT) muddo labo sano ah kadib codsi ka yimid dowladda Soomaaliya. 

Qaraarkan oo ay Golaha Ammaanka horgaysay UK, waxa uu u codeeyay  dhammaan 15-ka xubnood ee Golaha Ammaanka.

Waxaa lagu sheegay in xilliga kala guurka ah howlaha taageerada Qaramada Midoobay ee dalka loogu yeeri doono howlgalka KMG ah ee Soomaaliya (UNTMIS).

Qaraarka ayaa lagu xusay in xil wareejinta xafiiska UNSOM ay bilaaban doonto 1-da November. 

Ergeyga UK u qaabilsan Qaramada Midoobay Barbara Woodward ayaa ku tilmaamtay codeynta qaraarka inuu yahay bilawga xilliga muhiimka ah ee Soomaaliya. 

“UNSOM waxa ay ciyaartay door muhiim ah tan iyo markii la aasaasay 2013-kii, iyada oo taageerta nabad-dhisidda iyo dhismaha dawladnimada Soomaaliya iyada oo fulinaysa hagidda siyaasadda, isku-dubbaridka, kaalmaynta farsamada iyo hawlaha dhisidda awoodda,” ayay tiri. 

Dowladda Soomaaliya waxay soo dhowaysay go’aanka Golaha Ammaanka ee in UNSOM loo beddelo hawlgal ku meel-gaar ah labada sano ee soo socota, kaasi oo loogu magac daray UNTMIS.

Jubblabd  1ka Nofeembar 2024 Maamulka Jubaland ayaa billaabay tallaabooyin dhawr oo is xig-xiga ka hor inta aysan u jeedsan qabanqaabada doorasho muran badan uu ka taagan yahay.

Ciidamada nabad sugidda iyo kuwa madaxtooyada ayaa billaabay hawlgallo gudaha Kismaayo oo ay meesha kaga saarayaan wax kasta oo halis ah oo si uun qalqal u galin kara doorashada.

Waxaa ka mid in la baddelo dadka tuhunka laga qabo ee ciidanka ku jira. In awaamiir la siiyo ciidanka. Waxaa sidoo kale ka mid ah in ay xiraan ama tallaabo ka qaadaan cid kasta oo taageersan dowladda federaalka, ama mucaaradka ah.

Waxaa suurt-ogal ah in la xir-xiro dad ama la tarxiilo sidii horeyba looga bartay maamulkan.

Waxaa kale oo laga yaabaa in Jubaland weerarto ama gebi ahaanba kala dirto ciidamada federaalka inta yar ee ka joogta Kismaayo, waxayna arrintan ku caddahay warqaddii kasoo baxday madaxtooyada Arbacadii. Waxa ciidankan lagu eedeeyay in falal amni daro ku kaceen halkii hawlgalka Al-Shabaab ay ka qeyb gali lahaayeen.

Talaabada xigta ayaa ah in odayaasha, bulshada rayidka iyo cid kasta oo la heli karo laga hadal siiyo, saxaafadana u sheegaan in madaxweynaha taageersan yihiin, cid kasta oo kalena ay qaldantahay.

Tan ayaa looga gol leeyahay in lagu jiheeyo aragtida dadweynaha, looguna muujiyo in ay raali ka yihiin, oo ay doonayaan madaxweyne Axmed Madoobe.

Jubaland ayaa sidoo kale dhambaalo u kala diri doonta beesha caalamka, iyada oo xitaa la adeegsanayo saaxiibada sida siyaasiyiinta mucaaradka federaalka iyo maamulka Puntland.

Intan oo arrin marka la xaqiijiyo, ayaa laga yaabaa in la magacaabo guddiga doorashada, lana galo hawsha doorashada.

Sida iska cad, Axmed Madoobe ayaa mar saddexaad loo dooran madaxweynaha maamulka Jubaland, waana hoggaamiyaha ugu waqtiga dheer xilligan ee madaxda maamul goboleedyada Soomaaliya.

IMF 1ka Nofeembar 2024 Hay’adda lacagta adduunka ee IMF ayaa soo saartay warbixinteeda ku aadan hannaanka dib-u-eegista 4-aad wajigiisa 2-aad kadib shirar ay yeesheen IMF iyo dowladda Soomaaliya oo ka kala dhacay Turkiga iyo Mareykanka.

IMF ayaa warbixinta ay soo saartay ku amaantay dadaalka dowladda Soomaaliya ee horumarinta ilaha dhaqaalaha iyo dib-u-habeynta hannaanka maamulka maaliyadda dalka, oo ay ugu muhiimsan yihiin sare u qaadidda dakhliga gudaha iyo hagaajinta shuruucda maaliyadda.

Saadaasha kobaca dhaqaale soo-saarka gudaha ee Soomaaliya ayaa horumar sameeyay, inkastoo ay jiraan caqabado, hadana Sanadkan 2024-ka waxaa isbeddallo togan laga sameeyay wax soo saarka beeraha, dhoofinta, iyo nidaamyada xawaaladaha, iyada oo la filayo in uu sii socdo horumarkan ilaa 2025-ka.

Natiijo ahaan, kobaca dhaqaale soo saarka gudah (GDP) ayaa gaaray 4 boqolkiiba 2024 ilaa 2025.

In kasta oo ay jiraan caqabado amni, Dowladda Soomaaliya waxa ay u dhabar adeegtay dagaalka ay kula jirto kooxda khawaarijta argagixisada, waxa ayna sii waddaa la shaqaynta saaxiibada caalamiga ah si loo xaqiijiyo in si guul leh looga guuro Hawlgalkii Midowga Afrika oo hadda lagu badalayo ciidamo cusub horaanta sanadka soo socda ee 2025-ka. Khataraha jira ee mustaqbalka dhow waxaa ka mid ah isbaddalka cimilada ee saameeyay dhaqaalaha dunida.

Dowladdu waxa ay ku howlantahay in ay diiradda saarto sare u qaadidda dakhliga gudaha, iyada oo ujeedadoodu tahay in dakhliga gudaha uu si buuxda ugu filnaado kharashaadka joogtada ah marka lagaaro 2027, iyada oo sidoo kale dakhliga guduhu uu daboolayo kharashkaadka waxbarashada iyo caafimaadka.

Dakhliga gudaha ee Dowladda ayaa ahaa mid waafaqsan filashooyinkii lagu saadaqliyay jaangoyntii sii hore. Miisaaniyadda Dowladda ee 2025-ka ayaa odorosaysa marka loo eego dakhliga gudaha in dhaqaale soo saarka Gudaha (GDP) uu noqonayo 3.3 boqolkiiba.

Dowladdu waxa ay garowsan tahay muhiimadda ay lee dahay in horumar joogto ah laga sameeyo hannaanka dib-u-habaynta maaliyadda, iyada oo la raacayo qorshaha hagidda dakhliga ee xiliga dhexe ee dhawaan la shaaciyay (Medium-term Revenue Roadmap), qorsheyaashaas waxaa ka mid ah casriyaynta nidaamka furdooyinka, sharciga cashuuraha dakhliga iyo dhaqangalinta xooggan ee cashuuraha iibka.

Hannaanka Maareynta Maaliyadda Guud (PFM) ayaa ahaa mid ay Dowladdu ku guulaysatay ku dhaqmidiisa, iyada oo la hormariyay nidaamka mushaar bixinta, Hufnaanta iyo Isla xisaabtanka.

Bankiga Dhexe ee Soomaaliya (CBS) wuxuu horumarin ku sameeyay maamulka hannaanka Maaliyadda ee hay’adaha Dowladda. Waxa uu diiradda saaray xeel-dheerinimo maaliyadeed oo ay kamid yihiin kobcinta qaab dhismeedka sharciya, iyo kormeerka, hagaajinta tayada nidaamka xogta iyo kordhinta awoodaha farsamo.

Bangiga ayaa dadaal galiyay sii wadidda xoojinta nidaamka ka hortagga lacagta dhaqista iyo la dagaalanka maalgalinta argagixisada si loogu hoggaansamo xeerarka caalamiga ah.

Dowladda Soomaaliya waxa ay damacsan tahay dib-u-soo celinta lacagta Shilinka Soomaaliga ah (SOS) iyada oo la hirgalinayo guddiga dib-u-qaabaynta lacagta.

Lacagahaan ayaa u sahli doona gacasiyada yar yar ee Soomaalida in ay wax kala iibiyaan gaar ahaan waxa uu aad u taageeri doonaa wax kala iibsiga qiimihiisu hooseeyo, si loo xaqiijiyo in Shilinka Soomaaliya dib loogu daaboco si taxadar leh, siyaasaddiisuna ay daggan tahay ayaa Dowladdu waxa ay qorsheynayaaa in ay dhisto guddi kor-joogteeya dib-u-daabicidda lacagta iyada oo taageero ka helaysa IMF qeybta horumarinta xirfadaha.

Dhaqan galinta arrimaha lacag daabacaada waxa ay qaadan doontaa muddo u dhaxaysa 18 ilaa 24 Bilood, kadib marka la dhiso, lana dhameystiro arrimaha muhiim ka u ah lacag daabicidda ayaa Dowladdu waxa ay heli doontaan taageero maaliyadeed oo caalami ah.

Sidoo kale Dowladda waxaa ka go’an in ay horumariso tillaabooyin ka lagu xoojinayo horumarka ka hortagga faqriga iyo kor u qaadidda qorsheyaasha looga hortagayo Isbaddalka Cimilada iyo sare u qaadidda dhaqaalaha ganacsiga.

Dowladdu waxaa kale oo ay ku dadaalaysaa Waxbarashada, iyada oo xaqiijinaysa in caruurta Soomaaliyeed Iskuulada si toos ah u aadaan iyada oo la xaqiijinayo in gabdhuhu ay soo xaadiraan waxbarashada.

Waxaa sidoo kale dowladda mudnaan gaar ah u leh ka hortagidda saameynta dhaqaale ee isbaddalka cimilada iyo xoojinta amniga cunnooyinka.

Kamid noqoshada Ururka Bulshada Bariga Afrika oo abuuraya fursado muhiim ah ayaa sidoo kale loo baahan yahay in loo maareeyo sida ugu haboon hadii ay dhashaan caqabado lama filaan ah.

Ugu dambeyn, xafiiska howlgalka IMF ee Soomaaliya waxa uu u mahadcelinayaa masuuliyiinta dowladda Soomaaliya ee ay la galeen wada-hadalada miro-dhalka ah ee ay ka mid yihiin wasiirka maaliyadda, wasiirka batroolka, gudoomiyaha Bangiga Dhexe iyo masuuliyiin kale oo ka socday dowaldda Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 31ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay sababta uu muddo korarsi u sameeyey  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u rabaa labada aqal inay muddo kororsi u sameeyaan  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxayse tahay Madaxweyne aan wakhtigiisa dhammaan oo raba in muddo kororsi loo sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqday madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan adduunka  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu #Dowladda #Soomaaliya raba inuu u maamusho sidii gurigiisa oo kale  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 31ka Oktoobar 2024

Siyaasiyiinta mucaaradka ah ee kala ah Shariif Sheekh Axmed, Cabdiraxmaan Cabdishakuur iyo Xasan Cali Kheyre ayaa soo saaray war-saxaafadeed wadajir ah oo muddo kororsiga lagu go’aamiyey shirka golaha wadatashiga qaranka ay uga soo hor jeedaan.

“Waxaan shacabka Soomaaliyeed iyo beesha caalamka u caddeyneynaa in aannan marnaba aqbali doonin nooc kasta oo muddo-kororsi ah,” ayaa lagu yiri qeyb kamid ah qoraalka 3-da masuul ay soo saareen, iyagoo farriin adag u diray madaxda dowlad goboleedyada.

Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa ku heshiiyey in dalka doorasho qof iyo cod ah laga qabto, iyadoo muddo kordhin kale loo sameeyey madaxda dowlad goboleedyada, si doorashooyinkaas loogu diyaar garoobo, loona qabto sanadka dambe ee 2025-ka.

Waxaan si adag u canbaareynaynaa Go’aanka muddo kordhinta sharci darrada ah ee qaar ka mid ah xubnaha Golaha Wadatashiga Qaran u sameeyeen dawlad goboleedyada qaybta ka ahaa shirka.

Go’aanku wuxuu dalka u horseedayaa qalqal amni iyo xasilooni-darro siyaasadeed, waxayna halis ku tahay geedi socodka dhismaha nabadda iyo dowladnimada Soomaaliya.

Waxaan haddaba shacabka Soomaaliyeed iyo beesha caalamka u caddeyneynaa in aannan marnaba aqbali doonin nooc kasta oo muddo-kororsi ah.

Dowladnimada Soomaaliya waxa ay ku dhisan tahay dastuur federaal ah oo sharciyad u siinaya in Baarlamaanka dowlad-goboleedka uu soo saaro sharciga doorashooyinka labada heer ee degaan iyo dawlad-goboleed, maamulkuna dhiso guddi madaxbannaan oo qabta doorashooyinka labada heer ee dowlad-goboleedka.

Waxaan bogaadinaynaa Madaxweynaha dowlad-goboleedka Jubbaland oo iska diiday muddo-kororsiga, una jihaystay in uu maamulkiisu qabto doorashada Jubbaland.

Waxaan ugu baaqaynaa in ay doorashadaasi noqoto mid xor iyo xalaal ah.

Waxaan ugu baaqeynaa madaxda dowlad-goboleedyada Galmudug, Hirshabeelle, iyo Koonfur-Galbeed in ay ka waantoobaan muddo-kordhintan isku danaysiga ah, qabtaanna doorashooyinka dowlad-goboleedyada.

Waxaan kaga digaynaa Baarlamaanka Federaalka ah in ay meel-mariyaan sharciyo ka hor imaanaya dastuurka, kalana dhantaalaya midnimada iyo wadajirka dalka, iyo muddo kordhin sharci-darro ah oo u adeegeysa damac siyaasadeed shakhsi ah.

Waa in Baarlamaanku ku waano qaato waaya-ragnimadii laga dhaxlay meelmarinta damaca gurracan ee Madaxtooyada iyo halka ay ku danbaysay.

Waxaa ayaan-darro wayn ah in Madaxweynaha oo loo doortay ilaalinta dastuurka, midnimada dalka iyo wadajirka umadda uu ku tumanayo dastuurka, kuna hawllanyahay kala qaybinta dalka iyo kala irdhaynta bulshada Soomaaliyeed.

Waxaan caddaynaynaa in aysan jirin qolo kaligeed go’aan ka gaari karta masiirka dalka, kana tashan karta inta kale.

Waxaan mar kale Madaxweyne Xasan kaga digaynaa halista muddo-kororsigu leeyahay iyo jidka loo joojin-maayo oo ah mid lagu jabo, waxaana ugu baaqaynaa in uu dhalanteedka dhinac iska dhigo, garashada u soo laabto, muujinaya xilkasnimo, iyo qaangaarnimo siyaasadeed.

1. S2. Xasan Cali Khayre

3. Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame

Sheekh Shariif Sheekh Ahmed

Qatar 31ka Oktoobar 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa soo saaray qoraal uu kaga soo horjeedo go’aanka muddo kororsiga ah ee ka soo baxay shirka golaha wadatashiga qaranka, isagoo Xasan Sheekh ku eedeeyey inuu ku guul-dareystay ilaalinta dastuurka iyo midnimada dalka.

Farmaajo ayaa sheegay in madal ay ka maqan yihiin madaxda dowlad goboleedyada qaar aan go’aan masiiri ah lagu gaari karin, sidoo kale wuxuu sheegay in dowladda federaalka aysan hor istaagi karin doorashada dowlad goboleedyada, isagoo dowlad goboleedyada muddo kororsiga damacsan ka dalbaday inay doorasho aadaan.

Go’aannada caawa oo ay taariikhdu tahay 30-ka bisha Oktoobar 2024, ka soo baxay shirka ay magaalada Muqdisho ku yeesheen qaar ka mid ah Dowlad Goboleedyada iyo hoggaanka Dowladda Federaalka Soomaaliya, waxay dalka u jiheeyeen kala qaybsanaan siyaasadeed iyo khatar ku timi midnimada intii awal wada-joogtay.

Waxaa cad in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, uu meel iska dhigay waajibkiisii qaran ee ilaalinta dastuurka iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed, waxaana wax aad looga xumaado ah in uu si ku talagal ah u go’aansaday in talada iyo go’aannada masiiriga ah uu bannaanka ka dhigo qaar ka mid ah Dowlad Goboleedyada iyo hormuudka siyaasadda dalka oo muhiim u ah midnimadda iyo hannaanka siyaasadeed ee loo dhan yahay.

Haddaba, go’aannada ay soo saareen qaar ka mid ah xubnaha Madasha Wadatashiga Qaranku waa kuwa aan xambaarsanayn aragti heer qaran ah oo u adeegaysa midnimadda iyo nidaamka heshiiska lagu yahay, sidoo kalena waxa ay hareer marsan yihiin sharciga iyo dastuurka dalka.

Madaxweynaha Dowladda Federaalku malaha awood dastuuri ah oo uu ku hor istaagi karo doorashada madaxtinimada Dowlad Goboleedyada ee muddo xileedkoodii dhammaaday, sidaas awgeed, warka ka soo baxay shirka Madasha aan loo dhammayn ee Wadatashiga Qaran waxa uu halis gelinayaa xasilloonida iyo matalaadda siyaasadeed ee aas-aaska u ah dowladnimada iyo doorashooyinka.

Si buuxda waxaan u taageeraynaa in Dowlad Goboleedyada muddo xileedkoodu ka dhammaaday ay qabtaan doorashada Baarlamaanka iyo Madaxtinimada, si ay u helaan sharciyad iyo muddo xileed dastuuri ah, annagoo adkaynayna mowqifka Dowlad-goboleedka Jubbaland ee ku aaddan qabashada doorashada Madaxtinimo ee maamulkaas.

Hannaan doorasho oo heer qaran ah, nooc kasta uu noqonayo, waxaa saldhig u ah heshiis siyaasadeed oo loo dhan yahay oo horseedi kara doorasho xor iyo xalaal ah, taas oo ay u dhan yihiin dhinacyada siyaasadeed ee dalka.

Nooca iyo guddiga doorashada ee lagu xusay warka ka soo baxay shirka aan loo dhammayn ee Madasha Wadatashiga Qaranku waxa ay muujinaysaa damaca gurracan ee Madaxweyne Xasan Sheekh oo iska indho-tiraya waaqaca siyaasadeed ee dalka, muhiimadda xasilloonida siyaasadeed iyo nidaam doorasho oo lagu kalsoonaan karo, ayna kawada qayb qaataan dhammaan hormuudka siyaasaddu.

Ugu dambeyntii, waxaan Hoggaanka Dowladda Federaalka ugu baaqeynaa in ay usoo laabtaan sharciga iyo ilaalinta maslaxadda guud ee dalka, danta guudna ka hormariyaan damacooda gaarka ah.

Madaxda Dowlad Goboleedyadda, dhinacyada siyaasadda iyo madaxdii hore ee Qaranka waxaa waajib ka saaran yahay in ay u istaagaan ka hortagga in dalkaan dib loogu celiyo qalalaase siyaasadeed iyo khilaafaad wiiqi kara dib u dhiska qaranka iyo baadi goobka midnimada iyo wadajirka shacabka Soomaaliyeed.

DHAMMAAD

Muqdisho 31ka Oktoobar 2024 Agaasimaha Hey’adda Sirdoonka Mareykanka ee CIA William J. Burns oo maanta booqasho ku yimid magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya.

Agaasimaha ayaa kulan gaar la yeeshay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh iyo Agaasimaha Sirdoonka Soomaaliya ee NISA Cabdullaahi Sanbaloolshe.

Horaantii bishii Janaayo 2024 ayuu sidaan oo kale Muqdisho u yimid sarkaalkaan, xilligaas oo uu la kulmay Madaxweynaha iyo Agaasimihii hore ee NISA Mahad Salaad.

Agaasimaha CIA-da Mareykanka iyo madaxda Soomaaliya ayaa iska xog wareystay arrimaha gobolka, amniga iyo iskaashiga Soomaaliya iyo Mareykanka.

Markii laga soo tago xiisadda ka taagan gobolka, waxaa meesha ka sii baxaysa shuruucdii caalamka ee kala xakameynta dowladaha looga hortegi jiray.

Mareykanka ayaa lagu xantaa inuu saameyn ku leeyahay xiisadda ka taagan gobolka Geeska Afrika, waxaana qodobadii laga wadahadlay ka mid ahaa xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya.

Dowladda Soomaaliya ayaa ku adkeysatay inay ka hortagto damaca Itoobiya ay ku dooneyso badda Soomaaliya, waxaana dowladaha Soomaaliya iyo Mareykanka ay hoosta ka xariiqeen inay muhiim tahay wadajirka, madax-banaanida iyo gobanimada Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Muqdisho 31ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sheegay in madaxda maamul goboleedyada ee khilaafku uu kala dhaxeeyo ay ka dowlad federal ahaan kala hadlayaan tabashadood, horreyna ay ula hadleen.

madaxweynaha waxa uu rajo ka muujiyay in is mari-waaga jira uu meesha ka bixi doono, maadama sida uu sheegay mas’uuliyiintaan ay horey qayb uga ahaayen go’aanno masiiri ah oo dalka lagu hoggaamiyay.

Hadalkaan ayuu ka sheegay madaxweynuhu kulan casho ahaa oo xildhibaannada labada aqal ee baarlamaanka Soomaaliya uu habeen hore ugu sameeyay magaalada Muqdisho , waxaana uu ka dalbaday kulan gaar ah oo uu ku hortagayo fadhiga baarlamaanka.

“Walaalaheen waa la hadleynaa, awalna waa la hadalnay waa daba joogeynaa haddii ay naga ogolaadaan inaan u tegno waan u safreynaa, haddii ay naga ogolaadaan inay noo yimaadaan waan baryeynaa inay noo yimaadaan dhib iyo colaad halkaan kasoo jirto malaha, iyagana waa dad mas’uuliyiin oo sharaf iyo karaamo leh waayey,” ayuu sii raaciyay.

Hadaba maamulka Puntland ayaa jawaab ka bixiyay hadalkii uu xalay madaxweynaha jeediyay, iyagoo sheegay in tasi aysan ahayn jawaabtii ay ka sugayeen madaxweynaha.

“Madaxweyne Xasan xujooyin badan baa ku maqnaa oo caleemo saarkii madaxweyne Deni oo isagana ka soo qeybg-galay ayuu Deni dhigay gogol Soomaaliyeed madaxweynaha aqbalay markii uu Xamar tagayna uu gogoshii diiday taas waxaa xigay dhor goor oo kale oo ay ka mid ahayd maalintii Nabadda Adduunka waxa uu madaxweyne Deni goob fagaaro ah ka sheegay in Puntland ay wadahadal diyaar u tahay oo mas’uuliyiintii halkaas joogtay u sheegay inay farriintaas qaadaan weyna u geeyeen,” ayuu yiri wasiirka warfaafinta ee Puntland Maxamuud Caydiid Dirir oo BBC-da la hadlay

“Marka madaxweynaha hadalka maanta laga rabay oo anaga iyo Soomaaliba sugeynay ayaa waxay ahayd inuu yirahdo, waxaan aqbalay gogoshii uu fidiyay madaxweyne Saciid Cabullaahi Deni oo ahayd meel fagaaro ah aan ku garnaqsano, hadaanu gar leenahayna hanaloo garaabo, hadaanu gardarannahayna hanalaqabto ee ma ahayn inuu yirahdo walaalahay waan u tagayaa waxaynaa taasi ahayd,” ayuu intaasi ku daray.

“Madaxweynaha waxa markii uu arkay xildhibaanada uu la kulmay uu kala hadlayay in la meel-mareeyo doorashada qofka iyo codka ah ee uu doonayo Khamiista loogu meel-mariyo ayuu ogaaday in wax aan heshiis lagu ahayn aanu socon doonin, madaxweynaha waxaanu ogeyn in Puntland ay mar hore go’aan ka gaarto inta lakala maqan yahay wax allaale wixii sharci ku saabsan ee la gaaro inaanay agteeda ka soconeyn oo aanu sharci noqon doonin waxaan heshiis lagu wada ahayn.”

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan meel xun uu gaaray khilaafka dowladda, federaalka, Puntland iyo Jubaland oo aan ka soo qayb galin wajiga labaad ee shirka oo looga hadlayay arrimaha doorashooyinka kuwaas oo dhaliyay muran xoogan, maadaama ay isku khilaafeen saddexda dhinac.

Madaxweynaha Jubaland Axmed Madoobe ayaa ku adkeystay in aan laga hadli karin doorasho iyo masiirka umadda ilaa shirka laga heshiiyo waxyaalaha qaar.

Madaxweyne Xasan iyo Ra’iisul wasaarihiisa Xamse ayaa isku day badan sameeyay si Axmed Madoobe ay ugu qanciyaan ajandahooda Siyaasadeed balse kuma aysan guuleysan.

Jubbaland  31ka Oktoobar 2024 Warsaxaafadeed kasoo baxay madaxtooyada Jubbaland ayaa waxaa lagu caddeeyay mowqifkooda ku aadan go’aannada xasaasiga ah ee xalay kasoo baxay shirka golaha wadatashiga qaranka oo lagu go’aamiyay muddo kororsi 1 sano ah oo loo sameeyay madaxda dowlad goboleedyada, si dalka looga qabto doorashoo toos ah.

Jubbaland ayaa si cad u diiday muddo kororsiga lagu dhawaaqay, waxayna sheegtay in iyadu aanay qayb ka noqon doonin heshiiska la gaaray.

Sababta ay ku diiday muddo kororsiga waxa ay ku sheegtay in halkii sano ee hore loogu daray maamullada dalka aanay waxba ka fulin waxyaabihii lagu heshiiyay, isla markaana tallaabada hadda la qaaday ay dalka u horseedi karo firaaq dastuuri ah.

Sidoo kale waxa ay Jubbaland shaaca ka qaaday in maamulladu ay iyagu u madax bannaan yihiin doorashadooda, sidaas darteeda ay doorashada Jubbaland ku dhici doonto waqtigeeda.

“Jubbaland waxay xaq u leedahay iyada oo ilaalineysa in Firaaq dastuuri ah in uusan dhicin in Doorashada heerarka kala duwan ay ku dhacaan waqtigooda aysana dhicin mudo kordhin kale. Sida ku cad qodobka 80-aad ee dastuurka Jubbaland Gudiga madaxa banaan ee xuduudaha iyo doorahooyinka Jubbaland ayaa xaq u leh qabashada doorashooyinka golayaasha deegaaanka, Baariamaanka iyo Madaxtooyada” ayaa lagu yiri qoraalka  ka soo baxay maamulka Jubbaland.

Waxaa kale oo Jubbaland ay warsaxaafadeedkan ku faah-faahisay sababaha ay uga baxday shirka, iyada oo ku dooday in ay soo jeedisay in la raadiyao maamullada maqan, sida Puntland iyo SSC-Khaatumo, balse dowladda federaalka ay ka hortimid soo jeedintaasi.

Ugu dambeyn, Jubbaland ayaa ugu baaqday Baarlamaanka Soomaaliya, dowlad goboleedyada, beesha caalamka iyo shacabka Soomaaliyeed in loo istaago ilaalinta geeddi socodka dhismaha qaranka Soomaaliyeed iyo ku dhaqanka dastuurka lagu heshiiyay.

Tallaabada ay qaaday Jubbaland ayaa ku soo aadeysa xilli warmurtiyeedka laga soo saaray shirka golaha wadatashiga qaranka lagu go’aamiyay in dalka ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, isla markaasna la isku raacay in dib loo dhigo doorashooyinka maamul goboleedyada oo la qabtay bisha Septembar ee sannadka soo socda ee 2025-ka.

WARARKA MAANTA 30ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u fashilmay shirkii wadatashiga madaxda qaranka ee #Muqdisho ka dhacay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuuse u diiday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxuuse Dastuurka wax uga beddelay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha soo socda? Maxayse Guddoomiye Xaliimo Yare u fashishay shaqsiyada iyo khaa’innimada Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Bare “Dhaweeye” oo hadda ka hor si qabiilnimo ah ugu hanjabay markii ay damacsanayd inay doorasho ka qabato #Kismaayo? Yaa la khaldi karaa maanta? Yaa noqotay dowladda ugu musuqmaasuqa badan #Soomaaliya? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 30ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Dowladda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, oo xalay kulan la qaatay Guddoonka iyo Xildhibaannada Labada Aqal ee Baarlamaanka, ayaa sheegay inuu diyaar u yahay inuu la hadlo Puntland iyo Jubbaland,  oo khilaaf siyaasadeed uga maqan miiska wada xaajoodka. Madaxweyne Xasan Sheikh ayaa yiri,”Walaalaheen naga aragtida duwan waa la hadlaynaa, haddii ay noo ogolaadaan waan u tagayaa, haddii kalena way noo imaanayaan. Wadajir iyo midnimo ayaan rabaa. Maanta dadkeenna waxaa u furan fursad weyn oo ay ku gaari karaan rajadooda”.

Xasan Sheikh oo khudbad 25 daqiiqo   soconaysay u jeediyay labada aqal ee baarlamaanka iyo qaar kamid ah madaxweynayaasha dowlad goboleedyada oo goobta ku sugnaa, ayaa geesta kale baarlamaanka usoo bandhigay codsi ku saabsan kulan gaar ah oo uu ku hortagayo fadhiga Baarlamaanka si uu ugala hadlo arrimaha hortabinta leh ee qaranka.

Madaxweynaha ayaa ammaanay hoggaamiyeyaasha Dowlad-goboleedyada ee ka soo qayb-galay Madasha Wadatashiga Qaranka, oo looga arrinsanayo qorshaha dib-u-xoreynta deegaannada ay gacanta ku hayaan Alshabaab, iyo xaqiijinta doorashooyin qof iyo cod ah.

Si kastaba ha ahaatee, madaxweyne Xasan Sheikh ayaa la filayaa inuu baarlamaanka ka codsado inay ansixiyaan Sharciga doorashooyinka, Sharciga ururada iyo xisbiyada Sharciga iyo Guddiga doorashadda, si uu billow ugu noqdo qorshihiisa doorasho qof iyo cod.

Muqdisho 30ka Oktoobar 2024 Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya ayaa caawa qaaday tallaabo kale oo ay ku ciqaabeyso Itoobiya, si ay u ilaaliso danaha qaranka Soomaaliyeed, waxayna dalka ka ceyrisay diblomaasi kale oo Itoobiyaan ah.

“Wasaaradda waxay ku dhawaaqaysaa in mudane Cali Maxamed Aadan oo hadda ah La-taliye sare ee Safaaradda Jamhuuriyadda Federaalka Dimuqraadiga Itoobiya ee Soomaaliya, uu ku kacay falal aan waafaqsanayn xilkiisa diblumaasiyadeed,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay inay ka go’an tahay ilaalinta madax-bannaanideeda iyo ku dhaqanka sharciga caalamiga ah.

“Ficillada u uku kacay Cali Maxamed waxay jebinayaan heshiiska Vienna ee Xiriirka Diblumaasiyadeed (1961), gaar ahaan Qodobbada 41 iyo 42, kuwaas oo faraya diblumaasiyiinta inay ixtiraamaan shuruucda dalka martida loo yahay oo aysan ku lug yeelan arrimaheeda gudaha,” ayaa lagu yiri qoraalka dowladda Soomaaliya.

Wasaaradda ayaa si cad ugu dhawaaqday in Cali Maxamed Aadan uu yahay “shakhsi aan la rabin” (persona non grata), iyadoo lagu wargeliyey in dalka uu deg deg uga baxo.

“Waxaa Cali laga doonayaa inuu uga baxo Soomaaliya 72 saacadood gudahood, marka uu helo ogeysiiskan,” ayaa lagu yiri qoraalka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya.

Tallaabadani waxay marag u tahay sida dowladda Soomaaliya ay uga go’an tahay ilaalinta habraaca diblumaasiyadeed ee caalamiga ah iyo difaacidda madax-bannaanideeda qaranka, sida ku cad qoraalka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Soomaaliya.

Dowladda Soomaaliya ayaa isha ku heysa ficillada guracan ee Itoobiya ay ku ka ceyso, waxayna labada dalka diblomaasiyadoodu gaartay heer loo kala yeerto safaaradaha, kiisaskaan is dabajoogga ah ayaa ka dhashay damacii guracnaa ee Itoobiya ka galay badda Soomaaliya.

Muqdisho 30ka Oktoobar 2024 Kadib muddo ay xiisado siyaasadeed ka dhex taagnaayeen dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada qaar waxaa la galay maalmo aamusnaan ah, balse dadka qaar ay ku sifeeyeen in la isku baadi-maqanyahay, hoostana ay ka socdaan waxyaabo badan.

Safarkii Hoggaamiyaha Jubbaland Axmed Madoobe uu ku tagay dalka Kenya ayaa la sheegay in Madaxweynaha dalkaas Williom Ruto uu ku qanciyay in uu ilaa xad hoos u dhigo heerka xiisadda, markii uu Kismaayo kusoo laabtana wuxuu saaxiibadiis u sheegay in la dhimo xasaradda.

Sidaas oo ay tahay Axmed Madoobe weli isma xaadirin shirka Madasha wadatashiga Qaran ee Muqdisho oo laga sugayo, mana uusan soo saarin hadal uu ku diidanyahay.

Tan ayaa lagu macneeyay in uu wadahadal u socdo isaga iyo madaxda dowladda federaalka.

Dhanka kale, warar lagu kalsoonyahay ayaa sheegaya in dowladda federaalka ay hoosta ka waddo abaabul sii xoogeysanaya oo ka dhan ah Axmed Madoobe, iyada oo xitaa xiriir la samaysay dad uu ka midyahay Wasiirkii hore ee Duulista Hawada Soomaaliya Oomaar oo ah musharax muddo dheer raadinayey xilka Madaxweynaha Jubbaland.

Sidoo kale, waxaa jira warar la hubo oo tilmaamaya in ciidanka Jubbaland ay ku kala qeybsanyihiin taageerada Axmed Madoobe, durbana ay bilaabatay saansaan kacdoon isaga ka dhan ah.

Dowladda federaalka waxa ay doonaysaa in dalka laga qabto doorasho qof iyo cod ah oo halmar dalka ka wada dhacda, dowlad goboleedyadana aysan qaban wax doorasho ah xiligaas ka hor.

Axmed Madoobe ayaa qaba in arrintan ay tahay qiyaano la doonayo in inta aan xiligaasba la gaarin kursiga looga hoos bixiyo, laguna soo dhisayo siyaasi ay isku beel yihiin.

Waxay u egtahay in Axmed Madoobe uu ku dhiiran la’yahay in uu doorasho iskiis ah qabsado, maadaama uusan hubin talaabada falcelinta ee suurtogalka ka ah dowladda federaalka.

Muqdisho 30ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa xalay kulan casho sharaf ah la qaatay Guddoonka iyo Xildhibaannada Labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, isagoo gudbiyey codsi ku saabsan kulan gaar ah oo uu ku hortagayo fadhiga Baarlamaanka.

Munaasabadda waxaa ka qeyb-galay Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamse Cabdi Barre, iyo kuxigeennadiisa, iyo Madaxweyneyaasha Dowlad-goboleedyada; Galmudug, Mudane Axmed Cabdi Kaariye; Koonfur-galbeed, Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed; iyo Hirshabeelle, Mudane Cali Cabdullaahi Xuseen.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa bogaadiyey Madaxda Dowlad-goboleedyada ka qayb-galay Madasha Wadatashiga Qaranka, taasoo lagaga arrinsanayo aayaha iyo horumarka dalkeenna, gaar ahaan dhammaystirka dib-u-xoreynta deegaannada gacanta argagixisada ku jira, adkaynta amniga, dib-u-dhiska Ciidamada Qalabka Sida, iyo xaqiijinta himilada shacabka Soomaaliyeed ee doorashada hoggaankooda.

“Walaalaheen naga aragtida duwan waa la hadlaynaa; haddii ay noo ogolaadaan waan u tagayaa, haddii kalena way noo imaanayaan. Wadajir iyo midnimo ayaan rabaa. Maanta dadkeenna waxaa u furan fursad weyn oo ay ku gaari karaan rajadooda, waxaana si wadajir ah uga shaqeynaynaa adkaynta amniga dalka, dhammaystirka dib-u-xoreynta deegaannada ay ku dhuumaaleysanayaan argagixisadu, iyo xaqiijinta Soomaaliyada ay inaga sugayaan shacabkeennu.”

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa intaas ku daray “Walaalaha naga aragtida duwan waan la hadlaynaa, haddii ay noo oggolaadaan waan u tagayaa, haddii kale way noo imaanayaan. Wadajir ayaan rabaa iyo midnimo.”

Madaxweynaha ayaa xusay doorka muhiimka ah ee ay Xildhibaannada Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya qaateen muddadii la soo dhaafay, iyagoo dhexda u xirtay qabyo-tirka dastuurka, difaaca iyo adkeynta midnimada dalka, waxa uuna adkeeyey rajada shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan horumarinta dowladnimada.

Jubbaland 30ka Oktoobar 2024  Nin horey ganacsade u ahaa oo lagu magacaabo Cabdirisaaq Cali Dheere ayaa shir jaraaid oo uu ku qabtay Kismaayo uga digay madaxweynaha Jubaland Axmed Maxamed Islaam in uu mar kale doorasho iskiis ah kusoo boxo.

Wuxuu sheegay in sida uu qabo dastuurka Jubaland, uusan mar saddexaad xilka isu soo taagi karin Axmed Madoobe.

“Waxaan haynaa sidoo kale waraaqdii uu Axmed saxiixay ee heshiiskii siyaasadda ee 2019-kii uu ku ballan qaaday in uusan markale isa soo sharaxaynin,” ayuu yiri Cabdirisaaq oo ah nin dhallinyaro aqoonyahan ah oo mar noloshiisa ku noolaa Maraykanka, kana mid ah dadkii lasoo shaqeeyay Axmed Madoobe.

Buuqii ka dhashay doorashadii Jubaland ee 2019-kii ayuu Axmed Madoobe heshiis la galay musharixiintii kala ahaa Cabdinaasir Seeraar , Sheekh Daahir iyo Xildhibaan Cabdirishiid Xiddig, waxaana ka mid ahaa qodob uu ku ballan-qaaday in uusan mar kale isa soo sharixi doonin.

Musharax Cabdirisaaq wuxuu sheegay in haddii Axmed Madoobe uu ka dhego adeego baaqiisa, ay markaas cawaaqib xumo ka dhallan doonto.  Ma uusan faahfaahin talaabada uu qaadayo.

Warar hoose oo Caasimada Online heshay ayaase sheegaya in Cabdirisaaq uu maalmahanba ciidan iyo hub uruursanayay, iyada oo kala qeybsanaan baahsan ay soo kala dhex galayso ciidamada Jubaland.

Arrintan ayaa cabsi xooggan ka abuurtay magaalada Kismaayo, oo sanadihii dhowaa ka mid aheyd magaalooyinka ugu nabdoon Soomaaliya.

Axmed Madoobe ayey sidoo kale dowladda federaalka isku khilaafsan yihiin arrimaha doorashada.

Madaxda dowladda federaalka ayaa doonaya in la qabto doorasho qof iyo cod ah. Hase yeeshee Axmed Madoobe ayaa dooday in doorasho toos ah ay u baahan tahay muddo kordhin la sameeyo. Waxaa la filayaa in Jubaland ay toddobaadyo gudahood ku qabato doorasho aan toos aheyn.

Muqdisho 30ka Oktoobar 2024 Madxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo xalay kulan gaar ah la qaatay guddoonka iyo xildhibaannada labada Gole ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa ka hadlay arrimo ku aadan xaaladda siyaasadeed ee dalka.

Xasan Sheekh ayaa soo hadal qaaday khilaafka culus ee xilligan kala dhexeeyo madaxda dowlad goboleedyada ee Puntland iyo Jubbaland ee ka maqan shirka golaha wadatashiga qaranka ee haatan ka socda gudaha xarunta Villa Soomaaliya ee magaalada Muqdisho.

“Camal walaal camankoo galaa, carrabkaana looga bixiyaa, macnaheedu waxaa waayay walaalkaa haddii uu xanaaqo xagga ayuu fariisanayaa, laakiin waa lala hadlaa” ayuu yiri.

Madaxweynaha ayaa shaaca ka qaaday inuu diyaar u yahay inuu u safro magaalooyinka Garoowe iyo Kismaayo, ama ay iyagu yimaadaan magaalada Muqdisho, si ay isaga, Saciid iyo Axmed Madoobe uga wada-hadlaan khilaafka dhexdooda ah.

“Walaalaheen waa la hadleynaa, awalna waa la hadalnay waa daba joogeynaa haddii ay naga ogolaadaan inaan u tegno waan u safreynaa, haddii ay naga ogolaadaan inay noo yimaadaan waan baryeynaa inay noo yimaadaan dhib iyo colaad halkaan kasoo jirto malaha, iyagana waa dad mas’uuliyiin oo sharaf iyo karaamo leh waayey” ayuu sii raaciyay.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in dowladdiisu aanay qaadi doonin tallaabo ka dhan ah labadaasi maamul, balse go’aammada ay soo saarayaan ay noqon doonaan kuwo ay raalli ka noqdaan oo ay ku jirto maslaxdda guud iyo horumarka dalka.

“Wax kasta oo aan qaadeynana waxay noqon doonaan wax ay raalli ka noqdaan wax ay ka qoomameeyaan ma noqon doonaan, waana u howl haynaa” ayuu mar kale yiri.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan meel xun uu gaaray khilaafka dowladda, federaalka, Puntland iyo Jubbaland oo ku kala tegay siyaasadda, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka oo dhaliyay muran xoogan, maadaama ay isku khilaafeen saddexda dhinac.

WARARKA MAANTA 29ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa qasbay inuu Madaxweynihii hore Mudane Shiikh Shariif Shiikh Axmed digniin u diro Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ma waxuu soo wada 276 xildhibaan oo kale si uu mar kale u faliso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” sidii uu u galay Madaxweyne hore Kornayl Cabdilaahi Yuusu Axmed? Maxay tahay sababta kaliftay inuu Madaxweyne hore Mudane Shiikh Shariif warbaahinta u soo mariyo Dowladda #Soomaaliya ee fashilkeeda iyo burburkeeda uu horseeday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaase diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu muddo korosi sharci daro ah ku darsado Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa boobay hantidii dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024 Wasiirka Wasaaradda Gaashaandhigga XFS Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur ayaa xarunta Wasaaradda Gaashaandhigga ku qaabilay Ergeyga Gaarka ah ee dowladda Jarmalka u qaabilsan Geeska Afrika Amb. Heiko Nitzschke.

Wasiirka iyo Ergayga ayaa kulankooda diiradda ku saaray howlgallada lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta iyo taageerada ay dowladda Jarmalka siin karto ciidanka xoogga dalka.

Sidoo kale labada masuul ayaa kulankooda diiradda ku saaray arrimo ay ka mid yihiin wareejinta howlgalkii ATMIS, u guuridda howlgalka cusub ee AUSSOM iyo xaqiijinta amniga guud ee Soomaaliya.

Sidoo kale, kulanka ayaa waxaa looga hadlay walaaca gobolka ee la xiriira ku xad-gudubka Itoobiya ee madax-bannaanida iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.

Wasiirka Difaaca Dowladda Soomalaiya ayaa Jarmalka ka dalbatay inay xoojiyaan mowqifka Soomaaliya ee ilaalinta madax-bannaanida qaranka.

Jarmalka ayaa kamid ah dowladaha muhiimka ah ee Yurub, waxayna Soomaaliya ku tagaeereen qadiyadda ay ka taagan tahay xad-gudubka Itoobiya oo noqday mid caalamka dhan u wada jeedo.

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Shariif Sheekh Axmed ayaa maanta jeediyey khudbad uu ku weeraray nidaamka uu Madxaweyne Xasan Sheekh ku hoggaaminayo dalka.

Sheekh Shariif ayaa sheegay in dalku uu ku socdo ‘waddo aan toosneyn’ isla markaana toosintiisa ay masuuliyad ka saaran tahay xisbiyada siyaasadda dalka.

Sidoo kale Sheekh Shariif ayaa sheegay in hadda dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh ay ku mashquulsan tahay inay bedesho dastuurkii umadda Soomaaliyeed ay ku heshiisay.

“Waddo qaloocan oo talo aan la isku darsa karin oo dastuurkii dalka ee umadda meel la iska dhigay ayaa hadda dalka lagu hoggaaminayaa,” ayuu yiri Madaxweynihii hore ee dalka.
Shariifka ayaa toos ugu dhaliilay Xasan Sheekh inuu diiday inuu talo ka qaato saamileyda siyaasadda, isagoo tusaale u soo qaatay arrinta dastuurka iyo tan doorashooyinka dalka.

Sheekh Shariif ayaa hadalkaan ka sheegay madal uu kula hadlayey xubnaha xisbigiisa, kuwaas ooo u badnaa xubno hadda ku soo biiiray xisbiga uu hoggaamiyo ee Himilo Qaran.

Sheekh Shariif ayaa dhalinyarada ku bogaadiyey inay ku biiraan xisbiyada dalka, maadaama ay hadda heystaan fursad qaali ah oo jiilashii ka horeeyey aysan heli jirin.

New York 28ka Oktoobar 2024 Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay Guterres ayaa Isniinti shalay ku baaqay in tallaabo adag la qaado, si loo soo afjaro dagaalka sokeeye ee 18-ka bilood ka socda dalka Sudan.

Hadalkan ayaa imanaya xilli ay malaayiin qof oo reer Sudan ah ay wajahayaan macaluul kaddib marki ay guryahoodii kasoo barakiciyeen colaadda u dhaxeysa Ciidamada Millatariga iyo Kooxda Fallaagada RSF, kuwaas oo isku haya awoodda waddanka.

Hadal uu ka jeediyay kulan gaar ah oo ay Golaha Ammaanka ee QM ka yeesheen xaaladda Sudan, ayuu Guteres ka sheegay “in si joogto ah ay uga codsanay labada dhinac inay joojiyaan dagaalka oo ay yimaadaan miiska wadahadalka, balse inti ay hoo su dhigi lahaayeen xiisadda ay ka door bideen in ay ficillada millatari ay sii kordhiyeen”.

Madaxa Qaramada Midoobay ayaa sheegay in “dhibaatooyinku ay sii kordhayaan maalinba maalinta ka danbeysa” isagoo ku baaqay in la joojiyo colaada, la ilaaliyo rayidka, sare loo qaado gargaarka bini’aadantinimo, islamarkaana si deg deg ah loo joojiyo hubka iyo rasaasta labada dhinac.

Waxa uu sidoo kale walaac xoogan ka muujiyay xaalada caasimada Waqooyiga Darfur ee Al Fasher, halkaasi oo uu ka socday dagaal tan iyo bartamihii bishii April.

Dagaalka ayaa u dhaxeeya ciidamanka milatariga ee ka amar qaata madaxa ciidamada qalabka sida ee Sudan Abdel-Fattah al Burhan, iyo madaxa ciidamada RSF Mohamed Hamdan Dagalo. Al Fasher waa caasimadda kaliya ee gobolka Darfur ee aan weli ku dhicin gacanta kooxda RSF.

Qaramada Midoobay iyo dowladaha kale ayaa ka walwalsan, dagaal xoog leh oo ka dhaca Al Fashir uu keeni karo, gabood fallo iyo xasuuq la mid ah kii horraanti 2000 ka dhacay Darfur, markaas oo la dilay kumannaan qof oo kasoo jeeda qowmiyadaha aanan Carabta aheyn ee mandiqadda sida Zaghawa, Masalit, Fur iyo qowmiyadaha kale.

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024 Xog cusub ayaa ka soo baxeysa dil aad u foolxun oo shalay magaalada Muqdisho loogu gaystey afar dhallinyaro ah oo dukaamo ku haystay xaafadda Miisaanka Dhuxusha ee degmada Yaaqshiid. 

Sida aan xog ku helnay, afarta dhallinyaro ayaa ku sugnaa goobtooda ganacsi markii ay toogteen rag ku hubeysan baastoolado, oo si qorsheysan ku socday. 

Saddex ka mid ah la sheegay inay isla goobta ku geeriyoodeen, halka qofka afaraadna isagoo dhaawac culus qaba loola cararay goobaha caafimaadka, halkaasi oo u uku geeriyooday.

Ciidamo isugu jira boolis iyo nabadsugid ayaa gaaray goobaha ganacsi ee lagu dhex dilay sadaxda ruux ee ganacsatada ahaa, waxana la tilmaamay in ciidamada ay ku guuldareysteen soo qabashada kooxda dilka gaysatay. 

Xogta aan helnay ayaa sheegeysa in dilka dhallinyaradaan ganacsatada aheyd uu la xariiro, kadib markii dukaamadooda ganacsi ay ku xireen Kaamirooyinka CCTV, taasoo ay amartay dowladda in lagu xiro goobaha ganacsiga Muqdisho, waxaana arintaasi si weyn u diidan kooxda Al-Shabaab. 

Argagixisada Al-Shabaab ayaa aaminsan in kaamardu ay hoos u dhigtey shaqooyinka ay ka dhex qabsan jireen goobaha ganacsiga, waxaana ay hoos u dhigtay lacag ururintii ay ka dhex sameyn jireen suuqyada, sidaas darted goob kasta oo u hoggaansanta sharciga dowladda ayey dagaal ku aadeen.

Magaalada Muqdisho waxaa maalmahii lasoo dhaafay si weyn ugu soo kordhaayay beegsiga lagu haayo goobaha ganacsiga oo ay ku xiran yihiin Kaamirooyinka dowladdu amartay ee CCTV, waxaana xusid mudan in Kaamirooyinka dartood ganacsatada loo dilay inay dhaafayaan tobaneeyo ruux oo dhamaantood u badana rag dhallinyaro ahaa.

Todobaadkii hore ilaa shan qof ayaa sidaan oo kale oo loo dilay. 

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024 Shirka Golaha Wadatashiga Qaran ayaa toddobaadkan dib uga bilowday magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya, iyadoo uu ka maqan yahay hoggaamiyaha Jubbaland Axmed Madoobe.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa horey ugu sheegay xubnaha xisbigiisa inuu asbuuc wax ka yar Axmed Madoobe kusoo celin doono shirka, laakiin Xasan Sheekh taas uma shaqeynin.

Xitaa dowladda Kenya ayuu u kaashaday in Axmed Madoobe lasoo celiyo, welina laguma guuleysan. Shirkaan intii uu hakadka ku jiray, dalka wuxuu yeeshay ra’iisul wasaare ku-xigeen cusub.

Waxaa la filaayay in shirkaan laga soo qeyb-gelin doono, maadaama ay jiraan laba ra’iisul wasaare ku-xigeen oo dastuuriyan siman.

Soomaaliya dastuurkeeda kuma qorna ra’iisul wasaare ku-xigeenka koowaad iyo mid labaad, waxaa ku qoran ra’iisul wasaare ku-xigeenno, sidaas darteed waxaa loo badinayay in reer Koonfur Galbeed markii ugu horreysay laba xubnood ku yeelan doonaan golaha wadatashiga qaran, balse ma dhicin.

Hoggaamiyaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen ayey dadka qaar ku eedeynayaan inuu diidan yahay ra’iisul wasaare ku-xigeenka labaad oo isagu sabab u ahaa in aan shirkaan loo ogolaan.

Inkasta oo taas xaqiiqo loo hayn, haddana waxaa la hubaa inuu Lafta-gareen awooday inuu madaxda federaalka ah ku cadaadiyo in Cabdisalaan Cabdi Cali lagu soo daro shirka golaha wadatashiga qaran, maadaama uu Saalax Jaamac ka qeyb-galayo shirka.

Haddii la dhihi lahaa Saalax Jaamac wuxuu metelayaa reer Waqooyi, golahani kuma dhisna 4.5, kumana dhisna sinaan maamul goboleed. Haddii laga hadlaayo inuu shirkan ku saleysan yahay hanaanka awood qeybsiga beelaha ee 4.5, waa in aan ogaana in shirkaan qofna u fadhin beesha shanaad oo ay beel dhan ka maqan tahay shirka.

Haddii maamullo laga hadlayana waa inay Khaatumo kusoo biirta golaha wadatashiga qaran. Haddii ay kugu soo dhacdo in aanay Khaatumo aheyn maamul goboleed, Banaadir xitaa ma ahan maamul goboleed shirkana waa fadhisaa.

Micnaha guud waa inuu golaha ku dhisan yahay xeer jajab, waana lagu soo dari karaa ra’iisul wasaare ku-xigeenka cusub oo ma jiraan wax diidaya oo xeer ah. Madaxweyne Xasan Sheekh qudhiisa waxaa dan ugu jirtaa inuu abuuro qof kale oo hoggaan ah oo reer Koonfur Galbeed oo haddii uu Lafta-gareen lumiyo kusii haysan karo shacbiyada reer Koonfur Galbeed.

Ra’iisul wasaare ku-xigeenka cusub Cabdisalaan Cabdi Cali siyaabo badan ayuu berri u anfaci karaa madaxweyne Xasan Sheekh, mana ahan inuu lumiyo ayey leeyihiin dadka u dhuun daloola arrimaha Soomaaliya.

Haddii maamullo laga hadlayana waa inay Khaatumo kusoo biirta golaha wadatashiga qaran. Haddii ay kugu soo dhacdo in aanay Khaatumo aheyn maamul goboleed, Banaadir xitaa ma ahan maamul goboleed shirkana waa fadhisaa.

Micnaha guud waa inuu golaha ku dhisan yahay xeer jajab, waana lagu soo dari karaa ra’iisul wasaare ku-xigeenka cusub oo ma jiraan wax diidaya oo xeer ah. Madaxweyne Xasan Sheekh qudhiisa waxaa dan ugu jirtaa inuu abuuro qof kale oo hoggaan ah oo reer Koonfur Galbeed oo haddii uu Lafta-gareen lumiyo kusii haysan karo shacbiyada reer Koonfur Galbeed.

Ra’iisul wasaare ku-xigeenka cusub Cabdisalaan Cabdi Cali siyaabo badan ayuu berri u anfaci karaa madaxweyne Xasan Sheekh, mana ahan inuu lumiyo ayey leeyihiin dadka u dhuun daloola arrimaha Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 29ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Dowlad Gobaleedka #PuntlandState, #JubbalandState Iyo #SomalilandState u diideen inay ka soo qaybgalaan shirka wadatashiga qaranka? Maxuu u fashilmay shirka wadatashiga ee Dowladda #Soomaaliiya Iyo Dowlad Gobaleedyada Dalka ka jira? Maxay u fashilantay xukuummadda Raysal Wasaare Mudane Xamse Cabdi Bare “OG-360 Dhaweeye”? Yaa shidaal qodi raba oo diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad ka qaataan ganacsiga dadweynaha? Maxaa cusub? Maxayse beesha caalamka u ogolaatay inay Dowladda #Puntland masuul ka noqoto siyaasadda Soomaaliya? Maxuuse ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Nairobi 28ka Oktoobar 2024  Hay’adda Dembi-baarista ee dalka Kenya (DCI) ayaa ku dhawaaqday inay guul ka gaartay baaritaanka dil arxan-darro ah oo saddex xubnood oo isku qoys ah oo Soomaali ah loogu  geystay Xaafadda Islii ee magaaladda Nairobi. Dembi-baarayaasha dilka ayaa aqoonsaday Hashim Dagane Muxumed oo 24-jir ahna tuhmanaha ugu weyn ee dilka loo geystay hooyo, gabadheeda, iyo gabar ay eedo u tahay oo 12 jir ah, kuwaas oo meydadkooda la helay iyagoo meelo kala duwan ku firirsan 21-kii Oktoobar, 2024-kii.

Muuqaallada CCTV-ga ayaa muujinaya Dagane oo wata gaari noociisu yahay Nissan Note (Reg No. KDQ 718Y), kaasoo la arkayay isagoo dhibbanayaasha ka soo qaadaya gurigooda Islii wax yar ka hor inta aan la dilin.

Baabuurka ayaa markii dambe laga helay isagoo ku sugan Suuqa Wakulima oo u dhow masraxa Tababarka ENA, waxaana loo soo jiiday Xarunta Dhexe ee hay’adda dambaarista si ay baaritaan ugu sameeyaan.

Natiijooyinka ayaa si toos ah Dagane ula xiriirinaya dembiga dhacay. Hal tuhmane ayaa hadda xabsiga ku jira.

Hay’adda dambaarista Kenya ayaa ugu baaqday dad weynaha cid kasta oo xog ka haysa halka uu ku sugan yahay inay hay’adaha amniga lasoo xiriiraan.

Maalmo ka hor ayay ahayd markii Soomaalida ku nool xaafadda Islii ay dhigeen mudaharaad ay ku dalbanayaan in caddaaladda la horkeeno kuwii ka dambeeyay dilka loo geystay hooyada iyo labada gabdhood.

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024  Soomaaliya ayaa wajahaysa hubanti la’aan ku saabsan mustaqbalka howlgalka nabad-ilaalinta ee Midowga Afrika (ATMIS), kaas oo hadda ku guda jira wejigii ugu dambeeyay ee u wareegista dadaallada xasilinta dalka. Caqabado ay ka mid yihiin maalgelin la’aanta howlgalka cusub, iyo xiisadaha ka dhex jira Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa halis gelin kara qorshaha bixitaanka ATMIS.

Arrintan ayaa soo shaac baxday xilli Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, uu dhawaan la kulmay madaxda dalalka ay ciidamada ka joogaan ATMIS, sida Burundi, Jabuuti, Uganda, iyo Kenya.

Si kastaba, beesha caalamka ayaan weli isku raacsanayn maalgelinta howlgalka cusub. Qaar ka mid ah xubnaha Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa ka walaacsan inay taageeraan qaabka cusub ee howlgalka, halka Mareykanka iyo xulafadiisa muhiimka ahi ay u ololeynayaan in howlgalka cusub ee nabad-ilaalinta la bilaabo sanadka 2026.

Dhanka kale, saraakiil katirsan Qaramada Midoobay ayaa soo jeediyay in ATMIS muddo kordhin loo sameeyo, si dib u eegis loogu sameeyo qaababka howlgalka cusub.

Soomaaliya ayaa ku adkaysatay inay yeelanayso hoggaaminta howlgalka, ayna dooranayso dalalka ciidamada ku biirinaya howlgalka. Ujeeddada ay ka leedahay Soomaaliya ayaa ah in ciidamada Itoobiya aysan qeyb ka noqon,  dalkana isaga baxaan.

Dowladda Puntland 28ka Oktoobar 2024 Dowlad Gobaleedka Puntland ayaa waxba kama jiraan ku tilmamay hadal uu sheegay Wasiirka Batroolka iyo Macdanta ee dowladda federaalka oo ku eedeeyey madaxda maamulkaas ay diideen in deegaanadaas laga sameeyo baaritaan shidaal, si lamid ah qeybaha kale ee dalka.

Wasiiru dowlaha madaxtooyada Puntland Cabdifitaax Maxamed Nuur oo la hadlay BBC ayaa sheegay in aysan jirin meel Puntland ay ku diiday in deegaanadeeda laga sameeyo sahamin shidaal.

“Puntland Batrool la baaro Soomaaliya iyadaa ugu horreysay, kolba in madaxda Soomaliya eedo aan macno ku fadhin iska dhahaan, hadhowna raali galin ayey ka bixiyaan” ayuu yiri Wasiir Cabdifitaax.

Sidoo kale Wasiirka ayaa sheegay in haba yaraatee aysan jirin meel wasiir ka tirsan dowladda dhexe iyo Madaxweynaha Puntland ay uga wada hadleen arrimaha Shidaalka.

“Dowlad-dhiska dalka waxyaabo badan ayaa laga wada hadlyey, waxaana ka mid ah khayraadka, mana jirto in si gaara wasiirka iyo madaxweynuhu ugu wada hadleen arrimo gaar ah oo quseeya shidaal Soomaaliya laga qodoyo iyo cida qodaysa,” ayuu yiri.

Wasiiru dowlaha madaxtooyada Puntland ayaa ku adkeystay in Madaxweynaha Putnland iyo wasiir ka mid ah wasiirada dowladda federaalka aysan weli ka wadahadlin arrimo ku saabsan bartoorlka iyo shidaal ama wax kheyraad qeybsi ah.

Wasiiru dowlaha ayaa la weydiiyey in Puntland ay shirkado shisheeye kala hadashay shidaal baaris, maadaama dowladda dhexe ay Saciid Deni ku eedeysay in shirkad uu heshiis la soo galay, balse laga hor istaagay.

“Maya, ma jirto heshiisyo daaha dabadiisa oo cidnaba lagala hadlay, haba yaraatee arrin ku saabsan shidaal qodista iyo baaris, Puntland waxay doonaysaa in si dhab ah looga wada heshiiyo qaybsiga khayraadka dalka, iyadoo lagu saleeyo wadar ogol,” ayuu yiri wasiirkaan u hadlay Puntland.

Wasiirka Batroolka iyo Macdanta ee dowladda federaalka Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed oo shalay shir jaraa’id qabtay ayaa u jawaabay madaxweynaha Puntland Saciid Deni oo shalay barlamaanka maamulkaas ka hor jeediyey khudbad uu ku dhaliilay DF, isagoo ku heystay qariirad qaldan oo lagu soo bandhigay munaasabadii lagu soo dhaweeyey markabka Turkiga ee baaraya shidaalka Soomaaliya.

Wasiir Cabdirisaaq ayaa ku eedeeyey Madaxweynaha maamulka Puntland inuu diiday in deegaanada maamulkaas laga sameeyo wax ku saabsan sahmin shidaal, isagoo sheegay in dowladda federaalka ay Deni ka hor istaagtay qorshe uu ka damacsanaa shidaalka deegaanada uu xukumo.

“Deni wuxuu dowladda dhexe ka hor istaagay masuuliyadii ay lahayd ee oo ay ka mid tahay in sahmin shidaal laga sameeyo Puntland, anaga dowladda ayaan nahay masuuliyad ayaa na saaran, waxaan ka shaqaynaa ganacsi ay wada leedahay  umadda Soomaaliyeed oo dadka si siman wax loogu qabanayo” ayuu yiri Wasiirka Batroolka Soomaaliya

Wasiir Cabdirisaaq Cumar ayaa intaas ku sii daray, “Waxaa dhacday inuu la yimid shirkad uu yiri shirkadaanaa ii samaynaysa sahmin shidaal, waliba anigaa saxiixa wax ku yeelanaya, anaguna waa ka diidnay, xitaa masuuliyiinta shirkadu way ogaayeen in dowladda dhexe ay masuuliyaddaas leedahay.”

Somaliland 28ka Oktoobar 2024 Maamulka Somaliland ayaa soo bandhigay xubno Shabaab ah oo lagu qabtay magaalada Burco, kuwaas oo la sheegay inay qorsheynayeen weerarro culus.

Hey’adda Sirdoonka Somaliland ayaa baahisay sawirrada 7 qof oo shan kamid ah ay rag yihiin iyo labo dumar ah, kuwaas oo lagu tilmaamay inay yihiin Shabakad Shabaab ah.

Sirdoonka Somaliland ayaa warbixintaan ku sheegay in xubnahaan Shabaab-ka ah ay ka soo safreen magaalada Jilib ee gobolka Jubbada Dhexe, halkaas oo ah xudunta Al-Shabaab.

Sidoo kale, Sirdoonka Somaliland ayaa shaaciyey in xubnahaan la qorsheeyey inay weerarro culus ka geystaan gudaha Somaliland inta ay socdaan doorashooyinka maalmo kadib bilaabanaya.

Somaliland ayaa sheegtay in labada dumarka ah ee Shabakadaan la qabtay ku jirta ay ahaayeen xaasaska labo kamid ah horjoogayaasha Al-Shabaab.

Sirdoonka Somaliland ayaa ku raadjooga 20 xubnood oo kale oo ka tirsanaa Shabakadaan, kuwaas oo la qorsheeyey inay wax oa fuliyaan weerarrada loo qorsheeyey inay Somaliland ka dhacaan maalmaha doorashada.

Qabashada shabakadaan la sheegay inay ka tirsan tahay Al-Shabaab ayaa ku soo adeysa xilli dhowaan la guda-geli doono doorashada qof iyo codka ah ee ka dhaceysa Somaliland, taas oo xamaasad gooni ah leh xisbiyo waaweyna ay ku tartamayaan.

Kooxda Al-Shabaab oo dhibaato badan ku heysa koonfurta Soomaaliya ayaa awoodi weysay inay dhibaatooyin ka geystaan deegaanada gobollada waqooyi ee Somaliland, waxaana maamulka ka jira deegaanadaas lagu amaanay sida ay amniga u adkeysteen.

Masar 28ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Masar Cabdelfatax Al-Sisi ayaa Axaddii ku dhawaaqay in dalkiisa uu soo jeediyay xabbad joojin laba maalmood ah oo dhexmarta Israa’iil iyo Xamaas, muddadaas oo lagu sii deyn doono afar qof oo ka mid ah Isra’iiliyiinta ku afduuban Gaza.

Madaxweyne Al-Sisi ayaa sheegay in soo jeedinta ay sidoo kale qeyb ka tahay in xasbiyada Isra’il laga sii daayo qaar ka mid ah maxaabiista Falastiiniyiinta iyo in gargaar bini’aadannimo la gaarsiiyo Marinka Gaza.

Sisi wuxuu sheegay in qorshana soo jeedinta ah ay ujeedadiisu tahay “in xaaladda horay loo sii wado,” iyo in ugu danbeynti la gaaro xabbad-joojin joogta ah.

Ma jirto jawaab deg deg ah oo ilaa iyo hadda kasoo baxday Isra’il iyo Xamaas oo ku saabsan warka kasoo baxay Dowladda Masar. Wadahadallada soo socda ee xabad-joojinta Gaza ayaa la filayaa in lagu qabto magaalada Doxa ee dalka Qatar.

Maraykanka, Qatar iyo Masar ayaa garwadeen ka ahaa wadahadalo lagu soo afjarayo dagaalka Gaza ee u dhaxeya Isra’il iyo Xamaas, kaas oo billowday 7-badi bishi October ee sannadki 2023.

Muqdisho 28ka Oktoobar 2024 Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ee madaxda dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada qaar ayaa maanta dib uga furmay xarunta Madaxtooyada Soomaaliya ee Magaalada Muqdisho.

Shirkan ayaa waxaa ka maqan madaxweynayaasha Jubaland iyo Puntland Axmed Madoobe iyo Saciid Cabdullaahi Deni, waxaana qodobada looga hadlayo faahfaahin ka bixiyey xafiiska Madaxweynaha Soomaaliya.

Afhayeenka Madaxweynaha Soomaaliya Cabdiraxmaan Maxamed Xasan Xudeyfi oo la hadlay Idaacadda VOA ayaa ka warbixiyey qodobada shirka xoogga lagu saarayo iyo saameynta ay shirka ku yeelan karto maqnaashiyaha madaxda Jubbaland iyo Puntland.

“Shirkaan mid cusub maaha, waa kii furitaankiisa uu joogay madaxweynaha Jubbaland, waxayna ila tahay in Axmed Madoobe uu ku soo biiri doono, maadaama weli uu socdo, mar kasta oo shirkaan uu dhacayo Golaha Wadatashiga Qaranka waxaa loo diraa casuumaad, Puntland waxay ka mid tahay madaxda la casuumo,” ayuu yiri Xudeyfi.

Afhayeenka ayaa sheegay in tabashooyin ay jiri karaan, balse aysan sax aheyn in shirka laga maqnaado, “waxaa rasmi ah golahaan, miiska waa la soo saari karaa tabasho hadii ay jirto, marka dhamaan golaha fursad weyn ayey u tahay inay shiraan, Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu qabaa aragti ah, haddii la wadahadlo in wax kasta laga heshiin karo,” ayuu yiri Afhayeen Cabdiraxmaan.

Xudeyfi ayaa sheegay in shirkaan furitaankiisii uu joogay Axmed Madoobe, isla markaana hadda la isugu yimid in la dhameystiro un qodobadii ajendaha ku jiray ee laga wadahadlay, si war-saxaafadeed rasmi ah looga soo saaro.

Sidoo kale Afhayeenka ayaa sheegay in berri ama ugu dambeyn maalinta xigta lasoo gabagabeynayo shirkaan, isla markaana bulshada lala wadaagi doono natiijada wadahadalladii socday ee maanta dib u bilowday.

Afhayeenka Madaxweynaha Cabdiraxmaan Xudeyfi ayaa sheegay in madaxdu ay ka arrinsanayaan arrimo ay ugu horeeyaan amniga, horumarinta dalka iyo dhameystirka hannaanka dimuquraadiyeynta.

Waxa la weydiiyey hadii ay jiraan wax un heshiis ah oo la isku raacay oo doorashooyinka ku saabsan “Ajendaha miiska saaran ayey ku jirtaa doorashadu, hadda waxaa laga yimid wadatashiyadii ay madaxdu soo sameynayeen, waxaana la filayaa in go’aan kama dambeys ah shirkaan lagu gaaro, bulshadana lala wadaago,” ayuu yiri Afhayeenka Madaxweynaha JFS Cabdiraxmaan Xudeyfi.

WARARKA MAANTA 27ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa shidaalka qodaaya? Yaase diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxayse Madaxweynaha #PuntlandState Mr. Saciid Deni Iyo Wasiirka Batroolka Mr. Cabdirasaaq isku-kashifeen? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxaa loo diidan yahay in miisaaniyad loo kordhiyo ciidanka xoogga dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Yaa noqon doona Guddoomiyaha cusub ee aqalka hoose? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 27ka Oktoobar 2024 Wasiirka Batroolka iyo Macdanta Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed ayaa weerar afka ah ku qaaday madaxweynaha Puntland Saciid Deni, isagoo ka jawaabaya hadalkiisii maanta uu ku eedeeyey dowladda federaalka.

Wasiirka ayaa sheegay in Saciid Deni laga baari waayey shidaalka ku jira deegaanada Puntland, “Deni wuxuu hor istaagay in sahmin shidaal laga sameeyo Puntland,” ayuu yiri Cabdirisaaq Cumar Maxamed.

Wasiirka oo shir jaraa’id ku qabtay xafiiskiisa ayaa madaxweynaha Puntland Saciid Deni ku eedeeyey inuu garan waayey in MAP-kaas la sameeyey waqti hore oo qaladkaas uu ku dhacay si aan ku talagal aheyn.

“Deni wuxuu la yimid shirkad uu sheegay inay baaritaanka shidaalka u sameyneyso Puntland, wuxuuna xujo ka dhigay in saxiixa dowladda federaalka uu wax ku yeelanayo, balse waa ka diidnay taas, xitaa shirkaddu waa cadeysay in masuuliyada saxiixa ay aqoonsan tahay in dowladda dhexe ay leedahay,” ayuu yiri Wasiir Cabdirisaaq.

Wasiirka ayaa sheegay in MAP-kaan qaldan la sameeyey sanadkii 2015-kii, isla markaana shirkad loo xilsaaray qaban-qaabada munaasabaddii lagu soo dhaweeyey Markabka ay kala soo degtay Internetka, sidaasna u uku dhacay qaladkaan ee uusan aheyn mid dowladdu u bareertay.

“Masuuliyadeena kama carareyno qaladka dhacay waan ka dabategeynaa waan saxeynaa, waana ka raali gelineynaa umadda Soomaaliyeed,” ayuu yiri Wasiirka Batroolka iyo Macdanta Soomaaliya.

Sidoo kale wasiirka ayaa u jawaabay siyaasiyiinta kale ee dhaliilay wasaaradda, “Ka dhaafa kicinta bulshada Soomaaliyeed, nama niyad jabinayaan hadalada xanafta leh ee shaqada socota aad ku carqaladeyneysaan,” ayuu yiri Cabdirisaaq Cumar Maxamed.

Puntland 27ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Puntland ayaa dowladda Federaalka Soomaaliya ku eedeeyay in ay gobolka Mudug ka hurinayso colaad salka ku haysa muran dhuleed.

Madaxweynaha Puntland Deni ayaa ka jawaabayay khariirad la sheegay in ay adeegsatay dowladda Federaalka Soomaaliya, taasi oo waqooyiga gobolka Mudug ku calaamadisay degaanno lagu muransan yahay. 

Madaxweyne Siciid Deni ayaa sheegay in dowladda Federaalka Soomaaliya ay colaad ku dhisan muran dhuleed oo dhexmarta Puntland iyo Galmudug ay ka hurinayso gobolka Mudug, si ay halkaasi dagaallo uga riddo. 

“Gobolka Mudug laguma muransana uma dulqaadan karno waxa ay waddo Dowladda Federaalku, Galmudug iyo Puntland dagaal kama dhexeeyo, qaybtada Mudugna laguma muransana” ayuu yiri Madaxweyne Deni.

Wasiirka Batroolka Soomaaliya, Cabdirisaaq Cumar Maxamed oo shalay shir jaraa’id ku qabtay xafiiskiisa ayaa ka hadlay sida ay timid qariiradda oo lagu soo bandhigay munaasabaddii lagu qabtay dekedda Muqdisho ee lagu soo dhaweynayay markabka Turkiga ee baaraya shidaalka Soomaaliya. 

Wasiirka oo arrintan raalligelin ka bixiyay ayaa shaaciyay inuu yahay khalad farsamo oo dhacay, isla markaana ka yimid dhanka shirkadda qaban-qaabineysay munaasabadda. 

“Shalay waxaa dhacday arrin farsamo oo ahaa Qariidad aan markaas habooneen in lagu soo daray Qariidadihii meesha yaallay wixii tiknino ahaa iyo agaasinka waxaa u xil saarnaa agaasimaha guud, aniga baaritaan ayaa sameeyay saaka agaasimaha waxaan ka codsaday inuu xog sax isoo siiyo sida ay wax u dhaceen,” ayuu yiri wasiir Cabdirisaaq Cumar. 

Dhanka kale wasiirka oo u jawaabay madaxweynaha Puntland ayaa yiri “Madaxweynaha Puntland waxa uu garan waayey MAP-2015-kii la sameeyay, Deni Sahminta Puntland isaga ayaa diiday oo horistaagay.”

Muqdisho 27ka Oktoobar 2024 Markabka Oruc Reis ee laga leeyahay dalka Turkiga ayaa ugu dambeyn ku xirtay dekadda weyn ee magaalada Muqdisho, isaga oo ay galbinayaan maraakiib dagaal.

Munaasabad weyn ayaa ka dhacday dekedda Muqdisho taa soo lagusoo dhaweynayay markabka, waxana ka qayb galay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo madax ka socota dalka Turkiga oo uu hoggaaminayo Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ah ee Jamhuuriyadda Turkiga, Dr. Alparslan Bayraktar.

Markabka Oruc Reis ayaa bilaabaya howlaha shidaal sahminta ah uu u yimid Soomaaliya.

Haddaba maxan ka ognahay markabka Oruc Reis?

Markabkaan lagu magacaabo Oruc Reis, ayaa dhismihiisa daaha laga furay sanadkii 2017, waxaa lagu naqshadeeyay oo lagu dhisay dalka Turkiga, ujeedka loo sameeyay ayaana ahaa sahminta juquraafiga badaha iyo naqshada oo loo yaqaan ‘oceanographic’ kaas oo muhiim u ah dadaallada sahminta badda ee Türkiye.

Oruç Reis ayuu dhererkiisu yahay 87-mitir oo dherer ah una dhiganta 285-fiit , halka ballaciisu yahay 23-mitir oo u dhiganta 75-fiit, waxa uuna kor u dhisanyahay 34-mitir oo u dhiganta 111-fiit.

Sidoo kale waxa uu leeyahay afar matoor oo nafto ah kuwaas oo kiiloowaatkoodu yahay 2,520-KW, waxa uuna awood u leeyahay sahminta seismic ee 2-D iyo 3-D, oo lagu sameeyo saliidaha iyo gaaska badda hoostiisa ku jira.

Sidoo kale waxa uu leeyahay afar matoor oo nafto ah kuwaas oo kiiloowaatkoodu yahay 2,520-KW, waxa uuna awood u leeyahay sahminta seismic ee 2-D iyo 3-D, oo lagu sameeyo saliidaha iyo gaaska badda hoostiisa ku jira.

Goorma ayey soo dhammaan karaan howlahan sahminta ee uu u tagay Soomaaliya?

Oruç Reis ayaa haddaba guda galaya howlaha sahminta shidaal ee u tagay Soomaaliya, haddaba si aan howlaha baariseed wax markan qadka taleefanka ayaan kula xiriirnay Injineer Faarax Siciid oo ka la shaqeeya shirkad laga leeyahay dalka Norway kana howl gasha arrimaha shidaalka kana mid ahaa mas’uuliyiintii Turkiga kasoo sagootiyay markabkan Oruç Reis.

“Markabkan Oruç Reis ee gaaray Soomaaliya haddaba waxaa uu howl gelayaa howlaha sahminta taas oo qaadan karta muddo 5 ilaa 6 bilood ah, kadib waxa uu ula noqon doonaa dalka Turkiga si loogu baaro macluumaadkii uu soo uruuriyay taas ooiyadana qaadan karta dhowr bilood oo kale”, ayuu yiri Injineer Faarax Siciid.

Waxa uu sharraxay in shirkaddan dowliga ah ee markabkan ay tahay markii ugu horreysay ee dal dibadda ah ay ka sameyso howlo shidaal sahmineed taasna ay fursad u tahay Soomaaliya iyo shirakaddaba.

Wakhti intee la’eg ayaa Soomaaliya shiidal looga soo saari karaa?

Bulsho weynta Soomaaliyeed ayaa u hanqal taagaya ogaanshada xilliga rasmi ah ee Soomaaliya shidaal lagasoo saarayo wallow xitaa qaarkood uu jahwareer uga jiro sababta uu hadda markabkan Oruç Reis u yimid in ay tahay shidaal qodis amaba sahmin.

Injineer Faarax Siciid oo ka sheekeynaya in ay qaadan karto in shidaal laga qodo Soomaaliya marka lasoo tago sahminta hadda la guda galayo ayaa yiri,“In soomaaliya shidaal laga qodo waa barnaamij aad u weyn waxana ay qaadan kartaa waqti ku xiran shaqada la qabanayo, haddii sida hadda wax lagu wado ay u socdaan waa ifafaalo fiican, shirkadda hadda heshiiska lagula jirana waa shirkad macquul ah iyadana ay fursad u tahay in wadan kale ay shidaal ka qoddo”.

“Waxa aan aminsanahay in wakhtiga ugu fiican ay kusoo saari karaan haddii ay si toos ah uga guda galaan, waa ilaa 6 ama 7 sano laakiin waqtigu mushkliyo malaha haddiiba la bilaabo waxa ay ku socon doontaa heerar wanaagsan”, ayuu sii raaciyay Injineer Faarax Siciid.

Ugu dambeyn waxa uu sheegay in kala qayb sanaanta iyo is qab-qabsiga marka lagasoo tago ay tani Soomaaliya u tahay natiijo wanaagsan oo la xiriirta mustaqbalka dalka iyo dadka Soomaaliyeed.

Horraantii sanadkaan dowladaha Turkiga iyo Soomaaliya ayaa kala saxiixday heshiisyo is-afgarad ah oo shatti u ogolaanaya in saddax aag oo xeebaha Soomaaliya lagu sameeyo baaritaan la siiyay shirkadda Turkish Petroleum, oo ah shirkadda shidaalka qaranka ee Turkiga.

Markabka sahminta ayaana ka soo dhaqaaqay dekedda Filyos ee Zonguldak, oo ku taala waqooyi-galbeed Turkiga kaas oo dhawaan soo gaaray Soomaaliya.

Oruç Reis oo uu marinkiisu ahaa badda Mediterranean-ka, waxa uu u soo gudbay kanaalka Suweys, kadibna waxa uu ku soo dhacay Badda Cas si uu ugu soo xirto biyaha Soomaaliya.

Isha: BBC Somali

Muqdisho 27ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha maamul goboleedka Puntland, Saciid Cabdullaahi Saciid Deni ayaa xalay qasriga madaxtooyada ee Garoowe kula kulmay xildhibaannada labada gole ee Puntland ku metala dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Kulanka oo ahaa mid xasaasi ah ayaa waxaa goobjoog ahaa madaxweyne ku xigeenka Puntland Mudane Ilyaas Cismaan Lugatoor iyo guddoomiyaha golaha wakiilada, Cabdirisaaq Axmed Saciid, waxayna dhinacyada iska xog wareysteen xaaladda guud ee dalka.

Wararka ayaa sheegaya in Deni uu si gaar ah xildhibaannada iyo senatorada uu la kulmay uu kala hadlay arrimo ku aadan khilaafka maamulkiisa kala dhexeeyo dowladda federaalka, kaas oo gaaray meeshii ugu xumeyd, maadaama uugo’ay xiriirka labada dhinac.

Madaxweynaha Puntland ayaa sidoo kale xubnaha uu la shiray la wadaagay mowqifkiisa ku aadan xaaladda dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka, maadaama ay socdaan qorshayaal ay waddo dowladda dhexe oo lagu doonayo qabashada doorasho qof iyo cod ah.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi kusii daraya in kulamada ay sii socon doonaan, ayna ku biiri doonaan xildhibaanno kale oo Puntland kasoo jeeda oo la filayo inay tegaan Garoowe.

Saciid Deni ayaa si weyn ay isku hayaan dowladda Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna kasoo horjeestay qorshayaasheeda sida doorashada, dastuurka iyo shidaal qodista.

Si kastaba, lama oga sida ay wax noqon doonaan iyo halka ay ku dambeyn doonto xiisadda daba dheeraatay ee u dhexeyso dowladda federaalka iyo maamul goboleedka Puntland.

Muqdisho 27ka Oktoobar 2024 Dowladda Soomaaliya oo warsaxaafadeed soo saartay ayaa ka hadashay xiisadda dagaal ee ka taagan bariga dhexe, gaar ahaan dagaalka u dhexeeya Israel iyo Iran oo haatan kasii daraya.

Bayaan culus oo kasoo baxay dowladda ayaa waxaa si weyn loogu cambaareeyay weerarkii ay habeen hore Israel ku qaaday gudaha Iran, waxaana Soomaaliya ay sheegtay inuu ka hor imaanayo qawaaniinta iyo dhaqanka caalamiga ah.

Sidoo kale dowladda federaalka ayaa shaaca ka qaaday inay sii adkeyneyso mowqifkeeda ku aadan diidmada in lasii huriyo colaadda ka taagan bariga dhexe oo soo xoogeysaneyso.

“Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya waxay cambaaraynaysaa, isla markaana beeninaysaa gardarrada Israa’iil ay saaka ku qaadday Jamhuuriyadda Islaamiga ah ee Iiraan, taas oo xad-gudub ku ah madax-bannaanideeda iyo xad-gudub ku ah qawaaniinta iyo dhaqanka caalamiga ah, waxayna Soomaaliya ku adkaysanaysaa mowqifkeeda adag ee ay ku diidan tahay sii hurinta colaadaha gobolka iyo sii ballaarinta colaadaha khatarta ku ah amniga iyo xasilloonida dalalka gobolka iyo dadka” ayaa lagu yiri bayaanka.

Soomaaliya ayaa sidoo kale ku baaqday in la qaado tallaabooyin deg deg ah oo lagu xakameynayo xiisadda bariga dhexe ee dagaalka isku rogtay, si loo qaboojiyo.

Beesha Caalamka iyo Qaramada Midoobay ayay sidoo kale Soomaaliya ka dalbatay inay il gaar ah ku hayaan xaaladaha kasii daraya, si ay u qaataan mas’uuliyadda ka saaran.

“Soomaaliya ayaa dib u cusbooneysiisay codsigeeda beesha caalamka iyo golaha ammaanka si ay mas’uuliyadooda uga qaadaan joojinta dhaqamadan halista ku ah mustaqbalka gobolka, waxa ay sidoo kale carabka ku adkeysay in loo baahan yahay in la qaado tillaabooyin dhab ah oo lagu xaqiijinayo amniga gobolka iyo xasiloonida si waafaqsan shuruucda iyo heshiisyada caalamiga ah” ayaa mar kale lagu yiri bayaanka Soomaaliya.

Iran waxa ay sheegtay weerarkii Sabtidii lagu qaaday kadib in aysan jirin wax xad ah marka ay timaado difaaca dalkeedam si looga hortego weerarada uga Tel Aviv.

Isra’el ayaa iyaduna waxay dhankeeda sheegtay in weerar xadidan ay ku bartilmaameedsatay saldhigto millatari oo ku yaalla Iran, kaas oo ay sheegtay in ay uga jawaabeysay, duqeymihi cuslaa ee Iran uga yimid 1-dii bishan October.

WARARKA MAANTA 26ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa ugu been badan #Afrika Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu Maxkammadda Dastuuriga sameeyo Iyo #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo guddiyadii madaxabannaanaa  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shacabka #Muqdisho helaan xuquuq iyo matalaada  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday dadkii ay dileen rag kamid ah dowladdii hore iyo tan uu hoggaamiyo in maxkammad la soo saaro  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa dagaal sokeeye iyo isqab-qabsi cusub dalka ka fulin raba  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 26ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo khudbad ka jeediyey munaasabadda soo dhaweynta markabka sahminaya shidaalka Soomaaliya, taas oo ka dhacday dekedda weyne ee magaalada Muqdisho, wuxuuna fariin xasaasi ah u diray dadka Soomaaliyeed.

Madaxweynaha ayaa aad ugu canaantay dadka Soomaaliyeed is cuuryaaminta dhexdooda ah, isagoo kula taliyey in wax badan laga bedelo hab-dhaqankaan.

“Soomaaliyey walaalayaal kheyraad waan heysanaa, fursadna waan heysanaa ee anagaa isku fadhinee aan iska kacno, adduunyadu sida ay u nooshahay aan u noolaano,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa qiray in dhibaato ay ka imaan karto shidaalka markii la qado, hadii aan laga feejignaan, “Waan aragnaa dadka shidaalka soo saartay ee isku dilay iyo kuwa ka faa’iiday labaduna waa ka jiraan caalamka, marka jidka saxan anaga ayaa doora karna,” ayuu yiri Madaxweynaha Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa xukuumadda iyo baarlamaanka uga mahadceliyey ansixinta iyo ka shaqeynta heshiiska Soomaaliya iyo Turkiga ee lagu qodayo shidaalka Soomaaliya.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa sheegay in dadka Soomaaliyeed ay aad ugu midoobeen arrinta shidaalka, “Xitaa dhalinyarada Social Media-ha ee mararka qaar baahi jirtay waxyaabaha aan habooneyn, waxaa muuqata oo aan aragnaa inay u midoobeen arrinta shidaalka,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Madaxweynaha ayaa dadka Soomaaliyeed kula dardaarmay inay fursadaan ka faa’iideystaan, kana soo tagaan danaha yaryar ee daciifka ah, maadaama caalamka dhan uu u heelan yahay maalgashiga iyo garab istaagga Soomaaliya.

“Tan iyo markii aan heshiiska baarista shidaalka la galnay Turkiga waxaa na soo wada eegtay dunida,” Madaxweyne Xasan Sheekh.

Muqdisho 26ka Oktoobar 2024 Jidadka muhiimka ah ee magaalada Muqdisho ayaa xiran sabab la xiriirta sugidda amniga Markabka Oruç Reis ee ku soo xirtay dekedda magaalada Muqdisho, kaas oo bilaabaya baaritaanka shidaalka Soomaaliya.

Oruç Reis oo inta u dhaxeysa Soomaaliya iyo Turkiga ku soo jiray in ka badan 20 cisho ayaa maanta munaasabad soo dhaweyn ah loogu sameeyey magaalada Muqdisho, gaar ahaan dekedda.

Jidadka Muqdisho ayaa sii xiraa doona saacada soo socda sida ay ogaatay Caasimada Online, maadaama Markabkaan inta uu joogo dekedda aysan suurtagal aheyn in la fasaxo dhaq-dhaqaaqa magaalada, sida ay noo sheegeen saraakiil dhanka ammaanka ah.

Waxaa suurtagal ah in Markabkaan uu maalmo sii joogo Muqdisho, mudadaasna ay wadooyinkii sii xiraadaan, sida aan xogtaan ku heleyn, laakiin waxaa suurtagal ah in wadooyinka ka fog dekedda la furo, maadaama dowladdu culeys badan kala kulmeyso jidadka laga xiray shacabka.

Shacabka Muqdisho ayaa saakay oo Jimco aheyd ku soo toosay wadooyinka magaalada oo xiran, maadaama xalay Markabka Oruç Reis oo muddo la sugaayey uu xalay soo gaaray Muqdisho.

Dowladda Soomaaliya ayaa fursad weyn u aragta dhaqan galka bilowday ee heshiiskii ay la gashay dowladda Turkiga, taasi oo muujineysa in culeys badan aysan u arkin jidadka xiran ee caqabadda nololeed ku ah shacabka xoogsatada ah ee ku nool magaalada Muqdisho.

Markii laga soo tago xubnaha Saraakiisha iyo Injineerada ah ee Markabkaan la socda, waxaa jirta masuuliyiin kale oo wasiirro ay hoggaminayaan oo Muqdisho timid shalay iyo maanta, kuwaas oo wasiirka Batroolka Turkiga uu ku jiro.

Ma jirin wargelin ay heleen shacabka jidadka laga xiray ee ku nool magaalada Muqdisho, maadaama ay si daran noloshooda maalinlaha ah u saameyso hadii jidadka laga xirto.

Sidoo kale ma jirto faahfaahin laga siiyey goorta loo furayo jidadka, waxayna dadka qaar dowladda ku dhaliilayaan go’aankaan saameynta leh ee digniinta ama wargelinta aan wadan.

Muqdisho 26ka Oktoobar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa ku dhawaaqay inuu si dhab ah u billowday sahankii iyo geeddigii looga bixi lahaa gaajada iyo faqriga.

Ra’iisul Wasaaraha oo ka hadlayay munaasabad lagu soo dhaweynayay Markabka Oruc Reis oo baaris ku sameynaya shidaalka Soomaaliya, ayna ka qayb-galeen madaxda qaranka oo uu ugu horreeyo madaxweynaha Jamhuuriyadda, ayaa sheegay in Alle idankii Soomaaliya ay ka gudbi doonto saboolnomada.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in maanta ay billaabatay hawshii aan uga faa’iideysan lahayn kheyraadka dabiiciga ah ee Illaahey dalkeena dhex dhigay.

Mudane Xamza ayaa u mahad-celiyay shacabka iyo dowladda Turkiga, isagoo intaa raaciyay in shacabka Soomaaliyeed ay maanta ku faraxsan yihiin in aan u taaganahay dhaqan-gelinta heshiisyadii aan la galnay walaalaheenna Turkiga.

Heshiisyadan ayaa salka ku haya dhanka amniga, dhaqaalaha iyo soo saarista shidaalka, kuwaasi oo uu sheegay inay ay horseed u noqon doonaan kobcinta dhaqaalaha dalka, sugidda amniga iyo dalkeenu gaaro isku filnaansho dhan walba ah.

Tallaabadan ayey ku macneysay dowladda Xasan Sheekh mid taariikhi ah oo horseedi doonta horumar dhaqaale iyo shaqo abuur ballaaran.

Sidoo kalena waa mid soo bandhigeysa sida ay dowladda Soomaaliya uga go’an tahay in ay si wanaagsan uga faa’iideysato kheyraadka dabiiciga ah ee dalku leeyahay, iyada oo ilaalinaysa danta guud iyo maslaxadda shacabka.

Israa’iil 26ka Oktoobar 2024  Israa’iil ayaa saaka aroortii weerar ku qaaday Iran, ayada oo uga aargudaneysa weerarkii gantaallada ballistic-ga ee Tehran ay ku qaaday Israa’iil 1-dii October, waxaa sidaas xaqiijiyey ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay.

Taleefishinka qaranka Iran ayaa sheegay in qaraxyo ay ka dhaceen meelo badan oo dalkaasi ah, oo ay ku jirto Tehran. 

Sidoo kale, militariga Israa’iil ayaa sheegay in ay “duqeymo sugan la beegsanayaan” bartilmaameedyo militari oo ku yaalla Iran.

Saraakiisha Maraykanka iyo Israa’iil waxay rumaysan yihiin in Iran ay uga jawaabi doonto qaab milatari, balse waxay rajaynayaan in ay noqoto jawaab xaddidan, si labada dhinac ay bar-bar dhac u noqdaan.

Maamulka Biden ayaa ka walaacsan in jawaab ballaaran oo Iran ay bixiso ay horseedi karto dagaal ballaaran oo dhex-mara Tehran iyo Tel Aviv. 

Milatariga Maraykanka ayaa xoojiyay ciidamadooda gobolka dhowrkii toddobaad ee ugu dambeeyay ka hor weerarka Israel ay ku qaaday Iran.           

Saraakiisha Maraykanka ayaa sheegay in ujeedadu ay tahay in Iran laga joojiyo in ay jawaabto, lagana caawiyo Israa’iil in ay iska difaacdo gantaallada Iran. 

Madaxweyne Biden iyo Xoghayaha Difaaca Lloyd Austin ayaa go’aansaday in nidaamka difaaca gantaalaha ee THAAD la geeyo Israa’iil oo ay la socdaan shaqaale ka tirsan hawl-wadeennada millatariga Maraykanka.

Taasi waxay ka dhigan tahay in askarta Maraykanku ay ka qayb qaadan karaan dagaalka u dhexeeya Israa’iil iyo Iran ayaga oo ku sugan Israa’iil.

WARARKA MAANTA 25ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay #Damu-Jadiid u dileen Xildhibaan Khadiijo? Yaase dilay? Yaa shiidaal qodaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo xitaa aan soo booqan karin #Hargeisa #Somaliland? Yaa diiday inuu Maxkammaddii Dastuuriaga dhiso? Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ugu been badan Madaxweynayaasha Afrika Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa wixii uu shalay warbaahinta ka lahaa maanta raba inuu asaga sameeyo oo dadka soo xirxiro? Yaa diidan inaysan wadashaqayn Dowladda Soomaaliya Iyo Dowladda Gobaleedyada dalka ka dhex jira? Yaa kamid ah siyaasiyiinta uu weerari rabo ee #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisjo 25ka Oktoobar 2024  Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay yeelatay ra’iisul wasaare ku-xigeen labaad tan iyo 2012-kii oo ah markii ay Soomaaliya qaadatay Nidaamka Federaalka, oo laga jooga 12 sanno.

Galinkii dambe ee 21 October, 2024-ka ayaa Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamsa Cabdi Barre wareegto uu soo saaray waxa uu ku magacaabay ku xigeenkiisa labaad, isaga oo jagadaas u magacaabay Cabdisalaan Cabdi Cali oo ahaa Wasiirkii Howlaha Guud ee Soomaaliya.

Kulan ay yeesheen Xildhibaannada Golaha Shacabka maalinimadii Arbacada ee shalay ayaa lagu hor dhaariyey Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad ee dalka, iyada oo qaar ka mid ah Xildhibaannada Golaha Shacabka ay si diiran ugu soo dhaweeyeen xarunta Villa Hargeysa.

Magacaabista ra’iisul wasaare ku-xigeenka labaad ayaa siyaabo kala duwan waxaa ugu falceliyey Bulshada, iyaga oo badankood waydiimo dhowr ah ka keeneen shaqada uu qabanaya ku xigeenka cusub iyo mas’uuliyadaha, halka qaar kood ay ku doodeyn in ay sharci darro tahay magacaabistaan.

Magacaabista ra’iisul wasaare ku-xigeenka sharciga muxuu ka qabaa?

Sida ku xusan Dastuurka KMG ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, cutubkiisa 8aad ee ka hadlaya laanta fulinta ayaa qodobka 97aad faraddiisa 2aad waxa uu qeexayaa Golaha Wasiirada iyo qeybaha ay ka kooban yihiin Golaha Wasiirrada.

Dastuurka ayaa Golaha Wasiirrada waxa uu ku qeexay, “Waa Hay’adda fulinta maamulka ugu sarreysa dowladda federaalka Soomaaliya.” Qeybaha ay ka kooban tahay Xukuumadda ayaa kala ah; Ra’iisul Wasaare, Ra’iisul Wasaare ku xigeen/ ku xigeenno, Wasiirro, Wasiiru dowlayaal iyo Wasiirro ku xigeenno. Sida ku cad qodobkaan ayaa in Ra’iisul  Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya uu yeelanaya ku xigeen iyo ku xigeenno, balse laguma caddeen ku xigeennadaas in ay ka badan karaan laba.

Maxay yihiin awoodaha iyo shaqooyinka ra’iisul wasaare ku-xigeenka labaad?

Badi bulshada ayaa iswaydiinaya awoodaha iyo shaqooyinka laga rabo Ra’iisul Wasaare ku xigeenka labaad ee Soomaaliya Cabdisalaan Cabdi Cali, oo xafiiskiisu ku cusub yahay Xukuumadda uu hoggaamiyo Ra’iisul Wasaare Xamsa.

Sida ku xusan Dastuurka KMG ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, cutubkiisa 8aad ee ka hadlaya laanta fulinta ayaa qodobka 101aad lagu sheegay shaqooyinka uu qabanaya ku xigeenka Ra’iisul Wasaaraha, taas oo ah in uu qabta Xilka Ra’iisul Wasaaraha marka uu dalka ka maqan yahay, iyo xilalka kale ee u igmado Ra’iisul Wasaaraha.

Dastuurka si rasmi ah uma qeexin shaqooyinka iyo Awoodaha ay kala lahaanayaan Ra’iisul Wasaare ku xigeennada, aan ka ahayn in ay qabtaan shaqooyinka uu idmado Wasiirka koowaad ee Xukuumadda.

Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka labaad Cabdisalaan Cabdi Cali oo ahaa xubin ka tirsan Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya kuna fadhiyey kursiga tirsigiisu yahay HOP#167, deegaan doorashadiisu tahay Koonfur Galbeed ayaa waayi doona xubinimadiisa Golaha Shacabka, sida ku xusan Dastuurka KMG.

Isha: Mustaqbal

Afgooyo 25ka Oktoobar 2024 Amuun Cabdullahi Maxamed, oo aheyd saxafiyad Soomaaliyeed oo qurbo joog ah ayaa lagu dilay degmada Afgooye.

Amuun oo tobanaan sano ku nooleyd dalka Sweden, balse sannadihii u danbeeyay dalka daganeyd ayaa todobaadkaan lagu dilay beer ay ku laheyd meel aan ka fogeyn degmadaasi.

Sida aan wararka ku helnay laba nin oo wajiyada soo duubtay ayaa Amuun ku dhex dilay beer ay iyadu laheyd, oo halkaasi ku taalla.

Weli lama oga sababta loo dilay Amuun iyo cidda ka danbeysay, waxaana socota baarista kiiskaan.

Maxaan ka naqaana Amuun?

Wariye Axmed Idawaqaca oo kamid ah dadka sida dhow u yaqaanay sanadaha badan ayaa sheegay in AUN Amuun ay muddo ka shaqeynaysay raadiyaha Sweden qeybta Af-Soomaaliga, oo ay ka gaartay illaa maamule.

Sidoo kale waxay kusoo shaqeysay turjumaan, maadaama ay muddo deganayd Sweden ayna si fiican u taqaanay Swedishka, iyada oo waxbarashada illaa heer jaamacadeed ka gaartay.

“Waxay go’aansatay inay ku laabato waddanka, halkaas oo guri ka iibsatay, kadib Afgooye ayey u wareegtay oo beero ayay ka sameysatay, ceelal ayay halkaas ka qoday.” ayuu yiri.

Waxa uu intaas kusii daray “Dad ayaa halkaas ka shaqeynayay oo mushaar loo qoray, dad kale ayay gacan ku haysay, oo mashaariic horumarineed oo dowladdo la rabay inay sameeyaan ayey halkaas ka hirgelisay.”

Amuun ayaa lagu sifeeyay gabadh dadaal badan, oo karti badan, ugu yaraana laba jeer ay hay’addo caalami ah ku abaal-mariyeen mihnadeeda saxaafada ee mudada dheer kasoo shaqeynaysay.

Allaha u naxariistee Amuun ayaa hamigeeda uu ahaa inay Soomaaliya ka hirgeliso mashaariic ay ugu weyn tahay beerta lagu dhex dilay toddobaadkan, sida ay sheegeen dadka u dhow-dhow.

Muqdisjo 25ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa galabta xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Jarmalka ee Soomaaliya Danjire Sebastian Groth, iyagoo ka wadahadlay arrimo badan oo ku saabsan labada dal.

Kulanka oo ka dhacay xarunta Madaxtooyada Soomaaliya ayaa intii uu socday wuxuu Madaxweyne Xasan Sheekh uga warbixiyey safiirka, muhiimadda ay leedahay in sare loo qaado taageerada Jarmalka Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Jarmalka ka dalbaday in dowladda Soomaaliya ay ka taageeraan dhinacyada muhiimka u ah dadaallada dowlad-dhiska Soomaaliya.

Waxyaabaha kulankaan sida hoose loogu gorfeeyey waxaa kamid ah sida ay ku suurta geli karto in dowladda Jarmalka ay dib u soo celiso barnaamijyadeedii Soomaaliya ee farsamada gacanta.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa safiirka u cadeeyey in Barnaamijyadaan ay muhiim u yihiin horumarinta iyo xasilinta dalka oo dhan, maadaama Soomaalidu u baahan tahay maalgashi iyo shaqo abuur xoog leh.

Dhankiisa, Danjire Sebastian Groth ayaa sharaxay iskaashiga xooggan ee ka dhaxeeya labada dowladood ee Soomaaliya iyo Jarmalka iyo sida loo sii horSidoo kale Safiirka Jarmalka ee Soomaaliya ayaa dowladda Soomaaliya ku adkeeyey inay sii waddo horumarinta geeddi socodka dimuqraadiyeynta iyo ka shaqeynta horumar, si barwaaqo loo gaaro mustaqbalka fog ah.marin karo.

Muqdisjo 25ka Oktoobar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi ayaa markii ugu horeysay ka jawaabay guuxa dadweynaha oo ka dhashay canshuurta ay ka cabanayaan dadka reer Muqdisho, gaar ahaan diiwaan-gelinta uu bilaabay maamulka gobolka Banaadir.

Wasiirka ayaa sheegay in waxa la sheegay aysan jirin suurtagalna aysan aheyn arrintaas, isla markaana sida wax loo sheegay aysan waxaba u jirin.

Fiqi ayaa sheegay inay dowladu keentay qalab lagu tirakoobi doono dadka Soomaaliyeed, iyadoo aan loo kala saareynin degmo ama gobol.

“Hadda sida ay wax ku socdaan sax maaha, ma jirto qof sanad kasta dhalata, hadana mar kasta waxaa qofka waajib looga dhigay in sanad kasta uu sameysto warqad dhalasho, warqad dhalasho miyaa dhacda? Waxaa la rabaa tii halmar aad soo jaratay inaad mar kasta isticmaasho,” ayuu yiri Fiqi.

Kulanka uu ka hadlay wasiir Fiqi ma joogin maamulka gobolka Banaadir, wuxuuna ku dhaliilay sababta ay uga maqan yihiin dadkana aysan faahfaahin u siineyn.

“Maamulka gobolka waa inay saxaan wixii qaldan dadkana la hadlaan, halkaan inay yimaadaan oo dadka u cadeeyaan in qof dhashay, meyd, aroos iyo qudbasiro aan canshuur gaar ah laga rabin, hadii laga rabana ay sabab u yeelaan, kuna qanciyaan shacabka,” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya.

Wasiir Fiqi ayaa sheegay in wasaaradda arrimaha gudaha ay ku filan tahay shaqada diiwaan gelinta dadka, isagoo xusay in carruurta dhalaneysa diiwaan gelintooda ay mushkilad ka taagan tahay, balse dadka waaweyn aysan dhib badneyn.

WARARKA MAANTA 23ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqonaaya Raysal Wasaaraha cusub ee #Soomaaliya? Yaa dhacay hantida dadweynaha? Yaase hantida qaranka qoyskiisa iyo ehelkiisa siiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa Madaxweyne sharci ka ah #Soomaaliya mar haddii wax laga beddelay dastuurkii federaalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Yaa raba in xitaa meydka laga qaado canshuur Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Yaa raba in aysan wax doorasho dhici Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba in laga ceyriyo shaqada dad aan waxba u dhib nidaamka dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa diiday in Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan? Yaa diiday in #Maqaamka #Muqdisho la dhiso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

NIROBI 23ka Oktoobar 2024  Qaramada Midoobay ayaa walaac ka muujisay dib u celinta afar qof oo qaxooti Turkish ah oo laga masaafuriyey Kenya, kuwaas oo kooxaha xuquuqda aadanaha ay sheegeen in la afduubay oo si qasab ah loo celiyay, ayada oo la jebinayo sharciga caalamiga ah.

Afarta qof — Mustafa Genc, Huseyin Yesilsu, Ozturk Uzun iyo Alparslan Tasci – ayaa dib loogu celiyay Turkiga Jimcihii, sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda Kenya.

Waxay daba socotay warar ay warbaahintu baahisay oo sheegayey in laga afduubtay waddo ku taalla caasimadda Kenya ee Nairobi, ayaga iyo saddex qof oo kale oo markii dambe la sii daayay.

UNHCR, oo ah hay’adda qaxootiga u qaabilsan Qaramada Midoobay, ayaa bayaan ay siisay wakaaladda wararka ee AFP ku sheegtay “inay aad uga walaacsan tahay dib u celinta afarta qaxooti ee Kenya.”

Waxay ugu baaqday dawladda Kenya “inay u hoggaansanto waajibaadkeeda sharci ee caalamiga ah iyo gaar ahaan, inay ixtiraamto mabda’a magan-galyo-doonka iyo qaxootiga ka ilaalinaya tallaabo kasta oo u horseedi karta in loo raro meel ay noloshooda ama xorriyaddooda halis ku galeyso”.

Ma ahan markii ugu horeysay oo Kenya ay ku lug yeelato falal qasab ah oo lagu masaafuriyey muwaadiniin Turkish ah.

Bishii May 2021, basaasiinta Turkiga ayaa afduubtay Selahaddin Gulen, ay ehel yihiin nin ay muddo cadaawad kala dhaxeysay madaxweyne Recep Tayyip Erdogan, inkasta oo maxkamadda Kenya ay amartay inaan loo gacan gelin.

Waxaa adeer u ahaa Fethullah Gulen, oo ah wadaad Axaddii geeriyooday isaga oo 83 jir ah, kaasi oo fadhigiisu ahaa Maraykanka, islamarkaana uu Erdogan ku eedeeyay in uu ka dambeeyay afgambigii dhicisoobay ee 2016.

Waxaa jira warar sheegaya in basaasiin Turkish ay si qasab ah dib ugu celiyeen tobonaan ka mid ah taageerayaasha Gulen oo ku kala sugnaa daafaha caalamka.

Turkiga ayaa sidoo kale Kenya ku qabtay hogaamiyihii xisbiga shaqaalaha Kurdistan ee PKK Abdullah Ocalan oo sanado badan baxsad ahaa.

Ilaa hadda ma cadda in afarta qof ee Jimcihii dib loogu celiyay Turkiga lagu eedeeyay inay taageerayaan Gulen ama koox kale.

Wasaaradda arrimaha dibadda Kenya ayaa sheegtay inay Turkiga ka heshay ballanqaad ah “in si sharaf leh loola dhaqmi doono.”

Balse Amnesty International ayaa Sabtidii sheegtay, ka hor inta aan la xaqiijin dib u celinta qaxootiga, inay xadgudub ku tahay sharciga qaxootiga Kenya iyo kan caalamiga ah.

“Afduubkoodu wuxuu hoosta ka xariiqayaa welwelka sii kordhaya ee ku saabsan badbaadada dhammaan qaxootiga iyo magangelyo-doonka ku sugan Kenya,” ayey tiri Amnesty.

Isbahaysi ay ku mideysan yihiin kooxaha u dooda xuquuqda Kenya ayaa sheegay in ay aad uga naxeen falka ay ku dhaqaaqday dowladda, iyaga oo sheegay in “ay halis weyn gelisay afar bani’aadam iyo sidoo kale maqaamka Kenya ee ah dal badbaado.”

Waxay sheegeen in falkani “uu wiiqayo sumcadda Kenya” oo ah mid ka mid ah 18-ka xubnood ee cusub ee Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay oo loo doortay horraantii bishan.

Kenya ayaa martigelisa in ka badan 780,000 oo qaxooti ah, sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda.

Isha: VOA

Muqdisho 23ka Oktoobar 2024 Taliska ciidanka booliska Somaliland oo soo saaray warbixin xasaasi ah ayaa faah-faahin dheeraad ah ka bixiyay dambiyadii cuslaa ee sanadkan 2024-ka ka dhacay guud ahaan deegaannada maamulkaasi.

Warbixintan oo loo gudbiyay madaxweyne Muuse Biixi Cabdi ayaa waxaa tirada dambiyada dhacay sanadkan lagu sheegay 28,418 kiis oo ah guud ahaan deegaannada Somaliland.

Booliska ayaa warbixintaan diirrada lagu saaray dhacdooyin kala duwan oo dhacay sida dilalka, kufsiga, khasaaraha shilalkabaabuur iyo caruurta lasoo tuuray.

“Tirada guud ee danbiyadu waxa weeye 28,418 danbi, markii la baadhay 4,842 ayaa caddaanwaayay, 10,840 ayaa heshiis ku dhamaaday, inta baadhis ku jirta waa 860, inta maxkamadadi go’aan ka gaadhay waa 11,876,  inta xukun ku dhacay waa 10,676, waxa gar suge ah 1,200” ayuu yiri taliyaha hawlgalinta booliiska oo warbixin siinayay Muuse Biixi.

Dilalka sanadkan ka dhacay Somaliland ayay warbixintu ku sheegtay illaa 68 qof, waxaana loo soo qabtay 62 eedeysane, halka ay baxsadeen 6 kale.

Sidoo kale waxaa warbixinta lagu sheegay in tirada kufsiyada dhacay ay yihiin 321, kuwaas oo ay galeen 343 eedeysane, oo ay ka mid ahaayeen ilaa 10 kufsi wadareed, ayada oo lasoo qabtay 270 eedaysane, halka ay baxsad yihiin 73 kale.

Shilal gaari ee dhacay ayaa gaaraya illaa 7,18 shil  oo sababay dhimashada 188 qof iyo dhaawaca 4,454 qof, halka waxyeelada gaadiidka soo gaartay ay dhan tahay 3,525, waxaa sidoo kale jira 528 neef oo xoolo ah oo uu khasaare kasoo gaaray shilalkaasi.

Ugu dambeyn waxaa warbixinta lagu xusay in la diiwaangeliyay  20 caruur ah oo la tuuray, kadibna lasoo helay, kuwaasi oo 12 kamid ah la geeyay goobaha caruurta lagu xanaaneeyo.

MALAYSIA 23ka Oktoobar 2024  Safiirka cusub ee Soomaaliya u magacowday Malaysia ayaa faah-faahin ka bixiyay xiriirka labada dal, isaga oo soo bandhigay waxa ay Soomaalidu ka faa’iidayaan iskaashiga wadaagga ah ee dalalka Soomaaliya iyo Malaysia.

Danjire Cali Maxamed Abuukar oo ah safiirka ay Soomaaliya dhawaan u magacawday dalka Malaysia ayaa waxaa Isniintii si rasmi ah waraaqaha aqoonsiga danjirinimo uga guddoomay Boqorka Malaysia, Sultan Ibrahim, kaddib munaasabad ka dhacday dhismaha boqorka ee Istana Negara.

Boqorka ayaa sheegay in bog cusub oo xiriirka diblomaasiyadeed ah uu u furmay labada dal. Waxaa kale oo uu intaa ku daray inay sameyn doonaan iskaashi wax wadaag ah.

Dhankiisa Danjire Cali Maxamed Abukar ayaa sheegay in uu ku dadaali doono sare u qaadista xiriirka diblomaasiyadeed ee Soomaaliya iyo Malaysia.

“Waxaan diiradda saari doonaa in xiriirka labada dal aan ka sii horumariyo halka uu maanta marayo,” ayuu yiri, isagoo rajo ka muujiyay in uu dhiso iskaashi xooggan oo guulo waaweyn laga gaaro

Safiirka cusub ayaa sidoo kale soo bandhigay faa’iidada ay Soomaaliya u leedahay iskaashi dhow oo ay la yeelato Malaysia, wuxuuna tilmaamay arrimaha mudnaanta la siinayo ay ugu horreeyaan waxbarashada, horumarinta xirfadaha, ganacsiga, dhaqanka iyo is dhexgalka bulshada.

Malaysia oo ah dal ku yaalla koonfur bari Aasiya, ayaa ka mid ah waddamada xiriirka diblomaasiyadeed ee taariikhiga ah uu kala dhaxeeyo Soomaaliya, dalkaanna wuxuu ka mid yahay waddamada ay muwaadiniinta Soomaalida u tagaan arrimaha waxbarashada iyo caafimaadka, taas oo u fududeynaysa in muwaadiniinta Soomaalida ay ku tagi karaan Malaysia iyagoo aan u baahan wax dal ku gal ah, waxaana lagu siiyaa garoommada diyaaradaha ee Malaysia, sida lagu daabacay bogga Radio Muqdisho.

sOOMAALIYA  23ka Oktoobar 2024 Muuqaal ay baahisay kooxda Al-Shabaab ayaa waxaa markii ugu horreysay kasoo muuqday Abwaan Cabdiwaaxid Cali Gama’diid iyo Awabaan Nageeye Cali Khaliif oo ah dhalinyaro kasoo jeeda gobollada waqooyi ama Somaliland.

Abwaanadan oo si weyn looga yaqaanay baraha bulshada ayaa horay u shaaciyay inay ku biireen kooxda Al-Shabaab, iyaga oo markoodii u dambeysay ka tegay Muqdisho.

Kooxda ay ku biireen ee Al-Shabaab ayaa haatan soo bandhigtay muuqaalka Gama’diid iyo Nageeye oo ku sugan jiida hore ee dalka, waxaana la faafiyay sawir iyaga oo saaran gaari gaashaaman, isla markaana ku hubeysan qoryaha AKH47.

Qoraal kooban oo ay kooxda soo saartay waxa ay ku sheegtay inay ka qayb-galeen dagaal ka dhacay koonfurta Soomaaliya, balse ma sheegin goobta gaarka ah ee uu ka dhacay.

Wareysiyo horay looga qaaday labada nin waxay ku qirteen inay ku biireen kooxda Al-Shabaab, ayna muddo aaminsanaayeen fikirka Xagjirka ah.

Sidoo kale waxaa aad loo soo qaatay gabayo ay horay u tiriyeen oo ay si aad ah ugu taageereen kooxda Al-Shabaab, taas dad badan ku noqotay lama filaan.

Kasoo muuqashadooda furinta hore ee dagaalka ayaa kusoo aadeyso, muddo bilooyin ah oo ay joogeen dhulka Al-Shabaab, mana la arag dhaq-dhaqaaqooda, marka laga tego wareysiyo ay kooxda u baahisay, kadib markii ay ku biireen oo ay ugu tageen degmada Jilib

Muqdisho 23ka Oktoobar 2024 –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo ku sugan dalka Kenya ayaa kulan gaar ah la qaatay dhiggiisa dalkaas.

Kulanka ayaa ka dhacay Aqalka Madaxtooyada dalka Kenya, waxayna Xasan Sheekh iyo William Ruto ku gorfeeyeen xaaladaha ka taagan gobolka Geeska Afrika.

Sidoo kale, labada madaxweyne waxay ka wada hadleen xoojinta xiriirka iyo iskaashiga labada dal ee Soomaaliya iyo Kenya.

Labada madaxweyne ayaa si qota dheer uga wada-hadlay xoojinta dagaalka adag ee lagula jiro kooxda Al-Shabaab iyo arrimaha ka taagan gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan gardarrada Itoobiya ay ku heyso Soomaaliya.

Sidoo kale madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Madaxweyne William Ruto kala hadlay qorshaha bixista ciidamada ATMIS, maadaama haatan la diyaarinayo howlgal cusub oo ka bilaabanaya Soomaaliya.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa safarkaan ku soo maray dalalka Jabuuti, Uganda iyo Burundi oo sida Kenya ay ciidamo ka joogaan Soomaaliya, wuxuuna lasoo galay heshiisyo culus oo qaarkood warbaahinta lala wadaagay.

Soomaaliya iyo Kenya ayaa lagu wadaa inay soo saaraan heshiis iskaashi oo lagu wajahayo argagixisada iyo xiisadda gobolka, si lamid ah dalalka kale ee gobolka, markii laga reebo Itoobiya oo daandaansi aan loo meel-dayin ku heysa dhulka Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Muqdisho 23ka Oktoobar 2024 Xaasaskii Khawaarijta Al-Shabaab ayaa maanta lasoo taagay maxkamadda ciidamada Soomaaliya, kadib markii la qabtay iyagoo u safraya degmada Ceelbuur ee gobolka Galgaduud.

Lix dumar ah iyo ninkii la qorsheeyey inuu ka dhoofiyo Muqdisho ayaa maanta lasoo taagay maxkamadda, kadib markii xogtoodu fashilantay oo ciidamada amniga ay qabteen.

5 kamid ah gabdhahaan waxaa la xaqiijiyey inay u socdeen raggii qabay oo Shabaab ah, kuwaas oo jooga degmada Ceebuur, halka gabadha lixaad ay u socotay walaalkeed oo Shabaab ka tirsan Ceelbuurna jooga.

Maxamed Hilowle oo Shabaab u qaabilsanaa kala furdaaminta howlaha ay uga baahdaan Muqdisho ayaa lala soo qabtay dumarkaan, isagoo gaari ka saaraya Isgoyska Siinaay, degmada Wartanabadda ee magaalada Muqdisho.

Xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada ayaa soo jeedisay in xubnaha qaar la ciqaabo, qaarna dhaqan celin loo sameeyo, iyadoo lasoo bandhigay xogta safarkooda iyo qorshihii socday ee la fashiliyey.

Guddoomiye Shuute ayaa toos u wareystay Gabdhanahaan, waxayna sheegeen inay ka yimaadeen deegaanada Koonfur Galbeed, sida Degmada Qoryooley iyo deegaano kale oo ka tirsan gobolka Bay.

Xeer ilaalinta ayaa maxkamadda ka hor sheegtay in labo kamid ah gabdhahaan u socday Al-Shabaab aysan qaan gaarin, ugu yaraan 2 gabdhood oo aan qaan gaarin ayaa u socday Ceelbuur, iyagoo xaas u ah xubno ka tirsan Al-Shabaab, taas oo layaab ku noqotay dadkii kasoo qeyb galay fadhiga maxkamadda.

Xeer ilaalinta ayaa sidoo kale maxkamadda ka codsatay in ciqaab adag la marsiiyo Maxamed Hilowle oo toos ula shaqey jiray kooxda Al-Shabaab. Gabdhahaan waxaa Shabaab ku daray waalidkood, sida laga hor sheegay maxkamadda.

WARARKA MAANTA 22ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” xilka ha laga qaado u amray?  Meeqo sanno ayuu rabaa inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ku darsado xilliga xilka madaxweynaha? Maxuuse yahay mooshinka laga keenaya Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “Dhaweeye” iyo xukuummaddiisa fashilantay? Yaase amray xitaa meydka in la canshuuro Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaase hadda dalal aan waxba u qaban karin #Soomaaliya u tagay baryo iyo inay dhexdhexaadiyaan siyaasiyiinta diiday xukunka iyo musuqmaasuqa baahsan ee Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday in #Maqaamka #Muqdisho la dhiso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Raysal wasaaraha Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Xamse Cabdi Barre ayaa maanta magacaabay Raysal wasaare ku xigeen labaad oo ay yeelaneyso Xukuumaddiisa.

Wareegto kasoo baxday Xafiiska Raysal wasaare Xamse ayaa Cabdisalaan Cabdi Cali oo ahaa Wasiirka howlaha guud ee Xukuumada Fedaraalka Soomaaliya loogu magacaabay inuu noqdo Raysal wasaare ku xigeenka labaad ee Xukuumadda Soomaaliya.

Wasiirka Howlaha guud ee uu baneeyay Cabdisalaan Cabdi Cali ee ayaa waxaa loo magacaabay Cilmi Maxamuud Nuur oo horay mar u soo noqday Wasiirka Maaliyadda Soomaaliy.

Xukuumadda Xamse Cabdi Barre ayaa noqotay Xukuumaddii u horeysay oo yeelatay Raysal wasaare ku xigeen labaad,tan iyo wixii ka dambeeyay dowladdii ku meel gaarka aheyd.

Wareegtada kasoo baxday Raysal wasaare Xamse ayaa sidoo kale lagu magacaabay Wasiiro iyo Wasiiru dowleyaal cusub oo kala ah:-

1-Wasiirka Shaqada iyo Arrimaha Bulshada.

Yuusuf Maxamed Aadan.

2-Wasiirka Gadiidka Badda iyo Dekedaha.

Maxamuud Axmed Aadan.

3-Wasiiru dowlaha Cadaalada iyo Dastuurka.

Ilyaas Shiikh Cumar Abubakar.

4-Wasiiru dowlaha Batroolka iyo Macdanta.

Ismaaciil shire Jaamac.

5-Wasiiru dowlada Qoyska iyo Xuquuqul Insaanka.

Maxamed Cusman Cumar.

6-Wasiiru dowlaha Shaqada iyo Arrimaha Bulshada.

Ceynaanshe Yusuf Xuseen.

7-Wasiiru dowlaha Kaluumeysiga iyo Dhaqaalaha Buluuga ah.

Maxamed Yusuf Xasan.

8-Wasiiru dowlaha Wasaarada Ganacsiga iyo Warshadaha.

Maxamed Nuur Abubakar.

Muqdisho 22ka Oktoobar 2024 Qaramada Midoobay ayaa ugu baaqday Soomaaliya in ay soo gudbiso warbixin waqtigii laga sugayay ay ka dib-dhacdey, sidda ay sheegayaan illo wareedyo lagu kalsoon yahay.

Warbixintan ayaa waxaa doonaya Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay isaga oo cuksanaya qaraarka 1540-aad ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay.

Sidda ay xogta tilmaameyso, dowladda Soomaaliya ayaa waxay kamid tahay siddeed waddan oo caalamka oo dhan ah oo aan weli gudan warbixintan oo ah waajibaad aad muhiim u ah.

Warbixinta ayaa lagama maarmaan u ah in la qeexo tillaabooyinka ay dowladda Soomaaliya qaadeyso si ay uga hortagto hay’adaha aan dowliga ahayn, oo ay ku jiraan ururada argagixisada, ay helaan hubka wax gumaada (WMD), sida bayooloji, kiimiko, shucaac, iyo hubka nukliyeerka.

Waajibka ayaa lagu waramay in ay sidoo kale kamid tahay wax ka qabashada alaabta loo isticmaali karo in lagu soo saaro hubkaas, kaas oo laga heli karo wadamada intooda badan.

193-da waddan ee xubnaha ka ah Qaramada Midoobay, 185 ka mid ah ayaa horay u soo gudbiyay warbixintooda, oo ay ku jiraan inta badan dalalka Afrika.

Soomaaliya, si kastaba ha ahaatee, waxay weli ka mid tahay koox yar oo waddamo ah oo aan weli soo gudbin warbixintoodii ugu horreysay—ku dhawaad 20 sano kaddib markii qaraarka UNSCR 1540 la ansixiyay 2004-tii.

Wadamada kale ee ku guuldareystay inay soo gudbiyaan warbixintooda waxaa ka mid ah Waqooyiga Kuuriya, Gambia, Eswatini, Mauritania, Chad, Mali, iyo Guinea.

Sikastaba ha ahaatee, haddii dowladda Soomaaliya aysan gudbin warbixintan waxay keeni kartaa cawaaqib-xumo ay kamid tahay in hoos loo dhigo awooda ay ku heli karto hubka ay haatan u baahan tahay.

Isha: GO

Muqdisho 22ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa caawa gaaray magaalada Nairobi ee dalka Kenya, halkaas oo si weyn loogu soo dhaweeyey wafdigiisa.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo safarro shaqo ku marayey dalalka gobolka Geeska Afrika ayaa safarka uu ku tegay Nairobi uga soo kicitimay Jabuuti.

Safarkaan uu ku jiro Xasan Sheekh ayaa gaar u ah dalalka qeybta ka ah howlgalka Nabad Ilaalinta Midowga Afrika ee Soomaaliya ka socda.

Xasan Sheekh ayaa waxaa caawa Nairobi uga bilaabanaya wadahadallo uu la yeelan doono dhiggiisa dalka Kenya Mudane William Ruto.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa safaradii kan ka horeeyey ku tegay dalalka Uganda, Burundi iyo Jabuuti, wuxuuna kulamo lasoo qaatay madaxda dalalkaas.

Qorshaha safarkaan ayaa salka ku haya isbedelka dhamaadka sanadkaan lagu sameynayo ciidamada ATMIS ee nabad ilaalinta u jooga Soomaaliya.

Itoobiya oo kamid ah dalalka ay ciidamadu ka joogaan Soomaaliya ayuu Xasan Sheekh ka saaray liiska dalalka uu safarkaan ku tegayo, sababtuna waa khilaafka ka dhexeeya labada dal.

Muqdisho 22ka Oktoobar 2024 Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa ka mira-dhaliyey dagaal uu u galay in beelah Digil iyo Mirifle ay dowladda federaalka ka helaan kursiga Ra’iisul Wasaare ku xigeen labaad.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Dhowrkii bilood ee lasoo dhaafay dadaal badan ayuu bixiyey Aadan Madoobe, isagoo ugu dambeyn galabta ku guuleystay in madaxda uu ka dhaadhiciyo damaciisa.

Guud ahaan siyaasiyiinta, gaar ahaan xildhibaanada federaalka ee beelaha Raxanweyn ayaa gadaal ka riixayey qorshahaan, iyagoo mararka qaar toos ugu hanjabay xukuumadda inay ridi doonaan.

Aadan Madoobe oo hoggaaminayey ololaha beelaha Digil iyo Mirifle ayaa go’aansaday in kursigaan uu u soo dhiciyo beeshiisa wixii ka dambeeyay marki loo doortay guddoomiyaha golaha shacabka.

Jagadaan oo ay horay beeshu ugu fadhisay  xiligii dowladii KMG aheyd ayaa kor u laalneyd tan iyo wixii ka danbeeyay markii uu Xasan Sheekh Madaxweynaha ka noqday dalka sanadkii 2012-kii oo dalku ka baxay ku meelgaarka.

Ra’iisul Wasaaraha XFS ayaa galabta Cabdisalaan Cabdi Cali u magacaabay ra’iisal wasaare ku-xigeenka labaad ee dalka, Cabdisalaan Dhaay ayaa horay u ahaa wasiirka Holwlaha guud iyo guriyeynta, wuxuuna ka soo jeedaa beelaha Digil iyo Mirifle.

Xukuumadda ra’iisul wasaare Xamza ayaa noqotay xukuumaddii ugu horeysay oo yeelatay labo ra’iisul wasaare ku-xigeen, kaddib dowladdii kumeel-gaarka.

Magacaabista xilkaan ayaa waxaa muddo hortaagna ra’iisul wasaare ku-xigeen Saalax Jaamac iyo xildhibaannada gobollada Waqooyi oo ayagu u arkayay in la wiiqayo awoodooda, ayadoo ugu dambeyn ay Madaxtooyada ku qancisay inuu ka fuqo.

Saalax ayaa maalmo kahor wajahay dagaal siyaasadeed lagu dhaafin rabay kursigiisa golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka Soomaaliya, kaas oo ay markii dambe soo fara-gelisay Madaxtooyada, oo ayadu guddoomiye Cabdi Xaashi ku qancisay inuu Saalax u dhaafo kursigiisa.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa horey ballan-qaad ugu sameeyay magacaabista kursigaan, oo ay ka dalbadeen siyaasiyiinta iyo xildhibaannada baarlamaanka ku metela Koonfur Galbeed, wuxuuna ra’iisul wasaare ku xigeenka labaad ee galabta la magacaabay kasoo jeeda K/Galbeed.

Soomaaliya 22ka Oktoobar 2024 Safarka Madaxweynaha Soomaaliya uu maalmo kooban ku maray dhowrkii dal oo ka mid ah kuwa ay ciidamadu ka joogaan Soomaaliya ayaa bixiyey macne culus oo ka mug-weyn sida loo arko ama xogta laga helay, saameynta ugu weyna wuxuu ku yeeshay Itoobiya.

Marka koowaad Xasan Sheekh liiska safaradiisa ka reebay Itoobiya oo ciidamo ay ka joogaan Soomaaliya, kuwaas oo qeyb ka ah howlgalka, balse dowladda Soomaaliya ayaa horay u sheegtay qorshaha kala guurkana ku darsatay in ciidamada Itoobiya ay gabi ahaanba dalka ka baxayaan dhamaadka sanadkaan.

Xasan Sheekh wuxuu heshiisyo ku saabsan howlgalka cusub ee Soomaaliya ka bilaabanaya horaanta sanadka soo socda ee 2025 lasoo galay madaxweynayaasha Uganda, Burundi iyo Jabuuti, hadana wuxuu ku sugan yahay Kenya.

Heshiisyada uu Madaxweynaha Soomaaliya la soo galay dalalkaas ayaa meesha ka saaraya damaca Itoobiya oo hadda olole ka dhex wada dalalka ay ciidamadu ka joogaan Soomaaliya, iyadoo ka dhaadhicineysa inay diidaan, si ciidamada Itoobiya ay u sii joogaan gudaha Soomaaliya.

Prof. Liibaan Ciise oo bare ka ah Jaamacadda Muqdisho, kana faalooda arrimaha Soomaaliya iyo gobolka Geeska Afrika ayaa la hadlay VOA, isagoo sheegay ololaha iyo qorshaha Xasan Sheekh uu meesha ka saarayo riyada Itoobiya oo ku hamineysa in ciidamadeedu sii dhex-joogaan Soomaaliya.

Sidoo kale Prof. Liibaan wuxuu sheegay in Xasan Sheekh uu doonayo inuu Jabuuti ku soo daro isbaheysiga cusub ee Geeska Afrika ay ka abaabulayaan Soomaaliya, Masar iyo Eritrea, culeyska kaliya ee Jabuuti isbaheysigaas ka hor taagan waa xiisadda dagaal ee dhiigga badan ku daatay ee sanadaha badan ka dhex taagan dowladaha Jabuuti iyo Eritrea.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku howlan sidii meesha looga saari lahaa colaadda ahliga ah ee ka dhaxeysa dowladaha Jabuuti iyo Eritrea, wuxuuna dhowaan safar isbaheysi lagu sameeyey ku tegay Asmara caasimadda Eritrea.

Muqdisho  22ka Oktoobar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa u muuqda inuu qaaday tallaabo uu ku daminayo guuxa mooshin xil ka-qaadis oo ka dhan ah oo maalmahan ka jiray magaalada Muqdisho.

Mooshinkan ayaa waxaa saxiixay illaa 70 xildhibaan, oo badankood u badan kuwa dhaliilsan maamulka Xasan Sheekh iyo Xamza.

Si kastaba, mooshinkan ayaan haysan weli taageerada madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo weli aysan u muuqan sabab uu ku cayriyo ra’iisul wasaare Xamza, iyada oo khilaafka siyaasadeed ee dalku sii xoogeystey laguna kala tegay Golaha Wadatashiga Qaranka.

Soomaaliya waa ay adag tahay in uu guuleysto mooshin xil ka-qaadis ra’iisul wasaare haddii aanu gadaal ka riixeyn madaxweynaha.

Sida wararku sheegayaan, mooshinkan waxa uu taageero ka haystaa mid ka mid ah shir guddoonka Golaha Shacabka, inkasta oo guddoomiye Aadan Madoobe uusan raali ka ahayn.

Si kastaba, ra’iisul wasaare Xamza ayaa billaabey in, si uu isaga yareeyo buuqa mooshinka soo xoogeysanaya, uu buuxiyo qaybo ka dhiman golihiisa wasiirada, soo xerooyo xildhibaano ku kacsan oo mucaarad ah, sidoo kale waxa uu isku beddalay qaar kamid ah golaha wasiirada.

Xamza ayaa shalay magacaabay 10 xil wasiir, ku-xigeeno iyo wasiiru dowlayaal, halka uu xubnaha qaar u kala bedelaya xilalka. Wuxuu sidoo kale magacaabay ra’iisul wasaare ku-xigeen labaad oo dalka aanu horey u lahayn.

Isku-shaandheynta ayaa saameysay Wasaaradda kaluumeysiga, Wasaaradda Dekadaha iyo gaadiidka badda, Wasaaaradda batroolka, Wasaaradda Shaqada iyo Shaqaalaha, sidoo kale waxaa lagu wadaa in la magacaabo Raysalwasaare ku-xigeen.

Xubnaha la magacaabay ayaa waxaa ku jiray qaar ka mid ah xildhibaano hormuud u ahaa mooshinka.

Xamza ayaa sidoo kale xilka ra’iisul wasaare ku-xigeenka labaad ku qanciyey xildhibaanada beelaha Digil iyo Mirifle oo aad ugu kacsanaa ra’iisul wasaaraha.

WARARKA MAANTA 21ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay canshuurta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ku soo rogay meydka iyo lafihiisa? Yaase hantida dadweynaha iyo Madaxtooyadda meher ugu qabanaaya igaartiisa/gabadhiisa? Maxayse tahay baada qoysaska Madaxweyne Mudane Xassan Iyo dadka ku dhow ay u baadaan ganacsatada? Maxuuse yahay xiriirka ka dhexeeya Shabaab Iyo Dowladda Soomaaliya? Maxayse ahayd sababta Shiikh Mukhtaar Rooboow loogu magacaabay Wasiirka Awqaafta Iyo Arrimaha Diinta asagoo dilay dhallinyaro farabadan? Yaase dagaalka ka wada Luuq? Muxuuse yahay mooshinka miiska saaran ee laga keenaya Rasyal wasaaraha Mudane Xamsa Cabdi Barre “Dhaweeye”?  Ha Wiqleyso! 

ONLF 21ka Oktoobar 2024 Ururka ONLF oo  soo saaray warsaxaafadeed xasaasi ah ayaa ku dhowaaqay go’aan culus oo uga sii daraya xaaladda cakiran ee dalka Itoobiya oo haatan ay ka jiraan xaalado siyaasadeed iyo qalalaase amni oo gudaha dalkaasi ah.

Ururka ayaa shaaca ka qaaday in uusan ka qayb-gali doonin wada xaajoodka heer qaran ee Itoobiya, wuxuuna sababta ku sheegay in si khaldan loo maamulay wada-xaajoodkaasi.

ONLF ayaa si gaar ah ugu eedeysay xisbiga Barwaaqo ee talada haya inuu ku xadgudbay heshiiskii horay loola galay xisbiyada siyaasadda ee gudaha dalka Itoobiya, sidaasina ay ku qaadaceen ka qayb-galka wada xaajoodka heer qaran ee waddanka Itoobiya.

Ururka ayaa sidoo kale intaasi kusii daray in wada xaajoodkan uu noqonayo mid hal dhinac ah oo aan loo dhameyn, sidaas darteedna aan keeni karin wax rajo ah oo sidaa u weyn.

“ONLF waxaa ka go’an in si dhab ah loo wada hadlo, wada hadalkuna uu noqdo mid loo dhan yahay dhammaan Axsaabta siyaasadda iyo bulshada qaybaheeda kala duwan,” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Sidoo kale waxaa shirweynahan ka maqan siyaasiyiin muhiim ah oo ka socda deegaannada Axmaarada, Oromada iyo Tigray, taas oo sii murjineyso xaaladda cakiran ee Itoobiya

Warkan kasoo baxay ONLF ayaa kusoo aadayo xilli maalmihii lasoo dhaafay magaalada Jigjiga ay ka socdeen kulamo looga arrinsanayo  ajandayaashii lagaga qaybgali lahaa wada xaajoodka heer qaran ee dalka Itoobiya, kaas oo ay ka qaybgalayeen mas’uuliyiin ka socota heer faderal iyo qaybaha kala duwan ee bulshada ku dhaqan magaalada Jigjiga.

Puntland 21ka Oktoobar 2024  Maamul goboleedka Puntland oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa u yeeray xildhibaannada labada gole ee ku metala dowladda federaalka ah ee Soomaaliya, waxaana lagu casuumay magaalada Garoowe ee xarunta maamulkaasi.

Guddoomiyaha golaha wakiilada Puntland, Cabdirisaaq Axmed Saciid oo isagu casuumadda u fudiyay xildhibaannada labada gole ayaa ka dalbaday inay kasoo qayb-galaan xafladda furitaanka kalfadhiga 55-aad ee baarlamaanka Puntland oo dhaceysat 26-ka bishaan.

“Mudanayaal salaan diiran ka dib, waxaa sharaf ii ah in aan idinku casuumo in aad nagala soo qaybgashaan munaasabadda furitaanka kalfadhiga 55-aad ee Golaha Wakiilada Puntland oo dhici doonta sabti, 26-ka Oktoobar, 2024” ayaa lagu yiri waraqadda casuumadda.

Sidoo kale guddoomiyaha ayaa sheegay in xildhibaannada heer federaal iyo Puntland ay yeelaan doonaan kulamo wada-tashi ah oo looga hadlayo xaaladda dalka, gaar ahaan khilaafka kasii daraya ee u dhexeeya maamulka uu hoggaamiyo Deni iyo dowladda dhexe.

“Munaasabadda furitaanka kadib waxaan yeelan doonaa kulamo wadatashi ah oo la xiriira xaaladda guud ee dalka” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Puntland ayaa waxaa haatan xiisad xoogan ay kala dhexeysaa dowladda federaalka, waxaana meesha ka baxday wada-shaqeyntii labada oo muddo dheer hakad ku jirta.

Lama oga waxa ay arrintaan ay soo kordhin doonto iyo wax ay beddali karaan haddii ay xildhibaannada Puntland ku metala labada gole ee baarlamaanka isugu tegaan Garoowe.

Ethiopia  21ka Oktoobar 2024 Dowladda Itoobiya ayaa abaabushay oo kulan isugu keentay Dalalka Ciidamada ku Tabaruca (TCC) ATMIS, si ay u diidaan wax loogu yeeray “isku dayga halka dhinac ah” ee Soomaaliya ee ku saabsan qaab dhismeedka howlgalka cusub ee AUSSOM ee beddelaya ATMIS. 

Itoobiya ayaa ku adkeysanaysa in ay ka sii mid ahaato howlgalkaas. 

Iyagoo carabka ku adkeeyay in ay diyaar u yihiin ka qayb galka AUSSOM, dalalka TCC, oo ay ay hogaamineyso Itoobiya, ayaa ku adkaysanaya in ay ka qayb qaataan samaynta howlgalka cusub, iyaga oo ku doodaya in aan la iska indho tirin wax qabadkooda Soomaaliya.

Intii uu socday kulanka oo ay isugu yimaadeen Wasiirada Difaaca ee TCC, Aisha Mohammed, Wasiirka Difaaca Itoobiya, ayaa sheegtay in dalkeeda uu aad u doonayo inuu sii wado caawinta Soomaaliya si loo xasiliyo. 

War-murtiyeedka wadajirka ah ee wasiirada, ayaa qiray in “wax-u-hurnimadii ay TCC 17-kii sano ee la soo dhaafay u sameeyeen la-dagaalanka argagixisada ee Soomaaliya iyo xasilinta dalka” ay qayb weyn ka qaadatay “horumarinta iyo tayeynta hay’adaha dowliga ah ee Dowladda Federaalka. Soomaaliya.” 

Hase yeeshee, si howlgalka cusub uu u guuleysto, wasiiradu waxay sheegeen in Midowga Afrika looga fadhiyo in ay dib u eegis ku sameeyaan dhaqaalihii ay ku bixin jireen, maadaama ay jirto hoos u dhac dhaqaale oo saameynaya howlgallada ka dhanka ah maleeshiyada Al-Shabaab, oo weli ka taliya dhul badan oo miyi ah oo ku yaalla bartamaha iyo koonfurta.

Marka ay noqoto aasaaska AUSSOM, wasiirrada gaashaandhigga waxay ku nuux-nuuxsadeen in “cashiradii laga bartay ATMIS si fiican loogu tixgeliyo geeddi-socodka haray” waxayna iftiimiyeen “baahida loo qabo in lagala tashado TCC naqshadeynta howlgalka AUSSOM.” 

Soomaaliya ayaa horay uga soo horjeesatay ka qeyb galka Itoobiya ee howlgalka cusub, iyadoo ku eedeysay Addis-Ababa in ay ku xad-gudubtay madax-banaanida dhuleed iyo qarannimada kadib markii ay heshiis bad la gashay maamulka Somaliland.

Xaaladda ayaa cirka isku sii shareertay markii Masar ay Muqdisho u soo dirtay ciidamo milateri iyo shixnado hub ah, taasoo keentay in Itoobiya ay walaac ka muujiso ka guuritaanka ATMIS oo ay ku tilmaantay inuu yahay mid khatar ku ah gobolka.

Dhawaanna, Soomaaliya, Masar, iyo Eritrea waxay shir saddex geesood ah ku yeesheen Asmara, halkaas oo ay ku heshiiyeen tallaabooyin kor loogu qaadayo awoodda Soomaaliya ee ilaalinta xuduudaheeda berriga iyo badda.

Djibouti 21ka Oktoobar2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa caawa lagu soo dhaweeyey magaalada Jabuuti ee dalka aan walaalaha nahay ee Jabuuti.

Wafdiga Madaxweynaha ayaa garoonka diyaaradaha waxaa ku soo dhaweeyey Ra’iisul Wasaaraha Jabuuti Mudane Cabdulqaadir Kaamil Maxamed iyo xubno ka tirsan Xukuumadda Dowladda Jabuuti.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa berri kulan la qaadan doono Madaxweynaha Jabuuti Mudane Ismaaciil Cumar Geelle, iyaga oo ka wada hadli doono xoojinta xiriirka taariikhiga ah ee walaalnimo ee ka dhaxeeya labada dal, gaar ahaan iskaashiga iyo arrimaha ahmiyada u leh labada dowladood.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa socdaal shaqo ku maraya dalalka bahwadaagta la ah Soomaaliya ee gobolka ku yaalla.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa safarkaan ku soo maray dalalka Uganda iyo Burundi oo sida Jabuuti ay ciidamo ka joogaan Soomaaliya, wuxuuna lasoo galay heshiisyo culus oo qaarkood warbaahinta lala wadaagay.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Kampala Uganda iyo Bujumbura Burundi ku tegay casuumaad uu ka helay madaxweynayaasha dalalkaas, waxaana kulamadii dhacay looga hadlay howlgalka ka socda Soomaaliya, gaar ahaan jiheynta ciidamada bedelaya ATMIS.

Labada dalba waxay Soomaaliya ka codsadeen inay u ogolaato inay ciidamadoodu ka sii howlgalaan Soomaaliya, maadaama dhamaadka sanadkaan la bedelayo howlgalka ATMIS.

Dowladda Soomaaliya ayaa ku jirta xulashada dalalka ay ciidamadu ka sii joogayaan dalka, waxaana qorshaha ku jirta in dhamaadka sanadkaan ay gabi ahaanba dalka ka baxaan ciidamada Itoobiya, maadaama labada dalka ay qarka u saaran yihiin inay dagaalamaan.

Muqdisho 21ka Oktoobar 2024 Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA ayaa gacanta ku soo dhigtay seddax nin oo halis ah oo ka tirsan Khawaarijta Al-Shabaab.

Ragaan ayaa ku howlanaa falal ka soo horjeeda amniga caasimadda Muqdisho, waxaana xogtooda iyo sawirradooda loo soo bandhigay warbaahinta.

Ciidanka Sirdoonka Qaranka ee NISA oo hayay xogta ragaan ayaa ku gulaystay in ay soo qabtaan Hubkii ay wateen, labo Mooto Bajaaj iyo Hal mooto Fekon ah oo ay u isticmaali jireen in ay ku baxsadaan marka ay fal amni darro geystaan.

Qoraal ka soo baxay NISA ayaa lagu sheegay in 3-daan nin ay ahaayeen Shabakad isku xiran oo Khawaarij ah.

Sidoo kale, qoraalka NISA waxaa lagu xusay in qaarkood horay loo qabtay, iyadoo lagu tuhmayo falalka lagu soo qabtay hadda, waxayna xiligaas ka shaqeynayeen qalqal-gelinta shacabka caasimadda, sida ay shaacisay NISA.

Waxaa jira xubno ka tirsan shabakadaan lasoo qabtay oo weli baxsad ah, kuwaas oo ciidamada ammaanka ay ku raad-joogaan sidii loo qaban lahaa, sida lagu cadeeyey qoraalka NISA.

“Ciidamada ammaanka waxay u taagan yihiin xaqiijinta amniga iyo badqabka shacabka,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ka soo baxay Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA.

Maalmihii lasoo dhaafay waxaa gacanta ka baxay amniga caasimadda Muqdisho, waxayna Shabaab dileen ganacsatadii ugu badneyd, iyadoo cabDadka shacabka ah waxaa dilaya Shabaab oo diidan in guryaha iyo goobaha gacansiga lagu xiro kaamirooyinka wax duuba, halka dowladda Soomaaliya ay dadka ku amreyso inay kaamirooyinka xirtaan.si badan ay soo wajahday shacabka.

Muqdisho 21ka Oktoobar 2024  Muuqaal duubihii Warbaahinta Al-Shabaab ee Al-kataa’ib ayaa u soo gacan galay dowladda Soomaaliya, waxaana maanta lasoo taagay maxkamadda ciidamada Soomaaliya, isagoo qiranaya dembiyo waaweyn, waxaana xusid mudan in ninkii ku tashkiiliyey inuu ku biiro Al-Shabaab u uku jiro Xabsiga Dhexe, isagoo ku xukuman xabsi dheer.

Guddoomiyaha maxkamadda darajada 1-aad ee ciidamada G/Sare Xasan Cali Nuur Shuute ayaa toos u wareystay ninkaan oo sheegay in shaqada ugu badan ee Shabaab uu u qaba jiray ay aheyd duubista dagaallada tooska ah iyo dilalka ay geysa jireen Al-Shabaab.

Ninkaan ayaa qirtay in Shabaab ay soo bareen sida wax loo duubo, qaraxyada, dagaalka tooska ah, diyaarinta miinooyinka iyo soo iibinta gaadiid u badan oo mootooyin FEKON ah oo Shabaab ay isticmaali jireen.

Xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada ayaa soo bandhigtay cadeymaha eedeymaha culus ee ninkaan uu qiranayo, waxaana markii la qabanayey ka fashilmay qarax u uku diyaariyey maqaayad ku taalla deegaanka Ceelasha Biyaha ee koonfurta Muqdisho.

“Markii aan gacanta ku dhignay wuxuu ka tirsanaa amniyaadka Al-Shabaab ee dilalka fuliya,” ayuu yiri Dacwad ooge ka tirsan xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada.

Sidoo kale waxaa maxkamadda hor yimid sarkaal ka tirsan NISA oo ka sheekeeyey sida loo qabtay ninkaan oo isla goobtii ku qirtay inuu ka tirsan yahay Al-Shabaab, isla markaana uu ahaa sahan.

“Subax aniga oo kormeeraya kaamirooyinka degmada Garasbaaley ayaan arkay ninkaan oo luuq kasoo baxay, waxaa istaajiyey ciidankii ila socday, kadibna waxaan weydiiyey dhowr su’aalood, balse waxaan ka dareemay qalqal, markii aan u sheegay inaan xabsiga u gudbinayo si loo baaro ayuu ii sheegay inaan iska daayo, isagoo qiranaya inuu Shabaab yahay,” ayuu yiri Salkaalka ka tirsan NISA ee hor tegay maxkamadda.

WARARKA MAANTA 20ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa loo dilay Abwaan Sugaal? Maxayse tahay rubaayada u ka diyaariyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Iyo xukunkisa fashilmay? Maxayse tahay sababta  Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye ugu maacaabay laamaha amniga Soomaaliya laba nin doo dembiilayaal ah kuwaasoo la wada ogyahay inaysan wax aqoon ah u lahayn nidaamka booliska iyo hawlaha sirdoonka? Maxayse tahay dembiyada waaweyne ee ay shacabak Soomaaliyeed ogyijiin inay Dagaal-ooge Asad Diyaano Iyo Qabiiliiste Cabdilaahi Sanbolooshe? Yaa runta qarin kara inuu  Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mucaarad iksu filan yahay? ” Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Yaa kamid ah siyaasiyiinta Hawiye ee uu rabo inuu xiro ama khaarajiyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye ? Ha Wiqleyso! 

Israa’iil 20ka Oktoobar 2024 Xaacado kaddib marki uu ra’iisul wasaaraha Israel Benjamin Natanyahu uu sheegay in diyaaradaha aanan duuliyaha laheyn lagu bartilmaameedsaday gurigiisa xilli uu ka maqnaa, ayay millatariga Isra’il Sabtidi shalay duqeymo cirka ah ku garaaceen qeybo ka mid ah magaalooyinka Beyrut iyo Gaza.

Afhayeen u hadlay Isra’il ayaa sheegay in Netanyahu uu ka maqnaa guriga, balse ma cadda in hooygiisa la wax yeelleeyay iyo in kale. Natanyahu ayaa falkaasi ku dilmaamay isku day dil, iyo qalad weyn oo laga shallay doono.

Saraakiisha caafimaadka Gaza ayaa sheegay in duqeymo ay millatariga Isra’il ku garaaceen guryo dabaqyo ah oo ku yaalla degmada Beyt Laxiya ee waqooyiga Gaza ay ku dileen ugu yaraan 73 qof, sidoo kalana ay ku dhaawacmeen tobnaan kale.

Ilaha caafimaadka ee isbitaallada Gaza ayaa iyaguna sheegay, in 24-ki saac ee lasoo dhaafay ay Isra’il ku dishay guud ahaan Gaza in ka badan 100 ruux oo Falastiiniyiin ah oo ay ku jiraan dumar iyo carruur.

Isla Sabtidii shalay, diyaaradaha Israel ayaa ku daadiyay koonfurta Gaza waraaqo lagu dhajiyay sawirka Sinwaar lana soo raaciyo farriin ah: “Xamas mar dambe ma xukumi doonto Gaza”.

Dhinaca Lubnaan, nawaaxiga koofureed ee Beyruut ayay milatariga Isra’il duqeymo culus ku bartilmaameedsadeen sida ay xaqiijiyeen ila wareedyada iyo sawirro laga soo qaaday xarumaha la qarxiyay.

Milatariga Isra’il ayaa sheegay in ay bartilmaameedsadeen bakhaarrada hubka ee Xisbullah iyo xarumaha dhexe ee dhinaca mukhaabaraadka.
Wali lama oga khasaaraha dhimashada.

Dhanka Isra’il, milatariga ayaa sheegay in dhinaca Lubnan looga soo tuuray ilaa 200 oo gantaal. Ilaha caafimaadka Isra’il ayaa sheegay in nin 50 jir ah uu ku dhintay kaddib marki uu madfac ugu tagay waqooyiga Isra’il, sidoo kale afar qof ayaa la xaqiijiyay in ay dhaawacmeen.

Soomaaliya Iyo uganda  20ka Oktoobar 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo shalay booqasho rasmi ah ku tagay dalka Uganda ayaa kulan miro-dhal ah la qaatay dhiggiisa dalkaas Mudane Yoweri Museveni.

Labada Madaxweyne ayaa ka wada hadlay xiriirka labada dal, arrimaha gobolka Geeska Afrika iyo xoojinta iskaashiga taariikhiga ah ee Soomaaliya iyo Uganda.

Kulanka Labada Madaxweyne ayaa waxaa ka soo baxay;

1- Xoojinta iskaashiga dhinacyada amniga, ganacsiga, iyo horumarka, iyadoi la isla qaatay in la kordhiyo iskaashiga ganacsiga iyo maalgashiga.

2- Taageerada Ciidamada Amniga Soomaaliya iyo hawlgalka cusub ee AUSSOM.

3- Soo dhoweynta xubinnimada cusub ee Soomaaliya ee Ururka Bulshada Bariga Afrika (EAC) iyo matalaadda Soomaaliya ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay sannadaha 2025-2026.

4- Dowladda Uganda waxay soo dhaweysay qaadista cunaqabataynta hubka ee saarnayd Soomaaliya, taas oo ah tallaabo muhiim ah oo u ogolaaneysa Soomaaliya inay si buuxda ula wareegto mas’uuliyadda amniga qaranka.

Kulanka ayaa imanaya ayada oo xiisad u dhaxeysay Soomaaliya iyo Itoobiya ay ka taagan tahay gobolka, taasi oo ka dhalatay heshiiska ay Addis-Ababa la saxiixatay Somaliland.

Dowladda Soomaaliya ayaa dalbatay in ciidamada Itoobiya ay dalka ka baxaan kama dambeys 31-ka December, haddii aanay ka laaban heshiiska ay la gashay Somaliland.

Ciidamada Itoobiyaanka waxay dalka ku joogaan heshiisyo laba geesood ah, halka qayb kale ay ku joogaan in ay ka mid ka yihiin ciidamada nabad ilaalinta Midowga Afrika ee ATMIS.

Masar ayaa ku dhawaaqday inay doonayso inay badasho ciidamada nabad ilaalinta ee Itoobiya dhamaadka sanadkan, iyadoo Soomaaliya ay si cad u taageertay.

Luuq 20ka Oktoobar 2024  Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dagaal xoogan oo goordhow dib uga qarxay degmada Luuq ee gobolka Gedo, kaas oo u dhexeeyo laba maleeshiyo beeleed oo hubeysan.

Dagaalka ayaa saaka dib uga bilowday bartamaha magaalada, waxaana maleeshitaadka ay isku adeegsaday hubka noocyadiisa kala duwan, sida ay innoo sheegeen ilo dadka deegaanka ah.

Maleeshiyaadka dagaalamaya oo in dhowaanahaan isku horfadhiyay degmada Luuq ayaa mar kale saaka is fara saaray, kadibna waxaa sidaas ku bilowday dagaalkooda.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya inuu jiro khasaare dhimasho iyo dhaawac ah oo soo kala gaaray dhinacyada dagaalamay iyo dad kale oo shacab ah.

Ku dhowaad 10 qof ayaa la xaqiijiyay inay dhinteen, iyada oo ay dhaawacmeen tiro kale oo intaasi kasii badan, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo dadka deegaanka ah.

Xaaladda ayaa kacsan, waxaana weli rasaas laga maqlayaa xaafadaha kala duwan ee degmada, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka degmada iyo saraakiisha laamaha amniga oo ku aadan dagaalkaasi.

Dagaalkan wuxuu kusoo aadayaa, ayada oo shalay Kismaayo uu madaxweynaha Jubbaland kusoo xiray shir u dhexeeyay odayaasha beelaha haatan ku dagaalamaya degmada Luuq ee gobolka Gedo

Shirka ayaa waxaa murtiyeed kasoo baxay lagu sheegay in heshiis laga gaaray colaadda degmada Luuq, balse waxaa heshiiskaas burinaya dagaalka saaka mar kale dib uga qarxay gudaha degmadaasi.

Colaaddan ayaa soo noq noqotay, waxaana beelaha dagaalamaya ay isku haystaan maamulka degmada iyo dilal la xiriira aanooyin qabiil oo ay horay isugu gaysteen.

Masar 20ka Oktoobar 2024  Wasiirka arrimaha dibadda Masar, Badar Abdelatty, ayaa shaaca ka qaaday in Masar ay dhawaan ciidamo u soo diri doonto Soomaaliya, si ay uga qeyb-qaataan howlgalka nabad-ilaalinta Midowga Afrika.

Masar iyo Soomaaliya ayaa bishii August kala saxiixday heshiis iskaashi oo dhinaca milateriga ah. Masar ayaa tan iyo markaas u soo dirtay Muqdisho hub, la-taliyayaal ciidan, tababarayaal iyo kumaandooska la-dagaalanka argagixisada.

Wareysi uu siiyay Al-Qahera News ayuu Abdelatty ku sheegay in Masar ay weli ka go’an tahay inay Soomaaliya ka taageerto adkeynta ammaankeeda.

“Masar waxa ay diyaar u tahay in ay bixiso gargaar kasta oo ay u baahan karaan dadka Soomaaliyeed,” ayuu yiri Wasiirka, isagoo farta ku fiiqay dadaallada ciidan iyo iskaashigan sii kordhaya ee saddexda dal.

Kumanaan ka tirsan ciidamada Masar ayaa la filayaa in ay ku lug yeeshaan howlgalka milatari dhammaadka sanadka, sida ay sheegeen ilo-wareedyada. Dowladda Soomaaliya ayaa horey u xaqiijisay inay taageereyso imaatinka ciidamada Masar.

Toddobaadki hore, madaxweynaha Masar Cabdifataax El Sisi iyo hogaamiyayaasha Soomaaliya iyo Eritrea ayaa ku kulmay magaalada Asmara halkaas oo uu ka dhacay shir madaxeed si weyn loo hadal hayay.

El Sisi oo warbaahinta kula hadlay magaalada Asmara ee caasimadda dalka Eritrea ayaa sheegay in dalkiisu “uu taageero nooc kasta ah u fidin doono dowladda aan walaalaha nahay ee Soomaaliya si ay u soo celiso ammaankeeda”

“Waxaan ka wada hadalnay talooyinka wax ku oolka ah si aan u bixinno caawimaaddan,” ayuu raaciyay. “Masar lama hari doonto wax dadaal ah ama talo ah si aan ugu u adeegno ujeedooyinka dadkeena iyo rabitaanka ummadaheena Geeska Afrika.”

Masar iyo Itoobiya ayaa in ka badan 10 sano waxaa ka dhaxeeyey xiisad ka dhalatay biyo-xireenka Addis-Ababa ay ka sameysay webiga Nile oo ay halis u aragto Qaahira, oo 97% biyaheeda ugu tiirsan Nile.

Ficilada Qaahira ee Soomaaliya iyo xiriirka sii kordhaya ee Eritrea ayaa xoojinaya go’aanka sii kordhaya ee Masar ay ku cadaadineyso Itoobiya inay heshiis ka gasho biya xireenka

Muqdisho 20ka Oktoobar 2024 Taliyaha ciidanka Booliska Soomaaliyeed, Sarreeye Guuto Asad Cusmaan Cabdullaahi (Diyaano) ayaa xalay qaaday tallaabo culus, kadib qaraxiii is-miidaaminta ahaa ee ay Khamiistii Al-Shabaab ku qaadeen Iskuul Buluusiyo ee magaalada Muqdisho.

Taliye Diyaano oo xalay ka baxay xafiiskiisa ayaa kormeer u kuur-gelid ah ku tegay qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir, si uu u qiimeeyo xaaladda amnigga.

Asad Diyaano ayaa si gaar ah u booqday xarumaha ciidamada iyo sidoo kale saldhiggyada booliiska ee ku yaalla degmooyinka Kaaraan, Yaaqshiid, Cabdicasiis, iyo Xamarweyne.

War qoraal ah oo kasoo baxay taliska guud ee ciidanka Booliska ayaa lagu sheegay in ujeedka taliyaha u ahaa inuu qiimeeyo shaqooyinka ay bulshada u hayaan saldhigyada.

“Ujeedka kormeerka Taliyaha ayaa ahaa in uu si dhow ugu kuurgalo howlaha ay saldhigyadu u hayaan bulshada, si loo xaqiijiyo habsami u socodka shaqooyinka amniga iyo in adeegyada boliisku si hufan ugu qabsoomayaan bulshada degaanka” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay taliska ciidanka Booliska Soomaaliyeed.

Sidoo kale taliyaha ayaa boggaadiyay shaqada ciidamada, isagoo ku dhiirrigeliyay inay sii laba jibaaraan dadaalkooda sugidda amniga caasimada.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeyso, kadib weerarkii ay Al-Shabaab la beegsadeen Iskuul Buluusiyo, kaas oo ay ku dhinteen ku dhowaad 10 qof oo isugu jiray askar iyo dad shacab ah, halka ay ku dhaawacmeen tiro kale oo ku dhow 10, kadib markii nin isku soo xiray walxaha qaraxa oo beegsaday maqaayad ku taalla afaafka hore ee xarunta taliska ciidanka Booliska ee magaalada Muqdisho.

Afgooyo 20ka Oktoobar 2024 Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya qarax miino oo ay ku geeriyoodeen xubnihii aasayay, kaas oo maanta ka dhacay gobolka Shabeelaha Hoose.

Qaraxa ayaa si gaar ah uga dhacay agagaarka deegaanka Majabto, halkaas oo ay tageen laba xubnood oo ka tirsan Al-Shabaab, si ay miinada u aasaan, balse iyagii ayaa ku dhintay.

Qoraal kooban oo kasoo baxay warbaahinta dowladda ayaa waxaa lagu sheegay in xubnaha dhintay oo watay mooto Fekon ay doonayeen in miinadaasi ay ku dhibaateeyaan shacabka, balse Alle uu qadaray in isla ayagii ay ku geeriyoodaan qaraxa ay diyaarinayeen.

“Dhagarqabayaal katirsan maleeshiyaadka Khawaarijta ah ayaa ku geeriyooday duleedka degaanka Majabto ee goblka Shabeeladda hoose halkaasi oo ay doonayeen inay Miinoo ugu aasaan Shacabka isticmaala wadadaasi oo muhiim u ah isusocodka Gaadiidka iyo Dadka gobolkaasi” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Sidoo kale Taliyaha Ururka 26-aad guutada 6-aad, qeybta 60-aad ee ciidanka Xoogga dalka Gaashaanle Faarax Xirsi Cabdulle ayaa sheegay in ay gaareen goobta uu falku ka dhacay, isaga oo sheegay inay soo bandhigeen labada nin ee ku geeriyootay qaraxaasi.

Shabeelaha Hoose ayaa waxaa haatan ka socda howlgallo culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab, waxaana badanaa ka dhaca dagaallo iyo duqeymo xoogan.

Al-Shabaab ayaa miinooyin ku aasa inta badan wadooyinka isaga kala goosha deegaanada iyo degmooyinka gobolka Shabeelaha Hoose, taas oo cabsi badan ku abuurtay dadka iyo gaadiidka ku safraaya dhulka, iyadoo mararka qaarna ay miinooyinku la kacaan dad rayid ah.

WARARKA MAANTA 19ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa u mgacaabay Taliyaha Booliska #Soomaaliya dagaal-ooge Asad Diyaano? Yaa khaa’inul waddan Cabdilaahi Sanbooloshe u mgacaabay Taliyaha Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka? Yaa wada mooshinka xilka looga tuuraayo Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “OG-360 Dhaweeye”? Maxuuse Guddoomiya Cabdi Xaashi xilka uga qaaday Raysal Wasaare Ku-xigeen Mudane Saalax Jaamac? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u fulin waayey inuu ogolaado in la dilo dadkii dadka dilay ee ay maxkammadda Soomaaliya xukummeen? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday dhisid #Maqaamka #Muqdisho Iyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxay tahay sababta loo qarxiyey Abwaan Sugaal? Ha Wiqleyso! 

Somaliland 19ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi ayaa mamnuucay in hantida dadwayanaha, shaqaalaha rayidka ah iyo ciidamada loo adeegsado ollolaha doorashooyinka, sidookale, warbaahinta xukuumada ayuu ku amray in ay si siman u tabiyo wararka axsaabta kala duwan.

“Waxa aan farayaa Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Wacyigelinta iyo Dhaqanka in xisbigyada qaranka iyo ururada siyaasaddu u sinnaadaan war-baahinta dowladda ee kala duwan iyo baahinta wararka muddada ololaha doorashooyinka innagu soo foolka leh” ayaa lagu yidhi wareegto kasoo baxday madaxtooyada.

Sidoo kale, waxa uu madaxweynuhu faray wasiirka arrimaha guddaha in loo sinnaado isticmaalka fagaarayaasha ollolaha muddada ollolaha doorashooyinka, isla markaana la sugo ammaanka shacabka iyo masuuliyiinta axsaabta iyo ururrada siyaasadda ee ku sugan fagaarayaasha ollolaha.

“Waxa reebban in hantida danta guud ee qaranka nooc kasta oo ay tahay in loo adeegsado ollolaha doorashooyinka innagu soo foolka leh. Sidoo kale, waxa reebban in shaqaalaha dowladda iyo ciidammada kala duwan ee qalabka-sidaa ay ku lug-yeeshaan, kana qayb-galaan ollolaha” ayaa lagu yidhi wareegtada.

Madaxweynuhu waxa uu faray hay’addaha kala duwan in ay gacan ku siiyaan komishanka doorashooyinka gudashada waajibaadkooda oo ah qabsoomidda doorashooyinka madaxtooyada iyo asxaabta siyaasada.

Amaradan ayaa imanaya iyada oo uu olloha doorashooyinka madaxtooyada iyo asxaabta siyaasada Somaliland maanta si rasmi ah uga bilaabmayo dhamaan gobolada iyo degmooyinka Somaliland.

Lubnaan 19ka Oktoobar 2024 Dhaqdhaqaaqa hubeysan ee Xisbullah ee ka dhisan dalka Lubnaan ayaa wacad ku maray iney kordhin doonaan dagaalka ka dhanka ah Israa’iiliyiinta.

Hanjabaada Xisbullah ayaa imaaneysa maalin kadib markii ciidanada Isra’iil ay magaalada Gaza ku dileen hoggaamiyahii Ururka Xamaas Yahya Sinwar.

Bayaan kasoo baxay Ururka Xisbullah galinkii dambe ee Shalay ayaa lagu shaaciyay inuu marxalad cusub u gudbay dagaalka Xisbullah ay kula jirto Isra’iil, islamarkaana maalamaha soo socda ay dhici doonaan dhacdooyin.

Hadalkaan kasoo yeeray Xisbullah ayaa kusoo beegmeya, saacado kooban kadib markii Xamaas ay xaqiijisay in la dilay Yahya Sinwar oo ahaa shaqsigii abaabuley weerarkii 7-dii bishii Oktobar ee sanadkii 2023 lagu qaaday Isra’iil ee dhaliyay dagaalka wali ka socda magaalada Gaza.

Yahya Sinwar ayaa noqonaya hoggaamiyahii labaad ee Isra’iil ay ka disho Ururka Xamaas wax ka yar mudo sadax bilood ah, waxaana horay Isra’iil ugu dishay magaalada Tehraan ee dalka Iiraan 31-kii bishii Julay ee sanadkaan Isma’il Haniyah oo ahaa hoggaamiyahii Xamaas ee uu badalay Yahya Sinwar.

Muqdisho 19ka Oktoobar 2024 Howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (ATMIS) ayaa si rasmi ah saldhigga Kudhaa ugu wareejiyay ciidamada nabad sugidda  Jubaland (SSF).

Kudhaa oo ku taalla Jubbada Hoose, ayaa waxaa tan iyo sannadkii 2015-kii gacanta ku hayay ATMIS Ciidamada Difaaca Kenya (KDF), iyagoo door muhiim ah ka qaatay difaaca magaalada Kismaayo.

Col. Ibraahim oo ah sarkaal katirsan ciidanka ATMIS ayaa ku ammaanay ciidamada Kenya sida ay u sugeen ammaanka gobolka Jubbada Hoose, wuxuuna kula dar daarmay ciidamada Soomaaliya ee imaanaya in ay feejignaadaan oo ay sii wadaan guulihii ay ka gaareen kuwii ka horreeyay.

Waxa uu tilmaamay muhiimadda ay leedahay xil wareejinta inay muujineyso sida ay Soomaaliya diyaar ugu tahay inay la wareegto mas’uuliyadda amniga dalkeeda.

Xilwareejinta Kudhaa waxay daba socotaa qorshe ballaaran oo dhex maray ATMIS, SSF, iyo ciidamada Jubbaland, taas oo hubinaysa in kala guurku uu si habsami leh u dhaco.

Munaasabadan ayaa qeyb ka ah hannaanka lagu wado in lagu soo gabagabeeyo in si buuxda mas’uuliyadaha amniga loogu wareejiyo ciidamada Soomaaliya marka la gaaro Disembar 2024, markaas oo lagu wado in howlgalka Qaramada Midoobay iyo Midowga Afrika uu dhaco.

Muqdisho 19ka Oktoobar 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay warbixin dheer oo ka kooban 30 qodob, taas oo looga hadlay dhacdooyinka toodobaadkii lasoo dhaafay.

Warbixinta ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray waxqabadka dowladda iyo guulaha laga gaaray howlgalladii ugu dambeeyay ee ka dhacay gudaha dalka.

Hoos ka akhriso warbixinta oo dhammeystiran:-

1-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo si rasmi ah magaalada Muqdisho uga daahfuray Qorshaha Isbeddelka Qaranka ee 2025-2029, isagoo tilmaamey in Soomaaliya ay cagta saartey waddadii horumarka.

2-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo Villa Somalia ku qaabilay Kaaliyaha Xoghaya Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan siyaasadda, Rosemary DiCarla,iyagoo ka wadahadley horumarka ay Soomaaliya ku tallaabsatey iyo doorka Qaramada Midoobay ee taageerada Soomaaliya.

3-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhagax dhigay dhismaha xaafadda casriga ah ee Xeebta Luulka, taasi oo ay magaalada Muqdisho ka hirgalinayaan ganacsato Soomaaliyeed.

4-Madaxweyne Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, Madaxweynaha Eritrea Isaias Afwerk, iyo Madaxweynaha Masar ayaa kulan lagu xoojinayo iskaashiga saddexda dal ku yeeshay magaalada Asmara ee dalka Eritrea.

5-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo kormeeray xerada ay ku tababaranayaan Ciidamada Cirka Soomaaliyeed ee magaalada Asmara.

6-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ugu hambalyeeyey shacabka Soomaaliyeed munaasabadda 12-ka Oktoobar oo ku asteysan Maalinta Calanka Soomaaliyeed.

7-Ra’iisul Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa furay Shirka 7-aad ee Madasha Siyaasadda Dhaqaalaha Qaranka oo diiradda lagu saaray horumarinta siyaasadaha lagu xoojinayo kobaca dhaqaale ee dalka.

8-Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka oo dib la isugu soo laaban doono 26-ka bishan October.

9-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa dhagax dhigay mashruuca dib-u-dhiska Tuulada Cayaaraha ee Stadium Muqdisho.

10-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa Marwo Fowsiya Bashiir Maxamed u magacaabay La-taliyaha Sare ee Arrimaha Iskaashiga Caalamiga iyo Horumarinta ee Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

11-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa qaabilay Sii-Hayaha Ergayga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, James Swan.

12-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa hambalyo ku aadden xuska Maalinta Calanka oo ku beegay 12-ka October u diray dhamaan Shacabka Soomaaliyeed.

13-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa xarigga ka jaray saddex waddo oo laami ah oo laga hirgeliyey caasimadda, isagoo sheegay in dhismaha waddooyinka ay kaalin wayn ka qaadanayaan, isku socodka dadka, gaadiidka, bilicda, amniga iyo dhaqaalaha.

14-Ra’iisul Wasaare Ku-xigeenka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac ayaa qaabbilay Marina Walter oo ah Ku-xigeenka Agaasin Goboleedka Dalalka Carabta ee Laanta Qaramada Midoobay u qaabilsan Horumarinta (UNDP).

15-Guddoomiye Ku-Xigeenka 2aad ee Golaha Shacabka Mudane Cabdullaahi Cumar Abshirow ayaa magaalada Geneva uga qeybgalay furitaanka kalfadhiga 149-aad Ee Shirka Baarlamaanka Aduunka IPU.

16-Wasiirka Arrimaha Dibedda Mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa kulan la yeeshay Safiirka dowladda Sweden u fadhiya Soomaaliya, Joachim Waern, iyagoo ka wadahadley xoojinta iskaashiga labada dal.

17-Wasiirka Arrimaha Dibedda Mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa kulan la yeeshay Safiirka Shiinaha ee Soomaaliya Danjire Wang Yu, iyagoo ka wadahadley xoojinta, xiriirka iyo iskaashiga labada dal.

18-Dowladda Soomaaliya oo deeq waxbarasho u fidineysa qaxootiga reer Sudan ee ku nool Soomaaliya.

19-Wasiirka Beeraha Mudane Maxamed Cabdi Xayir (Maareeye) ayaa daah furay Barnaamijka U adkeysiga Nolosha Miyiga oo ay soo qabanqaabisay Wasaaradda Beeraha iyo Waraabka ee Soomaaliya.

20-Wasiirka Arrimaha Dibadda Mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa kulan la yeeshay Mudane Ammar Axmed Babiker, Ku-simaha Safiirka Jamhuuriyadda Suudaan ee Soomaaliya.

21-Wasiirka Caafimaadka ee Soomaaliya ahna Guddoomiyaha Shirweynaha 70-aad ee Hey’adda Caafimaadka Aduunka WHO Dr.Cali Xaaji Aadam Ayaa Doha ka furay kulanka 71-aad ee (RC71) oo looga hadlay Hormarinta caafimaadka adduunka.

22-Wasiirka Waxbarashada, Mudane faarax Sheekh Cabdulqaadir oo booqasho ku tagey dalka Norway ayaa kulan la yeeshey Wasiiru-Dowlaha Hormarintu caalamiga ah ee Norway, Marwo Bjork Sandkjaer.

23-Ha`adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed ayaa qoraal ay soo saarta ku sheegtey in diyaaradaha aan duuliyaha laheyn (Drones) laga mamnuucey u isticmaalka agagaarka Garoonka Aadan cadde ee Magaalada Muqdisho.

24-Guddiga Horumarinta Adeegga Bulshada ee Golaha Shacabka ayaa kulan la yeeshay Midowga Jaamacadaha dalka, iyagoo ka wadahadley Hindise Sharciyeedka Tacliinta Sare ee Qaranka oo guddigu ku guda jiro diyaarinta warbixinta akhrintiisa labaad.

25-Wasiirka Awqaafta & Arrimaha Diinta Mudane Sheekh Mukhtaar Roobow Cali ayaa tababar aqoon kororsi ah oo la xiriira sare u qaadista awooda shaqa gudasha shaqaaalaha u soo xiray qaar ka tirsan shaqaalaha wasaaradda.

26-Golaha Xuquuqul Insaanka ee Qaramada Midoobay ayaa si rasmi ah u ansixiyay qaraar ay si wadajir ah u soo gudbiyeen Soomaaliya iyo UK, kaas oo diiradda saaraya caawinta Soomaaliya ee dhinaca xuquuqul insaanka.

27-Bayaan ka soo baxey Wasaaradda Dekadaha iyo Gaadiidka ayaa lagu mamnuucey soo dejinta bacda.

28-Taliyaha Ciidanka Dhulka ee Xoogga Dalka S/Guuto Dayax Cabdi Cabdulle ayaa deegaanka Waniile ee gobalka Galgaduud kulan kula qaatay saraakiisha ciidanka xoogga Dalka ee Hawlgalka sifeynta Khawaariijta ka wada deegaanadda Galmudug iyo Hirshabeele

29-Taliyaha Ciidaanka Booliiska Soomaaliyeed S/Guuto Asad Cusmaan Cabdullahi ayaa qaabiley Madaxda Howlgalka Midowga Yurub ee Soomaaliya Kestitis lancinkas.

30-Guutada 14-ka October ee Xoogga dalka ayaa gacanta ku soo dhigay labo horjooge oo ka tirsan Khawaarijta oo ka hawlgalayey degaanadda Janaale iyo Shalambood ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Jubbaland 19ka Oktoobar 2024 Wararkala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax loo adeegsaday bam-gacmeed oo xalay ka dhacay gudaha magaalo xeebeedka Kismaayo ee xarunta KMG ka ah ee maamul goboleedka Jubbaland.

Dad ku sugan Kismaayo ayaa inoo sheegay in bam-gacmeedka lagu weeraray maqaaxi ku taalla isgoyska Golol ee Kismaayo, halkaas oo ay ku caweynayeen dad shacab ah.

Inta la xaqiijiyay waxaa falkan ku dhaawacmay illaa 6 qof oo shacab ah, kuwaas oo loola cararay goobaha caafimaad ee magaalada oo haatan lagula tacaalayo xaaladdooda.

Sidoo kale waxaa goobta isaga baxsaday raggii ka dambeeya weerarka lagu beegsaday maqaaxida oo la qarxiyay xilli ay ku sugnaayeen dad shacab ah oo aan waxba galabsan.

Ciidamada ammaanka Jubbaland ayaa sidoo kale goobta soo gaaray, waxayna sameeyeen baaritaano kooban, balse ma jirto cid ay usoo qabteen weerarkaasi bam-gacmeed.

Xaaladda Kismaayo ayaa maalmihii u dambeeyay daganeyd, waxaana howlgallada lagu sugayo amniga xoojiyay ciidamada ammaanka ee magaaladaasi.

Jubbaland oo deggan magaaladan ayaa inta badan howlgallo ka sameyay halkaasi, waxayna sidoo kale kordhisay howlgallada ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab.

Ciidamada dowladda iyo Daraawiishta Jubbaland ayaa indhowanahaan howlgallo jab culus lagu gaasiiyay kooxda ka waday deegaano badan oo ka tirsan gobolka Jubbada Hoose.

Soomaaliya iyo Masar 19ka Oktoobar 2024  Dowladda Masar ayaa gaartay go’aan ay uga qeyb qaadaneyso dhismaha iyo hubaynta ciidamada xoogga Soomaaliya, waana go’aan walwal ku abuuray Itoobiya.

Ilo wareedyo ayaa sheegaya in arrimaha Masar iyo Soomaaliya ay Itoobiya ku abuureen cabsi joogto ah oo ku timid kadib heshiiskii difaaca ee August.

Masar ayaa wixii ka dambeeyey markii ay heshiiskaas la gashay Soomaaliya waxay toos u bilowday qorshayaal ay ka hortageyso saamaynta Itoobiya ee Geeska Afrika, iyadoo adeegsanaysa joogitaan ciidan oo khatar ku ah amniga Itoobiya.

Xiisadaan ayaa qaraxday markii Itoobiya ay heshiis qar iska tuurnino ah la gashay Somaliland, bishii January 2024, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa abaabuleysa xiisad diblomaasiyadeed iyo mid ciidan oo ka dhan ah Itoobiya.

Dhanka Itoobiya walaac badan ayaa jira, wuxuuna Raii’sul Wasaare Abiy Axmed maanta bedelay wasiirkiisii arrimaha dibadda, isagoo soo magacaabay Dr. Gideon Timothy, kadib isku shaandheyn uu ku sameeyay golaha wasiirrada Itoobiya.

Kahor inta aan loo magacaabin Wasiirka Arrimaha Dibadda, Gideon Timothy waxa uu ahaa Wasiirka Cadaaladda ee dalka Itoobiya, waxayna magacabisiisaan ku soo beegmaysa xilli Itoobiya ay xiisad kala dhaxeeyso qaar ka mid ah dalalka dariska la ah oo Soomaaliya ay ugu horeyso.

Xiisadaha diblomaasiyadeed ee Itoobiya ay dhex maquuraneyso waxaa ugu wayn midda kala dhaxeeysa Soomaaliya ee ku saabsan heshiiska sharci darrada ah ee badda gobollada Waqooyi ee Soomaaliya.

Wasaaradda arrimaha dibadda ayaa ah mid muhiim u ah diblamaasiyadda iyo siyaasadda arrimaha dibadda ee dowladda, iyadoo haatan ay Itoobiya khilaaf diblomaasiyadeed uu soo kala dhex galay dalalka deriskeeda ah, khatarna ay ugu jirto inay dagaal la gasho dalal ay ugu horeeyaan Soomaaliya, Masar iyo Eritrea.

Galmudug  19ka Oktoobar 2024  Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa howlgal culus oo xalay ka dhacay deegaan hoostaga degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud, kaas oo lagu beegsaday maleeshiyaad ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Ciidamada dowladda iyo kuwa dadka deegaanka oo ka war helay dhaq-dhaqaaq ay Al-Shabaab ka wadeen deegaanka Dhagaxley ayaa waddada u galay, waxayna kadib la beegsadeen weerar gaadmo ah oo khasaare culus lagu gaarsiiyay kooxda.

Wararka ayaa sheegaya in ciidamada ay gudaha usii galeen deegaankaas oo ay isku uruursanayeen Al-Shabaab oo qorsheynayay inay soo weerarto ciidanka huwanta.

Saraakiisha horkaceysay howlgalka ayaa sheegay in jab xoogan ay gaarsiiyeen maleeshiyaadka Al-Shabaab, ayna kasoo furteen hub iyo saanad ciidan.

Ma cadda inta uu gaarsiisan yahay khasaaraha gaaray kooxda Al-Shabaab, maadaama weerarka uu dhacay xilli habeen ah oo aan xog badan laga helin karin dagaalkaasi.

Xaaladda ayaa saaka deggan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaasi ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada dowladda iyo Macawiisleyda.

Gobollada Dhexe ee dalka ayaa waxaa indhawaanahan ka socday howlgallo ay wadaan ciidamada Xoogga iyo kuwa deegaanka oo xoreeyay magaalooyin ka tirsan Galmudug.

WARARKA MAANTA 17ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay mooshinka cusub? Yaa Booliska #Soomaaliya u dhiibay dagaal-ooge oo dad badan ku dilay Boosaaso? Yaa Nabad-Sugida u dhiibay khaa’inul waddan qabiiliste ah oo dadka wada og yihiin Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Maxuu qaban karaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo warbaahinta ka bootaynaaya? Yaase warbaahinta ka cayn jiray madaxdii hore oo xitaa sheegay inuu la galmoodo xaas uu furay Madaxweyne hore Mudane Maxamed Farmaajo “Been-Hawaas”? Yaa noqonday Madaxweyne laba jeer oo xitaa aan tagi karin #Hargeisa #Somaliland ama #Garowe #Puntland asagoo wax ruqso ah ka haysan dadka xukumma dowlad gobaleedyadaas? Yaa diidaya inuu doorasho qabto Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ?  Wiqleyso! 

Xufur 17ka Oktoobar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Bakool ayaa sheegaya in saaka ciidamada Xoogga dalka, gaar ahaan guutada 9-aad qaybta 60-aad ay ka hortageen weerar culus oo ay damacsanaayeen in Al-Shabaab ku qaadaan degmada Xudur ee xarunta gobolkaasi.

Weerarka oo xogtiisa la helay ayaa waxaa ka hortegay ciidamada dowladda, waxaana la burburiyay gaari ay Al-Shabaab qaraxyo kasoo buuxiyeen oo ay doonayeen inay ku weerareen magaalada gudaheeda.

Sidoo kale waxaa laga hortegay maleeshiyaadkii qorsheynayay weerarka oo khasaare culus lagu gaarsiiyay howlgalka ka hortegga ah ee ay sameeyeen ciidamada Xoogga dalka.

Qoraal kasoo baxay taliska ciidamada Xoogg dalka ayaa lagu faah-faahiyay weerarkan iyo sida loo fashiliyay weerarkan oo ka dhacay deegaanka Lukugooraw oo u dhow Xudur.

“Ciidanka oo helay xogta cadawga argagexisada ah ayaa deegaanka Lukugooraw oo qiyaastii 20km u jira degmada Xudur ku bur buriyay maleeshiyadkii damacsanaa ineey weerarka fulaynimada ah shacabka magaalada u soo maleegaan iyo gaari qaraxa oo ay wateen” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Saraakiisha hoggaamineysay ciidamada ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in khasaare baaxad leh ay gaarsiiyeen maleeshiyaadkii Al-Shabaab ee kusoo socday degmada Xudur, loona diyaariyay weerarka la fashiliyay.

Qoraal kasoo baxay taliska ciidamada Xoogg dalka ayaa lagu faah-faahiyay weerarkan iyo sida loo fashiliyay weerarkan oo ka dhacay deegaanka Lukugooraw oo u dhow Xudur.

“Ciidanka oo helay xogta cadawga argagexisada ah ayaa deegaanka Lukugooraw oo qiyaastii 20km u jira degmada Xudur ku bur buriyay maleeshiyadkii damacsanaa ineey weerarka fulaynimada ah shacabka magaalada u soo maleegaan iyo gaari qaraxa oo ay wateen” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka.

Saraakiisha hoggaamineysay ciidamada ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in khasaare baaxad leh ay gaarsiiyeen maleeshiyaadkii Al-Shabaab ee kusoo socday degmada Xudur, loona diyaariyay weerarka la fashiliyay.

Muqdisho 17ka Oktoobar 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa war ka soo saaray shirka golaha wadatashiga qaranka, wuxuuna sheegay inuu fashilmay, isagoo arrintaan ku tilmaamay fashil siyaasadeed oo heysta dowladda uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh oo uu qorshe halis ah oo xukunka inuu ku sii joogo uu damacsan yahay.

Qoraal galabta ka soo baxay Xafiiska R/Wasaare Xamsa ayaa lagu sheegay in shirkaas uu hakad galay, isla markaana uu dib u furmi doono 26-ka bishaan, waxaa xusid mudan in Axmed Madoobe horay uga baxay shirka, halka Saciid Deni inuu yimaado iska daaye uu mar hore xiriirka u jaray dowladda federaalka.

Shirkii uga socday Muqdisho hoggaanka dalka iyo qaar ka mid ah madaxda Dowlad-goboleedyada, Labadii Todabaad ee la soo dhaafay, in uu ku soo dhammaaday fashil iyo natiijo la’aan waa mid niyad jab Iyo kala qaybin u horseedaysa shacabka Soomaaliyeed, jahwareer iyo hubinti la’aan siyaasadeedna ka abuuraysa dalka.

Dowlad-gobeeldayada laga hortaagan yahay in ay qabsadaan doorashada iyadoo la dhaafay wakhtigoodii dastuuriga ahaa, laalidda dastuurka heshiiska lagu yahay, iyo damaca Madaxweynaha ee sii joogista xukunka sifo aan waafaqsanayn sharciga waxa ay caqabad ku noqonayaan dowladnimada, wadajirka iyo midnimada Soomaaliya.

Markale waxaan adkeynaynaa baaqyadii aan horey ugu soo jeedinay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo maamulkiisa ee ku saabsanaa in uu ku soo laabto xeyndaabka sharciga iyo dowladnimada, gutona waajibaadka qaran ee kaga aaddan hirgelinta hannaan siyaasadeed oo loo dhan yahay, lagagana gudbo marxaladaha siyaasadeed, amni iyo dhaqaale ee ay maanta la tacaalayaan shacabka Soomaaliyeed.

Natiijo la’aanta Madasha Qaranka oo Madaxdii Dowlad-goboleedyada sii kala qaybisay waxa ay ifafaalo aan wanaagsanayn ka bixinaysaa mustaqbalka siyaasadeed iyo dowladnimo ee dalkeenna, sidaas awgeed waxaan ugu baaqaynaa Xildhibaannada heer Federaal in ay u istaagaan samata-bixinta dalka iyo badbaadinta dowladnimadeenna.

Ugu danbeyntii, hirgelinta doorashooyinka qaranka, yagleelidda Guddiyada ka shaqeynaya iyo dhammeystirka dib u eegista dastuurka waa masuuliyad wadareed u wada taalla shacabka, dowladda iyo hormuudka siyaasadda Soomaaliyeed, heer Federaal iyo heer Dowlad-goboleed, sidaas awgeed cid gaar ah laga aqbali maayo in ay ku jaan-gooyso danaheeda gaarka ah.

Masar iyo Jabuuti 17ka Oktoobar 2024 Dowladaha Jabuuti iyo Masar ayaa kala saxiixday heshiis iyo qandaraas heerkiisu sarreeyo oo ku saabsan dhismaha xarun quwadda cadceedda ah laga dhaliyo, taas oo cabirkeedu yahay 276.5 kilowat, lagana dhisayo dalka Jabuuti.

Heshiiskaan ayaa noqonaya tallaabo muhiim ah oo loo qaaday iskaashiga u dhaxeeya labada dal, waana Mashruuc ay hirgelineyso, isla markaana maalgelineyso dowladda Masar.

Waxaa la doonayaa in xaruntaan quwadda laga sameeyo gudaha magaalada caasimadda ah ee Jabuuti, heshiiskaan ayaa ka tarjumaya sida ay labada dal xoogga u saarayaan in xal loo helo tamarta la cusbooneysiin karo, loogana faa’iideysan karo khibradda ay Masar u leedahay horumarinta mashruucaan.

Wasiirka Korontada iyo Tamarta ayaa heshiiskaan u saxiixay dowladda Masar, halka Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ah ee Jabuuti, Yoonis Cali Guuleed uu saxiixay dhanka dowladda Jabuuti.

Wasiirka Korontada iyo Tamarta Masar ayaa sheegay in dowladiisa ay go’an tahay xoojinta iskaashiga kala dhexeeya Jabuuti, iyadoo la wadaagi doonta Jabuuti khibraddeeda tamarta la cusbooneysiin karo iyo barnamaijyo tababarro ah oo daboolaya baahiyaha Jabuuti.

Dhankiisa Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ah ee Jabuuti ayaa sheegay in heshiiskaan uu muujinayo xiriirka xooggan ee ka dhaxeeya labada dal, isagoo xusay in xaruntaan quwadda cadceedda ay saameyn togan ku yeelan doonto kaabayaasha waxbarashada iyo caafimaadka iyo sidoo kale dhaqaalaha iyo ganacsiga gobolka.

Wuxuu wasiirku dowladda Masar, gaar ahaana wasaaradda korontada iyo tamarta la cusbooneysiin karo uga mahad celiyay taageeradooda.

Heshiiskan ayaa imaanaya kadib barnaamij tababar oo guuleystay oo la siiyay shaqaalaha wasaaradda tamarta Jabuuti, kaas oo ay maalgelisay dowladda Masar.

Mashruucan ayaa xoojinaya sida ay dowladda Masar uga go’an tahay taageeridda horumarinta tamarta la cusbooneysiin karo ee Afrika iyo xoojinta iskaashiga dhaqaale ee qaaradda.

Muqdisho 17ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo si weyn ugu dhagan qorshaha doorasho qof iyo cod ah ayaa farriin cusub u direy shacabka Soomaaliyeed.

Madaxweynaha ayaa dadka Soomaaliyeed ku booriyay in xukuumadda lagu garabsiiyo meel-marinta qorsheyasha qaran ee ay ugu muhiimsan yihiin in shacabka codkooda ku soo doortan hoggaanka dalka iyo sidoo kale in argagixisada laga sifeeyo dalka.

Xasan Sheekh oo khudbad ka jeediyey daahfurka qorshaha isbeddelka qaranka ee 2025-2029 ayaa sidoo kale wuxuu tilmaamay marxaladaha kala duwan ee uu dalka u soo maray in uu helo hannaan qaran oo sal adag leh, cabadaha ku gedaaman iyo fursadaha, si looga miro dhaliyo aragtiyaha ummadda ku jiheyneysa hiigsi iyo himiloyin fog.

Waxa uu xusay in xukuumadda Soomaaliya oo ka duuleyso xaqiijinta hadafyada horumarineed ee uu dalkeennu u baahan yahay ay diiradda saartay sameynta qorshaha isbeddelka qaranka oo ku qotomo la fal-gelidda xaaladaha taagan, soo saaridda khayraadka dalkeenna, ka faa’iideysiga fursadaha iyo khibradda aan u leenahay in aan ku saleyno baahiyaha ay dadkeenna u qabaan hirgelinta ujeedooyin waxtar leh ee guuleysta.

“Soomaaliyada cusub ee aan rabno 2060-ka, waa ka duwan tahay tan aan maanta joogno, dhabbaha iyo qorshaha aan dejinay haddan ka run sheegno waa xaqiijin karnaa aragtideedna, waxaana sameyn karnaa in aan qaadno tallaabooyin waaweyn iyo mucjusooyin aan adduunyada hore uga dhicin haddan iska kaashanno ka shaqeysiinta qorshaha isbeddelka qaranka ee 2025-2029,” ayu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Waxa uu intaas kusii daray “Waxay taasi abuureysa kalsooni iyo maalgashiyo waaweyn oo ay ku dhiiradaan ganacsatadeenna iyo kuwa caalamkaba in ay mashaariic ka hirgeliyaan dalka gudahisa, waana bilaabatay hadda howshaas, kuwa badanna inta uusan dhamman sannadka ayaa dhagax dhigi doonna.”

Madaxweynaha ayaa sidoo kale wuxuu sheegay in dowladda federaalka ay ka go’an tahay in ay isbedel dhab ah ka sameyso dhinacyada, xoojinta amniga, siyaasadda, horumarinta dhaqaalaha, tayeynta garsoorka iyo adeegyada bulshada oo ay ugu horreyaan tacliinta, caafimaadka iyo shaqo abuurka dhallinyarada.

Waxa kale oo uu dul istaagay ahmiyadda ay leedahay in la kobciyo hay’adaha gaarka loo leeyahay si kor loogu qaado hal abuurka iyo wax soo saarka dalka, iyada oo ay dowladdu ku hoggaamineyso sameynta xeerarka, shuruucda iyo dhaqangelintooda, ilaalinta xasillonida iyo daah-furnaanta si loo helo deegaan nabdoon oo u sahlaya ganacsatada in ay ku soo bandhigaan maalgashigooda.

“Suura-gal ma ahan marnaba in Soomaaliya ay sii joogto halkii ay joogtay muddo dheer, si cabsida looga gudbana waa in si daah-furan loo wajaho caqbadaha waaweyn, lagana dabaasho xaaladaha adag, iyada oo markasta xoogga la saarayo waddada guusha, lana yareynayo guul darrada si loo xaqiijiyo hadafyada fog ee ay dadka Soomaaliyeed filayaan, loona gaaro horumar waara.”

Ugu dambeyntiina wuxuu madaxweynaha xusay in kala aragti duwanaanta dadkeenna ay tahay mid muujineyso ilbaxnimo, buseyl, qadarin iyo dhiiragelin ay mas’uuliyiinta dowladda ay helayaan si loo hormariyo dowladnimadeenna iyo isbedelka togan.

WARARKA MAANTA 16ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay mooshinka cusub ee xilka looga qaadayo xilka Raysal Wasaare Mudane Xassan Cabdi Barre “OG-360 Daweeye” oo xukuummadiisa fashilantay? Maxay beesha caalamka ugu qasabtay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu ogolaado inay Dowlad Gobaleedyada dalka qabsadaan doorashooyinkooda? Maxay tahay hanjabaada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diraayo dadka runta ka sheega musuqmaasuqiisa iyo fashilka dalka uu ku hoggaaminaayo? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u rabaa inuu siyaasadda ka bixiyo Guddoomiyaasha labada aqal ee ka hor yimid go’aankiisa xukun kororsiga? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 16ka Oktoobar 2024 Heshiis iskaashi oo dhinaca amniga ah oo dhex maray Eritrea, Masar iyo Soomaaliya ayaa si la yaab leh u beddelay isbahaysigii gobolka Geeska Afrika, isaga oo sii cidleeyey Itoobiya, lagana yaabo in uu sare u qaado halista dagaal, sida ay qabaan fallan-qeeyayaasha.

Saddexda dal ayaa shir-madaxeed lama filaan ah ku yeeshay magaalada Asmara ee xarunta dalka Eritrea Khamiistii, kaasi oo uu ku baaqay hoggaamiyaha kali-taliska ah ee dalkaas Isaias Afwerki.

Waxay ku dhawaaqeen dhismaha guddi saddex geesood ah oo ka shaqeeya “iskaashiga istaraatiijiyadeed,” waxayna isku raaceen in la isku duwo dadaallada ku saabsan amniga gobolka.

“Dadka indha-indheeya way ku adkaan doontaa inay u arkaan heshiiska cusub ee iskaashiga amniga inuu yahay wax aan ahayn isbahaysi ka dhan ah Itoobiya,” ayuu yiri Andrew Smith, oo ah falanqeeye sare oo Afrika u qaabilsan shirkadda istaraatiijiyadda amni ee Verisk Maplecroft.

Maxaa keenay heshiiska?

Masar ayaa in muddo ah waxay Itoobiya isku hayeen biyo xireenka Dib u curashada weyn ee (GERD), oo ah mashruuc koronto-dhallin oo Addis-AbAddis Ababa ayaa sheegtay in biyo-xireenku uu muhiim u yahay inuu koronto siiyo 120 milyan oo qof, laakiin Qaahira ayaa u aragta inuu halis ku yahay jiriteenka maadaama boqolkiiba 97 ay ku tiirsan tahay biyaha Niil.aba ay ka sameysay wabiga Niilka Buluuga ah.

“Dadka indha-indheeya way ku adkaan doontaa inay u arkaan heshiiska cusub ee iskaashiga amniga inuu yahay wax aan ahayn isbahaysi ka dhan ah Itoobiya,” ayuu yiri Andrew Smith, oo ah falanqeeye sare oo Afrika u qaabilsan shirkadda istaraatiijiyadda amni ee Verisk Maplecroft.

Maxaa keenay heshiiska?

Masar ayaa in muddo ah waxay Itoobiya isku hayeen biyo xireenka Dib u curashada weyn ee (GERD), oo ah mashruuc koronto-dhallin oo AdXiriirka Itoobiya iyo Eritrea ayaa xumaa tan iyo bishii November 2022-kii kadib heshiiskii nabadeed ee lagu soo afjaray dagaalkii labada sano ka socday Tigray, inkasta oo Asmara ay u dirtay ciidamo si ay u taageeraan ciidamada dowladda Itoobiya ee dagaalka ku jiray.dis-Ababa ay ka sameysay wabiga Niilka Buluuga ah.

Eritrea oo ciidamadeeda lagu eedeeyay tacadiyo baahsan intii uu dagaalku socday, ayaan qayb ka ahayn heshiiskii Addis Ababa iyo nacabkii Asmara ee Jabhadda Xoraynta Shacabka Tigray ee TPLF.

Waxaa sii dheer oo xaaladda hubanti la’aan ku sii daraya khilaafka u dhexeeya Itoobiya iyo Soomaaliya ee la xiriira heshiiskii badda ee Addis Ababa ay bishii Janaayo la gashay maamulka gooni-goosadka ah ee Somaliland.

“Taariikh ayaa dib uga qormeysa ayada oo Geeska Afrika uu mar kale u qaybsamayo aag iska soo horjeeda, oo ay ku jiraan taageerayaal kala duwan oo dibadda ah,” ayuu yiri Omar Mahmood, oo ah falanqeeye sare oo Bariga Afrika u qaabilsan kooxda xasaradaha caalamiga ah, International Crisis Group.

Smith ayaa ku tilmaamay heshiiska Asmara “mid la filayey, balse isbeddel lama filaan ku ah xiriirka gobolka.”

Ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa dhowrkii sano ee ugu horreysay ee xafiiska uu ku sugnaa waxaa astaan u ahaa hagaajinta xiriirka Itoobiya ee Eritrea iyo Soomaaliya, wuxuuna yiri, “marka in (Soomaaliya) ay Addis ku beddelato Qaahira oo loolanka ugu weyn uu kala dhaxeeyo Itoobiya waa arrin dib u laabasho ah”.

Ma laga yaabaa in dagaal gobolka ah uu xigo?

“Heshiiskani wuxuu isku dayayaa inuu albaabka ka xiro hamiga badda ee Itoobiya,” ayuu yiri Smith.

Is-afgaradka Itoobiya iyo Somaliland waxa uu dhigayaa in dalka labaad ee Afrika ugu dadka badan uu helo marin badeed oo ay muddo badan ku taamayeen, iyada oo Somaliland ay ka kiraysay dhul xeebeed deked iyo saldhig ciidan ay ka dhigato.

Muqdisho, oo diiday ku dhawaaqistii gooni-isu-taagga Somaliland ee 1991-kii, ayaa heshiiskaas ku tilmaantay weerar cad oo ka dhan ah madax-bannaanideeda — xitaa waxay Addis Ababa ku eedaysay inay isku dayday inay qayb ka mid ah dhulkeeda ku darsato.

“Inkasta oo heshiisku yahay bandhig gobol, haddana ma cadda halka ay Itoobiya kaga dhaqaaqi doonto halkan marka ay noqoto doonisteeda badda iyada oo aan nooc un dagaal la gelin dalalka ay deriska yihiin ee Soomaaliya iyo Eritrea,” ayuu yiri Smith.

Waxaa fikirkaas oo kale la qaba Oma Mahmoud oo ka tirsan ICG. “Tani waa bandhig diblomaasiyadeed, halkii ay ka ahaan lahayd iska horimaad milatari,” ayuu yiri.

“Laakiin tuhunada waa sarreeyaan, xiriirkuna waa hooseeyaa. Tani waxay kor u qaadaysaa khatarta ah in ay kororto suurta-galnimada nooc iska hor-imaad, haddii loo ogolaado inuu sii xumaado oo ka sii daro.”

Waa maxay fal-celinta Itoobiya?

Addis Ababa afka ayey ka xiratay heshiiska Asmara, iyadoo codsi ay AFP u dirtay afhayeennada dowladda si ay faallo uga bixiyaan aan laga jawaabin.

“Isbahaysiga cusub wuu ka xanaajin doonaa Itoobiya laakiin kama yaabin doono,” ayuu yiri Smith.

Shir jaraa’id oo uu qabtay Khamiistii, afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya, Nebiat Getachew ayaa ku tilmaamay xiriirka Addis-Ababa iyo Asmara mid nabad ah, wuxuuna sheegay inay ku naaloonayaan “deris wanaag iyo saaxiibtinimo wanaagsan”.

Abiy ayaa ku guuleystay abaalmarinta nabadda ee Nobel Peace Prize 2019 ka dib markii uu billaabay xiriir lama filaan ah oo uu la yeeshay Eritrea ka dib is-mari waa socday in ka badan 20 sano.

Waxa uu bishii hore ka digay in Itoobiya “ay bahdili doonto cid kasta oo ku dhiirata inay noo hanjabto”, iyadoo uusan magacaabin dalal.

Itoobiya waxa ay sidoo kale ku eedeysay Jilayaal aan la magacaabin inay doonayaan inay “qalqal galiyaan xasiloonida gobolka” ka dib markii Masar ay saanad milatari u dirtay Soomaaliya ka dib markii ay saxiixdeen heshiis iskaashi militari.

Cawaaqibyo kale

Smith waxa uu sheegay in heshiiska Asmara uu “hubanti la’aan hor leh” ku tuurayo mustaqbalka howlgalka Midowga Afrika ee ka dhanka ah Al-Shabaab ee Soomaaliya.

Ciidamada nabad ilaalinta ee hadda oo loo yaqaan ATMIS ayaa lagu wadaa in dhammaadka sanadkan la soo geba-gebeeyo, laguna badalo howlgalka dib u habeyn lagu sameeyay oo lagu magacaabo AUSSOM, kaas oo ay Qaahira ku yaboohday in ciidamo ku darto.

“Suurta-galnimada daabulaadda ciidamada Masar, iyo ciidamada Eritrea, waxay la macno tahay in ay sii kordheyso suurta-galnimada in Soomaaliya ay riixdo bixitaanka Itoobiya dhammaadka sanadka, laakiin in ay dhab ahaantii bixi doonaan ayaa ah su’aal muhiim ah,” ayuu yiri Smith.

Omar Mahmood ayaa sheegay in heshiiskan uu sidoo kale adkeynayo dadaallada uu Turkigu ku doonayo in uu ku dhex-dhexaadiyo khilaafka Itoobiya iyo Soomaaliya.

“Muqdisho, tallaabada waxay u badan tahay in looga gol leeyahay in lagu xoojiyo mowqifkooda si ay u beddelaan xisaabaadka Addis ee ku aaddan Is-afgaradka [Somaliland],” ayuu yiri.

“Dhanka Addis, waxa yeelan kartaa saameyn caksi ah, oo ah in ay cirbaha ku sii adkeysato dhulka, ayada oo ay noqoneyso mid ay ku hareereysan yihiin dalal u midoobay in ay mucaaraadaan hamiyadeeda gobolka.”

Muqdisho 16ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta dhagax dhigay dhismaha xaafadda casriga ah ee Xeebta Luulka, taasi oo ay magaalada Muqdisho ka hirgalinayaan ganacsato Soomaaliyeed.Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa tilmaamay in hirgalinta mashruucani uu tusaale u yahay soo kabashada dalka, isla markaana uu weji cusub u yeelayo dowladnimada Soomaaliyeed.Madaxweynaha ayaa faray dhammaan hay’adaha dowladda in ay ku garab istaagaan ganacsatada Soomaaliyeed sidii uu u guuleysan lahaa mashruucani.“Dhismaha xaafaddan waa billowga Soomaaliyada cusub ee dib u qaabaysa dowladnimadeeda, isla markaana la tartamaysa adduunyada,” ayuu yiri.Madaxweynaha ayaa intaas ku soo daray, “Ganacsatada Soomaaliyeed ha aaminaan dalkooda, hana garab istaagaan dowladda iyaga oo bixinaya canshuuraha ku waajibay, si  aan uga soo kabano dhibaatooyinkii na gaaray.”Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa u mahadceliyay ganacsatada Soomaaliyeed ee hantidooda ku aaminay dalka, kuwaasi oo ka qayb qaadanaya maalgashiga mashaariicda waxtarka badan u leh bulshada Soomaaliyeed.

Muqdisho 16ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo galabta khudbad ka jeediyey goob uu ka dhagaxdhigay dhismaha xaafadda casriga ah ee Xeebta Luulka ayaa sheegay inay dembi tahay in dalka la sumcad dilo oo xumaan looga faafiyo baraha bulshada.

“Anigoo madaxweynaha Jamhuuriyadda ah ilaa qofka ugu hooseeya ma jirto qof xaq u leh in dalkaan uu sumcad xumeeyo oo ceebihiisa sheeg sheego,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha si cad ugu digay dadka baraha bulshada ka dhaliila dalka iyo dowladnimada, isagoo sheegay in taas aysan jirin qof u xil saaran ama loogu dul qaadanayo.

Madaxweynaha ayaa ku dheeraaday sharaxaada dhibaatooyinka ka dhasha sumcad dilka dowladda iyo waxyaabaha ay ka dhaxashay dowladnimada Soomaaliya, isagoo tusaale u soo qaatay burburkii dalka.

“Ma jirto qof laga aqbalayo in dalkaan ay sumcad daradiisa banaanka keento oo shisheeyaha uga sheekeyso, banaankana keento, xitaa aniga oo madaxweynaha jamhuuriyadda ah, waa dembi xun arrintaasi, halaga waantoobo,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa hoosta ka xariiqay in qof kasta ay waajib ku tahay in dalkiisa uu jeclaado, kuna qanco waxa ay dowladiisu heysato’ “ilaali danta guud, taas ayaa waajib kugu ah.”

“Wax aan macno laheyn ayey dadkeenu maalin kasta u dhintaan, sida dagaalka qabaa’ilka, in qof walaalkaa ah aad disho dembi ka weyn ma jiro, waana aaqiro beel,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh oo galabta hadalkaan ka jeediyey halka laga dhagaxdhigay Xeebta Luulka ee waqooyiga magaalada Muqdisho.

Xaafadaan oo loo dhameystirayo dhamaan adeegyada muhiimka ah waxaa waqooyiga magaalada Muqdisho ka hirgalinaya ganacsato Soomaaliyeed, waxayna noqon doontaa mid loo dalxiis tago.

Talyaaniga 16ka Oktoobar 2024 Dowladda Talyaaniga ayaa faah-faahisay sababta ay u joojisay dal ku-galkii lagu bixin jiray basaboorka Soomaaliga kaas oo dhawaan ay safaraadda Talyaaniga ee Muqdihso joojisay.

Safiirka Talyaaniga u fadhiya Soomaaliya Pier Mario Daccò Coppi oo magaalada Rome kula hadlayey wariyaasha ayaa sharaxay sababta ay tallaabadaas u qaadeen.

Shurki Siciid oo ah wariye madaxbanaan oo deggan Roma kana mid ahayd wariyaal su’aalo waydiiyey safiirka ayaa sheegtay in safiir Pier Mario Daccò Coppi uu gaashaanka u daruuray in sababta loo joojiyay ay la xiriirto arrimo siyaasadeed.

Wuxuu sheegay in hakinta ay la xiriirto farsamo dhanka maamulka ah ayna wasaaradda arrimaha dibadda Talyaaniga ay hadda si toos ah ugu hawlan tahay oo ay sida ugu dhakhsiyaha badan ku xaliso.

“Maya sax ma ah in sidaa loo dhigo, waa joojin kooban, waana arrin maamul iyo qabanqaabin ku leh waaye, laakiin haba yaraatee wax siyaasad ku lug leh ma ahan waa arrin wasaaradda arrimaha dibadda Talyaaniga ay il gooniya ku hayso ayna sida ugu dhaqsiyaha badan ku xallineyso,” ayuu yiri.

Safiirka ayaa ka digay in marnaba aan arrinta la siyaasadeyn.

Dowladda Talyaaniga ayaa bishii September joojisay dal ku galkii Schengen ee la siin jiray muwaadiniinta Soomaalida ee doonayo inay u safraan qaaradda Yurub.

Safaaradda Talyaaniga ee Muqdisho ayaa qoraal ay markaas ku daabacday barteeda X (Twitter) ku sheegtay in safaaradda Nairobi ay joojisay soo saarista fiisayaasha ay soo dalbanayaan dadka haysta baasaboorka Soomaaliga.

“Waxaa la ogeysiinayaa dadweynaha in safaaradda Talyaaniga ee Nairobi ay joojisay soo saarista fiisaha Schengen, waxayna tani saameynaysaa dhammaan codsiyadaas shaqsiyaadka u gudbiyay safaaradda Talyaaniga ee Muqdisho,” ayaa lagu yiri war kooban oo ay soo saartay safaaradda.

Qoraalka safaaradda ayaana markaas laguma sheegin sababta loo joojiyay in fiisaha Talyaaniga iyo qaarada yurub. Safaaraddu waxay kaloo qoraalka ku sheegtay inay ogaysiisay wasaaradda arrimaha dibada ee dowladda Federaalka ee Soomaaliya.

Bishii Julay ee sanadkan Midowga Yurub ayaa soo jeediyay in la adkeeyo dal ku galka la siiyo dadka haysta Baasaboorka Soomaaliga.

Ujeedada talaabooyinkan ayaa lagu sheegay in Soomaaliya culeys lagu saaro in dib loogu soo celiyo dadka aan waddada saxda ah ku gelin dalalka Midowga Yurub.

Goluhu waxa uu u baahan yahay baa lagu yiri warbixintaan, “inuu ansixiyo soo jeedinta ka hor inta aan la soo bandhigin qorshahaan”.

Soo jeedinta Guddiga Midowga Yurub ayaa waxaa ka mid ah in la adkeeyo tAllaabooyinka dal ku galka lagu siinayo muwaadiniinta Soomaaliya.

Isha: BBC

Muqdisho  16ka Oktoobar 2024 Masar ayaa billowday inay dhisto howlgalkeeda milateri ee Soomaaliya ka hor inta aan la gaarin 31-ka December markaasi oo ku beegan xilliga ay dowladda Soomaaliya u qabatay in ciidamada Itoobiya ay ka baxaan dalka, sida ay xaqiijiyeen ilo-wareedyo.

Qaahira waxa ay sidoo kale tababareysaa oo ay taageeraysaa ciidamada ammaanka Soomaaliya ee dagaalka kula jira maleeshiyada Al-Shabaab.

Masar iyo Soomaaliya, oo xubno ka wada ah Ururka Jaamacadda Carabta ee fadhigiisu yahay magaalada Qaahira, ayaa bishii August kala saxiixday heshiis iskaashi oo dhinaca milateriga ah. Masar ayaa tan iyo markaas u soo dirtay Muqdisho hub, la-taliyayaal ciidan, tababarayaal iyo kumaandooska la-dagaalanka argagixisada.

Kumanaan ka tirsan ciidamada Masar ayaa la filayaa in ay ku lug yeeshaan howlgalka milatari dhammaadka sanadka, sida ay sheegeen ilo-wareedyada. Itoobiya ayaa la rumeysan yahay inay Soomaaliya ka joogaan ilaa 22,000 oo askari.

Ciidamada Itoobiyaanka waxay dalka ku joogaan heshiisyo laba geesood ah, halka qayb kale ay ku joogaan in ay ka mid ka yihiin ciidamada nabad ilaalinta Midowga Afrika ee ATMIS.

Masar ayaa ku dhawaaqday inay doonayso inay badasho ciidamada nabad ilaalinta ee Itoobiya dhamaadka sanadkan, iyadoo Soomaaliya ay si cad u taageertay.

Qaar ka mid ah ciidamada Soomaalida oo ay taageerayaan la-taliyayaal Masaari ah, ayaa ilo-wareedyadu sheegeen, in mar hore loo diray marinnada saadka ciidamada Itoobiya, si ay uga hortagaan, haddii loo baahdo, isku day kasta oo Addis Ababa ay ku doonayso inay ciidamo dheeraad ah ugu soo dirto dalka ka hor inta aan la gaarin wakhtiga kama dambaysta ah ee bixitaanka.

Ilo wareedyada ayaa shaaciyey in Itoobiya ay kordhisay ciidamadeeda Soomaaliya oo ay ku dartay 7,000, kana dhigtay 22,000 oo askari maalmo kadib markii ay Masar billowday inay hub iyo ciidan u dirto Soomaaliya.

Waxay sidoo kale si dadban u dhaleeceysay doorka milateri ee Masar ay ku leedahay Soomaaliya.

Madaxweynaha Itoobiya Taye Atske Selassie, oo xilligaas ahaa wasiirka arrimaha dibadda, ayaa sheegay in uu ka walaacsan yahay in hubka “xoogagga dibadda ay uga sii dari doonto ammaanka jilicsan [Soomaaliya] oo uu ku danbeyn doono gacanta argagixisada”, sida ay sheegtay wakaaladda wararka Itoobiya, isaga oo ula jeeday Al-Shabab.

Wasiirka arrimaha dibadda ee Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi oo ka jawaabaya hadalkaas ayaa yiri: “Sababta Itoobiya ku qasabtay hadalladan sumcad-xumada ah waa isku day ay ku doonayso in ay ku qariso hubka sharci darrada ah ee laga soo geliyo xudduudaha Soomaaliya, kaas oo gacanta u gala shacabka iyo argagixisada.”

Masar iyo Itoobiya ayaa in ka badan 10 sano waxaa ka dhaxeeyey xiisad ka dhalatay biyo-xireenka Addis-Ababa ay ka sameysay webiga Nile oo ay halis u aragto Qaahira, oo 97% biyaheeda ugu tiirsan Nile.

Ficilada Qaahira ee Soomaaliya iyo xiriirka sii kordhaya ee Eritrea ayaa xoojinaya go’aanka sii kordhaya ee Masar ay ku cadaadineyso Itoobiya inay heshiis ka gasho biya xireenka.

Soomaaliya iyo Eretria labaduba waxay ku teedsan yihiin konfurta badda cas waxayna Itoobiya ka kala xigaan oo ay deris ka yihiin koonfurta iyo woqooyi siday u kala horreeyaan.

Toddobaadki hore, madaxweynaha Masar Cabdifataax El Sisi iyo hogaamiyayaasha Soomaaliya iyo Eritrea ayaa ku kulmay magaalada Asmara halkaas oo uu ka dhacay shir madaxeed si weyn loo hadal hayay.

El Sisi oo warbaahinta kula hadlay magaalada Asmara ee caasimadda dalka Eritrea ayaa sheegay in dalkiisu “uu taageero nooc kasta ah u fidin doono dowladda aan walaalaha nahay ee Soomaaliya si ay u soo celiso ammaankeeda”

“Waxaan ka wada hadalnay talooyinka wax ku oolka ah si aan u bixinno caawimaaddan,” ayuu raaciyay. “Masar lama hari doonto wax dadaal ah ama talo ah si aan ugu u adeegno ujeedooyinka dadkeena iyo rabitaanka ummadaheena Geeska Afrika.”

WARARKA MAANTA 15ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo madaxweyne ayeey leedahay #Soomaaliya? Ma aragteen Madaxweyne, Raysal Wasaare, Raysal Wasaare ku-xigeen, Guddoomiya Aqalka Sare, Guddoomiyaha Aqalka Hoose Iyo Golaha Wasiiradda mid ma tagi karo #Hargeisa, #Somaliland iyo #Garowe #PuntlandState? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa diiday inuu baaro kiiskii Kornayl Ikraam Taxill Iyo Xiildhibaan Aamino Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba muddo korosi sharci darro ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Yaa diiday inay #Soomaaliya yeelato lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Sri Lanka  15ka Oktoobar 2024 Dowladda Srilanka oo ku beeritay ururka #Brics sida ay u caddeeyeen dowladdaha deriska iyo adduunka oo dhan. Arrintan ay sameeyeen madaxda dalka Srilanka ayaa waxaa si weyn u hadal haya warbaahinta dalka Srilanka iyo warbaahinta adduunka

Koonfur Galbeed 15ka Oktoobar 2024 Xiisadda u dhaxeysa maamulka degmada Xudur iyo maamulka Koonfur Galbeed ayaa cirka isku sii shareertay kadib markii uu wasiirka arrimaha gudaha Koofur Galbeed uu soo saaray amar uu ku kala direyo maamulka degmada.

Cabdullaahi Xaaji Xasan oo ah wasiirka arrimaha gudaha maamulka Koofur Galbeed ayaa sheegay in go’aanka uu ku kala diray maamulka degmada Xudur iyo xubnaha golaha deegaanka ee degmadaas u yimid kadib wada-shaqeyn la’aan maamulka ah.

Go’aanka kala dirista maamulka degmada Xudur ayaa waxaa si adag uga horyimid xubnaha la kala diray oo maanta warbaahinta la hadlay.

Xubnahan oo iska diiday amarka maamulka Koonfur Galbeed kasoo baxay ayaa waxay ku eedeeyeen wasiirka arrimaha gudaha maamulka inuu khatar ku yahay nabad-galyada ka jirta degmada Xudur ee xarunta gobolka Bakool.

Guddoomiyaha degmada Xudur Cumar Cabdulaahi Maxamuud, ku-xigeenka 1-aad Cali Xuseen Xasan iyo kan 2-aad Raxmo Nuur Aadan oo ay wehliyaan xubnaha golaha deegaanka ayaa si cad uga hor yimid go’aanka kala dirista ah.

Xiisadda ka taagan Xudur ee gobolka Bakool ayaa imaneysa xilli ay weli go’doon ku jirto, islamarkaana ay bulshadeeda wajahayaan culeyso xooggan, maadaama ay kooxda Al-Shabaab ku hayso cadaadis horleh.

Koonfur Galbeed 15ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Laftagareen ayaa la kulmay xubno kamid ah maamulka degmada Afgooye, wuxuuna kala hadlay kiiska askartii habeen ka hor lagu laayey degmadaas ee ka tirsanaa nabad Sugidda Soomaaliya.

Sida ay xog ku heshay Caasimada Online, Madaxweyne Laftagareen ayaa maamulka degmada ka dalbaday in aan la aasin meydka askartii lagu laayey Afgooye.

Madaxweynaha Koonfur Galbeed ayaa dilka askartaas ku eedeeyay ciidan ka tirsan dowladda Soomaaliya, waxaana jira khilaaf culus u dhaxeeya Madaxweyne Laftagareen iyo Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Laftagareen ayaa maamulkiisa u sheegay in aan lagu kalsoonaan karin dowladda dhexe, lana aasi karin askarta dhimatay.

Sidoo kale Laftagareen ayaa ehellada iyo maamulka degmada Afgooye ku qanciyey inuu socdo baaritaan, isla markaana lagu xisaabtami doono kiiskaan, inta baaritaankaasi uu socdo ayuu dalbaday in aan la aasin meydka oo isaga laga war sugo.

Sarkaal ka tirsanaa ciidanka NISA, sidoo kalena ahaa taliyihii amniga ee waaxda 21-ka Oktoobar ee degmada Afgooye ayaa habeen hore isaga iyo ilaaladiisa lagu dilay gudaha magaaladaas.

Gurigiisa ayaa saq-dhexe lagu weeraray, laguna dilay, weerarkaas waxaa geystay ciidamo kale oo ka tirsan kuwa dowladda Soomaaliya, sida markii horaba ay sheegayeen xogaha hordhaca ah.

Sarkaalka la dilay ayaa waxaa magaciisa lagu soo koobay Anwar, waxaana lala dilay saddex kamid ahaa ilaaladiisa, falkaas ayaa waxaa sidoo kale ka dhashay caro xoogan, waxaana degmada Afgooye gilgilay banaanbaxyo dadweyne.

Muqdisho 15ka Oktoobar 2024  Wasaaradda Dekadaha iyo Gaadiidka Badda XFS ayaa mamnuucday in dhammaan dekadaha dalka laga soo dejiyo bacaha fudud ee halka mar la isticmaalo.

Amarkaan waxaa horay u soo saartay Wasaaradda Deegaanka iyo Isbedelka Cimillada Soomaaliya, waxaana dalka laga joojiyey isticmaalka bacaha.

“Iyadoo la tiraacayo warqadda kasoo baxday Xafiiska Wasiirka wasaaradda

Deegaanka iyo Isbedelka Cimilada ee JFS, kuna taariikhaysaneyd 17/09/2024

Ujeedaduna ahayd wargelin ku saabsan joojin bacaha fudud ee halka mar la isticmaalo, Hay’adaha ay ku socoto warqadaan waxaa lagu wargelinayaa in aan Dalka lasoo gelin karin, lana dhoofin karin bacaha fudud ee halka mar ia isticmaalo laga bilaabo 1-da October 2024,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda dekedaha ka soo baxay.

Dowladda Soomaaliya ayaa xaqiijisay in macdu ay khatar ku tahay deegaanka, isla markaana aan laga sii isticmaali karin deegaanka, maadaama ay leedahay khataro badan oo dhanka deegaanka ah.

Maalin ka hor, Afhayeenka ciidanka booliska oo shir jaraa’id qabtay ayaa sheegay in la xiri doono ganacsadihii lagu arko isagoo ka ganacsanaya bacaha, waxaana xusid mudan in lasoo xiray xubno ka ganacsanayey Bacda.

“Waxaan talaabo sharci ah ka qaadi doonaa suuq kasta oo lagu iibinayo bac, ganacsigooda ayaa la xiri doonaa, waa la mamnuucay bacda, waxaana awaamiir kale dul dhigeynaa amarkii lagu mamnuucay ee ka soo baxay wasaaradda deegaanka, waana waajib in loo hogaansamo amarkaas,” ayuu yiri afhayeenka booliska Gaashaanle Cabdifitaax Aadan.

Magaalada Muqdisho waxaa hadda ka sii yaraanaya isticmaalka bacda, waxaana lagu bedeshay Seledo iyo Baco kale oo maro ama suuf ka sameysan, kuwaas oo dowladdu ay ogolaatay in la isticmaalo.

Inta badan caalamka lagama isticmaalo bacahaan, waxaana la xaqiijiyey inay khatar ku tahay deegaanka, dunida oo dhan waxaa ka jirta saameyn ka dhalatay isbedelka cimillada iyo wasaqowga hawada, waxaana hadda lagu dadaalayaa in la yareeyo waxyaabaha khatarta ku ah hawada iyo deegaanka, si loo helo cimilo hagaagsan.

WARARKA MAANTA 14ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u diidan yahay inuu iscasilo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo bessha caalamka ay kashiftay inuu ku fashilmay siyaasadda #Soomaaliya? Maxuu yahay dagaalka ka dhex qarxay Raysal Wasaare ku-xigeen Saalax jaamaca iyo Guddoomiya Mudane Cabdi Xaashi?  Maxuu Dowlad kasta Madaxweynaha #Jubbaland Mr. Axmed Madoobe u burburiyaa? Yaa dilay Taliyahii Nabad-Sugida iyo Sitdoonka Degmada Afgooye iyo ilaaladiisa? Yaa xukummi kara in xil laga qaado xildhibaan aqalka sare ama aqalka hoose? Mase jirtaa Maxkammaddii Dastuuri ah oo xilka looga qaadi karo? Yaa ka dhigay #Soomaaliya dalka ugu musuqmaasuqa badan adduunka a dilay Taliyahii Nabad-Sugida iyo Sitdoonka Degmada Afgooye iyo ilaaladiisa?? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 14ka Oktoobar 2024 Waxaa nasiib darro ah in qaraxii Soobbe ee dhacay 7 sano kahor maanta oo kale 14 October 2017-kii, islamarkaana galaaftay nolosha dad badan, kadib in weli ay jiraan kooxo hubeysan oo u ooman daadinta dhiigga dadka, islamarkaana doonaya in ay wiiqaan nidaamka dowladdnimo iyo daddaalada kale ee loogu jiro horumarinta kaabayaasha dhaqaale ee dalka iyo soo celinta amniga dalka.

14-ka Oktoobar waa dhacdado aad u xanuun badan oo laheyd naxdin iyo amakaag, kadib kolkii maalin qura ay dhibaatooyin isugu jiray dhimasho, dhaawacyo iyo burbur hanti ay soo gaareen dad ka badan kun-ruux oo ahaa kuwo meherado ganacsi ku lahaa isgoyska Soobbe iyo dad socota ah oo marayey halkaasi.

Falkaasi xasuuqa ah oo ay ka dambeeyeen kooxaha Khawaarijta, waa mid reebay xasuus lama ilaawaan ah oo aan ka go’eyn qalbiyada ummad sanaddo badan ku soo jirtay dagaallo sokeeye iyo kuwo ay ku hayeen kooxaha Khawaarijtu, haatan doonaya in ay u gudbaan nidaam sal adag oo horseeda nabad iyo barwaaqo.

Tira-koob rasmi ah oo la sameeyay ayaa muujinaya in ay dhinteen in ka badan 500 oo ruux, islamarkaana uu dhaawacyo kala duwan soo gaaray ku dhawaad 300 ruux, halka la waayey dad gaaraya 54-qof oo illaa haddda aan la ogeyn meel ay ku dambeeyeen raq iyo ruux.

Marka laga yimaado khasaaraha nafeed ee uu geystay qaraxaasi, waxaa ku burbuay hanti lagu qiyaasay $6.3 Milyan oo isugu jirtay nuucyada adeegyada ganacsiga, gawaari iyo dhismayaal badan.

Waxaa xaqiiqo ah in dowladda federaalka iyo dadka Soomaaliyeed ee ku kala nool guddaha iyo dibadaha ay u howlgaleen bixinta lacago malaayiin doolar ah oo xirfado ganacsi loogu abuuray eheladii uu saameeyay qaraxii Soobbe.

Waa dhab in ay jiraan dad daacad ah oo xilli kasta u taagan badbaadinta bulshada iyo ka qeybqaadashada horumarka dalka, taasina waa wax u gaar ah dadka Soomaaliyeed oo ay kaga duwan yihiin shucuubta kale ee caalamka.

Inkastoo dib u dhis wanaagsan uu ka muuqdo goobihii ganacsi ee agagaarka Soobbe, haddana falkaasi ay ka dambeeyeen kooxda khawaarijta waa xasuuqii ugu xumaa ee loo geysto dad rayid ah oo ku jiray raadinta nolol maalmeedkooda.

Isku day kasta oo ay ka dambeeyaan kooxaha khawaarijtu ma ahan kuwo wax u dhimaya horumarada socda, sidaa daraadeed waxaa habboon in si wadajir ah looga shaqeeyo soo celinta amniga dalka iyo la dagaalanka qof kasta oo loo arko in ay lid ku yihiin danta dalka iyo dadka.

Sida cad, wadajir ayaa lagu badbaadin karaa dal jira, sidaa daraadeed waa muhiin in ciidan iyo shacab ay ka shaqeeyaan danta umadda, gaar ahaan waxyaabaha u baahan in hoos loo eego sida ilaalinta xasiloonida dalka, daryeelka bulshada, ka qeyb-galka barnaamijyada horumarineed iyo dhismaha dalka .

Sidoo kale haddii lagu shaqeeyo caqli saliim ah, waxaa suurtagal ah in ay badbaadaan shacbiga, islamarkaana la bartilmaameedsado cid kasta oo ku howlan sameynta dambiyo dagaal oo ka dhan ah aadanaha.

Dowlad iyo shacab waa in xil la iska saaro sidii mudnaanta loo siin lahaa amniga, waxaanna aaminsan nahay in bulsho mideysan oo diyaar ah ay ku dhaqaaqi karaan la dagaalanka cid kasta oo wax u dhimaya amniga dalka.

Si mar kale aysan u dhicin dhacdo la mid ah tii Soobbe waa in qof kasta ay u howlgasho xilka kaga aadan dhowrista dowladnimada iyo guud ahaan soo celinta amniga iyo kala dambeynta oo si gaar ah u taabanaya dhaqdhaqaaqa bulshada.

Muqdisho 14ka Oktoobar 2024 Raysal wasaare ku xigeenka Xukuumadda Fedaraalka Soomaaliya Saalax Axmed Jaamac ayaa si adag uga horyimid talaabadii uu Shalay guddoomiyaha Aqalka sare uga xayuubiyay xubinimadii kursiga Golaha Aqalka sare.Saalax Axmed Jaamac ayaa talaabada xil ka xayuubintiisa ee uu qaaday guddoomiyaha Aqalka Sare Cabdi Xaashi ku tilmaamay mid sharci darro ah oo baal marsan dastuurka dalka.

“Waxaan caddeynayaa in warqadda uu soo saaray guddoomiye Cabdi Xaashi inaanay lahayn wax saldhig sharci ah oo ay tahay waxba kama jiraan” ayuu yiri Raysal wasaare ku xigeenka Soomaaliya Saalax Axmed Jaamac.

Raysal wasaare ku xigeenka Soomaaliya Saalax Axmed Jaamac ayaa sidoo kale iska biri yeelay inuu ka maqnaa dhamaan kulamada Golaha Aqalka sare, wuxuuna sheegay inuu ka qeybgalay Kulamo Golaha Aqalka Sare ah iyo Kulamo Wadajir ah oo ay wada yeesheen Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee xilka xayuubinta Salaax Axmed Jaamac ayaa Golaha Aqalka sare ka dhex dhalisay dood xoogan oo hareysay, waxaana warar soo baxaya ay sheegayaan in kursigiisa loo wado in loo magacaabo Ibraahim Iidle Suleymaan oo horay u soo noqday guddoomiyaha Maxkamadda sare ee dalka.

Muqdisho 14ka Oktoobar 2024 Dowladda Mareykanka ayaa Axaddii shalay ku dhawaaqday in ay gantaallo casri ah oo nuuca difaaca cirka ah iyo ciidamo Mareykana ah u direyso Isra’il, si ay u xoojiso nidaamka difaaca cirka Isra’il, maalmo kaddib marki ay Iran madaafiic ku garaacday Isra’il.

Madaxweyne Joe Biden ayaa tallaabadan ku tilmaamay mid lagu difaacayo Isra’il. Waxana tani ay ku soo beegantay iyada oo la filayo in Isra’il ay jawaab ka bixisyo duqeynti cusleyd ee ay 1-di bishan October kala kulantay Iran oo ku garaacday in ka badan 180 gantaallada guuxooda ka dheereeya.

Afhayeen u hadlay Aqalka Pentagon-ka ee looga arrimiyo Waaxda Difaaca Mareykanka, Major General Patrick Ryder, ayaa ku tilmaamay daabulista hubkan in ay qeyb ka tahay taageero ballaaran oo uu Mareykanka bilihi lasoo dhaafayay siinayay Isra’il, si buu yiri looga difaaco Iran iyo kooxaha ay taageero danaha Mareykanka ee gobolka.

Dhanka kale, ciidamada Isra’il ayaa sii xoojiyay weerarka ay ka wadaan maalmahaan waqooyiga Gaza, iyada oo taangiyadooda ay gunta u sii galayaan magaalada, gaar ahaan degmada Sheekh Ridwaan halkaas oo qoysas badan ay ka carareen guryahooda.

Aroornimadi hore ee Isniinta maanta ah, duqeyn cirka ah oo ay ciidanka Isra’il ku beegsadeen teendhooyin ay jiifeen dad barakac ah oo ku taalla gudaha Isbitaalka Al Aqsa ee bartamaha Gaza ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay ugu yaraan 3 qof, halka 40 kalana ku dhaawacmeen.

Saraakiisha caafimaadka ayaa sheegay in bartamaha Gaza gaar ahaan Deyral Balax ay ku nool yihiin ugu yaraan hal milyan oo Falastiinyiin u badan barakac.

Muqdisho 14ka Oktoobar 2024 Guddoomiyaha degmada Hodan ee gobolka Banaadir iyo dhamaan xubnaha maamulka ee degmadaas ayaa shaqada laga jooyey, kadib markii uu Guddoomiye ku xigeenka dhanka amniga ee maamulka gobolka  Maxamed Yabooh uu kormeer ku tegay degmadaas.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Yabooh oo ay la socdaan masuuliyiin ka tirsan Gobalka Banaadir ayaa tagay degmooyinka Waliyow Cade oo kala ah, Hodan, Waabari, Howlwadaag iyo Xamar-Jajab.

Qorshuhu wuxuu ahaa in shaqada laga joojiyo Guddoomiyaha degmada Hodan Cali Fahle iyo guddoomiyaha degmada Howlwadaag, waana hirgalay qorshahaas oo hadalheyn badan abuuray.

Yabooh ayaa maamulka degmooyinka Hodan iyo Howlwadaag iyo madaxda amniga ee degmooyinkaas u sheegay in shaqada laga joojiyay labada Guddoomiye iyo dhamaan xubnaha kale ee maamulka degmada muddo 45 cisho ah.

Sidoo kale wuxuu amray in shaqadooda kor joogteyn lagu sameyn doono, cidii lagu arko wax qalad, habacsanaan shaqo iyo dhaga adeegna la ruqseyn doono, shaqaalaha degmada ayaa la faray in ay la shaqeeyaan xubno kusimayaal laga dhigay.

Maamulada degmooyinka Waabari iyo Xamar-Jajab ayaa dhankooda la siiyay digniin kama dambeys ah, waxaana loo sheegay in 45 cisho oo kor joogtayn iyo la socosho shaqadooda ah ay jiri doonto, isla markaana la ruqseyn doono qofkii u hogaansami waaya amarrada maamulka ama lagu arko shaqo xumo iyo habacsanaan.

Guddoomiye ku xigeenka gobolka Yabooh, ayaa dadkii uu la kulmay u sheegay in guddoomiyaasha degmooyinka Hodan iyo Howlwadaag ay mari doonaan canaan iyo tababar maamul, kadib markii uu sheegay in ay sameeyeen dayacaad iyo xil gudasho la’aan, sida uu hadalkiisa u dhigay.

Hodan iyo Howlwadaag waa labad degmo ee ugu dhaqaalaha badan Muqdisho, sidoo kalena ugu hormarsan, waxaana la sheegayaa in arrimo dhaqaale la isku hayo ee maamulka gobolka uusan daacad ka aheyn shaqo joojinta maamulka degmooyinkaas.

Si gaar ah degmada Hodan waxay muddooyinkaan noqotay tan ugu hormarsan caasimadda, wuxuuna guddoomiye Madaale maalmo ka hor meel fagaare ah ka sheegay in xubnaha kale ee maamulka gobolka Banaadir uu farayo in wax qabadka ay uga daysadaan guddoomiyaha degmada Hodan Cali Fahle.

Hadda, hadal-heyn badan ayey abuurtay arrintaan, guddoomiyihii maalmo ka hor la yiri halagu daysado  in lagu eedeeyo shaqadiina looga joojiyey xil gudasho la’aan iyo shaqo xumo, waxaana sii xoogeysanaya warar sheegaya in la isku hayo arrimo dhaqaale oo degmada kasoo xarooday.

Luuq 14ka Oktoobar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal beeleed xoogan oo xalay ka dhacay gudaha degmada Luuq, kaas oo gaystay khasaare isugu jiro dhimasho iyo dhaawac.

Dagaalka oo u cuslaa ayaa u dhexeeyay maleeshiyaad ku wada sugan gudaha degmadaas oo ay in muddo ah ay u dhexeysay colaad xoogan.

Wararka ayaa sheegaya in dagaalka uu saameyn xoogan ku yeeshay dhaq-dhaqaaqa magaalada, isla markaanaay xaaladda faraha ka baxday kadib markii ay is fara saareen maleeshiyaadka labada beelood.

Xaaladda ayaa saaka ah mid kacsan, waxaana weli is horfadhiya maleeshiyaadkii xalay dagaalamay, ayada oo mar kasta la filan karo inay mar kale ku dagaalamaan halkaasi.

Sidoo kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka degmada iyo saraakiisha laamaha amniga oo ku aadan dagaalka ka qarxay degmada Luuq ee gobolka Gedo.

Horay ayay maleeshiyaadka ugu dagaalameen Luuq, waxayna isku haystaan arrimo la xiriira maamulka degmada iyo dilal aanooyin qabiil ah oo ay horay isugu gaysteen labada dhinac.

Si kastaba, mas’uuliyiin ka tirsan Jubbaland oo uu ugu horreeyo madaxweyne ku xigeenka koowaad ee maamulkaasi Maxamuud Sayid Aadan oo ku baxay xiisaddan ayaa kuu guuleysan waayay xalkeeda, waxaana mar kale dib u qarxay dagaalka u dhexeeyo labada beelood.

WARARKA MAANTA 13ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:: Maxuuyahay dagaalka udhexeeya Guuddomiyaha Aqalka Sare iyo Raysal Wasaare ku-xigeen Mudane Saalax Jaamac “Daba-Weyne”? Maxuu yahay mooshinka xolka looga qaadaayo Raysal; Wasaare Mudane Xamsa Barre “OG-360 Dhaweeye”? Maxuuse Raysal; Wasaare Mudane Xamsa Barre “OG-360 Dhaweeye” u kashifay siyaasadda fadhiika noqotay ee uu ku guuldaraystay  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaase diiday in #Soomaaliya laga qabto doorasho qof iyo cod  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu Maxkammadda Dastuuri ah sameeyo  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa qoyskiisa hoose u dhiibtay xilalkii ka dhexeeya Ummadda Soomaaliyeed  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay dastuurkii dalka u yaalay  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 13ka Oktoobar 2024 Waxaa isasoo taraysa xog sheegeysa in la abaabulayo Mooshin ka dhan ah Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamse Cabdi Barre oo xildhibaanada qaar ay rabaan inay xilka ka xayuubiyaan.

Mooshinkaan ayaa socday muddooyinkii lasoo dhaafay si hoose ku socday, balse Sabtidii ayuu fashilmay, sida ay ogaatay warvaahinta dalka. IIlo wareedyo kala duwan oo xog ogaal ah ayaa Caasimada Online xogtaan siiyey, waxaana helnay warbixin sheegeysa in Xildhibaano ka tirsan Golaha Shacabka ay diyaariyeen Mooshin ay doonayaan inay xil kaga qaadaan Ra’iisul Wasaare Xamsa.

Mooshinkaan waxaa la sheegay inay ogtahay guddoomiye ku xigeenka labaad ee golaha shacabka Xildhibaan Sacdiyo Yaasiin, taas oo qorsheyneysa inay ka qabato xildhibaanada soo diyaariyey, si cod loogu qaado.

Arrintaan ayaa lagu baraarugay shalay, waxaana la baajiyey kulankii golaha shacabka, maadaama uu maqnaa guddoomiye Aadan Madoobe, isla markaana uu qorshuhu ahaa in kulanka ay shir guddoomiso Sacdiyo Yaasiin Samatar.

Qorshahaan wuxuu socday muddo dheer sida ay ogaatay Caasimada Online, waxaana kulamada golaha fursad lagu raadinayey xilli uu maqan yahay Aadan Madoobe oo shir guddoon ay tahay Guddoomiye Sacdiyo Yaasiin, si loo socodsiiyo qorshahaan halista ku ah Xamsa iyo xukuumadiisa.

Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe oo ku maqnaa dalka Imaaraadka ayaa helay xogta xil ka xayuubinta Xamsa ee xildhibaanada qaar ay damacsan yihiin, wuxuuna amray in la qbaajiyo kulankii uu shalay goluhu yeelan lahaa.

Sidoo kale Aadan Madoobe ayaa deg deg dalka ugu soo laabtay, isagoo maanta kasoo degay Muqdisho, waxaana sidaas ku fashilmay qorshe xasaasi ah oo la doonayey in lagu dumiyo xukuumadda, iyadoo aan la ogaan, si lamid ah xukuumadii Xasan Cali Kheyre oo 7 daqiiqo lagu riday.

Xalay waxaa magaalada Muqdisho ka dhacay kulamo ay wadaan xildhibaanada saxiixay mooshinka xil ka xayuubinta Xamsa, waxayna xildhibaanada wada mooshinkaan u badan yihiin hal dhinac sida ay ogaatay Caasimada Online.

Kiiskaan ayaa salka ku haya khilaaf culus oo ka taagan wasaaradda Qorsheyta ee xukuumadda Xamsa, wasiirka wasaaradaas ayaa dhowaan xilka ka qaaday Guddoomiyha Hay’adda Istaatiitikada Qaranka, taasi oo sababtay in wasiiru dowlaha iyo wasiir ku xigeenka ay diidaan xilka qaadistii uu sameeyey wasiirka qorsheynta Maxamuud Beenabeene.

Xildhibaanada ka soo jeeda deegaanada Puntland oo guddoomiyaha xilka laga qaaday metela ayaa soo farogeliyey kiiskaan, waxayna muddo Ra’iisul Wasaaraha ku cadaadinayeen in khilaafka wasaaradda uu wax ka qabto, gaabis dhanka Xamse ah kadibna waxaa hadda miiska saaran Mooshinkiisa oo aan la ogeyn halka uu ku dambeyn doono.

Muqdisho 13ka Oktoobar 2024 Soomaaliya ayaa si adag uga hadashay hanjabaadda Itoobiya ee ku aaddan muranka dublamaasiyadeed ee ka dhashay heshiiskii Addis Ababa iyo maamulka Somaliland. Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur, ayaa sheegay in Soomaaliya aysan cabsi gelin doonin hanjabaadaha Itoobiya, uuna diyaar u yahay dalku inuu ka jawaabo  tallaabo kaste oo ka dhan ah ciidankeeda ama shacabkeeda.

Wasiirka oo khudbad ka jeediyay goob fagaare ah ayaa yiri “Waxaan rabnaa in Soomaaliya iyo Itoobiya ay nabad iyo derisnimo ku wada noolaadaan, si kastaba ha ahaatee, haddii maamulka taagta daran ee Abiy iyo Jula aysan qaadan karin nabadda, dadka hurinaya colaadda ha arkaan cidda ay u daran tahay.

Hadalka wasiirka ayaa jawaab toos ah u ahaa taliyaha Ciidamada Difaaca  Itoobiya (ENDF) Field Marshal Berhanu Jula, oo horay u sheegay in Soomaaliya aysan awood u lahayn in ay qaado tallaabo kasta oo Milatari oo ka dhan ah Itoobiya.

“Xasan Sheekh ma awoodo inuu dagaal galo, waa inuu marka hore sugo ammaanka Muqdisho, ka hor inta uusan ka fikirin inuu na horyimaado” ayuu Jula ku yiri wareysi uu dhawaan bixiyay.

“Waa inuu marka hore xaqiijiyaa kursigiisa,” ayuu Jula ku daray, isagoo ka dhawaajiyay in hoggaanka Soomaaliya uu yahay mid aan xasilloonayn oo aan diyaar u ahayn colaad.

“Haddii uu jiro qof kaalmo ka helaya ciidamada ajnabiga ah ee isku dayaya in uu faraha la galo arrimaheenna gudaha isagoo taageeraya mucaaradka oo noo diraya dagaal sokeeye, waa khaa’inul waddan,” Jula ayaa yiri.

Isagoo hadalkiisa sii wata ayaa waxuu carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay saaxiibo ku leedahay gudaha Soomaaliya, kuwaasi oo ka hortagi doona faragelintaas.

Muqdisho 13ka Oktoobar 2024 Maamulka Garoonka Diyaaradaha Caalamiga ah ee Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho ayaa faahfaahin ka bixiyay go’aan ka soo baxay Shirkada duulimaadyada Kenya Airways oo sheegtey in ay joojisay duulimaadyadii ay ku imaan jirtay magaalada Muqdisho.

Qoraal ay shirkaddu soo saartay maalin ka hor ayey ku sheegtay in ay duulimaadyadii Muqdisho ay u hakisey sababo dhanka shaqada ah, inkastoo aysan si dhab ah u xaqiijin sababta ka dambeysa joojinta duulimaadkooda Muqdisho.

Shirkadda ayaa sidoo kale qoraalkeeda ku cadeysay in kulan ay yeesheen gudiga maamula shirkada Kenya Airways ay isla garteen in laga bilaabo 14-ka bishan October ay joojiyaan duulimaadyadii ay diyaaradoodu ku imaan jirtey magaalada Muqdisho.

Maareeyaha guud ee Garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho Maxamed Siciid Cabdullaahi oo la hadlay Idaacadda VOA ayaa sheegay in xogtaas ay hayaan, balse aysan jirin wax caqabad ah oo shirkadaas ay la wadaagtay oo kalifay inay joojiyaan duulimaadkooda.

Maareeyaha ayaa sidoo kale sheegay inay dareemayaan in qiimo yari ay jirto, maadaama shirkado badan oo caalami ah ay suuqa ku soo biireen, kuwaas oo duulimaadyo toos ah ku yimaada Muqdisho.

Waxaa la weydiiyey Maareeyaha in rakaabkii aadi jiray Nairobi Kenya uu yaraaday, wuxuuna sheegay in uusan yaraan, balse ay jiraan shirkado kale oo sababay in qiimo dhimis ay timaado.

Maamulka Garoonka Aadan Cadde ayaa cadeeyey in wax dhib ah aysan u arkin in shirkadda diyaaradaha Kenya Airways ay joojisay duulimaadyadeedii Muqdisho to Nairobi, maadaama ay soo badanayaan diyaaradaha kale ee caalamiga ah ee dib u bilaabaya duulimaadyadoodii Muqdisho.

Shirkadda diyaarada Sacuudiga iyo dalal kale oo Yurub iyo Mareykanka ayuu sheegay inay dhowaan bilaabayaan duulimaadyadooda Muqdisho, taasi oo muujineysa in Soomaaliya ay soo kabatay, isla markaana aysan dhib u arkin go’aanka hal shirkad oo danteeda ganacsi ka fikireysa.

Muqdisho  13ka Oktoobar 2024 Maamulka Garoonka Diyaaradaha Caalamiga ah ee Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho ayaa faahfaahin ka bixiyay go’aan ka soo baxay Shirkada duulimaadyada Kenya Airways oo sheegtey in ay joojisay duulimaadyadii ay ku imaan jirtay magaalada Muqdisho.

Qoraal ay shirkaddu soo saartay maalin ka hor ayey ku sheegtay in ay duulimaadyadii Muqdisho ay u hakisey sababo dhanka shaqada ah, inkastoo aysan si dhab ah u xaqiijin sababta ka dambeysa joojinta duulimaadkooda Muqdisho.

Shirkadda ayaa sidoo kale qoraalkeeda ku cadeysay in kulan ay yeesheen gudiga maamula shirkada Kenya Airways ay isla garteen in laga bilaabo 14-ka bishan October ay joojiyaan duulimaadyadii ay diyaaradoodu ku imaan jirtey magaalada Muqdisho.

Maareeyaha guud ee Garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho Maxamed Siciid Cabdullaahi oo la hadlay Idaacadda VOA ayaa sheegay in xogtaas ay hayaan, balse aysan jirin wax caqabad ah oo shirkadaas ay la wadaagtay oo kalifay inay joojiyaan duulimaadkooda.

Maareeyaha ayaa sidoo kale sheegay inay dareemayaan in qiimo yari ay jirto, maadaama shirkado badan oo caalami ah ay suuqa ku soo biireen, kuwaas oo duulimaadyo toos ah ku yimaada Muqdisho.

Waxaa la weydiiyey Maareeyaha in rakaabkii aadi jiray Nairobi Kenya uu yaraaday, wuxuuna sheegay in uusan yaraan, balse ay jiraan shirkado kale oo sababay in qiimo dhimis ay timaado.

Maamulka Garoonka Aadan Cadde ayaa cadeeyey in wax dhib ah aysan u arkin in shirkadda diyaaradaha Kenya Airways ay joojisay duulimaadyadeedii Muqdisho to Nairobi, maadaama ay soo badanayaan diyaaradaha kale ee caalamiga ah ee dib u bilaabaya duulimaadyadoodii Muqdisho.

Shirkadda diyaarada Sacuudiga iyo dalal kale oo Yurub iyo Mareykanka ayuu sheegay inay dhowaan bilaabayaan duulimaadyadooda Muqdisho, taasi oo muujineysa in Soomaaliya ay soo kabatay, isla markaana aysan dhib u arkin go’aanka hal shirkad oo danteeda ganacsi ka fikireysa.

Kuuriyada Waqooyi 13ka Oktoobar 2024  Kim Yo Jong, oo ah gabadh la dhalatay hogaamiyaha Kuuriyada Waqooyi Kim Jong Un, ayaa Sabtidii uga digtay Kuuriyada Koofureed “musiibo aad u xun” haddii hawada Pyongyang lagu arko diyaaradaha aanan duuliyaha laheyn ee koofurta oo dul heehaabaya.

Gabadhan oo loogu yeero gabadha ugu awoodda badan Waqooyiga Kuuriya ayaa sidoo kale dhaleeceysay militariga Kuuriyada Koonfureed, gaar ahaan jawaabta ay ka bixiyeen sheegashada Kuuriyada Waqooyi ee ah in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Kuuriyada Koonfureed ay soo galeen hawada magaalada caasimadda ah, sida ay baahisay warbaahinta dowladda ee KCNA.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda Kuuriyada Waqooyi ayaa bayaan ay soo saartay Jimcihi ku sheegtay, in ciidamada Kuuriyada Waqooyi ay diyaarin doonaan “dhammaan wax walba oo ay weerar ku gali karaan ” si ay u burburiyaan dhinaca koonfureed ee xudduudda iyo milatariga Kuuriyada Koonfureed.

Waxay kaloo sheegeen in taasi ay sameyn doonaan digniin la’aan haddii diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Kuuriyada Koonfureed mar kale lagu arko dalkeeda.

Wasiirka difaaca ee Kuuriyada Koonfureed ayaa markii hore beeniyay eedeynta, balse ciidamada Kuuriyada Koonfureed ayaa markii dambe hagaajiyay jawaabtooda, iyaga oo sheegay in aysan xaqiijin karin in sheegashada Kuuriyada Waqooyi ay run tahay.

WARARKA MAANTA 12ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay wadashaqaynta ka dhexeysa Madaxtooyadda #Soomaaliya Iyo #Shabaab? Meeqo rag Shabaab ah ayuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” xilal u magacaabay? Maxayse Dowladda Soomaaliya ugu magacaaday xilal sar-sare rag badan oo ka tirsanaa Shabaab? Yaa maalgeliya argagixisadda Shabaab ma Carab mise reer Galbeed? Maxayse tahay sababta aysan Dowladda Soomaaliya uga adkaan karin Shabaab oo ay xilal waa weyn u magaawday horay? Yaa dagaal-ooge Asad Diyaano u magacaabay Taliyaha Booliska Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa khaa’inul waddan Sanbolooshe u magaabay Taliyaha Sirdoonka Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu shacabka khaldo oo raba muddo korarsi sharci-darro ah?  Ha Wiqleyso! 

Lubnaan 12ka Oktoobar 2024  Millatariga Lubnanayaa sheegay in duqeyn cirka ah oo ka timid Isra’il lagu dilay labo askari oo ka tirsan millatariga halka ay dhaawacmeen saddex kale, saacado kaddib marki millatariga Isra’il ay duqeeyeen saldhig ay ciidamada nabad ilaalinta Qaramada Midoobay ee Lubnan ku leeyihiin koofurta Lubnan.

Ciidanka Lubnan ayaanan qeyb ka aheyn dagaalka u dhaxeeysa Isra’il iyo Xisbullah. War milatariga Lubnan kasoo baxay Jimcihi ayaa lagu sheegay in ciidamada la dilay ay ku sugnaayeen bar koontarool oo ku taalla koofurta gobolka Bint Jubeyl, halkaas oo uu ugu tagtay gantaal lala beegsaday.

Duqeynta kale ee ay ay ciidanka Isra’il Jimcihi ku bartilmaameedsadeen saldhiga ciidanka UNIFIL ayay saraakiishu xaqiijiyeen, in ay ku dhaawacmeen laba askari oo ka mid ah kuwa nabad ilaalinta. Waa maalinti labaad oo xiriir ah oo ay ciidanka Isra’il duqeynayaan saldhiggaasi.

Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres iyo wadamada reer galbeedka ayaa cambaareeyay weerarada. Ciidanka UNIFIL ayaa dhacadadan ku tilmaamay “mid halis ah” waxayna sheegeen in amniga shaqaalaha iyo hantida Qaramada Midoobay ay tahay in la dammaanad qaado.

Faransiiska ayaa u yeertay safiirka Israa’iil u jooga Paris, Talyaaniga iyo Spain ayaa weeraradaasi ku tilmaamay “mid aan qiil dayi karin”. Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa sheegay in uu Israa’iil weydisan doono in aysan garaacin ciidamada UNIFIL. Ruushka ayaa sheegay in ay aad uga caroodeen,waxana ay ka dalbadeen Israa’iil in ay ka fogaato falalka cadawtinimo ee ka dhanka ah ciidamada nabad ilaalinta.

UNIFIL waxa ay ka kooban tahay ilaa 10,000 oo ciidamo nabad ilaalin ah iyo shaqaale kale oo ka kala socda ilaa 50 wadan, kuwaas oo badi laga kala keenay dalalka Indonesia, India, Ghana, Nepal, Talyaaniga, Malaysia, Spain, France, Shiinaha iyo Ireland.

Muqdisho 12ka Oktoobar 2024  Baaq siyaasadeed wadajira oo ay magaalada Asmara ee dalka Eritrea ka soo saareen madaxda dawladaha Masar iyo Soomaaliya ayaa lagu muujiyay taageerada loo hayo xoojinta midnimada, madaxbannaanida, wadajirka dhuleed iyo gobnimada Jamhuuriayadda Federaalka ee Soomaaliya.

Iyadoo Dawladda Federaalka ay si rasmi ah u soo dhawaysay soo jeedinta ah, in ciidamada Masar ay ka mid noqdaan hawlgalka cusub ee Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Labada dowladood ayaa qalinka ku wada duugay in la iska diido wax kasta oo khatar ku ah midnimada iyo madaxbannaanida qaranimadooda.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Cabdifitaax Al-Sisii waxay baaqooda ku sheegeen in la hormariyo, lana xoojinayo wadashaqaynta dawladaha Masar, Eritrea iyo Soomaaliya ee ku aadan awood siinta hay’addaha dawladda Soomaaliya ee la falgalidda loolannada gudaha iyo dibadda ee ay wajahayso.

Howlaha ugu muhiimsan waxaa laga qabanayaa xoojinta dhismaha ciidamada qaranka Soomaaliya, si ay ula dagaalamaan argagixisada, una difaacaan xuduuddaha barriga iyo badda, isla markaana u ilaaliyaan wadajirka wadanka.

Labada Madaxweyne waxa kale oo ay soo dhaweeyeen cunaqabataynta hubka ee laga qaaday Soomaaliya sanad kii hore.

Sidoo kale waxay boggaadiyeen kulankii golaha nabadda iyo ammaanka ee Midowga Afrika ee lagu go’aamiyay hawlgalka cusub ee Soomaaliya ee AUSSOM.

Ujeedada howlgalkaas waa in la taageero xasiloonida Soomaaliya, iyadoo la eegayo aragtida hortabinta u leh dawladda Soomaaliya, ciidamada Masar ayaa la qorsheynayaa in markii ugu horeysay ay ka howlgalaan gudaha Soomaaliya.

Sidoo kale waxay labada dhinac soo dhaweeyeen dalabka Masar ee ah in ciidamadeedu qayb ka noqdaan hawgalka cusub ee AUSSOM.

Howlgalkaan ayaa bedelaya howlgalka ATMIS ee hadda socda, waxaana la qorsheynayaa in lasoo gabagabeeyo, kan cusubna la bilaabo horaanta sanadka soo socda ee 2025-ka.

Bakool 12ka Oktoobar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dagaal u dhexeeyay ciidamada Itoobiya iyo Al-Shabaab oo xalay ka dhacay duleedka degmada Waajid ee gobolka Bakool, kaas oo dhaliyay khasaare xoogan.

Dagaalka oo ahaa mid culus ayaa yimid, kadib markii xubno ka tirsan  kooxda Al-Shabaab ay weerar ku qaadeen saldhig ay ku sugnaayeen ciidamada Itoobiya, waxaana kadib xigay dagaal foolka fool ah oo u dhexeeyay xoogagii weerarka qaaday iyo ciidamada Itoobiya.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in dagaalka uu qaatay saacado badan, isla markaana la’isku adeegsaday hub culus, kaas oo dhaliyay khasaare xoogan.

Sidoo kale ciidamada Itoobiya ayaa dhankooda adeegsaday madaafiic, iyaga oo duqeeyay goobaha laga soo weeraray, waxaana ay sheegeen inay iska difaaceen weerarka uga yimid Al-Shabaab.

Ciidamada ayaa ka baxay saldhiggooda, iyaga oo kadib howlgallo ka sameeyay aagga degmada Waajid ee gobolja Bakool.

Al-Shabaab ayaa dhankeeda guul ka sheegatay dagaalkaasi, waxayna shaacisay in weerar ay ku beegsatay saldhig ku yaalla Waajid, ayna ku dishay askar Itoobiyaan ah, sidoo kalena ay hub kasoo furatay.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana goobaha lagu dagaalamay ku sugan ciidamadaItoobiya iyo kuwa Xoogga dalka oo haatan dhaq-dhaqaaqyo ka wada halkaasi.

Waajid ayaa waxaa muddooyinkii u dambeeyay weeraro ku hayay Shabaab oo todobaadyadii lasoo dhaafay beegsatay saldhig ay degmadaas ku leeyihiin ciidanka Itoobiya ee qayta ka ah ATMIS iyo kuwa dowladda Soomaaliya

WARARKA MAANTA 11ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay shirka seddex geesoodka ah ee #Asmara uga furmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”, Madaxweynaha #Eritrea Mudane Afwerki Iyo Madaxweynaha #Egypt Mudane Cabdicasiis? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diidan yahay inuu hirgeliyo doorasho qof iyo cod ah? Yaa kala diray ciidanka xoogga dalka #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa u magacaabay dagaal-ooge Asad Diyaano taliyaha booliska #Soomaaliya? Yaa khaa’inul waddan Sanbolooshe u magaabay Hay’adda Nabad-Sugida iyo Sirdoonka Qaranka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa fashilay inay Soomaaliya?  Ha Wiqleyso! 

Puntland 11ka Oktoobar 2024  Cutubyo ka tirsan ciidamada difaaca Puntland ayaa qabsaday kontaroolka waqooyiga magaalada Gaalkacyo, halkaas oo ay la wareegeen gacan ku haynteeda.

Ciidamadani oo ku gaashaaman gaadiidka dagaalka ayaa ka gadoodsan mushaar la’aan, waxayna gebi ahaanba qabsadeen kontaroolka waqooyiga Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug.

“Waxaan cabasho ka nahay in aynaan muddo bilo ah naga maqan yahay mushaarkii iyo xuquudayadii,” ayuu yiri sarkaal ka tirsan ciidamada gadoodsan oo ka dalbaday dowladda in sida ugu dhakhsaha badan loo siiyo xuquuqdooda.

Maamulka Puntland illaa hadda kama jawaabin gadoodka ciidankan oo salka ku haya cabasho mushaar la’aan billo ah oo maamulka Deni uga maqan tahay xuquuqdooda.

Ma ahan markii u horeysay ee ciidan ka gadoodsan mushaar la’aan ay qaadan tallaabo noocaan ah, iyada oo la xasuusto in ciidamo ka tirsan Madaxtooyada maamulka ay mar isbaaro dhigteen wadada laamiga ah ee gasha madaxtooyada.

Si kastaba, madaxweynaha Puntland Saciid Deni iyo xukuumaddiisa ayaa waxaa weli dul hoganaya fashilka bixinta mushaaraadka shaqaalaha dowliga ah iyo ciidamada, oo ayagu billooyinka qaar aan helin wax xuquuq ah.

Hiiraan 11ka Oktoobar 2024 Laamaha amniga Beledweyne ee gobolka Hiiraan ayaa ka digay qaraxyo ka dhici kara magaalada oo ay fuliyaan kooxda Al-Shabaab 48-ka saac oo soo socda.

Waxaa heegan xooggan la geliyey ciidamada amniga, ayada oo sidoo kale la adkeeyey baaritaanada amni, si looga hortagi qaraxyadan oo xogtooda la helay.

Meelaha laga digay waxaa mid ah; xaruumaha maamulka iyo goobaha bulshada isugu timaado, sida laga soo xigtay laamaha amniga Beledweyne.

Al-Shabaab ayaa marar badan qaraxyo ka fulisay magaalada, ayada oo Beledweyne ay tahay magaalada labaad ee maleeshiyadan ay ugu beegsi badan tahay kadib caasimadda dalka ee Muqdisho.

Qaraxii ugu dambeeyey ayaa dhacay dhammaadkii June, waxaana lagu dilay ugu yaraan 5 qof oo ay ku jiraan askar militariga Soomaaliya ka mid ah, halka 10 kalena ay ku dhaawacmeen.

Dadkii ku dhintay qaraxaas waxaa ka mid noqday qoys ka koobnaa Hooyo, Aabe iyo Gabadhooda. Aabe Xasan Cabdi Aadan iyo xaaskiisii Muslimo Maxamed waxaa la geeriyootay gabadhooda oo 7 sano jirtay. Markii uu qaraxu haleelay waxay ka yimaadeen beer ay ku lahaayeen duleedka magaalada, sida ay Caasimada Online u sheegeen ehellada reerka.

Cabsida laga qabo qaraxyada iyo xaaladda amni ee Beledweyne ka jirta ayaa ku soo aadeysa ayada oo khilaaf iyo is-qab-qabsi maamul oo xooggan uu ka jiro magaalada, oo ay isku hayaan maamulka HirShabeelle iyo mid la baxay Hiiraan State.

Waxaa sidoo kale khilaaf uu ka sii dhex qarxay xubnaha Hiiraan State oo la sheegay in ay saddex garab u kala jabeen, isla markaana xiisad dhaxdooda u dhaxeyso ay ka taagan tahay magaalada.

Asmara 11ka Oktoobar 2024  Shir saddex-geesood ah oo ay ku kulmeen Madaxweynayaasha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, Eritrea Asias Afwerki iyo Masar Cabdulfataax al Siisi ayaa shalay ku qabsoomay magaalada Asmara.

Bayaan wadajir ah soo saaray dowladaha Soomaaliya iyo Masar ayaa lagu sheegay in la isla qaatay arrimaha la xiriira xasilloonida gobolka, iskaashiga amniga marin-badeedka Badda Cas iyo Baabu Al-Mandab.

Shirkan ayaa ku soo aaday, iyadoo uu sii xoogeysaneyo xiisadda diblomaasiyadeed ee u dhaxeysa Soomaaliya iyo Itoobiya, sidoo kalena uu xumaaday xiriirka Itoobiya iyo Eritrea.

Caasimada Online ayaa horay u baahisay in Xasan Sheekh Maxamuud, Cabdulfataax Al-Siisi iyo Isaias Afwerki ay dhisi doonaan isbaheysi saddex geesood ah oo ay ku mideysan yihiin dalalka Soomaaliya, Masar iyo Eritrea oo haatan saddexdooda is hayaan Itoobiya.

Isbaheysiga lagu dhisayo Asmara ayaa ujeedkiisa waxa uu yahay isbaheysi goboleed muhiim u ah dheelitirka xaaladda Geeska Afrika oo haatan ay ka jirto xiisad culus, arrinta ugu weyn ee iskaashigaan loo aas-aasayo waa ka hortaga damaca guracan ee badda uga jira Itoobiya.

Haddaba maxaa mideeyey saddexdan dal?

Dr. Cali Siciid Fiqi oo muddo dheer ka soo shaqeeyay arrimaha diblomaasiyadda waxa uu qabaa in muhiimada kulanka ay la xiriirto “sidii looga hortagi lahaa damaca Abiy Axmed”.

“Labada dal waxay aaminsan yihiin dhibaatada gudaha ka haysato Abiy Axmed in uu u wareejinayo Soomaaliya ama Eritrea,” ayuu yiri.

Sidoo kale Soomaaliya waxay dooneysaa, sida uu sheegay, sidii ay uga hortagi laheyd in uusan dhicin “damac kasta oo Itoobiya ku dooneyso bad ay ka hesho dhulkeeda,” ayuu sii raaciyey.

“Soomaaliya waxay dooneyso waa in ay ka hortagto heshiiska isafgaradka iyo damaca itoobiya ay bad ku dooneyso.”

Dan ma ugu jirtaa Soomaaliya?

Dr. Cali Cabdi Baab waxa uu ka faallooda arrimaha Bariga Dhexe iyo Bariga Afrika, waxa uuna qabaa in Soomaaliya aysan wax dan ah ugu jirin shirkan saddax geesoodka ah.

“Soomaaliya dan muuqata oo ah mid dhaqaale ama mid amni oo ugu jirta heshiiskan nooma muuqato, Itoobiya waxay dhex joogtaa caloosha Soomaaliya, maamul goboleedyda qaar Itoobiya ayey heshiis la yihiin,” ayuu yiri.

Hadaba maxay tahay ujeedka ugu muhiimsan ay u shirayaan? Dr. Cali ayaa u arka in loo heshiinayo Itoobiya.

“Nuuxurka shirka waa iskaashi militari oo saddexda dal sameysteen ujeedkuna waa in lagu cadaadiyo dowladda Itoobiya,” ayuu yiri.

Wuxuu intaa ku daray in iskaashiga milateri ee Eritareya ay qaybta ka tahay laga yaabo inuu ka caraysiiyo Jabuuti oo weli xurguf xagga xuduudda ah ay kala dhaxayso Eritrea.

Istaa’iil 11ka Oktoobar 2024 Wasiirka difaaca Israa’iil ayaa sheegay in weerarka ay kaga aargoosan doonaan Iiraan uu noqon doono “mid halis ah, oo sidii loogu talogalay loo dhaca islamarkana la yaab leh”.

Yoav Gallant ayaa intaa ku daray in Tehran aysan fahmi doonin sida ay wax u dhaceen – laakiin ay arki doonaan uun natiijada.

Erayadiisa kulul ayaa daba socday wada hadal dhanka teleefoonka oo si aad ah loo wada sugayay oo dhex maray madaxweyne Biden iyo ra’iisul wasaaraha Israa’iil, Benjamin Netanyahu.

Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ra’iisul wasaaraha Israa’iil ayaa yeeshay wadahadlakan oo la rumeysan yahay inuu ahaa wadahadalkoodii ugu horreeyay muddo toddobaadyo.

Benjamin Netanyahu iyo Madaxweyne Biden ayaa loo rumeysan yahay inay ka wadahadleen jawaabta ay Israa’iil ka bixinayso weerarkii gantaallada ee Iiraan toddobaadkii hore iyadoo ay sii kordhayso xiisadda Bariga Dhexe.

Aqalka Cad ayaa sheegay in madaxweyne ku xigeenka Mareykanka Kamala Harris ay sidoo kale ku soo biirtay wadahadalka dhanka telefoonka ahaa muddo 30-daqiiqo ah.

Waxaa loo malaynayaa in wadahadalka uu daarnaa si Biden uu ugu qanciyo Israa’iil inay xaddiddo jawaabta ay ka bixinayso weerarka Iran. Iyadoo ka hadlayay shir jaraa’id, xoghayaha warfaafinta ee Aqalka Cad – Kariin Joon-Pia – ayaa sheegtay in wadahadalku uu ahaa mid miro dhal ah:

Wax yar ka dib markii la soo gabagabeeyay kulankaas, wasiirka difaaca Israa’iil Yoav Gallant ayaa sheegay in weerarkooda aargoosiga ah ee Iran uu noqon doono “mid adag oo aan khasaarihiisa la saadaalin karin.

“Ma fahmi doonaan waxa dhacay iyo sida ay wax u dhaceen, keliya waxay arki doonaan natiijada,” ayuu yiri Gallant.

Dhinaca kale waxaa weli socda dagaalka u dhexeeya Xisbullah iyo Israa’iil, iyadoo afar qof lagu dilay duqeyn ay Israa’iil ka geysatay tuulo Lubnaan ku taal meel u dhow magaalada koonfureed ee Sidon.

Magaalada yar ee Israa’iil ee Kiryat Shmona, lamaane ayaa lagu dilay gantaallo ay Xisbullah ka soo tuurtay Lubnaan.

Waxaana la sheegayaa inay yihiin shacabkii ugu horreeyay ee reer Israa’iil ah oo ku dhinta tan iyo markii uu dagaalka xudduudaha uu sii xoogeystay 12 maalmood ka hor.

Gantaallo ayaa sidoo kale lagu garaacay magaalada dekedda leh ee Haifa ee Israa’iil, waxaana ku dhaawacmay ugu yaraan shan qof.

Xisbullah ayaa labadii maalmood ee u danbeysay waxa ay bartilmaameed toos ah ka dhigteen magaalada dekedda leh ee Haifa oo ah magaalada seddexaad ee ugu wayn Israa’iil.

Xisbullah ayaa sidoo kale sheegtay inay fuliyeen weerarro loo adeegsaday diyaaradaha aan duuliyaha lahayn kuwaas oo ay ku ku garaaceen magaalada Haifa.

Magaaladaan ayaa leh dekedda ugu weyn Israa’iil waxaana mararka qaarkood ku soo xirta ciidamada badda ee Mareykanka.

Haifa ayaa sidoo kale leh warshado kiimikooyinka iyo goobo lagu sifeeyo shidaalka, waana magaalo uhiim u ah Israa’iil.

Gantaalada lagu weeraro magaaladaan ayaa sababi kara dhibaatooyin ballaaran oo soo gaara xarumo kala duwan oo muhiim u ah Israa’iil.

Dhanka kale haddii la weeraro xarumaha sifeeya shidaalka iyo kuwa kiimikooyinka waxaa ka dhalan kara khatar ku timaadda dadka iyo deggen magaalada Haifa.

Israa’iil ayaa sheegtay in ay fulisay in ka badan 1,100 weerar oo dhanka cirka ah tan iyo markii duullaankeeda dhulka ah uu ka billowday koonfurta Lubnaan 30-kii Sebtembar.

Duqeynta Israel ee Lubnaan waxaa ku barakacay boqolaal kun guud ahaan dalka. Dowladda Lubnaan waxay sheegtay in ku dhawaad 1.2 milyan ay gudaha dalka barakacayaal ku yihiin iyadoo dad ka badan 400,000 oo intooda badan ay Suuriyaan yihiin ay u qaxeen dalka dariska la ah ee Suuriya.

Qaramada Midoobay waxay sheegtay in rubuc ka mid ah dadka Lubnaan ay Israel ku amartay in ay ka baxaan guryahooda iyadoo xaalada bani’aadannimo ay ka sii dareyso sida ay sheegeen hay’adaha OCHA iyo tan Qaramada Midoobay ee arrimaah bani’aadannimada.

Tuulooyin ka badan boqol oo ku yaal koonfurta Lubnaan ayaa dadka loo sheegay in ay ka baxaan.

Isha: BBC

WARARKA MAANTA 10ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo derajo ciidan oo khaldan ayuu bixiyey  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxauuse  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga? Yaa beddelay Dastuurikii Federaalka oo raba muddo kororsi  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu burburiyo Dowlad Gobaleedyada dalka ka jira  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu ku dhaqmo nidaamkii awood qeybsiga ee 4.5  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa diiday inay shacabka #Muqdisho #Maqaam yeeshaan  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Bariga Dhexe 10ka Oktoobar 2024 Dagaal culus iyo duqeymo ayaa lagu soo warramayaa in ay wali ka socdaan xerada Jabaaliya ee Waqooyiga Gaza, halkaas oo ay mar kale ciidamada Isra’il weerareen horraanti todobaadkaan.

Saraakiisha caafimaadka Gaza ayaa sheegay in inti u dhaxeysay Axaddii ilaa Arbacadi xerada qaxootiga Jabaaliyah laga helay meydad ka badan 54.

Dadka deegaanka ayaa sheegay in kumannaan qof ay ku go’doonsanyihiin guryaha ku dhex yaalla xerada. Ciidanka Isra’il ayaa xiray dhammaan waddooyinka gala ama ka baxa aaggaasi, marka laga reebo waddada weyn ee aadda dhinaca koofureed ee Gaza.

Dhanka Lubnan, Xisbullah ayaa Arbacadi sheegtay in dagaalyahannadeeda ay madaafiic ku garaacday ciidamo ka tirsan Isra’il oo fariisin ka dhigtay meel u dhaw tuulada Labbuuna ee galbeedka xadka labada dhinac. Waxay sheegeen in ay dib u riixeen ciidamada Isra’il ee halkaasi joogay iyo kuwo kale oo ku soo siqayay deegaannada Mays al-Jabal and Mouhaybib.

Aqalka Cad ee Mareykanka aya isna Arbacadi xaqiijiyay, in madaxweyne Joe Biden uu khadka telefoonka kula hadlay ra’iisul wasaaraha Isra’il Benjamin Netanyahu, marki ugu horreysay tan iyo muddo 7 asbuuc ah.

Labada hogaamiye ayaa ka wada hadlay jawaabta ay Isra’il rabto in ay ka bixiso weerarki dhawaan uga yimid Iran. Wadahadalka oo qaatay muddo 30 daqiiqo ah ayaanan laga bixin faah-faahin kale oo dheeraad ah.

Kenya 10ka Oktoobar 2024 Aqalka Hoose ee baarlamaanka Kenya ayaa shalay u codeeyay in xilka laga xayuubiyo madaxweyne ku-xigeenka dalka Kenya Rigathi Gachagua, kadib markii lagu soo oogay eedo ay kamid yihiin musuq-maasuq iyo in uu abuuray naceyb dhinaca isirka ah.

Codka baarlamaanka ay ku ogolaadeen xilka qaadistiisa ayaa waddada u xaaraysa in aqalka senate-ka uu u fariisto mooshin uu ku eegayo xil ka xayuubintiisa ugu danbeysa.

Tan ayaa timid kadib muddo la sheegay inuu khilaaf u dhaxeeyey madaxweyne ku-xigeenka iyo madaxweyne William Ruto.

Gachagua oo noqonayaa madaxweyne ku-xigeenkii ugu horreeyay ee xilka laga xayuubiyo tan iyo markii wax ka bedelis lagu sameeyay dastuurka Kenya ee 2010-kii, ayaa waxa uu kiiskiisa u gudbi doona Aqalka Sare ee dalka Kenya.

Aqalka Sare ee dalkaas oo ka kooban 67 xubnood ayaa awood u leh “inay ayidi karaan go’aanka Aqalka Hoose ama ay diidi karaan.”

Si kastaba, xil ka qaadista ku xigeenka madaxweynha Kenya ayaa loo cugsaday eedeymo la xiriira inuu si sharci darro ah ku aruursaday hanti lagu qiimeeyay 5.2 bilyan oo shilinka Kenya ah, ama $40.3 milyan, labadii sano ee u dambeysay.

Gachagua oo 59 jir ah ayaa sidoo kale lagu eedeeyay in uu wiiqay shaqooyinka xukuumadda, uuna ku lug lahaa xasarado ku salaysnaa kala qaybinta qowmiyadaha dalkaas.

Eritrea 10ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa gaaray magaalada Asmara ee caasimadda dalka Eritrea, halkaas oo ay uga billaabatay booqasho shaqo oo rasmi ah.

Madaxweynaha ayaa garoonka diyaaradaha ee Asmara International Airport waxaa si diirran ugu soo dhaweeyey Madaxweynaha dalka Eritrea, Mudane Isaias Afwerki iyo xubno ka tirsan dowladda Eritrea.

Booqashada Madaxweynaha ayaa ku saleysan xoojinta xiriirka laba geesoodka ah ee labada dal, iskaashiga dhaqaale, amni iyo xasilloonida gobolka Geeska Afrika.

Safarka madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ah mid shaqo, waxa uuna kulan xasaasi ah la yeelan doonaa madaxweynaha Eritrea Isaias Afwerki.

Labada masuul ayaa la filayaa inay kulankooda uga hadlaan xiriirka iyo iskaashiga labada dal ee Soomaaliya iyo Eritrea, gaar ahaan arimaha Geeska Afrika oo Itoobiya ay qalalaase ka abuurtay.

Arrimaha miiska saaran ee safarkaan uu ku saabsan yahay waa sidii labada dal ay ugu midoobi lahaayeen cadowgooda Itoobiya, sida ay noo xaqiijiyeen ilo xog ogaal ah, Madaxweyne Xasan ayaa safaradii hore u tegi jiray ciidamada Soomaaliya ee dalkaas tababarku uga socdo.

Wafdiga Madaxweynaha Soomaaliya waxaa kamid ah oo safarkaan ku wehlinaya wasiirka arimaha dibadda Axmed Macalin Fiqi, waana markii ugu horeysay oo masuul xil haya uu Xasan Sheekh u watay dalka Eritrea oo 7 jeer uu tegay intii uu xilka hayey.

Madaxweynaha ayaa isla maanta inta uusan u safrin dalka Eritrea wuxuu tegay xerada Balidoogle ee gobolka Shabeelaha Hoose, halkaas oo saldhig military uu ku leeyahay Mareykanka oo tababara ciidamada Danab ee xoogg dalka, wuxuuna tababar u soo xiray saraakiil, saraakiil xigeeno iyo askar cusub oo Danab ku biirtay.

Muqdisho 10ka Oktoobar 2024 Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka dalka Saalax Axmed Jaamac, ayaa ku amray hey’adaha caalamiga ah ee ka howlgala dalka inay shaqooyinka ay dalka ka fulinayaan ay waafajiyaan qorshaha Qaranka iyo arrimaha mudnaanta u leh Xukuumadda.

Saalax ayaa amarkaan uga dhawaaqay munaasabad maanta looga hadlay qorshaha shanta sano ee soo socota ee hey’adda UNICEF.

Ra’iisul Wasaare Saalax Axmed Jaamac ayaa xusay sida ay muhiim u tahay in adeegyada ay hey’addu fuliso ay noqon lahaayeen kuwa waxtar leh oo ka faa’iidaan dadka Soomaaliyeed, hadii la waafajiyo baahiyaha jira.

Xukuumadda Soomaaliya ayaa marar badan sidaan oo kale amarro u duldhigtay Hay’adaha ka howlgala dalka, balse intooda badan amaradaas waxaba lagama soo qaadin.

Sidoo kale xukuumadda ayaa ku guul-dareysatay inay xakameyso oo dhaqan geliso amar la dhul-dhigay wasaaradaha iyo hey’adaha dowladda oo ku saabsanaa in meel dalka ka baxsan aan loo aadi karin shir looga hadlayo arrimaha Soomaaliya.

Maalmahaan waxaa Nairobi Kenya ka socday shirar looga hadlayo arrimaha Soomaaliya oo guddoomiyaha hay’adda Mareynta Musiibooyinka Qaranka iyo masuuliyiin kale ay ka qeyb gelayaan.

Horay shirar kale ayaa uga dhacay Nairobi iyo magaalooyin kale oo caalamka ah, Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa horay u mamnuucay in dibadda loo aado shir ay qabsaneyso hay’ad ka tirsan dowladda, balse go’aankaas ayaan weli ka dhaqan gelin Soomaaliya.

Dadka yaqaan dowladnimada waxay aad ula yaabaan in shirar ay qabsanayaan hey’adaha dowladda oo Muqdisho marti geli karto Nairobi loo wareejiyo, marar badan ayaa arrintaan lagu dhaleeceeyey dowladda Soomaaliya, balse ilaa hadda ma joogsan.

WARARKA MAANTA 9ka Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu u diiday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuuse u diiday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah? Yaa xilal u magacaabay rab badan oo argagixisada #Shabaab ka tirsan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inaysan Dowladda Soomaaliya iyo Dowlad Gobaleedyada dalka wadashaqayn Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday dalka in laga qabto doorasho qof iyo cod Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Ethiopia 9ka Oktoobar 2024 Taliyaha ciidamada difaaca ee dalka Itoobiya Jeneraal Birhanu Jula Gelalcha oo mar kale soo hadlay ayaa u jawaabay mas’uuliyiin ka tirsan dowladda federaalka oo ku eedeeyay in Itoobiya ay hub soo gelisay Soomaaliya.

Jeneraal Birhanu Jula ganafka ku dhuftay eedeynta uga timid dowladda Soomaaliya, wuxuuna meesha ka saaray in Itoobiya ay hub sharci darro ah gelisay Soomaaliya.

Taliyaha ciidamada difaaca oo hadalka sii wata ayaa ku hanjabay haddii ay sii socdaan hadallada ka imaanaya Soomaaliya in Itoobiya ay qaadi doonto tallaabooyin kale oo dheeraad ah.

“Hadda Itoobiya hub sharci ah ma gelin Soomaaliya, laakiin haddii hadallada noocaas ah ay sii socdaan waxaa dhici karto in Itoobiya ay qaado tallaabooyin kale oo aan ahayn hubka nalagu eedeynayo” ayuu yiri Jeneraal Birhanu Jula.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo maalmo kahor madaxweyne Xasan Sheekh uu Itoobiya ku eedeeyay inay hub soo gelisay gudaha Soomaaliya, isla markaana ay ku wareejisay maleeshiyaad qabaa’il gudaha ah, si ay uga dhex faa’iideysato coladdaasi.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale Ciidamada Itoobiya ee jooga Gedo ku eedeeyay inay qabsadeen garoomada gobolka Gedo iyo waddooyinka muhiimka ah ee gobolkaasi.

Si kastaba, eedeymaha labada dal ayaa uga sii daraya xiisadda u dhexeysa Muqdisho iyo Addis Ababa ee ka dhalatay heshiiska badda ee uu Abiy la galay maamulka Somaliland.

Muqdisho 9ka Oktoobar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa digniintii ugu dambeysay oo la xiriirta heshiiska badda siisay dowladda Itoobiya, si ay uga laabato.

Xuseen Sheekh Cali oo ah la-taliyaha amniga qaranka ee madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in waqti badan dowladda federaalka ay siisay Itoobiya, balse aanu sameyn wax isbeddal ah, isaga oo hoosta ka xariiqay in haatan la gaaray muddadii kama dambeys ahayd.

La-taliyaha amniga qaranka oo la hadlay Wargeyska The New Humanitaria ayaa xusay in Itoobiya ay u qabanayaan ugu dambeyn inay heshiiska Somaliland uga baxdo inta lagu guda jiro bishaan October ee sanadkaan 2024-ka.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray  in sii joogitaanka ciidamada Itoobiya ay ku xiran tahay in ay sida ugu dhaqsiyaha badan uga baxaan heshiiska badda ee Somaliland.

“Waxaan isku daynay inaan siino waqtiga ugu badan ee suurtogalka ah, laakiin waxaan u maleynayaa inay hadda soo dhowaaneyso ciidamada Itoobiya inay ka baxaan dalkeenna” ayuu yiri Xuseen Sheekh Cali.

Waxaa kale oo uu ku eedeeyay dowladda Itoobiya inay weli ku socoto gardaro iyo boobka ka dhan Soomaaliya, kaas oo ay dareemayaan shacabka Soomaaliyeed.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, xilli weli halkeedii tahay xiisadda u dhexeysa Muqdisho iyo Addis Ababa ee ka dhalatay heshiis Abiy uu horraantii sanadkan la galay Muuse Biixi.

Soomaaliya ayaa haatan qorsheyneysa inay dalka ka saarto ciidamada Itoobiya, sababo la xiriira xiisadda taagan, waxaana lagu beddali doono ciidamo Masaari ah oo qayb ka noqon doono howlgalka cusub ee beddalayo ATMIS, marka ay baxaan dhammaadka sanadkaan.

Maraykanka  9ka Oktoobar 2024  Hay’adda FBI-da Mareykanka ayaa sheegtay Talaadadii shalay inay soo xirtay nin u dhashay dalka Afgaanistaan oo ay saraakiishu sheegeen in uu taageersanyahay Ururka Daacish.

Ninkan ayay FBI-du sheegtay in uu qorsheynayay weerar uu ka geysto bar tilmaameedyo ku yaala Mareykanka maalinta doorashada dalkan ay ka dhaceyso ee 5-ta bisha soo socota ee November.

Sida ay sheegtay wasaaradda cadaaladda Mareykanka ninkan oo ku nool magaalada Oklahoma ee dalkan Mareykanka ayaa lagu magacaaba Nasir Ahmad Tawhedi, da’diisuna waa 27 sana jir.

Saraakiisha FBI-du waxay sheegeen in ninkan uu todobaadkii la soo dhaafay qaaday talaabooyinka qeyb ka ah u diyaar garowgiisa weeraro uu geysto.

Waxay sheegeen inuu dalbaday qoriga AK-47, isla markaana uu xaraashay alaabadii qoyskiisa, isla markaana uu Tikit u gooyay xaaskiisa iyo cunug yar oo uu dhalay si ay ugu safraan dalka Afganistan.

Sida ay sheegtay waaxda cadaaladda Mareykanka, Tawhedi ayaa u sheegay baarayaasha marka la soo xiray kadib inuu qorsheeyay weerar maalinta doorashada lagu bartilmaameedsanayo goobaha ay dadka badan isu yimaadaan ee dalkan Mareykanka.

Muqdisho 9ka Oktoobar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa maanta ku wajahan gobolka Shabeelaha Hoose, halkaas oo laga dareemayo qaban qaabada soo dhaweynta madaxweynaha.

Wararka ayaa sheegaya in madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu booqan doono xerada ciidanka Mareykanka ee Balidoogle, halkaas oo sidoo kale lagu tababaro ciidanka Danab.

Lama shaacin ujeedka safarka madaxweynaha ee Balidoogle, laakiin warar soo baxaya ayaa sheegaya in halkaas uu kula kulmi doono saraakiisha Mareykanka ee gacanta ku haya xeradaasi, isaga oo kala hadli doono dagaalka Al-Shabaab iyo taageerada ciidanka Xoogga.

Sidoo kale warar kale oo madax bannaan ayaa ku warramaya in madaxweynuhu uu ka qayb-galayo munaasabad ay ku qalinjabinayaan ciidamo cusub oo tababar ku dhameystay xerada Balidoogle, kuwaas oo kamid noqonayo kumaandooska ee Danab.

Horay xeradan waxaa u booqday ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre oo kulamo la yeeshay saraakiisha ciidamada kumaandooska Danab iyo kuwa Mareykanka ee ku sugan halkaasi.

Mareykanka ayaa kamid ah dalalka ka qayb-qaata dagaalka Al-Shabaab, waxaana ciidamo boqalaal ah iyo saraakiishooda ay joogaan xerada Balidoogle ee Shabeelaha Hoose.

Waxaa kale oo uu Mareykanka taageero milatari iyo tababar siiyaa ciidamada Xoogga dalka, gaar ahaan kuwa Danab oo saldhiggooda ugu wayn uu yahay xerada Balidoogle.

WARARKA MAANTA 8da Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu ku fashilmay shirkii wadatashiga Dowladda Soomaaliya Iyo Madaxda Dowlad Gobaleedyada dalka ka dhex jira? Maxuu Raysal Wasaare hoie Mr.Rooble ugu baaqay in indhaha laga wada ridi doono qofkii isku-adkeeya kursiga? Yaa noqonday Madaxweyne, Raysal Wasaare Iyo Raysal Wasaare ku-xigeen aan tagi karin #Hargeisa, #Somaliland? Yaa dagaal-ooge Asad Diyaano u magacaabay Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaiya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa khaa’inul waddan u magaabay Cabdilaahi Sanbolooshe Taliyaha Hay’adda nabad-Sugida iyo Sirdoonka Qaranka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa runta ka qarin doona Ummadda Soomaaliyeed? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 8da Oktoobar 2024  Munaasabad si weyn loo soo agaasimay oo maanta ka qabsoomtay magaalada Muqdisho ayaa lagu saxiixay heshiiska dhismaha dekadda Hobyo.

Madaxweynaha Maamulka Galmudug Axmed Cabdi Kaariye (Qoor-Qoor) ayaa goobjoog ka ahaa munaasabadda saxiixa, iyadoo goobjoog ka ahaayeen wasiirro iyo xildhibaanno ka tirsan dowladda federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa munaasabaddan oo si heer sare ah loo soo agaasimay ka qeyb-galay mudanayal ka tirsan labada gole ee Galmudug, ganacsato, siyaasiyiin iyo marti sharaf kale.

Madaxweyne Qoor-Qoor ayaa madasha ka sheegay in dhismaha dekadda Hobyo uu yahay riyo muddo dheer ay ku taamayeen reer Galmudug, ayna dowladdiisa ka go’an tahay dhismaha kaabayaasha dhaqaalaha.

Qoor-Qoor ayaa horey u asteeyay goobta laga loo asteeyay dekadda Hobyo, isagoo markaas amar ku bixiyay in dhulka ay dekeddu u baahan tahay aan la deegaameyn karin, islamarkaana aysan sharci aheyn dhulkii hore loo deegaamayay.

“Cidii ku jirta, cabir ka sameysay ama dhisme ka sameysay laga bilaabo maanta waa ka mamnuuc, waana ka baxeysa oo cid loo ogol yahay oo dekedda aheyn majirto,” ayuu yiri madaxweyne Qoor-Qoor.

Si kastaba, dhismaha dekadda Hobyo ayaa muhiimad gaar ah u leh reer Galmudug, oo ayagu muddo ku taamayey inay heleen dekad casri ah, taas oo kor u qaadeysa kobaca dhaqaale ee deegaanada maamulkaasi.

Muqdisho 8da Oktoobar 2024  Ra’iisul Wasaarihii hore ee dalka Maxamed Xuseen Rooble oo ka mid ahaa masuuliyiintii ka qeyb gashay heshiiskii maanta lagu saxiixay dhismaha dekedda Hobyo ayaa farriin u diray madaxda Soomaaliya, isagoo aan kala reebin dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada.

Rooble ayaa madaxda dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada ugu baaqay inay ka shaqeeyaan midnimada dalkaan, una istaagaan hormarintiisa.

“Waxaa idin sugaya shacab Soomaaliyeed oo u diyaarsan inay mustqabalkooda dhistaan, danta guud mar kasta ka hormariya dantiina gaarka ah,” ayuu yiri Rooble.

Ra’iisul Wasaarihii hore ee dalka ayaa ka digay in dib loogu noqdo wadadii Soomaali ku kala tagtay ee horay loo soo arkay, isagoo tilmaamay dhibaatada ku dhici karta qofkii dib u dhac ka shaqeeya.

“Wadadii shalay isha lagu soo belay yaan dib loogu noqon, waxaad ogaataan qofkii wadadaas ku noqda labada indhood ayuu beelayaa,” ayuu maanta yiri Ra’iisul Wasaarihii hore ee dalka Maxamed Xuseen Rooble.

Hadalka R/Wasaare hore Rooble ayaa ku soo aadaya xilli madaxda Soomaaliya uu shir xasaasi ah muddo toddobaad ku dhow uga socdo madaxtooyada qaranka, iyagoo ku heshii la’ halka loo jiheynayo masiirka dalka, gaar ahaan hanaanka ay u dhacayaan doorashooyinka dalka.

Madaxweynaha Jubbaland oo shirka isaga tagay ayaa maanta ka dhoofay Muqdisho, waxaana muuqata in siyaasadda dalka ay cakiran tahay, waxaana laga warsugayaa waxa ka soo bixi doona shirka golaha wadatashiga qaranka ee weli socda.

Rooble ayaa maanta Muqdisho uga qeyb galay munaasabad lagu saxiixay heshiiska dhismaha Dekadda Hobyo, taasi oo kulmisay Madaxweynaha Galmudug, Xildhibaano, Wasiirro, Ganacsato iyo masuuliyiin kale oo heer federaal iyo heer dowlad goboleed ah.

Muddo 45 cisho ah ayaa la go’aamiyey in lagu bilaabo dhismaha dekedda Hobyo, waxaana dhisaya oo qandaraaska qaatay labo shirkadood oo Soomaali iyo Turki ay kala leeyihiin.

Kharashka ku baxaya dhismaha dekedaas waxaa maanta laga sheegay madasha in la hayo 70% halka inta kale la rijeynayo inay soo uruurto inta uu socdo dhismaha dekedaas.

Turkey 8da Oktoobar 2024  Madaxweynaha Galmudug Axmed Qoor Qoor oo maanta Muqdisho uga qeyb galay munaasabad lagu saxiixay heshiiska dhismaha Dekadda Hobyo ayaa ka hadlay khilaafka Soomaaliya iyo Itoobiya, isagoo sheegay in dekedda Hobyo ay fursad weyn u tahay shacabka deked la’aanta ah ee Itoobiya.

Waxay aheyd munaasabad si weyn loo soo agaasimay oo ay ka soo qeyb galeen Xildhibaano, Wasiirro, Ganacsato iyo masuuliyiin kale oo heer federaal iyo heer dowlad goboleed ah oo lagu qabtay Hotelka Jazeera ee magaalada Muqdisho, isla markaana lagu saxiixay heshiiska dhismaha Dekadda Hobyo, kaas oo bilaaban doona 45 cisho kadib.

Munaasabadda waxaa goobjoog ahaa Ra’iisul Wasaarihii hore Rooble, Mahad Salaad iyo Liibaan Axmed oo ayaguna ah musharaxiin u taagan xilka madaxweynaha Galmudug, heshiiskaan wuxuu ahaa mid si weyn loo daneynayo.

Madaxweynaha ayaa madasha ka sheegay in dhismaha Dekadda Hobyo uu yahay riyo muddo dheer ay ku taamayeen reer Galmudug, isagoo hoosta ka xariiqay in dowladiisa ay ka go’an tahay dhismaha kaabayaasha dhaqaalaha.

Qoor Qoor ayaa ku faanay in hormar badan uu gaarsiiyey Galmudug, sidoo kale wuxuu sheegay in reer Galmudug ay fursad u abuuri karaan wadamada deriska ah oo Itoobiya ay ugu horeyso, isagoo soo hadal qaaday khilaafka Soomaaliya iyo Itoobiya.

“Dekadda Hobyo kaliya faa’iido uma leh dadka reer Galmudug ee bulshooyin kale ayaa ku tiirsanaan doona, waa meesha ugu haboon gobolka oo dhan, waxay ka mid noqon doonta dekedaha ay ka faa’iideystaan shacabka Itoobiya, markii la xaliyo khilaafka hadda jira,” ayuu yiri Madaxweyne Qoor Qoor.

Wuxuu sheegay in khilaafkaan uu iska dhamaa doono, isla markaana Itoobiya ay ku qasbanaa doonto inay soo marto dariiqa saxda ah, markii ay taasi dhacdana wuxuu Qoor Qoor tilmaamay in Hobyo tahay deked istiraatiiji ah oo il dhaqaale u noqon doonta Soomaaliya, Itoobiya iyo guud ahaan Geeska Afrika.

Muqdisho 8da Oktoobar 2024  Golaha Wasiirrada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo caawa yeeshay kulan deg-deg ah oo uu guddoominayey Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamsa Cabdi Barre.

Shirkaan ayaa caawa cod loogu qaaday ku tala galka miisaaniyadda dawladda ee sanadka 2025, taas oo dhan $1,342,476,311, waxaana lagu ansixiyey cod aqlabiyad leh.

Wasaaradda Maaliyadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo golaha horkeentay Miisaaniyadda, ayaa soo bandhigtay kororka jira iyo ilaha kala duwan ee dakhliyadu ka soo xaroonayaan.

Kororka miisaaniyadda marka loo barbar dhigo tan sanadka 2024 oo ahayd $1,079,315,783, ayaa waxaa siyaaday $263,160,528, oo u dhiganta koror dhan 24.4%.

Kordhinta dakhliga gudaha ee dowladda waxay saldhig u tahay qorshaha lagu xoojinayo amniga, adeegyada bulshada iyo horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha.

Sidoo kale, kulanka Golaha Wasiirrada, ayaa lagu ansixiyey Hindise Sharciyeedka Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, kaas oo ay golaha u soo gudbisay Wasaaradda Amniga Gudaha.

Muqdisho 8da Oktoobar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo xalay qabtay shir jaraa’id oo deg deg ah ayaa ka warbixiyay shirka golaha wadatashiga qaran oo uu shaaciyay in weli uu socdo, xilli madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe uu dib ugu laabta Kismaayo.

Ra’iisul wasaaraha ayaa sheegay in madaxda shirka golaha wadatashiga qaran ka qeyb-gashay ay ku jiraan la-tashiyo muhiim ah oo la xiriira qodobada qaar, ayna soo saari doonaan go’aanno iyo war-murtiyeed rasmi ah.

“Shirka Golaha Wadatashiga Qaran ee furmay 2-dii bishaan October weli wuu socdaa. Madaxda shirka ka qeyb gashay waxay ku jiraan latashiyo muhiim ah oo la xiriira qodobada qaar, marka latashiyadaas dhammaadaanna waxa la soo saari doonaa go’aanno iyo war-murtiyeed rasmi ah,” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in shirka golaha wadatashiga uu guul kusoo idlaan doono, xilli uu ka maqan yahay Axmed Madoobe, uuna horey uga maqnaa Saciid Deni, taas oo muujineysa sida Xasan u go’aansaday in uusan cidna u joojin, taas oo horseedi karta qalaalase siyaasadeed.

“Waxaa naga go’an midnimada iyo qaranimada Soomaaliyeed iyo in aan ka fogaano waxkasta oo keeni kara kala qeybinta dadka Soomaaliyeed. Waxaa naga go’an in dalka horey loo wado oo dib loo celin,” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza.

Sidoo kale wuxuu ugu baaqay bulshada Soomaaliyeed inay ka shaqeeyaan horu socodka, kuna taageeraan dowladda Soomaaliya in aan dib loo noqon oo laga shaqeeyo midnimada iyo dib u heshiisiinta dadka Soomaaliyeed iyo soo afjarista kooxda Al-Shabaab.

“Maanta meesha mareyno waa meel wanaagsan, waxaana naga go’an in aan hore u socono oo dalka horumarino. Waxaan ugu baaqayaa dadka Soomaaliyeed inay ku taageeraan dowladda Soomaaliyeed dagaalka Khawaarijta si aan dalkeenna ugu noolaano karaamo iyo xoriyad.”

WARARKA MAANTA 7da Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub 33 #JubbalandState? Maxuu ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo xitaa Dowlad Gobaleedyada dalka ay diideen siyaasaddiisa qalafsan? Maxayse tahay war-murtiyeedka ay soo saareen Madaxweyne hore Mudane Shiikh Shariif “Bad-Fududeeye” Raysal Wasaare hore Mudane Xassan Cali Kheyre Iyo Xildhibaan Mr. Cabdiraxmaan Cabdishakuur “Bad-Iibiye”? Maxuuse damacsan yahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah?

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 7da Oktoobar 2024  Soomaaliya ayaa ku eedeysay Itoobiya in ay jabisay qodobbadii kasoo baxay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, isla markaana ay ku gudubtay howlihii loo igmaday ee ahaa in ay xubin ka tahay ciidamada Midowga Afrika ee ATMIS.  Soomaaliya ayaa ku eedeysay Itoobiya in ay jabisay qodobbadii kasoo baxay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay, isla markaana ay ku gudubtay howlihii loo igmaday ee ahaa in ay xubin ka tahay ciidamada Midowga Afrika ee ATMIS.

Gaza 7da Oktoobar 2024 Sannad ayaa maanta laga joogaa marki uu billowday duullaanka ay Isra’il ku qaadday Marinka Gaza, kaas oo ay uga jawaabeysay weerarki 7-badi October ay Xamaas ku qaadday koofurta Isra’il.

Saacado ka hor inta aanan la gaarin sannad-guurada koowaad ee weeraradi October 7, ayay Axaddii shalay ciidamada Isra’il gantaallo cirka ah ku duqeeyeen bartilmaameedyo ku yaalla Gaza iyo koofurta Lubnan.

Duqeymaha cirka ah ee Isra’il ayaa ku dhacay xaafadaha koofureed ee magaalada Beyrut xalay. Milatariga Israil waxay sheegeen in diyaaradahooda dagaalka ay garaaceen bartilmaameedyo ay Xisbullah leeyihiin, kuwaas oo ay ku jiraan xarunta mukhaabaraadka, baqaaradda hubka iyo meelo kale oo ku yaalla magaalada Beqaac.

Xisbullah ayaa iyaduna sheegtay in xalay ay madaafiic ku garaacday magaalada saddexaad ee ugu weyn Isra’il ee Xeyfa. Gantaallada Xisbullah ayaa ka dul booday gantaallada difaaca cirka ee Isra’il, kaddibna ku dhacay dhismooyin ku yaalla Xeyfa sida ay xaqiijiyeen booliska Isra’il.

Ilaa 10 qof oo Israa’iiliyiin ah ayaa la xaqiijiyay in ay ku dhaawacmeen gantaalladaasi.

Dhinaca Marinka Gaza, ugu yaraan 26 qof ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay 93 kalana la dhaawacay, kaddib duqeymo cirka ah oo ay Axaddii ciidamada Isra’il ku garaaceen masaajid iyo xarun ay ku noolyihiin dad barakac ah oo ku yaalla Marinka Gaza.

Sannad kaddib, duqeymaha ciidanka Isra’il ee Gaza ayaa lagu dilay in ka badan 40 kun oo Falastiiniyiin ah oo u badan dumar iyo carruur.

Dhanka Isra’il, munaasabado lagu xusayo dadki lagu dilay weerarki Xamaas ee koofurta Isra’il ayaa lagu wadaa in lagu qabto Isra’il.

Sannad kaddib, duqeymaha ciidanka Isra’il ee Gaza ayaa lagu dilay in ka badan 40 kun oo Falastiiniyiin ah oo u badan dumar iyo carruur.

Dhanka Isra’il, munaasabado lagu xusayo dadki lagu dilay weerarki Xamaas ee koofurta Isra’il ayaa lagu wadaa in lagu qabto Isra’il.

Muqdisho 7da Oktoobar 2024 Madaxweynihii hore ee dowladdii KMG ahayd, Sheekh Shariif Sheekh Axmed, ra’iisul wasaarihii hore ee Soomaaliya iyo Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo si wadajir usoo saaray warsaxaafadeed ayaa ka hadlay arrimo ku aadan shirka golaha wadatashiga qaran, ayaga oo ka digay in lagu dhawaaqo muddo kororsi horleh oo dalka ka abuuri xaalad jahwareer ah oo siyaasadeeed.

Saddexdan siyaasi oo si weyn uga soo horjeedo qorshaha Villa Soomaaliya ayaa madaxweyne Xasan uga digay inuu ku dhowaaqo muddo kororsi, waxayna shaaciyeen in aanay marnaba aqbali doonin.

Sidoo kale waxa ay ku eedeeyeen madaxweynaha inuu ku marmar siyoonayo doorasho qof iyo cod ah, balse ujeedkiisa uu yahay muddo kororsi oo kaliya

“Waxaan ummadda Soomaaliyeed iyo beesha caalamka u caddaynaynaa in aanan marnaba aqbali doonin muddo-kororsi aan shalay ka diidnay Madaxweynihii hore, waddo kasta oo sharci ahna ku hor istaagi doonno damaca uu Madaxweyne Xasan Sheekh ku hoosaasinayo shacabka, isaga oo adeegsanaya kalimad xaq ah oo ah doorasho qof iyo cod ah, laakiin uu ku doonayo baadil ah muddo-kororsi, taasoo ah taatiko uu ku soo hungoobay Madaxweynihii uga horeeyay xukunka, isaguna hore noola diiddanaa” ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale waxa ay Shariif Sheekh Axmed, Xassan Cali Kheyre iyo  Cabdiraxmaan Cabdishakuur boggaadiyeen talaabada uu qaadat madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe, kuna diiday qorshaha muddo kororsi.

Waxaa kale  oo ay ugu baaqeen Laftagareen, QoorQoor iyo Cali Guudlaawe in ay ka fiirsadaan tallaabada ay qaadayaan, si aysan qayb uga noqon muddo kororsiga.

Arrintan kusoo aadeyso, xilli xasaasi ah isla markaana kaga war sugayo go’aanka golaha wadatashiga qaranka oo shantii maalmood ee lasoo dhaafay shir kulahaa  magaalada Muqdisho, kaas oo uu ajendihiisa ugu wayn uu ahaa doorashooyinka dalka.

Muqdisho 7da Oktoobar 2024 Madaxweynaha dowlad goboleedka Jubbaland, Mudane Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa ugu dambeyn isaga baxay shirka golaha wadatashiga qaran ee ka socday magaalada Muqdisho, kaas oo u dhexeeyay dowladda federaalka, dowlad goboleedyada iyo gobolka Banaadir.

Ilo wareedyo xilkas ah ayaa Caasimada Online u sheegay in Axmed Madoobe uu qaatay go’aan ah inuu dib ugu laabto magaalada Kismaayo ee xarunta KMG ah ee Jubbaland, ayada oo weli aan lasoo saarin war-murtiyeedka shirka golaha wadatashiga qaran.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in Axmed Madoobe uu hadda ku sugan yahay garoonka Aadan Cadde, isaga oo duuli doono magaaalo xeebeedka Kismaayo, halkaas oo uu ku qaban doono shir jaraa’id oo uu ku faah-faahin doono arrimaha xasaasiga ah ee la’isku mari waayay.

Axmed Madoobe ayaa si cad u diiday in dowlad goboleedyada loo sameeyo hal sano oo muddo kororsi ah, kadibna la qabto doorashooyin qof iyo cod ah bisha November ee sanadka 2025-ka.

Sidoo kale wuxuu ka fuqi diiday doorasho dadban, isagoo soo jeediyey in sanadkaan dowlad goboleedyada loo madax-baneeyo doorashooyinka, maadaama aan horay looga heshiin, muddo kororsina uu abuuri karo qalalaase siyaasadeed.

Madaxweynaha Jubbaland ayaa xujo ka dhigay in arrinta doorashada go’aan looga gaaro shir ay goobjoog ka yihiin madaxda dowlad goboleedyada Puntland iyo Khaatumo, si beesha Daarood ay door ugu yeelato miiska go’aanka looga gaarayo masiirka dalka.

Tagista madaxweynaha Jubbaland iyo go’aankiisa diidmada ayaa muunineyso inuu fashilmay shirkii golaha wadatashiga qaranka oo shantii maalmood ee lasoo dhaafay ka socday magaalada Muqdisho, maadaama aan illaa iyo hadda laga soo saarin go’aanno ama war-murtiyeed ku aadan waxyaabaha lagu heshiiyay.

WARARKA MAANTA 6da Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inay Dowladda Federaalka iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba canshuur baad ah inay qoysaskiisa gurtaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay Dowlad #PuntlandState u diiday inay shirka wadatashiga uga soo qayb gasho #Muqdisho? Yaa fashalay warbaahinta Dowladda #Soomaaliya oo booqasho carar ah ku jooga #Minneapolis? Yaa khaa’inul waddan ka dhigay Taliyaha Sirdoonka Cabdilaahi Sanbolooshe? Yaase dagaal-ooge Asad Diyaano ka dhigay Taliyaha Booliska #Soomaalua? Maxuu u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 6da Oktoobar 2024 Agaasimaha warfaafinta madaxtooyada Jubbaland, Maxamed Xasan Xiis ayaa ku eedeeyay madaxtooyada Soomaaliya inay dhaqaale ku bixisay sidii dayaacad iyo cay saxaafadda loogu marin lahaa madaxweynaha Jubbaland, Axmed Madoobe. Maxamed Xasan Xiis ayaa soo xigtay qoraal uu sheegay in uu saxaafadda u diray agaasimaha warfaafinta madaxtooyada Soomaaliya, Cabdiqaadir Cali Dige, kaasoo weriyayaasha u sheegay faafinta dacaayado ka dhan ah madaxweyne Axmed Madoobe.”

“Madaxweyne ma waxaa jirta rajo aad wali ka qabto ergooyinka aad soo dirayso inay xal ka keenaan kala aragti duwananta jirta iyadoo Agaasimahaadii Warfaafinta iyo Xafiiskaagu ay Lacag ku bixinayaan cayda iyo dacaayada Madaxda aad ku casuuntay shirka madasha,” sidaasi waxaa yiri agaasimaha warfaafinta madaxtooyada Jubbaland.

Si kastaba ha ahaatee, madaxweynaha Jubbaland ayaa diiday aragtida doorashooyinka oo ay Villa Somalia ay u ololeyneyso qabashada doorasho qof iyo cod, iyo guddi doorasho oo mid ah, halka Axmed Madoobe uu doonayo doorasho u gooni ah.

Rajo weyn lagama qabo in mar kale dib la isugu laabto, waxaana horey u fashilmay isku day raysal wasaaraha iyo madaxweynuhu ku doonayeen inay ku qanciyaan Axmed Madoobe in uu aqbalo in doorasho midaysan uu dalku aado.

Axmed Madoobe ayaa doonaya inuu qabshado doorasho madax bannaan oo lamid ah middii Jubbaland ka dhacday sannadkii 2019. Wuxuuna ka horyimid qorshaha doorasho midaysan oo ay dowladda Federaalku saamayn ku leedahay.

Israa’iil 6da Oktoobar 2024 Ugu yaraan 5 qof ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay 20 kalana ku dhaawacmeen, kaddib marki ay millatariga Isra’il duqeyn cirka ah la beegsadeen masaajid ku yaalla Gaza, aroornimadi hore ee Axadda maanta.

Goobjoogayaal iyo iyo saraakiisha caafimaadka ayaa sheegay, in ay u badantahay in tirada dhimashada iyo dhaawaca ay intaasi ka badanaan karto, maadaamaa ay masaajidka ku noolaayeen dad kubarakacay dagaalka Gaza.

Bayaan kasoo baxay milatariga Isra’il ayaa lagu sheegay, in ay fuliyeen weerar sugan ku bartilmaameedsadeen koox ka tirsan Xamaas oo ay ku sheegeen in ay ka howlgalayeen masaajidka Shuhadada Al Aqsa ee deegaanka Deyral Balax.
Weerarkan ayaa imanaya xilli hal maalin ay ka hartay sannad-guurada koowaad ee dagaalka Gaza.

Isra’il ayaa muddo sannad ah duqeyn iyo dagaal uu dhiig badan ku daatay ka wadda Gaza. Ilaha caafimaadka ayaa sheegay in duqeymaha Isra’il ee Gaza lagu dilay in ka badan 40,000 oo Falastiiniyiin ah.

Duullaanka Isra’il ee Gaza ayaa ka danbeeyay, kaddib marki ay Xamaas weerartay koofurta Isra’il, 7-badi bishi October ee sannadki hore, halkaas oo ay ku dishay 1200 isla markaana kusoo aduubatay boqollaal Isra’iliyin ah.

Muqdisho 6da Oktoobar 2024 Howlgal ay caawa fuliyeen Ciidanka Booliska Soomaaliyeed ee Gobalka Banaadir ayaa lagu soo qabtay kooxo ku eedeysan inay ciyaal wareero yihiin, kuwaas oo gaaraya 24 dhalinyaro ah.

Kooxahaan ayaa ku eedeysan in galabta Garoonka Ciyaaraha ee Eng. Yariisoow oo ku yaalla degmada Cabdicasiis ay ka geesteen falal amniga liddi ku ah.

“Waxaa ku socota baarista Boliiska, waxaana la horgey doonaa maxkamadda awooda u leh,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Taliska Ciidanka Booliska Soomaaliyeed.

Dhalinyaradaan ayaa loo heystaa inay galabta fowdo ka kiciyeen garoonka, iyagoo markii hore ku yimid inay yihiin taageerayaal.

Booliska ayaa soo qabqabtay iyagoo qaarkood gacanta kula jira falalka ay ku eedeysan yihiin, waxaana laga xiiray Tinta, iyagoo caawa ku hoyanaya xabsiga.

Booliska ayaa soo sawiray dhalinyaradaan oo tinta laga xiiray, waxaana la sheegay in baaritaan kadib lagu maxkamadey doono falalka lagu soo eedeeyey ee ‘ciyaal weeranimada ah.’

Sida lagu sheegay qoraalkaan, Howlgal waxaa amray taliyaha cusub ee booliska Soomaaliya Asad Diyaano oo maalinkii uu xilka la wareegay balan qaaday in wax amni darro ah aysan Muqdisho ka dhici doonin, inta ay awoodaana ay ka hortegi doonaan.

Muqdisho 6da Oktoobar 2024 Shirka golaha wadatashiga qaran ee u dhexeeyo dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada ayaa weli ka socda magaalada Muqdisho, kaas oo ay ka taagan tahay caqabad xoogan oo sababtay in shirka uu sii dheeraado.

Wararka ayaa sheegaya in weli ay taagan tahay diidmada madaxweynaha Jubbaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) oo ka horyimid qorshaha ay isku raaceen madaxda kale ee ah in dalka loo jiheeyso doorasho mideysan oo qof iyo cod ah.

Sidoo kale waxaa taagan cabsi laga qabo in mar kale uusan maanta qabsoomin shirka, sababo ku aadan go’aanka Axmed Madoobe, maadaama aanu weli beddalin mowqifkiisa ku aadan muddo kororsiga ay Villa Soomaaliya ku dooneyso doorashooyin qof iyo cod ah.

Madaxweynaha Jubbaland ayaa markaan noqday falaago ka aragti duwan madaxda kale, wuxuuna diiday inuu saxiixo qorshaha lagu heshiiyey ee ku saabsan doorashooyinka dalka, isagoo la yimid aragti kale iyo shuruudo.

Axmed Madoobe ayaa ka fuqi diiday doorasho dadban, isagoo soo jeediyey in sanadkaan dowlad goboleedyada loo madax-baneeyo doorashooyinka, maadaama aan horay looga heshiin, muddo kororsina uu abuuri karo qalalaase siyaasadeed.

Sidoo kale Axmed Madoobe ayaa xujo ka dhigay in arrinta doorashada go’aan looga gaaro shir ay goobjoog ka yihiin madaxda dowlad goboleedyada Puntland iyo Khaatumo, si beesha Daarood ay door ugu yeelato miiska go’aanka looga gaarayo masiirka dalka.

Qorshaha doorasho qof iyo cod ah oo xambaarsan muddo kororsi hal sano ah oo dowlad goboleedyada loo sameynayo waxaa wadata dowladda federaalka, waxaana ku qancay Guudlaawe, Laftagareen iyo Qoor Qoor, sida ay sheegeyso xogtii ugu dambeysay, balse Axmed Madoobe oo aaminsan in doorasho qof iyo cod ah uu ku bixi karo ayaa diidan.

Manata oo shirkaan uu gelayo maalinkii 5-aad waxaa lagu wadaa in madaxdu ay ka soo saaraan war-saxaafadeed, waxaase weli socda dadaalo lagu qancinayo Axmed Madoobe, si heshiiskaan uu qeyb uga noqdo, balse hadii uu diido waxaa suurtagal ah in waqtiga shirka uu sii dheeraado, maadaama madaxda dowladda federaalka ay ku adkeysanayaan go’aankaas.

Muqdisho 6da Oktoobar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi oo maanta kusoo laabtay dalka, kadib safaro uu ugu baxay dibadda ayaa sameeyay dhoolatus wayn, xilli uu ka yaallo mooshin ay ka gudbiyeen xildhibaano ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya.

Fiqi ayaa soo dhaween heer sare ah loogu sameeyay garoonka Aadan Cadde, taas oo uu muuqato inuu ku sameynayo bandhig siyaasadeed, maadaama lagu dhagan yahay.

Soo dhaweyntiisa oo saf-dheer loo galay ayaa waxaa ka qayb-galay xildhibaanno kasoo horjeedo mooshinka laga keenay, Xog-hayaha joogtada ee wasaaradda, danjireyaal, agaasimeyaasha waaxaha kala duwan ee wasaaradda, qaar ka mid ah howlwadeenadda wasaaradda arrimaha dibedda iyo qaar ka mid ah Odayaal dhaqameedka Soomaaliyeed.

Qoraal kasoo baxay wasaaradda loogana hadlay soo laabashada wasiir Fiqi ayaa lagu yiri “Soo dhaweynta ayaa daarneyd Bogaadinta iyo taageerada Wasiirka ee ku aadan Guulihii baaxadda lahaa ee uu ka gaaray muddadii uu kumaqnaa Socdalkiisa shaqo ee xarunta Qaramada midoobey, kaasoo intiisa badan lagu faaqiday Difaaca Madaxbanaanida iyo wadajirka Dhuleed ee Jamhuuriydda Federalka Soomaaliya”.

Soo laabashada Fiqi waxay kusoo aaday, xilli todobaadkii hore ay tiro xildhibaanno ah ay geeyeen baarlamaanka mooshin isaga ka dhan ah, ayada oo eedeymo culus loo jeediyay.

Mooshinka ayaa ujeedkiisa waxa uu yahay in dib u eegis lagu sameeyo xilka wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Mudane Axmed Macalli Fiqi, sida ku cad nuqulka mooshinka ay gudbiyeen xildhibaannadu.

Si gaar ah waxaa wasiirka loogu eedeeyay inuu cuuryaamiyay shaqadii wasaaradda, isla markaana uu awood tiray wasiiru dowlaha iyo wasiir ku xigeenka, isla markaana uu awoodda isku soo koobay isaga oo kaliya.

“Fiqi wuxuu curyaamiyay shaqaddii wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya, isagoo ku amray ku xigeenadiisa iyo Agaasimaha inaysan saxiixin wax warqad ah mudada uu safaradda dibadda ku maqan yahay,” ayaa lagu yiri qoraalka ay hWaxaa kale oo ay tilmaameen shaqooyinkii laga rabay wasaaradda arrimaha dibadda qayb kamid ah lagu wareejiyay shirkad ah oo ay xildhibaanada gudbiyay mooshinka ay sheegeen inay isticmaasho shabadda wasaaradda, taas oo lacag dheeri ah soo rogtay.oray usoo saareen xubnahan gudbiyay mooshinka.

WARARKA MAANTA 5ta Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa fashalay warbaahinta Dowladda #Soomaaliya oo booqasho carar ah ku jooga #Minneapolis? Yaa khaa’inul waddan ka dhigay Taliyaha Sirdoonka Cabdilaahi Sanbolooshe? Yaase dagaal-ooge Asad Diyaano ka dhigay Taliyaha Booliska #Soomaalua? Maxuu u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Federaalka iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba canshuur baad ah inay qoysaskiisa gurtaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay Dowlad #PuntlandState u diiday inay shirka wadatashiga uga soo qayb gasho #Muqdisho? Ha Wiqleyso! 

Beesha Caalamka 5ta Oktoobar 2024 Dowladaha Qatar, Turkiga, Imaaraadka Carabta, Boqortooyada Midowday ee Ingiriiska iyo Mareykanka, ayaa xaqiijiyay inay taageerayaan madaxbannaanida Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, madaxbannaanida dhuleed, iyo midnimada waxayna ku celiyeen baahida loo qabo in la yareeyo xiisadaha gobolka iyada oo loo marayo dadaallada dhexdhexaadinta ee uu Turkigu wado.

Wakiillo ka socday dowladahan oo ku kulmay  Maraykanka waxay ka wada hadleen muhiimadda ay leedahay in diiradda la saaro sidii wax looga qaban lahaa khataraha joogtada ah iyo kuwa soo ifbaxaya ee kooxaha argagixisada ah ee Geeska Afrika.

Wakiilladan waxay taageero u muujiyeen dadaallada DFS ee lagu abuurayo ciidamo tayo leh, xirfad leh, oo lagala xisaabtami karo amniga iyo difaaca. Waxay ku heshiiyeen inay qaadaan tillaabooyin lagu wanaajinayo isku-dubbaridka tababarrada caalamiga ah si loo fududeeyo in laga caawiyo DFS si ay u horumariso tababarka ciidamadeeda.

Kooxdan ayaa sidoo kale ka wada hadlay baahida degdega ah ee loo qabo in la dhamaystiro qorshayaasha cusub ee howlgalka xasilinta iyo taageerada Midowga Afrika ee Soomaaliya si loo soo afjaro howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Maraykanka 5ta Oktoobar 2024 Millatariga Mareykanka ayaa sheegay in ay duqeymo cirka ah ku garaaceen bartilmaameedyo ay Xuutiyiinta Yemen ku leeyihiin magaalooyinka Sancaa iyo Xudeyda ee dalka Yemen.

Saraakiil u hadashay millatariga Mareykanka ayaa sheegay in ay madaafiic ku garaaceen ilaa shan xarumood oo waaweyn oo isugu jira, qeybaha ay yaallaan keydadka hubka, saldhiyo millatari iyo saanado ciidan oo ay leeyihiin kooxda Xuutiga ee taageerada ka hela Iran.

Warbaahinta Xuuriga ayaa ku warrantay in 7 gantaal ay ku dhaceen garoonka diyaaradaha magaalada Xudeyda, oo ah magaalo istaraatiiji ah oo leh dakad weyn. Waxay kaloo sheegeen, in afar gantaal lagu dhuftay eeriyada Siyaana ee magaalada caasimadda ah ee Sancaa.

Meelaha kale ee ay ciidamada Mareykanka garaaceen waxaa ka mid ah gobolka Damar iyo gobolka kale ee Beyda ee dhanka koofurbari kaga beegan magaalada Sancaa.
Weeraradaasi cirka ahaa ayaa yimid, maalmo kaddib marki ay Xuutiyiintu ku hanjabeen in ay sii wadi doonaan howlgallada millatari ee ka dhanka ah Isra’il, waxyar kaddib marki ay soo rideen diyaarad ku aanan duuliyaha laheyn oo uu leeyahay Mareykanka oo kor mareysay hawada Yeen.

Kooxda ayaa sidoo kale todobaadki hore sheegatay masuuliyada weerar lagu qaaday markab dagaal oo uu leeyahay Mareykanka oo marayay Badda Cas.

Israa’iil 5ta Oktoobar 2024 Isra’il ayaa sheegtay in Jimcihi shalay ay duqeysay xarunta sirdoonka Xisbullah ay ku leedahay magaalada Beyrut, weerarkaas oo ay sheegtay in ay qiimeyneyso khasaaraha ka dhashay.

Saakay waabarigiina, qaraxyo ayaa laga maqlay nawaaxiga koofureed ee Beyrut, balse lama oga khasaaraha ka dhashay weerarkaasi. Ciidamada Isra’il ayaa soo saaray digniin ay u direen dadka ku nool saddex xaafadood oo ku yaalla dhinaca koofureed ee Beyruut.

Isra’il ayaa dhanka kale aanan wali ka jawaabin duqeymihi cuslaa ee dhawaan kaga yimid Iran. Iran ayaa ku dhawaad 200 oo gantaal oo ah nuuca baallistiga ku garaacday bartilmaameedyo ku yaalla Isra’il, kaas oo ay Iran ku sheegtay in ay uga jawaabeyso duullaanka ay Isra’il ku qaadday Lubnan.

Ilaa 1.2 milyan oo ruux ayaa ku baracakay duqeymaha iyo dagaalka ay Isra’il ku qaadday Lubnan saddexdi todobaad ee lasoo dhaafay.

Muqdisho  5ta Oktoobar 2024  Macluuimaad dheeraad ah ayaa laga helayaa kulan gaar ah oo xalay dhex-maray madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud, ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre iyo madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe, kaas oo xalay ka qabsoomay xarunta Villa Soomaaliya.

Kulanka oo ah mid xasaasi ah ayaa ujeedkiisa waxa uu ahaa mid lagu qancinayay Axmed Madoobe oo diiday go’aan la xiriira doorashada oo ay isku raaceen madaxda kale ee ka qaybgaleyso shirka Golaha Wadatashiga Qaran oo weli ka socdo magaalada Muqdisho.

Ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa innoo xaqiijiyay in hoggaamiyeyaasha maamullada Galmudug, Koonfur Galbeed iyo HirShabeelle ay madaxda dowladda dhexe ku raaceen in dalka loo jiheeyo doorasho qof iyo cod ah, waxaase qodobkaas ka horyimid madaxweynaha maamul goboleedka Jubbaland.

Warar soo baxaya ayaa sheegaya in Axmed Madoobe uu ku dhagan yahay inuu qabsado doorashada u gaar ah oo loo marayo habka xildhibaannada baarlamaan goboleedka oo uu horay ugu soo caano maalay.

Intaas kadib ayaa waxaa xalay kulan gaar ah isugu yimid  madaxweyne Xasan Sheekh, ra’iisul wasaare Xamza iyo Axmed Madoobe, si loo qanciyo balse waxaa la xaqiijiyey inuu markale ku adkeystay in deegaanada Jubbaland uu ka qabanayo doorashadii dadbaneyd.

Ma cadda illaa iyo hadda waxa sababay in nadaxweynaha Jubbalane uu qaato go’aanka uu kaliguus ku yahay iyada oo dhammaan madaxdii kale ay isku aragti ka noqdeen dooda  doorashada ee miiska saaran.

Inkastoo aanu si toos ah u fashilmin shirkii guud ee NCC, haddana waxaa muuqata in dowladda Federaalka ay dadaal badan ku bixineyso in la qanciyo Axmed Madoobe

Muqdisho  5ta Oktoobar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dil qorsheysan oo xalay mid kamid ah ganacsatada deegaanka loogu geystay xaafadda Suuqa Xoolaha ee magaalada Muqdisho.

Marxuumka oo lagu magacaabi jiray Cabdinaasir Daahir Diirshe ayaa waxaa goobtiisa ganacsi ugu tegay rag afka soo duubtay, kadibna toogasho ku dilay.

Wararka ayaa sheegaya in maalmihii lasoo dhaafay uu marxuumka hanjabaad kala kulmay kooxda Al-Shabaab, taas oo la xiriirta kaamirooyin uu ku xiray xaruntiisa ganacsi.

Ganacsadaha oo ka dhaga adeegay amar kooxda ayaa ugu dambeyn soo qorsheysay in la dilo, waxaana xalay sidaas ku toogtay maleeshiyaad ka tirsan kooxda oo baxsaday.

Sidoo kale waxaa goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka oo baaritaano kooban ka sameeyay halkaasi, balse ma jirto cid ay usoo qabteen falkaasi dilka ah.

Horay sidaan oo kale Al-Shabaab ayaa u beegsatay goobo ganacsi oo lagu xiray kaamirooyinka CCTV, kadib amar kasoo baxay dowladda, waxaana xarumaha qaar lala beegsaday qaraxyo u geystay khasaarooyin lixaad leh.Inta badan ganacsatada ayaa u hoggaansamay amarka dowladda, laakiin waxa ay u noqdeen dhibanayaal, maadaama ay beegsanayaan maleeshiyaadka Al-Shabaab

Muqdisho  5ta Oktoobar 2024 Dowladaha Qatar, Turkiga, Imaaraadka Carabta, Ingiriiska iyo Mareykanka oo Soomaaliya ka taageera dhinaca ammaanka ayaa mar kale ku celiyeen inay lama taabtaan tahay madax-bannaanida Soomaaliya iyo midnimada dhuleed.

Wadamadaan oo kulan xasaasi ah ku yeeshay magaalada Washington ee dalka Mareykanka ayaa waxay isku raaceen inay ka soo horjeedaan wax kasta oo qal-qal iyo xasilooni daro ka abuuri kara Geeska Afrika.

Sidoo kale waxay dowladda Turkiga ku bogaadiyay dadaalada ay ku doonayso inay ku dajiso xaalada xilli Turkiga uu marti galiyay labo shir oo loo qabtay Soomaaliya iyo Itoobiya.

Shirarkaas ayey sidoo kale dowladda Soomaaliya ay ku cadaysay mowqifkeeda ah “in aysan ka gor gortamayn in Itoobiya ay ka laabato damaceeda xad-gudubka ah.”

Kulaan ayaa waxaa ka qayb-galay masuuliyiin ka tirsan dowladda federaalka ah, iyadoo lagu soo dhaweeyay dadaalada dowladda Soomaaliya ee ku aadan diyaarinta iyo isku dabaridada ciidan Qaranka oo lagula xisaabtami karo xasiloonida wadanka.

Dhanka kale, kulanka inta uu socday ayaa looga hadlay baahida deg-dega ah ee loo qabo in la dhamaystiro qorshayaasha cusub ee howlgalka xasilinta iyo taageerada Midowga Afrika ee Soomaaliya si loo soo afjaro howlgalka ATMIS ee Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Ugu dambeyntiina, wadamadaan Soomaaliya ka caawiya dhinaca amniga ayaa isku raacay shirka xiga oo ah shireka 8-aad in lagu qabto magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 3da Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa khaa’inul waddan ka dhigay Taliyaha Sirdoonka Cabdilaahi Sanbolooshe? Yaase dagaal-ooge Asad Diyaano ka dhigay Taliyaha Booliska #Soomaalua?  Maxuu u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Federaalka iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba canshuur baad ah inay qoysaskiisa gurtaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay Dowlad #PuntlandState u diiday inay shirka wadatashiga uga soo qayb gasho #Muqdisho?

Ha Wiqleyso! 

Iran 3da Oktoobar 2024 Wasiirka arrimaha Dibadda dalka iiraan Abbas Araghchi oo ka hadlayay weerar culus oo Xalay Iiraan ku qaaday Isra’iil ayaa sheegay in weerarka la soo gabagabeeyay kuna ekaa intaas. Weerarka Xalay Iiraan ku qaaday Isra’iil ayaa ahaa mid loo adeegsaday gantaalaha ballaastikada oo tiro ahaan gaarayay in ka badan 180 gantaal oo ku dhacay magaalooyin kala duwan oo ka mid ah dalkaas, hayeshee si rasmi ah looma shaacin khasaaraha ka dhashay weerarkaas.

Wasiir Abbas ayaa weerarka ku tilmaamay inuu haa mid ay isaga difaacayeen Isra’iil, kadib dilkii qorsheysnaa ee 31-kii bishii July magaalada Tehran ay Isra’ijl ugu geystay hoggaamiyihii Ururka Xamaas Ismail Haniyeh. “Waxaan sameynay is difaacid, sida uu dhigayo Qodobka 51aad ee Axdiga Qaramada Midoobey, annaga oo bartilmaansanay keliya goobaha ciidamada iyo kuwa amniga ee xasuuqa ka gaysanaya Gaza iyo Lubnaan” ayuu yiri Wasiirka arrimaha Dibadda Iiraan Abbas Araghchi

Wuxuu sidoo kale xusay Wasiirka in Tehran ay sameysay labadii ee lasoo dhaafay is xakameyn, iyadoo tixgelineysa dadaalada caalamiga ah ee lagu doonayay in xabad joojinta lagaga sameeyo Marinka Gaza.

Wasiirka ayaa uga digay maamulka Isra’il iney ka jawaabaan weerarkaasi, isagoona xusay hadii ay taasi dhacdo in falcelinta Tehran ee soo socoto ay noqon doonto mid aad u xoog badan.

Ugu dambeyntii weerarkii Xalay Iiraan ku qaaday Isra’iil ayaa ah kii ugu weynaa ee Iran ku qaado gudaha Isra’il, tan iyo markii uu bilowday dagaalka Gaza bishii Oktober ee sanadkii 2023.

Muqdisho 3da Oktoobar 2024 Waxaa goordhaw si rasmi ah magaalada Muqdisho uga furmay Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ee u dhaxeeya madaxda dowlada Fedaraalka Soomaaliya, kuwa dowlad goboleedyada dalka iyo maamulka gobolka Banaadir. Madaxweynaha dowladda Fedaraalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa guddoomiyay Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka oo madaxda Golaha diiradda ku saarayaan xaalada amniga dalka, gaar ahaan sidii loo dardar gelin lahaa dagaalka lagula jiro kooxda Al-shabaab, dhameystirka hanaanka dimuqraadiyeynta, iyo fulinta heshiisyadii hore ee Golaha Wadatashiga Qaran. “Shirkan ayaa diiradda lagu saarayaa xaaladda amniga dalka, gaar ahaan sidii loo dardargelin lahaa dagaalka lagula jiro kooxaha Khawaarijta Al-Shabaab, dhameystirka hanaanka dimuqraadiyeynta, iyo fulinta heshiisyadii hore ee Golaha Wadatashiga Qaran. Waxaa kale oo laga wada hadli doonaa dhismaha dowladnimo iyo iskaashiga guud ee dowlad-goboleedyada iyo dowladda federaalka si loo xaqiijiyo nabadda iyo horumarka dalka” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Villa Soomaaliya.

Shirka waxaa ka qayb galay Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Maxamed Islaam, Madaxweynaha Koonfur Galbeed, Cabdicasiis Xasan Maxamed, Madaxweynaha Galmudug, Axmed Cabdi Kaariye, Madaxweynaha Hirshabeelle Cali Cabdullaahi Xuseen iyo gudoomiyaha gobalka Banaadir ahna duqa magaalada Mugadisho Yuusuf Xuseen Jimcaale.

Shirkaan goordhaw u furmay madaxda Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa waxaa ka maqan  Madaxweynaha maamulka Puntland Siciid Cabdullaahi Deni oo wali khilaaf adag kala dhaxeeyo madaxda dowladda fedaraalka, waxaana shirkaan furimitaankiisa uu imaanaya, iyadoo mudo dhowr jeer oo hore uu baaqday qabsoomidiisa.

Muqdisho 3da Oktoobar 2024 Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Kheyre ayaa qoraal ka soo saaray Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ee maanta ka furmay magaalada Muqdisho, isagoo sheegay inuu ku soo aadayo iyadoo dalku wajahayo hubanti la’aan siyaasadeed iyo duullaan shisheeye oo ay Itoobiya ku soo qaadday baddeenna.

“Waxaan madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad-Goboleedyada ugu baaqayaa in ay masuuliyad iska saaraan samatabixinta dalka, danta guud ka hormariyaan dantooda gaarka ah, kana fogaadaan muddo-kororsi abuuraya khilaaf hor leh, xasillooni la’aan, iyo hubanti la’aan siyaasadeed, siina kala dhantaalaya midnimada iyo wadajirka dalkeenna iyo dadkeenna,” ayuu qoraalkiisa ku yiri Kheyre.

Xasan ayaa sheegay in sharciyaddu ay tahay ‘ruuxda dowladnimada’ isla markaana uu xusayo dastuurka dalka iyo sanaadiiqda doorashooyinka rasmiga ah.

“Khibrad nagu filan ayaan u leennahay cawaaqibta muddo-kororsi sharci darro ah, kaas oo khatar ku ah geeddi-socodka dowladnimada, midnimada umadda, xasilloonida dalka iyo amniga qaranka,” ayuu yiri Kheyre.

Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya wuxuu sheegay in jidka kaliya ee maanta dalka iyo dowladnimada Soomaaliyeed u furan uu yahay in laga fogaado muddo-kororsi hor leh, degdegna loo qabto doorashooyinka Dowlad-Goboleedyada oo waqtigoodu dhammaaday, lagana wada heshiiyo doorashooyinka Federaalka, si doorasho wadar-oggol ah oo loo dhan yahay ay dalka uga dhacdo May 15, 2026.

“Si loo samatabixiyo midnimada dalka iyo wadajirka ummadda, waa in xal waara loo helaa tabashooyinka Puntland, lagana qeybgeliyo geeddi-socodka dowladnimada iyo doorashooyinka qaranka, si looga fogaado wax waliba oo sii kordhin kara khilaaf, kala-shaki, iyo hubanti la’aan siyaasadeed,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Kheyre.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa galabta guddoomiyey Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka oo ka furmay magaalada Muqdisho. Shirkan ayaa diiradda lagu saarayaa xaaladda amniga dalka, gaar ahaan sidii loo dardargelin lahaa dagaalka lagula jiro kooxaha Khawaarijta Al-Shabaab, dhameystirka hanaanka dimuqraadiyeynta, iyo fulinta heshiisyadii hore ee Golaha Wadatashiga Qaran.

Waxaa kale oo laga wada hadli doonaa dhismaha dowladnimo iyo iskaashiga guud ee dowlad-goboleedyada iyo dowladda federaalka si loo xaqiijiyo nabadda iyo horumarka dalka.

Israa’iil 3da Oktoobar 2024 Israa’iil ayaa aroornimadi hore ee Khamiista maanta ah duqeysay batamaha magaalada Beyrut ee caasimadda Lubnaan, duqeymahaas oo la xaqiijiyay in lagu dilay ugu yaraan lix qof.

Duqeynta ayaa timid saacado kaddib marki ay ciidamada Isra’il ee galay Koofurta Lubnan ay la kulmeen khasaarihi ugu cuslaa ilaa iyo hadda, kaddib marki uu millatariga Isra’il Arbacadi shalay sheegay in dagaalka Lubnan looga dilay 8 askari oo uu ku jiray sarkaal sare.

Isra’il waxay sheegtay in ay xalay saqdi dhexe kaddib duqeysay bartilmaameedyo ku yaalla Beyrut. Goob joogayaal ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters in ay maqleen daryanka madaafiic culus.

Ilo wareedyo dhanka amniga ah ayaa iyaguna xaqiijiyay in meelaha la garaacay uu ku jiro dhisme ku yaalla xaafadda Bachoura oo aad ugu dhaw aqalka baarlamaanka, waana marki ugu horreysay ee ay duqeymaha cirka ah ee Isra’il u soo gaaraan agagaarka xarumaha dowladda Lubnan.

Dhinaca Gaza, Wasaaradda Caafimaadka Gaza ayaa sheegtay in ugu yaraan 51 qof lagu dilay 82 kalana ay ku dhaawacmeen duqeymo cirka ah oo ay Isra’il Arbacadi ku qaadday magaalada Khan Younis.

Isbitaallada Gaza ayaa sheegay in meydadka la keenay ay ku jireen 7 dumar ah iyo 12 carruur ah oo kan ugu yar uu jiray 22 bilood. Ciidanka Isra’il wali kama aysan hadlin duqeymahaasi uu dhiigga badan ku daatay.

Muqdisho 3da Oktoobar 2024 Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa shalay ka furmay magaalada Muqdisho, waxaana ajendihiisa laga helayaa xogo hordhac ah oo ku saabsan qodobada miiska saaran ee la filayo in madaxda dowladda federaalka iyo kuwa dowlad goboleedyada ay ka wadahadlaan.

Wararka soo baxaya waxay sheegayaan inay suurtagal tahay in lagu heshiiyo in muddo kordhin kale loo sameeyo madaxda dowlad goboleedyada oo la gaarsiiyo November 2025-ka, waana qorshe uu wato Xasan Sheekh, madax-goboleedyaduna ay dantooda ka dhex arkaan.

Xasan Sheekh ayaa la sheegay inuu damacsan yahay in muddo kordhintaas kadib ay dowlad goboleedyada ka dhacaan doorashooyin qof iyo cod ah, iyadoo doorashada uu qaba doono guddi doorasho oo wasaaradda arrimaha gudaha dowladda federaalka ay soo magacaabi doonto.

Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa shalay ka furmay magaalada Muqdisho, waxaana ajendihiisa laga helayaa xogo hordhac ah oo ku saabsan qodobada miiska saaran ee la filayo in madaxda dowladda federaalka iyo kuwa dowlad goboleedyada ay ka wadahadlaan.

Wararka soo baxaya waxay sheegayaan inay suurtagal tahay in lagu heshiiyo in muddo kordhin kale loo sameeyo madaxda dowlad goboleedyada oo la gaarsiiyo November 2025-ka, waana qorshe uu wato Xasan Sheekh, madax-goboleedyaduna ay dantooda ka dhex arkaan.

Xasan Sheekh ayaa la sheegay inuu damacsan yahay in muddo kordhintaas kadib ay dowlad goboleedyada ka dhacaan doorashooyin qof iyo cod ah, iyadoo doorashada uu qaba doono guddi doorasho oo wasaaradda arrimaha gudaha dowladda federaalka ay soo magacaabi doonto.

Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Kheyre oo qoraal ka soo saaray Shirka Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa yiri “Waxaan madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad-Goboleedyada ugu baaqayaa in ay masuuliyad iska saaraan samatabixinta dalka, danta guud ka hormariyaan dantooda gaarka ah, kana fogaadaan muddo-kororsi abuuraya khilaaf hor leh, xasillooni la’aan, iyo hubanti la’aan siyaasadeed, siina kala dhantaalaya midnimada iyo wadajirka dalkeenna iyo dadkeenna.”

Xasan Kheyre ayaa sheegay in sharciyaddu ay tahay ‘ruuxda dowladnimada’ isla markaana uu xusayo dastuurka dalka iyo sanaadiiqda doorashooyinka rasmiga ah.

“Khibrad nagu filan ayaan u leennahay cawaaqibta muddo-kororsi sharci darro ah, kaas oo khatar ku ah geeddi-socodka dowladnimada, midnimada umadda, xasilloonida dalka iyo amniga qaranka,” ayuu yiri Kheyre.

Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya wuxuu sheegay in jidka kaliya ee maanta dalka iyo dowladnimada Soomaaliyeed u furan uu yahay in laga fogaado muddo-kororsi hor leh, degdegna loo qabto doorashooyinka Dowlad-Goboleedyada oo waqtigoodu dhammaaday, lagana wada heshiiyo doorashooyinka Federaalka, si doorasho wadar-oggol ah oo loo dhan yahay ay dalka uga dhacdo May 15, 2026.

WARARKA MAANTA 2da Oktoobar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Federaalka iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba canshuur baad ah inay qoysaskiisa gurtaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?

Ha Wiqleyso! 

Taliyaha cusub ee ciidamada Booliska Soomaaliya Sarreeye Guuto Asad Cusmaan Cabdullaahi (Diyaano) aya maanta si rasmi ah xilka ugala wareegay taliyihii hore Jeneraal Sulub Axmed Firin, kadib munaasabad ka dhacday Muqdisho.

Munaasabadda xil wareejinta ayaa waxaa goobjoog ahaa ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre, wasiirka amniga gudaha, xildhibaanno, saraakiil iyo marti sharaf kale.

Taliyaha cusub oo goobta ka hadlay ayaa markii uu xilka wareegay sameeyay ballan qaadyo waa wayn, isaga oo xusay inuu wax ka qaban doono amniga iyo horumarinta Booliska.

“Waxaan u taaganahay sugidda nabadda, ilaalinta xuquuqda aadanaha dhowrista sharafta Ummadda Soomaaliyeed. Waxaan ka shaqeyn doonaan sare u qaadida tayada ciidanka Booliska Soomaaliyeed, sare u qaadida wada shaqeynta ka dhexeys Booliska iyo shacabka Soomaaliyeed” ayuu yiri taliyaha cusub ee ciidamada Booliska Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu ballan qaaday inuu la imaan doono qorshayaal cusub oo lagu sugi doono amniga magaalada Muqdisho oo xudunta dalka.

“Waxaan curin doonaa qorshayaal amni oo saldhig u tahay cilmi iyo aqoon oo lagu sugayo amniga caasimada, iyo sidii aan u gaarsiin lahaa adeegga bulshada gobolka kasta oo Soomaaliyeed” ayuu sii raaciyay.

“Waxaan u taaganahay sugidda nabadda, ilaalinta xuquuqda aadanaha dhowrista sharafta Ummadda Soomaaliyeed. Waxaan ka shaqeyn doonaan sare u qaadida tayada ciidanka Booliska Soomaaliyeed, sare u qaadida wada shaqeynta ka dhexeys Booliska iyo shacabka Soomaaliyeed” ayuu yiri taliyaha cusub ee ciidamada Booliska Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu ballan qaaday inuu la imaan doono qorshayaal cusub oo lagu sugi doono amniga magaalada Muqdisho oo xudunta dalka.

“Waxaan curin doonaa qorshayaal amni oo saldhig u tahay cilmi iyo aqoon oo lagu sugayo amniga caasimada, iyo sidii aan u gaarsiin lahaa adeegga bulshada gobolka kasta oo Soomaaliyeed” ayuu sii raaciyay.

Asad Diyaano ayaa sidoo kale shaaciyay inuu ka shaqeyn doono abuurista kalsoonida ay shacabka ku qabaan ciidanka Booliska Soomaaliyeed, si ay u wada shaqeeyaan.

“Waxaan xoogga saari doonaa in Booliiska shacabku ku kalsoonaado Min Raas Kambooni illaa Raas Caseer” ayuu mar kale yiri taliyuhu.

Muqdisho 2da Sebteembar 2024 Ciidamada ammaanka ee maamulka KMG ah ee SSC-Khaatumo ayaa dagaal nooc cusub ka bilaabay deegaano hoostaga magaalada Buuhoodle ee gobolka Togdheer, halkaas oo ay isku fidiyeen ciidamada ammaanku.

SSC ayaa sheegtay in halkaas ay ka fulisay howlgal lagula dagaalamayo waxyaabaha maanka dooriya, waxayna ciidamadu bartilmaameedsadeen xarumo ku yaalla halkaasi.

Taliyaha Ciidanka sida gaarka ah ugu qaabilsan la dagaalanka ‘anshax xumada iyo maandooriyaha’ ayaa warbaahinta u sheegay inay cagta mariyeen goobo gaar ah oo lagu iibiyo waxyaabaha maanka-dooriya,  kadib xog ay ka heleen shacabka.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay inay soo xirxireen shaqsiyaad ku eedeysan inay ka ganacsanayeen maan-dooriyaha, kuwaas oo uu tilmaamay in la horgeyn doono sharciga.

Waxaa kale oo uu taliyuhu intaasi kusii daray in dagaalkooda uu sii socon doonno ilaa inta laga soo afjarayo guud ahaan kooxaha ka ganacsada waxyaabaha maanka-dooriya.

Maalmihii u dambeeyay ciidamada deegaanka ee SSC-Khaatumo ayaa howlgallo ka waday deegaanada maamulkaasi si loo xaqiijiyo amniga, loogana hortago wax kasta oo halis ku ah.

Si kastaba, Khaatumo ayaa haatan wadda dadaallo dheeraad ah oo lagu hormarinayo deegaannada uu ka arrimiyo maamulkaas oo horay dagaal culus ula galay Somaliland.

Muqdisho 2da Sebteembar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si kulul u cambaareysay weerar todobaadkan lagu qaaday guriga safiirka Imaaraadka Carabta ee dalka Sudan, kaas oo lagu eedeeyay ciidamada dowladda Sudan.

Bayaan kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya oo garab istaag loogu muujiyay Imaaraadka Carabta ayaa waxaa lagu sheegay in dowladda federaalka kasoo horjeedo xadgudubkaas oo kasoo horjeedo xeerarka caalamiga ah iyo diblumaasiyadda.

“Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya waxay cambaareyneysaa weerarkii lagula kacay xarunta Safiirka Dowladda Imaaraadka Carabta ee Khartoum, iyadoo xaqiijisay diidmada adag ee ku xadgudubka noocan ah ee shuruucda iyo dhaqanka caalamiga ah” ayaa lagu yiri bayaanka.

Sidoo kale waxaa lasii raaciyay“Soomaaliya waxay mar kale xaqiijineysaa mowqifkeeda adag ee ka dhanka ah falalkan, kuwaas oo ah jebinta cad ee shuruucda caalamiga ah iyo anshaxa diblomaasiyadda”

Imaaraadka Carabta ayaa horay si caro leh uga falceliyay  kadib markii la weeraray, oo si xun loo waxyeeleeyey guriga safiirka u fadhiya dalka ay dagaaladu aafeeyeen ee Sudan..

“Imaaraadka Carabta wuxuu si kulul u cambaareynayaa weerarkii foosha xumaa ee lagu beegsaday hoyga uu magaalada Khartoum ka degan yahay madaxa howlgalka Imaaraadka Carabta, oo ay geysatay diyaarad ay leeyihiin ciidamada Sudan, kaasi oo burbur xooggan uu ka soo gaaray dhismaha,” ayaa lagu yiri qoraal la soo dhigay wakaaladda wararka rasmiga ah ee WAM.

Dhankooda ciidamada Sudan ayaa iska fogeeyay eedeynta loo jeediyay, waxayna ku jawaabee “inay cambaareynayaan oo ay beeninayaan eedeynta” Imaaraatka Carabta, waxaynta intaas ku dareen in aysan “bartilmaameedsan xarumaha diblomaasiyadeed, hay’adaha Qaramada Midoobay ama hay’adaha mutadawiciinta ah, oo aysan u rogin saldhigyo ciidan, islamarkaana bililiqaysan hantidooda.”

“Cidda fulinaysa falalkan foosha xun ee fulaynimada ah waa argagixisada, Jabhadda (Dacmu Sariic)… oo in ay waxaas oo dhan ku kacaan ay ku taageeraan dalal laga yaqaan caalamka,” ayaa lagu yiri bayaanka ciidamada.

Muqdisho 2da Sebteembar 2024 Booliska dalalka Sweden iyo Denmark ayaa sheegay in ay baarayaan toogasho iyo qaraxyo xalay laga maqlay meelo u dhow safaaradaha Israel ay ku leedahay Stockholm iyo Copenhagen.

Dalka Denmark, laba qarax ayaa xalay laga soo sheegay “meel u dhow” safaaradda Israel ee Copenhagen, sida uu saaka saxaafadda u sheegay afhayeenka booliska Denmark Jakob Hansen.

Dalka Sweden, booliska ayaa xaqiijiyey in safaaradda Israel ee Stockholm lala beegsaday toogasho habeenkii Talaadadii, ka hor 6:00 maqribnimo. Lama soo sheegin cid wax ku noqotay labada dhacdo.

“Weli ma sheegi karno haddii uu jiro xiriir” ka dhexeeya qaraxyada iyo safaaradda Israel,” Hansen ayaa sidaas ka yiri dhacdada Copenhagen. Subaxnimadii hore, aagga safaaradda ee Copenhagen ayaa la xiray, waxaana goobta ka shaqaynayay saraakiil boolis ah, sida uu soo sheegay weriye ka tirsan AFP.

Hay’adda sirdoonka Denmark ee PET, ayaa sheegtay inay si dhow ula socdaan xaaladda, ayna ka caawinayaan booliska baaritaankooda.

“Waxaan sidoo kale wadahadal kula jirnaa safaaradda Israel oo ku saabsan amniga, waxaana si joogto ah u qiimeyneynaa baaxadda tallaabooyinka amniga ee horay loo fuliyay ee la xiriira dhowr goobood oo Yuhuudda ah,” PET ayaa sidaas ku tiri bayaan ay siisay AFP.

Danjiraha Israel ee Denmark David Akov ayaa barta X ku soo qoray “inuu aad uga naxay falkan xun ee ka dhacay meel u dhow safaaradda.”

Booliska Copenhagen ayaa goor dambe shaaciyey in ay xireen saddex qof oo lala xiriirinayo labada qarax ee caasimadda Denmark.

Danjiraha Israel ee Denmark David Akov ayaa barta X ku soo qoray “inuu aad uga naxay falkan xun ee ka dhacay meel u dhow safaaradda.”

Booliska Copenhagen ayaa goor dambe shaaciyey in ay xireen saddex qof oo lala xiriirinayo labada qarax ee caasimadda Denmark.

Landberg ayaa intaa ku dartay in aysan jirin cid wax ku noqotay, waxaana la furay baaritaan ku saabsan fal dambiyeedka culus ee hubka, halis gelinta dad kale iyo hanjabaado sharci darro ah.

Booliska ma aysan xirin cidna, laakiin Landberg ayaa sheegtay in aagga ay si aad ah isha ugu hayeen kaamirooyinka, islamarkaana booliska ay si firfircoon u ururinayeen oo ay u falanqeynayeen agabyo.

Toogashadan ayaa ku soo beegantay iyadoo xiisadda ka taagan Bariga Dhexe ay cirka isku sii shareerayso, kadib markii Iran ay xalay gantaalo badan ku garaacday Israel, halka Israel na ay wacad ku martay in Iran “ay mari doonto cawaaqibka” weerarka.

Tan iyo markii uu qarxay dagaalka Israel iyo Xamas bishii October 2023, dhowr dhacdo oo sida muuqata lagu bartilmaameedsanayo danaha Israel ee Sweden ayaa la soo weriyey.

Bishii Febraayo, booliska ayaa bam gacmeed ka helay barxadda dhismaha safaaradda Israel, kaasi oo uu safiirku sheegay inuu ahaa isku day weerar.

Bartamihii May, rasaas ayaa laga maqlay bannaanka safaaradda Israel, taasi oo keentay in dalka uu sare u qaado tallaabooyinka ammaan ee danaha Israel iyo hay’adaha bulshada Yuhuudda.

Hay’adda sirdoonka dalkan Scandinavian-ka ah ee Sapo ayaa sheegtay dabayaaqadii May in Iran ay shaqaaleysiisay xubno ka tirsan burcadda Sweden si ay u geystaan “falal xun” oo ka dhan ah Israel iyo danaha kale ee Sweden – sheegashadaas oo Iran ay beenisay.

Dalkan Waqooyiga Yurub ku yaalla ayaa sidoo kale sheegay inay kordheen dambiyada nacaybka ee ka dhanka ah Yuhuudda tan iyo markii uu dagaalka Gaza billowday.

Horraantii Juun, booliiska ayaa sheegay in ay “aalad la tuhunsan yahay inay tahay walxaha qarxa” ka heleen bannaanka xafiisyada shirkadda teknoolojiyadda milatariga Israel ee Elbit Systems, oo caan ku ah in ay soo saarto diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, ay ku leedahay magaalada labaad ee ugu weyn Sweden ee Gothenburg.

PuntlandState  2da Sebteembar 2024Madaxweynaha dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland, Saciid Cabdullaahi Deni iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa goordhow gaaray magaalada Boosaaso ee xarunta gobolka Bari, halkaas oo si weyn loogu soo dhaweeyay.

Wararka ayaa sheegaya in Saciid Deni diyaarad gaar ah uu ku tegay halkaasi, isaga oo kasoo ambabaxay magaalada Garoowe ee caasimada Puntland, waxaana Boosaaso ku soo dhaweeyay guddoomiye ku xigeenka baarlamaanka, mas’uuliyiin kale iyo saraakiil ciidan.

Madaxweynaha Puntland ayaa magaalada Boosaaso ka bilaabi doono dhaq-dhaqaaqyo culus iyo kulamo looga arrinsanayo xaaladaha ka jira magaaladaasi, isaga oo la shiri doono mas’uuliyiinta maamulka gobolka, kan degmada Boosaaso, saraakiisha ciidamada iyo qaybaha kala duwan ee bulshada.

Sidoo kale ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa innoo sheegay in qorshaha ugu wayn ee uu Deni u tegay Boosaaso ay tahay dardar-gelinta dagaalka ka dhan ah kooxda Daacish ee ku sugan dhulka buuraleyda ah ee gobolka Bari, isaga oo la kulmo saraakiisha Mareykanka.

Ilo ku dhow madaxtooyada Puntland ayaa sheegay in madaxweynuhuu uu hoggaamin doono abaabul culus oo kooxda lagu qaadi doono, si looga saaro dhulka Puntland gaar ahaan buuraleeyda Cal-madaw iyo Cal-miskaad oo ay ku dhuumeystaan.

Dhowaan ayaa Puntland ay sheegtay in ay soo afmeeri doonto kooxahaasi oo ay ku jiraan rag ajaaniib ah oo ka barbar dagaalama, halisna ku ah amniga Puntland iyo guud ahaan dalka.

Dhinaca kale safarka Deni ayaa kusoo aadayo, xilli haatan Boosaaso ay ka jirto xiisad culus oo u dhexeyso ciidamada PSF iyo Puntland, taas oo ka dhalatay isku haysiga garoonka diyaaradaha magaalada Boosaaso oo dhowaan ay digniino kasoo sareen ciidamada PSF.

Xiisadda ayaa si weyn looga dareemayaa magaaladan oo ah xarunta ganacsiga Puntland oo ay horay labada dhinac ugu dagaalameen kadib khilaaf soo kala dhex galay.

WARARKA MAANTA 30ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu kashifay Maarshaalka Ciidanka #Ethiopia ugu sareeya Julia Berahnu oo caddeeyey inay falal dembiyo dagaal ku sameeyeen Tigrayga iyo deegaanka ay ka deggan yihiin #Ethiopia? Maxuuse beesha caalamka uga dalbaday inay taageero hub iyo dhaqaallo la soo gaaraan #Ethiopia oo sii qasantay siyaasadda arrimaha gudaha? Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Federaalka iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba canshuur baad ah inay qoysaskiisa gurtaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?

Ha Wiqleyso! 

Masar 30ka Sebteembar 2024  Madaxweynaha Masar, Abdel Fattah el-Sisi, ayaa caddeeyay in dalkiisu uu taageersan yahay midnimada iyo xasilloonida Soomaaliya. “Soomaaliya kuma taageerno Itoobiya darteed. Waxanu u taageernay sababtoo ah waxay ku jireen xaalad xasilooni darro ah muddo 30 sano ah,” ayuu yidhi Madaxweyne el-Sisi mar uu la hadlayay madax kala duwan oo uu ka qayb galayay xaflad ay ku qalin jabinayeen dufcad cusub oo ka qalin jabisay akadeemiyada Booliska Axaddii shalay.

Hadalka Madaxweyne el-Sisi ayaa daba socda muddo toddobaad ah oo la hadal hayay doorka Masar ee taageerada xasilloonida Soomaaliya.

Todobaadkii hore waxaa Soomaaliya soo gaaray markab sida shixnad gargaar milatari oo aad u badan oo ka timid ciidamada qalabka sida ee Masar.

“Waan garanaynaa dantayada, waxaanan kala dooran doonnaa xulafadayada iyo cadawgeenna. Mahadsanid Masar” ayuu yiri Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur oo hoosta ka xariiqay xoojinta xiriirka difaaca ee labada dal.

Taageerada milateri oo ka mid ah shixnadaha hubka casriga ah ee ugu weyn ee ay Soomaaliya ka hesho xulafadeeda caalamiga ah, ayaa muujinaysa tallaabo lagu xoojinayo saamaynta  Soomaaliya ay ku leedahay masraxa caalamiga ah.

Bishii Agoosto, Masar iyo Soomaaliya waxay kala saxiixdeen heshiiska difaaca iyo hab-maamuuska iskaashiga milateriga, xilli uu Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud booqasho ku tagay Qaahira.

Heshiisku wuxuu dib u xaqiijinayaa sida ay uga go’an tahay labada dal xoojinta xiriirka labada dal iyo xoojinta amniga gobolka.

Muqdisho 30ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha dowladda Fedaraalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka hadlayay furitaanka shirka sanadlaha ee Midowga Bangiyada Soomaaliyeed ayaa markale si adag uga hadlay arrimaha Canshuurta.

Wuxuu sheegay madaxweynaha in khiyaanoole uu yahay qofka ka dhuunta bixinta lacagaha Canshuurta ah, islamarkaana dowladda ay la xisaabtami doonto cid walba oo diidan bixinta lacagaha Canshuurta.

“Haddii laga dhuunto Canshuur bixinta waa tuuganimo iyo dambi waana lagugu ciqaabaya, sax ma ahan inaad badasho lambarka Merchant-ga, ogaada canshuurta shacabka ayaa bixiyo idinkuna fududeeyayaal ayaa tihiin, waxaana lagu qabanaya canshuurta adeegyada bulshada iyo sugidda amniga” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku boggaadiyey ganacsatada Soomaaliyeed dadaalkooda ku aaddan horumarinta dalka, wuxuuna ku adkeeyey iney masuuliyad gaar ah iska saaraan bixinta Canshuuraha oo qeyb weyn ka ah jiritaanka dowladnimo.

“Dowladnimo waa qawaanin iyo dhaqan-gelinta sharciyada, si taas loo helo waa inaad bixisaan canshuurta, dowladdu ma shaqeyn karto canshuur la’aan, bangiyada iyo hay’adaha isgaarsiinta waan bogaadinayaa laakin waxaan ku adkeeynaya ganacsatada in ay bixiyaan canshuurta oo aysan ka dhuuman hannaanka iyo xeerka loo dejiyey” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Hadalkaan kasoo yeeray madaxweyne Xasan Sheekh ayaa kusoo aadaya, iyadoo ganacsatada intooda badan ka fujiyeen nambaradii gaarka ahaa ee ku ganacsan jireen ee loo yaqaano Merchant-ga, kadib markii dowladda nambaradaasi ganacsi kusoo rogtay in laga jaro lagacaha Canshuurta.

Muqdisho 30ka Sebteembar 2024Sheekh Cabdulqaadir Soomow ayaa galabta ka badbaaday isku day dil, kadib markii loo dhigay Qarax Miino, balse fashilmay oo aan qarxin.

Sheekh Soomow ayaa u socday guriga Hooyadiis oo ku yaalla degmada Yaaqshiid, waxaana jidka loo dhigay Miino nooca soo boodada ah, balse Allaah ayaa fashiliyey.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, waxaa faniinay taleefan yar oo miinada laga qarxiyo, sidaas ayuu ku fashilmay qaraxii.

Ilo wareedyo ka ag dhow Sheekh Cabdulqaadir Soomow ayaa Caasimada Online u sheegay in gaariga uu Shiiqu watay uu ahaa gaari nooca aysan xabaddu karin oo Buruuf ah.

Sheekh Soomow iyo ilaaladiisa oo bad-qaba ayaa ka gudbay goobtii uu qaraxu yaallay, waxaana halkaas ku baxay ciidamada ammaanka ee degmada Yaaqshiid.

Shaki badan ayaa jira, waxaana kala shakigaan uu saameeyey wasaaradda diinta oo Sheekh Soomow uu ka tirsan yahay.

Kiis kale ayaa xalay dhacay kadib markii gaari lagu hor jaray Wasiirkii hore ee Arrimaha Diinta iyo Awqaafta Cumar Cali Rooble, waxaana loo diiday in uu kasoo galo isgoysyada Siinaay, Darjiinka iyo Sanca, kadibna gaarigiisa ayaa lagu hor jaray gaari kale.

Culumadaan ayaa ka tirsan dariiqada Suufiyada ee Ahlusunna, waxaana jirta tabasho ay ka qabaan wasaaradda diinta oo ay maamulaan Wasiir iyo Agaasime lagu xagliyo inay lasoo shaqeeyeen Al-Shabaab.

Israa’iik 30ka Sebteembar 2024 Isra’il ayaa sheegtay in Axaddi shalay ay duqeysay bartilmaameedyo ay Xuutiyiinya ku leeyihiin dalka Yemen, iyada oo weerarkaan ku sheegtay mid ay uga jawaabeyso madaafiic ay Xuutiyiinta ku garaacayeen labadi maalin ee lasoo dhaafay Israa’iil.

Weerarkan ayaa ka dhigaya furin saddexaad oo ay ay Isra’il kaga dagaallameyso mandiqadda Bariga Dhexe, laba maalin kaddib marki ay Beyrut ku dileen hoggaamiyihii ururka Xisbullah ee Lubnan, Sayyed Xasan Nasrallah.

Duqeynta cirka ah ee ay Isra’il ku qaadday Yemen ayay ku beegsatay dekadda magaalada Xudeyda. Wasaaradda caafimaadka ee Xuutiyiinta hoos tagta ayaa ku warrantay in duqeynta lagu dilay afar qof isla markaana ku dhaawacmeen 29 kale.

Dadka magaalada Xudeyda ayaa wakaaladda wararka ee Reueters u sheegay, in madaafiicda ay jareen inta badan adeegga koronta.

Dhanka kale, ciidamada Isra’il ayaa sii wada madaafiicda ay labadi todobaad ee lasoo dhaafay ku garaacayeen Lubnan. Wasaaradda caafimaadka Lubnan ayaa sheegtay, in duqeymihi ugu danbeeyay ee Axaddi shalay lagu dilay ugu yaraan 105 qof. Dadka la dilay ayaa ku jira 14 qof oo ka mid ah shaqaalaha gurmadka deg degga ah.

Xisbullah iyo Isra’il ayaa duqeymo is weydaaranayay tan iyo 7-badi October, markaas oo ay Xamaas weerartay koofurta Isra’il. Weeraradi ugu danbeyay ee ay Isra’il ka fulisay

Isra’il waxay Sabtidi sheegtay, in ay dishay ugu yaraan 20 ka mid ah madaxda iyo saraakiisha ugu sarreysa ee ururka Xisbulllah oo ay ku jiro Xasan Nasrallah.

Jabuuti 30ka Sebteembar 2024 Saacadihii lasoo dhaafay waxaa baraha bulshada hadal hayn weyn ka dhalisay xaaladda caafimaad ee Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle, waxaana baraha bulshada lagu faafiyey in madaxweyne Geelle xanuunsaday oo isbitaal loola cararay.

Wasiirka Maaliyadda iyo Qorshaynta ee Jamhuuriyada Jabuuti Ilyaas Muuse Dawaleh ayaa bartiisa Twitter-ka (X) kaga hadlay xaaladda Madaxeynaha, isagoo ku bilaabay qoraalkiisa ‘‘Waan ka xumahay Necbanayaal.”

Wasiir Dawaare ayaa qoraalkiisa ku yiri “Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle waa fiican yahay, weliba aad ayuu u fiican yahay runtii, qof waa ka heli wayn karaa hoggaamiye, laakiin qof ma necbaa kartid heer aad gaarto inaad ku habaarto dhimasho qof muslim ah, haa waa jirtaa dhibaato uu ka qabo jilibka midig, maxaa ku jaban, waa qof bini’aadam ah oo aniga iyo idinkaba idinla mid ah.”

Wasiirka Maaliyada iyo qorshaynta Jabuuti Ilyaas Muuse Dawaleh ayaan faahfaahin ka sii bixin safarka madaxweynaha iyo waxa ka jira wararka lagu baahiyey baraha bulshada ee ku saabsan xaaladda caafimaad ee madaxweynaha.

Waxaa jira warar sheegaya in madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle uu dibadda safar dibada ah u aaday daweyn, basle ma jirto xaqiijin madax-banaan oo warbaahintu heshay.

Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle ayaa muddo dheer xukunka joogay, wuxuuna yeeshay mucaarad badan, ilaa heer uu gaaray in maanta laga sameeyey been abuur sheegaya “inuu dhintay” balse Caasimada Online waxay xaqiijisay inuu noolyahay oo weliba socon karo.

Waxaa caawa la arkay Madaxwayne Ismaaciil oo kasoo degay garoonka diyaaradaha ee magaalada Jabuuti, waxaana garoonka ku soo dhaweeyey wasiirro ka tirsan xukuumadiisa, waxaana muuqata in halis caafimaad uusan ku jirin.

SouthWest 30ka Sebteembar 2024 Wararka nagaa soo gaaraya gobolka Baay ayaa sheegaya in Koonfur Galbeed ay qaaday tallaabo la xiriirta dilka taliyihii  ciidanka Daraawiishta ee degmada Bardaale, kaas oo shalay lagu dilay qarax miino.

Taliyaha oo lagu magacaabi jiray Yuusuf Maxamed Macallin iyo qaar kamid ah askartiisa ayaa ku dhintay miinada, kadib markii ay la kacday gaariga ay saarnaayeen.

Ciidamada ammaanka oo kadib howlgallo sameeyay ayaa gacanta kusoo dhigay illaa 5 eedeysane oo loo haysto inay ku lug lahaayeen dilka taliyaha.

Ilo wareedyo xilkas ah ayaa innoo sheegay in shanta qof loo soo qaaday Baydhaba, si loogu sameeyo baariraano dheeraad ah oo ku aadan ku lug lahaanshaha qaraxaasi.

Allaha u naxariistee taliyaha la dilay ee ciidanka Daraawiishta Koonfur Galbeed ayaa maalmihii u dambeeyay dhaq-dhaqaaqyo ka waday aagga degmadaasi oo uu ka socdo howlgal xoreyn ah oo kooxda Al-Shabaab looga saarayo halkaasi.

Xaaladda degmada ayaa weli kacsan, waxaana laga dareemayaa saameynta taliyaha iyo askartiisa ee lagu dilay qaraxa miino ee ay u dhigeen maleeshiyaadka Al-Shabaab.

Horay sidaan oo kale ayaa waxaa qaraxyo iyo weeraro gaadmo ah oo ay soo qaadeen Al-Shabaab lagu dilay askar iyo saraakiil ka tirsanaa ciidamada Koonfur Galbeed.

Dhacdooyinkan ayaa kusoo aadayo, xilli haatan gobollada Baay iyo Bakool ay howlgallo culus ka wadaan ciidamada Xoogga dalka iyo Darawiishta Koonfur Galbeed.

Puntland 30ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Nugaal ayaa sheegaya in haatan xiisad culus ay kasoo cusboonaatay magaalada Burtinle ee gobolkaasi, taas oo ka dhalatay dil ay ciidanka Booliska u gaysteen nin baxsad ah oo gaari soo dhacay.

Ninka oo gaariga kala soo baxsaday magaalada Garoowe ee xarunta Puntland ayaa tegtay degmada Burtinle, waxaana kadib isku dayay inay qabtaan ciidamada ammaanka, balse uu iska rasaaseeyay, taas oo keentay in isagiina la dilo, askari kalena uu dhaawacmay.

Dilka kadib ayaa waxaa gadood sameeyay maleeshiyaad is uruursaday oo ku hayb ah ninka la dilay, waxayna ku sugan yihiin qaybo kamid ah degmada Burtinle ee Puntland.

Xaalad kacsan iyo dhaq-dhaqaaqyo ayaa haatan laga dareemayaa halkaasi, maadaama ay ku wada sugan yihiin ciidamada Booliska iyo maleeshiyaadka ka careysan dilka marxuumka.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi kusii daraya in aan weli la aasin maydka ninka ay dileen ciidanka ammaanka, waxaana maleeshiyaadka ay dalbanayaan in lagu soo wareejiyo.

Waxaa sidoo kale Burtinle gaaray saraakiil ay kamid yihiin taliyeyaasha booliska ee gobollada Nugaal iyo Mudug ee Puntland, kuwaas oo ku baxay xallinta xiisaddaasi.

Puntland ayaa waxaa ku badan isku dhacda hubeysan ee dhex-mara maleeshiyaadka iyo ciidanka ammaanka, waxaana horay deegaano ka tirsan maamulkaasi ugu dagaalamay Booliska iyo maleeshiyaad kale oo ka ganacsada waxyaabaha maanka dooriya.

WARARKA MAANTA 29ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u cayrin/eryi waayey Denjiraha #Rthiopia u jooga #Soomaaliya kadib markii u xaqiiqsaday sharci-darada ay #Ethiopia ku hayso Geroomada, badda iyo madaxbanaanida dalka #Soomaaliya? Maxuuse yahay mooshinka ay xildhibaannadda ka soo gudbiyeen Wasiirka Arrimaha Dibadda Mr. Axmed Fiqi “Geed-Gaab’? Yaa diidan fashilka uu wajahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Maxayse labada aqal u diideen inay go’aan cad ka soo saaraan xad-gudubyada ay dowladda #Ethiopia ku hayso madaxbanaanida dalka #Soomaaliya? Maxayse dowladda Soomaaliya u diiday inay magacaabida jaggooyinka dalka si siman? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 29ka Sebteembar 2024 Mooshinka ka dhanka ah Wasiirka Arrimaha Dibadda Mudane Axmed Macalin Fiqi waxyaabaha sida dhabta ah ka dambeeya tallaabadan waxaa kamid ah inuu adkeeyay;

1- Habraaca lagu qaato Baasboorka Diblomaasiga ah iyo kan Shaqaalaha. Waa tallaabo bogaadin mudan oo uu kaga saxsan yahay Xildhibaannada.

2- Habraaca lagu dalbo Dal-ku-galka Yurub iyo Ameerika oo ay Xildhibaannada qaar ku dhoofiyeen tahriibayaal ay ku jiraan eheladooda. Tallaabadan waxaa sidoo kale qeyb ka ah qaar kamid ah Guddoonka Barlamaanka oo caddeymo buuxdo laga hayo dadkii ay dhoofiyeen.

3- Hannaanka lagu qoro shaqaalaha cusub ee Wasaaradda oo ay qaar kamid ah ergadii soo dooratay ku doonayaan in loogu meeleeyo safaarado dibadda ah.

4- Kala wareejinta diblomaasiyiinta oo ay qaarkood hal shaqo hayeen 10 sano ka badan hal dal taasoo culeys ku abuurtay diblomaasiyiin deegaan rasmi ah ka dhigtay dalalkii loo diray, qaarkoodna ku milmeen dalalkii la geeyay.

Dhammaan tallaabooyinkaas waa in Wasiir Fiqi lagu bogaadiyaa, laguna garabsiiyaa si Wasaaradda Arrimaha Dibadda ay u gudato waajibaadka ka saaran horumarinta iyo kobcinta diblomaasiyadda dalka ee fagaarayaasha caalamka.

New York  29ka Sebteembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda Itoobiya Taye Atske-Selassie oo khudbad xasaasi ah ka jeediyay shirka golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay ayaa dab kusii shiday xiisadda diblumaasiyadeed ee haatan kala dhexeyso Soomaaliya.

Taye Atske-Selassie ayaa ka dhawaajiyay hadallo kul-kulul oo ka dhan ah Soomaaliya, wuxuuna tilmaamay in dhammaan sheegashada Soomaaliya iyo eedeymaha ay u jeedineyso xukuumadda Addis Ababa ay yihiin kuwo aan sal iyo raad toona lahayn.

Sidoo kale wuxuu ugu baaqay dowladda federaalka inay iska ilowdo heshiiska badda ee ay galeen Itoobiya iyo Somaliland, taas beddalkeedna ay xoogga saarto arrimaheeda gudaha.

Wasiirka arrimaha dibadda Itoobiya ayaa heshiiska badda ku macneeyay inuu ku saleysan yahay hannaan looga gol leeyahay in lagu hormariyo kobaca gobolka, sida uu ku dooday.

“Sidaas darteed, waxaan diiday eedeymaha aan sal iyo raad toona lahayn ee dalkayga loo jeediyay. Magaca Itoobiya marna lama xiriirin karo eedeymahan midkood.” ayuu yiri Taye.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in Soomaaliya ay isku dayayso in ay daboosho xiisadaha ka jira gudaheeda iyada oo hurineysa colaad, sida uu hadalka u dhigay.

Hadalkan ayaa ahaa mid ay Itoobiya uga jawaabeysay khudbad uu ra’iisul wasaare Xamza isna ka jeediyay shirka QM, taas oo uu ku dhaleeciyay maamulka Abiy Axmed.

Si kastaba, xiisadda labada dowladood ayaa u muuqato mid kasii dareysa, maadaama ay weli Itoobiya ku adkeneyso heshiiska badda ee ay la gashay maamulka Somaliland, kaas oo ay si weyn uga hortimid dowladda dhexe oo go’aan adag ka qaadatay heshiiskaasi.

Muqdisho 29ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Bakool ayaa sheegaya in maanta dad shacab ah lagu afduubtay deegaan dhaca xadka ay wadagaan gobolka Bakool iyo dowlad deegaanka Soomaalida, halkaas oo ay weerar ka gaysteen maleeshiyaad hubeysan.

Dadka deegaanka ayaa innoo sheegay in maleeshiyaadka ay yimaadeen deegaan u dhow degmada Rabdhuure, isla markaana ay halkaasi ka kaxeysteen illaa 8 qof oo shacab ah oo ay ku jiraan dhalinyaro, carrruur iyo dad waa waynba.

Maleeshiyaadka afduubka gaystay ayaa lasoo wariyay inay isku soo ekeysiiyeen ciidanka Liyu Boolis ee dowlad deegaanka, kadibna ay xoog ku wateen dadkaasi rayidka ah.

Lama oga halka ay la aadeen, waxaana arrintan ay cabsi xoogleh ku abuurtay dadka shacabka ee ku dhaqan gobolka Bakool, gaar ahaan deegaanada u dhow xadka.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in dhacdadan afduubka ah ay salka ku heyso xiisad la xiriirta aano qabiil oo ka taagan halkaasi, taas oo muddooyinkii u dambeeyay kasii dareysay, waxaana jiray dad kala duwan oo horay loogu afduubtay halkaasi.

Dhinaca kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka gobolka Bakool iyo sidoo kale mas’uuliyiinta dowlad deegaanka oo ku aadan shacabka lagu afduubtay halkaasi.

Xaalad kacsanaan ahaa weli laga dareemayaa aagga degmada Rabdhuure oo ah halka laga kaxeystay shacabka, waxaana soconayo dhaq-dhaqaaqyo ay wadaan maleeshiyaadka ku sugan halkaasi.

Muqdisho 29ka Sebteembar 2024  Madaxda dowlad goboleedyada dalka ayaa la filayaa inay maalmaha soo socda soo gaaraan magaalada Muqdisho, si ay uga qayb-galaan Shirka Golaha Wadatashiga Qaran oo lagu wado in horaanta bisha October uu ka dhaco Muqdisho.

Shirkan oo ah mid xasaasi ah ayaa waxaa ka qayb-geli doono madaxda sare ee dowladda dhexe iyo hoggaamiyeyaasha maamul goboleedyada, marka la reebo Puntand.

Villa Soomaaliya ayaa haatan wadda qorshe culus oo ku aadan sidii uu qabsoomi lahaa shirka, waxaana ajendaha ugu wayn uu yahay doorashada oo ay dhinacyadu ku kala aragti duwan yihiin.

Shirka ayaa in muddo ah wajahayay caqabad xoogan oo ka imaaneysay maamullada qaar kamid ah, sida Jubbaland iyo Koonfur Galbeed, wuxuuna dib u dhacay dhowr jeer labadii bilood ee lasoo dhaafay.

Madaxda dowladda federaalka ayaa sidoo kale juhdi badan gelisay, welina aan ka daalin, sidii shirka la isugu keeni lahaa madaxda dowlad goboleedyada dalka.

Madaxda shirkaas ka meer meereysay inay ka soo qeyb galaan waxaa kamid ah Madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe, balse hadda waxaa la sheegay inuu qorsheystay inuu ka soo qeyb galo.

Maalmaha soo socda waxaa lagu wadaa in Axmed Madoobe uu yimaado Muqdisho, si shirka golaha wadatashiga qaranka uu uga qeyb galo, isaga oo shalay uun kasoo laabtay safar dalka dibaddiisa ah, kadibna dib ugu laabtay fadhigiisa magaalo xeebeedka Kismaayo.

Cabdicasiis Laftagareen ayaa isna kamid ah madaxda diidan inay magaalada Muqdisho yimaadaan, balse dowladda federaalka Soomaaliya ayaa weli ku dadaaleysa xalka iyo in shirkaasi dhaco, si talo mideysan looga yeesho arrimaha masiiriga ah ee waddanka.

Shirka ayaa kusoo aadayo xilli xasaasi ah, isla markaana ay taagan tahay xiisad culus oo gudaha iyo dibadda ah, taas oo maareynteeda looga baahan yahay madaxda shireysa.

Muqdisho 29ka Sebteembar 2024 Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa fasaxay magacaabista saddex siyaasi oo reer Puntland ah 72 saac ee lasoo dhaafay.

Waxaa ku jira taliyihii hore ee ciidanka PSF Asad Cusmaan Diyaano iyo wasiirkii hore ee amniga Puntland Cabdisamad Maxamed Gallan. Magacaabistan waxay 72 saac ka dambeysay baaq nabadeed oo Saciid uu kasii diray magaalada Garoowe, isagoo dalbanaya in dowladda federaalka ah fagaare ku wada hadlaan.

Xasan Sheekh oo aan ka jawaabin baaqii Deni ayaa bixiyay kuraas uu billooyin kahor siiyay xubno reer Puntland ah. Waxaa durba lala aaday in uusan Xasan diyaar u aheyn inuu Deni la heshiiyo, maadaama uu xilal siiyay mucaaradka Saciid Deni, laakiin xaajadu halkaa ma jirto.

Dhowr arrimood in la fahmo waa muhiim.

1. Dalabka wada-hadalka

Farriinta wada-hadalka ee ka timid Deni iyo aqbalaada Xasan Sheekh midna khiyaarkooda ma ahan ee waa cadaadis ka yimid beesha caalamka. Inay diidaan ama kulmaan waxaa laga eegaya dhinaca Xalane.

2. Xilal bixinta Xasan Sheekh

Madaxweyne Xasan Sheekh tan iyo markii uu xafiiska kusoo laabtay majiro hoggaamiye gobolleed laga talo-geliyay xilalka la siinayo dadka kasoo jeeda maamulkiisa.

Madaxda Jubbaland, Koonfur Galbeed, Galmudug iyo HirShabelle midna lagalama tashado wixii federaalka laga siinayo dadka kasoo jeeda deegaanadooda. Deni waa lamid, sidaas awgeed iskuma xirnaan karo magacaabisyadan qorsheysnaa iyo wada-hadalka Deni iyo Xasan Sheekh.

Haddii la yiraahdo waa xubno mucaarad ku ah Saciid Deni, sidoo kale xubnaha federaalka xilalka ka haya ee kasoo jeeda Koonfur Galbeed iyo Galmudug waa kuwo mucaarid ku ah Qoor-Qoor iyo Lafta-gareen, sidaas awgeed isma quseeyaan

3. Bixin qorsheyneyd iyo wada-hadalka

Saciid Deni waa ogaa in Xasan Sheekh xilal u ballan-qaaday Asad Diyaano, Gallan iyo xubno kale oo reer Puntland ah.

Waxaa kasii horeeyay Cali Xoosh oo laga dhigay wasiirka arrimaha gudaha ee dowladda federaalka ah, kaas oo isna kamid ah mucaaradka Saciid Deni.

Ballan qorsheysneyd dalabka Deni kahor in loo bur-buriyo baaqaas dhaqan ahaan iyo siyaasad ahaan midna sax ma ahan.

4. Wada-hadal cusub iyo shuruudo cusub

Saciid Deni iyo Xasan Sheekh colaadooda waxay la xiriirtay kursiga ra’iisul wasaaraha, laakiin hadda waxaa lasoo gaaray waqtigii laga hadli lahaa doorashada dalka.

Deni wuxuu rabaa in arrinta doorashada iyo dastuurka laga heshiiyo. Shuruudihiisa hadda kuma dhiso karo xilal xubno reer Puntland ah laga siiyay dowladda federaalka ah.

Haddii uu Saciid Deni weli leeyahay damac madaxweyne Soomaaliyeed ah waa inuu dooddiisa sal uga dhigaa arrimaha doorashooyinka iyo dastuurka.

5. Dabacsanaan guud

Soomaaliya waxay taagan tahay isgoys halis ah, waa xilligii loogu baahida badnaa midnimo iyo wada-jir. Labada nin ee Xasan Sheekh iyo Saciid Deni waa inay dabacsanaan u muujiyaan danta dalka iyo midnimada umadda, oo meesha laga saara qodobadda yaryar ee la xiriira danaha shaqsiga ah.

Muqdisho 29ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo wareysi gaar ah siiyay Telefeshinka Al-jazeera ayaa shaaca ka qaaday in Itoobiya ay qabsatay qayb kamid ah Soomaaliya, kadib heshiiskii badda ee ay la gashay Somaliland.

Xasan Sheekh ayaa si toos ah u carab baabay ciidamada Itoobiya ee jooga Gedo, wuxuuna sheegay inay qabsadeen garoomada iyo waddooyinka muhiimka ah ee gobolkaasi.

Sidoo kale wuxuu Itoobiyaanka ku eedeeyay inay hub soo geliyeen gudaha Soomaaliya, isla markaana ay ku wareejiyeen maleeshiyaad qabaa’il oo gudaha ku sugan.

Madaxweynaha ayaa sheegay in dhammaan tallaabooyinkan ay bannaanka keeneen farogelin uu tilmaamay in weligeed ay Itoobiya ku haysay arrimaha gudaha Soomaaliya.

Inta uu ku guda jiray wareysiga waxaa kale oo uu madaxweynhu meel adag ka istaagay heshiiska badda ee dhaliyay xiisadda haatan u dhexeyo labada dowladood.

“Itoobiya kaliya ma sheeganaysaa waxa ku qoran MOU-ga, waxay sannado badan faragalin ku heysay arrimaha gudaha ee Soomaaliya, tan iyo markii ay Itoobiya saxiixday MOU-ga waxay hubeysay, in ka badan 1,000 maleeshiyo oo iskugu jira qabaa’ilo iyo kooxo, meel kasta Koonfurta ah maanta waxaa laga helayaa oo yaala hub ay bixisay Itoobiya, waxayna qabsatay Itoobiya si gaar ah gobalka Gedo garoomadii diyaaradaha ee kuyaalay, waxayna ku dooday in ay difaacayso amniga Soomaaliya, ma garanayo sharciyada iyo qaynuunka caalamiga ah ee ay Itoobiya cuskanayso” ayuu yiri Madaxweyne Xassan Sheekh.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada o muddooyinkii u dambeeyay Itoobiya ay dhaq-dhaqaaq ka waday gobolka Gedo iyo deegaano ka tirsan Koonfur Galbeed, halkaas oo ay soo gelisay ciidamo dheeraad ah, kadib markii ay sii laba qarxay xiisadda labada waddan.

WARARKA MAANTA 28ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo shabaab ah ayaa ka dhex shaqeeya #Dowladda #Soomaaliya? Maxaa fashilay siyaasadda arrimaha dibadda #Soomaaliya? Ma laga dhigi karaa Wasiir Arrimo Dibadda qof aan xitaa aqoon luuqadaha ay ku hadlaan dibolomaasiyiin ama dibolomaasiyadda? Maxay Sareye Guuto Zakiya u fashishay waxyaabaha kala dhexeeyey Sareeye Guuto Asad Diyaano? Maxayse tahay sababta loo beddelay Taliyaha Ciidanka Booliska #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dastuurka federaalka shaqeeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Ha Wiqleyso! 

Israa’iil 28ka Sebteembar 2024 Sida ay sheegeen Ciidamada Difaaca ee Israa’iil hugaamiyiha ururka Xisbullah ee dalka Lubnaan ayaa waxa ay ku dileen duqayn dhacday habeenkii Jimcaha.

Waxa kale oo ay warka ay soo saareen ay ku dareen ciidamadu in la dilay xubno sare oo iyana ka tirsan ururka soda taliyihii aagga koonfureed ee Xisbullah.

IDF ayaa waxay sheegeen in diyaaradahooda dagaalka ay “bartilmaameedsadeen” xarumaha ururka Xisbullah, oo ay sheegeen in ay ku yaaleen “meel dhulka hoostiisa o laga hoos dhisay dhismo deegaan ah oo ku yaalla aagga Dahieh ee magaalada Beirut.

waxay sheegeen in xilliga weerarku dhacayay “ay xubnaha sare ururku” hawlgalayeen.

Ilaa iyo haatan wax war ah kama aysan helin XIsbullah.

Kahor weerarka Ciidamada Israel ayaa amray in dadka ku nool saddex aag oo gaar ah ay guryahooda ka baxaan, kadibna waxay fuliyeen in ka badan labaatan weerar oo kale muddo shan saacadood ah.

Kumannaan qof ayaa guryahooda ka qaxay iyagoo gabbaad ka raadinaya barxadaha, fagaareyaasha iyo laamiyada Beyruut.

Ciidamada Difaaca Israel (IDF) ayaa sidoo kale sheegay inay bartilmaameedsadeen goobo ku yaalla magaalada Tyre ee koonfurta Lubnaan, halkaas oo ay ku dileen taliyeyaal ka tirsan Hezbollah.

Buula-Mareer 28ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeelaha Hoose ayaa sheegaya in maanta tallaabo deg-deg ah ay qaadeen ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa ATMIS ee ku sugan Buulo-mareer, kadib weerar ay Al-Shabaab kusoo qaadeen magaaladaasi.

Weerarka ayaa Al-Shabaab waxaa gelinkii dambe ee shalay ku eekeeyeen saldhig ay ciidamada dowladda iyo kuwa ATMIS ku leeyihiin halkaasi, waxaana kadib xigay dagaal toos ah oo dhex-maray labada dhinac, ayada oo dib loo celiyay raggii weerarka qaaday.

Intaas kadib ciidamada huwanta ayaa howlgallo ka bilaabay Buulo-mareer, si gacanta loogu soo dhigo xubnihii Al-Shabaab ee soo maleegay weerarka ka dhacay halkaasi.

Ciidamada ayaa guri guri u baaray xaafadaha ayaa gacanta kusoo dhigay tiro dad ah oo tuhmanayaal ah, loogana shakisan yahay inay ka tirsan yihiin kooxda Al-Shabaab.

Saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya waxa ay sheegeen in weerarka aanu kasoo gaarin wax khasaare ah, isla markaana ay sameeyeen iska caabin, sida ay hadalka u dhigeen.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dareen in sii wadayaan dhaq-dhaqaaqyada ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda aagga Buulo-mareer, si looga hortego weeraradooda.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana si caadi u socda dhaq-dhaqaaqa dadka, gaadiidka iyo ganacsiga magaalada Buulo-mareer ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Marar badan ayay kooxda soo weerartay magaaladaan, waxaana horay khasaare culus ay ugu gaarsiisay ciidamada ATMIS, gaar ahaan kuwa Uganda oo askar badan looga dilay halkaasi.

New york  28ka Sebteembar 2024 Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo khudbad xasaasi ah ka jeediyay shirka loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan xiisadda Soomaaliya iyo Itooboya.

Xamza ayaa shirka ka dhex sheegay in Itoobiya ay si bareer ah ugu soo xad-gdubtay madax banaanida Soomaaliya, isla markaana ay qatar ka abuurtay gobolka.

“Soomaaliya ayaa hadda wajaheyso qatar xoogan oo kagag imaaneyso falalkii ugu dambeeyay ee Itoobiya, kuwaas oo si bareer ah ugu xadgudbaya sharafta dhulkeenna” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza.

Sidoo kale wuxuu Itoobiya ku eedeeyay inay sameysay isku day aan laga fiirsan oo ay ku dooneyso in qayb kamid ah Soomaaliya ay ku darsato dhuleeda, sida uu hadalka u dhigay.

“Isku deyga Itoobiya ku dooneyso inay ku darsato qayb kamid ah Soomaaliya iyada oo loogu gambanayo sugidda helitaan ee marin biyood waa arrin sharci darro ah oo aan loo baahneyn” ayuu mar kale yiri ra’iisul wasaaruhu.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in heshiiska uu Abiy Axmed la galay Somaliland uu halis ku yahay jiritaanka qaranimada Soomaaliya, taasina ay diiday dowladda federaalka.

Ugu dambeyn ra’iisul wasaaraha ayaa khudbaddiisa ku sheegay in markii hore dekedaha Soomaaliya ay u furnaayeen Itoobiya, ayada oo loo marayo iskaashiga dhanka ganacsiga, balse hadda arrintaas ay meesha ka baxday Itoobiyana ay ku kacday xadgudub wayn.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo weli halkeedii ay tahay xiisadda u dhexeyso Soomaaliya Itoobiya, waxaana fashul kusoo dhammaaday wadahadallo ay horay ugu yeesheen magaalada Ankara ee caasimada dalka Turkiga.

Muqdisho  28ka Sebteembar 2024  Warar kala duwan ayaa ka soo baxaya khasaaraha ka dhashay weerar toos ah oo ay xalay kooxda Al-Shabaab ku qaaday gudaha degmada Kaxda ee gobolka Banaadir, kaas oo muddo socday.

Weerarka oo uu dagaal xigay ayaa si weyn looga dareemay gudaha caasimada, waxaana dhawaqa iyo hubka ay is weydaarsanayeen labada dhinac laga maqlay meelo baxsan degmada Kaxda oo ah halka lagu dagalaamay.

Ilo wareedyo lagu kasoonyahay ayaa innoo sheegay in xubnaha kooxda Al-Shabaab ay bartilmaameedsadeen bar-koontarool oo ay ku sugnaayeen ciidanka Booliska, taas oo lagu magacaabo Buurta Cali Janaale, waxaana cabsi xoogleh ay soo wajahday dadka deegaanka.

Bartan oo lagu hubiyo gaadiidka ayaa lasoo wariyay in Al-Shabaab ay marka hore ku garaaceen qorayga Sabanka, waxaana kadib dhacay iska hor imaad foolka fool ah oo dhex-maray ciidamadii ku sugnaa goobta iyo raggii weerarka qaaday.

Ma cadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay weerarkan, maadaama ay ahayd xilli habeen ah oo aan la heli karin xog rasmi ah oo ku aadan dagaalka ka dhacay halkaasi.

Xubnaha weerarka soo qaaday ayaa goobta ka baxsaday, waxaana weli xaaladdu ay tahay mid kacsan, ayada raadka weerarkii xalay laga dareemayo degmada Kaxda.

Sidoo kale waxaa goobta la weeraray ku sugan ciidamada ammaanka oo iyaguna dadaallo dheeraad ah wada, kuwaas oo dagaal kala hortegay xubnaha weerarka soo qaaday.

Ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay labada dhinac, kuna aadan weerarka iyo dagaalka xigay ee xalay ka dhacay halkaasi.

Weerarkan ayaa qayb ka noqonayo falalka amaanka dari ee haatan ka dhacaya gudaha Muqdisho, oo inta badan weeraro noocaan oo kale ah iyo qaraxyo ay ka fuliso Al-Shabaab.

Lubnaan 28ka Sebteembar 2024 Kooxda Xizbullah ee dalka Lubnaan ayaa goor-dhow xaqiijisay in la dilay hogaamiyahoodii Sayid Hassan Nasrallah, ka dib markii Israel ay sheegtay in ay “ku khaarijisay” weerar ay maalin ka hor ka fulisay koonfurta Beirut. 

“Sayid Xasan Nasrallah, Xoghayaha Guud ee Xizbullah, waxa uu ku biiray saaxiibadiisa waa weynaa ee shahiiday, ee uu hoggaaminayay muddo ku dhow 30 sano,” ayay Xizbullah ku tiri bayaan ay soo saartay. 

Bayaanka ayaa lagu xaqiijiyay in isaga iyo xubno kale lala dilay “kadib weerarkii khiyaanada ahaa ee Sahyuuniyadda ee duleedka koonfureed” ee Beirut.

Rasaas ayaa kadib xaqiijinta geerida laga maqlayay Beirut, taasi oo ah tilmaan loogu baroor diiqayo hogaamiyaha dhintay, oo ahaa shaqsi diineed ay aad ugu daydaan taageerayaashiisa.

Goor sii horreysay oo maanta ah, Ciidamada Difaaca ee Israel ayaa sheegay in Nasrallah ay ku dileen duqayn dhacday habeenkii Jimcaha.

Nasrallah ayaa ilaa hadda ah bartilmaameedka ugu weyn ee ay Israel disho kadib toddobaadyo ay dagaal culus kula jirtay Xizbullah. 

Milatariga Israel waxa ay sheegeen in ay fuliyeen duqayn beegsi huban ah Jimcihii, xilli ay hoggaanka Xizbullah ku kulmeen xaruntooda Daahiye ee koonfurta Beirut. 

Wasaaradda caafimaadka ee Lubnaan ayaa sheegtay in lix qof ay ku dhinteen, 91 kalena ay ku dhaawacmeen weerarradii Jimcaha, kuwaas oo dhulka la simay lix guri oo dabaq ah. 

Ali Karki, Taliyaha Jabhadda Koonfureed ee Xizbullah, iyo taliyayaal dheeraad ah oo Xizbullah ah, ayaa sidoo kale lagu dilay weerarka, sida uu sheegay militariga Israel. 

Nasrallah ayaan inta badan lagu arki jirin fagaarayaasha wixii ka dambeeyey 2006.

Waxaa xogyahaha guud ee Xizbullah loo doortay 1992-kii, isagoo 32 jir ah, ka dib markii diyaarad helikobter ah oo ay Israel leedahay ay dishay hoggaamiyihii ka horreeyay ee Cabaas Al-Musawi.

Muqdisho  28ka Sebteembar 2024 Ciidamada dowladda Soomaaliya ayaa maanta qaaday howlgal culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab, waxayna beegsadeen xarumo cusub oo ay kooxda ka sameysatay deegaano u dhow magaalada Muqdisho ee caasimada dalka.

Ciidamadan oo ka koobnaa Haramcad, Boolis Milataaro iyo ciidanka NISA ayaa waxa ay gaareen Beerta Cali Mahdi, Sabyo iyo deegaanno kale oo isku xira gobollada Banaadir, Shabeelaha Hoose iyo Shabeelaha Dhexe.

Howlgalkan waxaa horkacayay taliyaha NISA ee gobolka Banaadir, Cabdifitaax Ibraahim Shaaweey iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan maamulka gobolka Banaadir.

Guddoomiyaha degmada Dayniile Cumar Maxamuud Mahad Alle oo la hadlay warbaahinta ayaa ka warbixiyay howlgalka, wuxuuna sheegay inay ku burburiyeen xarumo maxkamadeed iyo saldhigyo ay Al-Shabaab ku lahaayeen halkaasi.

“Halkan waxaan ku joognaa ciidamada qaybihiisa kala duwan oo muddo 24 saac ka badan howlgal ka waday halkan, meesha aan hadda joogno waa maxkamad beenaadkii ee nimanka sharwadayaasha ah dadka ku dhibi jireen” ayuu yiri Cumar Mahad Alle.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in Al-Shabaabkii dhuumaaleysiga ku joogay halkaasi lasoo afjaray, isla markaana hadda kadib aan la ogolaan doonin inay shacabka u cadaalad doontaan halkaasi.

Howlgalkan wuxuu yimid kadib markii ay dowladdu ka war heshay dhaq-dhaqaaqa Al-Shabaab oo usoo aag bedashay deegaanada ay maanta gaareen ciidanka ammaanka.

Al-Shabaab waxay sidoo kale Khamiistii shalay aagga Beerta Cali Mahdi ku xayireen ku dhowaad 40 gaadiidka dadweynaha ah, iyagoo ku xujeeyey inay dalbadaan damiin gudaha Al-Shabaab la yaqaano.

Si kastaba, dowladda federaalka ah Soomaaliya waxaa la gudboon in kooxdaan aysan ka harin oo looga dabatago dhulka howdka ah ee u dhow degmada Afgooye, si khatartooda looga badbaadiyo shacabka Muqdisho iyo degmooyinka ku dhow, sida Afgooye.

WARARKA MAANTA 27ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxay ku fashilmeen #Damu-Jadiid Iyo #Kooxda #Dal-Jir? Yaase Shacabka Soomaaliyeed runta ka qarin kara runta iyo qaska siyaasadded ee dowladda ka dhex wado dowlad goblaeedyadda? Yaa noqon doona Taliyaha cusub ee Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka? Maxaase hadda loo beddeli rabaa khaa’inul waddan Cabdilaahi Sanbolooshe? Maxaa ka cusub wadahadalkii #Soomaaliya Iyo #Ethiooia? Maxay u diideen Dowladda Confur Galbeed Iyo #Puntland? Maxayse tahay sababta loo beddelay Taliyaha Ciidanka Booliska #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dastuurka federaalka shaqeeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  27ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Madaxtooyada Qaranka ku qaabilay qaar ka mid ah dhallinyarada Soomaaliyeed, isagoo warbixin ka siiyey xaaladda dalka.

Madaxweynaha ayaa dhalinyarada uu qaabilay la wadaagay xaaladda guud ee dalka, qorshaha difaaca midnimada iyo madax-bannaanida Jamhuuriyadda, guulaha laga gaaray dagaalka lagu  ciribtirayo Khawaarijta iyo dowlad-dhiska Soomaaliya.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa dhallinyarada ka dhageystay warbixinno ku saabsan fursadaha iyo caqabada haysta dhallinta Soomaaliyeed.

Xasan Sheekh ayaa dhalinyarada ka dhageystay aragtiyo ku aaddan hoggaaminta dalka, isaga oo uga warbixiyay qorshaha dowladda ee horumarinta dhallinyarada, gaar ahaan shaqo abuurka iyo xoojinta xiriirka ka dhexeeya iyaga iyo dowladda.

Kulanka uu Madaxweyne Xasan Sheekh la yeeshay dhalinyarada waxaa sidoo kale qeyb ka ahaa Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Sarreeye Gaas Ibraahim Sheikh Muxudiin.

Dhalinyarada ayaa madaxweynaha u gudbisay talooyin badan, iyagoo uga warbixiyey duruufaha ka qarsoon madaxda ee dalka ka jira iyo sida ay ku haboontahay in loo xaliyo, sidoo kale waxay madaxweynaha ku dhiirigeliyeen guulaha ay xaqiijisay dowladooda.

Muqdisho  27ka Sebteembar 2024 Guddiga adeegga Xajka ee sanadka soo socda ayaa soo saaray go’aan ku aadan in sanadkan aan la qaban karin tartankii sanadlaha ahaa ee shirkadaha bixiya adeegga xajka oo kuwa diyaaradaha qaada xujeyda ay ugu horeeyaan.

Guddoga ayaa sababa ku sheegay in isbedel uu ku yimid jadwalka Xajka oo ay soo saartay Boqortooyada Sucuudi Carabiya, iyagoo sheegay in adeegga xajka ay qaba doonaan shirkadihii shaqeeyay sanadkaan 2024, iyadoo aan lala tartamin.

Hoos ka akhriso qodobada go’aanka:

Guddiga adeegga xajka sanadka 1446/2025 oo gudanaya waajibaadkiisa shaqo, isla markaana tixgelinaya koobnaanta waqtiga yo isbeddalka ku yimid Jadwalka xajka ee boqortooyada Sacuudi Carabiya ay soo gudbisay, wuxuu la wadaagaynaa umadda Soomaaliyeed ee xajka daneyneysa qodobadaan:

1. In sanadkan 1446/2025 aan la qaban karin tartankii sanadlaha ahaa ee shirkadaha adeegga xajka.

2. Waxaa sanadkan adeegga xajka fulin doona shirkadihii kusoo baxay tartankii la qabtay sanadkii 1445/2024, marka laga reebo shirkadaha ku guul darraystay u adeegidda xaajiga Soomaaliyeed iyo fulinta heshiiskii shaqo ee ay la galeen Wasaaradda Awgaafta & Arrimaha Diinta Soomaaliya

3. Guddigu wuxuu farayaa shirkadihii fuliyay adeegga xajka sanadkii 1445/2024, in ay faylashooda u gudbiyaan, waada Xajka iyo Cumrada ee Wasaaradda Awqaafta & Arrimaha Diinta, laga billabo Sabti 28. 9. 2024 ilaa 29. 9. 2024.

4. Ugu dambayn guddigu wuxuu go’aamiyay in tartanka furan ee shirkadaha adeegga xujeyda Soomaaliyeed ee sanadka  1447/2026, la gaban doono Maarso 2025.

Ruuwhkq 27ka Sebteembar 2024  Madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa uga digay reer galbeedka Arbacadii in Ruushku uu isticmaali karo hubka Nukliyeerka haddii lagu soo weeraro gantaalaha caadiga ah.

Putin ayaa sidoo kale sheegay in weerar kasto oo lagu soo qaado Ruushka, kaas oo ay gadaal ka taagan tahay dowlad ku hubeysan niyukleer, in Moscow ay u tixgelin doonto mid si wadi jar ah loogu soo qaaday.

Putin oo furay shirka Golaha Amniga Ruushka, ayaa sheegay in isbaddaladani dhanka niyukleerka ah ay dowladdiisu uga jawaabeyso, isbaddalka deg degga ah ay ku dhacaya muuqaalka dunida kaas oo uu sheegay in uu khatar ku yahay Ruushka.

71-jirkan leh go’aanka ugu danbeeya ee Ruushka, ayaa sheegay in Ruushka uu ka fiirsan doono in uu adeegsado hubka niyukleerka, haddii dhulkiisa lagu soo weeraro gantaallada soo jireenka ah ee caadiga ah, diyaaradaha dagaalka ama kuwa aanan duuliyaha laheyn.

Ruushka ayaa muddo hadda laga joogo laba sano iyo bar ku duulay dalka deriska la ah ee Ukraine.

Dagaalkaas ayaa keenay in uu aad u xumaado xiriirka Ruushka iyo dalalka reer Galbeedka, taasoo dhalisay cabsi ah la xiriirta in la isu adeegsado hub culus.

New York 27ka Sebteembar 2024 Ra’iisul Wasaaraha XFS Xamza Cabdi Barre oo ku sugan madasha kalfadhiga Golaha Guud ee Qaramada Midoobay ayaa halkaasi ka wada kulamo doceedyo uu la yeelanayo madaxda kala duwan.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa halkaasi kulan muhiim ah kula yeeshay wasiiru-dowlaha wasaaradda arrimaha dibedda ee Imaaraadka Carabta, Sheekh Shakhboot Nahyan al Al Nahyan.

Ra’iisul wasaaraha iyo wasiiru-dowlaha ayaa ka wada-hadlay adkeynta iskaashiga iyo xiriirka soo jireenka ah ee ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Imaaraadka Carabta.

Sidoo kale, ra’iisul wasaaraha ayaa kulan doceed kale oo isla maanta la yeeshay madaxweynaha Suudaan Abdel-Fattah Al-Burhan Abdelrahman, oo qeyb ka ah madaxda ka qeyb-galeysa golaha guud ee QM.

Ra’iisul wasaaraha iyo madaxweynaha ayaa ka wada-hadlay xoojinta iskaashiga iyo xiriirka u dhaxeeya labada dowladood iyo shacab ee walaalaha ah ee Soomaaliya iyo Suudaan.

Labada masuul ayaa kulankooda si gaar ah iskula soo qaaday xal u helidda colaadda ka taagan dalka Suudaan.

Ra’iisul wasaare Xamza oo hadda intii ku sugnaa New York kulamo doceedyo kala duwan la qaatay madax dhowr ah ayaa xooga saareeyay sare u qaadida xiriirka Soomaaliya kala dhaxeeya dalalkaasi iyo iskaashiga la-dagaallanka argagixisada.

Soomaaliya Iyo Ethiopia 27ka Sebteembar 2024 Isbaheysiga Milatari ee u dhaxeeya Soomaaliya iyo Masar ayaa ka socda Geeska Afrika, taas oo Itoobiya si gaar ah uga careysiisay, waxaana jira walaac laga qabo in iskaashigu uu noqdo mid ka badan dagaal afka ah.

Xiisaddan ayaa sare u kacday todobaadkan markii ay magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya soo gaareen labo diyaaradood oo nooca C-130 oo laga leeyahay dalka Masar, taasoo muujineysa billowga heshiiskii horraantii bishii Agoosto la saxiixay markii madaxweynaha Soomaaliya uu booqasho ku tagay magaalada Qaahira.

Qorshaha ayaa ah in ilaa 5,000 oo askari oo Masaari ah ay ku biiraan ciidamada cusub ee Midowga Afrika dhamaadka sanadkan, iyadoo 5,000 oo kale la sheegay in si gaar ah loogu daabuli doono.

Itoobiya, oo kamid ahayd dalalka caawinayay Soomaaliya marka ay noqoto dagaalka lagula jiro dagaalyahannada xiriirka la leh Al-Qaacida, isla markaana ay Masar isku hayaan biyo-xireen weyn oo ay ka dhistay webiga Niil, ayaa sheegtay in aysan “iska taagnaan doonin, xilli ay dowlado kale qaadayaan tallaabooyin xasillooni darro ku ah gobolka”.

Wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya ayaa ka jawaab celiyay, isagoo yiri Itoobiya waa inay joojisaa “baroorta” iyadoo qof walba “uu goosan doono wixii uu beertay” taasoo muujineysa xiriirkooda diblomaasiyadeed oo hoos u dhacay muddo bilo ah.

Maxay Itoobiya iyo Soomaaliya isku khilaafsan yihiin

Dhammaan xiisadahan waxa ay ku soo aadayaan ka dib hamiga Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, oo doonaya in dalkiisa oo aan bad laheyn uu yeesho deked. Itoobiya waxay lumisay marinkii badda markii ay Eritrea ka go’day horraantii sagaashamaadkii.

Maalintii sannadka cusub ugu horraysay, Abiy Axmed waxa uu jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday madaxbannaanida ee Somaliland la saxiixday heshiis ay Itoobiya ku helayso 20-km (12-mile) oo xeebteeda ka mid ah muddo 50 sano ah si ay saldhig ciidan uga samaysato. Waxa kale oo meesha ku jira in Itoobiya ay si rasmi ah u aqoonsato Somaliland oo ay Somaliland lafteedu dabada ka riixayso.

Somaliland waxay sheegtay in ay ka go’day Soomaaliya in ka badan 30 sano ka hor, laakin xukuumadda Muqdisho waxa ay leedahay weli waa dhulkeeda, waxayna heshiiskaas ku tilmaantay fal gardarro ah.

Isku daygii ilaa hadda la isku dayey in xiisadda lagu qaboojiyo oo uu Turkigu waday waa lagu guul-darraystay.

Maxay Itoobiya uga xun tahay fal-celinta Soomaaliya

Soomaaliya kaliya ma aysan keenin ciidamada dowladda Masar oo kaliya oo Itoobiya ay u aragto cadawgeeda, balse waxay sidoo kale shaacisay in ciidamada Itoobiya aysan ka mid noqon doonin ciidamada Midowga Afrika laga bilaabo bisha Janaayo ee soo socota.

Tani waa markii saddexaad ee ciidamo lagu daabulo Soomaaliya tan iyo markii hawlgalka taageerada nabadda ee Midowga Afrika uu bilaabmay, kii ugu horreeyay waxaa la geeyay 2007 bilo ka dib markii ciidamada Itoobiya ay ka soo gudbeen xadka si ay gacan uga geystaan la dagaallanka Al-Shabaab, oo markaas gacanta ku haysay caasimadda Soomaaliya.

Waxaa jira ugu yaraan 3,000 oo askari oo Itoobiyaan ah oo hoos taga howlgalka Midowga Afrika ee hadda socda, sida ay sheegtay wakaaladda wararka ee Reuters.

Toddobaadkii hore, ra’iisul wasaaraha Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegay in Itoobiya ay kala baxayso 5 ilaa 7,000 oo askari oo kale oo ku sugan dhowr gobol oo heshiisyo laba geesood ah ay kala saxiixdeen, haddii aysan ka bixin heshiiska dekedda ee ay la gashay Somaliland.

Itoobiya waxay taasi u aragtaa dharbaaxo fool ka fool ah, sida uu hadalka u dhigay wasiirkeeda arrimaha dibadda, “wax-u-huriddii ay askarta Itoobiya u galeen Soomaaliya”.

Ka bixitaanka ciidamada ayaa sidoo kale Itoobiya ka dhigi doonta mid u nugul weerarada Al-shabaab, sida uu BBC u sheegay Christopher Hockney, oo ah cilmi baare sare oo ka tirsan machadka Royal United Services Institute.

Qorshaha la qorsheeyay in ciidamada Masar la geeyo xuduudkeeda bari ayaa sidoo kale Itoobiya ka dhigi doona mid cabsi gaar ah leh, ayuu raaciyay.

Masar ayaa u aragta biyo-xireenka Niilka ee Itoobiya oo ku yaal galbeedka dalka khatar jirta, waxayna ka digtay mar hore inay qaadi doonto “tallaabo” haddii ammaankeeda la halis galiyo.

Si kastaba, Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa markii horeba la tacaalayeen colaadaha gudaha dalalkooda ka jira, Itoobiya oo dagaallo jabhadeed ka jiraan gobollada qaar iyo Soomaaliya, oo ka soo kabanaya dagaal sokeeye oo socday 30 sano, haddana waxaa weli socda dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab.

Khubarada ayaa sheegaya in midkoodna uusan awood u yeelan karin dagaal kale iyo qalalaase.

Isha: BBC

WARARKA MAANTA 26ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa noqon doona Taliyaha cusub ee Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka? Maxaase hadda loo beddeli rabaa khaa’inul waddan Cabdilaahi Sanbolooshe? Maxaa ka cusub wadahadalkii #Soomaaliya Iyo #Ethiooia? Maxay u diideen Dowladda Confur Galbeed Iyo #Puntland? Maxayse tahay sababta loo beddelay Taliyaha Ciidanka Booliska #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dastuurka federaalka shaqeeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye?  Ha Wiqleyso! 

Ethiopia  26ka Sebteembar 2024 Somaliland iyo Itoobiya ayaa horraantii sanadkaan gaaray is-afgarad xiisad xooggan ka abuuray gobolka, kaasi oo Somaliland ay sheegtay in Itoobiya ay dhul badeed uga beddelaneyso aqoonsi, maadaama ay Itoobiya si weyn u daneynayso inay hesho qeybo kamid ah biyaha Soomaaliya.

Inkasta oo heshiiskan uu la kulmay diidmo adag oo dhanka dowladda federaalka Soomaaliya iyo dhalleeceyn caalami ah, haddana weli labadii dhinac ee qalinka ku duugay midkoodna kama laaban heshiiskan oo lagu tilmaamay sharci darro iyo xad-gudub ka dhan ah qarannimada Soomaaliya.

Waxa aynu warbixinteena isku dul taagi doona qodobka aqoonsiga, inaga oo dib u milicsan doona wareysi uu sanado kahor bixiyay ra’iisul wasaarihii hore ee Itoobiya Meles Zenawi.

Wareysigaas oo uu Meles ka qaaday Yuusuf Garaad ayaa waxa uu markaas si cad u sheegay in Itoobiya aysan ku dhiiran karin aqoonsiga Somaliland, haddii aysan taas uga hormarin Soomaaliya, oo macnaheedu yahay “in aysan awood u laheyn aqoonsiga dhul waddan kale”.

Wareysiga ayaa u dhacaya sida tan;

Yuusuf Garaad: Maaddama xaga ammaanka iyo sirdoonka aad iska kaashanaysaan maxaa idiin diiday in aad Somaliland aqoonsataan?.

Meles: Waa su’aal ay dad badan oo ka yimid dhulkaas ka tirsan Soomaaliya in badan i weeyddiiyeen.

Annagu reer Ethiopia haddaan nahay arintaas waxaan u aragnaa in ay tahay mid uu ka dambeeyo dadaal firfircoon oo lagu doonayo gooni isu taag iyo Madax banaani. Annaga Dastuurkayagu waa uu oggol yahay arinkaas [go’itaan].

Dadka Reer Soomaliland waxaa ay sheegaan in annagu aan u oggolnahay dadka ku nool kililka shanaad ee Ethiopia in ay goostaan haddii ay doonaan. Balse iyagu aysan fursad taas la mid ah haysan maaddaama ay waddan kale ka tirsan yihiin.

Annaguna waxaan ugu jawaabnaa, shuruucdayada annaga ayaa sameeysanay, cid xadkayaga ka baxsanna kuma qasabno.

Su’aasha la is-weeydiin karo ayaa ah, sidee bay Gobolada kale ee waddanka Soomaaliya u arkaan Somaliland?

Waxaan u arkaa in qof walba ay la xuntahay in loo arko in uu sabab u noqdo kala go’a Soomaaliya. Waa haddii ay u aqoonsadaan Gobol ka mid ah waddanka, in uu yahay dhul ka madax bannaan waddanka intiisa kale.

Arrintani aad ayay u khusaysaa Ethiopia laftirkeeda, maaddaama ay madaxdii talisyadii hore ay Soomaaliya ka lahaayeen hadafyo iyaga u gaar ah ah oo aan wax faa’iido ah u lahayn shacabka Soomaaliyeed.

Arrintani waa mid u taalla dadka Soomalida ah. Haddii ay aqoonsadaan Somaliland annagu waxba kama qabno oo annaguna waan aqoonsanaynaa, balse waa in ay Soomaalidu iyagu hoggaanka noo qabtaan.

Muqdisho 26ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka qayb galay Munaasabad ka dhacday Xarunta Taliska Ciidanka Booliska Soomaaliyeed ayaa darajada Sarreeye Gaas u dalacsiiyay Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Jeneral Sulub Axmed Firin.

Madaxweynaha ayaa Taliska, Hoggaanada, Saraakiisha iyo guud ahaan Ciidamada Booliska Soomaaliyeed ku bogaadiyay guulaha ay ka gaareen ilaalinta nabad-galyada dalka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku adkeeyey ciidanka booliska ku dhaqanka shuruucda Ciidamada, si loo xaqiijiyo hufnaanta shaqo ee ciidamada.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa Taliye Sulub ku amaanay sida uu ciidanka ugu soo biiriyey oo fursad u siiyey dhalinyarada firfircoon ee u caaboon inay u shaqeeyaan dalkooda.

Xasan Sheekh ayaa ka hadlay nidaamka dalacsiinta saraakiisha ciidamada, isagoo sheegay in dalacsiintu ay ku xiran tahay shaqo, balse aysan ku xireyn waqti iyo in laga baryo madaxda.

Warar hoose oo soo baxaya ayaa sheegaya in todobaadkan si rasmi ah loogu dhawaaqi doono magacaabista taliyaha cusub ee ciidanka Booliska Soomaaliyeed oo muddo dheer dib u dhaceysay, sababo la xiriira is qab-qabsi hareeyay kursigan oo uu hadda ku fadhiyo Jeneraal Sulub Axmed Firin oo kasoo jeedo Jubbaland.

Ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa Caasimada Online u sheegay in Khamiista berri ah la magacaabayo taliyaha cusub ee Booliska oo loo wado Janaraal Asad Cismaan Diyaano oo kasoo jeedo Puntland.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in qorshaha uu yahay in Asad lagu magacaabo shirka Golaha Wasiirada oo uu todobaadkan guddoomin doono ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka, Saalax Axmed Jaamac. Xogihii u dambeeyay ee kursigan waxay sheegayaan inay Xasan Sheekh iyo Xamza ka wada-hadleen in kursiga la siiyo Asad Diyaano, oo hoos loo dhigo colaaddii ay ku mideysnaayeen ee reer Puntland.

Xamza waxaa la sheegay inuu hadda halkii hore kasoo dabcay oo uu ogol yahay in la beddelo Sulub, si loogu diyaar garoobo marxalada labaad ee xukunka Xasan Sheekh oo hadda laba jirsaday.

Muqdisho 26ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa magacaabay labo La-Taliye Sare oo kaalin weyn ka qaadan doona hirgelinta qorsheyaasha muhiimka ah ee dowladnimada, Dimuqraadiyadda, iyo Federaaleynta Soomaaliya.

Madaxweynaha ayaa Axmed Jaamac Maxamed Cillal u magacaabay in uu noqdo La-Taliyaha Sare ee Arrimaha Dimuqraadiyadda iyo Dowlad Wanaagga.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Cabdisamad Maxamed Gallan oo ah wasiirkii hore ee amniga Puntland u magacaabay La-Taliyaha Sare ee Arrimaha Federaalka.

“Labadan Lataliye oo leh khibrad sare iyo waayo-aragnimo ku saabsan dowlad wanaagga iyo Federaalka ayaa Madaxweynaha Jamhuuriyaddu waxa uu kula dardaarmay in ay si hufan uga soo baxaan shaqada ay ka sugayaan shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed,” ayaa lagu yiri dikreeto ka soo baxday xafiiska Madaxweyne Xasan Sheekh.

Siyaasiyiinta ka soo jeeda Puntland ee Madaxweyne Saciid Deni ay siyaasadda isku hayaan ayaa intooda badan isku soo dhiibtay dowladda federaalka, si ay xilal uga helaan, waxaana oa mid ah xubnahaan caawa la magacaabay.

Sidoo kale waxaa jira xog sheegeysa in Asad Diyaano oo Saciid Deni kula tartamay madaxtinimada Puntland hadda loo magacaabi rabo Taliyaha ciidanka booliska Soomaaliyeed, Xasan Sheekh ayaa maanta muujiyey saan-saan xil ka qaadis, kadib markii uu Taliska ugu tegay, hal darajana dalacsiiyey Taliyaha hadda jooga Sulub Axmed Firin.

Hadii Asad Diyaano loo magacaabo Booliska Soomaaliya, waxay ka dhigan tahay in Xasan Sheekh uu ka dhabeynayo dagaalka siyaasadeed ee kala dhexeeya Deni, maadaama xilalkii uu siiyey siyaasiyiinta isaga kasoo horjeeda.

Gobolka Bari oo muhiim u ah Puntland waxaa degan ciidamo uu xukumo Asad Diyaano walaalkiis, kuwaas oo aad u tababaran, kuwaas oo Saciid Deni aan ka amar qaadan, waxaana suurtagal ah in dowladda dhexe ay Saciid Deni uga awood badiso Boosaaso iyo guud ahaan gobolka Bari.

Muqdisho 26ka Sebteembar 2024 Taliyihii ciidamada booliska Soomaaliya Sarreeye Gaas Sulub Axmed Firin ayaa xilka laga qaaday goor dhow, ayada oo loo magacaabay xil wasiir ku-xigeen. 

Qoraal kasoo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha ayaa lagu yiri “Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Mudane Xamse Cabdi Barre, ayaa u magacaabay, Mudane Sulub Axmed Firin, Wasiir Ku-Xigeenka Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada XJFS.” 

Xil ka qaadista Sulub ayaa timid saacado un kadib markii madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud uu u dallacsiiyey darajada Sarreeye Gaas. 

Warar aan weli la xaqiijin ayaa sheegaya in madaxweyne Xasan Sheekh uu qorsheynayo inuu xilka taliyaha booliska u magacaabo Jeneral Asad Diyaano oo reer Puntland ah.

Hadii Asad Diyaano loo magacaabo Booliska Soomaaliya, waxay ka dhigan tahay in Xasan Sheekh uu ka dhabeynayo dagaalka siyaasadeed ee kala dhexeeya Saciid Deni, maadaama xilalkii uu siiyey siyaasiyiinta isaga kasoo horjeeda.

Gobolka Bari oo muhiim u ah Puntland waxaa degan ciidamo uu xukumo Asad Diyaano walaalkiis, kuwaas oo aad u tababaran, islamarkaana Saciid Deni aan ka amar qaadan, waxaana suurtagal ah in dowladda dhexe ay Saciid Deni uga awood badiso Boosaaso iyo guud ahaan gobolka Bari. 

WARARKA MAANTA 25ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay ku fashilantay Dowladda #Soomaaliya Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay tahay sababta Wasiirka Arrimaha Dibadda Mr. Ahmed Fiqi ula kulmay Madaxa Booliska Caalamiga #Interpol? Maxayse ka wadahadleen Fiqi iyo #Madaxa #Interpol? Yaa fashilay Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxayse Dowladda Soomaaliya ugu mashquushay igu sawir iyo shirar aan wax faa’iido ugu jirin shacabka #Soomaaliyeed? Maxuu ka hadlay fakad dembiile Fahad Yaasiin? Yaa noqon doona Taliyaha cusub ee Hay’adda Nabad-Sugiida Iyo Sirdoonka Qaranka? Yaa noqon doona Taliyaha cusub ee Booliska Soomaaliyeed? Yaa noqon doona Agaasimaha Madaxtooyada? Ha Wiqleyso! 

Masar 25ka Sebteembar 2024 Dowladda Masar ayaa ka hadashay hub ay kasoo dajisay magaalada Muqdisho oo ay ugu talo gashay dowladda Federaalka Soomaaliya.

Warsaxaafadeed kasoo baxay wasaaradda Arrimaha dibadda Masar ayaa lagu sheegay in shixnadan hubka ah ay Masar ugu talo gashay si ay u taageerto una dhisto awoodda ciidamada Soomaaliya. “Shixnaddu waxay dib u xaqiijinaysaa doorka dhexe ee Masar ee joogtada ah ee taageerada dadaallada Soomaaliya si loo horumariyo awoodaha qaran ee lagama maarmaanka u ah si loo fuliyo rabitaanka dadka Soomaaliyeed ee amniga, xasilloonida, iyo horumarka,” ayay wasaaraddu ku tiri qoraalkeeda.

Xiriirka Masar iyo Soomaaliya ayaa sanadkan sare u kacay ka dib markii ay is-aamin waayeen Itoobiya, taas oo keentay in Qaahira ay diyaarado badan oo hub ah u soo dirto magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya, ka dib markii ay wadamadu saxeexeen heshiis amni oo wadajir ah bishii August.

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay taageerada militari ee Masar in ay hoosta ka xariiqayso xoojinta xiriirka difaaca ee Soomaaliya iyo Masar. Wasiirka difaaca Soomaaliya ayaa sheegay in ay Masar ka heleen shixnadaha hubka casriga ah ee ugu ballaaran ee ay Soomaaliya ka hesho xulafadeeda caalamiga ah, wuxuuna sheegay inay calaamad u tahay tallaabo dheeraad ah oo lagu xoojinayo saameynta Soomaaliya ee  caalamka.

Bishii Agoosto, Masar iyo Soomaaliya waxay kala saxiixdeen heshiiska difaaca iyo hab-maamuuska iskaashiga milateriga, xilli uu Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud booqasho ku tagay Qaahira. Heshiisku wuxuu dib u xaqiijinayaa sida ay uga go’an tahay labada dal xoojinta xiriirka laba geesoodka ah iyo xoojinta amniga gobolka.

New York 25ka Sebteembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda xukuumadda Soomaaliya Mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa si kulul ugu jawaabay Itoobiya oo maanta ka hadashay hubka Masar ay keentay magaalada Muqdisho, kaas oo sii huriyay xiisadda ka taagan gobolka.

Dowladda Itoobiya ayaa walaac ka muujiyay hubka Masar ee ay la wareegtay dowladda Soomaaliya, waxaana ay sheegtay inay ka imaan karto halis kale oo wayn.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dartay in hubkan uu geli karo gacanta kooxda Al-Shabaab, taasina ay ku dhalineyso walwal xoogleh.

“Hubka ay Masar kusoo daabushay Muqdisho wuxuu ku dambayn doonaa gacanta kooxaha argigixisada” ayuu yiri Taye Astke Selassie oo ah wasiirka arrimaha dibadda Itoobiya.

Intaas kadib waxaa soo jawaabay wasiir Axmed Macallin oo sheegay in warkan Itoobiya ay ku qarineyso hubka sharci darrada ah ee kasoo geliso xadka ay la wadaagto Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in hubkaas uu u gacan galayo shacabka iyo kooxaha argagixisada ah ee halis ku haya amniga Soomaaliya iyo guud ahaan ee gobolka.

Hadalka Fiqi waxaa kasii horreeyay mid kale oo ay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ay 20-kii bishan soo saartay, kaas oo ay si kulul ugu cambaareysay shixnadda hubka iyo rasaasta dhawaan la soo mariyay dhulka ee ka timid Itoobiya lana geeyey gudaha Puntland.

Dhammaan tallaabooyinkan ayaa uga sii daraya xiisadda taagan oo ka dhalatay heshiiska badda, waxaana laga cabsi qabaa inay isku rogto dagaal saameeya Geeska Afrika.

Muqdisho 25ka Sebteembar 2024 Cabsi weyn ayaa soo wajahday mucaaradka Madaxweyne Xasan Sheekh, kadib markii Madaxweynuhu uu Jimcihii ku hanjabay in gurigiisa saqda dhexe loogu geli doono qofkii la ogaado inuu heysto hub sharci darro ah oo kan dowladda ama u diiwaan gashan aan aheyn.

Mucaaradka ayaa ka cabsi qaba in Xasan Sheekh uu ka dhabeeyo hanjabaadiisa, maadaama ay hubeysan yihiin, isla markaana guryaha ay ka degan yihiin Muqdisho ay ku heystaan hub ka madax-banaan kan dowladda.

Siyaasiyiinta qaar waxay bilaabeen in gaadiidka dagaalka ay banaanka uga soo saaraan guryaha ay ka degan yihiin magaalada Muqdisho, isla markaana difaac adag sameystaan, maadaama ay suurtagal tahay inay dowladdu weerarto, si hubka dhigis loogu sameeyo.

Mucaaradka ayaa u arka qorshaha Xasan Sheekh inuu yahay mid ayaga hubka looga dhigayo, waxayna isku diyaariyeen inay iska difaacaan weerar kasta oo uga yimaada dhanka dowladda.

Siyaasiyiinta qaar waxaa la sheegay inay dalbadeen hub ka badan kii ay horay u heysteen, si ay isku difaacaan oo Xasan Sheekh uusan ugu dhiiran in guryahooda uu ku weeraro, si hub ka dhigis loogu sameeyo.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo Jimcihii khudbad dheer jeediyey ayaa sheegay in qofkii heysta hub sharci darro ah uusan sharaf laheyn, dowladuna ay ka qaadi doonto talaabo adag, iyadoo weliba gurigiisa loogu dhacayo saqda dhexe ee habeenkii.

Arrinta cabsida ku abuurtay mucaaradka waa in Xasan Sheekh oo xusay magacooda, isagoo yiri “Siyaasi, sarkaal ama ganacsade ahaaw qofkii heysta hub ma ixtiraami doono, waxaana loogu dhacayaa gurigiisa, weliba xili saq dhexe ah.”

Arrintaan ayaa shaki badan ku abuurtay mucaaradka, waxayna hadalkaas u arkeen in ayaga ku socda oo dowladu ay rabto inay la wareegto hubkooda, taasi oo khatar ku ah amnigooda, maadaama ay dayacmayaan xili kasta ay suurtagal noqon karto in la weeraro ama la dhibaateeyo.

Xildhibaan Gamaadiid oo ka tirsan golaha shacabka, kana mid ah Mucaaradka Xasan Sheekh ayaa TV-ga Shabeelle u sheegay in mucaaradku ay is qalabeynayaan oo hub ay isku difaacaan ay soo iibsanayaan, si ay isaga difaacaan hadii Xasan Sheekh uu ka dhabeeyo hanjabaadiisa.

PuntlandState 25ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdillaahi Deni ayaa mar kale ku celiyey in maamulkiisu diyaar u yahay wadahadal ay la galaan dowladda federalka ka dib wada shaqaynta labada dhinac oo gaartay heer xun. 

Wadahalka ayuu Madaxweyne Deni sheegay inuu noqonayo mid ah madal furan oo lagu garnaqsado ayna doonayaan inay cid walba ka qayb galaan. 

Hadalkaas ayuu ka sheegay xilli uu kulan casho la yeeshay ergooyin kala duwan oo maalmahan Garoowe kaga qeyb galayey shirka sanadlaha ah ee Nabadda oo ay qabato xarunta cilmi-baarista ee PDRC. 

Maamulka Puntland ayaa horraan u sheegay inay gooyeen wada shaqayntii ay la lahaayeen dowladda federalka markii barlamaanka Soomaaliya isbeddello ku sameeyey qaar ka mida qodobbada dastuurka.

Dr. Cabdiweli Maxamuud Gurey oo ah aqoonyahan iyo falanqeeye arrimaha Soomaaliya ayaa sheegay in wax badan oo isbaddel ka muuqdo Madaxweyne Deni. 

“Waxaad mooddaa in wax badan oo is biirsaday ay arrintan keentay marka ugu horreysa waxa weeye dhammaan reer Puntland ha ahaato ama Soomaali fara badan ha ahaato ama beesha caalamka ha noqoto, waa qasab baad mooddaa aragtida dhisantay shirar badanuu Deni galay tallooyinku ma yara waxay maraysaa ummadda Soomaaliyeed maanta mowqif loo baahan yahay in wax badan la xeeriyo Soomaaliya marxaladda ay ku jirto inay qayb ka tahay arrintan in maanta Deni yiraahdo in meel fagaare kula hadlo madaxda heshiisna uu ku baaqo,” ayuu yiri Gurey.

Muxuu wadahadalkani kaga duwan kuwii hore?

Sida uu sheegay wasiiru-dowlaha madaxtooyada Puntland Cabdifitaax Maxamed Nuur, wadahadalka ayaa ah mid ay Puntland doonayso in gole furan ay ku garnaqsadaan balse ay horreyba u sheeegeen inay wada hadal diyaar u yihiin. 

“Dadka Puntland iyo mamaulkooda oo madaxwyenuhu ugu horreeyo waxay marwalba diyaar u ahaayeen taarikhiyan isku soo dhawaansha, danta dadka Soomaaliyeed oo meel looga soo wada jeensado gaar ahaan xilliyada ad-adag. Ayay haddana diyaar u tahay inay gogoshaas fidiso oo aayaha dalka la wada tashado,” ayuu yiri wasiir Cabdifitaax.

Mar la waydiisay cida ka qayb galaysa wadahadalan ay ku baaqeen Puntland iyo waxa ay kaga duwan yihiin kuwii la midka ahaa ee horrey madaxdoodu u sheegay inay wadahalo diyaar u yihiin.

“Waxa cusub waa in ummadda Soomaaliyeed uu u soo bandhigay oo yiri dadka Soomaaliyeed qayb ha ka qaateen aqoonyahanka, siyaasiyiinta, u dhaqdhaqayaasha, culimada, ganacstada Soomaaliyeed ayuu madaxweynuhu hadda u soo bandhigay inay gacanta la galaan,” ayuu intaa ku daray Cabdifitaax.

Balse Dr. Cabdiweli Maxamuud Gurey, oo horreyna murashax madaxweyne Puntland soo noqday ayaa qaba in culaysyada waxgaradka gudaha ee Puntland iyo beesha caalamka ay halkan soo gaarsiiyeen wax badan.

Mar la weydiiyey wasiiru dowlaha golaha ay doonayaan in lagu wada hadlo cida ka garnaqaysa kuwa ay yihiin Soomaali iyo shisheeya ayuu yiri, “waa arrin farsamo marka wada xaajood la samaynayo laakiin hadda ka hor dhacayo waxa waa iska farsamo. Laakiin mabda’u waa wadahadalkii diyaar loo yahay.” 

Puntland ayaan ka qayb galin dhowrkii shir ee ay yeesheen madaxda wadatashiga Qaran oo ka dhacay Muqdisho, sababta madashaas ay ugu garnaqsan waayeen la weydiiyey wasiiru dowlada Madaxtoyada Puntland Cabdifitaax wuxuu sheegay “inaysan jirin wax la taaban karo oo ka soo baxay.” 

Dhowrkii toddobaad ee la soo dhaafay waxaa magaalada Garoowe gaaryey wufuud ka kala socota beesha caalamka oo kulamo la qaadanayey Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdillaahi Deni. 

Sida uu qabo Dr. Gurey, waxaa suura gal ah in kulamadaasi ay wax ku biiriyeen in Puntland ka soo dhawaato sidii hore. 

Puntland iyo dowladda federalka ayaa xiriirkoodu xumaaday bilo uun ka dib mudda-xileedkeeda.

New York 25ka Sebteembar 2024 Wasiirka arrimaha dibadda dowladda federaalka Soomaaliya danjire Axmed Macalim Fiqi oo ku sugan magaalada New York ee dalka Mareykanka ayaa kulan xasaasi ah la qaatay xoghayaha Guud ee INTERPOL Jürgen Stock.

Kulanka ayaa waxay labada masuul uga hadleen xoojinta doorka Soomaaliya ee dagaalka ka dhanka ah dambiyada caalamiga ah iyo argagixisada. Soomaaliya oo ah difaac koowaad, ayaa door muhiim ah ka ciyaarta ka hortagga in khatarahan ay ku fidaan gobolka iyo caalamka intiisa kale.

Intii lagu guda jiray kulanka, wasiir Fiqi wuxuu carabka ku adkeeyay baahida loo qabo in si wadajir ah loola shaqeeyo INTERPOL si loo xoojiyo awoodda booliska Soomaaliya ee la dagaallanka argagixisada, dembiyada internetka iyo ka ganacsiga sharci darrada ah ee hubka.

Waxa uu sidoo kale tilmaamay horumarka ay Soomaaliya ka gaartay maaraynta hubka, taasoo sababtay in laga qaado cunaqabatayntii hubka ee mudada dheer jirtay, taas oo guul weyn u ah sugidda amniga adduunka oo idil.

Xoghayaha guud ee INTERPOL Jürgen Stock ayaa bogaadiyay horumarka ay Booliska Soomaaliyeed ka gaareen la dagaallanka dambiyada abaabulan.

Sidoo kale wuxuu ballan-qaaday inay sii xoojin doonaan wada-shaqeynta laamaha amniga Soomaaliya, gaar ahaan booliska, si kor loogu qaado awooddooda dagaalka ka dhanka ah dambiyada caalamiga ah.

Wasiir Fiqi waxa kale oo uu soo bandhigay mudnaanta istaraatiijiyadeed ee Soomaaliya ee sanadaha soo socda, isagoo diiradda saaray iskaashiga dhinaca amniga.

WARARKA MAANTA 24ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Jimco kasta MaxMadxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye” uga soo dhex qayliyaa salaada Jimcaha? Maxay tahay sababta ay Dowladda #Soomaaliya u rabto inay maamusho Dowlad Koonfur Galbeed Iyo Dowlad #Puntland? Maxayse tahay sababta aysan Dowladda #Soomaaliya u rabin inay u maamusho Dowlad #Somaliland ee rabta ayadoo qabiil ahaan ah in dalka la kala gooyo? Maxuuse u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxaa ka qaylisiiyey Dowladda #PuntlandState iyo Madaxweyneheeda? Ha Wiqleyso! 

Khaatumo State 24ka Sebteembar 2024 Maamulka ku meel gaarka ah ee SSC Khaatumo ayaa si kulul uga horyimid talaabo uu qaaday maamulka Puntland. Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta maamulka SSC Khaatumo Najiib Barkhadle Warsame ayaa xadgudub iyo meel ka dhac ku tilmaamay in Puntland ay sheegato qeybo ka mid ah dhulka SSC Khaatumo.

”Waa wax aan sinaba loo aqbali karin, in maamulka aanu deriska nahay ee Puntland, uu sheegto dhulka Dowladda SSC-Khaatumo qaar ka mid ah, waa xad-gudub iyo meel kadhac dawladda SSC-Khatumo ay uga digayso maamulka Puntland” ayuu yiri Wasiirka Warfaafinta SSC Khaatumo Najiib Barkhadle Warsame.

Wasiir Warfaafinta SSC Khaatumo ayaa sidoo kale uga digay hay’adaha arintaan ka qayb qaadanaya iney ka fogaadaan wax walba oo keeni kara khatar amni oo ka dhalan karta murun dhuleed, wuxuuna xusay in SSC Khaatumo ay diyaar u tahay inay difaacato dhulkeeda iyo dadka degan.

Hadalkan kasoo yeeray Wasiir Najiib Barkhadle Warsame ayaa kusoo aadaya, iyadoo Puntland ay qorsheyneyso iney ka hirgelineyso qaybo ka mid ah Sool iyo Cayn Mashaariic ay ka heshay dowlada Jarmalka, taasoo ay fulineyso Hay’adda Uniceif ee Soomaaliya.

Muqdisho 24ka Sebteembar 2024 Waxaa habeen hore waddooyinka magaalada Muqdisho lagu arkay gaadiid ciidan oo sida hubka noocyadiisa kala duwan, sida ay muujinayaan muuqaalada ay duubeen dadkii ku sugnaa hareeraha laamiga oo lagu baahiyay baraha bulshada.

Masawirada iyo muuqaalada qaar ayaa laga arkayay qaar kamid ah hubkii sida wararku ay sheegeen ay dawladda Soomaaliya ka heshay dalka Masar oo uu ka mid yahay madfac uu jiidayo gaari.

Kornayl Cabdullahi Cali Macow oo ka faallooda arimaha ammaanka iyo ciidamada ayaa sheegay “in qoriga la jiidayay uu yahay nuuc ka mid ah waxa loo yaqaano madaafiicda goobta ama Howitzer waxaana adeegsada ciidamada difaaca”.

Korneylku waxa uu sheegay in dowladdii dhexe ay lahaan jireen hubkaan iyo kuwo ka waaweyn balse haatan ay u muuqato in Soomaaliya ay dib usoo celineyso awoodeedii dhanka ciidamada iyo hubka.

Dakadda magaalada Muqdisho ayaa illaa shalay xirneyd iyada oo aysan dowladdu sheegin sababaha ay u xirneyd, balse waxaa jiray warar sheegaya in shalay dekedda uu ku soo xirtay markab siday hubkii la mariyay waddooyinka Muqdisho.

Warbaahinta gudaha iyo kuwa dibadda ayaa aad u hadal hayay hubka la soo galiyay gudaha Soomaaliya, ee sida la sheegay laga soo dajiyay dekedda Muqdisho.

Warbaahinta qaar ayaa baahisay in hubkaan laga soo dajiyay markab laga leeyahay dalka Masar.

Muddooyinkaan danbe waxaa sii xoogaysanayay xiriirka u dhaxeeya Soomaaliya iyo Masar, dhawaan ayayna ahayd markii diyaarad ka timid Qaahira taas oo siday hub iyo ciidan ay ka soo dagtay garoonka magaalada Muqdisho.

Dalalka Soomaaliya iyo Masar ayaana heshiis amni waxa ay kala saxiixdeen bishii Agoosto ee sanadkaan.

Hubka haatan laga soo dajiyay Muqdisho ee ka yimid dalka masar ayaa noqonayaa kii labaad iyadoona kan shalay soo gaaray Soomaaliya uu yahay mid ka duwan kii hore marka loo eego noocyada uu ka koobnaa oo ay ku jireen kuwo waaweyn.

Dowladaha Soomaaliya iyo Masar si faahfaasan ugama aysan hadlin hubkaan iyo kuwii ka horeeyay ee Muqdisho soo gaarayay.

Waxaa jira walaac ay muujineyso Itoobiya kaas oo ku aadan hubka kala duwan ee ka soo dagay dakadda Muqdisho, waxa ay sidoo kale dhowr jeer oo hore eedeyn iyo dhaliil u jeediyeen dalka Masar.

Itoobiya iyo Masar ayaa sanado badan isku qilaafsan biyo xireenka wabiga Niil.

Somaliland oo ka duuleysa heshiiska u dhaxeeya Soomaaliya iyo Masar iyo xiisadda taagan haatan ayaa sheegtay in dalkeeda ay ka saareyso muwaadiniinta dalka Masar, waxaana u badan macalimiin wax ka dhiga iskuulada Soomaaliland.

Dhanka kale Somaliland ayaa sheegtay in ay ka walaac santahay hubka soo gaaray Muqdisho, waxa ayna ku tilmaamtay “in hubkaas uu gacanta u galikaro kooxaha xiriirka la leh Al-qaacida oo ay kamid yihiin kooxda Al-shabaab sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda ee Somaliland”.

Warbaahinta dalka Masar ayaa baahiyay in safaaradda Masar ee Muqdisho ay uga digtay muwaadiniinteeda inay u safraan Somaliland, sababo la xidhiidha xaaladda ammaan ee gobolka.

Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa sidoo kale waxaa soo kala dhex galay khilaaf weyn kadib markii Addis Abab ay heshiis is-afgarad ah la saxiixatay Somaliland oo ah jamhuuriyad iskeed madax banaani ugu dhawaaqday.

Ma ahan markii ugu horeysay oo la sheego in hub laga soo dejiyay dekeda Muqdisho kaas oo ka yimid dalka Masar, sida ay sheegeyso wakaaladda wararka ee Reuters.

Waa markii labaad oo hub si rasmi ah loo soo geliyo dalka, tan iyo markii sanadkii hore laga qaaday cunaqabateynta hubka ee Soomaaliya saarneyd muddo dheer.

Ku lug lahaanshaha Masar ee khilaafka Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa xiisad ka abuuray gobolka, waxaana Somaliland oo heshiis is afgarad ah la gashay Itoobiya ay xirtay xaruntii dhaqanka iyo maktabadda Masar ee dhulkeeda.

Soomaaliya ayaa bilo ka hor eriday safiirkii Itoobiya, waxayna Itoobiya ka codsatay in ay diido heshiiska ay la gashay Somaliland, kaas oo ay ku sheegtay in uu ka hor imanayo madax-banaanideeda.

Isha: BBC

New Tork 24ka Sebteembar 2024 Waxaa maanta magaalada New York ee dalka Mareykanka ka furmaya kalfadhiga 79-aad ee Golaha Guud ee QM oo ah shirka diblomaasiyadeed ee ugu weyn ee dunida.

Shirka oo socon doona 24-ka ilaa 30-ka bishaan, waxaa furaya xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres, waxaana shir guddoomin doona madaxweynaha Cameroon Philemon Yong.

Shirkan ayaa waxaa sanadkan khudbad ka jeedin doona 76 madaxweyne, afar madaxweyne ku-xigeen, labo amiir, 42 ra’iisul wasaare, 9 ra’iisul wasaare ku-xigeen, 54 wasiir, hal wasiir ku-xigeen iyo lix kale oo ergo ah

Halku dhegga sanadkan ee kalfadhiga golaha loo dhan yahay ee QM, ayaa ku saabsan in aan “cidna laga tagin” oo si wadajir ah caalamku uga wada shaqeeyo horumarinta nabadda, xaqiijinta horumar waara iyo ilaalinta sharafta bini’aadamka jiilalka maanta iyo kuwa mustaqbalka.

Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan, Amiirka Qatar Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani iyo Madaxweynaha Koonfur Afrika Cyril Ramaphosa ayaa ku jira madaxda khudbadahooda jeedin doonta maanta.

Soomaaliya-na waxaa ku metelaya ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre, oo isagu ka hadli doona doorka muhiimka ah ee qaaradda Afrika ee dejinta ajendayaasha caalamiga, iyadoo si gaar ah xoogga loo saari doono ahmiyadda midnimada iyo kala duwanaanshaha oo aas-aas u ah helitaanka nabad iyo horumar waara.

Shirkan oo sanadle ah ayaa sidoo kale waxaa la filayaa in hogaamiyayaasha ay yeeshaan wada-tashiyo ku saabsan arrimo kala duwan iyo kulamo gaar-gaar ah oo quseeya danaha dalalkooda.

New Tork 24ka Sebteembar 2024  Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo ku sugan xarunta Qaramada Midoobay ee New York ayaa halkaasi ka wada kulamo uu la yeelanayo masuuliyiin kala duwan.

Ra’iisul wasaarah ayaa kulan muhiim ah la qaatay Amiirka leh dhaxalka dalka Kuwait, Sheekh Sabaax Khaalid Al-Hamad Al-Mubarak, kaasi oo isna New York uga qayb-galaya shirka Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay.

Ra’iisul Wasaaraha iyo Amiirka ayaa waxay kulankooda uga wada-hadleen xoojinta cilaaqaadka iyo iskaashiga taariikhiga ah ee u dhaxeeya labada waddan ee walaalaha ah ee Soomaaliya iyo Kuwait, iyadoo Amiirka uu bogaadiyay horumarka ay Soomaaliya ka sameysay dhinacyada amniga, siyaasadda iyo dhaqaalaha.

Sidoo kale ra’iisul wasaaraha ayaa la kulmay danjiraha Mareykanka ee Qaramada Midoobay, Ambassador Linda Thomas-Greenfield, oo ay ka wada-hadleen xoojinta xiriirka iyo iskaashiga ka dhaxeeya labada dal Soomaaliya iyo Mareykanka.

Ra’iisul wasaaraha ayaa sidoo kale waxa uu kulan doceed la qaatay madaxweynaha golaha hoggaanka Jamhuuriyadda Yemen Dr Rashad Maxamed Al – Alimi.

Kulan doceedka ayey ra’iisul wasaaraha iyo madaxweynaha uga wada-hadleen adkeynta xiriirka iyo iskaashiga u dhaxeeya labada waddan ee walaalaha ah ee Soomaaliya iyo Yemen.

Kukanka ayaa intii socday waxay labada masuul diirada ku saareen sidii labada dowladood ay isaga kaashan lahaayeen horumarinta nabadda iyo aminga gobolka gaar ahaan marinka Badda Cas.

Wafdiga Yemen ayaa Soomaaliya ka codsaday in sanadka dambe 2025 marka ay la wareegto xubinnimada Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay in Soomaaliya ay gacan ka geysato xasillinta colaadda Yemen iyo sidii amni buuxa ay u heli lahaayeen shacabka Yemen.

Dhinaca Soomaaliya ayaa kulanka ku dalbatay in dowladda Yemen ay xoogga saarto adkeynta amniga soohdimaha u dhaxeeya labada dal, si aanay ugu suurta-gelin kooxaha argagixisada ah in saanad u soo gudbiyaan dhinaca Soomaaliya.

Muqdisho 24ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay in mas’uul ka tirsan dowladda federaalka Soomaaliya uu u gefo dad Soomaaliyeed, uuna Soomalinimada ka saaro.

Saciid Deni ayaa arrintan ku macneeyay khatar kale oo kusoo korortay Soomaaliya, isagoo dowladda Xasan Sheekh ku dhaliilay sida aysan illaa hadda tallaabo uga qaadin mas’uulka ka tirsan dowladdiisa ee u gefay beel Soomaaliyeed.

“Waxaa soo kordhay dhaqan cusub oo ah in Soomaalinimada la iska saarayo, waxaan aad uga xumahay mas’uul dowladeed oo qowmiyad dhan u gafay in aan tallaabo laga qaadin,” ayuu yiri madaxweyne Saciid Cabdullaahi Deni.

Waxa uu intaas kusii daray “Waa arrin ugub ah oo tallo u baahan, una baahan in kor loo sheego. Waxaan ku waafaqsanahay walwalka ay dad badan ka qabaan jihada Soomaaliya u socoto iyo Geeska Afrika. ”

Sidoo kale waxa uu si weyn u dhaliilay hab hogaaminta madaxweyne Xasan Sheekh, isagoo muujiyay walaaca uu ka qabo jihada ay Soomaaliya u socoto, oo uu sheegay inay tahay jiho khatar ah oo keeni karta meel aan laga soo kaban karin.

“Waa jiho abuuri karta kala qeybsanaan bulsho uu Ilaahay siiyay waxkasta oo bini’aadam ku midoobo, hadey tahay luuqad, diin, isir iyo wax walba oo bini’aadam ku midoobi lahaayeen, haddana waxaa muuqaneysa in 30 sano bulshadaas isku keeni la’nahay oo ay kala fog tahay.”

Dhawaan ayey aheyd markii agaasimaha wasaaradda gaadiidka iyo duulista Soomaaliya Bashiir Macallin Cali uu warbaahinta ka sheegay hadal ay si weyn uga caroodeen reer Koonfur Galbeed.

Agaasimaha ayaa markaas ilmo Itoobiyaan ah ku tilmaamay bulshada Soomaaliyeed ee ku dhaqan Koonfur Galbeed, taas oo si weyn looga qeyliyay, maadaama ay tahay mid dhaawaceyso midnimada dalka.

Masar 24ka Sebteembar 2024  Dowladda Masar ayaa war rasmi ah kasoo saartay hub iyo saanad ciidan oo shalay ay soo gaarsiisay magaalada Muqdisho.

Masar ayaa xaqiijisay inay Soomaaliya keentay kaalmo military oo looga gol leeyahay in lagu xoojiyo awoodda ciidamada Soomaaliya, xilli ay labada dhinac gaareen heshiis iskaashi oo dhanka difaaca ah.

“Waxaa Muqdisho gaaray shixnad kaalmo military oo loogu tala galay in lagu xoojiyo awoodda ciidanka Soomaaliya, iyada oo laga amba qaadayo taageerada Masar ee lagu xaqiijinayo xasiloonida Soomaaliya, la dagaalanka aragagixisada iyo ilaalinta midnimada dhuleed ee Soomaaliya,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda ee Masar.

Sidoo kale waxaa qoraalka Masar lagu sheegay in kaalmadan milateri ay tahay mid lagu fulinayo heshiiska iskaashi ee labada dal iyo dadaallada Soomaaliya oo amni ah.

Bayaanka Masar ayaa imanaya saacado un kadib markii uu dekedda Muqdisho kusoo xirtay markab dagaal oo siday hub iyo saanad ciidan oo kala duwan oo Masar ugu tala-gashay ciidamada xoogga dalka.

Muddooyinkan dambe waxaa sii xoogaysanayay xiriirka u dhaxeeya Soomaaliya iyo Masar, iyada oo dhawaan un aheyd markii diyaarad ka timid Qaahira oo siday hub iyo ciidan ay ka soo dagtay garoonka magaalada Muqdisho.

Hubka haatan laga soo dajiyay Muqdisho ee ka yimid Masar ayaa noqonayaa kii labaad, iyadoo kan shalay soo gaaray Soomaaliya uu yahay mid ka duwan kii hore marka loo eego noocyada uu ka kooban yahay oo ay ku jireen kuwo waaweyn.

Muqdisho 24ka Sebteembar 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maalmo kahor ku baaqay inay dadka Soomaaliyeed ka fogaadaan hadallada qabyaaladda ku dheehan tahay, kuwaas oo sii kala fogeynaya shacabka, faa’iidoona siinaya cadowga.

Hadalka madaxweynaha ayaa daba socda kadib markii dad isaga ku xisaab ah ay qabiileeyeen difaaci dalka, kadibna ay ku hanjabeen inay xildhibaanno deegaan gaar ah metala guryahooda ugu dhici doonaan.

Jawaab celintii ay dhinaca kale ka bixiyeen arrintaan ayaa buuq qabiil abuurtay. Fariinta madaxweynaha waxay aheyd baaq waxayna aheyd mid loo baahna, laakiin dad badan oo Soomaaliyeed ayaa kalmada madaxweynaha mid kale oo dhab agdhigtay.

Qofka madaxda ah ee qabyaalad diidka ah waxaa laga rabaa inay taasi ka muuqato xukunkiisa iyo dhaqankiisa. Laba qabyaalad ayaa taalla Soomaaliya, mid waa midda afka ee ka socoto baraha bulshada, midna waa tan xukunka madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha khudbadiisa Jimcihii kuma soo hadal qaadin hab xukunkiisa qabyaaladeysan, waana iska indho tiray, wuxuuna taas bedelkeed aad uga hadlay qabyaaladda ka socoto baraha bulshada.

Haddaba, Yaa daran qabyaaladda afka iyo midda qalinka?

Dabcan ma jiraan wax ka daran in nidaamka dowliga ah lagu dhex faafiyo qabyaalad iyo eex, taas oo umadda Soomaaliyeed usii kala fogMadaxweyne Xasan Sheekh waxaa muddo xileedkii hore lagu haystay, haddana lagu haystaa in aanay umadda Soomaaliyeed u sineyn oo reerkiisa hoose ku naas-nuujiyo xukunkii iyo dowladnimadii ka dhaxeysay umadda Soomaaliyeed.eynaysa si weyn. Qabiil iyo qabyaalad farqi ayaa u dhaxeeya.

Qandaraasyada ay dowladdiisa bixisay illaa iyo hadda wuxuu madaxweynaha ku taxay reerkiisa hoose. Shaqaalihii ugu badnaa ee la qoray tan iyo markii uu xukunka kusoo laabtay wuxuu 80% siiyay reerkiisa hoose.

Sidoo kale la-taliyeyaashi ugu badnaa ee madaxweynaha magacaabay waa isku dhari, ciidankii ugu badnaa ee waayahan uu qoreyna waxa uu ka qoray beeshiisa hoose, haddana isla madaxweynahaas ayaa dadka uga digaya qabyaalad.

Xasan Sheekh waxaa hortaalla inuu iswaafajiyo ficilkiisa hoggaamineed iyo farriimihiisa. Dadka Soomaalidu hadda waxay soo gaareen marxalad aanay wax walba oo hadal ah sidiisa u qaadaneyn oo ay eegayaan waxa ka dhab ah ama hab-dhaqanka qofka hadlaya.

Si ay dadka Soomaaliyeed dhab ugu qaatan hadalka madaxweyne Xasan Sheekh waa inuu marka hore hakiyaa madaxweynaha hakiyaa qabyaalada iyo eexda ka dhex jirta dowladdiisa ayey leeyihiin dadka Soomaaliyeed ee liqi waayey farriintii Jimcihii ee madaxweyne Xasan Sheekh, iyaga oo dhinaca kale xogagaal u ah waxa ka dhex socda dowladdiisa.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo inkasta oo wax badan ka haleeyay dowladnimada Soomaaliya, haddana weligiis laguma eedeyn inuu yahay siyaasi reerkiisa u boobay dowladnimaddii umadda ka dhaxeysay.

Soomaaliya waxay u baahan tahay inay shacabka qabyaaladda afka ah dhaafan, madaxduna qabyaaladda qalinka dhaafto.

Muqdisho 24ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa ku dhowaaqay inuu diyaar u yahay inuu wada-hadal la furo dowladda federaalka Soomaaliya, oo haatan uu kala dhaxeeyo khilaaf xooggan.

Madaxweyne Deni oo khudbad ka jeediyay shir sanadeedka nabadda ee PDRC ayaa waxa kale oo uu sheegay in Puntland ay dood adag qabto oo ay rabto in lagu fallan-qeeyo meel fagaare ah, ayna garsoorayaal ka noqdaan dadka Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu xusay in haddii ay Puntland khaldan tahay laga qanciyo, balse haddii ay saxan tahay laga garaabo mowqifkeeda, xilli ay meel xasaasi ah mareyso xiisadda maamulka kala dhaxeysa dowladda dhexe.

Deni ayaa waxa oo uu tilmaamay in Puntland diyaar u tahay in ay maal-geliso wada-hadallada uu ku dhowaaqay, kuwaas oo uu sharuud uga dhigay inay ka dhacaan fagaare ay marqaati ka tahay Soomaalida.

“Odayaal aan arkay waxaa u sheegay in Puntland ay diyaar tahay doodna ay qabto, waliba ay jeceshay in meel fagaare ah lagu wada hadlo, qol qarsoodi ah aanu aheyn, haddaan khaldanahay in nala qabto, haddaan sax sannahay in nala ayido,” ayuu yiri Saciid Deni.

Sidoo kale waxa uu ka digay madaxweynaha Puntland in haddii xaaladda taagan wax laga qaban in Soomaaliya lagu kala tagi karo, isaga oo tusaale ahaan u soo qaatay Somaliland, oo ayadu in ka badan 30 sanno ku dooHadalkan ayaa imanaya xilli uu halkiisi yahay khilaafka u dhaxeeya madaxweyne Xasan Sheekh iyo Saciid Deni, iyada oo ay meesha ka baxday wada-shaqeyntii dowliga aheyd ee labada heer, islamarkaana ay Puntland sheegtay inay u dhaqmeyso sidii dowlad madax-banaan.deysa inay tahay dal madax-banaan.

WARARKA MAANTA 23ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa dalka diiday inuu ciidan yeesho Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay dastuurka dalka Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay lada aqal iyo xukuummadda wadashaqayso Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqday Madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa shaqaallo ka dhisay rag Shabaab ah? Ha Wiqleyso! 

Masar 23ka Sebteembar 2024  Masar ayaa soo saartay wargalin degdeg ah oo ku aaddan dhammaan muwaadiniinta Masar ee ku sugan Somaliland inay si degdeg ah uga baxaan halkaas iyadoo ku sababaysay xaaladda ammaan ee ka sii daraysa. War-saxaafadeed lagu daabacay wakaaladaha wararka ee Masar, ayaa muwaadiniinta loogu baaqay inay sida ugu dhakhsaha badan uga dhoofaan madaarka Hargeysa.

“Dhammaan muwaadiniinta Masar waxaan ka codsanaynaa in aanay u safrin Somaliland, iyadoo la eegayo saamaynta amni-darrada ku leedahay ammaankooda,” ayaa lagu yidhi qoraal ka soo baxay safaaradda Masar ee Soomaaliya.

Warkan ayaa ku soo beegmay iyadoo ay cirka isku sii shareerayso xiisadda ka taagan Geeska Afrika, ka dib heshiis muran badan dhaliyay oo ay bishii January ay kala saxeexdeen Somaliland iyo Itoobiya.

Bishii Agoosto, Masar iyo Soomaaliya waxay sii xoojiyeen xiriirkooda ciidan iyagoo saxiixay nidaamka iskaashiga difaaca. Madaxweynaha Masar Abdel Fattah El-Sisi ayaa xaqiijiyay in Masar ay taageereyso madax banaanida Soomaaliya. “Soomaaliya waa xubin madaxbanaan oo ka tirsan Jaamacadda Carabta, waxaana ku garab taagannahay sidii aan u sugi lahayn amnigooda,” ayuu ku dhawaaqay madaxweynaha Masar.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa si cad u dhaliilay faragelinta Itoobiya ee Somaliland, isagoo ku eedeeyay Addis Ababa inay ku xad-gudubtay madax-bannaanida Soomaaliya.

Srilandka 23ka Sebteembar 2024 Anura Kumara Dissanayake oo ah siyaasi u janjeera fikirka Maarkiisamka ayaa ku guuleystay doorashadi madaxtinimo ee Sabtidi ka dhacday dalka Sri Lanka, sidaasi waxaa shaaciyay Axaddii guddiga doorashada.

Shacabka Sri Lanka ayaa gees isaga riixay siyaasiyiinti hore ee wajiga u ahaa dowladihi dhawaa, kuwaas oo ay u arkeen in ay dalkaasi dhaca koofurta Aasiya ay ku riixeen qalalaasihi dhaqaale ee aadka u xumaa.

Dissanayake, oo aad u taageera dabaqadda shaqeysa isla markaana kasoo horjeeday siyaasiyiinta af-miishaarrada ee caanka ahaa, ayaa taageero lixaad leh ka helay dhalinyarada taas oo soo dadajisay guusha uu ka gaaray doorashada.

Wuxuu ka badiyay hoggaamiyaha mucaaridka Sajith Premadasa iyo madaxweynaha xilka kasii dagaya Ranil Wickremesinghe, kaas oo kursiga ku fariistay laba sano ka hor ka gadaal marki ay Sri Lanka gunta u gashay qalalaase dhaqaale oo aad u daran.

Ku dhawaad 6 milyan oo cod ayuu ka helay codadki la dhiibtay sida ay shaaciyeen guddiga doorashada. Shaqada ugu weyn ee hortaalla ayaa ah xasilinta dhaqaalaha aanan wali soo kaban ee dalka Sri Lanka.

Muqdisho 23ka Sebteembar 2024  Ilo wareedyo ku sugan Dekadda weyn ee magaalada Muqdisho ayaa Caasimada Online u xaqiijiyey in xalay Dowladda Soomaaliya ay la soo degtay Markab sida Hub aad u badan oo nooc walba isugu jira.

Hubka waxaa keenay Markab nooca dagaalka ah oo ka yimid dalka Masar, waxaana lagu daad gureeyay gaadiid waa weyn oo nooca ciidanka qaada ah, kaas oo dowladda Soomaaliya ay leedahay.

Hubkaan ayaa wararka qaar waxay sheegayaan in dowladda Masar ay siisay Soomaaliya, halka wararka qaar ay sheegayaan in Soomaaliya ay soo iibsatay hubkaan.

Wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya ayaa loo daad gureeyey hubkaan laga soo dejiyey dekedda Muqdisho.

Wadada ka baxda Dekadda Muqdisho illaa inta laga gaarayo wasaaradda Gaashaandhigga ayaa caawa la xiray, waxaana marayey kaliya gaadiidkii hubka siday.

Weli wax war ah kama soo saarin Dowladda Soomaaliya hubkaan dalka la keenay iyo qorshaha ay ka damacsan tahay, balse waxaa jirta saansaan dagaal.

Dowladda Soomaaliya ayaa isku diyaarineysa inay ka jawaabto daandaansiga Itoobiya, hadii uu isku bedelo gacan ka hadal, waxaana jira dowladda cadeeyey in Soomaaliya ay ku garab taagan yihiin hiilo militery.

Sidoo kale hubkaan ayaa dowladda Soomaaliya ka saacidaya inay ka adkaato kooxaha Khawaarijta ah ee ka dagaalama gudaha dalka, kuwaas oo ka daran cadowga shisheeye ee dalkaan uu leeyahay.

Muqdisho 23ka Sebteembar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo xalay ka dhacay magaalo xeebeedka Baraawe ee gobolka Shabeelaha Hoose, kaas oo lagu soo qabtay xubin ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Howlgal ay iska kaashadeen ciidamada NISA, qaybta Koonfur Galbeed iyo kuwa Xoogga dalka oo ka dhacay halkaas ayaa lagu soo qabtay ninkan oo ku howlanaa diyaarinta weerar qarax ah.

Saraakiisha horkaceysay howlgalka ayaa shaaca ka qaaday in ninka lasoo qabtay uu qarax miino ku aasayay gudaha magaalada, balse ay kortageen, kadibna ay gacanta ku dhigeen.

Sidoo kale waxa ay sheegeen in ujeedkiisa uu ahaa in qaraxaas uu ku dhibaateeyo shacabka iyo ciidamada ammaanka ee ku sugan halkaasi.

Laamaha amniga ayaa sidoo kale sheegay in weli baaris ay ku hayaan eedeysanaha, isla markaana ay ku wareejin doonaan hay’adaha ku shaqada leh, si looga qaado tallaabo sharciga waafaqsan.

Howlgalkan ka dhacay Baraawe ayaa qayb ka ah dadaallada lagu xaqiijinayo amniga magaaladaasi oo ah caasimada rasmiga ah ee Koonfur Galbeed.

Shabeelaha Hoose, Baay iyo Bakool ayaa waxaa haatan ka soconayo guluf dagaal oo ka dhan ah Al-Shabaab, waxaana iska kaashanaya ciidamada dowladda iyo Daraawiishta Koonfur Galbeed.

Muqdisho 23ka Sebteembar 2024 Wasiirka wasaaradda gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) oo qoraal kooban soo saaray ayaa ka hadlay imaatinka Masar oo si toos ah usoo caga dhigtay gudaha Soomaaliya, xilli ay taagan tahay xiisad culus oo u dhexeyso dowladda federaalka & Itoobiya oo ka dhalatay heshiiska badda.

Wasiir Jaamac ayaa shaaca ka qaaday in Soomaaliya ay tahay dal xor ah, isla markaana cid kale aysan u daba fariisan doonin arrimaheeda gaarka ah.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in dalka ay doonto ay la macaaleyso, ayna kasoo gudubtay marxaladdii wax loo meerin jiray sida uu hadalka u dhigay.

“Soomaaliya waxay ka gudubtey marxaladii la dhihi jirey cidaad la macaamileyso waa inaan anagu raali ka nahay” ayuu qoraalkiisa ku yiri wasiir Cabdulqaadir Maxamed Nuur.

Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in dowladda federaalka ay iyadu leedahay go’aanka xulashada dalka ay la macaalimeyso, Masarna ay iyadu dooratay, sidaaasna ay ku timid Soomaaliya.

“Danteena anagaa naqaana, sokeeyaheena iyo shisheeyaheena anagaa kala xulaneyno. Gobanimo!” ayuu mar kale yiri wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo xalay dekedda Muqdisho uu soo gaaray markab siday hub culus oo ka yimid Masar, kaas oo baabuur waawayn looga soo daabulay, waxaana la geeyay wasaaradda gaashaandhigga iyo meelaha kale ee lagu kaydiyo hubka dowladda.

Tallaabooyinkan ayaa sii hurinayo xiisadda ka taagan gobolka Geeska Afrika, iyada oo haatan laga digayo in Soomaaliya ay ku dagaalamayaan dowladaha Itoobiya iyo Masar.

Muqdisho 23ka Sebteembar 2024 Guddoomiyaha maxkamadda darajada koowaad ee ciidamada qalabka sida, Mudane Xasan Cali Nuur Shuute oo ka hadlay kulan xasaasi ah oo ka dhacay magaalada Muqdisho ayaa ficil u beddalay go’aankii madaxweynaha ee ku aadanaa hubka sharci darrada ah ee lagu dhex haysto gudaha caasimada.

Shuute oo digniinta madaxweynaha sideeda u qaatay ayaa sheegay in maxkamad lasoo taagi doonno cid weliba oo faraha kula jirto hub sharci darro ah.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in ka maxkamad ahaan ay diyaariyeen xubno la shaqeeya ciidamada ammaanka oo marka lala wadaago xogta soo jaraya waaranka u ogolaanaya in la geli karo guryaha ama goobaha hubka lagu hayo.

Guddoomiyaa maxkamadda ciidamada ayaa sidoo kale uga digay saraakiisha dowladda inay arrintan qayb ka noqdaan, isla markaana iyaga oo laga faa’iideysanayo darajaooda aan loo dhiiban karin hub, haddii ay taasi dhacdana ay tallaabo cad ka qaadi doonaan sarkaalkaasi.

“Waa dambi weyn in laga ganacsado hub, waa jariimo lid ku ah badqabka muwaadinka iyo badbaadada Dalka, waxaa kale oo dambi ah in iyada oo lagu gambanayo mas’uuliyad in hub lagu heysto guriga, ka garsoor Ciidan ahaan waxaa diyaar naga ah marka la fulinayo howlgalka ka dhanka ah hubka sharci darrada ah Xeer Ilaaliye” ayuu yiri Xasan Cali Nuur Shuute.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo Jimcihii lasoo dhaafay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo farriin digniin ah u diray cid kasta oo hub ku dhex haysata gudaha caasimada oo ay ku jiraan xubnaha mucaaradka, isaga oo sheegay in saq-dhexe la weerari doono guri kasta oo ay laamaha ammaanku ogaadaan inuu yaallo hub sharci darro ah.

WARARKA MAANTA 21ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’ Ugu ooyey/booyey kashifaada siraha iyo fashilka uu dalka ku haayo? Maxay tahay ceebta iyo fashilka weyn ee uu Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye” kala kulmay #Dowlad Gobaleedka Koonfur Galbeed Iyo Dowladda #Soomaaliya? Maxayse Dowlad Soomaaliya ugu guuldaraystay inay la wadashaqayso dowlad Gobaleedyada dalka ka jira? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Iyo Maxkammadda Dastuuriaga ah Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa xafiiska Raysal Wasaaraha ka dhigtay makhbiyo? Maxayse beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo siiso Dowladda Soomaaliya? 

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 21ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa digniin adag ka soo saaray ka ganacsiga hubka sharci darrada ah , isagoo hoosta ka xariiqay in dowladdu ay ka go’an tahay in tallaabo adag laga qaado dadka ku lugta leh.

Hadal uu madaxweynuhu ka jeediyay Khudbadii Salaadda Jimcaha ee Masjidka Villa Somalia, ayuu shacabka uga digay inaan lagu kadsoomin kaydinta iyo rarista hubka, wuxuuna kula dardaarmay inay ka fogaadaan ka ganacsiga hubka ee sharci darrada ah.

“Ha u ogolaanin in hubka lagu kaydiyo gurigaaga, ha ku dhex qaadin gaarigaaga, hana ka ganacsan hubka. Hadhow, shalaaydu kuma badbaadin doonto,” ayuu yiri madaxweynuhu.

Madaxweynaha ayaa si cad u sheegay in mas’uuliyiintu aysan ka waaban doonin fulinta sharciga, isagoo daboolka ka qaaday in ciidamada ammaanka ay heli doonaan amar xitaa haddii ay habeen tahay, si ay u baaraan guryaha looga shakiyo in lagu heysto hub sharci darro ah.

“Hadii ay ciidamada ammaanku ogaadaan in gurigaaga uu hub yaallo, waxay heli doonaan warqad maxkamadeed, xitaa 3-da subaxnimo, waxayna geli doonaan gurigaaga,”ayuu yidhi, isaga oo intaa ku daray in kuwa ku hawlan arrimahan oo kale ay luminayaan sharaftii iyo karaamadii ay bulshada ku dhex lahaayeen.

Hadalkiisa ayaa imaanaya iyadoo maalintii shalay gaadiid xamuul ah oo hub siday oo ka yimid dalka Ethiopia uu gaaray degaanada Puntland, arrintaas oo dowladda Soomaaliya ay camabaaraysay.

Muqdisho 21ka Sebteembar 2024 Ra’iisul Wasaarihii hore dalka Maxamed Xuseen Rooble, Wasiiro, Xildhibaano, Saraakiil iyo masuuliyiin kale ayaa maanta ka qayb galay kulan lagu dhiiragalinayay ciidamada ammaanka oo lagu qabtay degmada Kaxda ee Gobalka Banaadir.

Masuuliyiintaan oo ciidamada ammaanka ku maray qaar ka mid ah baraha ay ku hubiyaan dadka iyo daadiidka ayaa aad ugu boggaadiyay shaqada culus ee ciidamada qaranka ay u haayaan Shacabka Soomaaliyeed.

Masuuliyiinta maanta isugu tagtay Kaxda oo Rooble iyo wasiirka Gaashaandhigga ay ugu horeeyaan ayaa tilmaamay in ciidamada amniga ay har iyo habeenba u taagan sugida amniga Caasimadda, isla markaana ay ku guuleysteen inay amni ku soo dabaalaan Muqdisho.

“Socdaalkeena degmada Kaxda waxa uu cadeyn u yahay in Muqdisho amni tahay, qof walbana meesha uu rabo uu tagi karo, ku dalxiisa dalkiina oo taga daafaha magaalada, soo dega degmooyinka quruxda badan, kuna dhiirigeliya ciidamada qaranka shaqadaan quruxda badan ee naftooda ay u hureen,” ayuu yiri R/wasaarihii hore dalka Maxamed Xuseen Rooble.

Sidoo kale masuuliyiintaan waxaa kamid ahaa Wasiirka gaashanadhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) oo sheegay in dowladda Soomaaliya ay shaqo culus ka heyso sugidda amniga qaranka, isla markaana guulo waaweyn laga gaaray qorshihii lagu nabadeyn lahaa guud ahaan dalka.

“Magaalada Muqdisho iyo hareeraheeda waa nabad, dhawaana dalka oo dhan ayaa la isku furayaa, dowladda Soomaaliya waxaa ka go’an in qof kasta oo muwaadina, meel kasta oo uu joogo uu helo amni uu ku noolaado, waana gaari doonaa,” ayuu yiri Wasiir Jaamac.

Sidoo kale wasiirka ayaa sheegay in Muqdisho ay amnigaan ku heshay qorshaha dowladda iyo dadaalka ciidamada qaranka oo fogeeyey, siina eryanaya duurka fog kooxihii Khawaarijta ahaa ee dadka dhibaatey jiray.

“In dalkaan aan amni ku soo dabaalno waxaan ku gaari doonaa inaan dhiig badan u shubno, shacabka Soomaaliyeed-na ay nagu garab istaagaan,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Jaamac.

Muqdisho 21ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si adag uga hadlay aflagaadada baraha bulshada loo marsiiyo qabaa’ilka iyo siyaasiyiinta, kadib khudbad uu maanta ka jeediyey Masjidka Madaxtooyada Qaranka.

Xasan Sheekh ayaa maanta cadeeyey in dowladiisa aan laga difaacin baraha bulshada, isla markaana uusan raali ka aheyn in dadka Soomaaliyeed lasoo aflagaadeeyo.

“Walaalayaal hadalada xun hala joojiyo, waxaba ma tarto, waa aduunyo iyo aaqiro beel, nin siyaaasi ah oo dadka ka soo horjeeda aad u aflagaadeyso, waxaba uma tareyso,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa si cad u sheegay in siyaasadda aysan ugu jirin, isla markaana uusan jirin qof uu u wakiishay inuu soo aflagaadeeyo qofkii ka aragti duwan dowladda.

“Ma rabno, siyaasad iyo xukun noogama jiro inaad darteen dadka u aflagaadeysaan, qof walaal ah aflagaadadiisa darajo ku gaari meyno, cid aan howshaas u dirsanay ma jirto, hada kadib waxaan rabnaa qofkii horay dadka u caayi jiray inuu joojiyo, kii soo caayi rabayna uu ka waantoobo arrintaas,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xasan Sheekh.

Khudbadda Madaxweynaha waa dheereed, wuxuuna kaga hadlay arrimo badan, balse qeybtaan wuxuu diiradda ku saaray arrin dadka maankiisa ka guuxeysay muddo dheer, dowladii tiisa ka horeysana ay ku soo caana-maashay, waa ‘aflagaadeynta dadka ka soo hor jeeda siyaasadda xukuumadda.’

Kooxaha qabta shaqada uu Madaxweynuhu ka digay waxay xooganaayeen xiligii uu Farmaajo joogay xukunka, waxaana horay loogu bixiyey magaca CBB (Cayayaanka Baraha Bulshada) waxayna si abaabulan u aflagaadeeyaan siyaasiyiinta muujisa in aysan la dhacsaneyn siyaasadda xukuumadda markaas jirta.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa dadka Soomaaliyeed alle uga baryey inuu is jecleysiiyo oo xumaanta ka fogeeyo “dadka Soomaaliyeed isma necba, inta yar ee ku dhex jirtana beerkooda burcad allaha isku mariyo,” ayuu yiri, Xasan Sheekh loogama baran inuu maal-geliyo kooxaha CBB-da loo bixiyey.

Muqdisho 21ka Sebteembar 2024 Guddoomiyihii hore ee maamulka gobolka Banaadir, Taabit Cabdi Maxamed oo qoraal soo saaray ayaa ka falceliyay khudbaddii uu Jimcihii shalay jeediyay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, taas oo uu uga hadlay arrimo xasaasi ah oo ay ugu horreyso arrinta midnimada, isaga oo sidoo kale ummadda Soomaaliyeed ugu baaqay inay ka shaqeeyaan wanaagga iyo wadajirka dalka iyo dalka..

Taabit aya sheegay in marka hore madaxweynaha loog baahan yahay inuu qaado tallaabo la xiriirta kuwa aflagaadada gaystay eek a tirsan dowladdiisa, si loola xisaabtamo, maadaama uu gef ka dhacay, sida uu hadalka u dhigay.

“Madaxweyne haddii ficilkaagu khayr iyo wanaag yeesho dadkuna intaa iyo in la eg ka fillo, balse marka hore kuwa aflagaadada gaystay ee dowladdaada ka tirsan tallaabo ka qaad, markaas bay rummoobeysaa wanaagga isku kaashada, xumahana iska reeba” ayuu qoraalkiisa ku yiri duqii hore ee magaalada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay arrinta xakameynta hubka, isaga oo ka horyimid go’aanka Xasan Sheekh ee ah in saq-dhexe la weeraryo cid kasta oo haysata hub sharci darro ah, wuxuuna taasi beddelkeeda ku taliyay in la raaco habraaca iyo nidaamka loo dajiyay xakameynta hubka.

“Mida kale xakamaynta hubka habraac iyo nidaam dowladdeed soo ma lahan mise sagaal saac habeennimo in la is weerraro ayuu ka bilowdaa. In saqdhexe la isku duullo, duul baa ku jabay hortaa, dowladna laguma hagi karo” ayuu mar kale yiri Taabit.

Hadalkan aya kusoo aadayo, ayada oo shalay Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud uu si adag uga hadlay aflagaadada baraha bulshada loo marsiiyo qabaa’ilka iyo siyaasiyiinta, wuxuun cadeeyey in dowladiisa aan laga difaacin baraha bulshada, isla markaana uusan raali ka aheyn in dadka Soomaaliyeed lasoo aflagaadeeyo.

“Walaalayaal hadalada xun hala joojiyo, waxaba ma tarto, waa aduunyo iyo aaqiro beel, nin siyaaasi ah oo dadka ka soo horjeeda aad u aflagaadeyso, waxaba uma tareyso,” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa si cad u sheegay in siyaasadda aysan ugu jirin, isla markaana uusan jirin qof uu u wakiishay inuu soo aflagaadeeyo qofkii ka aragti duwan dowladda.

“Ma rabno, siyaasad iyo xukun noogama jiro inaad darteen dadka u aflagaadeysaan, qof walaal ah aflagaadadiisa darajo ku gaari meyno, cid aan howshaas u dirsanay ma jirto, hada kadib waxaan rabnaa qofkii horay dadka u caayi jiray inuu joojiyo, kii soo caayi rabayna uu ka waantoobo arrintaas,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xasan Sheekh.

Muqdisho  21ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya magaalada Muqdisho ayaa sheegaya in mar kale xaalad halis ah ay kasoo cusboonaatay degmada Kaaraan oo mar kamid ahayd degmooyinka ugu amniga xun ee gobolka Banaadir.

Ciyaal weero cusub ayaa dib uga soo baxay degmadan oo horay looga tirtiray kooxaha ciyaal weerada iyo sidoo kale burcadda hubeysan, kadib qorshe ay la timid dowladda.

Dadka deegaanka ayaa haatan ka cabanaya xaalad cusub oo kusoo korortay,, gaar ahaan soo noqoshada ciyaal weeraro oo halis ku aha shacabka ku dhaqan halkaasi.

Xaafadda Burka Diikow oo ka tirsan degmada Kaaraan ayaa lagu arkay kooxdan oo raxan raxan usocota, isla markaana dhagxeynaya guryaha, sidoo kalena dhibaateyda dadka shacabka ee lugeynaya.

Qaar kamid ah dadka deegaanka oo la hadlay warbaahinta ayaa farriin u diray maamuka degmada iyo saraakiisha amniga, waxayna ugu baaqeen inay si deg-deg ah wax uga qabtaan xaaladda soo korortay.

Sidoo kale waxaa baraha bulshada si weyn loogu baahiyay muuqaalka kooxda ciyaal weerada oo dhibaato ka gaysaneydo degmada Kaaraan ee gobolka Banaadir.

Illaa iyo hadda ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay ma’uuliyiinta gobolka Banaadir iyo laamaha amniga oo ku aadan cabashada kasoo yeereysa shacabka degmada Kaaraan.

Muqdisho ayaa muddooyinkii u dambeeyay ka nasatay kooxaha ciyal weerada, waxaana hadda laga digayaa in mar kale ay noqoto halis kusoo laabata dadka ku dhaqan caasimada.

WARARKA MAANTA 20ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Qabiilka Raxanweyn Iyo Xildhibaan Marwo Sareedo xaal qaata/ Yaa burburiyey Dowlad Gobaleedka #Puntland oo u kala qayb qaybiyey maamulo yar yar? Maxuuse Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’ dhaqaallo ugu bixiye in la dhiso Dowlad Gobaleedka #XiriirLand ? Meeqo Dowlad Gobaleed ayuu ka dhisay Dowlad Gobaleedka #Puntland Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa argagixiso u dhiibay Hay’adda nabad-Sugida iyo jaggooyin wasiiro? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah?  Yaa ilmihiisa iyo xaasaskiisa ogolaaday inay baad ka qaataan shacabka Soomaaliyeed? Yaa #Ethiopia intii uu wax u soo saxiixay haddana ikraayo oo shacabka wax kale ka codsanaaya Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa hogganka dalka ku fashilmay?  Ha Wiqleyso! 

Maraykanka 20ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha dowladda Mareykanka Joe Biden ayaa si rasmi ah warqadaha aqoonsiga Danjirenimo ka guddoomay Safiirka cusub ee dowladda Soomaaliya u magacaawday dalka Mareykanka Daahir Xasan Carab.

Danjiraha Soomaaliya ee Washington Daahir Xasan Carab ayaa sheegay in madaxweyne Biden uu kala hadlay adkeynta xiriirka labada dal ee Soomaaliya iyo Mareykanka.

Danjire Daahir Carab ayaa sidoo kale sheegay inuu uga mahad celiyay dowladda Mareykanka taageeradeeda Soomaaliya ee dhinacyada amaanka, xuquuqul insaanka iyo bani’aadannimada iyo dhinacyada kale ee horumarinta.

“Madaxweyne Biden wuxuu balanqaaday in mar walba ay garan taagan yihiin Soomaaliya, ayna ka caawinayaan dhinacyada nabada,  horumarka, dib u dhiska iyo dowlad wanaaga” ayuu yiri Danjire Daahir Xasan Carab.

Safiirka cusub ee Soomaaliya u fadhin doona magaalada Washington ayaa xusay inuu la wadaagay madaxweynaha xilka kasii dagaya ee dalkaasi Mareykanka Joe Biden dhambaal Hambalyo ah oo uu ka siday Madaxweynaha dowladda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Ugu dambeyntii Danjire Daahir Xasan Carab ayaa ka mid ahaa 12 Safiiro iyo ku xigeennadooda oo dhawaan dowladda Federaalka magacawday, waxaana xusid mudan in Danjire Daahir Carab uu muddo dheer guddoomiye kasoo ahaa jaamacadda SIMAD ee magaalada Muqdisho.

Hiiraan 20ka Sebteembar 2024 Warsaxafadeed kasoo baxay maamulka gobolka Hiiraan ayaa digniin adag loogu diray dowladda Itoobiya oo la sheegay in abaabul ka dhan ah madaxbanaanida dowlada Fedaraalka Soomaaliya ay ka wado xadka gobolka Hiiraan uu la wadaago dowladda Itoobiya. Maamulka gobolka Hiiraan ee Hirshabeelle ayaa lagu faray ciidamada qalabka sida iney adkeeyaan amaanka deegaanada dhaca xadka Hiiraan uu la wadaago dalka Itoobiya, si looga hortago khatar kasta oo ka imaan karta Itoobiya.

“Iyadoo laga duulayo ilaalinta danaha qaranka, Lana adkeeynayo difaaca xuduudaha Cir, Dhul iyo Badeed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Waxaan doowladda Itoobiya uga digeeynaa in aay abaabul kasta oo kasoo horjeedo Madaxbanaanida qaranka ka sameeyaan xuduud Beenaadka dhuleed ee  gobolka Hiiraan” ayaa lagu yiri Warsaxafadeedka kasoo baxay maamulka gobolka Hiiraan.

Warka kasoo baxay maamulka gobolka Hiiraan ayaa sidoo kale lagu faray shacabka Soomaaliyeed ee degan xaduudaha iney ka feejignaadaan dhagarta dowladda Itoobiya ay la damacsan tahay dadka degan gobolka Hiiraan oo ay u adeegsan rabto kooxo calooshood u shaqeystayaal ah.

Ugu dambeyntii Warsaxafadeedka kasoo baxay maamulka gobolka Hiiraan ee Hirshabeelle ayaa kusoo aadaya, iyadoo masuuliyiin ka tirsan maamulka la baxay Hiiraan State ay ku sugan yihiin maalintii labaad magaalada Godey ee dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya, halkaas oo ay kulamo kula leeyihiin saraakiil sar sare oo ka tirsan dowladda Itoobiya.

Muqdisho 20ka Sebteembar 2024  Taliyaha qeybta guud ee booliska gobolka Banaadir Mahdi Cumar Muumin (Macalin Mahdi) ayaa faahfaahin ka bixiyey howlgallo lagu dhaqan gelinayo barnaamijka xasilinta caasimadda iyo loogana hor tegay ka ganacsiga hubka sharci darrada ah.

Taliye Macalin Mahdi ayaa sheegay in howlgallo muddo socday lagu soo qabtay hub sharci darro ah iyo raggii ka ganacsa jiray, isagoo soo bandhigay tirada qoryo lagu soo qabtay howlgalkaan.

“Howlgalkaan 72 saac ayuu socday ayaa lagu soo qabtay 36 qori oo afar ay tahay BKM, kuwaas oo si sharci darro ah looga ganacsanayey, sidoo kale waxaan soo qabanay rasaas aad u badan,” ayuu yiri Macalin Mahdi.

Taliyaha ayaa sheegay in hubkaan uu khatar ku ahaa amniga caasimadda, isla markaana laga iibi jiray dadka ka shaqeeya amni darada iyo kooxaha argagixisada ah, sida uu hadalka u dhigay.

“Halka aan ka imaanay iyo halkaan u socono waxaa dhow halkaan u socono gadaal uma noqon doono, qofkii hadda kadib ku howlan arrintaan waxaan u cadeynayaa in gacanta ciidamada amaanka uusan ka badbaadi doonin,” ayuu yiri Macalin Mahdi.

Taliyaha ayaa aad ugu goodiyey in hadda kadib ay aad u beegsa doonaan hubka sharci darada ah, dadka ka ganacsada, kuwa dalka soo geliya iyo guryaha lagu hayo, intaba.

”Hub sharci darro ah laguma arki karo guri masuul leeyahay. Hub sharci darro ah ayaa la soo qabtay, ogaada Qof kasta ee ka ganacsada hub wuxuu lamid yahay Al-Shabaab” ayuu yiri Macalin Mahdi.

Muqdisho 20ka Sebteembar 2024 Muqdisho iyo Baydhaba waxa ka socda kulamo la doonayo in xal loogu helo khilaafka u dhaxeeya Dawladda Federaalka Soomaaliya iyo Dawlad Goboleedka Koonfur Galbeed, kuwaas oo garabka ugu muhiimsan uu hoggaaminayo Taliyaha ciidanka Asluubta Soomaaliya Jeneraal Mahad Cabdiraxmaan Aadan.

Sidoo kale xog ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in dowladda Turkiga ay soo faro-gelisay khilaafka DF iyo K/Galbeed, waxaana shalay iyo maanta socday wadahadallo aan weli natiijadooda la shaacin, waxaana lagu wadaa in saacadaha soo socda hormar laga gaaro wadahadalka, maadaama dhinacyadu aysan isku heyn qadiyado waaweyn.

Taliyaha ciidamada Asluubta ayaa shalay tegay magaalada Baydhaba, si dowladda dhexe iyo maamulka Madaxweyne Cabdicasiis Laftagareen uu u dhexdhexaadiyo, waana sarkaal idman oo saaxiib la ah Xasan Sheekh iyo Laftagareen labadaba.

Sidoo kale Jeneraal Mahad wuxuu dhalay xaaska Madaxweyne Laftagareen, waana qofka ugu horeeya ee Laftagareen uu talada ka qaato, hadda wuxuu u kala dabqaadayaa dowladda dhexe oo xil sare uu ka hayo iyo wiilkiisa Cabdicasiis Lagtagareen.

Xubno xog ogaal ah ayaa Caasimada Online u sheegay inay suurtagal tahay in lasoo saaro isfaham dhigaya in madaxda dowladda federaalka iyo Cabdicasiis Laftagareen ay si fool ka fool ah u kulmaan, waxaana suurtagal ah in Koonfur Galbeed ay shuruud ka dhigto in kulankaas uu ka dhaco meel ka baxsan Muqdisho.

Wararka qaar waxay sheegayaan inay suurtagal tahay in la isla aado Ankara oo madaxda dowladda federaalka iyo Koonfur Galbeed ay u kala gar-qaado dowladda Turkiga oo soo farogelisay xiisadaan.

Xiisadaan ayaa salka ku heysa doorashada daahday ee madaxtinimada Koonfur Galbeed iyo damaca Itoobiya oo ka soo dhex hadashay dad reer K/Galbeed ah oo Laftagareen uu ugu horeeyo, taasi oo dhabar jab ku ah qaranimada Soomaaliya, kana caroodeen dowladda dhexe iyo guud ahaan dadka Soomaaliyeed.

Dowladda federaalka iyo Laftagareen ayaa isku haya doorashada iyo qaabka loo qabanayo, waxaana xiisadaan dabka ku sii shideysa Itoobiya oo noqotay wadan cadow ku ah Soomaaliya, waxayna la safteen hoggaamiyaha K/Galbeed si siyaasadda dalka ay u qasaan, saameyna ugu yeeshaan.

Xiisadaan ayaa salka ku heysa doorashada daahday ee madaxtinimada Koonfur Galbeed iyo damaca Itoobiya oo ka soo dhex hadashay dad reer K/Galbeed ah oo Laftagareen uu ugu horeeyo, taasi oo dhabar jab ku ah qaranimada Soomaaliya, kana caroodeen dowladda dhexe iyo guud ahaan dadka Soomaaliyeed.

Dowladda federaalka iyo Laftagareen ayaa isku haya doorashada iyo qaabka loo qabanayo, waxaana xiisadaan dabka ku sii shideysa Itoobiya oo noqotay wadan cadow ku ah Soomaaliya, waxayna la safteen hoggaamiyaha K/Galbeed si siyaasadda dalka ay u qasaan, saameyna ugu yeeshaan.

Muqdisho 20ka Sebteembar 2024 Wararka aan ka heleyno gobolka Shabeellada Hoose waxay sheegayaan in fiidkii xalay ay dhacday, isla markaana burburtay Diyaarad nooca qumaatiga u kaca ah ee ciidamadu adeegsadaan.

Shilkaasi wuxuu ka dhacay aagga deegaanka Carbiska oo hoos taga degmada Afgooye, waxaana ka badbaaday saddex qof oo la socday oo u dhashay dalka Uganda.

Shilkaan ayaa dhacay markii laga baxay salaada Makhrib, deegaanka ay diyaaraddu ku soo dhacday waxaa xukuma ciidamada dowladda.

Diyaaradan oo nooca qumaatiga u kaca ah ayaa ka duushay magaalada Muqdisho, waxayna ku sii jeedday saldhiga Ballidoogle, sida ay Caasimada Online u sheegeen ilo wareedyo xog ogaal ah.

Ciidamo ka tirsan Booliska Soomaaliya ayaa gaaray goobta uu shilku ka dhacay, iyagoo soo badbaadiyay dadkii saarnaa diyaaradda oo caafimaad qaba.

Si rasmi ah looma shaacin sababta kaliftay in diyaaradaasi ay dhacdo wax yar kadib markii ay ka duushay magaalada Muqdisho, waxaana socda baaritaano ku saabsan shilkaas, sida ay noo sheegeen xubnaha noo waramay.

Diyaaradda dhacday waxay siday sahay ay lahaayeen ciidamada Uganda ee qeybta ka ah howlgalka ATMIS, waxayna u socotay saldhigga Balidoogle ee gobolka Sh/Hoose oo ay degan yihiin ciidamada Danab ee xoogga dalka, kuwa Mareykanka iyo qeyb ka mid ah ciidamada ATMIS.

Sida ay noo xaqiijiyeen xubnaha noo waramay waxa ma gaarin 3-dii qof ee Uganda u dhalatay ee diyaaradda la socotay, maadaama markii xaalku ku xumaaday ay u soo dhowaatay dhulka, isla markaana ay dhacday iyadoo ku socota joog hoose.

Suudaan 20ka Sebteembar 2024  Ciidamada Suudaan iyo xoogaga RSF ayaa ku dhowaaqay in ay diyaar u yihiin in xal nabadeed laga gaaro dagaalka sokeeye ee Sudan ka socda muddada 17-ka bilood ah.

Hadalka kasoo baxay garabyada ku dagaallamaya Sudan ayaa u muuqdo mid ay uga jawaabayaan, baaq uu madaxweynaha Mareykanka Joe Biden u diray millatariga Sudan iyo kooxda RSF, oo uu ku boorriyay in ay dib u wada hadlaan.

Madaxa ciidanka qalabka sida ee Sudan, Abdel Fattah al-Burhan ayaa sheegay in dowladda Sudan ay u farantahay dhammaan dadaallada wax ku oolka ah ee hadafkoodu yahay in lagu dhammeeyo dagaalka.

Sidoo kal waxaa isna shalay Khamiisti bayaan kaasi la mid ah soo saaray hogaamiyaha RSF Mohamed Hamdan Dagalo.

Hase yeeshee, labadan nin ayaa midba midka kale ku eedeeyay guuldarrada soo afjaidda dagaalka lagu hoobtay ee Sudan, kaas oo tan iyo bishi April ee sannadki 2023-ki ay ku dhinteen in ka badan 12,000 oo qof.

Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa maalmo ka hor ugu baaqay dhinacyada isku haya Suudaan in ay dib u wada-hadlaan si loo soo afjaro dagaalka sokeeye.

Mareykanka ayaa horay ugu eedeeyay labada dhinac in ay galeen dambiyo dagaal, waxaana uu cunaqabateyn saaray 16 qof iyo hay’ado ku lug leh dagaalka. Mareykanka wuxuu sheegay in uu indhaha ku hayo dagaalka isla markaana ay suuragal tahay in uu soo rogo cuna-qabateyn dheeraad ah.

Oslo 20ka Sebteembar 2024  Hanti-dhowraha Guud ee JFS, Axmed Ciise Guutaale iyo wafdi uu hoggaaminayey ayaa dhawaan soo gaba-gabeeyay booqasho aad muhiim u ahayd oo uu ku tagay magaalada Oslo ee dalka Norway.

Booqashadan oo ay ujeedadeedu ahayd sare u qaadista wada-shaqaynta istiraatiijiga ah ee u dhaxaysa xafiiska hanti-dhowrka huud (XHG) iyo saaxiibbada caalamiga ah, ayaa muujineysa sida ay dowladda Soomaaliya uga go’an tahay xoojinta iskaashiga caalamiga ah ee kor loogu qaadayo dowlad wanaagga iyo isla-xisaabtanka.

Hanti-dhowraha guud iyo wafdigiisa ayaa, intii uu ku jiray booqashadaas, la qaatay kulan miro-dhal ahaa hindisaha horumarinta hay’adaha hanti-dhowrista guud ee caalamiga ah ee INTOSAI IDI, kaas oo diiradda lagu saaray ahmiyadaha istiraatiijiga ah ee qaab-dhismeedka taageerada laba-geesoodka ah, gaar ahaan qorsheynta istiraatiijiga ah iyo arrimaha la xiriira maareynta tayada.

Kulanka ayaa sidoo kale lagu xaqiijiyey muhiimadda “mashruuca taageerada saaxiibbada” (Peer-support Project), kaas oo ah heshiis wada-shaqayn oo u dhaxeeya XHG, IDI iyo ururka hay’adaha hanti-dhowrada guud ee Afrika ee ku hadla af Ingiriiska (AFROSAI-E).

Heshiiskan ayaa waxa uu ku eg yahay sanadkan 2024, balse waxaa doodaha kulanka qayb ka ahaa in la sii wado, lana sii xoojiyo iskaashigaas sanadaha soo socda.

Intaas waxaa dheer in wafdigu uu la kulmay wakiillo sare oo ka socda wasaaradda arimaha dibadda Norway (MFA) iyo wakaaladda horumarinta iyo Iskaashiga Norway (NORAD).

Dhamaan wada-hadallada dhacay waxaa xudun u ahaa sii wadida taageerada ay Norway ku bixiso dib-u-habaynta dowlad wanaagga iyo hindisayaasha horumarinta maamulka maaliyadda guud ee dalka.

Kulamada dhacay waxay fursado hor leh siinayeen sahminta meelaha ay dowladda Norway sare uga sii qaadi karto kaalmada horumarineed ee dowlad-dhiska Soomaaliya iyo dadaallada lagu xoojinayo awoodda XHG, iyada oo diiradda la saarayo horumarinta joogtada ah ee hay’adaha dowliga ah iyo maaraynta hufan ee khayraadka.

Booqashada waxaa, sidoo kale, qayb ka ahayd in hanti-dhowraha guud uu tagay xarunta barlamaanka Norway, halkaas oo isaga iyo wafdigiisuba ay kula kulmeen xubnaha guddiga joogtada ah ee baarista iyo arrimaha dastuurka.

Inta ay booqashadaasi socotay, labada dhinacba, waxay dul-istaageen sida ay uga go’an tahay dhiiragelinta daahfurnaanta, isla-xisaabtanka iyo xoojinta dowlad wanaagga, waxa ayna diiradda saareen muhiimadda ay hay’adaha kormeerku u leeyihiin xaqiijinta la xisaabtanka dowladda, iyada oo uu hanti-dhowraha guud ka mahadceliyey waaya-aragnimada ay ka heleen baarlamaanka Norway.

Si kastaba ha ahaatee, booqashadu ma ahayn oo kaliya in hanti-dhowraha guud ee JFS uu xoojinayo iskaashiga caalamiga ah ee uu XHG la leeyahay Norway, balse waxa uu bidhaamiyay sida ay Soomaaliya uga go’an tahay in ay dhisto haykalkeeda dowladnimo, iyada oo la kaashaneysa daneeyayaasha muhiimka ah oo dhan.

La-macaamilka joogtada ah ee daneeyayaasha sida IDI, MFA, NORAD iyo baarlamaanka Norway waa qayb aad muhiim ugu ah dadaallada socda ee uu XHG ku xoojinayo maaraynta maaliyadda guud iyo horumarinta dowlad wanaagga Soomaaliya.

Addis Aba 20ka Sebteembar 2024 Waxaa shalay ka dhacay magaalada Addis Ababa ee caasimada Itoobiya saxiix ay qeyb ka aheyd Soomaaliya iyo dalalka kale.

Saxiixan oo ahaa midka qorshaha guud ee dalxiiska waara ee 2024–2034 ayaa waxaa qalinka ku duugay wasiiradda dalxiiska ee urur-gboleedka IGAD, kadib kulan ka dhacay magaalada Addis Ababa.

Waxaa xusid mudan in wasiirka warfaafinta, dhaqanka iyo dalxiiska Soomaaliya uu ka baaqday shirkan, taas bedelkeedana uu saxiixan u wakiishay Danjiraha Soomaaliya u fadhiya Midowga Afrika iyo dalka Itoobiya Cabdullaahi Warfaa.

Danjire Warfaa oo ka wakiil ahaa wasiirka warfaafinta, dhaqanka iyo dalxiska Soomaaliya Daa’uud Aweys Jaamac ayaa Soomaaliya u saxiixay qorshaha guud ee dalxiiska waara ee 2024–2034, kaas oo ay qalinka ku duugeen wasiirada dalxiiska ee dalalka ku bahoobay IGAD.

Arrintan ayaa imaneysa xilli ay kasii dartay xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya, taas oo salka ku haysa is-afgaradkii ay Addis Ababa ku saxiixdeen madaxweyne Muuse Biixi iyo ra’iisul wasaare Abiy Axmed.

Heshiiskan oo xad-gudub ku ah qarannimadda Soomaaliya ayaa waxaa si adag uga hortimid dowladda Soomaaliya, iyadoo caddeysay halka ay ka taagan tahay difaaca dhulkeeda, haddii ay Itoobiya ka laaban weydo is-afgaradkan sharci darrada ah.

Waxaa sidoo kale fashilmay wada-hadallo uu laba jeer Turkiga u qabtay Soomaaliya iyo Itoobiya, halka uu baaqday wareegii 3-aad ee shirka dhex-dhexaadinta labada dal, kaasi oo la filayay in uu ka furmo magaalada Ankara.

Si kastaba, Muqdisho iyo Addis Ababa ayaa maalmihii dambe hawada isku marinayay hadallo xanaf leh, kuwaas oo qeyb ka ah sii kala fogaanshaha labada dhinac iyo in haatan ay xiisadda kasii darto.

WARARKA MAANTA 19ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa magacaabay safiiro cusub oo aan wax aqoon dibolomaasiyadeed lahayn “Safiirada Qabaa’ilka”  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa baryaya shacabka Soomaaliyeed oo #Ethiopia haddaba futada ku qarsanaaya oo aan xitaa dalka ka eryin/cayrin  Madxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diiday inay labada aqal iyo xukuummadda wadashaqeeyaan  Madxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diiday inay Dowladda #Soomaaliya Iyo Dowlad Goballeedyada dalka ka jira wadashaqeeyaan  Madxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa argagixisada Shabaab ka dhigay wasiiro, talliyaaal iyo agaasumayaal  Madxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa raba inuu khaldo shacabka Soomaaliyeed  Madxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa raba inuu dalka ku xukummo dastuur la mid ah kii laga diiday dowladdii militariga ee Sareeye Gaas Maxamed Siyaad Barre “Afweyne Allahu Naxariisto? Yaa Taliyihii hore ee Hay’adda Nabad Sugida ka dhigtay Wasiirka Haweenka oo ku aamin waayey dumar xaga u leh qaybtaas? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad iyo carbuun ama hor-maris ka qaataan ganacsatada dalka Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’?

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 19ka Sebteembar 2024 Wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Soomaaliya danjire Yuusuf Garaad ayaa ugu baaqay dowladda Soomaaliya inay tallaabo ka qaado agaasimaha  gaadiidka iyo duulista Soomaaliya, oo Dhawaan saxaafadda kasii daayay hadal gef ku ah shacabka Koonfur Galbeed. Bashiir Macalin Cali ayaa shacabkii dhawaan mudaharaadka ka dhigay gobolka Bakool ee taageeray joogitaanka ciidamada Ethiopia shaki galiyay inay yihiin dad Soomaaliyeed, isagoo ku tilmaamay carruurtii Ethiopian ku dhaleen xilligii dowladdii Cabdullaahi Yuusuf Axmed.

“Hadalka aan dhegeystay ee dad Soomaaliyeed ku tilmaamaaya in ay yihiin carruur Ethiopian dhalay, oo Soomaali iska dhigaya, waa gef ay tahay in aan laga aammusin. Waa gef kala geynaya Soomaalida, dhaawicina kara in dalka la wada daafaco marka loo baahdo,” ayuu yiri danjire Yuusuf Garaad.

Yuusuf Garaad wuxuu sheegay inay waajib tahay in tallaabo laga qaado qofkii hadalkaas sheegay, haddii aanuu soo hoyan, raalli gelin macquul ahna ka bixin.

Africom 19ka Sebteembar 2024 Taliyaha ciidamada Marines-ka Mareykanka ee ka howlgala Afrika ayaa wareysi gaar ah oo uu siiyay VOA, wuxuu kaga hadlay arrimaha ammaanka Soomaaliya iyo dagaalka ay dowladda Soomaaliya kula jirto argagixisada al-Shabaab.

Wareysigan oo muuqaal ahaa ayaa taliyaha looga qaaday Muqdisho, wuxuuna ka warbixiyey kulamo uu la yeeshay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Taliyaha ciidanka xoogga dalka.

Wuxuu sheegay in Soomaaliya iyo Mareykanka ay hadaf dheer ka leeyihiin dagaalka Al-Shabaab, isla markaana laga gaaray natiojo weyn.

“Shaqada waxaan la wareegay 2022 ciidamada xoogga Soomaaliya waxay dagaalka ka gaareen natiijo aad u weyn, Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu ila wadaagay in ciidamada Soomaaliya ay curdun yihiin oo dhismihii uu weli ku socdo, balse waxay dagaalka ka gaareen natiijo rasmi ah,” ayuu yiri Taliyaha ciidamada badda ee howlgalka Mareykanka ee AFRICOM.

Mareykanka ayaa Soomaaliya ka taageera dhinaca Militeriga, gaar ahaan dhismaha ciidamada iyo dagaalka Al-Shabaab, saldhig weyn oo lagu tababaro ciidamada qaranka ayuu ku leeyahay Balidoogle.

Sidoo kale diyaaradaha dagaalka ee dowladda Mareykanka ayaa ciidamada Soomaaliya ka taageera dagaalka Al-Shabaab, iyagoo gobollada ka fuliya duqeymo ay kooxdaas ku bartilmaameedsadaan.

Taliyaha oo ka hadlay wadashaqeynta dhanka militeriga ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Mareykanka ayaa yiri, “Soomaaliya waxaan nahay bah-wadaag, waxaan ku wada duulnay Al-Shabaab, waxaana ka qeyb qaadanaa dhismaha ciidamada qaranka.”

Sidoo kale Taliyaha ayaa sheegay in ciidamada Soomaaliya ay ku filan yihiin inay la wareegaan amniga qaranka, markii ay dalka ka baxaan ciidamada ATMIS, gabagabada sanadkaan 2024-ka.

Suudaan 19ka Sebteembar 2024 Ciidamada Suudaan iyo xoogaga RSF ayaa sheegay Arbacadi sheegay in ay diyaar u yihiin in xal nabadeed laga gaaro dagaalka sokeeye ee Sudan ka socda muddada 17-ka bilood ah.

Hadalka kasoo baxay garabyada ku dagaallamaya Sudan ayaa u muuqdo mid ay uga jawaabayaan, baaq uu madaxweynaha Mareykanka Joe Biden Talaadadi u diray millatariga Sudan iyo kooxda RSF, oo uu ku boorriyay in ay dib u wada hadlaan.

Madaxa ciidanka qalabka sida ee Sudan, Abdel Fattah al-Burhan ayaa Arbacadi sheegay in dowladda Sudan ay u farantahay dhammaan dadaallada wax ku oolka ah ee hadafkoodu yahay in lagu dhammeeyo dagaalka. Waxaa isna saaka oo Khamiis ah bayaan kaasi la mid ah soo saaray hogaamiyaha RSF Mohamed Hamdan Dagalo.

Hase yeeshee, labadan nin ayaa midbo midka kale ku eedeeyay guuldarrada soo afjaidda dagaalka lagu hoobtay ee Sudan, kaas oo tan iyo bishi April ee sannadki 2023-ki ay ku dhinteen in ka badan 12,000 oo qof.

Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa Talaadadii ugu baaqay dhinacyada isku haya Suudaan in ay dib u wadahadlaan si loo soo afjaro dagaalka sokeeye.

Mareykanka ayaa horay ugu eedeeyay labada dhinac in ay galeen dambiyo dagaal, waxaana uu cunaqabateyn saaray 16 qof iyo hay’ado ku lug leh dagaalka. Mareykanka wuxuu sheegay in uu indhaha ku hayo dagaalka isla markaana ay suuragal tahay in uu soo rogo cuna-qabateyn dheeraad ah.

Muqdisho 19ka Sebteembar 2024 Golaha Wasiirrada Xukuumadda Soomaaliya oo caawa kulan isugu yimid ayaa ansixiyey soo jeedinta Wasaaradda Arrimaha Dibedda oo dalbatay in magacaabista labo kamid ah Danjireyaasha Soomaaliya ku matalaya dalalka caalamka.

Labada Danjire ee caawa ay ansixiyeen golaha wasiirrada ayaa kala ah:

1. Mudane Cabdixakiin Maxamed Axmed (Dhoobo-daareed) –  Safiir

2. Mudane Yuusuf Axmed Jeego – Safiir

Kulanka waxaa shir guddoomiyey Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, sidoo kale waxaa lagu ansixiyey Siyaasadda habraaca Qaran ee warbixinta iyo dabagalka xuquuqul insaanka, taas oo muhiimad gaar ah siinaysa ilaalinta iyo horumarinta xuquuqda aadanaha ee Soomaaliya.

“Siyaasadda cusub ayaa la filayaa in ay kaalin weyn ka qaadato xoojinta hufnaanta iyo dabagalka ku aaddan xaaladaha xuquuqda aadanaha ee dalka,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay shirka golaha wasiirrada.

Sidoo kale shirka Golaha Wasiirrada ayaa lagu soo bandhigay warbixin faah-faahsan oo la xiriirta dardargelinta qorshaha Isbeddelka Qaranka (NTP), kaas oo lagu taageerayo horumarinta nidaamka dowliga ah iyo kobcinta dhaqaalaha dalka.

“Qorshahani wuxuu xoojinayaa isku xirnaanta hey’adaha dowladda, wuxuuna horseedayaa in la helo nidaam hufan oo lagula socdo fulinta iyo horumarinta siyaasadaha qaranka, iyada oo la hubinayo in dhammaan qorshayaasha iyo barnaamijyada dowladda ay waafaqsan yihiin yoolalka horumarineed ee dalka,” ayaa lagu yiri qoraalka.

“Khubaro ku xeeldheer arrimaha qorsheynta iyo maamulka dowladda ayaa golaha u soo bandhigay qaababka ugu habboon ee dalka looga hirgelin karo hannaanka NTP, kaas oo diiradda saaraya kobcinta dhaqaalaha, hagaajinta adeegyada bulshada, iyo xoojinta maamulka hay’adaha dowladda si loo gaaro horumar waara,”  ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale, Wasaaradaha Amniga Gudaha iyo Gaashaandhigga ayaa golaha ka siiyey warbixinno la xiriira xaaladda amniga iyo dadaallada lagu xasilinayo dalka ee ka dhanka ah kooxaha Khawaarijta,  iyada oo la xoojiyey qorshayaasha lagu sugayo amniga iyo ciribtirka kooxaha argaggixisada.

Muqdisho 19ka Sebteembar 2024  Safiirada dalalka Carbeed ee fadhigoodu yahay gudaha magaalada Muqdisho ayaa sameystay gole ay ku mideysan yihiin, waxaana Muqdisho ay ku qabsadeen munaasanad ballaaran oo ay ku shaacinayeen dhismaha golahaasi cusub.

Munaasanadda oo si heer sare ah loo soo agaasimay ayaa waxaa sidoo kale ka qayb-galay wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi, ayada oo sidoo kale joobjoog ahaayeen  dhammaan safiirada Jaamacadda Carabta u fadhiya gudaha Soomaaliya.

Ujeedka golahan loo dhisay ayaa lagu sheegay mid lagu xoojinayo xiriirka waddamada Carbeed iyo Soomaaliya, si sare loogu sii qaado iskaashiga dalalka iyo Soomaaliya.

Wasiir Fiqi oo madasha ka hadlay ayaa ka warbixiyay muhiimadda furitaankan golahan, wuxuuna hoosta ka xariiqay in arrintan ay gacan ka geysaneysa xoojinta xiriirka ka dhaxeeya  safaaradaha Carabta ee dalkeena.

Sidoo kale wuxuu u mahadceliyay Danjire Cabdullaahi Al-Cutiibi oo ah madaxa wakiilada Jaamacadda Carabta ee Soomaaliya dadaalka uu ku bixiyay golaha lagaga dhawaaqay magaalada Muqdisho.

Wasiirka Arrimaha dibadda Soomaaliya Danjire Axmed Macalin Fiqi ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday sida ay muhiimka u tahay midnimada Jaamacadda Carabta, ahmiyadda ay u leeyahay Soomaaliya iyo go’aankii ugu dambeeyay ee ay ka qaateen damaca guracan ee Itoobiya.

Axmed Macallin Fiqi ayaa ku bogaadiyay dalalka Carbeed sida geesinimada leh ee ay u garab istaageen Soomaaliya, ugana dhiidhiyeen xadgudbka ay kula kacday Itoobiya.

Soomaaliya ayaa xiriir qoto dheer laleh waddamada Carbeed, waxayna xubno ka taha Jaamacadda Carabta iyo sidoo kale Ururka Iskaashiga Islaamka ee OIC.

Muqdisho 19ka Sebteembar 2024 Xiisadda u dhexeysa dowladda federaalka iyo Koonfur Galbeed ayaa u muuqata mid kasii dareysa, ayada oo tallaabo horleh ay maanta qaaday dowladda dhexe, kadib markii garoonka diyaaradaha Muqdisho lagu celiyay Xildhibaan Sareedo Maxamed Cabdulle oo kusii jeeday magaalada Baydhaba ee xarunta gobolka Baay.

Sareeda oo la hadashay warbaahinta ayaa sheegtay in saaka loo diiday in ay ka dhoofto garoonka diyaaradaha magaalada Muqdisho iyada oo kusii jeeda magaalada Baydhaba, waxayna tilmaamtay in saraakiisha amniga garoonka ay is hortaag ku sameeyeen.

Xildhibaannada ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in gebi ahaanba laga reebay diyaaraddii ay raaci lahayd oo kusii jeeday deegaan doorashadeeda Koonfur Galbeed.

Sidoo kale waxa ay intaasi sii raacisay in arrintan ay muujineyso beegsi gaar ah oo lagu hayo xildhaannada Digil iyo Mirifle, sida ay hadalka u dhigtay.

“Dad aan sharci aqoonin ayaa saaka iga reebay diyaaradda. Xildhibaanada Koonfur Galbeed beegsi ayaa lagu hayaa wixii hadda ka dambeeya qorigeena la galaynaa garoonka” ayay tiri  Xildhibaan Sareedo Maxamed Cabdulle.

Horay waxaa u jirtay in garoonka sidoo kale lagu xayiray taliyaha qaybta 60-aad ee ciidanka Xoogga dalka ee fadhigiisu yahay Baay iyo Bakool, walow markii dambe la fasaxay.

Dhammaan dhaq-dhaqaaqyadan ayaa sii hurinayo xiisadda u dhexeysa Muqdisho iyo Baydhaba oo haatan gaartay meeshii ugu xumeyd, waxaana si aad ah la’isugu qabtay arrinta Itoobiya, kadib markii ay koonfur Galbeed ka hortimid qorshaha Villa Somalia.

Si kastaba, lama oga sida ay wax noqon doonaan, waxaase soconayo dadaallo ay waddo dowladda oo lagu qaoobjinayo xiisadda, ayada oo sidoo kale la filayo in madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu gaaro magaalada Baydhaba si uu usoo qanciyo C/casiis Laftagareen.

WARARKA MAANTA 18ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa runta qarin kara maanta? Maxay Dowladda #Soomaaliya iyo Dowlad Gobaleedyada ku heshiin waayeen? Maxayse labada aqal u diideen inay la xisaabtamaan xukuummadda Soomaaliya iyo madaxtooyada oo fashil dhex dabaalanaaya?Yaa diiday inuu #dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’?  Yaa raba inuu dalka noqdo fowdo iyo qas  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? Ya diiday inay dowladda Soomaaliya iyo Dowlad gobaleedyada wadashaqeeyaan  Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye’? 

 Ha Wiqleyso! 

Turkiga 188ka Sebteembar 2024 Turkiga ayaa qorsheynaya inuu maraakiib dagaal u daabulo biyaha Soomaaliya si ay u ilaaliyaan markab cilmi baaris ah oo dhanka tamarta ah, sida ay Middle East Eye u sheegeen laba ilo-wareed oo arrintan la socda.

Sida ku cad heshiiska ay kala saxiixdeen Turkiga iyo Soomaaliya horraantii sanadkan, Ankara waxaa loo oggolaaday inay ka ilaaliso biyaha Soomaaliya khataraha dibadda, iyo sidoo kale inay siiso xuquuq ay ku sahamiso iyo qodista ilaha tamarta ee aagga dhaqaalaha gaarka ah ee Soomaaliya.

Wasiirka Tamarta ee Turkiga Alparslan Bayraktar ayaa todobaadkii hore u sheegay warbaahinta Turkiga in Shidaalka Turkiga uu ruqsad u haysto saddex goobood oo ku yaalla badda Soomaaliya, goob kastana ay tahay 5,000 oo KM oo isku wareeg ah.

Bayraktar waxa uu intaa ku daray in Oruc Reis uu samayn doono daraasad seismic 3D aagga, “taas oo aan weligeed hore loo samayn”.

Sidoo kale waxa uu sheegay in ciidamada badda Turkiga ay ilaalin doonaan markabka. Ilo wareedyada arrintan la socda ayaa sheegaya in Ankara ay qorshaynayso in ay geyso laba markab iyo markab gargaar oo dheeraad ah si loo sugo aagga.

“Tani waa markii ugu horreysay oo markab cilmi-baaris oo Turki ah uu ka howlgalo badda Soomaaliya,” ayuu u sheegay Middle East Eye. “Markabka waa in laga ilaaliyaa budhcad-badeedda iyo sidoo kale khataraha kale ee dhulka ee suurtogalka ah.”

Tunc Demirtas, oo ah falanqeeye arrimaha Afrika oo ka tirsan xarunta cilmi-baarista ee Seta, ayaa sheegay in Ankara ay si taxadar leh u ilaalineyso markabka sababtoo ah wuxuu ka shaqeyn doonaa badweynta furan

Soomaaliya 188ka Sebteembar 2024 hore ee maamulka gobolka Banaadir, Taabid Cabdi Maxamed oo war kooban soo saaray ayaa ka hadlay xaaladda cakiran ee ka taagan dalka, gaar ahaan arrimaha duulimaadka oo ay ka timid caqabad xoogggan.

Taabid oo ayaa qoraal uu soo dhigay bartiisa Facebook-ga ku yiri “Wuxuu diidanaa shalay ninka doonayow joog, dantaguud ha dhaawiciin”.

Sidoo kale wuxuu weerar toos ah ku qaaday madaxweyne Xasan Sheekh Maxmauud, isaga oo xasuusiyay in shalay uu ka dhiidhinayay in la siyaasadeedyo arrinta duulimaadka.

Taabid ayaa soo jeediyay in cid kasta oo ku xad-gudubta sharciga duulista hawada lala tiigsado maxkamad, si looga qaado tallaabo adag.

“Madaxweyne shalay adigaa xigan jiray in la illaaliyo sharciga shaqaalaha rayidka oo ka mamnuucaya shaqaalaha rayidka inay siyaasadda ku milmaan, maanta adigoo ah Madaxweynaha JFS in aflagaado isir-caayid ah uu ku kaco qof ka mid ah shaqaalaha rayidka waa wax aanan la aqbali karin, haddii sharciga lala tiigsanna waxay noqon doontaa gardarro garab og iyo dulmi raali laga yahay” ayuu yiri duqii hore ee magaalada Muqdisho.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo saaka lasoo wariyay in saacado kooban la xayiray duulimaadyo diyaadeed oo ku socday Baydhaba, sababo la xiriira xiisadda u dhexeysa dowladda federaalka iyo Koonfur Galbeed, laakiin arrintaan waxaa beenisay hay’adda duulista.

Qoraal kasoo baxay hay’adda ayaa waxaa lagu sheegay in duulimaadyadii tegi jiray magaalada Baydhaba aysan waxaba iska bedelin oo sidoodii ay ugu safraan magaaladaasi.

“Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed (SCAA) waxa ay u xaqiijineysaa dhammaan Shacab weynaha Soomaaliyeed in aysan jirin wax isbedel ama hakad ah oo ku yimid Duulimaadyadii maalin-laha ahaa ee tagi jiray magaalada Baydhaba,” ayaa lagu yiri qoraalka Hay’adda.

Arrimahan ayaa sidoo kale imanaya xilli ay Villa Somalia dadaal badan ku bixineyso sidii madaxweynaha maamulka Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen u iman lahaa magaalada Muqdisho, si xal looga gaaro xiisadda ka dhex aloosan labada dhinac.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa raba inuu ka hortago inuu ku furmo albaabka doorashada dadban, taas oo haddii ay dhacdo soo afjareysa aragtidii Xasan Sheekh ee doorasho qof iyo cod ah.

Baraawe 188ka Sebteembar 2024Guddoomiye ku xigeenka Amniga iyo Siyaasadda degmada Baraawe oo ka hadlay wararka sheegaya in dowladda Soomaaliya ay ciidamo geysay degmadaas ayaa been abuur ku tilmaamay arrintaas.

Wuxuu sheegay in Baraawe ay xukunto Koonfur Galbeed, isla markaana aysan jirin ciidamo dheeraad ah oo dowladda federaalka ay heysay.

Sidoo kale guddoomiyaha ayaa sheegay in Baraawe aan laga hari karin K/Galbeed, isla markaana aysan yeeli doonin taas.

“Maamulka iyo ciidamada amniga ee magaaladaan waa kuwii shalay joogay, ma jiraan wax soo kordhay, hadalada soo yeeraya waa been abuur, dadka beentaas baahinaya waxaan leeyahay dalkiina u tura,” ayuu yiri guddoomiye ku xigeenka Baraawe.

Isagoo sii hadlayey ayuu yiri, “Dowlada Soomaaliya waa federaal, Baraawe waxay hoos tagtaa Koonfur Galbeed, wax dhibaato ah kama geysan dowladda dhexe, halkaan kama taagna wax buuq ah.”

Hadalka guddoomiye ku xigeenka Baraawe ayaa ku soo aadaya, iyadoo ay jiraan warar sheegaya in dowladda federaalka iyo K/Galbeed ay ku hardamayaan magaaladaas.

Dowladda Soomaaliya ayaa shalay hor istaagtay qorshe halis ah oo Itoobiya iyo Maamulka Laftagareen ay iska kaashanayaan, qorshahas ayaa ciidamo badan lagu geynayaa magaalooyinka Baraawe, Marka iyo magaalooyinka kale ee gobolka Shabeellada Hoose.

Itoobiya iyo Laftagareen ayaa qorsheeyey inay ciidamo badan diyaarado uga soo qaadaan Baydhaba, isla markaana ka dejiyaan Baraawe, balse dowlLaftagareen ayaa qorsheynaya inuu qabto doorasho u dhaceysa sida uu rabo, halka dowladda Soomaaliya ay qorsheysay in hadii Laftagareen uu qaba waayo doorasho rasmi ah ay doorasho kale ku qabato Baraawe.adda Soomaaliya ayaa ogaatay, kana hortagtay qorshahaas.

Lenanon 178ka Sebteembar 2024 Wasaaradda caafimaadka Lubnan ayaa sheegtay in ugu yaraan 9 qof ay ku dhinteen in ka badan 2,800 oo kalana ku dhaawacmeen, kaddib marki ay hal mar wada qarxeen aaladda pagers-ka oo ah qalab is gaar-siineed oo lagu wada xariiro, farriimahana is isugu gudbiyo.

Qalabkan ku qarxay xubnaha ka tirsan ururka Xisbullah ee Lubnan ayaa lagu soo sameeyay Jasiiradda Taiwan. Gugi dhawaa kooxdu ka dalbatay shirkadda soo sameysay ilaa 5,000 oo xabbo ka hor inta aysan qarxin Talaadadi shalay. Saraakiisha Xisbullah ayaa ku eedeeyay sirdoonka Isra’il ee Mossad.

Isra’il wali kama aysan hadlin weerarkaan. Afhayeen u hadlay Waaxda Arrimaha Dibadda Mareykanka oo lagu magacaabo Matthew Miller ayaa sheegay, in Dowladda Mareykanka aysan horay u sii ogeyn weerarkasi. Wuxuu intaasi raaciyay in ay hadda billaabeen ururinta xogta.

Ilo-wareedyada dhanka amniga ayaanan wali caddeynin nooca iyo awoodda qaraxyada lagu weeraray Lubnaan, balse mid ka mid ah khubarrada ayaa wakaaladda wararka ee Reuters u sheegay, qaraxyada lasoo geliyay aaladda Pager-ka ee dhanka isgaarsiinta uu ahaa wax yar oo la eg saddex garaam.

Pager-ka ayaa ah qalab elektaroonic ah oo dhumucdiisu ay gaareyso kalkuleetarka, waxaa lagu xiran karaa suunka ama la gashankaa jeebabka. Farriim qoraaleedyada iyo codadka ayaa la isugu diri karaa.

Xisballah waxay wacad ku martay in ay ka aargudan doonto Isra’il, oo ay ku eedeysay weerarkaasi.

Muqdisho 178ka Sebteembar 2024 Xafiiska Xeer-ilaaliyaha Guud ee Qaranka ayaa Maxkamadda gobolka Banaadir horgeeyay Madaxii Shaqada iyo Shaqaalaha ee Shirkadda Favori oo u dhashay dalka Turkiga.

Ninkaas ayaa ku eedeysan inuu ku xad-gudbay xeerka shaqada, dhaqanka suuban iyo ku takrifal awoodeed oo muwaadiniin Soomaaliyeed uu kula kacay.

“Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka waxa uu soo xiray, Makamadda gobolka Banaadir-na horgeeyey eedaysane Mr. ERTUGRUL KARAFIYELI oo ah Madaxa Shaqada yo Shaqaalaha Shirkadda Favori, ahna muwaadin u dhashay dalka Turkiga,” ayaa lagu qoraal uu soo saaray xafiiska xeer ilaalinta oo sii faahfaahiyey arrintaan.

Eedaysanaha ayaa loo haystaa faldambiyeedyo kala ah anshax xumo,

handadaad, xadgudub iyo takrifal awoodeed oo uu ku sameeyay muwaadiniin Soomaali ah oo ka shaqeynayay Shirkadda Favori oo uu si ka baxsan Xeerka Shaqada iyo Dhaqanka suuban kula kacay.

“Maxkamadda ayaa markii ay ku qanacday cadaymaha hordhaca ah ee uu

soo gudbiyay Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Cuud ee Qaranka u gudbisay eedaysanaha Xabsi ku hayn ku meel gaar ah,” ayaa lagu yiri qoraalka xafiiska xeer ilaalinta Qaranka.

Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka waxa uu bilaabi doonaa dhamaystirka Maxkamadaynta eedaysanaha, sida lagu sheegay qoraalka ka soo baxay xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka

Soomaaliya waa dhif in la maxkamadeeyo ajaanibta ku xad-gudbeysa muwaadiniinta, sababtuna jileeca dowladnimada iyo aqoon darro ama tabar darro ka jirta meelaha qaar.

Sharkadda uu ka tirsan yahay ninkaan ayaa gacanta ku heysa maamulka dekedda Muqdisho, hadda ka hor waxaa mar lasoo xiray nin Turki ah oo ka tirsanaa shirkadda maamusha garoonka diyaaradaha ee Aadan Cadde, kaasi oo laga jaaseeyey dembiyadii loo heystay.

Muqdisho 178ka Sebteembar 2024Maxkamadda Sare ee dalka oo maanta fadhigii ugu dambeeyay ka yeelatay kiiska ninkii gubay xaaskiisa Sayid Cali Macallin Daa’uud, ayaa ka gaartay go’aan rasmi ah, kaas oo ay horay dil ugu soo xukumeen maxkamadda darajada koowaad iyo tan racfaanka ee gobolka Banaadir.

Fadhiga maanta oo uu soo xiray guddoomiyaha Maxkamadda Sare Baashe Axmed Yuusuf ayaa sheegay in Sayid-Cali lagu helay dambiga lagu eedeeyay, isla markaana uu si kas ah u dilay marxuumad Luul Cabdicasiis Maxamed.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in maxkamaddu ay go’aankii dilka toogashada ahaa ku raacday maxkamadda racfaanka iyo tii darajada koowaad ee horay usoo xukumay Sayid Cali.

Tallaabadan ayaa ka dhigan inuu soo xirmay albaabkii ugu dambeeyay ee Sayid Cali, mana jiri doono racfaan kale oo uu ka qaadan doono xukunka dilka ah ee lagu riday.

Dhinaca kale waxaa soo dhaweeyay go’aankan ehellada marxuumadda oo uu ugu horreeyo Aabaheed Cabdicasiis oo muddo dheer sugayay cadaalad ay hesho gabadhiisa.

WARARKA MAANTA 16ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa noqday Madxweyne mar labaad oo aan xitaa soo booqan karin #Hargaysa, #Somaliland? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay labada aqal iyo golaha wasiirada wadashaqeeyaan  Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo guddiyadii madaxabanaan ee kala duwan?  Yaa diiday in la baaro kiiskii dilka Kornayl Ikraam Taxaliil iiyo dad farabadan? Meeqo xisbi ayaa ka jira gudaha #Soomaaliya?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 164ka Sebteembar 2024 Ciidanka Boliiska Gobalka Banaadir, gaar ahaan kuwa ka howlgala Saldhigga Boliiska Warta-Nabadda ayaa gacanta ku soo dhigay nin ku eedeysan inuu gabar dilay, kaasi oo ahaa Macalin Dugsi Qur’aan.

Eedeysanaha lasoo qabtay ee dilka gabadha loo heysto waxaa lagu magacaabaa Cabdicasiis Cismaan Maxamed (Sadaam), booliska ayaa sheegay in ninkaas loo heysto inuu ceego ku dilay Maa’ido Maxamed Axmed oo aheyd gabar 17 jir ah oo hasaawe kala dhaxeeyay.

“Waxaa socota baarista Boliiska, waxaana la horgey doonaa Maxkammada awooda u leh,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay booliska gobolka Banaadir.

Hadaba sidee u dhacay dilka gabadhaas?

Gelinkii dambe ee shalay ayaa meydka gabadhaas lagu dhex arkay gurigooda oo ku yaalla degmada Warta-Nabadda ee gobolka Banaadir, waxaana la sameeyey baaritaan deg deg ah iyo dabagal dheer.

Garbar la dhalatay gabadha la dilay ayaa ka sheekeysay sida ay wax u dhaceen, waxayna sheegtay in dilkeeda aan loo adeegsaday hub ee garaacis iyo ceeji lagu dilay.

“Gabadha madaxaa jug looga gaystay kadib waa dhiig baxday iyo ceeji loo gaystay ayay u dhimatay, iyada dhan wada dhiig ayay ahayd qof ayaa dilay kas cad ayuun u dilay” ayay tiri.

Gabadha ayaa intaas ku sii dartay “Dad ayaa lagu tuhmoowaa illaa haddana waa lagu raad-joogaa qaarna waa la haayaa waana tuhun lee.

Wiilka lasoo qabtay wuxuu ahaa macalin dugsi oo deris la ahaa reerka ay dhabadhasi ka dhalatay, wuxuu ahaa nin aan laga shakin oo gabadha jeclaa, isla markaana imaa jiray xaafada, galab kasta.

Shalay galay wuxuu fursad ku helay gabadha, iyadoo kaligeed joogta Guriga, waxaana la sheegay inuu isku dayey inuu kufsado, inkastoo aan laheyn cadeyn rasmi ah.

Dilka kadib, Waxaa bilowday baaritaan culus, waxaana laga tixraacay kaamiradaha ku xiraa guryaha, iyadoo ugu dambeyntii ka ogaaday inuu yahay ninkaas, Aabihiis iyo Macalin kale oo dugsiga la dhigi jiray ayaa xalay xabsiga ku hoyday, ugu dambeyntiina waxaa galabta isagoo dhuumanaya laga soo qabtay xaafada Oodweyne ee degmada Deyniile.

Yurub 164ka Sebteembar 2024 Waxaa korortay tirada dadka ku dhintay daadad xoog oo ku dhuftay dalalka dhaca bartamaha qaaradda Yurub, kadib roobab mahiigan ahaa oo maalmihi lasoo dhaafay ka da’ay halkaasi.

Meelaha ay daadadka xoogga leh saameeyeen ayaa waxaa ka mid ah Austria, Czech Republic, Poland iyo Romania.

Sidoo kale waxaa laga cabsi qabaa in waddamada Slovakia iyo Hungary ay daadadku gaari doonaan.

Ilaa lix qof ayaa la xaqiijiyay in daadadku ay ugu dhinteen dalka Romania halka min hal qof ay ku dhinteen dalalka Austria iyo Poland.

Booliska Jamhuuriyadda Czech ayaa sheegay in la la’yahay afar qof oo ay daadku qaadeen.

Saraakiishu waxay kaloo sheegeen in rubuc malyuun qof laga daad-gureeyay Jamhuuriyadda Czech. Guryo badan ayaa dumay halka kuwo kale oo bandanna ay korontada ka tagtay.

Fatahaadahan ayaa lagu sheegay kuwi ugu xumaa ee soo mara mandiqadda Bariga Yurub muddo 30 sano ah.

Yemen 164ka Sebteembar 2024 Ciidamada Maamulka Israa’iil ayaa sheegay in gantaal laga soo riday dalka Yemen uu ku dhacay Bartamaha Israa’iil, gaar ahaan dhul furan, waana halis kale oo ka soo cusboonaatay gobolka.

War qoraal ah oo Taliska ciidanka Israa’iil uu ka soo saaray arrintaan ayaa lagu sheegay in gantaal nooca dhul ka dhul ka gudba uu ku dhacay dhul furan oo ku yaala Bartamaha Israa’iil.

Israa’iil warkeeda kuma sheegin wax khasaare nafeed uu uu geystay gantaalka ay sheegeen in laga soo riday dalka Yemen. Ciidanka Israa’iil ayaa sheegay in ay u kuur galayaan wararka la xiriira diyaaradaas, in kastoo ay sheegeen in cid wax ku noqotay aanay jirin, marka laga reebo burbur ay geysatay.

Sida laga soo xigtay warbaahinta maxaliga ah, diyaaradda aan duuliyaha lahayn ayaa qaraxday kahor inta aan laga dhawaajin codadka digniinaha bixiya.

Maraykanka 164ka Sebteembar 2024  Madaxweynihii hore ee Mareykanka ayaa gelinki danbe ee Axaddii shalay ka badbaaday isku-day kale oo lagu khaariji rabay, xilli uu ku sugnaa beertiisa ciyaarta golf-ka lagu dheelo ee ku taalla magaalada West Palm Beach ee gobolka Florida.

Ciidanka ilaalada qarsoon ayaa sheegay in ay arkeen nin hubeysan oo isku qarinayay juq u dhaw halka uu golf-ka ku ciyaarayay Trump, kadibna ay rasaas ku fureen, ka hor inta uusan cararin.

Saraakiisha amniga ayaa sheegay in ninka falkan looga shakisanyahay uu goobta uga tagay qori nuuca daran-doorriga u dhaca iyo qalab kale, ka hor inta uusan ku cararin baabuur uu watay. Saraakiisha waxay kaloo sheegeen in Trump uusan wax dhaawac ah soo gaarin.

Waa isku-daygi labaad oo lagu dili rabay madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump oo ay fashilinayaan ciidamada ammaanka muddo 9 todobaad gudahood ah.

Trump oo ah murashaxa xisbiga Jamhuuriga ee doorashada madaxtinimada Mareykanka ee dhici doonta 5-ta bisha November ee soo socota ayaa isna qoraal kooban uu soo saaray ku sheegay in uu badqabo oo uu wanaagsan yahay.

Warbaahinta Mareykanka gaar ahaan The Associated Press, The New York Times iyo Fox News ayaa ku warrantay, in saraakiil ka tirsan kuwa amniga Mareykanka ay ka soo xigteen magaca ninka looga shakisan yahay isku-dayga dil, kaas oo lagu sheegay Ryan Wesley Routh oo ah 58 jir ah kasoo jeeda gobolka Hawaii.

Booliska ayaa sheegay in ninka tuhunsanaha ah laga soo qabtay jidka I-95 meel qiyaasti 65km u jirto beerta golf-ka Donald Trump. Ciidanka degmada Martin County ee gobolka Florida ayaa sheegay in ay gacanta ku dhigeen.

Isku daygi hore ee lagu khaariji rabay Trump ayaa dhacay 13-ki bishi July, kadib marki wiil dhalinyaro ahaa oo marki danbe ay ciidamada amniga dileen uu meel sare kasoo toogtay Trump, kaddibna ka dhaacay dhegta.

Weerarkaas ayaa waxaa duubay kaamirooyinka telefishannada Mareykanka oo tabinayay hadal-jeedin uu Trump kula hadlayay taageerayaashiisa gobolka Pennsylvania.

Laanta Danbi-baarista Gudaha Mareykanka ee loo soo gaabdhso FBI ayaa sheegtay in ay billowday baaritaan ku aadan isku-dayga labaad ee lagu khaariji rabay Donald Trump.

Muqdisho 164ka Sebteembar 2024  Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre ayaa Jimcihii ku laabtay magaalada Muqdisho kadib labo cisho oo uu joogay magaalada Baydhabo.

Safarkii doonista Lafta-gareen guul weyn kama keenin ra’iisul wasaaruhu. Madaxweyne Xasan Sheekh oo malaha aan ku qancin farriintii Xamza kala soo noqday Lafta-gareen ayaa markale howl-galiyey Sheekh Aadan Madoobe.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa labadii maalmood ee lasoo dhaafay xooga saaray inuu Lafta-gareen ku qanciyo inuu deg deg u yimaado magaalada Muqdisho.

Laakiin sida ay inoo xaqiijiyeen dad Lafta-gareen la jooga wuxuu Aadan Madoobe iskaga fuliyay inuu Xamar imaan doono marka Aadan Madoobe kasoo noqdo safarkiisa South Afrika.

Aadan Madoobe waa ku qancay inuu Lafta-gareen yimaado Xamar markii uu isaga safarka kasoo laabto, laakiin sida aan xogta ku helnay madaxweyne Xasan Sheekh taas kuma qancin.

Illo wareedyo gaar ah waxay noo xaqiijiyeen inuu madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ka dalbaday Sheekh Aadan Madoobe inuu safarka dibadda ah ka baaqdo oo uu taas beddelkeeda ka shaqeeyo inuu Lafta-gareen Xamar keeno.

Waxaa lasoo wariyay inuu Aadan Madoobe ogolaaday inuu safarka dibadda ah ka baaqdo. Dhinaca Lafta-gareen waxaa laga soo wariyay inuu aad uga cago-jiidayo inuu Xamar tago.

Ra’iisul Wasaare Xamza ayuu kasoo diiday, haddana wuxuu isku dayaya inuu Sheekh Aadan Madoobe ku qanciyo inuu cadaadiska ka dhaafo. Lafta-gareen ma rabo inuu Aadan Madoobe lumiyo, Xasan Sheekhna taas ayuu fahamsan yahay, sababta oo ah Aadan Madoobe isagaa hadda ugu miisaan culus reer Koonfur Galbeed, wuxuu kale oo uu leeyahay saameyn togan oo deegaanka.

Cabdicasiis Lafta-gareen iyo kooxdiisa ayaa weli ku jahwareersan sababta uu Xasan Sheekh Maxamuud waqti badan ugu bixinayo inuu Lafta-gareen deg deg u yimaado Xamar, iyada oo xitaa uusan jirin shirkii Golaha Wadatashiga Qaran.

Dowladda federaalka ah ee Soomaaliya oo ay horey gacanteeda siyaasadeed uga maqnaayeen Somaliland iyo Puntland ayaa haddana waxay warbaahinta caalamka tabisay inay 80% lumisay cilaaqaadkii Koonfur Galbeed, taas oo daciifineysa nidaamka madaxweyne Xasan Sheekh.

Mid kamid ah sababaha Lafta-gareen loogu cadaadinayo imaatinkan waxaa loo arkaa in madaxweynaha ugu jawaabayo ra’yi caamka iyo mida kale oo ah inuu ka hortago inuu ku furmo albaabka doorashada dadban, taas oo haddii ay dhacdo soo afjareysa aragtidii Xasan Sheekh ee doorasho qof iyo cod ah.

Puntland 164ka Sebteembar 2024Maamulka Puntland oo isku dayay inuu hoos u dhigo xiisadda ka taagan magaalada Boosaaso ee salka ku haysa garoonka magaaladaasi, oo ay isku hayaan maamulka Deni iyo hoggaanka ciidamada PSF.

Garoonka Boosaaso ayey shaqadiisu hoos ugu dhacday, maalmana u xirmay digniin ay soo saareen ciidanka PSF oo iyagu sheegay in loo diiday adeegsiga garoonkaasi, halka uu maamulka Deni sheegay taas bedelkeed.

Wasaaradda duulista hawada ee Puntland ayaa sheegtay in amniga garoonka diyaaradaha Boosaaso uu yahay mid sugan, iyadoo sheegtay inay kasoo dagayaan duulimaadyada gudaha iyo dibadda.

Qoraal kasoo baxay wasaaradda ayaa imanaya dhowr maalmood kadib markii garoonka uu xirmay diginin ka timid ciidanka PSF, waxayna wasaaradda ku wargelisay shirkadaha diyaaradaha in garoonku uu si buuxda u shaqeynayo, isla markaana aysan jirin wax khatar amni ah oo soo food saartay.

Diyaaradihii gudaha ee tegi jiray garoonkaasi ayaa uga baaqday sababo la xiriira digniinaha kasoo baxaya ciidanka PSF iyo xiisadda taagan, sida ay illo wareedyo si dhow ula socda u sheegeen Caasimada Online.

Hase yeeshe maamulka Deni oo isku dayaya in uu hoos u dhigo xiisadda haatan kala dhaxeysa PSF ayaa wada isku-dayo uu shirkadaha diyaaradaha ugu qancinayo in sidoodi caadiga ahaa u wataan shaqada, ayna kasoo degi karaan garoonka, maadaama ay qabaan walaac dhanka ammaanka ah.

“Waxaan xaqiijinaynaa in amniga garoonka Boosaaso uu yahay mid sugan, diyaaraduhuna khadkoodi (route) iyo hawlahoodii shaqo ay si caadi ah u wataan, islamarkaana wararka laga baahiyay garoonka ay yihiin kuwa been abuur ah,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay wasaaradda duulista iyo hawada iyo garoomada ee maamulka Puntland.

Si kastaba, Ciidamada PSF oo haatan ay xiisad xooggan kala dhaxeysa maamulka Deni, digniin adagna kasoo saaray shaqada garoonka Boosaaso ayaa iyagu saldhig ciidan ku leh meel aan ka fogayn garoonka, taasi oo sare u qaadeysa waalaca amni ee qabaan shirkadaha duulimaadyadda.

WARARKA MAANTA 14ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu isku casili rabaa Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” oo ku fashilmay hoggaanka dalka #Soomaaliya?  Maxayse beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo siiso Dowladda #Soomaaliya? Yaa noqon doona Taliyaha cusub ee Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka kadib fashilka uu Taliyaha khaa’inul waddan Sanbolooshe laga soo cayriyey Baydhabo? Maxayse labada aqal uga hadli karin dagaalada ay ka dhex wado beelaha Soomaaliyeed Dowladdan fashilmaysa maalinba maalinta ka dembaysa? Maxay Dowladda Soomaaliya u noqontay dowladda ugu musuqmaasuqa badan adduunka? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad ka qaataan ganacsatada #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inay dowladda iyo dowlad gobaleedyada wadashaqayn Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? 

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 14ka Sebteembar 2024 Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa Muqdisho ka billaabay dhoola-tuskiisa u horreeyay oo u eg isu diyaarinta ololaha doorashada Madaxweynaha Soomaaliya ee 2026, kaddib markii uu maanta qado sharaf u sameeyay xubno u badnaa saaxibadiisa.

Xubnaha uu maanta la kulmay Rooble ayaa waxaa ka mid ah; wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac, wasiir ku-xigeenka warfaafinta Cabdiraxmaan Al-Cadaala, wasiirkii hore ee Amniga Cabdullaahi Maxamed Nuur, wasiirkii hore ee waxbarashada Cabdullaahi Carab iyo xubno kale.

Kulankan qadada ayaa lagu fallanqeeyay xaaladda siyaasadeed ee dalka iyo sidii loogu diyaar garoobi lahaa marxaladaha siyaasadeed ee soo socda, waxaana arrimaha laga hadlay ka mid ahaa arrimaha Koonfur Galbeed iyo HirShabeelle, iyadoo wasiirka Gaashaandhigga Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac uu hami sare ugu jiro xilka madaxweynaha Koonfur Galbeed. 

Sidoo kale wasiirkii hore Amniga Cabdullaahi Maxamed Nuur ayaa isna damac ka leh kursiga Madaxweynaha HirShabelle. 

Waxaa lagu ballamay in kulamada wadatashiyada inay sii socdaan, isla markaana la sii wado qorshayaasha u diyaar garowga ololaha doorashooyinka kuwa labada dowlad goboleed iyo tan madaxweynaha dowladda Federaalka Soomaaliya.

Maraykanka 14ka Sebteembar 2024  Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa Jimcihi shalay Aqalka Cad kula kulmay Ra’isulwasaaraha Britain Keir Starmer, iyaga oo laba hoggaamiye ka wada hadlay taageerada ay u hayaan Ukraine iyo Israel iyo ammaanka mandiqadda la isku yiraahdo Indo-Pacific.

Biden ayaa u sheegay Starmer in Mareykanka ay ka go’antahay in uu Ingiriiska ku garab istaago taageeridda Ukraine si ay isaga difaacaan buu yiri duullaanka gardarrada ah ee Ruushka. Biden ayaa intaasi raaciyay “Way caddahay in Putin aanu ku guulaysan doonin dagaalkan”.

Kulankan ayaa imanaya xilli xulafada reer Galbeedka ay ka fakarayaan sidi ay u baddali lahaayeen siyaasaddooda ku aadan taageerada Ukraine, isla markaana doonaya in Ukraine ay u ogolaadaan in ay dagaalka ay kula jirto Ruushka u adeegsato gantaallada riddada dheer ee ay ugu deeqeen dowladaha Mareykanka iyo Ingiriiska.

Madaxda Mareykanka iyo Britain ayaa sidoo kale ka wada xaajooday rajada laga qabo xabbad-joojin laga gaaro dagaalka Gaza ee Isra’il iyo Xamaas.

Madaxweyne Biden ayaa billowgi kulanka ka dhacay Aqalka Cad ka sheegay, in ay ka hadli doonaan dadaallada lagu rabo in laga miro dhaliyo heshiiska xabbad-joojinta, si buu yiri loo soo daayo la heystayaasha ila markaana loo gaaro xabbad-joojin deg deg ah, taasoo ay raaci doonto buu yiri gargaar bani’aadannimo oo la geyn doono Gaza.

Kulanki Jimcihi ayaa ahaa kii labaad oo ay si fool-ka-fool ah u yeeshaan Biden iyo Starmer, tan iyo inti uu xafiiska looga taliyo Britain tagay ra’isulwasaaraha cusub bishi July.

Muqdisho 14ka Sebteembar 2024 owladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta soo saartay warbixin dheer oo ka kooban 26 qodob, taas oo looga hadlay dhacdooyinka toodobaadkii lasoo dhaafay.

Warbixinta ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray waxqabadka dowladda iyo guulaha laga gaaray howlgalladii ugu dambeeyay ee ka dhacay gudaha dalka.

Hoos ka akhriso warbixinta oo dhammeystiran:-

Warbixinta Toddobaadlaha ee

Dowladda  Federaalka  Soomaaliya

1-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khadka taleefanka kula hadlay Madaxweynaha Aljeeriya, Mudane Cabdulmajiid Tabbuun, isagoo ugu hambalyeeyey dib-u-doorashadiisa.

Warbixinta Toddobaadlaha ee

Dowladda  Federaalka  Soomaaliya

1-Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khadka taleefanka kula hadlay Madaxweynaha Aljeeriya, Mudane Cabdulmajiid Tabbuun, isagoo ugu hambalyeeyey dib-u-doorashadiisa.

4-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa dhagax dhigay dhismaha xarunta Wasaaradda Arrimaha Gudaha iyo Federaalka Soomaaliya.

5-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa magaalada Baydhabo kula kulmey hoggaanka Koonfuur Galbeed iyo qeybaha kala duwan ee bulshada.

6-Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa kulan la yeeshay kulan casho ah Madaxweyne ku-xigeennada Dowlad goboleedyada Galmudug iyo Jubbaland Mudane Cali Daahir Ciid iyo Mudane Maxamuud Sayid Aadan.

7-Guddoomiyaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa qaabbilay Safiirka Midowga Yurub ee Soomaaliya Karin Johansson.

8-Guddoomiyaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Mudane Senator Cabdi Xaashi Cabdullaahi ayaa qaabbilay Danjiraha Midowga Yurub u fadhiya Soomaaliya Marwo Karin Johansson oo uu wehliyo ku xigeenka Danjiraha Midowga Yurub Mudane Thomas Kieller.

9-Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka Soomaaliya Mudane Saalax Axmed Jaamac ayaa ka qeybgalay Shirka Amniga iyo Isbeddelka Cimilada oo looga hadlayey sida ay isugu xiran yihiin arrimaha cimilada iyo amniga.

10-Wasiirka Maaliyadda Mudane Biixi Imaan Cige ayaa shir gudoomiyay kulanka guddiga maamul-wanaagga maaliyadda kaas oo ay ku mideysan yihiin Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Hey’adaha Dhaqaalaha Adduunka ee wada-shaqeynta la leh dowladda.

11-Wasiirka Arrimaha Dibedda ee Soomaaliya Mudane Axmed Macallim Fiqi ayaa  magaaalada Qaahira kaga qayb galey kulanka 162-aad ee Shirka Wasiirrada Arrimaha Dibedda ee Waddamada Jaamacadda Carabta.

12-Wasiirka  Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u Heshiisiinta Soomaaliya Cali Yuusuf Cali (Xoosh) ayaa magaalada Muqdisho tababar la xiriira xirfadaha kala duwan ee gurmadka degdegga ah ugu soo xiray shaqaale ka tirsan waaxyaha kala duwan ee SoDMA.

13-Wasiirka Qorsheynta Qaranka Mudane Maxamuud Cabdiraxmaan ayaa magaalada Dhuusamareeb kaga qeybgaley shirka heer dowlad gobaleed ee Qorshaha Isbedelka Qaran, kaas oo lagu mideynayo qorshayaasha horumarineed ee heer qaran iyo heer dowlad goboleed.

14-Wasiirka Caafimaadka Dr. Cali Xaaji Aden, ayaa shir guddoomiyey kulan dhexmaray hogaanka kulliyadaha Culuunta Caafimaadka iyo mas’uuliyiinta Wasaaradda Caafimaadka.

15-Wasiirka Hawlaha Guud ayaa soo  xiray shirka u dhexeeya Wasaraddaha Hawlaha Guud ee Dowlad Goboleedyada dalka iyo Dowlada Federaalka Soomaaliya.

16-Wasiir Ku-Xigeenka Maaliyadda Mudane Cabdiqafaar Cilmi Xaange, ayaa Muqdisho ka furay shirka Wadatashiga Miisaaniyadda 2025-dalka.

17-Wasaaradda Maaliyadda Soomaaliya ayaa Muqdisho ku qabatay shirka wadatashiga miisaaniyadda dowladda ee 2025 oo ka qeyb galeen ganacsatada iyo qeybaha bulshada.

18-Wasiiru Dowlaha Caafimaadka Drs Maryam Maxamed Xuseen ayaa qaabbishay wafdi ka socday Ururka Caafimaadka Adduunka ee (WHO), kulankan ayaa looga wadahadley. xaaladaha caafimaadka ee dalka gaar ahaan sidii loo xakamayn lahaa cudurada dadka nugul.

19-Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Musiibooyinka Mudane Maxamuud Macallin Cabdulle ayaa kulan la yeeshay madaxa xafiiska Afrika ee Hay’adda Boqor Salmaan Relief Center Mudane Yaziid Xamuud.

20-Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta oo kaashanaysa  Wasaaradda Awqaafta Hirshabelle ayaa wejigii labaad ee wacyi gelinta ka hortagga iyo la dagaallanka fikirka xagjirka ka bilowday Degmada Aadan Yabaal ee gobolka Shabeellada Dhexe.

21-Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Mudane Yuusuf Xuseen Jimcaale ayaa magaalada Muqdisho ka furay Tartanka Kubadda Cagta ee Degmooyinka Gobolka Banaadir iyo Degmada Balcad.

22-Hay’adda Isgaarsiinta Qaranka oo kaashaneysa Hay’adda Maaliyadda Caalamiga ah (IFC), ayaa qabatay aqoon-isweydaarsi diiradda lagu saarayo xeer nidaamiyeyaasha tartanka suuqa isgaarsiinta iyo xargaha fiberka badda.

23-Culimada Soomaaliyeed oo shir jaraa’iid ku qabtay magaaladda Muqdishu ayaa shacabka Soomaliyeed ugu baaqay in dalka laga difaaco gardarrada cadowga dowladda Itoobiya.

24-Taliyaha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed S/Gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin oo uu wehliyo Taliyaha howlgallada gaarka ah ee Ciidamada Mareykanka Colonel David Haskell ayaa kormeer ku saabsan dardar gelinta hawlgalada ka dhanka ah Khawaarijta Al Shabab ku tegay gobolka Shabeellada Dhexe.

25-Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida ee Soomaaliya ayaa xukunno kala duwan kasoo saartay kiiska eedeysanaal gaaraya 7 kuwaasi oo loo heysto dil, qal-qal gelin amni iyo ku takrifal dhul dowladeed.

26-G/Sare Axmed Khalliif Jiinow ayaa loo doortay Madaxweyne ku xigeenka Golaha Garsoorka Militariga Afrika ee u qaabilsan gobolka Bariga Afrika, kadiba doorasho ka dhacdey dhacday magaalada Lusaka ee dalka Zambia.

Muqdisho 14ka Sebteembar 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa Muqdisho iyo magaalooyinka kale ee muhiimka ah ka hirgelisay qorshe culus oo Khawaarijta Al-Shabaab ay ku cunaqabateyneyso, gaar ahaan kuwa ku sugan gobollada dhexe.

Maalin kasta gaadiidka ka baxaya magaalada Muqdisho ee u socda gobollada HirShabeelle iyo Galmudug waxaa la diiwaan-geliyaa xogtooda oo dhameystiran, si Al-Shabaab aysan u helin wax fursad ah.

Dadka raacaya iyo alaabaha uu qaadayo gaari kasta ayaa la diiwaan-geliyaa oo la sawiraa, lagana reebaa muuqaalo cadeyn ah iyo sidoo kale waxaa la hubiyaa magaalada ay u safrayaan gaadiidka ka baxaya Muqdisho.

Xogta ay diiwaan geliyaan ciidamada ammaanka ee Muqdisho ka howlgala waxaa loo diraa dhamaan ciidamada jooga goobaha ay sii marayaan gaadiidka safraya, si loo tira koobo dadka iyo alaabaha oo Shabaab aan loogu geyn.

Tusaale, gaarigii ka baxa magaalada Muqdisho ee u socda magalaada Gaalkacyo ama magaalooyinka kale ee Sh/Dhexe, Hiiraan, ilaa Galgaduud iyo Mudug, markii la diiwaan geliyo xogtiisa, waxaa lagu hubinayaa magaalo kasta oo uu sii maro, ilaa uu ka tago magaalada uu u socdo.

Si lamid ah Muqdisho, magaalooyinka kale ee gobollada dhexe gaarigii kasoo baxaya waxaa laga diiwaan geliyaa xogta safarkiisa, qof kasta meesha uu u socdo iyo alaabaha uu wato ayaa la weydiinayaa, kadib waxaa ku kor-joogteynaya ciidamada ammaanka.

Gaarigii ka baxa Muqdisho ee dhex ku dejiya qof ama alaab, waxaa loo aqoonsanayaa mid u shaqeeya Al-Shabaab, wuxuuna muteysanayaa ciqaabta uu muteysto, maadaama kooxdaas la saaray cunaqabateyn adag oo gaajo ay ugu dhimanayaan dhulka howdka ah ee u dhow degmada Ceelbuur ee gobolka Galgaduud.

Sidoo kale, dowladda Soomaaliya ayaa mar hore joojisay in loo safro deegaanada ay joogaan kooxaha argagixisada ah ee dhaca bari ee Galmudug ama la geeyo raashin, shidaal iyo wax kasta oo sahay ah, taasi oo dhibaato culus ku noqotay argagixisada.

Caasimada Online, waxay aragtay muuqaal laga duubay dadka ka baxa Muqdisho oo raaca gaadiidka loo yaqaano Leylada ee laga raro suuqa weyn ee Bakaaraha oo ciidamada ammaanka ay diiwaan-gelinayaan xogtooda, si loogu dabajiro ilaa ay ka tagaan halkii ay u socdeen.

Dhowaan waxaa maxkamadda ciidamada Soomaaliya lasoo taagay 7 gabdhood oo aad u da’ yar, kuwaas oo laga qabtay Suuq Bacaad Muqdisho iyagoo gaari ka raacaya, una socda Horjoogayaasha Khawaarijta oo soo dalbaday, waxayna Maxkamadu amartay in gabdhahaas la geeyo goob lagu daryeelo, maadaama waalidkood dayacay.

Muqdisho 14ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Hiiran ayaa sheegaya in maanta ciidamo ka tirsan kuwa deegaanka ay howlgal ka dhan ah Al-Shabaab ka sameeyeen aagga degmada Halgan ee gobolkaasi, si looga xoreeyo xubnaha kooxda.

Macawiisleyda ayaa lasoo wariyay inay heleen xogta xubno Shabaab ah oo ku sugan halkaasi, kadiba ay weerareen, sida ay innoo sheegeen ilo dadka deegaanka ah.

Wararka ayaa sheegaya in sidoo kale cagta la mariyey saldhigyo xarumo ay maleeshiyaadka Al-Shabaab ku lahaayeen halkaasi, isla markaana uu jiro khasaare culus oo kooxda lagu gaarsiiyay howlgalka ka dhacay aagga degmada Halgan.

Sarkaal u hadlay ciidanka Macawiisleyda ayaa sheegay inay sii wadi doonaan howlgalkooda, ujeedkoodana uu yahay in Al-Shabaab ay ka saaraan deegaankada jinka wabiga.

“Khawaarijta meel kasta oo ay joogaan kama daba hari doono jinka wabiga iyo dhagaxyada inta u dhexeysa midkii joogo waxaan u sheegayaa inuu si deg-deg ah ga baxo,” ayuu yiri.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay dhanka Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaasi ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada.

Hiiraan ayaa waxaa weli ka socda howlgallo culus oo ay iska kaashanayaan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa deegaanka oo lagu xoreeya dhul aad u ballaaran.

Si kastaba, Hiiraan ayaa xudun u ah kacdoonka ka dhanka ah Al-Shabaab ee haatan ka socda dalka, waxaana mar kale gobolkan laga abaabulayaa guluf ka dhan ah kooxda.

WARARKA MAANTA 13ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay Dowladda Koonfur Galbeed u soo tarxiishay Taliyaha Nabad-Sugida Qaranka Soomaaliya Khaa’inul Waddan Sanbolooshe? Maxuu Xildhibaan Saadiq mucaarad ugu yahay Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ? Maxay yihiin xildhibaanada labada aqal ee uu Xildhibaan Saadiq hor boodaayo kuwaasoo soo saaray war saxaafadeed?  Yaa mooshin laga wadaa? Yaa kamid ah Wasiiradda laga khasbay inuu shaqada wasiirada laga buriyo?  Yaa dastuurka rabay inuu beddelo Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxayse ka codsatay Dowladda Koonfur Galbeed inay shaqada ka cayriso Wasiirada Koonfur Galbeed ku matala Dowladda Soomaaliya? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? 

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 13ka Sebteembar 2024 Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta ee XFS ayaa soo saartay war-saxaafadeed ay dowladdu digniin ugu dirtay macalimiin xogtooda la hayo oo qorsheynaya inay u hoggaansamaan fikirka guracan ee Khawaarijta.

Warkaan ka soo baxay Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta waxaa lagu socod siiyey dhammaan Macalimiinta Dugsiyada Qur’aanka iyo Ducaada Soomaaliyeed, sida mu’adin, imaam masjid, khadhiib ama daaaci ah.

Wasaaradda oo cuskaneysa bayaan ay soo saartay bishii 2-aad ee sanadkii 2023 oo lagu mamnuucay la macaamilka iyo u tagista kooxaha Khawaarijta ayaa qoraalkaan ku tiri.

“Wasaaradu waxay xog ku heysaa in ay weli jiraan Macalimiin Dugsi Qur’aan iyo culimo qorsheynaya in ay u hogaansamaan amarada Khawaarijta, isla markaana ku howlanyhiin aadista goobaha khawaarijtu ku dhuumaaleysato.”

Shirarkii ugu dambeeyay ee Culimada Soomaaliyeed ee ku qabsoomay Muqdisho Oktoobar 2022 iyo Janaayo 2023, ayaa laga soo saaray Fatwooyin Sharci ah oo ka dhanka ah la macaamilka kooxaha Khawaarijta.

“Wasaaraddu waxay u cadeyneysaa in qof kasta oo macallim dugsi Qur’aan, mu’adin, imaam masjid, khadhiib ama daaaci ah ee lagu helo la macaamilka khawaarijta ama u hogaasamida amarradooda, in laga qaadi doono talaabo sharciga waafaqsan, isla markaana aan loo haynin wax cudur daar ah,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed ka soo baxay Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta ee XFS.

Caasimada Online ayaa habeen ka hor baahisay xogtaan, waxaana ogaanay in macalimiin badan ay u tageen Al-Shabaab, kuwaas oo la isugu geeyey deegaanka Tawakal ee gobolka Sh/Hoose, halkaas oo qaarkood ay weli ku xayiran yihiin, maadaama ay ogaatay dowladda Soomaaliya oo hadii ay Muqdisho ku soo laabtaan la xirayo, lana maxkamadeynayo.

Al-Shabaab, sidaan oo kale ayey sanad ka hor macalimiinta dugsi Qur’aanka iyo Imaamyada masaajidda ugu yeereen, waana u tageen intooda badan, waa arrin halis ah, maadaama dadkaas ay soo xambaarayaan fikirka gaaleysiinta iyo gumaadka dadka ee kooxdu duurka kula jirto.

Caasimada Online ayaa habeen ka hor baahisay xogtaan, waxaana ogaanay in macalimiin badan ay u tageen Al-Shabaab, kuwaas oo la isugu geeyey deegaanka Tawakal ee gobolka Sh/Hoose, halkaas oo qaarkood ay weli ku xayiran yihiin, maadaama ay ogaatay dowladda Soomaaliya oo hadii ay Muqdisho ku soo laabtaan la xirayo, lana maxkamadeynayo.

Al-Shabaab, sidaan oo kale ayey sanad ka hor macalimiinta dugsi Qur’aanka iyo Imaamyada masaajidda ugu yeereen, waana u tageen intooda badan, waa arrin halis ah, maadaama dadkaas ay soo xambaarayaan fikirka gaaleysiinta iyo gumaadka dadka ee kooxdu duurka kula jirto.

Muqdisho 13ka Sebteembar 2024 Xildhibaano ka tirsan labada aqal ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa ku dhawaaqay gole ay ku mideysan-yihiin oo shaqeynaya ‘midnimada iyo difaaca dalka, doorasho waqtigeeda ku dhacda iyo la xisaabtanka hay’adaha dowladda.’

Xildhibaanada ku midoobay golahaas oo caawa shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa xusay qodobada ay ka shaqey doonaan oo gaaraya 14 qodob.

“Ka Shaqeynta doorasho waqtigeeda ku dhacda oo heshiis lagu wadayahay” ayaa lagu yiri qodob ka mid ah war-saxaafadeedka oo xildhibaanadu ay si gaar ah hoosta uga xariigeen.

Waxay sheegeen in dalku ku jiro caalad siyaasadeed oo adag, iyagoo hoggaaminta dowladda ku tilmaamay mid guracan, isla markaana ay ka shaqey doonaan sidii loo toosin lahaa waxyaabaha qaldan.

“Si wadada saxda ah loogu soo celiyo hoggaanka dowladda federaalka, waxaan dhisnay gole ay ku mideysan yihiin qaar ka mid ah xildhibaanada labada Aqalka oo u istaagay xal u helidda mugdiga siyaasadeed oo dalku galay iyo qaladaadka dowladeed ee ka jira golayaasha dowladda,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Xildhibaanadu waxay sheegeen inay dhibsadeen isku milan ka dhex-jira hey’adaha dowladda oo laga rabay inay iskula xisaabtamaan shaqada, taasi oo sida ay sheegeen khilaafsan dastuurka dalka.

“Xoojinta la dagaalanka argagixisada iyo difaaca Qaranka” ayaa lagu yiri qodob ka mid ah war-saxaafadeed, balse laguma soo hadal qaadin Itoobiya oo ah cadowga koowaad ee Soomaaliya, waxaana xusid mudan in Xildhibaanadaan ay yihiin kuwii maalmo ka hor Muqdisho uga dhawaaqay inay la dareen yihiin dadka reer Bay iyo Bakool oo sheegay inay rabaan Itoobiya.

Nairobi 13ka Sebteembar 2024  Shirkad ay leeyihiin ganacsato Soomaaliyeed ayaa dacweysay, kana guuleysatay safaaradda Soomaaliya ee dalka Kenya, balse Caasimada Online waxay ogaatay arrin yaab leh oo la xiriirta kiiskan.

Shirkadda dacweysay safaaradda waxay dayac-tir sameysay, sida ay sheegtay, safaaradda intii uu joogay safiirkii hore Maxamuud Tarsan, balse hadda waxay sheegatay lacag dhan 25 Milyan oo shilanka Kenya ah, una dhiganta $193,000 (Boqol sagaashan iyo saddex kun) oo doolarka Mareykanka ah.

Maxkamadda ayaa safaaradda Soomaaliya ee Kenya ku xukuntay inay bixiso lacagtaas, halka safaaraddu ay weli ku doodeyso in la bixiyey lacagtii lagu dhisay dhulka ay safaaraddu ka degan tahay Nairobi.

Caasimada Online waxay heshay xogta dhinacyo kale oo ku lug-yeeshay kiiskaan, ayada oo wararka qaar ay sheegayaan in dayac-tirka lagu sameeyey guri uu Kenya ku leeyahay safiirkii hore ee safaaradda Soomaaliya ee dalka Kenya Maxamuud Axmed Nuur (Tarsan), balse dusha laga saaray safaaradda

Sanadkii 2022 ayaa lacagtaan lagu soo dalacay safaaradda, maadaama uu xiligaas safiir ka ahaa Tarsan, wuxuu ku guuleystay in deyntaas uu uga tago, halka qolada iska leh shirkadda dhismaha fulisay ay ku adkeysatay in lacagtaas ay ku leeyihiin safaaradda.

Kiiskaan ayaa cagaha la galay safiirka Soomaaliya ee dalka Turkiga oo lagu magacaabo Fatxudiin Cali Osbito, kaasi oo la sheegay inuu wax ka leeyahay shirkadda dacweysay safaaradda Soomaaliya ee dalka Kenya, kuna sheegatay lacag dhan 25 Milyan oo shilinka Kenya ah, kuna dhow $200,000.

Waxay noqotay arrin yaab leh in safiir Soomaaliya, Fatxudiin Cali Osbito oo dowladda Soomaaliya ay u magacowday safiirka Soomaaliya u jooga Ankara, uu ku lug yeesho dacwad ka dhan ah dowladdiisa, ayada oo haddii ay sida wax u jiraan sax tahay uu dowladda mari karay.

Safaaradda ayaa ku adkeysatay in lacagtaas aan lagu laheyn, maadaama la hayo cadeymaha in dowladda Soomaaliya bixisay kharashkii lagu dhisay safaaradda, sida Caasimada Online ay u xaqiijiyeen ilo wareedyo muhiim ah.

Muqdisho 13ka Sebteembar 2024  Saacadihii la soo dhaafay waxaa si wayn loo hadal hayay qorshe dowladda Turkiga ku dooneyso in ay Soomaaliya kaga hirgaliso saldhig wayn oo laga dirayo Gantaalada hawada sare.

Turkiga iyo Soomaaliya ayaa waxaa u socda wada-hadalo ku saabsan dhismaha saldhiga gantaallada hawada sare ee Geeska Afrika.

Ilo-wareedyo si dhow ula socda arrintaan ayaa sheegay in barnaamijka gantaalaha ballistic-ga ee Turkiga ay Soomaaliya ku doorteen maadaama ay ku taal cidhifka bari ee Afrika iyo badweynta Hindiya aadna ugu dhaw dhul baraha.

Dowladda Turkiga ayaa dhowr sano waday qorshe ay ku dooneyso in ay ku gaarto hawada sare.

Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa ku dhawaaqay sanadka 2021 qorshe 10 sano soconaya oo loogu tala-galay barnaamijka hawada sare ee dalkiisa.

Warar soo baxayey xilligaas ayaa sheegayey in barnaamijkan uu u baahan yahay in laga dhiso goobta gantaallada laga soo rido Soomaaliya.

Ilo-wareedyo Turki ah oo la socda qorshaha dowladda ayaa u sheegay bishii February 2021 in Turkiga uu qorsheynayay inuu Soomaaliya ka dhiso saldhig hawada sare ah, kaasi oo ku kacaya  dhaqaale gaaraya 1 bilyan oo dollar ah, si ay u gaaraan dayax 2028.

Dhismaha iyo dayactirka saldhiga ay Soomaaliya ka doonayaan ayaa la qorsheynayaa in ay ku baxdo ku dhawaad ​​350 milyan oo doolar.

Turkiga iyo Soomaaliya ayaa wada saxiixday heshiis la xiriira dhinaca difaaca, waxaana hadda u socdo wada-hadallo la xiriira hirgelinta saldhig wayn oo Turkiga doonayo inuu ka sameysto gudaha Soomaaliya, si uu uga diro gantaalada hawada sare.

Ururka ONLF 13ka Sebteembar 2024 Ururka ONLF ayaa ka jawaabtay hadal la sheegay in uu ka soo yeeray taliyaha militariga dalka Itoobiya Birhanu Jula.

Bayaan ay soo saartay ayay ku sheegtay in ay dowladda Itoobiya uga fadhiyaan in ay faahfaahin ka bixiso islamarkaana ay kala caddeyso hadalka taliyaha.

Afhayeenka ONLF oo BBC la hadlay ayaa sheegay in arrintan ay la yaab ku noqotay islamarkaana aan al aqbali karin.

Cabdulqaadir Xassan Hirmooge (Caddaani) ayaa farta ku fiiqay in ONLF ay hadalkaas u aragto daandaansi.

“Wax yaab ah ayay noqotay oo nagu cusub, in lugaha geedaha lagu marmaro oo xoogag Itoobiya ay col yihiin lagu tilmaamo inay naga dambeeyeen arrimahaas daandaansi ayaan u aragnaa”

Hadalka ONLF ayaa daba socday hadal la sheegay inuu dhawaan jeediyay taliyaha guud ee militariga dalka Itoobiya Birhanu Jula.

Codka la sheegay inuu yahay kan Birhanu oo dhowaan laga sii daayay mid ka mid ah warbaahinta gudaha Itoobiya, ayaa wuxuu ku sheegay in Masar ay tahay cadawga taariikhiga ah ee Itoobiya, islamarkana ay abuurtay jabhado ka dhan dowladda Itoobiya, ayna ka mid tahay ONLF. Balse dowladda Itoobiya iyo ciidamadaba ma aysan xaqiijin.

Afhayeenka ayaa dhankiisa sheegay in horey ay Itoobiya heshiis ula galeen islamarkaana ay nabadda qaateen taasina ay tahay siyasaddooda qeexan ee cad

“Annaga waad ogeyd lix sano ka hor ayaan heshiis nabad-galyo qaadannay si nabad ah ayaan dhulkeena uga halgameynay, deegaanka ugu nabadsan ayuu dalkeenu ahaa wlina yahay nabad istaraatiji ah ayaanu qaadannay in halgankeennu uu nabad ku socdo dadkeenuna ay ka faa’iideystaan markaas ONLF aragtideeda siyaasigaha ma qariso oo way cadeysay inay jidkaa nabadda hayso,” ayuu intaa ku daray.

Mr Caddaani ayaa carrabka ku adkeeyay in ONLF ay imika tahya xisbi siyaasi ah oo shaci ah islamarkaana aan waligood lagu eedeyn in ay shisheeye ka dambeeyaan.

“Xisbi siyaasi ah oo sharci ah ayaa nahay, xisbi siyaasi ah oo wadanka ka jiro weeye, xisbi siyaasi ah oo nabad qaatay weeye, ONLF cid madax-adeeg ku sheegto waa laga yaabaa inay jirto laakiin inay cid kale ku ladhan tahay ama ka dambeyso ama ku adeegato waligeed cadowgeeda iyo naasixeeda midna kama soo yeerin,” ayuu yiri Mr Caddaani.

Afhayeenka ONLF ayaa xusay in Itoobiya ay ka sugayaan labo jawaabood midkood oo ah in ay cadeeyaan in hadlkaas ay si ula kac ah u yiraahdeen ama ay ka cudur daartaan.

“War jiraaba cakaaruhu iman wixii ka soo baxa waan arki doonnaa, waxaan ka fileynaa inay caddeeyaan mowqifkooda oo ay dhahaan waan idinla qasadnay ama ay dhahaan arrintaasi khalad ayay ahayd marka iyagay u taallaa jawaabta ay ka bixinayaan” ayuu intaa raaciyay.

Dhanka kale ONLF ayaa sheegtay in heshiiskii ay Itoobiya la galeen ay ka fushay boqolkiiba 20 islamarkana uusan wada hirgalin.

“Boqolkiiba 10 ama 20 ayaa ka fushay sida in xabbad-joojin ay dhacday oo ah dagaalkii Itoobiya iyo ONLF u dhaxeeyay oo si nabad ah aan u dhaqdhaqaaqno laakiin dhibaatada asalka ahayd ee ah inaan dareemeyno gumeysi inaan dareemeyno gacan-bidxeyn inaanu xasuuq soo marnay inaanu mag-dhaw ku leennahay Itoobiya inaanu ictiraaf ku leennahay dambiyadii ay naga gashay arrimahaasi oo dhan xal laga gaarin” ayuu yiri Mr Caddaani.

Sanadkii 2018 ayay ahyad markii ay ONLF iyo dowladda Itoobiya heshiis ku kala saxiixdeen magaalada Casmara ee xarunta dalka Ertreya.

Qodobka ugu weyn wuxuu ahaa xabbad joojin, taasoo ay ONLF dhankeeda ku dhawaaqday , Itoobiyana ay sidaa kaga saartay “Liiska ururrada argagixisada ah”.

ONLF waxay mudo dheer ku jirtay halgan ay ku doonaysay in ay ku xoreyso deegaanada Soomaalida Itoobiya, marxalado kala duwan ayuu halgankii hubaysnaa ee ONLF soo maray.

Waxey dagaalo la galeen ciidamadii dalkaasi Ethiopia ee hoos tagayay maamuladii kala duwanaa ee soo xukumayay dalkaasi.

Isha: BBC

Jabuuti  13ka Sebteembar 2024 Jjabuuti ayaa mar kale sheegtay inay u yaboohday Addis Ababa heshiis deked wadaag, tallaabadaas oo lagu doonayo in lagu qaboojiyo xiisadda ka dhex aloosan dalalka Geeska Afrika ee Itoobiya iyo Soomaaliya.

Xiriirka Muqdisho iyo Addis Ababa ayaa aad u xumaaday markii Itoobiya ay bishii Janaayo heshiis muran badan dhaliyay oo dhinaca badda ah la gashay maamulka gooni u goosadka ah ee Soomaaliya ee Somaliland.

Heshiiska is-afgaradka (MoU) ayaa siinaya Itoobiya oo ka mid ah dalalka ugu waaweyn adduunka ee aan bad lahayn in ay hesho bad, balse Soomaaliya ayaa ku cambaareysay in ay weerar ku tahay madax-bannaanideeda.

Dekaddan oo ay ku kacday $60-ka milyan, islamarkaana la furay 2017, ayaa waxay marin u siinaysaa Gacanka Cadmeed iyo Badda Cas, taasoo ka mid ah marinnada ugu waaweyn caalamka ee ganacsiga badda.

Mahamoud Ali Youssouf ayaa sheegay inay muhiim u tahay Djibouti oo dhaqaalaheeda ku tiirsan ganacsiga caalamiga ah iyo maraakiibta inay haysato ganacsiga Itoobiya.

Afhayeenka Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed, Billene Seyoum, si degdeg ah ugama jawaabin codsi ay u dirtay AFP oo ku saabsanaa falcelin.

Sida ku cad heshiiskii 1-dii Janaayo ee ay la gashay Addis Ababa, Somaliland waxay ogolaatay inay 20 kiiloomitir (12 mayl) oo xeebteeda ah muddo 50 sano ah ka kirayso Itoobiya oo doonaysa inay ka samaysato saldhig ciidan iyo deked ganacsi.

Taas beddelkeeda, Somaliland waxay sheegtay in Itoobiya ay siinayso aqoonsi rasmi ah, inkasta tani aysan marnaba xaqiijin Addis Ababa.

Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa waxaa ka dhaxeeya xiriir aan fadhin iyo dagaal dhuleed, iyado laba dagaal uu dhexmaray dabayaaqadii qarnigii 20-aad.

Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa Axaddii ka digay in dalkiisa uu “dullayn doono” dal kasta oo khatar ku ah madax-bannaanideeda, kadib markii Addis Ababa ay ku eedaysay jileyaal aan la magacaabin inay doonayaan inay “qalqal-geliyaan” Geeska Afrika.

Hadalladan ayaa yimid kadib markii Qaahira — oo muddo dheer xiisad ay kala dhaxeysay Addis Ababa, taasi oo ku saabsan biyo-xireenka weyn ee Itoobiya ee webiga Niilka Buluuga – ay bishii hore qalab milateri u dirtay Soomaaliya.

Masar ayaa sidoo kale ku yaboohday in Soomaaliya la geeyo ciidamo ka hoos shaqeeya howlgalka cusub ee Midowga Afrika ee bedeli doona ciidamada nabad ilaalinta ee hadda jira ee loo yaqaan ATMIS, sanadka soo socda.

Itoobiya ayaa hadda kaalin weyn ku leh ATMIS oo gacan ka siisa ciidamada Soomaaliya ee dagaalka kula jira kooxda Al-Shabaab.

WARARKA MAANTA 12ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa khaa’inul waddan u magaabay Taliyaha Hay’adda nabad-Sugidaa Iyo Sirdoonka Qaranka Sanbolooshe? Maxay tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ugu diray ergo Madaxweynaha Dowladda Koonfur Galbeed Mudane Cabdicasiis Lafta-Gareen? Yaa raba inuu burburiyo Dowladda Koonfur Galbeed Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada dalka ka jira Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxayse beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo ah siiso Dowladda #Soomaaliya? Yuu khaldi rabaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho iyo Maxkammadda Sare? Ha Wiqleyso! 

Jaamacadda Carabta 12ka Sebteembar 2024 Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi, ayaa shir-gudoomiyay kulan ay isugu yimaadeen wasiirada arrimaha dibadda ee ka socday dalalka Carabta, kaas oo lagu qabtay xarunta Jaamacadda Carabta ee magaalada Qaahira.

Kulanka ayaa ahaa mid ay ka qeyb galeen wasiirada ka socda dalalka Sucuudiga, Baxrayn, Mauritania, iyo Masar, iyadoo sidoo kale ay joogeen Safiirka Djibouti iyo Xoghayaha Guud ee Jaamacadda Carabta.

Doodda kulanka ayaa lagu saaray sidii loo horumarin lahaa midnimada Carabta iyo taageerada ay siinayaan Soomaaliya, si loo xoojiyo ilaalinta madax-banaanideeda iyo midnimadeeda dhuleed.

Kooxda wada shaqeynta ee Wasiirada Carabta ayaa si cad u muujisay taageeradooda buuxda ee Soomaaliya, iyagoo si wadajir ah u diiday isku dayo kasta oo dibadda ah oo lagu doonayo in lagu waxyeeleeyo qaranimada Soomaaliya.

Wasiirada ayaa sidoo kale ugu baaqay waddamada dariska, gaar ahaan Itoobiya, inay ka fogaadaan falalka wax u dhimaya xasiloonida Soomaaliya iyo qaranimadeeda.

Kulanka ayaa si gaar ah u diiday Heshiiska Is-fahamka ee Itoobiya (MoU), taas oo lagu sheegay qoraalka rasmiga ah ee Guddiga Carabta.

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in ururka Jaamacadda Carabta iyo dalalka xubnaha ka ah ay ka go’an tahay in ay si hagar la’aan ah u taageeraan madax-bannaanida Soomaaliya, iyagoo ku saleynaya mabaadi’da caalamiga ah ee faragelinta la’aanta iyo ixtiraamka madax-bannaanida dhuleed.

Somaliland 2ka Sebteembar 2024 Xukuumadda Somaliland ayaa shalay shaacisay inay albaabbada u laabtay Maktabadda Dhaqanka ee dalka Masar ee magaalada Hargeysa.

Maktabaddan oo uu ku socday dayactir ayaa waxay ku taallaa meel u dhow Madaxtooyada Somaliland.

Wasiirka Arrimaha Dibadda Somaliland Dr Ciise Kayd oo warbaahinta la hadlayay ayaa sheegay in sababo dhanka ammaanka ah loo xiray maktabadda, isla markaana muddo loo qabtay in shaqaalaha ka shaqeynayay ay isaga baxaan Somaliland.

“Waxaa jira oo dowladda Somaliland ay aqoonsatya walaacyo amni oo halis ku ah qaranka, sidaa darteed wasaaradda arrimaha dibadda iyo iskaashiga caalamiga ah waxay go’aansatya in lagama maramaan ay tahay in si joogto ah loo xiro Maktabadda Dhaqanka ee Masar, kuwa ka shaqeeynayana dalka laga saaro muddo 72 saacadood ah,” ayuu yiri Ciise Kayd.

“Go’aankan ma aha mid fudud, laakiin badbaadada muwaadiniinteenna waa mas’uuliyad qaran oo muhiim ah. Waan ognahay Masar hubka ay kusoo daldashay dowladda Muqdisho oo aan aaminsannahay inay waxyeeleyso nabadgelyada iyo xasiloonida mandiqadda,” ayuu yiri.

Dr Ciise Kayd ayaa sidoo kale sheegay inuu soo dhammaaday heshiiskii is afgarad ee badda ee horraantii sanadkan ay kala saxiixdeen Somaliland iyo Itoobiya.

Maxay tahay maktabaddan?

Maktabaddan oo haatan uun la doonayay in dib loo furo ayaa waxaa ku socday dhisme. Qalabkii iyo buugaagtii lagu furi lahaa ayaa waxay haataan yaallaan Dekedda Berbera, dhawaan ayaana la filayey in la soo raro, sida uu sheegay mid ka mid ah shaqaalaha oo diiday in magaciisa la shaaciyo.

Shaqaalaha meesha ka shaqayn jiray ee shaqaale ahaanta ugu qoran ayaa gaaraya ilaa shan.

Maxamed Cabdi Daa’uud oo ah taariikhyahan ku nool magaalada Hargaysa ayaa sheegay in markii ugu horreysay ee Masaaridu ay tageen Hargeysa ay tahay qiyaastii bilowgii 1964, iyagoo xilligaas furay madraso bilaash ah.

Maxamed oo qudhiisa mar ka mid noqday ardaydii madrasada ayaa yiri: “Iskuulka muddo ayuu socday ilaa 1969. Waxay sidoo kale sameeyeen maktabad wixii ka dambeeyay 1966 meelahaas, waxayna ka fureen meel u dhow Shaleemadii Qaranka Hargeysa oo ay kireysteen.”

Maktabadda ayaa waxaa markaa magaceeda la oran jiray Maktabadda Islaamiga ah ee Masar, sida uu sheegay Maxamed.

Muddo kadib ayaa maktabadda loo soo wareejiyay meel u dhow madaxtooyada Somaliland, iyagoo dhisme ku waday fooq ilaa labo dabaq ah.

“Filimo af Carabi ah ayaa lagu daawan jiray si bilaash ah, si ay dhalinyarada usoo jiitaan. Dhaqan Masaari ah ayay sideen aflaamta, sida dagaallo iyo heesaha iyo qoob ka ciyaarka dalkaas,” ayuu intaa raaciyay.

Maktabaddan oo burburkii Soomaaliya kadib isaga guurtay Hargeysa, ayaa waxaa haatan la doonayay in dib loo furo, iyadoo dhismaha uu ku socday casriyeyn. Somaliland ayaa ku amartay injineerrada iyo shaqaalaha inay degdeg isaga baxaan halkaas.

Maxamed ayaa sheegay in sababta ay Somaliland u xirtay maktabaddan ay u muuqan karto inay tahay “Kolley Masaaridu waxay u janjeertay dhanka midnimada Soomaaliya marka la eego taariikhdoodii hore,” ayuu yiri Maxamed.

Isha: BBC

Baydhabo 12ka Sebteembar 2024Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre iyo wafdi u hoggaaminayo oo uu qeyb ka yahay Taliyaha NISA Cabdullaahi Sanbaloolshe ayaa xalay ku hoyday magaalada Baydhabo ee xarunta KMG ee maamulka Koonfur Galbeed.

Ra’iisul Wasaare Xamza iyo Taliye Sanbaloolshe ayaa Baydhabo u tagay xalinta xiisada siyaasadeed ee madaxweyne Lafta-gareen iyo Villa Somalia, iyada oo uu diray madaxweyne Xasan Sheekh, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Sida ay Caasimada Online u sheegeen illo wareedyo ku sugan Baydhabo, waxaa haatan kulan u socdaa labada dhinac sidii loo qaboojin lahaa xiisadaas, isla markaana madaxweyne Cabdicasiis Lafta-gareen u aqbali lahaa shirka soo socda ee golaha wadatashiga qaran.

Lafta-gareen ayaa lasoo warinayaa inuu qorsheynayo qabashada doorasho gaar ah, waxaana la sheegayaa in saraakiisha Itoobiya ee Baydhabo jooga ay ku cadaadinayaan tallaabadaas inuu qaado, xilli uu dhawaan warbaahinta ka beer laxawsaday reer Koonfur Galbeed.

Qorshaha Lafta-gareen oo Itoobiyaanka gadaal ka riixayaan ayaa waxaa la sheegay inay uga dan leeyihiin si uu uga furto Villa Somalia iyo qorshaheeda doorasho qof iyo cod, xilli ay Addis Ababa iyo Muqdisho ka dhex aloosan tahay xiisad salka ku haysa is-afgaradkii Abiy uu la gaaray Muuse Biixi.

Xiisadda Villa Somalia iyo Koonfur Galbeed ayaa dhowaan cirka isku shareertay, kadib markii maamulka Lafta-gareen uu ka horyimid qorshaha Villa Somalia ee ku aadan sida loo wajahayo arrinta Itoobiya, waxaana deegaanada maamulkaasi ka dhacay dibad-baxyo lagu taageeray ciidanka Itoobiya.

Sidoo kale waxaa jirtay in xildhibaannada maamulkaasi ay taageereen qorshaha Koonfur Galbeed ku rabto Itoobiyaanka, kuwaas oo iyana uga sii darah xiisadda haatan taagan oo yeelatay waji cusub, kuwaas oo uu umahad-celiyay Lafta-gareen.

Si kastaba, waxaa haatan isha lagu hayaa waxa kasoo bixi doona kulamada xasaasiga ah ee madaxda dowladda federaalka ee ku sugan Baydhabo iyo maamulka Koonfur Galbeed uga socda caasimada maamulkaasi.

Muqdisho 12ka Sebteembar 2024 Taliska Ciidamada Booliska Soomaaliya, gaar ahaan qaybta gobolka Banaadir ayaa soo bandhigay illaa 10 eedeysane oo loo haysto inay dhibaatooyin kala duwan ka gaysteen qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir.

Eedeysanayaasha oo sawirradooda lala wadaagay warbaahinta ayaa loo haystaa inay gaysteen dil, dhaawac iyo dhac, isla markaana ay qalqal-gelinayeen amniga caasimada.

Qoraal kasoo baxay Booliska ayaa waxaa lagu sheegay in haatan lasoo xiray eedeysanayaasha, isla markaana lagu soo qabtay howlgalladii ugu dambeeyay.

Dhinaca kale Booliska ayaa farriin u diray shacabka ku dhaqan magaalada Muqdisho, wuxuuna ka dalbaday inay kala shaqeeyaan amniga, soona wargeliyaan halis kasta,

“Waxaa shacabka Caasimadda ku nool laga codsanayaa in ay nala soo wadaagaan cidwalba oo ammniga lidi ku ah, adiga oo nagala soo xariiraya xafiiska Gurmad ee Ciidanak Boliiska Soomaaliyeed 991 amma banadir@bolice.gov.so.” ayaa lasii raaciyay qoraalka Booliska.

“Howlgal ay sameeyeen Ciidanka Boliiska Gobalka Banaadir oo kaashanaya Hay,adaha amaanka Caasimadda ayaa soo xiray eedeysanayaal gaaraya 10 xubnood, kuwaas oo geestay falal iskujira Dil,Dhaawac iyo dhac dadweyne ka geestay, Dagmooyin kala duwan ee Caasimadda” ayaa lagu yiri qoraalka kooban ee kasoo baxay taliska Booliska.

Sidoo kale wuxuu Boolisku intaasi ku daray in raggan lala tiigsan doono sharciga, lana horgeyn doono maxkamad, si looga qaado tallaabo adag oo sharciga waafaqsan,

“Waxaa ku socota baaris waxaana la mar siindoonaa cadaaaladda” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay Booliska Gobolka Banaadir.

Dhinaca kale Booliska ayaa farriin u diray shacabka ku dhaqan magaalada Muqdisho, wuxuuna ka dalbaday inay kala shaqeeyaan amniga, soona wargeliyaan halis kasta,

“Waxaa shacabka Caasimadda ku nool laga codsanayaa in ay nala soo wadaagaan cidwalba oo ammniga lidi ku ah, adiga oo nagala soo xariiraya xafiiska Gurmad ee Ciidanak Boliiska Soomaaliyeed 991 amma banadir@bolice.gov.so.” ayaa lasii raaciyay qoraalka Booliska.

Maalmihii u dambeeyay waxaa caasimda ka socday howlgallo amni xaqiijin ah oo lagu soo qabtay burcaddii ugu badneyd, sidoo kalena lagu fashiliyay weeraro qaraxyo ah.

12ka Sebteembar 2024 Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo xalay ka dhacday deegaan hoostaga gobolka Galgaduud, kadib markii hal goob lagu dilay nin iyo xaaskiisa oo ay weerareen maleeshiyaad hubeysan.

Falkan ayaa si gaar ah uga dhacay inta u dhexeysa magaalooyinka Godinlabe iyo Cadaado ee gobolkaasi, waxaana lasoo wariyay in dhacdadan ay la xiriirto aano qabiil.

Marxuumka ayaa kasoo jeeday Cadaado, waxaana lagu magacaabi jiray Cilmi Cumar, ayada oo lala dilay xaaskiisa, xilli ay ku sugnaayeen gurigooda, kaas oo sidoo kale dab la qabad siiyay.

Mid kamid ah dadka deegaanka oo la hadlay warbaahinta ayaa ka warbixiyay dilka lamaanahaasi, wuxuuna sheegay in loo dilay aano qabiil darteed, ayada oo ay baxsadeen maleeshiyaadkii ka dambeeyay falkaasi oo lasoo wariyay inay kasoo jeedaan dhanka deegaanka Gadoon ee gobolka Galgaduud.

“Allaha u naxariistee waxa ay maleeshiyaadku dileen nin la yiraahdo Cilmi Cumar iyo naagtiisa, waxaana dilay maleeshiyo ka soo jeedo beesha degtay Gadoon oo gabadha iyaga ayay islahaayeen, ninkuna dhinaca Cadaado ayuu kasoo jeeday, hal goob ayaana lagu dilay  guriga ayaana loogu tegay” ayuu yiri.

Ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha amniga iyo mas’uuliyiinta gobolka oo ku aadan dilka argagaxa leh ee loo gaystay dadkaasi.

Dilkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo maalmihii u dambeeyay ay dagaallo ka socdeen qaybo badan oo kamid ah gobolka Galgaduud, kuwaas oo u dhexeeyo maleeshiyaad beeleedyo ku sugan halkaasi.

WARARKA MAANTA 10ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa ka cusub #Soomaaliya? Maxaad ka og tahay inuu Raysal Wasaare Mudane Xassan “OG-360 Dhaweeye” Iyo Raysal Wasaare Ku-xigeen Mudan Saalax Jaamac “Macala-Weyne” ma tagi karaan #Hargeisa #Somaliland ama #Garowe #Puntland? Ma og tahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” inuu san tagi karin #Hargeisa #Somaliland ama #Garowe #Puntland? Maxay Dowladda Soomaaliya u cayrin/eryin Safiirka #Ethiopia? Ma kawada jawaabi kartaan? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxay tahay jirada dhulka ku riday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 10ka Sebteembar 2024 Dowladda Itoobiya ayaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay u gudbisay dacwo ka dhan ah dowladda Masar oo ay ku eedeysay ‘hanjabaado iyo rabshado soo noqnoqday oo iyaga ka dhan ah’ waxayna Itoobiya codsatay in Masar ay tixgeliso.

Wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya ayaa maanta warqad u dirtay golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay, waxayna uga codsatay in golaha ay ka fiirsadaan hanjabaadaha soo noqnoqday ee Masar u jeedineyso Itoobiya, taas oo ka hor imaaneysa axdiga Qaramada Midoobay.

Sida ku cad qoraalka uu diray Wasiirka arimaha dibadda Itoobiya Taye Atzik-Salase wuxuu dowladda Masar ka codsaday in ay ka tanaasulaan mowqifkooda macangagnimada ah iyo dalabaadkooda aan macquulka ahayn ee ku saabsan dhismaha iyo ka shaqaynta biyo xireenka Renaissance iyo sidoo kale in loo hogaansamo mabaadii’da caalamiga ah.

Warqada ay wasaaradda arimaha dibadda Itoobiya u dirtay Golaha Ammaanka ayaa ku soo aadeysa xilli ay maalmo ka hor sidaan oo kale dowladda Masar u dirtay warqad kale.

Wasiirka arimaha dibadda Masar, Dr. Badare Abdulati ayaa warqad sidaan oo kale uu ugu diray madaxweynaha Golaha Ammaanka wuxuu ku sheegay in Masar ay xaq u leedahay in ay qaaddo tallaabooyin lagama maarmaan ah, si loo xaqiijiyo ammaankeeda biyaha.

Sidoo kale warqadaas Masar waxay ku sheegtay in aysan si buuxda u aqbalin siyaasadda go’doominta ee Itoobiya ee biyo xireenka Renaissance.

“Masar waxay diyaar u tahay inay qaado tallaabo kasta oo waafaqsan axdiga Qaramada Midoobay, si ay u ilaaliso jiritaankeeda iyo ilaalinta danaha dadkeeda,” ayaa lagu yiri qoraalkii ay Masar u dirtay golaha Ammaanka, kaasi oo ka horeeyey kan maanta ay dirtay Itoobiya.

Masar iyo Itoobiya ayaa warqado u qoray Golaha Ammaanka, iyagoo midba midka kale uu eedeynayo, xiisadda ayaa cirka isku shareertay markii ay Masar ciidankeeda keentay Soomaaliya, taasi oo cabsi iyo walaac nadan ku abuurtay Itoobiya.

Kadib heshiiskii milatari ee ay dhawaan wada gaareen Qaahira iyo Muqdisho, Masar ayaa ciidamadeeda soo dhoobtay Soomaaliya, waxayna isku diyaarineysaa inay bedesho doorka howlgalka gudaha Soomaaliya, iyadoo bedeleysa ciidanka Itoobiya oo gabi ahaantiisba laga saarayo Soomaaliya.

Muqdisho 10ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh ayaa maanta khadka taleefanka kula hadlay madaxweynaha Aljeeriya Cabdulmajiid Tabbuun, isagoo ugu hambalyeeyey dib u doorashadiisa.

Labada madaxweyne ayaa wadahadalkooda hoosta uga xarriiqay muhiimadda ay leedahay xoojinta xiriirka laba geesoodka ah iyo iskaashiga labada dal.

Madaxweynaha Algeria, Abdul Majid Tebboune ayaa dib loo doortay markii Afaraad, sidoo kale waa mid ka mid ah hoggaamiyaasha sida weyn u taageera qadiyadda Falastiin.

Madaxweynaha Soomaaliya iyo Madaxweynaha dib loo doortay ee Aljeeriya waxay wadahadalkaan si qota dheer ugu lafagureen caqabadaha hareeyey Afrika iyo danaha ay wadaagaan labada dal.

Sidoo kale, labada Madaxweyne ayaa ka wadahadlay xiisadda ka soo cusboonaatay gobolka Geeska Afrika, taasi oo u dhaxeysa Soomaaliya iyo Itoobiya, halka Masar oo muddo dheer uu khilaaf kala dhexeeyey Itoobiya ay hadda dib uga soo biirtay xiisadda.

Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa galay dagaal diblomaasiyadeed oo Soomaaliya loo qiray inay kaga guuleysatay Itoobiyaanka, waxaana hadda laga cabsi qabaa gacan ka hadal saddex geesood ah oo Masar iyo Soomaaliya oo dhinac ah ay ku jiraan.

Madaxweynaha Algeria, Abdul Majid Tebboune, ayaa Madaxweynaha Soomaaliya caawa ku dhiirigeliyey in xiisadda la qaboojiyo ilaa xad, lagana baaqsado dagaal toos ah.

Israa’iil 10ka Sebteembar 2024  Ra’iisul Wasaarihii hore ee Israel, Ehud Barak ayaa rajo xumo ka muujiyay in la xaqiijin karo guusha ay raadinayaan Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu iyo Wasiirada xagjirka ah ee ka tirsan xukuumaddiisa.

Ra’iisul Wasaare Netanyahu iyo Wasiirada mayalka adag ayaa isku dhaarsaday in la sii wado dagaalka ay ciidamadu kaga jiraan Marinka Gaza, illaa iyo inta laga wiiqayo awoodda militari ee Xamaas.

Ehud Barak, Ra’iisul Wasaarihii hore ee Israel ayaa sheegay in Israel ay wajaheyso waqti adag, kaas oo keeni kara burburka Israel, haddii aan si dhakhsa ah loo soo afjarin colaadda Gaza.

Waxa uu sheegay in Israel ay kala daadaneyso, isla-markaana aysan muuqan wax istiraatiijyad ah ama qorshe dagaal, oo xukuumaddu ay ka leedahay dagaalka galay bishii 12-aad.

Waxa kaloo uu sheegay in Israel aysan suurtagal ahayn inay guul dhameystiran ka gaarto dagaalkan, si ka duwan taasina ay iyadu qarka u saaran tahay guuldarro.

“Xaqiiqadu waa adag tahay. Israel ma aysan guuleysan October 7-deedii, kumana guuleysan doonto dagaalka ka socdo Gaza. Dhab ahaantii waxaan ku dhownahay guuldarro, intii aan guuleysan lahayn,” ayuu yiri Ehud Barak.

Ehud Barak oo wareysi siiyay Wargeyska Israel Hayom ayaa ka digay burburka Isreal, isagoona Netanyahu iyo kooxdiisa ugu baaqay inay qaataan heshiiska nabadda ee lagu soo afjarayo dagaalkan, xitaa haddii xabsiga laga sii wada deynayo dhammaan maxaabiista Falastiiniyiinta.

“Israel waxay u baahan tahay inay u diyaargarowdo in la joojiyo dagaalka Gaza, si looga hortago xaalad kale, iyada oo loo marayo heshiiska maxaabiis is dhaafsiga.” Ayuu yiri Barak.

Barak ayaa intaasi ku daray “Heshiiska ayaa keeni kara in la dejiyo xaaladda iyo inay hoos u dhacaan weerarada Xisbullah, xitaa haddii heshiisku uu yahay mid ku-meel-gaar ah.”

Netanyahu iyo Wasiirada midigta fog ayaa dhegaha ka fureysanaya baaqyada joogtada ah ee uga imanaya shacabka Israel, siyaasiyiinta iyo Saraakiisha Ciidamada ee ku talinaya in la joojiyo dagaalka, si la haysteyaasha Israeliyiinta ee lagu haysto Gaza loo soo sii daayo.

Muqdisho  10ka Sebteembar 2024 Hay’adaha ammaanka ayaa sheegay in aysan aqbali doonin in lagu sameeyo Prank, iyaga oo bulshada uga digay arrintaan oo kusoo badaneysa magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

Guddoomiyaha degmada Kaxda ee gobolka Banaadir Cabdullaahi Sheekh Cabdiraxmaan oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in lala xisaabtami doonno dad uu ku tilmaamay in ay hay’adaha amniga degmadaas ku sameynayaan Prank ama loo yaqaan kaftan ciyaareed

Waxa uu soo bandhigay xog-baaris ay ku sameeyeen kiisas cabasho ah oo la xiriiray in degmada Kaxda dad looga dhacay telefoonnada gacanta, balse baaris dheer kaddib ay caddeeyeen in hal qof oo keliya looga qaatay degmadaas.

Guddoomiyaha ayaa sheegay in dhalinyarada qaar ee cabashada dhaca telefoonka u gudbiyay hay’adaha ammaanka ay markii dambe u sheegeen in ay ku sameynayeen Prank, halka qaar kale ay iibsadeen.

“Amnigu Prank ma galo, kama aqbalaayo oo waan cafiyay kuwii sidaas sameeyay, rabbul-cizza ma cafin doonno, tallaab ayaa laga qaadayaa, waalidiinta ordayoo ee la xiriiraya laamaha ammaanka ee cabashada gudbinaya waxa aan leeyahay hubiya wiilashiina waxa ay barteen, iyaga ayaa iibsaday telefoonnadooda,” ayuu yiri guddoomiyaha degmada Kaxda.

Sidoo kale wuxuu digniin u diray saraakiisha iyo mas’uuliyiin kale ee degmada Kaxda ee gobolka Banaadir ka shaqeeya, isaggoo ku hanjabay in sharciga lala tiigsan doonno mas’uulkii ama askarigii ku xad-gudba shSi kastaba, muddooyinkii dambe waxaa isa soo tarayay kiisaska dhaca la xiriira ee laamaha ammaanka loo gudbinayo, iyada oo ciidamaduna ay bilaabeen raad-raaca kiisaskaasi oo qaarkood ay dad usoo qabteen, halka ay barbar socdaan kuwa kale oo lagu sheegay “kaftan ciyaareed”, kuwaas oo jahwareer ku riday laamaha ammaanka.acabka.

Muqdisho  10ka Sebteembar 2024 Ciidamada Itoobiya ee ku sugan gudaha Soomaaliya ayaa bilaabay dhaq-dhaqaaqyo culus, waxaana lagu soo waramayaa inay la wareegeen dhamaan garoomada diyaaradaha ee gobolka Gedo.

Garoomada muhiimka ah ee ciidamada Itoobiyaanka la saldhigteen ayaa waxaa kamid ah kuwa degmada Luuq, Doolow, iyo Baardheere.

Tallaabadan ayaa imaneysa xilli ay soo baxayaan warar sheegaya in dowladda federaalka Soomaaliya ay qorsheyneyso in kumanaan askari oo ka socda Masar lagu beddelo ciidamada Itoobiyaanka ee ku sugan Soomaaliya, oo ayagu jooga inta badan gobollada xaduudaha la’leh Itoobiya.

Itoobiyaanka ayaa haatan kalsooni ka haysata maamullada Koonfur Galbeed iyo Jubbaland, kuwaas oo horey si cad uga soo horyimid in ciidamada Itoobiya laga saaro deegaanadooda, xilli ay shaacisay dowladda Soomaaliya in aysan sii joogi doonin dalka haddii aysan ka laaban is-afgaradkii sharci darrada ahaa ee Somaliland.

Tallaabadan ayaa daba socot mid ay horey dowladda Itoobiya ay ciidamo badan oo gaashaaman ugu sool daabushay xadka ay la wadaagto Soomaaliya, xilli ay meel xasaasi ah mareyso xiisadda u dhaxeysa labada dal.

Tan ayaa imanaysa maalmo un kadib markii Masar ay Soomaaliya la saxiixatay heshiis milateri, kaasi oo 10 kun oo askari oo Masar ah lagu keenayo gudaha Soomaaliya, kuwaas oo qeyb ka noqonaya howl-galka cusub ee nabad ilaalinta ee soo socda.

Dowladda federaalka ayaa dooneysa in ciidamada Itoobiya aysan kamid noqon howl-galka cusub ee nabad ilaalinta, maadaama ay ku kacday xad-gudub ka dhan ah qaranimadeeda, beddelkeeda ay u galaan ciidamada Masar.

Dhaq-dhaqaaqa ciidan ee Itoobiya ayaa uga sii dari kara xiisadda kala dhaxeysa Soomaaliya, taas oo salka ku haysa is-afgaradkii Somaliland ee badda, kaas oo Itoobiya siinayay ogolaansho ay kusoo gaarto biyaha Soomaaliya.

Is-afgaradkaas oo si weyn uga carootay dowladda federaalka Soomaaliya ayaa waxa uu meel xun gaarsiiyay cilaaqaadkii Itoobiya, ayada oo labada dhinacna ay si weyn usii kala fogaadeen.

WARARKA MAANTA 9ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u jah-wareerinayaa shacabka Soomaaliyeed”? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u cayrin waayey/eriyi waayey Xafiirka Ethiopia? Maxay Dowladda Soomaaliya u diiday inay cayriso Safiirka Ethiopia Iyo Ciidanka #Ethiopia ee ee jooga #Soomaaliya? Yaa diiday inuu dhiso #Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho in la dhiso Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inay Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” fashilantay? Yaa diidi kara inay labada aqal iyo golaha xukuummadda wadashaqayn waayeen Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? 

Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  9ka Sebteembar 2024  Maxkamadda sare ee ciidmada qalabka sida ayaa maanta go’aan ka soo saartay kiiska Dable Nisa Mahad Cali Cabdi (Madaxeey) iyo Dable Bol. Cadnaan Muuse Maxamed.

Labada nin oo ka wada howl-galayay bar lagu hubiyo gaadiidka oo ku taalla isgoyska Taleex ee degmadda Hodan, ayaa lagu eedeeyey dil ka dhashay Is qab-qabsi ka bilowday Deysmada mid kamid ah gaadiidka dadweynaha iyo cida is ka leh ka gudashada waajibka hubinta iyo amarka fasaxida.

27-kii bisha lixaad ee sanadkaan is-rasaaseyn dhex-martay labada eedeysane ayaa waxaa ku geeriyooday Cabdiraxmaan Cusmaan Muuse oo ku howlanaa xalinta khilaafka ka dhex jiray Mahad iyo Cadnaan.

Xafiiska xeer ilaalinta iyo ehellada Marxuum Cabdiraxmaan Cusmaan Muuse ayaa racfaan ka qaatay xukunkii maxkamadda darajada koowaad ay horey ugu riday labada eedeysane 28-kii August, xafiiska xeer ilaalinta ciidamada qalabka sida ayaa mar kale codsaday qaadista kiiskaan.

Maxkamadda sare ee ciidamadda qalabka sida oo aqbashay dalabkii racfaanka, ayaa waqti ku filan siisay dhinacyada dacwadda, iyaddoo ugu dambeyn maanta xukun ka soo saartay kiiskaan.

1- Dable Nisa Mahad Cali Cabdi (Madaxeey) ayey maxkamada sare ku xukuntay dil toogasho oo ah qisaasta Marxuum Cabdiraxmaan Cismaan Muuse.

2- Dable Bol. Cadnaan Muuse Maxamed ayaa isna lagu xukumay 6 sano oo xabsi ciidan ah.

Sida uu warbaahinta u sheegay Sareeyo-guuto Liibaan Cali Yaroow, guddomiyaha maxkamadda sare ee ciidamada qalabka sida.

Muqdisho  9ka Sebteembar 2024 Wasiirka Awqaafta iyo arrimaha Diinta ee xukuumadda Soomaaliya Sheekh Mukhtaar Roobow ayaa galabta wajahay su’aalo adag oo guddiga arrimaha diinta ee golaha shacabka ay ka weydiiyeen waxyaabaha khuseeya wasaaradda ee ka dhex socda dowladda.

Mid ka mid ah su’aalihii ugu adkaa waxaa weydiisay xildhibaan Faa’isa Jeyte, waxayna tiri “Waaiir Mukhtaar mid kamid ah culimadii aad ku casuumateen shirka ayaa yiri qofkii dowladda Xasan Sheekh mucaarada hala dilo, marka ma dowladdaa ka dhex bilowdeen?”

Wasiir Mukhtaar Roobow oo ka jawaabay su’aasha Xildhibaan Faa’isa Jeyte ayaa sheegay in hadalkaas qof yiri uusan garaneyn, isla markaana aysan masuul ka aheyn hadal wadaad yiri.

“Waa ogtihiin culimo meel isugu timid midba meel ayey mas’aladu la geleysaa, marka anigo ma ogi qof yiri qof kale hala dilo, waxaasna wasaaraddu maauul kama aha,” ayuu yiri Waaiir Mukhtaar oo iska fogeeyey eedeynta xildhibaan Faa’isa Jeyte.

Xildhibaanada kale ee guddiga ah ee goobta su’aalo weydiinta ah joogay ayaa Wasiirka si cad ugu sheegay in arrinta ay xikdhibaan Faa’iso sheegtay ay jirto, isla markaana wadaadka ay ka hadlayaan uu si toos ah u yiri hadalkaas.

Mukhtaar Roobow oo is jilcinaya ayaa ku jawaabay “in hadalkaas la yiri waa dhici kartaa, balse qorshihii loo qabtay shirkaas kuma jirin dadka in dil loo iclaamiyo, waxaana ka bixineynaa raali gelin, hadii qof aan soo casuumanay uu hadalkaasi ka soo yeeray,” ayuu yiri Mukhtaar Roobow.

EthioPIA 9ka Sebteembar 2024  Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ayaa soo saaray hadal u muuqda hanjabaad ku socoto Soomaaliya iyo Masar, oo dhawaan dhinaca isa-saaray.

Itoobiya iyo Masar oo ay ka dhaxeyso cadaawad salka ku haysa biyo xireenka webiga Niilka ayaa xilligaan waxay heshiis difaac wada saxiixdeen Soomaaliya, iyada oo uu socdo qorshe ciidamada Masar lagu keenayo gudaha Soomaaliya.

Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa sheegay in uusan dalkiisa ku duulin waddan kale balse haddii la isku dayo in lasoo weeraro ay iska difaaci doonnaan, ayna taas diyaar u yihiin marwalba.

Sidoo kale waxa uu dadkiisa ugu baaqay in ay muujiyaan midnimo, taasi oo muujineysa in uu ku gubaabinayo dagaal, xilli laga cabsi qabo Soomaaliya inay noqoto furinta dagaal ee Masar iyo Itoobiya.

“Itoobiya waligeed dal kale kuma duulin balse kuwa nagu soo duulay waligood guul nagama gaarin, waxa aan iska difaacnay kuwa halista ku ah qarannimadeena,” ayuu yiri Abiy farriin cusub oo uu saaray.

Hadalkan ayaa waxa uu kusoo beegmayaa iyada oo madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh uu diiday la kulanka Abiy oo billowgii sanadkaan Somaliland la gaaray is-afgarad xad-gudub ku ah midnimada dalka.

Sidoo kale wuxuu imaanaya xilli madaxda dowladda Itoobiya ay saacadihii lasoo dhaafay fariimo kala duwan jeediyeen, kuwaas oo intooda badan laga dheehan karaa “diyaargarow dagaal” iyagoo intq badan ku cel-celiyeen isticmaalka ereyga “cadowga”.

Si kastaba, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa sugayaa in ay jawaab ka bixiso hadallada qalafsan ee kasoo yeeraya madaxda Itoobiya, xilli labada dhinac bartamaha bishaan u ballansan yihiin wada-hadal uu Turkiga garwadeen ka yahay.

Muqdisho  9ka Sebteembar 2024 Wasaaradaha dowlad goboleedyada dalka iyo Agaasinka caafimaadka gobolka Banaadir ayaa soo saaray bayaan ay ku joojiyeen, dacwana uga gudbiyeen wasaaradda caafimaadka dowladda federaalka Soomaaliya, kaasi oo dhowr qodob ka kooban.

Wasaaradaha warkaan soo saaray oo wasaaradda caafimaadka Puntland kaliya ay ka maqan tahay ayaa sheegay in wasaaradda caafimaadka dowladda federaalka Soomaaliya ay caqabad weyn ku tahay mashaariicda caafimaadka ee dalka ka socota.

Wasiirrada ka dacwooday wasiirka caafimaadka dowladda dhexe waxay sheegeen in bishii 3-aad ee sanadkaan ay kula kulmeen Muqdisho, isla markaan tabashadii iyo wadashaqeyn la’aantii ay ka cabanayeen aan ilaa hadda waxaba laga qaban, sidaas darteed ay hadda ku qasbanaadeen inay xiriirka u jaraan wasaaradda caafimaadka heer federaal.

Wasiirada dowlad goboleedyada ayaa sheegay inay ka jawaabayaan warqad cabasho ah oo uga timid agaasimayaasha guud ee wasaaradaha caafimaadka dowladaha xubnaha ka ah dowladda federaalka iyo agaasinka caafimaadka gobolka Banaadir, waqadaas waxaa ku cad dhamaan caqabadaha taagan, kuwaas oo ay ka mid yihiin:

1- In wasaaradda caafimaadka heer federaal ay hey’adaha ku amartay in aysan la shaqey karin wasaaradaha caafimaadka dowlad goboleedyada iyo gobolka Banaadir.

2- In Mashruuca Damal Caafimaad oo Bangiga Adduunka uu maalgelinayo, qeybtiisa wasaaradaha caafimaadka dowlad goboleedyada ay wasaaradda caafimaadka dowladda federaalka caqabad ku noqotay in laga faa’iideysto, isla markaana ay khasaareyso lacag dhan 25 milyan oo doolar.

3- In Mashuuca COVID-19 aysan waxaba ka dhaqaaqin oo wasaaradda heer federaal ay xayirtay, isla markaana uu ku egyahay 2025 isagoo wax cusbooneysiin ah aan laheyn, taasi oo ka dhigay inay khasaareyso lacag dhan 48 milyan oo doolar.

4- In mashruuca CCU shaqaalihii loogu tala galay isbitaallada caafimaadka aan la qaadan oo muddo sanad ah uu wasaaradda caafimaadka heer federaal u xayiran yahay, mashruucaas ayaa dhacaya Abriil 2025.

Qodobada ay ku xusan yihiin caqabadaha ay wasaaradaha caafimaadka dowlad goboleedyadu ku qabaan wasaaradda caafimaadka dowladda federaalka, waxay gaarayaan 12 qodob oo warqadda aad ka akhrisa kartaan.

Sidoo kale waxay dacwo u gudbiyeen madaxweynayaasha dowlad goboleedyada iyo duqa Muqdisho, iyagoo u sheegay inay wasaaradda caafimaadka heer federaal ay ku heyso caqabado isugu jira kuwo lasoo dhaafay, kuwo hadda taagan iyo kuwo soo wajahan.

Israa’iil 9ka Sebteembar 2024 Masuu’liyiinta Isra’il ayaa Axaddii sheegay, in nin hubeysan oo u dhashay dalka Urdun uu saddex qof oo Isra’ili ah ku dilay Marinka Allanby ee ay dadka Urduniyiinta u yaqaannaan Buundada Boqor Xuseen oo ah marin isku xira xadka Urdun iyo Daanta Galbeed ee dhulka la heysto.

Milateriga Israa’iil ayaa sheegay, in ninka hubeysan oo watay baabuur xammuul ah oo ka yimid dhanka Urdun uu ku soo dhawaaday isgoyska Allenby, kaddibna rasaas ku furay ciidamada ammaanka Israa’iil.

Waxay kaloo sheegeen in saddex qof ee uu dilay ay ahaayeen rayid ay da’doodu aheyd 50 sano jirro. Ninkan oo la xaqiijiyay in uu ahaa muwaadin u dhashay dalka Urdun ayaa ku dhintay is rasaaseyn dhex martay isaga iyo ciidamada Isra’il ee ilaalila marinka laga soo galo Daanta Galbeed.

Waa weerarkii ugu horeeyay ee noociisa ah oo ka dhaca xadka Urdun ay la wadaago Isra’il tan iyo 7-dii October, markaasoo ay Xamaas weerartay koofurta Isra’il.

Dhanka Gaza, saraakiisha caafimaadka ayaa sheegay, in duqeymo cirka ah oo ay Israa’iil ku bartilmaameedsatay guri ku yaalla magaalada Jabaaliya Axaddii ay ku dileen, Mohammad Morsi, oo ahaa agaasime ku-xigeenkii hay’adda gargaarka deg-degga ah ee Gaza.

Weerarkaas ayaa sidoo kale lagu dilay afar xubin oo ka mid ah qoyska Maxammed Mursi. Isra’il wali kama aysan hadlin dilka mas’uulkaasi.

Adeegga Gurmadka degdegga ah ee Gaza ayaa bayaan uu soo saaray ku sheegay, in dilka Morsi uu ka dhigay xubinti 83-aad oo ka mid ah qoyskiisa iyo qaraabadiisa ee lagu dilo Gaza, tan iyo 7-badi bishi October.

Muqdisho  9ka Sebteembar 2024 Faah-faahinoo dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa khasaaraha ka dhashay dagaal gelinkii dambe ee shalay ka dhacay deegaan ka tirsan gobolka Shabeelle ee ismaamulka Soomaalida Itoobiya, kaas oo sababay dhimasho iyo dhaawac.

Dagaalka ayaa waxa uu dhex-maray ciidamada Liyu Boolis iyo maleeshiyaad deegaanka ah oo ku sugnaa duleedka degmada Cadaadle ee gobolka Shabeelle, sida ay innoo sheegeen ilo dadka deegaanka ah.

Wararka ayaa sheegaya in ciidamada oo ku baxay muran ka taagnaa halkaas ay isku dhaceen maleeshiyaadka deegaanka, waxaana goobta oo ay ku sugnaayeen dad badan oo rayid ah ay ku dhinteen ku dhowaad 20 qof.

Mid kamid ah dadka deegaanka oo ka warbixiyay dhacdadan ayaa sheegay in goobta lagu dilay shacab badan, kuwa kalena ay dhaawacmeen, halka qara kalena la waayay meel ay jaan iyo cirib dhigeen.

“Hoggaanka nabad galyada gobolka Shabeele dadki ay kulaayen duleedka Cadaadle wax dhintay iyo wax dhaawac ah iyo wax baxsaday oo ilaa hada la’layahay ayay noqden dadba dhiig bax u dhintay o wax qaada waayay” ayuu yiri qof kamid ah dadka deegaanka.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana haatan dhaq-dhaqaayo iska soo horjeedo laga dareemayaa aagga degmada Cadaadle ee gobolka Shabeelle.

Si kastaba, illaa iyo hadda ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka deegaanka oo ku aadan dhacdadaas shacabka lagu laayay ee lagu eedeeyay ciidamada Liyu Boolis.

WARARKA MAANTA 8da Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay u kala baxeen Madaxweyne hore Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo “Been-Hawaas” Iyo Fahad Yaasiin “Daba-Naasle”? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah adaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan? Yaa cayriyey.eryey guddiyadii madaxabanaanaa adaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa shacabka Soomaaliyeed runta ka qarin kara? nYaa diiday inay xukuummada shaqayso adaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  8da Sebteembar 2024 Taliska ciidanka Booliiska Soomaaliya ayaa beeniyay in Xalay hoobiyaal lagu garaacay xaafado ka tirsan magaalada Muqdisho. War kooban oo kasoo baxay Taliska Booliiska ayaa lagu sheegay in dhawaqa jug xoogan oo tiro dhowr jeer ah Xalay qaar ka mid ah dadka reer Muqdisho ay maqleen inuu ahaa baco waa weyn oo la dhigay meelo kala duwan.

Qoraalka kasoo baxay Booliiska Soomaaliya ayaa sidoo kale lagu sheegay ineysan jirin wax khasaare nafeed ah oo ka dhashay Bacaha jugtooda laga maqlay meelo ka mid ah Muqdisho.

“Waxaan Shacabka Soomaaliyeed ee Caasimadda ku nool ogaysiinaynaa in dhawaqa ay maqleen ay tahay uun baco ladhigay dhawr goobood oo kala duwan, khawaarijta cadawga ummadda Soomaaliyeed, wax khasaara nafeed ah majiraan marka laga reebo wax yeelo gaartay guryo jiingada ah oo bacaha la ag dhigay” ayaa lagu war kooban oo kasoo baxay Taliska Ciidanka Booliiska Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee warkaan kasoo baxay Taliska Ciidanka Booliiska Soomaaliya ayaa kusoo aadaya, iyadoo 5-tii bishaan Septembar tiro hoobiyaal ah lagu garaacay qeybo ka mid ah degmada Wadajir, gaar ahaan xaafado ku yaala agagaarka Xerada Xalane iyo garoonka diyaaradaha ee Aadan Cadde, kuwaas oo sababay dhaawaca laba ruux oo shacab ahaa.

Garoowe  8da Sebteembar 2024 Dab xoog leh ayaa caawa fiidkii ka kacay kaalin Shidaal oo ku taalla magaalada Garoowe ee xarunta maamulka Puntland.

Waxaa ilaa hadda socda daminta iyo la tacaalida dabkaas oo ah mid xoogan, sida ay ku waramayaan goobjoogayaal qeyb ka ah gurmadka socda.

Dabka ayaa markii hore ka kacay Geerish gaadiidka lagu dayactiro oo ka ag-dhowaa Kaalinta Shidaalka ee 3CC oo dabku gaaray, markii lagu guul-dareystay in la demiyo.

Dabka ayaa sii fiday oo gaaray heer la xakamey waayo markii uu qabsaday kaalintaas Shidaalka oo ka mid ah goobaha Shidaalka lagu iibiyo ee ugu waaweyn magaalada Garowe.

Sidoo kale dabku wuxuu burburiyey oo ku sii faafayaa goobo ganacsi oo aaggaas ku yaalay, maadaama la xakameyn waayey kaalintii shidaalka iyo Garaashkiina uu soo baabi’iyey.

Gaadiidka Dab-damiska iyo kooxaha gurmadka degdegga ah ayaa ku howlan ilaa xakamaynta iyo daminta dabkaas, waxaana caqabad noqotay goobta dabku ka kacay oo ahayd isku raran aan lahayn jidad badan oo laga gali karo.

Ma jiraan wax Khasaare nafeed ah oo Garoowe laga soo weriyey, laakiin waxaa burburtay hanti badan, dabkuna wuxuu ku sii siqayaa goobop ganacsi oo horleh.

Muqdisho  8da Sebteembar 2024 Maxkamadda Ciidamada ayaa maanta lasoo taagay rag ka tirsanaa Al-Shabaab oo loo diyaariyey ka dagaalamaan deegaanada Somaliland, balse fashilmay oo soo galay gacanta hey’adaha ammaanka ee dowladda Soomaaliya.

Ragaan oo gaaraya 4 ayaa lagu kala qabtay magaalooyinka Muqdisho iyo Gaalkacyo, waxaana la hor keenay maxkamadda darajada koowaad ee ciidamada Soomaaliya, iyagoo qoraal ah.

Waxaa ku jira nin oday ah oo Ugaaska ay u bixiyeen, kaasi oo dalka Jarmalka uga yimid inuu ku biro Al-Shabaab, Ugaaska ayaa Al-Shabaab ugu magacaawnaa guddoomiyaha degmada Burco ee gobolka Togdheer ee Somaliland.

Xubnahaan ka tirsanaa Al-Shabaab waxay ka soo kala jeedaan magaalooyinka Burco iyo Hargeysa, meel kala duwan oo koonfurta Soomaaliya ah ayey tababaro ku soo qaateen, aagga Jilib ayey dhowr sano joogeen, waxaana loo diyaarinayey sidii ay Somaliland uga fuli lahaayeen falal argagixiso.

Cabdikariin Ibraahim Cilmi, waxay Shabaab u magacaabeen Ugaaska beeshiisa Isaaq, waa nin oday ah oo ka yimid dalka Jarmalka, wuxuu sheegay inuu yahay cuuryaan, waxaana loo magacaabay guddoomiyaha degmada Burco.

Guddoomiye Shuute ayaa wareysi dheer la yeeshay Ugaaska, isagoo weydiiyey su’aalo adag muddo 10 daqiiqo ah, ninkaan ayaa sheegay in jaceylka uu u qabo kooxda uu uga yimid Jarmalka, balse waxaa lagu qabtay Muqdisho isagoo dhuumaaleysanaya.

Xeer ilaalinta ayaa soo bandhigtay cadeymo muujinaya in qaar ka mid ah ragaan ay tashkiilanayeen bulsho ka badqabta fikirka guracan ee Khawaarijta, sidoo kale waxay qirteen in magaalooyin kala duwan ay tageen, iyagoo faafinaya fikirka argagixisada.

Qaar kamid ah ragaan waxaa lagu qabtay Gaalkacyo iyagoo u socda Somaliland, magaalooyinka ay ku kulmeen waxaa ka mid ah Beledweyne, fariimo ay u direen gabdho ay shukaansanayeen oo xambaarsan fikirka argagixisada ayaa lagu soo bandhigay fadhiga maxkamadda.

Maraykanka 8da Sebteembar 2024 Booliska gobolka Kentucky ee dalka Mareykanka ayaa sheegay in hubeysan oo wali baxsad ah uu Sabtidi shalay ilaa 7 qof ku dhaawacay meel u dhaw waddada 75-ka ee marta gobollo badan oo Mareykanka ah.

Boolisku waxay sheegeen in ninka looga shakisanyahay in uu ka danbeeyay toogashada uu ku dhuumaaleysanayo dhul qallalan oo u dhaw keymaha koofurbari ee baadiyaha gobolka Kentacky.

Qeybta taliska booliska ee degmada Laurel ayaa qoraal uu soo dhigay barta Facebook ku sheegay, in dad badan lagu toogtay meel u dhaw waddada weyn ee gaadiidka gobollada aada maraan. Waxay kaloo sheegeen in jidkaasi ilaa 9 mayl la xiray.

Duqa degmada yar ee London ee gobolka Kentucky Randall Weddle ayaa sheegay in loo xaqiijiyay dhaawacyada 7 qof.

Sidoo kale qaarkood ayuu sheegay in ay ku dhaawacmeen shilal jidka ka dhacay oo ayay sababtay toogashada.

Toogashadan ayaa imaneysa laba maalin kaddib marki wiil yar oo hubeysnaa uu laba macallim iyo laba arday ku dilay dugsi sare oo ku yaalla gobolka Georgia. Falkaasi ayaa loo xiray wiil 14 jir ah iyo aabihiis oo loo heysto in uu u ogolaaday wiilka qoriga uu dadka ku laayay.

Muqdisho  8da Sebteembar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay tiro hoobiyeyaal ah oo xalay lagu garaacay qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir, kuwaas oo qalqal ku beeray shacabka ku dhaqan magaalada Muqdisho.

Ku dhowaad 10 hoobiye ayaa la maqlay, waxayna ku kala dhaceen degmooyinka Xamarweyne, Xamarjajab, Waabari iyo Yaaqshiid, sida ay innoo sheegeen dad goobjoogayaal ah.

Sidoo kale waxaa lasoo wariyay in hoobiyeyaasha qaarkood ay ku hoobteen xaafado u dhow xarunta Villa Soomaaliya ee magaalada Muqdisho, mana cadda khasaaraha rasmiga ah ee ay gaysteen.

Waxaa sidoo kale ilo wareedyadu innoo sheegeen in hoobiyeyaasha qaarkood ay ku hoobteen xaafado ay dagan yihiin dad shacab ah, iyadoo burburka muuqaallada guryo ay ay daganaayeen dad rayid ah lagu baahiyay baraha bulshada.

Booliska Soomaaliya oo ka hadlay dhacdadan ayaa sheegay in qaraxyada la maqlay ay ka dhasheen bacasho dheemish ah oo ay tilmaameen in Al-Shabaab ay ku cabsi galinayeen shacabka ku dhaqan caasimada.

Xaaladda ayaa saaka deggan, waxaana weli soconayo baaritaano dheeraad ah oo ay wadaan laamaha ammaanka, si gacanta loogu soo dhigo dambilayaashii ka dambeeyay falkaasi argagaxa ku beeray reer Muqdisho.

Todobaadkii hore ayay ahayd markii sidaan oo kale tiro hoobiyeyaal ah loogu garaacay xaafado ka tirsan degmada Wadajir, gaar ahaan bartilmaameedyo u dhow garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Si kastaba, weerarkan ayaa kusoo aadayo, xilli maalmihii u dambeeyay ay kooxda qaraxyo ka fulisay gudaha magaalada Muqdisho iyo duleedkeeda, gaar ahaan Ceelasha Biyaha iyo qaybo kamid ah degmada Garasbaaley ee gobolka Banaadir.

Shabeele Dhexe 8da Sebteembar 2024 Taliyaha Ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed, Sarreeya Gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin Cadow iyo wafdi saraakiil Mareykan ah ayaa maanta gaaray furinta hore ee dagaalka ee dhinaca gobolka Shabeelaha Dhexe.

Saraakiisha Mareykanka ee wehlinaya taliyaha ciidamada Xoogga dalka waxaa kamid ah taliyaha howlgallada gaarka ah ee ciidamada Mareykanka Colonel David Haskell, kuwaas oo dhaq-dhaqaaqyo ka bilaabay halkaasi.

Sidoo kale waxay saraakiishan kulamo la qaateen saraakiil ka tirsan Xoogga dalka ee ku sugan Shabeelaha Dhexe, ayada oo kulanka looga hadlay sidii kooxda Al-Shabaab looga sifeyn lahaa goobaha ay wili kaga suganyihiin deegaanada HirShabelle iyo guud ahaan dalka.

Taliye Ibraahim Sheekh Muxyidiin oo kulanka ka hadlay ayaa amray saraakiisha ay la kulmeen inay u diyaar garoobaan dagaal ka dhan ah Argagixisada iyadoo la kaashanyo dadka Deegaanka oo diyaar u ah dagaalka cadawga.

Dhankooda saraakiisha ka socota Mareykanka ayaa soo dhaweeyay howlgalkaan, waxayna cadeeyeen inay diyaar u yihiin dagaalka ka dhanka ah kooxaha Khawaarijta, ayna ka qaadan doonaan doorkooda.

Dhaq-dhaqaaqyadan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan Shabeelaha Dhexe dib looga bilaabay howlgallada ka dhanka ah maleeshiyaadka Al-Shabaab ee ku sugan aagga degmada Ruun-nirgood ee gobolkaasi.

Maalin kahor waxaa sidoo kale gobolka ka dhacday duqeyn culus oo lala beegsaday Al-Shabaabka ku sugan hawdka u dhexeeya gobollada Hiiraan iyo Shabeelaha Dhexe.

Si kastaba, Mareykanka ayaa kamid ah dowladaha waa wayn ee ka qayb-qaata dagaalka adag ee lagula jiro kooxda Al-Shabaab, wuxuuna sidoo kale taageero siiyaa ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed.

WARARKA MAANTA 7ta Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday in war saxaafaddeedkii Guddoomiyaha Shacabka Mudane Shiikh Nuur Aadan Madoobe in laga siidaayo warbaahinta dowladda sida Radio Mogadishu iyo Teleefishinka Qaranka? lMaxuu u diiday Guddoomiye Shiikh Aadan Madoobe inay warbaahinta soo tabiso wixii runta ah> Maxuuse Guddoomiye Shiikh Aadan u diidan yahay iniuu shaqeeyo golaha shacabka? Yaase qasbi kara inay warbaahinta madaxabanaan qariso musuqmaasuqa xafiiska guddoomiyaha, xafiiska madaxweynaha iyo xafiiska raysal wasaaraha? 

 Ha Wiqleyso! 

Israel  7ta Sebteembar 2024 Ciidamada Isra’il ayaa Jimcihi shalay sii waday duqeymaha cirka ah ee ay ka wadaan Marinka Gaza, iyada oo dhanka kalana ay rabshado khasaaro sababay wali ka socdaan Daanta Galbeed ee dhulka la heysto ee Falastin.

Wakaaladda wararka maamulka Falastiin ee loo soo gaabsho WAFA ayaa aroornimadi hore ee Sabtida maanta ah ku warrantay, in ugu yaraan 13 qof lagu dilay 15 kalana ku dhaawacmeen, duqeyn cirka ah oo ay xalay ciidanka Isra’il ku bartilmaameedsadeen iskuul ay ku barakaceen qaxootiga Gaza iyo dhismo kale oo ay dad rayid ah daganaayeen oo ku yaalla Gaza.

Wakaaladda WAFA waxay kaloo sheegtay, in ugu yaraan 8 ka mid ah dadka lagu dilay duqeynta loo geystay iskuulka Xalima Sacdiya ee Xerada Jabaaliya, ay ahaayeen qaxooti.

Bayaan kasoo baxay ciidamada Isra’il ayaa lagu sheegay, in duqeynta Iskuulka Jabaaliya ay aheyd mid loo fuliyay si sugan laguna bartilmaameedsaday argagixisada sida ay hadalka u dhigeen.

Weerar kale oo ay ciidamada Isra’il ku duqeeyeen xerada qaxootiga Nuseeyraat ee bartamaha Gaza ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay ugu yaraan 5 Falastiiniyiin ah.
Dhinaca Daanta Galbeed ee dhulka la heysto, ciidamada Isra’il ayaa la sheegay in ay dileen haweeneey Mareykan ah oo ka mid aheyd dadka u dhaq-dhaqaaqo xorriyadda Falastin.

Afhayeenka Waaxda Arrimaha Dibadda Mareykanka Matthew Miller ayaa xaqiijiyay, dhimashada Ayshenur Ezgi Eygi. Aqalka Cad ayaa sheeMaruuxmadda ayaa sidoo kale aheyd muwaadin Turkish ah, sida uu xaqiijiyay afhayeen u hadlay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Turkiga.

Isha: VOA

Muqdisho 7ta Sebteembar 2024 Saraakiisha sare ee dalka Kenya ayaa sheegay, in ugu yaraan 18 arday ay ku dhinteen 27 kalana ay ku dhaawacmeen kaddib marki uu dab qabsaday guri ay daganaayeen ardaydani oo ku dhex yaallo dugsiga hoose ee Hillside Endarasha ee gobolka Nyeri ee dalka Kenya.

Madaxweyne ku xigeenka Kenya Rigathi Gachagua ayaa Jimcihi sheegay in kaliyah 86 arday oo ka mid ah guud ahaan 150 arday oo iskuulka dhex daganeyd la tiriyay, sidaasi daraadeedna laga cabsi qabo in khasaaraha uu intani ka bato.

Madaxweynaha Kenya William Ruto ayaa ku dhawaaqay in Kenya la geliyay saddex maalin oo baroor-diiq qaran ah, si loo sharfo carruurta ku go’day masiibada dabka ee Kenya.

Wali lama oga waxa sababay dabka oo billowday habeenki uu Jimcaha soo galay, balse booliska ayaa sheegay in ay billaabeen baaritaan ku aadan cidda sababtay iyo sida ay wax u dhaceen.

Afhayeenka booliska deegaanka Nyeri Resila Onyango ayaa sheegay in iskuulka ay wax ka dhigtaan carruur kan ugu weyn uu jiro 14 sano.

Muqdisho 7ta Sebteembar 2024 Guddoonka sare ee Golaha Shacabka Soomaaliya oo qoraal kooban soo saaray ayaa shaaciyay go’aan culus oo saameynaya warbaahinta madaxa bannaan, gaar ahaan wariyeyaasha tega xarunta Baarlamaanka Soomaaliya.

Go’aankan ayaa waxaa lagu sheegay in maanta kadib lagu mamnuucay shirarka jaraa’id ee lagu qabto gudaha iyo bannaanka xarunta Villa Hargeysa iyo in xittaa wareysiyo lagu qaado hakaasi.

Amarkan ayaa toos loola wadaagay warbaahinta, gaar ahaan wariyeyaasha soo tabiyay wararka la xiriira Baarlamaanka iyo doodaha xasaasiga ah ee ka jira, waxaana go’aankan si toos ah u saameynayaa shaqada warbaahinta madaxa bannaan ee magaalada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu isla go’aankan uu saameynayaa xildhibaannada qudhooda oo farriimahooda kusoo gudbin jiray shirarka ay ku qabtaan xarunta Baarlamaanka, maadaama maanta kadib la mamnuucay.

Shirarka jaraa’id waxaa badanaa qabanayay xildhibaannada mucaaradka ku ah dowladda kuwaas oo  dhaliilo culus u jeedinayay madaxda ugu sarraysa dalka.

Lama oga sababTa rasmiga ah ee ka dambeysa arrintan, balse waxaa lala xiriirinayaa xiisadda ka dhalatay hadalladii dhowaan kasoo yeeray xildhibaannada kasoo jeeda Koonfur Galbeed ee taageeray Itoobiya, kadib shir jaraa’id oo ay ku qabeen bannaanka xarunta Golaha Shacabka, taas oo dhalisay caro xoogan.

Dhinaca kale ma jiro illaa iyo hadda xildhibaan ka hadlay xayiraadda lagu soo rogay wariyeyaasha tagta Xarunta Villa Hargaysa oo ay ku shiraan Xildhibaannada Baarlamaanka Soomaaliya, maadaama uu yahay go’aan culus oo saameyntiisa leh.

Si kastaba, waxaa todobaadkii hore istaagay kulamadii Baarlamaanka, sababo la xiriira kala arati duwanaashaha xildhibaannada, inkastoo haatan xal laga gaaray.

Xhina 7ta Sebteembar 2024 Sida xubno xog ogaal ah ay Caasimada Online u sheegeen, Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa diiday inuu la kulmo Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

Xasan Sheekh iyo Abiy Axmed ayaa ku wada sugan magaalada Beijing ee dalka Shiinaha, halkaas oo ay uga qeyb galeen shirweynaha iskaashiga Shiinaha iyo Afrika.

Madaxweynayaasha Jabuuti iyo Mauritania oo ay weheliyaan guddoomiyaha Midowga Afrika iyo madaxwaynihii hore ee Nigeria Olusegun Obasanjo ayaa la sheegay in ay isku dayeen in ay fududeeyaan wadahadalo ay Shiinaha ku yeeshaan Xasan Sheekh iyo Abiy Axmed.

Xubnaha Caasimada Online la wadaagay xogtaan waxay xaqiijiyeen in Xasan Sheekh uu diiday kulankaas, balse Abiy Axmed ayaa daneynayey kulankaas.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa horay ugu adkeysatay in aan wax wadahadal toos ah lagala yeelan doonin Itoobiya haddii aysan Addis Ababa ka laaban is-afgaradkii sharci darrada ahaa ee maamul goboleedka Somaliland uu u saxiixay.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa shirweynihii Beijing ka sheegay gardarada Itoobiya, wuxuuna caalamka ku wargeliyey in halista ka jirta gobolka ay sabab u tahay Itoobiya oo heshiis sharci darro ah la gashay maamul goboleed ka tirsan Soomaaliya.

Dowladda Soomaaliya oo ka jawaabeysa gardarada Itoobiya ayaa heshiis difaac la gashay Masar iyo Turkiga, waxayna arrintaasi cabsi badan ku abuurtay Itoobiyaanka.

Dowladda Soomaaliya ayaa Turkiga ka ogolaatay dhex-dhexaadinta Itoobiya, balse Itoobiya ayaa diiday inay bedesho mowqifkeeda, waxayna dowladda Soomaaliya qaadatay go’aan aysan wadahadal kula geleyn Itoobiya ilaa ay cadeyso inay ka laabatay heshiiskii uu Muuse Biixi u saxiixay.

Muqdisho 7ta Sebteembar 2024 Madaxweynaha maamul goboleedka Galmudug, Mudane Axmed Cabdi Kaariye (Qoor Qoor) ayaa haatan wajahaya xaalad adag oo ku aadan loolanka doorashada kusoo foodka leh, maadaama uu dhammaaday muddo xileedkiisa.

Dhaq-dhaqaaq siyaasadeed ayaa si weyn uga socda Galmudug, waxaana sidoo kale bilowday olole ay wadaan xubnaha musharixiinta ee kasoo horjeedo, kuwaas oo doonaya inay meesha ka saaraan Qoor Qoor, isla markaana uu isbeddal wayn ka dhaco Galmudug.

Arrimaha culeyska kusii badanaya madaxweyne Axmed ayaa waxaa kamid ah in deegaanada qaar ay musharixiinta ka bilaabeen ololahooda, isla markaana si weyn looga taageeray, waxaana kamid ah degmada Xarardheere, inkastoo Qoor Qoor uu tallaabo qaaday, kadibna xilkii uu ka xayuubiyay guddoomiyihii maamulka degmadaas Maxamed Yuusuf Kulmiye oo taageero u muujiyay musharraxa Liibaax Shuluq.

Sidoo kale waxaa jira siyaasiyiin saameyn leh oo 5 tii sano ee lasoo dhaafay la shaqeynayay Axmed Qoor Qoor, kuwaas oo hadda banneeyay garabkiisa, xilli uu wajahayo xaalad adag.

Siyaasiyiintaas waxaa kamid ah Cumar Shiddo wasiiru dowlihii madaxtooyada Galmudug oo dhowaan is casilay, sababo la xiriira loolanka loogu jiro doorashada ee haatan socda.

Waxaa sidoo kale haatan is casilay Axmd Shire Falagle oo la-taliye u ahaa madaxweynaha Galmudug, sidoo kalena horay usoo noqday wasiirka warfaafinta Galmudug.

Falagle oo qoraal soo saaray ayaa sheegay in sababo isaga u gaar ah uu isku casilay, laakin waxaa la rumeysan in go’aankiisa uu  la xiriira arrinta doorashada Galmudug.

Hoose ka akhriso qoraalka oo dhammeystiran:

Anigoo ah La-taliyeyaha Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye (Qoorqoor) magacaygu yahay Lataliye Axmed Shire Maxamed (Falagle) maanta oo ah Jimco bisha Septembarna Tahay 06/9/2024 waxaa Iska casilay shaqadii Lataliye Madaxweyne ee Galmudug.

Waxaa aad iyo aad ugu mahadcelinaa wada shaqayntii 5ta sano Madaxweyne Axmed Cabdi Kaariye (Qoorqor) oo marna Wasiirka Warfaafinta ii igmaday marna Lataliyenimo.

Ma jiro khilaaf iyo dhaliil Madaxweynaha iyo Aniga noo dhaxaysa Waa Saaxiibkay Shaqooyin Wax Ku Oola Wada Qabanay Inaa xilka Katago Waa Arimo aniga Ii Gaara.

Galmudug waxaan Urajeynayaa Midnimo ,Horumar,Nabad MADAXDII iyo Asxaabtii Aan Wada Shaqaynay ,iyo Shacabka Galmudug Waa Iga Cafis Cidwalba Oo  Wax aan katirsanayey Waxaana Cafis Ka Codsanaaya Inay I Cafiyaan intii wax iga tirsanayeay

Muqdisho 7ta Sebteembar 2024 Waxaa gebi ahaan hakad-galay kulamadii Golaha Shacabka Soomaaliya, sababo la xiriira xiisadda hareysay baarlamaanka federaalka Soomaaliya ee ka dhalatay kala aragti duwanaashaha xildhibaannada Soomaaliya.

Wararka ayaa sheegaya in uu baaqday kulankii maanta ee Golaha, iyada oo ilaa haatan aanay jirin faah-faahin kasoo baxday guddoonka sare ee baarlamaanka.

Kulankan waxaa ka horreeyay fadhiyo kale oo baaqday todoobaadkii hore, waxayna dhammaan dib u dhacydaan muujinayaan inay istaagtay shaqadii baarlamaanka.

Sababta ugu wayn waa muranka ka dhashay arrinta Itoobiya gaar ahaan joogitaanka ciidamadeed oo laga taageeray Koonfur Galbeed, xildhibaannada kasoo jeedana ay la dareen noqdeen dadkooda, ayna soo dhaweeyeen Itoobiya.

Xaaladda ayaa isku rogtay is qab-qabsi iyo in mooshin laga diyaariyo xildhibaannada taageeray Itoobiya, balse waxaa arrinta soo farogeliyay guddoonka sare oo shaaciyay in xa laga gaaray kala aragti duwanaashihii xildhibaannada, kadib kulan ka dhacay xafiiska guddoomiyaha Golaha Shacabka, Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe).

Marka laga tego baaqashada kulanka maanta ee baarlamaanka, haddane waxaa jira go’aan culus oo kasoo baxay guddoonka oo warbaahinta looga mamnuucay inay waraysiyo iyo shirar jaraa’id xildhibaannada uga duubaan gudaha iyo bannaanka xarunta Villa Hargeysa.

Amarkan ayaa toos loola wadaagay warbaahinta, gaar ahaan wariyeyaasha soo tabiyay wararka la xiriira baarlamaanka iyo doodaha xasaasiga ah ee ka jira, waxaana go’aankan si toos ah u saameynayaa shaqada warbaahinta madaxa bannaan ee magaalada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu isla go’aankan uu saameynayaa xildhibaannada qudhooda oo farriimahooda kusoo gudbin jiray shirarka ay ku qabtaan xarunta baarlamaanka, maadaama maanta kadib la mamnuucay.

Shirarka jaraa’id waxaa badanaa qabanayay xildhibaannada mucaaradka ku ah dowladda kuwaas oo  dhaliilo culus u jeedinayay madaxda ugu sarraysa dalka.

Lama oga sababta rasmiga ah ee ka dambeysa arrintan, balse waxaa lala xiriirinayaa xiisadda ka dhalatay hadalladii dhowaan kasoo yeeray xildhibaannada kasoo jeeda Koonfur Galbeed ee taageeray Itoobiya, kadib shir jaraa’id oo ay ku qabeen bannaanka xarunta Golaha Shacabka, taas oo dhalisay caro xoogan.

WARARKA MAANTA 6ta Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu dalka ciidan xoog leh yeesho Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shaqeeyaan guddiyadda madaxbanaan Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shaqeyso cadaalada dalka Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu xafiiska Raysal Wasaaraha shaqeeyo Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dasruuriga ah Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo lacag Soomaali Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada dalka Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Brazil 6ta Sebteembar 2024 Garoonka diyaaradaha magaalaga São Paulo ee dalka Brazil waxaa mudo hal todobaad ka badan ku dhex xayiran dhalinyaro Soomaaliyeed oo loo diiday iney ka baxaan.Dhalinyaradaan ku dhex xaniban garoonka ayaa la sheegay in lagu amray ineysan ka dhex bixi karin gudaha garoonka inta ay ka helayaan jawaab rasmi ah oo la xarirta safarkooda.

Dhalinyaradaan ku xaniban garoonka São Paulo ee dalkaasi Brazil oo tiro ahaan gaaraya 30 ruux ayaa safarkooda waxa uu ku soo aaday, iyadoo maalin ka hor uu soo baxay sharci ay soo saartay dowladda Brazil oo la xiriiray inay joojisay qaabilaadda qaxootiga.

“Xaaladda garoonka nagu haysta waa uun sida dad xiran oo kale, dhul shamiito ah iyo qabow tiro badan uu ka jiro ayaan jiifana wax buste ah haysano oo xaaladu waa nagu adag tahay, Inteena wada socotay waxaan gaaraynaa ilaa 18 qof waxaa kale oo jira Soomaali kale oo naga soo horreeysay oo gaaraya 12 ruux, iyagana sideena oo kale ay ku jiraan waxa macquul ah inay dadka qaar labaatan bari ku sii jireen meeshaan” ayuu yiri Amiir Nuur oo ka mid ah dhalinyarada garoonka ku xayiran.

Wuxu sidoo kale xusay Amiir Nuur in markii hore garoonka ku xayirnayeen intooda Soomaalida ah, hayeshee markii dambe loo keenay dad kale oo ajaaniib ah oo sharci ahaan dhanka safarka kala mid ah.

Dhalinyaradaan Soomaalida ah ayaa markoodii hore ka safray dalka Koonfur Afrika waxayna xuseen iney kusii jeedeen dalka Mareykanka si ay halkaasi uga helaan nolol dhaanta midii ay dalkooda iyo dalka Koonfur Afrika uga soo tageen, waxayna haatan walaac ka muujinayaan xaalada ay ku wajahayaan dalkaasi Brazil.

Muqdisho 6ta Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomalaiya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa khudbad dheer ka jeediyey shirka Shiinaha iyo Afrika ee Beijing ka socda, wuxuuna ka hadlay arrimo badan oo xiisadda Itoobiya iyo Soomaaliya ay ku jirto, isagoo ugu horeyn Shiinaha ku amaanay abaabulka shirkaan weyn ee la isugu keenay madaxda Afrika, sidoo kale wuxuu ka hadlay dagaalka argagixisada ee ka socda Soomaaliya.

“Shiinaha waa saaxiib wanaagsan oo taariikhi ah oo aan dooneyno inaan xoojino xiriirka naga dhexeeya dhammaan dhinacyada faa’iidada wadaagga ah, iyadoo la raacayo qaab-dhismeedka madashan,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Wuxuu sheegay in si Afrika ay u gaarto  awoodeeda buuxda, inay lama huraan tahay in wadajir loo abuuro mustaqbal wadaag ah oo lagu xaqiijinayo nabad waarta iyo amni caalami ah, taas oo saldhig u noqon doonta horumarinta iyo casriyeynta qaaradda.

“Maadaama maanta Afrika ay hoy u tahay inta badan colaadaha dunida, waa inaan laba laabno dadaalkeenna si aan u xakameyno rabshadaha iyo faafitaanka hubka, isla markaana aan u dhisno aasaas adag oo lagu xaqiijinayo nabad waarta iyo horumar waara,” ayuu yiri.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa sheegay in dowladiisu ay si geesinimo leh ugu guuleysatay dagaallada ka dhanka ah kooxda argagixisada caalamiga ah ka haray ee Al-Shabaab iyo Daacish, isla markaana ciiidamada Soomaaliya ay si weyn u jabiyeen argagixisada, iyagoo taageero ka helaya shacabka iyo howlgalka ATMIS.

“Waxaan u mahadcelinaynaa dhammaan waddamada Afrikaanka ah ee ciidanka iyo booliska ku tabarucay ATMIS, waana muuqataa in dadaalkayaga wadajirka ah iyo naf-hurnimada aan galnay ay keentay xasillooni Soomaaliya gudaheeda, Geeska Afrika, iyo qaaradda Afrika oo dhan,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa khudbadiisa ku sheegay in natiijada, heshiiska (MOU) ay Itoobiya la saxiixatay maamulka goboleed ka tirsan Soomaaliya uu khatar cusub ku yahay dadaalada gobolka, qaaradda iyo guud ahaan adduunka.

“Illaa hadda, dadaalkayaga ka dhanka ah argagixisada caalamiga ah wuxuu sababay xoraynta in ka badan 80 magaalo, tuulooyin iyo deegaanno kale, qabashada ama dilidda hoggaamiyeyaal argagixiso oo sar-sare. Waxaan sii wadaynaa dagaalkaan ilaa laga tirtiro Al-Shabaab, waxaana shacabka Soomaaliyeed ay heli doonaan fursad ay si nabad ah ugu dhistaan noloshooda, bulshadooda, iyo qaranimadooda,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Sidoo kale Xasan Sheekh ayaa sheegay in xilligan casriga ah ee dunida isku xiran tahay, amnigu uusan aheyn mid ku kooban xuduudaha qaaradaha, isla markaana aysan suurtagal noqon karin in la gaaro nabad waarta iyo ammaan caalami ah, iyadoo ay jirto horumar la’aan iyo fursado aan sinayn oo adduunka ah.

“Sidaa darteed, iyadoo loo marayo qorshaha madashan, waxaan rajeyneynaa in xiriirka Afrika iyo Shiinaha uu dib u eegis ku sameeyo oo uu xoojiyo dadaallada lagu dhiso laguna ilaaliyo nabadda qaaradda Afrika, iyadoo mudnaanta la siinayo qorshayaasha hormarineed,” ayuu yiri.

Madaxweyne Xasab Sheekh ayaa sheegay in Soomaaliya ay si xoog leh u garabtaagan tahay  Siyaasadda Hal Shiine, isla markaana si weyn ay uga mahadcelinayso dowladda Shiinaha taageerada joogtada ah ee madaxbannaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya ay u muujiso, si waafaqsan shuruucda caalamiga ah iyo qawaaniinta Midowga Afrika iyo Qaramada Midoobay.

“Soomaaliya waxay ku faraxsan tahay inay Shiinaha ku weheliso Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay Janaayo 2025, iyadoo noqoneysa xubin aan joogto ahayn muddo labo sano ah. Waxaan rabnaa inaan iskaashi la sameyno dhammaan xubnaha joogtada ah ee Golaha Ammaanka, oo Shiinaha kujiro, si aan u horumarino nabadda iyo amniga caalamka,” ayuu yiri Madaxweynaha Soomaaliya.

Xasan Sheekh ayaa gabagabadii khudbadiisa yiri “Khibradda Soomaaliya waxay na tuseysaa in xasillooni-darro meel kasta ay khatar ku tahay dhamaan caalamka. Sidaas darteed, waa in aan wadajir u wajahnaa caqabadaha argagixisada iyo ammaan la’aanta, si aan u dhisno mustaqbal wadaag ah oo leh nabad waarta iyo ammaan caalami ah.”

“Nabad waarta iyo ammaan caalami ah waa arrin muhiim u ah horumarka caalamka oo dhan. Aan wadajir u gaadhno yoolkan muhiimka ah,” ayuu khudbadiisa ku soo gabagabeeyey Madaxweyne Xasan Sheekh oo ka qeyb galay shirweynaha iskaashiga Shiinaha iyo Afrika.

Gaza  6ta Sebteembar 2024 Afhayeenka Qaramada Midoobay Stephane Dujarric ayaa sheegay in inka badan hal milyan oo qof oo ku nool bartamaha iyo koonfurta Gaza bishii Agoosto ee tagtay aysan helin sahay caafimaad iyo gargaar cunto.

Afhayeenka ayaa intaas ku daray in xaaladda bini’aadanimo ee Gaza ay weli tahay mid ka baxsan ama ka sareysa masiibooyinka.

Wasaaradda caafimaadka ee Gaza ayaa sheegtay in millatariga Israa’iil ay diidayaan in kooxaha caafimaadka ee xidhiidhka la leh ololaha tallaalka dabaysha ay gaaraan aagagga ku yaal koonfurta gobolka.

Xamaas ayaa ku eedaysay ra’iisal wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu in uu fashiliyay heshiis xabbad joojin ah oo uu diiday in uu ka soo saaro ciidammada xadka Qaza ee Masar.

40,878 qof oo Falastiiniyiin ah ayaa ku dhimatay dagaalka Israel ee Gaza, halka dhaawaca la tilmaamay in uu marayo 94,454 tan iyo markii uu bilowday dagaalka ee 7-dii October ee sanadkii tagay.

Dhinaca kale, xubnaha golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa muujiyay sida ay uga xun yihiin in lagu guul daraystay soo afjarista heshiis xabbad-joojin ah oo ka dhaqan gala Gaza iyo in la sii daayo la haystayaasha Israa’iil ee ku jira gacanta kooxaha Falastiiniyiinta.

Walaaca golaha ammaanka ayaa imanaya, xilli ay sii kordheyso colaadda Falastiiniyiinta iyo Isra’aa’iiliyiinta, iyada oo todobaadkan lasoo helay meydadka lix ka mid ah la heystayaasha Israa’iiliyiinta iyo halka tobnaan Falastiiniyiin ah lagu dilay rabshado ka dhacay Daanta Galbeed.

Muqdisho 6ta Sebteembar 2024 Xildhibaanada ka soo jeeda deegaanada Koonfur Galbeed ayaa aqbalay raali gelin uga timid xildhibaanada beelaha Hawiye, iyagoo farriin u diray dadka Soomaaliyeed, gaar ahaan dadkii ay horay wax uga tabanayeen.

Xildhibaan Cabdirashiid Jiley oo ka tirsan golaha shacabka ayaa u hadlay xildhibaanada reer Koonfur Galbeed wuxuu sheegay in dad warkooda fursad ka dhex arkay ay abuureen xiisad weyn oo ayaga lagu dhibaateynaayo.

Xildhibaan Yuusuf Geelle iyo Senator Siciid Siyaad oo metelaya xildhibaanada, waxgaradka iyo guud ahaan bulshada beelaha Hawiye ayaa raali gelin siiyey xildhibaanadii Koonfur Galbeed ee maalmihii lasoo dhaafay warbaahinta mariyey hadallo loo arkay inay ugu hiilinayaan Itoobiya.

Shir jaraa’id oo galabta ay si wadajir ah u qabteen xildhibaanada labada garab ee is raali geliyey ayaa qolo kasta waxay cadeysay in wixii dhacay halkaas looga gudbay oo warka intaas lagu dhameeyo, bulshada Soomaaliyeed oo isku duubana laga doonayo inay dalkooda difaacdaan.

“Warkeenna dad ayaa ka arkay fursad ay Soomaali ku kala fogeyn karaan, anagu Ethiopian ma taageerin, si buuxda ayaan u aqbalnay raalli galinta xildhibaanada matalayey dadka Banaadir,” ayuu yiri Xildhibaan Cabdirashiid Jiley.

Jiley ayaa sheegay in 25-kii xildhibaan ee reer K/Galbeed ee hadlay uusan xanaf laheyn war-saxaafadeedkii ay jeediyeen, isla markaana ay ka hadleen dareenka shacabkooda, balse dowlad kale aysan u hiilin.

Sidoo kale Xildhibaan Cabdirashiid Jiley ayaa sheegay in odayaashii hadlay, agaasimayaashii iyo guud ahaan bulshada gobolka Banaadir ay raali gelintooda ka qaateen, isla markaana ay diyaar u yihiin ka shaqeynta dowlad dhiska Soomaaliya.

“Bulshada reer K/Galbeed waxaan u sheegeynaa inaan ka wadashaqeyno wadajirka umadda iyo difaaca dalka, anagoo ku hadleyna afka reer K/Galbeed waxaan aqbalnay raali gelintii, idinkuna nala qaata, wanaaga iyo dowladnimada inaan ka wada shaqeyno ayaa noo balan ah,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xildhibaan Cabdirashiid Jiley.

Muqdisho 6ta Sebteembar 2024 Golaha Wasiirrada ee Soomaaliya ayaa kulankoodii khamiislaha ahaa waxaa maanta ay ku meelmariyeen heshiis is-afgarad oo u dhexeeya Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Dowladda Kenya, kaas oo ku saabsan iskaashiga Dalxiiska.

Wasiirka Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska Daauud Aweys ayaa sheegay in heshiiskan is-afgardka uu yahay mid lagu xoojinayo iskaashiga dalxiiska ee labada dal.

Waxaa uu intaa ku daray in Kenya ay ka mid tahay dalalka Afrika ee ku fiican dhanka dalxiiska islamarkana ay heshiiskani isku afgarteen.

“Heshiiskaan is-afgarad waxaa uu ku saabsan yahay is-afrad u udhaxeeya jamhuuriyadda federaalka ee Soomaaliya iyo jamhuuriyadda Kenya waliba dhinaca dalxiiska,” ayuu yiri Mr Aweys.

Wasiirka ayaa sheegay in ay jirto rejo dhaqaale oo mustaqbalka laga qabo dalka Soomaaliya islamarkana ay doonayaan ka faaideysiga fursadaasi.

“Dowladda fedraalka ee Soomaaliya iyada oo muhiimad siinaysa adeega dalxiiska iyo rejada dhaqaale ee laga qabo awgeed ayaa waxay soo waday barnaamijyo ku saabsan in dib loo qaabeyo dalxiiskii Soomaaliya,” ayuu yiri wasiir Daa’uud.

Dalka Kenya ayaa ka mid ah dalalka qaaradda Afrika ee ku wanaagsan dhanka dalxiiska waxaana sanad kasta soo booqda ku dhawaad 2 milyan oo dalxiisayaal ah.

Kenya waxa ay diiwaangelisay 1.96 milyan oo dalxiisayaal ah sannadkii 2023 , sida lagu xusay warbixin uu soo saaray michadka dalxiiska ee dalka Kenya .

Wasiirka warfaafinta dhaqanka iyo dalxiiska ayaa xusay in darasad ay sameeyeen uu uga soo baxay in iskaashi dhanka dalxiiska ah lala yeesho dalalka dariska ee ay Kenya ka mid tahay.“Sanadkii hore dowladda waxay ku guuleysatay inay sameyso daraasad ku saabsan dalxiiska Soomaaliya iyo qaabka ugu haboon oo loo hagaajin karo marka darasadaasi waxyaabaha nooga soo baxay waxaa ka mid ah iskaashi inaan la yeelano dalalka sida wayn ugu hormaray dalxiiska ee gobolka gaar ahaan dalalka dariska marka heshiiskan qeyb ayuu arrintan ka yahay,” ayuu intaa ku daray.

Maxaa ka mid ah waxyaabaha la iska kaashan doono?

Wasiirka Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska Daauud Aweys oo faahfaahin ka bixinayayay ayaa sheegay in dhinacyo badan oo dalxiiska la xiriira ay labada dal iska kaashan doonaan.

Mr Aweys ayaa xusay in dhanka tacliinta la xiriirta dalxiiska, suuqeynta iyo cilmi-baarista ay ka mid yihiin meelaha ay iska kaashan doonaan Kenya iyo Soomaliya.

“Labada wadan waxay iska kaashan doonaan dhinaca cilmi-baarista, dhinaca suuq geynt dalxiiska dhinaca waxbarshada dalxiiska,” ayuu yiri.

Wasiirka ayaa farta ku fiiqay in imikaba Soomaaliya ay leedahay adeegyo dalxiis sida hoteelo waawayn, balse loo baahan yahay in la sii casriyeeyo si caalamka loola jaan-qaado.

“Haatan-ba Soomaaliya marka la fiiriyo dhinaca adeegyada dalxiiska way ka jiraan huteelo iyo adeegyo kale laakiin waxaa loo baahan yahay in la casriyeeyo iyaga oo la jaanqaadi kara wadamada hor maray dhanka dalxiiska sida dalalka dariska ay ak mdi yihiin,” ayuu yiri Mr Aweys.

Wasiirka Warfaafinta Dhaqanka iyo Dalxiiska Daauud Aweys ayaa shegay in haddii dadal badan la galiyo dib u dhiska dalxiiska Soomaaliya uu dalka saami wanaagsan ka heli karo dhaqaalaha dalxiiska Afrika.

“Soomaaliya marka la eego kheyraadka ay leedahay haddii dhinacaasi si wanaagsan loogu jeesto waxaa hubaal ah in ay Soomaaliya ka heli karto saami aad u wanaagsan ee dakhligaasi dalxiiska Afrika,” ayuu intaa ku daray.

Ka hor dagaaladii sokeeye waxay Soomaaliya ka mid ahayd dalalka Afrika ee ay dad badan u soo dalxiis tagi jireen.

Isha: BBC

Puntland  6ta Sebteembar 2024 Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa xalay warbixinta shaqooyinka laga qabtay gobolka Mudug ka dhegaystay masuuliyiinta dowladda ee ku sugan gobolka Mudug.

Mas’uuliyiintaan oo uu hoggaaminayo guddoomiye ku-xigeenka labaad ee golaha wakiillada Puntland Maxamed Ciise (Awoowe), ayna qeyb ka yihiin xubno ka mid ah goleyaasha dowladda iyo hay’adaha madaxa banaan, saraakiisha laaamaha amniga, la-taliyeyaal madaxweyne, maamulka gobolka Mudug iyo kan degmada Gaalkacyo.

Waxaa madaxweynaha lala wadaagay warbixinta shaqooyinka qabsoomay iyo kuwa socda oo kala ah;

 Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa xalay warbixinta shaqooyinka laga qabtay gobolka Mudug ka dhegaystay masuuliyiinta dowladda ee ku sugan gobolka Mudug.

Mas’uuliyiintaan oo uu hoggaaminayo guddoomiye ku-xigeenka labaad ee golaha wakiillada Puntland Maxamed Ciise (Awoowe), ayna qeyb ka yihiin xubno ka mid ah goleyaasha dowladda iyo hay’adaha madaxa banaan, saraakiisha laaamaha amniga, la-taliyeyaal madaxweyne, maamulka gobolka Mudug iyo kan degmada Gaalkacyo.

Waxaa madaxweynaha lala wadaagay warbixinta shaqooyinka qabsoomay iyo kuwa socda oo kala ah;

4. Dhismaha Goleyaasha deegaanka ee degmooyinka Gobolka, iyadoo la dhisay Goleyaasha deegaanka ee degmooyinka Buursaalax iyo Xarfo, halka degmada Jariban howsheedu socoto.

5. Dhismaha Waddooyinka.

* Waxaa xariga laga jaray wejiga koowaad ee Wadada Laamiga ah ee bartamaha magaalada marta iyadoo qeybaha kale ee Wadada la qorsheeyay in la billaabo.

* Waxaa la qorsheeyay dhismaha wadada isku xirta Gaalkacyo iyo Xarfo.

* Waxaa la saxiixay Heshiiska dib-u-dhiska iyo dayactirka Wadada isku xirta Gobolada Puntland oo ay wada galeen Wasaaradda Maaliyadda iyo Shirkadaha dhisaya.

Ugu dambeyn, madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullaahi Deni, ayaa boggaadiyay shaqada wanaagsan ee la qabtay oo ah ujeedooyinkii Wafdigu u yimi Gobolka Mudug, wuxuuna kula dardaarmay masuuliyiinta in la dardargeliyo shaqooyinka socda iyo kuwa qorsheysan si loo dhameystiro muddada lagu suganyahay gobolka Mudug.

WARARKA MAANTA 5ta Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dasruuriga ah Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo lacag Soomaali Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada dalka Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu dalka ciidan xoog leh yeesho Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shaqeeyaan guddiyadda madaxbanaan Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shaqeyso cadaalada dalka Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu xafiiska Raysal Wasaaraha shaqeeyo Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  5ta Sebteembar 2024 Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya, Xamsa Cabdi Barre, ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha Qatar u fadhiya Soomaaliya, Dr. Abdullah Bin Salem Al Nuaimi.

Ra’iisul Wasaaraha iyo Dankiraha ayaa yeeshay kulan diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka iyo iskaashiga ka dhaxeeya labada dal ee Soomaaliya iyo Qatar.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa uga mahadceliyey dowladda Qatar taageerada ay siiso Soomaaliya ee dhinacyada amniga, kaabayaasha dhaqaala iyo horumarinta adeegyada asaasiga ah.

Dhankiisa, Danjiraha Qatar ee Soomaaliya Mudane Abdullah Bin Salem Al Nuaimi ayaa xusay inay sii wadi doonaan taageerada dhinacyada kala duwan leh, ee ay mar walba la garab taaganyihiin dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed.

Qatar ayaa si joogto ah u taageerta Soomaaliya, waxaana ka dhexeeya xiriir aan duugoobin oo Qatar ay kula jaan-qaaday marxaladaha soo kabashada ah ee Soomaaliya ay dhexda kaga jirto.

Mashaariicda ay Qatar ka fuliso Soomaaliya waxaa ka mid ah dhismayaasha jidad waaweyn oo isku xira Muqdisho iyo gobollada dalka, gaar ahaan jidadka caasimadda ku xira Shabeellaha Dhexe iyo Shabeellaha HSidoo kale Qatar ayaa Soomaaliya ka balan qaaday fulinta mashaariic kale oo badan, maadaama dalkaan uu u baahanyahay dib u dhis badan oo burbur baaxad leh uu ka soo gaaray waayihii dowlad la’aanta.oose.

Muqdisho  5ta Sebteembar 2024 Beesha Hawiye ayaa si adag uga hortimid beegsi ay sheegtay in maamulka Koonfur Galbeed ee uu hoggaamiyo Cabdicasiis Lafta-gareen uu ku hayo beesha Gaaljecel.

Afhayeenka Beelaha Hawiye Nabadoon Cabdinuur Axmed Diiriye oo warbaahinta u akhriyay war-saxaafadeed kasoo baxay shir ay maanta beesha ku yeelatay magaalada Muqdisho, kaasi oo looga horyimid beegsiga maamulka Lafta-gareen ee beesha Gaaljecel.

Shirkaan oo ay ka qeyb-galeen duubabka waaweyn ee Hawiye, waxaana loogu baaqay maamulka Lafta-gareen inuu joojiyo ciidamada uu ku daabulayo deegaanka Yaaqbari weyne ee lagu beegsanayo beesha Gaaljecel.

“Odayaasha beesha Hawiye waxaa u cuntami weysay in awooddii maamulkaas oo dhan loo adeegsado beesha Gaaljecel,” ayaa lagu yiri bayaanka kasoo baxay odayaasha dhaqanka beelaha Hawiye.

Sidoo kale waxay odayaasha dhaqanka Hawiye ugu baaqeen madaxda sare ee dowladda federaalka Soomaaliya inay soo fara-geliso arrintaan.

Odayaasha dhaqanka Hawiye ayaa waxa kale ay aqbaleen inuu sii socdo shirka looga tashanayo Shabeellaha Hoose iyo maamulka Koonfur Galbeed, iyagoo gogol nabadeed u fidiyay beelaha dega Shabeellaha Hoose oo dhan.

“Waxay odayaasha dhaqanka beelaha Hawiye cadeynayaan in aysan cabasho ka aheyn qabiil ee ay cabasho ka yihiin maamulka Koonfur Galbeed, waxayna ugu baaqayaan maamulka Koonfur Galbeed inuu joojiyo beegsiga beesha gogosha maanta dhigtay ee Gaaljecel Saran-soor.”

Puntland  5ta Sebteembar 2024 Wakiilka gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay ee Carruurta iyo Isku dhacyada Hubeysan, iyo Guddiga QM ee Xuquuqda Carruurta, ayaa si wadajir ah waxay ugu baaqeen Soomaaliya inay meesha ka saarto xukunka dilka carruurta iyo da’yarta kuwaasoo dil lagu xukumo sababo la xiriira inay galeen dembiyo iyagoo ay da’doodu ka yar tahay 18.

Warsaxaafadeed kasoo baxay QM ayaa lagu sheegay in khubarrada QM ay ka walaacsan yihiin aadna u cambaareynayaan dilkii 17-kii August magaalada Gaalkacyo loogu fuliyay da’yar lala xiriiriyay al-Shabaab.

“Dhammaan afarta da’yar waxay ka yaraayeen 18 xilligii ay dembiyada galayeen, sida uu xaqiijiyay Guddiga Xaqiijinta Da’da ee Puntland.

“Saraakiisha QM ayaa xusuusinaya maamulka Puntland iyo dowladda federaalka ee Soomaaliya in Cahdiga QM ee Xuquuqda Carruurta (CRC), Cahdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Badqabka Carruurta, iyo sidoo kale Dastuurka Soomaaliya, ay dhammaanba carruur ku qeexayaan qof walba oo da’diisa ay ka yar tahay 18. Dilka wuxuu meel uga dhacayaa Cahdiga Xuquuqda Carruurta, kaasoo Soomaaliya ay meel marisay sanadkii 2015,” ayay intaa raacisay warbixinta.

Saraakiisha QM ayaa sidoo kale ugu baaqay Puntland iyo dowladda Soomaaliya in carruurta lala xiriiriyo isku dhacyada hubeysan, ayna ku jiraan kuwa ay QM u aqoonsatay kooxaha argagixisada, loola dhaqmo inay yihiin dhibbanayaan.

“Waxay ugu baaqayaan maamulka Puntland inay soo afjaraan in carruurta lagu maxkamadeeyo maxkamadaha militariga iyo inay dhowraan carruurta.”

Waxaa sidoo kale war-saxaafadeedka lagu sheegay in loo baahan yahay in degdeg loo sii daayo dhammaan carruurta xiran loona soo gacan geliyo QM si dhaqan-celis loogu sameeyo.

Waxaa sidoo kale loogu baaqay Puntland inay isbeddel ku sameeyaan sharciga ka dhanka ah argagixisada si loogu dabaqo qeexidda da’da carruurta sida ku xusan Sharciga Caddaaladda Da’yarta Puntland.

Dhowaan ayay sidoo kale ahayd markii hay’adda QM u qaabilsan arrimaha carruurta ee UNICEF ay soo saartay bayaan ay ku sheegtay in maxkamad militari oo ku taalla Puntland ay dil toogasho ah ku xukuntay carruur aan wali qaanqaarin.

Maxay Puntland ka tiri?

Dowlad goboleedka Puntland ayaa beenisay eedeyntaas ay u soo jeedisay hay’adda caruurta ee Qaramada Midoobey ee UNICEF.

Wasiirka warfaafinta ee Puntland Maxamuud Caydiid Dirir oo BBC la hadlay markii ay soo baxday warbixinta UNICEF, ayaa sheegay in dhammaan dadka toogashada lagu xukumay ee lagu fuliyay ay ahaayeen “qaan qaarro lagu helay dambiyo.”

Waxaa uu intaa ku daray in dadka la toogtay intooda badan ay xabsiga muddo dheer ku jireen ka hor intii aan la xukumin.

“Xaqiiqda waxaa weeyaan Puntland dad carruur ah ma toogan, dadkaas la toogtay intooda badan saddex sano in ka badan ayay xabsiga ku jireen,” ayuu yiri Ceydiid.

Wasiirka ayaa sheegay in dadka la toogtay la xaqiijiyay da’dooda iyo falal dambiyeedyada ay galeen.

“Muuqaalkooda waad arkeyseen qof 30 jir ka yar kuma jirin da’dooda iyo dhalashadoodana waa la xaqiijiyay inay dad waawayn oo qaan-gaadh ah yihiin fal dambiyeedkoodana ay qirteen oo cidina ku qasbin,” ayuu inta ku daray.

Wasiirka warfaafinta ee Puntland Maxamuud Caydiid Dirir ayaa carrabka ku adkeeyay in hay’aadaha caddaaladda ay mareen dhammaan hab-raacyadii loo baahnaa ka hor inta aan xukunka lagu ridin eedeeysanayaasha.

“Qiraalkooda iyo baaritaankooda ayaa isla caddeeyay inay dinuubtaas galeen racfaana loo ogolaaday muddo saddex sana ah oo waliba mar labad iyo mar saddexaad dib loo maxkamadeeyay si baaritaanka intii uga sii xaqiiqo bato haddi ay helaan wax xujooyiin ah oo ay isku difaaco helaanloo ogaalay oo fursad la siiyay,” ayuu yiri Mr Ceydiid.

Waxay ahayd 17-kii bishan markii dil toogasho ah lagu fuliyay 10 dhalinyaro ah oo sida ay maxkamadda sheegtay lagu helay in ay al-Shabaab ka tirsanaayeen ayna ku lug lahayeen dilal ka dhcay magaalada Galkacyo.

Maxay tiri hay’adda UNICEF?

Hay’adda Qaramada u qaabilsan carruurta ee UNICEF ayaa sheegtay in ay aad uga xuntahay xukun dil ah oo dabayaaqadii todobaadkii hore lagu fuliyay afar dhalinyaro ah maamul goboleedka Puntland.

Bayaan ay soo saartay bishii August ayay ku sheegatay in dadkan lagu helay dambiyo ay galeen xilli ay caruur ahaayeen oo ay dad’doodu ka hooseysay 18 sano jir laguna eedeeyay inay al-Shabaab ka mid ahaayeen.

“Xukunnada ayaa waxaa riday maxkamado ciidan, kuwaasoo aan lahayn hab-raac gaar ah oo caddaaladda lagu mariyo carruurta, isla markaana aan ahayn meel carruurta lagu xukumo,” ayaa lagu yiri bayaanka Unicef.

Unicef ayaa xustay in guddiga xaqiijinta da’da Puntland oo ay ku jiraan wakiillo ka socday maamulka Puntland ay la kulmeen dhalinyaradan, waxaana ayna ogaadeen in ay ahaayeen dad aan qaan-gaarin xilliga la qabanayay, isla markaana aan lagu xukumi karin dil toogasho ah.

Hay’adda carruurta ee Qaramada Midoobey waxa ay ka codsatay maamulka Puntland in ay ka hortagaan xukunnada dilka ah ee la fulinayo, waxaana ay ugu baaqday in nidaamka caddaaladda loo maro dhammaan dhalinyarada aan qaan-gaarka ahan ee loo xiro in ay ku biireen kooxaha hubeysan markii ay da’doodu ka yarayd 18 sano, iyadoo la raacayo sharciga carruurta Maamulka Puntland iyo waajibaadka saaran dowladda ee ku aaddan waajibaadka caalamiga ah ee xuquuqul insaanka ee ku xusan heshiiska xuquuqda carruurta.

Bayaanka ay soo saartay hay’adda Unicef ayaa lagu yiri “Unicef waxay ku boorinaysaa maamulka Puntland in caruurta ku biiray kooxaha hubeysan ay ula dhaqmaan sidii dhibanayaal, islamarkana dib u eegis lagu sameeyo hannaanka garsoor ee hadda jira si loo hubiyo in carruurta aan la horgeyn oo lagu xukumin maxkamadaha ciidamada, ayna helaan habraac garsoor oo ku habboon waafaqsana Xeerka Caddaaladda Carruurta Puntland iyo Axdiga Xuquuqda Carruurta oo ay Soomaaliya ansixisay.

Isha: BBC

Ethopia   5ta Sebteembar 2024 Dowladda Itoobiya ayaa dejisay qorshayaal culus oo ka dhan ah Soomaaliya, kuwaas oo dadka Soomaaliyeed intooda badan aysan faham ka heysan, halka qaar ay siyaasiyiin ku jiraan oo Soomaali ah ay Itoobiyaanka ka caawinayaan hirgelinta qorshahaas.

Xildhibaano ka soo jeeda Koonfur Galbeed oo ku jira Baarlamaanka Soomaaliya ayaa laf-dhabar u ah labo u jeedo oo Itoobiya ay ku niyad jebineyso Soomaalida, caalamkana ugu sheegeyso in Soomaaliya laga rabo ciidankooda, dowlada federaalkana ay ku egtahay oo ka taliso Muqdisho kaliya oo gobollada aysan maamulin.

Sidoo kale Itoobiya ayaa dooneysa inay gudaha Soomaaliya ka abuurto xiisado qabiil, si gaar ah waxaa hadda socda qorshe la isaga horkeenayo beelaha Hawiye iyo Raxanweyn, masuuliyiin reer Koonfur Galbeed ah ayey xogtaan sheegeysaa inay Itoobiyaanka la fulinayaan qorshahaan.

Labada qorshe ee Itoobiya ay wado mid waa u hirgalay oo waxay abaabushay shacabka qaar kamid ah degmooyinka Koonfur Galbeed, waxayna direen farriin ay caalamka ugu sheegayaan inay rabaan Itoobiyaanka, taasi oo dhabarjab ku ah qorshaha dowladda Soomaaliya oo dooneysa inay dalka ka saarto ciidamada Itoobiya dhamaadka sanadkaan.

Qorshaha labaad waa in la isku diro beelaha Hawiye iyo Digil iyo Mirifle, maalmo ka hor waxaa Muqdisho shir jaraa’id ku qabtay xildhibaano badan oo ka soo jeeda K/Galbeed, kuwaas oo sheegay inay la dareen yihiin shacabka ay metelaan, balse waxaa u jawaabay xildhibaano iyo siyaasiyiin kale oo kasoo jeeda beelaha Hawiye.

Hadalkii xildhibaanada waxaa ka dhashay buuqii ay rabtay Itoobiya, waxayna reer Koonfur Galbeed arrinta u bedeleen mid qabiil, waxay sheegeen in Hawiye ka xigsanayo dowladnimada Soomaaliya, taasna aysan aqbali karin.

Dhanka kale, Itoobiya waxay wadaa qorshe ay ku abaabuleyso shacabka reer Gedo, si lamid ah reer Xudur ayey doonayaan inay ka soo dhex hadlaan oo halkaas ay ka dhacaan banaanbaxyo lagu dalbanayo in dalka aan laga saarin ciidamada Itoobiya.

Odayaasha dhaqanka reer Gedo ayaa qorshahaan horay uga diiday ciidmaada Itoobiya ee Gedo jooga, waxayna u cadeeyeen in aysan dooneyn inay galaan arrimaha ku saabsan joogitaankooda Soomaaliya, balse waxay bilaabeen siminaaro 3 bilood socday oo dadka ay uga dhaadhicinayaan qorshahooda.

Sida ay ogaatay Caasimada Online qorshaha Itoobiyaanka waa in maalmaha soo socda uu banaanbax lamid ah kii Xudur ka dhaco Garbahaarey iyo magaalooyinka kale ee gobolka Gedo ee ciidamada Itoobiya ay joogaan, balse lama oga sida ay ku suutageli doonto.

Muqdisho  5ta Sebteembar 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Shariif Sheekh Axmed ayaa ka digay wax uu ugu yeeray abaabulka qabyaaladeysan ee baryahan danbe hareeyay baraha bulshada iyo Siyaasadda Soomaaliya.

Sheekh Shariif ayaa ku eedeeyey madaxda dowladda federaalka Soomaaliya inay ku mashquulsan yihiin kala qaybinta cududda shacabka Soomaaliyeed halkii ay ka shaqayn lahaayeen isku duubnida dadka. Hoos ka aqriso qoraalka Shariif. 

WAR-SAXAAFADEED 

Waxaan aad uga xumahay abaabulka qabyaaladeysan oo baryaan danbe hareeyay baraha bulshada iyo Siyaasadda Soomaaliya, kaasoo dhawacaya wadajirka umadda Soomaliyeed iyo masiirkooda, sidaa awgeed, waxaan kadigayaa fal kasta oo dhaawici kara madaxbannaanida dhuleed, Badeed iyo cireed ee Soomaaliya, waaxana u arkaa dariiqa kaliya ee aan ku difaaci karno dalkeena inuu yahay midnimada iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed, iyadoo aan loo eegayn degaan, koox iyo qabiil toonna.

Waxaan ka xumahay in madaxda dowladdu ay ku mashquulsan tahay kala qaybinta cududda shacabka Soomaaliyeed halkii ay ka shaqayn lahaayeen isku duubnida dadka. Waxaa muuqata in madaxweynaha JFS aysan u qiyaasnayn khatarta dalku ku jiro iyo sida maanta loogu baahan yahay in laga shaqeeyo tillaabo kasta oo keeni karta midnimada iyo wadaajirka Shacabka Soomaaliyeed meel walba oo ay ku noolyihiin. 

Waxaa wax aad looga xumaado ah abaabulka iyo dhiirri-gelinta qabyaaladda huwan iyo hadalada aan habboonayn ee la isku marinaayo warbhaahinta, waxaana cad in ay meesha ka maqantahay doorkii xukuumadda oo gabtay howlihii kaga aadanaa jiheynta, mideynta iyo u abaabulka dadka soomaaliy- eed sidii ay dalkooda u difaacan lahaayeen.

Waxaan aad uga xumahay abaabulka qabyaaladeysan oo baryaan danbe hareeyay baraha bulshada iyo Siyaasadda Soomaaliya, kaasoo dhawacaya wadajirka umadda Soomaliyeed iyo masiirkooda, sidaa awgeed, waxaan kadigayaa fal kasta oo dhaawici kara madaxbannaanida dhuleed, Badeed iyo cireed ee Soomaaliya, waaxana u arkaa dariiqa kaliya ee aan ku difaaci karno dalkeena inuu yahay midnimada iyo wadajirka ummadda Soomaaliyeed, iyadoo aan loo eegayn degaan, koox iyo qabiil toonna.

Waxaan ka xumahay in madaxda dowladdu ay ku mashquulsan tahay kala qaybinta cududda shacabka Soomaaliyeed halkii ay ka shaqayn lahaayeen isku duubnida dadka. Waxaa muuqata in madaxweynaha JFS aysan u qiyaasnayn khatarta dalku ku jiro iyo sida maanta loogu baahan yahay in laga shaqeeyo tillaabo kasta oo keeni karta midnimada iyo wadaajirka Shacabka Soomaaliyeed meel walba oo ay ku noolyihiin. 

Waxaa wax aad looga xumaado ah abaabulka iyo dhiirri-gelinta qabyaaladda huwan iyo hadalada aan habboonayn ee la isku marinaayo warbhaahinta, waxaana cad in ay meesha ka maqantahay doorkii xukuumadda oo gabtay howlihii kaga aadanaa jiheynta, mideynta iyo u abaabulka dadka soomaaliy- eed sidii ay dalkooda u difaacan lahaayeen.

Waxaan ugu baaqayaa ummada Soomaaliyeed meel kasta oo ay joogaan in ay ka gudbaan qabiilaysiga, is-collaysiga iyo khalaafaadka dhexdooda ah, una midoobaan difaaca qarankooda. Waxaan xasuusinayaa shacabka Soomaaliyeed inay dowladdoodii ku waayeen qabyaalad sidaa daraaddeed wakhtigaan aysan habboonayn in jidkaas xun dib loo raaco. 

Ugu danbayn waxaan ugu baaqayaa madaxda dowladdu inay wax ku eegaan indho qaran ee aysan kusoo hoos noqon wax kala dhantaalaya awoodda dadka. Marka la joogo difaaca dalka waa inay meesha ka baxdaa kanaa igasoo hor-jeeda iyo kanaan isku koox nahay. Madaxda Qaranku waa inay la yimaadaan aragtidii la isugu wadi lahaa sha- cabka loogana gudbi lahaa isu adeegsiga awoodda dowladeed.

Muqdisho  5ta Sebteembar 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya tiro hoobiyeyaal ah oo saaka aroortii hore lagu garaacay agagaarka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, kuwaas oo si weyn looga dareemay gudaha caasimada.

Illaa 4 hoobiye ayaa la sheegay inay ku dhaceen qaar kamid ah xaafadaha degmada Wadajir, gaar ahaan kuwa u dhow garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Goobjoogayaal ayaa xaqiijiyey in qaar kamid ah hoobiyeyaasha ay ku dhaceen xaafadda Ceelqalow, waxaana jira khasaare u badan dhaawac oo soo gaaray dad shacab ah.

Hoobiyeyaasha ayaa waxaa laga maqlay degmooyinka qaar ee gobolka Banaadir, waxaana haatan socda dhaq-dhaqaaq ay wadaan laamaha ammaanka oo ku aadan weerarkan.

Ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha hay’adaha amniga oo ku aadan hoobiyeyaasha lagu garaacay agagaarka garoonka caalamiga ah ee Muqdisho.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana si caadi ah ku socda shaqada garoonka oo ma jiro wax saameyn ah oo uu ku yeeshay weerarka hoobiyeyaasha ee lala damacsanaa.

Marar badan kooxda Al-Shabaab ayaa sidaan oo kale hoobiyeyaal ugu garaacday caasimada, waxaana lagu bartilmaameedsaday madaxtooyada iyo xerada Xalane.

Si kastaba, weerarkan ayaa kusoo aadayo, xilli maalmihii u dambeeyay ay kooxda qaraxyo ka fulisay gudaha magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 4ta Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay shacabka #Soomaaliyeed u kala ttaageereen #Masar iyo #Ethiopia? Meeqo Madaxweyne ayaa ka dhex jira #Soomaaliya? Meeqo madaxweyne qabiil ayaa sheeganaaya magaca madaxweyne? Yaa madaxweyne ka noqon doona #Soomaaliya 2026? Yaa sameeyey madaxweynayaasha Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya wareeriyey? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo maxkammadda Dastuuriga ah Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa khaa’inul waddan u magaabay Taliyaha Nabad-Sugida Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Galgaduud  4ta Sebteembar 2024 Warar dheeraad ah ayaa kasoo baxaya duqeyn diyaaradeed oo saacadahii lasoo dhaafay lala eegtay goobo ay ku sugnayeen xubno ka tirsan kooxda Al-shabaab oo ku yaala xadka gobolada Shabeellaha dhexe iyo Galgaduud. Duqeymaha diyaaradeed ayaa si gaar ah uga dhacay deegaanka Cali Heyle oo dhaca xadka Galgaduud iyo Shabeellaha dhexe, halkaas oo lasoo wariyay iney isku arursanayeen xubno ka mid ah Al-shabaab.

Duqeynta ayaa la tilmaamay iney khasaare xoog leh kasoo gaartay xubnaha Shabaab ee isku aruursanaayay goobaha la duqeeyay, hayeshee ma jirto faahfaahin rasmi ah oo ku saabsan inta u dhan yahay khasaaraha gaaray kooxda.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Warfaafinta Xukuumadda Soomaaliya Cabdiraxman Sheekh Yuusuf Alcadaala ayaa qoraal kooban uu soo dhigay bartiisa Facebook ku sheegay in howlgalo socday labadii habeen ee lasoo dhaafay guulo ka gaartay dowladda.

“Hawlgallo xoogan oo ka dhan ah Khawaarijta ayaa Labadii habeen ee lasoo dhaafay laga fuliyay Galguduud, waxaa la beegsaday goobo ay ku dhuumanayeen Khawaarijta iyo Gaadiid Saanad u waday, Guul ayaana laga gaaray, faahfaahinna waad helaysaan IA” ayuu yiri Wasiir ku xigeenka Warfaafinta Cabdiraxmaan Alcadaala.

Si kastaba ha ahaate howlgaladaan duqeynta ah ayaa kusoo aadaya, iyadoo dowladda Fedaraalka ay qorsheysay in la xoojiyo howlgalada dhanka hawada ah, kadib Shirkii Wasaaradda Gaashaandhiga dhawaan ku dhexmaray Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo Taliyaha ciidanka xoogga dalka Sareeye Gaas Ibraahim Sheekh Muxudiin.

Puntland 4ta Sebteembar 2024 Wasiirka arrimaha gudaha dowlad goboleedka Puntland Cabdi Faarax Siciid Juxa ayaa sheegay, dowladda Masar inay danaheeda gaar ah ka leedahay faragelinta arrimaha Soomaaliya, wuxuuna sheegay in ay fursad weyn u aragto in ay danaheeda ku difaacdo Wabiga Niil. “Masar way na dhex martay, dabcan danteeda ayay leedahay, wabiga Niilkeeda ayay u dagaalamaysaa, Itoobiyana biyaha hoostooda ayay iska dhex arkeen, laakiin waxay rabtaa inay xaabo naga dhigato” ayuu yiri Wasiir Juxa.

Wasiir Juxa ayaa sheegay in Masar aysan taariikh wanaagsan ku lahayn dhismaha dowladnimada Soomaaliya. Waxa uu sheegay in xiligii ay baadi goobka ugu jireen dowladda Soomaaliya in Masar ay ka mid aheyd dalalkii xagal daacin jiray wada hadallada nabadeed ee Soomaaliya. Wuxuu sheegay inay la safan jirtay qabqablayaasha dagaalka.

Wuxuu sheegay qorshaheeda gaarka ah ee Masar inuu ku weyn yahay ujeeddada ay doonayso inay ku caawiso Soomaaliya. Wuxuu sheegay imaanshaheeda Soomaaliya inuu keeni karo khatar aad u wayn.

Si kastaba ha ahaatee, Masar ayaa ka mid ah dalalkii ballanqaaday inay ciidammo u soo dirayaan Soomaaliya, si ay qayb uga noqdaan howlgalka cusub ee nabad ilaalinta ee Soomaaliya.

Sidoo kale, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa heshiis iskaashi dhanka difaaca ah la saxiixday Masar, iyadoo Itoobiya ay walaac weyn ka muujisay arrintan. Itoobiya ayaa imaanshaha Masar ee Soomaaliya ku tilmaantay mid khatar weyn ku ah xasilloonida Geeska Afrika.

Muqdisho 4ta Sebteembar 2024 Afhayeenka Booliska Soomaaliya Gaashaanle Cabdifitaax Aadan Xasan ayaa galabta shir jaraa’id qabtay, isagoo shaaciyey in lasoo qabtay dad badan oo loo heysto dhac dadweyne, kuwaas oo shabakad lacag badan dhacday ay ku jirto.

Kiisaska uu boolisku soo bandhigay waxaa ugu weyn in lasoo qabtay rag dhacay 10 kun oo doollar, waxaana ku socota baaritaan, sida uu sheegay Afhayeenka Booliska.

“Waxaa lasoo qabtay dad dhacay lacag gaareysa 10 kun oo doolar, kuwaas oo ahaa shabakad isku xiran oo dadka ku dhacay qaab farsameysan, baaris ayaana ku socota ayuu yiri Afhayeenka Booliska.

Afhayeenka ayaa xaqiijiyay in ciidamada ammaanka ay soo qabteen burcaddii ugu badneyd, kadib howlgallo qaatay laba toddobaad oo laga sameeyay gudaha caasimada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu tirada dadka lasoo qabtay ku sheegay inay gaarayaan 70 ruux oo qaarkood kasoo muuqday baraha bulshada, iyaga oo gaysanaya dhac toos ah.

“Ilaan 70 oo isugu jiro dhac hubeysan iyo dad dhacay lacag gaareyso $10 kun oo shabakad ahaa si farsameysan uga dhacay dadkii lahaa hantidaas ayaa lasoo qabtay,” ayuu yiri Afhayeenka Booliska.

Cabdiftaax Aadan Xasan ayaa sidoo kale xusay in dhammaan dadkan la horgeyn doono maxkamad, si looga qaado tallaabo adag oo sharciga waafaqsan.

“Dadkan waxay isugu jiraan kuwa toos maxkamadda loo horgeyn doono oo cadeyntoodii wata iyo kuwa baaris ay u dhiman tahay, lana caddeyn doono dambigooda” ayuu hadalkiisa raaciyay Afhayeenka Booliska.

China 4ta Sebteembar 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo dhiggiisa dalka Eritrea Isaias Afwerki ayaa kulan-doceed ku yeeshay magaalada Beijing ee dalka Shiinaha oo shir weyn ay uga qeyb gelayaan.

Kulanka labada Madaxweyne ayaa looga wada hadlay xoojinta xiriirka labada dal ee ku qotoma dhinacyada iskaashiga amniga, dhaqaalaha iyo arrimaha Gobolka.

Sidoo kale labada Madaxweyne ayaa xoojiyey ahmiyadda iskaashiga dagaalka lagula jiro argagixisada iyo sare u qaadida danaha istaraatijiyeed ee ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Eritrea.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa maanta gaaray magaalada Beijing ee caasimadda dalka Shiinaha, halkaasi oo uu kaga qeyb galayo Shir madaxeedka Afrika iyo Shiinaha.

Shirkan oo muhiimad weyn u leh xiriirka labada dhinac ee Afrika iyo Shiinaha ayaa lagu gorfey doonaa iskaashiga dhinacyada horumarinta kaabayaasha dhaqaalaha, ganacsiga, warshadaha, caafimaadka iyo amniga.

Waxaa xusid mudan in shirkaas uu ka qeyb gelayo Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, xili uu taagan yahay khilaaf adag oo ka dhexeeya Soomaaliya iyo Itoobiya, waxaana suurtagal ah in kulamo ay Shiinaha ku dhex maraan dhinacyada ama ugu yaraan ergo ka kala socota.

Sidoo kale waxaa shirkaas ka qeyb gelaya madaxweynayaasha Masar iyo Eritrea oo sida Soomaaliya uu khilaaf qarka u saaran gacan ka hadal kala dhexeeyo Itoobiya, waxaana socda isku day qaar kamid ah madaxda Afrika ay ku doonayaan inay ku dhex-dhexaadiyaan dalalka gobolka ee is khilaafsan.

Ethiopia  4ta Sebteembar 2024 Dowladda Itoobiya oo haatan xiisad xoogan ay kala dhexeyso dalalka Soomaaliay iyo Masar ayaa qaaday tallaabo uga sii dari karto xiisadda haatan taagan, taas oo laga cabsi qabo inay dagaal isku rogto.

Maamulka Ra’iisul wasaare Abiy Axmed ayaa hadda qaaday dhabihii dagaalka, wuxuuna soo badhigay hub culus oo ay ku jiraan Gantaallada Balastikada ee M-20, waxayna tani muujineysaa in Itoobiya ay markan diyaar garowday dagaal toos ah.

Wararka ayaa sheegaya in gantaalladan oo Sawirradooda lagu baahiyay baraha bulshada iyo ciidamo la geyn doono magaalooyin u dhow xadka Soomaaliya, gaar ahaan D.D.S.

Sidoo kale Itoobiya waxa ay 24-kii saac ee lasoo dhaafay sameysay dhaq-dhaqaaq xoogleh oo ay uga jawaabeyso tallaabooyinka ay qaadaan Soomaaliya iyo Masar oo dhowaan wada gaaray heshiis difaac, sidoo kalena ku ballamay in Masar ay ciidamo usoo dirto gudaha Soomaaliya.

Tallaabadan ayaa sii hurin karta xiisadda haatan ka taagan gobolka oo ku dhow in la’is fara saaro, maadaama dhinacyadu uu mid kasta sameynayo dhaq-dhaqaaq iyo abaabul ciidan.

Dhankooda Soomaaliya iyo Masar ayaa go’aan ku gaaray inay si wadajir ah u sameeyaan dhoolatus milatari, xilli ay xiisad xooggan ka taagan tahay gobolka.

Dhoolatuskan ayaa la filayaa in la qabto bishan dhexdeeda, ayada oo ay ka qeyb qaadan doonaan ciidamada dhulka, cirka iyo badda ee labada dal, sida laga soo xigtay illo dhanka ammaanka oo ku dhow Masar.

“Dhoolatusku wuxuu diri doonaa fariin cad oo ku saabsan sida ay nooga go’an tahay iskaashiga iyo ilaalinta Soomaaliya. Waxay macnaheedu noqon doonaan wax ka badan kaliya dhoolatus dagaal,” ayuu yiri mid ka mid ah saraakiisha ammaanka dalka Masar.

Si kastaba, dhoolatuskan ayaa isna u muuqda mid sii kordhin karo xiisadda u dhaxeysa labada dal ee Jaamacadda Carabta iyo Itoobiya, sida ay saraakiisha ammaanku sheegeen.

Muqdisho 4ta Sebteembar 2024 Qaramada Midoobay ayaa Talaadadi shalay ugu baaqday Dowladda Soomaaliya, in ay carruurta ka yar da’da 18-ka sano ee lagu xakumo dilka toogasho aanan lagu fulin ciqaabtaasi.

Bayaan ay si wada jir ah u soo saareen Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan carruurta iyo colaadaha hubaysan, iyo Guddiga Qaramada Midoobay ee xuquuqda carruurta, ayay ku sheegeen in ay aad uga walaacsanyihiin isla markaana ay si adag u cambaareynayaan xukun dil ahaa oo 17-kii bishi na dhaaftay ee August ee sannadkaan 2024-ka lagu fuliyay afar dhallinyaro ahaa, taas oo ka dhacday magaalada Gaalkacyo ee Puntland.
Dhallinyaradaasi da’da yaraa ayaa lagu helay danbiyo ay galeen inti ay ka tirsanaayeen Al-Shabaab.

Dhammaan afarta wiil ee dhalinyarada ahaa ee la toogtay ayay da’doodu ka yareeyd 18 sano, xilliga ay dambiyada galeyeen sida ay xaqiijiyeen guddiga xaqiijinta da’da ee Puntland.

Saraakiisha Qaramada Midoobay ayaa bayaankooda ku sheegay, in maamulada Puntland iyo Dowladda Federaalka Soomaaliya ay xasuusinayaan, in Axdiga Qaramada Midoobay ee Xuquuqda Carruurta, Axdiga Afrika ee Xuquuqda iyo Daryeelka Carruurta iyo sidoo kale Dastuurka KMG ah ee Soomaaliya, ay dhammaan ku qeexan yihiin, in ilmo uu yahay qof kasta oo da’diisu ka yar tahay 18.

Saraakiisha Qaramada Midoobay ayaa ku baaqay in si deg deg ah loo sii daayo dhammaan carruurta ku xiran xabsiyada, isla markaana loo gacan geliyo Qaramada Midoobay si carruurta looga taageero dhaqan celinta.

Isha: VOA

WARARKA MAANTA 3da Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay ka wada hadleen guddiga amniga qaranka iyo Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay #Masar ciidan keento #Soomaaliya ma labada aqal ee laaluushka ku ansixiya mise amarka Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay #Shabaab Iyo Dowladda Soomaaliya ku heshiiyeen? Maxaa cusub? Maxaa dhici doona? Yaa shacabka #Muqdisho ku soo rogay cashuur dheeraad ah? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxuu ku fashilmay Madxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 3da Sebteembar 2024 Wasiiradda Gaashaandhiga dalalka Turkiga iyo Soomaaliya ayaa kulan la xariiray xoojinta iskaashiga iyo difaaca amniga labada ku wada yeeshay magaalada Ankara ee dalkaasi Turkiga.

Wasiir Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac ayaa dhiggiisa dalka Turkiga Yaşar Güler la wadaagay xaalada guud ee dalka, gaar ahaan dhinaca amniga iyo howlgalada ka dhanka ah kooxda Al-shabaab.

“Waxaan maanta xrunta Wasaaradda Gaashaandhiga Türkiye kulan miro dhal ah kula yeeshay dhiggeyga Mudane Yasar Güler iyo Wasiirka Tamarta & Kheyraadka Dabiiciga, Mudane Alparslan Bayraktar. Waxaan ka wada hadalney horumarinta arimaha Difaaca iyo horumarinta dhaqaalaha ee labada dal ee walaalaha ah ee Türkiye iyo Soomaaliya” ayu yiri Wasiirka Gaashaandhiga Soomaaliya Cabduqaadir Maxamed Nuur.

Wasiirka Gaashaandhigga Turkiga Yaşar Güler ayaa sheegay dhankiisa in dowladda Turikiga diyaar u tahay dardargelinta heshiiska labada dal ay horay u wada galeen, islamarkaana  Xukuumadda Ankara ay fulineyso balan qaadayadii waxyaabihii ay ku heshiiyeen Soomaaliya.

Ugu dambeyntii dalka Turkiga ayaa Soomaaliya ka garabsiiya dhinacyada amniga, dhaqaalaha, tababarka iyo qalabaynta ciidanka, Caafmaadka, Waxbarashada iyo waxyaabo kale tan iyo wixii ka dambeeyay sanadkii 2011-kii oo uu si rasmi ah u soo bilawday xiriirka wanaagsan ee ka dhaxeeya labada dowladooda.

Muqdisho 3da Sebteembar 2024 Masar iyo Soomaaliya ayaa go’aan ku gaaray in ay dhoolatus milateri oo wadajir ah ku sameeyaan Soomaaliya, dhoolatuskaas oo u muuqda mid muujin kara in uu sii kordhin karo xiisadda u dhaxeysa labada dal ee Jaamacadda Carabta iyo Itoobiya, sida ay saraakiisha ammaanka u sheegeen The National. Dhoolatuskan oo la filayo in la qabto bishan, ayaa waxaa ka qayb qaadan doona ciidamada dhulka, cirka iyo badda ee labada dal, sida laga soo xigtay ilo ammaanka gobolka ah oo ku dhow Qaahira. Si kastaba ha ahaatee waxay ka gaabsadeen inay shaaciyaan taariikhda dhoolatuska, muddada uu soconayo iyo tirada ciidamada ku lugta leh.

“Dhoolatusku wuxuu diri doonaa fariin cad oo ku saabsan sida ay nooga go’an tahay iskaashiga iyo ilaalinta Soomaaliya. Waxay macnaheedu noqon doonaan wax ka badan kaliya dhoolatus dagaal,” ayuu yiri mid ka mid ah saraakiisha ammaanka dalka Masar. “

Warka ku saabsan dhoolatuskan wadajirka ah ayaa soo baxay maalin uun ka dib markii Masar ay sheegtay inay qoraal u dirtay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay iyadoo ka hortimid siyaasadda halka dhinac ee Itoobiya ee ku aaddan biyo xidheenka Gerd.

Qaahira ayaa diidday inay Ethiopia ku sii socoto dhamaystirka dhismaha biyo xidheenka iyo buuxinta kaydkeeda iyada oo aan lagala tashan dhinaca Masar.

Masar iyo Itoobiya ayaa muddo toban sano ka badan ku muransanaa dhismaha biyo-xireenka weyn ee Niil, kaasoo ay Qaahira sheegtay inuu hoos u dhigayo saamiga muhiimka ah ee ay ku leedahay biyaha Niil.

Somaliland 3da Sebteembar 2024 Golaha Wakiiladda Somaliland ayaa maanta la geeyay xasaanad ka xayuubinta Xildhibaan Maxamed Abiib Yuuusuf, oo shalay la xiray.

Mudaneyaasha golaha ayaa cod aqlabiyad ah ku diiday xasaanad ka xayuubinta la geeyay golaha, ayada oo sidaas uu ku burau qorshaha xukuumadda Muuse Biixi ay rabtay inay golaha uga saarto Abiib.

57 xildhibaan oo saaka ka soo xaadiray golaha ayaa 3 muddane oo kamid ah ogolaadeen in maamuus ka xayuubin lagau sameeyo xildhibaan Maxamed Abiib, halka ay diideen 51 xildhibaan.

Sidoo kale waxaa ka aamusay 2 muddane, iyada oo guddoomiyuhuna uusan codeyn, waxaana sidaas kusoo dhamaatay soo jeedintii xeer ilaalinta ee maamuus ka xayuubinta xildhibaan Maxamed Abiib.

Xildhibaan Maxamed Abiib ayaa shalay lagu xiray magaaladda Hargeysa, illaa haddana golaha wakiilada arrintaan kama bixin faah-faahin, marka laga imaado inuu cod aqlabiyad ah ku diiday qorshihii xukuumadda rabtay in golaha looga saaro Abiib.

Xildhibaanka ayaa hadda waxa uu ku xiran yahay xabsiga Mandheera, oo u dhexeysa magaalooyinka Hargeysa iyo Berbera, sida ay sheegeen xubno kala duwan oo ka tirsan xisbiyada iyo ururada mucaaradka.

Xabsigan ayaa ay mid fac weyn oo ilaa berrigii kacaanka dadka lagu xiri jiray, waana xabis horey loogu xiray siyaasiiyiin badan oo reer Somaliland ah.

Waa xabsi badanaa la la doonto dadka la doonayo in aanan la booqan ama laga yaabo in xarigoodu horseedo booqashada iyo isu-imaatinka dad badan.

Si kastaba, dastuurka iyo xeerarka Somaliland ma ogola in la xiro mudane ka tirsan golaha wakiilada ilaa inta marka ugu horreyso laga qaadayo xasaanada, waana midda maanta soo dadajisay in xukuumadda ay golaha geyso xasaanad ka xayuubinta Abiib, taas oo socon weysay kadib markii ay ka codeeyeen inta badan xildhibaannada.

Muqdisho 3da Sebteembar 2024 Maxkamadda gobolka Banaadir ayaa maanta lasoo taagay qoys lacago badan u aruuriyey kooxaha Khawaarijta ah, qoyskaan ayaa ka kooban Aabe labadiisa xaas iyo gabadhiisa.

Lacag dhan $12,615,109.9 ayuu qoyskaan akoonadiisa u marsiiyey Al-Shabaab, waxaana ogaatay dowladda Soomaaliya.

Akoonada la marsiiyey lacagtaan ayaa ku dhow 10, waxaana la keenay cadeymo muujinaya in lacagtaas ay gacanta u gashay Al-Shabaab, sida uu cadeeyey xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranka.

Aabaha reerka waxaa la weydiiyey lacagta ay Shabaab sii jireen markii uu u sameeyo hal akoon, iyadoo la adeegsanayo magaciisa, wuxuuna sheegay in lasii jiray 25 doolar oo kaliya.

“Dalaal ayaan ahaa, waxay Shabaab igu dhaheen noo soo sheeg guryaha beeca ah iyo kuwa la iibsado, waxaa jira rag sideyda oo kale ula shaqey jiray,” ayuu yiri eedeysane Xasan oo ah Aabaha reerkaan lii heysto maalgelinta Al-Shabaab.

Wuxuu sheegay in akoonada lagu sameeyey magacyada gabdhahaan uu isagu ka dalbaday, isagoo sheegay in wax baqdin ah uusan ka qabin dowladda, isla markaana uusan ogeyn in la ogaan karo.

Howlaha wadashaqeynta qoyskaan iyo Al-Shabaab ayaa socday muddo lix bilood ah, waxaana akoonadooda lagu gudbiyey lacag ka badan 13 milyan oo gashay gacanta Al-Shabaab, sida uu sheegay dembi oogaha kiiskaan

Muqdisho 3da Sebteembar 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay qaar kamid ah diblomaasiyiinta caalamiga ah ee Muqdisho ku sugan, isagoo warbixin ka siiyey xiisadda u dhaxeysa Soomaaliya iyo Itoobiya ee gilgileysa gobolka.

Kulamada oo gaar ahaa ayuu Madaxweyne Xasan Sheekh maanta la yeeshay xubno ay ka kid yihiin Ergeyga joogtada ah ee Denmark u fadhiya Qaramada Midoobay Ms. Christina Markus Lassen, safiirka Denmark ee Soomaaliya Steen Sonne Andersen iyo Agaasimaha siyaasadda horumarinta iyo maaliyadda ee Afrika Mr. Ketil Iversen Karlsen.

Villa Somalia waxay qoraal Twitter-ka lagu baahiyey ku sheegtay in kulamadaas looga wadahadlay sidii loo xoojin lahaa iskaashiga istiraatijiyadeed ee Soomaaliya iyo Denmark ee dhinacyada amniga, isbeddelka cimilada, dowlad-dhisidda, iyo horumarka.

Sida ay Caasimada Online u sheegeen xubno xog ogaal ah, Madaxweynaha iyo diblomaasiyiinta uu maanta qaabilay ayaa kulamadooda diiradda ku saaray xiisada Itoobiya iyo Soomaaliya, waxayna madaxweynaha la wadaageen walaaca ay qabaan iyo in wadahadalku uu xal u yahay xiisadaan.

Waxaa jiray kulan kale oo isla maanta uu Xasan Sheekh xafiiskiisa kula yeeshay Safiirka dalka Sweden u fadhiya Soomaaliya Joachim Waern, kaasi oo si gaar ah ula kulmay Madaxweynaha.

“Madaxweynaha iyo danjiraha intii uu socday kulankooda waxay sahmiyeen siyaabaha loo sii wanaajin karo iskaashiga Soomaaliya iyo Sweden ee dhinacyada muhiimka ah ee danaha iyo faa’iidada u leh labada dhinac,” ayaa lagu yiri qoraal ay madaxtooyadu ka soo saartay kulankaas.

Xiisadda u dhaxeysa Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa hadda weli joogta dagaal adag oo diblomaasiyadeed, waxaana muuqata in Soomaaliya ay ku adkaatay dagaalka diblomaasiyada, isla markaana ay dunida tustay inay Itoobiyaanku qaldan yihiin.

Markaan waxaa laga cabsi qabaa inuu bilowdo gacan ka hadal, maadaama dalal kale oo Masar iyo Turkiga ay ugu horeeyaan ay soo farogiyeen xiisadda, isla markaana soo garab istaageen Soomaaliya, iyagoo dalka keensaday ciidan, diyaarado iyo dabaabaad ciidan.

Israa’iil  3da Sebteembar 2024 Hogaamiyaha Israel Benjamin Netanyahu ayaa dib isaga riixay cadaadis gudaha iyo dibadda uga yimid Isniinti, kaas oo looga dalbanayo in uu aqbalo heshiis xabbad-joojin ah oo uu la gaaro Xamaas, si loo dhameeyo coladda Gaza iyo in dib Isra’il loogu celiyo la heystayaasha reer Isra’il ee ku sugan Gaza.

Cadaadiskan ayaa yimid, kaddib marki lix ka mid ah la heystayaasha meydadkooda laga helay god dhulka hoostiisa ah oo ay ku hayeen Xamaas. La heystayaasha ayaa la sheegay in la dilay wax yar ka hor inta aysan ciidamada Isra’il gaarin halka lagu hayay.

Natanyahu ayaa sheegay in aysan jirin cid uga dadaal badan sii deynta la heystayaasha, isla markaana uusan aqbaleyn in arrintaasi loogaga khudbeeyo.

Wuxuu kaloo ku celiyay in Isra’il ay dib ula wareegeyso Marinka Gaza, gaar ahaan dariiqa loo yaqaanno Philadelphi ee isku xira Rafax iyo Masar, halkaas oo uu sheegay in ay tahay marinka Xamaas loo soo mariyo hubka.

Xamaas iyo Masar labaduba waa ay beeniyeen eedda Natanyahu.

Boqollaal kun oo Israa’iiliyiin ah ayaa habeenki Axadda ku mudaaharaaday magaalooyinka waaweyn, iyaga oo dalbaday in xukuumadda Natanyahu ay aqbasho heshiiska xabbad-joojinta Gaza si loo soo daayo la heystayaasha

Mudaaharaadyo kale ayaa xalay ka dhacay bannaanka guriga Natanyahu ee bartamaha Qudus, iyo sidoo kale bannaanka hore ee xisbiga Likud ee uu hoggaamiyo Natanyahu.

Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa Isniintii sheegay in Natanyahu uusan shaqo wax ku ool ah ka qaban wadahadallada heshiiska xabbad-joojinta iyo sii deynta la heystayaasha. Isaga oo sheegay.

Dhanka kale, Dowladda Ingiriiska ayaa Isniinti ku dhawaaqday in ay joojineyso qaar ka mid ah hubka ay u dirto Isra’il, sababo la xiriira iyada oo ka baqeysa in ay ku jabiso xeerarka caalamiga ah.

Muqdisho 3da Sebteembar 2024 Wasiirkii hore ee wasaaradda warfaafinta XFS Ambassador Daahir Maxamuud Geelle oo ka hadlay xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya, ayaa sheegay arrin ay kasoo horjeedan Itoobiyaanka.

Danjire Geelle ayaa sheegay in Itoobiya ay kasoo horjeedo, isla markaana ay dhib ku tahay in Soomaaliya ay dhisato ciidan awood leh.

“Itoobiya waxay kasoo horjeedaa oo dhib ku ah in Soomaaliya ay dhisato ciidan awood leh, waana midda ay ka jiifan la’dahay,” ayuu yiri wasiirkii hore ee warfaafinta Soomaaliya Amb. Daahir Maxamuud Geelle.

Sidoo kale wuxuu intaas sii raaciyay in daan-daansiga Itoobiya uusan salka ku hayn heshiiska lala galay Masar, balse ay diiddan tahay in ay Soomaaliya xoog yeelato ama amni iyo horumar ay gaarto.

Ugu dambeyntiina wuxuu sheegay in Itoobiya ay ka dhaadhici la’dahay “in aynu nahay laba dal oo deris ah oo aynu nabad ku wada noolaano iyo in ay Soomaaliya u madax-banaanan karto danaheeda guud iyo cidda ay xiriirka la samaysanayso.

Xiisadda labada dal ayaa sare u kacday todobaadkan markii ay magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya soo gaareen labo diyaaradood oo nooca C-130 oo laga leeyahay dalka Masar.

Tallaabadan ayaa muujineysa billowga heshiiskii horraantii bishii August la saxiixay markii madaxweynaha Soomaaliya uu booqasho ku tagay magaalada Qaahira.

Qorshaha ayaa ah in ilaa 5,000 oo askari oo Masaari ah ay ku biiraan ciidamada cusub ee Midowga Afrika dhamaadka sanadkan, iyadoo 5,000 oo kale la sheegay in si gaar ah loogu daabuli doono, taas oo durba oo walaac xooggan ay ka muujisay Itoobiya.

WARARKA MAANTA 2da Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa xasaanad qaadi kara? Ma ma jirtaa Maxkammad Dastuuri ah? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxayse tahay sababta ciidanka loogu hanjabay Guddoomiayaha Aqalka hoose Mudane Aadan Madobe “Afrr-Jeeble? Maxayse tahay warqada uu soo qoray Madaxweyne hore Mudane Maxamed Farmaajo “Been-Hawaas”? Maxayse ku kala tageen Farmaajo Iyo dilaagii u hayey Hay’adda Nabad-Sugida Fahad Yaasiin “Daba-Naasle”? Yaa runta qarin kara? Maxaase warbaahinta u kashiftaa fashalka #dowladda Soomaaliya? Maxayse tahay mooshinada soo kordhay? Yaase u hanjabay Guddoomiya Mudane Aadab Madoobe? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  2da Sebteembar 2024 Xildhibaano ka tirsan Baarlamaanka Aqalka Hoose oo tiradooda lagu qiysaasay afartameeyo, ayaa la xaqiijiyay inay diyaariyeen mooshin lagu dalbanayo in xasaanadda looga qaadayo 25 xildhibaan.Xildhibaanada mooshinka laga diyaariyay ayaa lagu eedeeyay inay ku kaceen tallaabo kasoo horjeedda qarnimada Soomaaliyeed, ka dib markii ay taageereen dibadbaxyo lagu taageerayay joogitaanka ciidamada Itoobiya, kaasoo ka dhacay 2 degmo oo ka tirsan gobolka Bakool.

Mooshinkan ayaa la sheegay in aanu weli qabanin guddoomiyaha baarlamaanka Soomaaliya, Aadan Madoobe, inkastoo xildhibaanada soo diyaariyay ay culays ku saarayaan inuu guddoomiyuhu ka guddoomo mooshinka ay wadaan.

Warar aanu saakay helayno waxay sheegayaan in guddoomiyaha baarlamaanka uu baajiyay fadhigga maanta uu yeelan lahaa baarlamaanka, sababa la xiriira buuqa ka dhashay xildhibaanada mooshinka wada.

Xildhibaanada wada mooshinka ayaa lagu eedeeyay inay madaxtooyadu gadaal ka riixayso, si loogu guulaysto in tallaabo laga qaado xildhibaanada taageeray joogitaanka ciidamada Ethiopia.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa xildhibaan C/rashiid Maxamed Nuur Jiilley ka eryay Ergayga gaarka ah ee Madaxweynaha u qaabilsanaa Caafimaadka iyo Nafaqeynta.

Ergayga la eryay ayaa kamid ahaa xildhibaanada taageeray ciidamada Ethiopia, wuxuu sidoo kale kamid yahay 25 xildhibaan  oo la doonayo in xasaanadda laga qaado.

Muqdisho  2da Sebteembar 2024 Waxaa socda qorshe xasaasi ah oo xasaanadda looga xayuubinayo 20 xildhibaan oo ku dhiiraday inay taageeraan Itoobiya oo duulaan ku ah qaranimada Soomaaliya, waxayna Caasimada Online heshay liiska magacyada xildhibaanadaas oo loo heysto dembi qiyaano qaran ah iyo qabiilada ay kasoo jeedaan.

Waxaa Muqdisho ka socda kulamo xasaasi ah oo ku saabsan arrintaan, liiska 20-kaan xildhibaan ayaa loo gudbiyey guddoonka golaha shacabka, waxaana suurtagal ah in arrintaan waanwaan laga galo, maadaama ay socdaan dadaalo badan, xildhibaanada qaarna ay sheegeen inay qaldameen oo raali gelin bixinayaan.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa mid kamid ah 20-kaas Xildhibaan xafiiskiisa ka eryey, waxaana Cabdirashiid Jily oo akhriyey warsaxaafadeedkii xildhibaanada ka soo jeeda Koonfur Galbeed ee taageeray Itoobiya, Xildhibaan Cabdirashiid ayaa ahaa Ergeyga Madaxweynaha u qaabilsan arrimaha caafimaadka.

Liiskaan hoose ka akhriso magacyada iyo qabiillada 20-ka xildhibaan ee qarka u saaran in xasaanada laga xayuubiyo ee lagu soo oogo dembi qiyaano qaran ah:

1. Xildhibaan Dr. Abdirashid Mohamed Nor (Jilley) – Mirifle/Jiroon
2. ⁠Xildhibaan Alwiya Sayid Abdullahi – Digil/Geledi
3. ⁠Xildhibaan Luul Ibrahim Omar Hassan  – Digil/Dabare
4. Xildhibaan Sahur Haji Ulusow Hassan – Digil/Shanta Caleemood
5. ⁠Xildhibaan Abdirahman Isaaq Mohamed – Mirifle/Eylo
6. ⁠Xildhibaan Abdikadir Abdirahman Dhure – Digil/Garre
7. ⁠ Xildhibaan Ali Sheikh Mohamed Nur – Digil/Shanta Caleemood
8. ⁠ Xildhibaan Hassan Abdi Noor Abdi – Mirifle/Geledle
9. ⁠ Xildhibaan Maryan Mohamed Ali – Digil/Jiido
10. ⁠ Xildhibaan Mohamed Adan Mohamed – Mirifle/Heledi
11. ⁠ Xildhibaan Mohamed Wardere Adan – Mirifle/Reer Dumaal
12. Xildhibaan Sadiq Abdullahi Abdi Hassan – Mirifle/Hubeer
13. ⁠ Xildhibaan Aweys Hussein Moalim – Beesha Shanaad/Hintire
14. ⁠ Xildhibaan Abdalla Hussein Ali – Dir/Biimaal
15. ⁠ Xildhibaan Farhia Mohamed Abdi – Dir/Biimaal
16. ⁠ Xildhibaan Abdullahi Mohamed Ali – Mirifle/Yantaar
17. ⁠ Xildhibaan Mukhtar Ahmed Hassan Saajid – Hawiye/Wacdaan
18. ⁠ Xildhibaan Abdulkadir Sh Ali Baraka – Mirifle/Garwaale
19. ⁠ Xildhibaan Ahmed Mashruuc – Daarood/Ogaadeen
20.  Xildhibaan Mohamed Hassan Mohamed Murjaan – Digil/Tunni

Muqdisho 2da Sebteembar 2024  Wararka ka imaanaya gobolka Mudug ayaa sheegaya in maanta ciidamada deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda ay isaga baxeen guud ahaan degmada Xarardheere oo maalmahaan ay ka taagnayd xiisad ka dhalatay xilka qaadis dhowaan lagu sameeyay guddoomiyihii maamulka degmadaas, Maxamed Yuusuf Kulmiye.

Ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa innoo sheegay in ciidamada hubeysan ee deegaanka laga saaray goobihii ay kaga sugnaayeen degmada Xarardheere, si loo qaboojiyo xaaladda magaaladaasi.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in amar sare oo kasoo baxay madaxda dowladda iyo kuwa maamulka Galmudug looga fogeeyay ciidamada Macawiisleyda magaaladaasi.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, waxaa isna magaalada Muqdisho soo aaday guddoomiyihii xilka laga qaaday Maxamed Yuusuf Kulmiye oo weli diidan xilka qaadista uu ku sameeyay madaxweyne Qoor Qoor.

Shalay waxaa Xarardheere ka dhacay dagaal kooban oo dhex-maray ciidamo taabacsan guddoomiye Kulmiye iyo kuwa kale oo la socday guddoomiyaha cusub ee lasoo magacaabay, kuwaas oo ay is rasaaseyn ku dhex-martay halkaasi.

Khilaafka xilka looga qaaday guddoomiyihii hore ee Xarardheere, isla markaana dhaliyay xiisadda taagan ayaa ka dhashay hadal uu maalmo ka hor sheegay, xili uu magaaladaas ku soo dhaweynayey musharax Madaxweynaha Galmudug Liibaan Shuluq oo Xarardheere tegay.

Guddoomiye Maxamed Yuusuf Kulmiye ayaa maalinkaas sheegay in Galmudug ay ku jirto muddo kororsi, isla markaana loo baahan yahay in deg deg doorasho loo aado, basle maalintii xigtay ayuu raali gelin ka bixiyey hadalkiisii, isagoo sheegay in Galmudug uu ka taliyo Axmed Qoor Qoor, hadalkaasna uu ku qaldanaa.

Si kastaba, xaaladda murugsan ee degmada Xarardheere ayaa laga digayaa sii socoshadeeda, maadaama ay saameyn karto dagaalka lagula jiro kooxda Al-Shabaab oo horay looga xoreeyay magaaladan, kadib sanado ay maamulayeen.

Muqdisho  2da Sebteembar 2024 Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliya ayaa beenisay in dal kale lagu wareejinayo maamulka hawada Soomaaliya kadib markii ay soo baxeen warar sidaas sheegaya.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa qoraal uu xalay soo saaray ku yiri “Golaha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya waxaan uga digaynaa hirgelinta qorshaha la xiriira in dal shisheeye ay ku wareejiyaan maamulka hawada Soomaaliyeed, taas oo ah tallaabo dhaawacaysa qarannimada iyo madaxbannaanida Soomaaliyeed.” 

Waxa uu intaas ku daray “Gacan ku haynta maamulka hawadu waa arrin taabanaya amniga Qaranka iyo madaxbannaanida dalkeenna, damaca haatan socoda ee Imaaraadka Carabta loogu wareejinayona waxa uu dib u celinayaa dadaallada naf hurka ahaa ee dib u dhiska dowladnimada Soomaaliyeed.” 

“Waxaa nasiib darro ah in dano shakhsi ah oo aan laga fiirsan awgeed maanta loo burburiyo dhaxalkaas ay wadaagaan shacabka Soomaaliyeed.”

Si kastaba warkaas ayaa waxaa beeniyey Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliya. 

“Hawada Soomaaliya waa astaan qaran, waxayna sameysay horumar lataaban karo tan iyo markii ay kusoo laabatay gacanta Dawladda Soomaaliya. Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed waxay ummadda Soomaaliyeed u caddaynaysaa in aanay suurtogal ahayn in HAWADA dalka ay gacan kale umaamusho Soomaaliya mana jiro qorshe ay Dawladdu ogtahay oo arintaa suurtogal kadhigi kara,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay hay’adda. 

Warar maalmahan la isla dhex-marayey ayaa sheegayey in Imaaraadka Carabta lagu wareejinayo maamulka hawada Soomaaliya, balse wararkaas ayaa ahaa kuwa aan sal adag lahayn.

Waxaa sidoo kale jiray warar sheegayey in lacagaha hay’adda ay ka hesho diyaaradaha maraya hawada Soomaaliya lagu shubo akoono dibadeed oo ku yaalla Imaaraadka Carabta, kuwaas aan weli caddeymo loo hayn.

Muqdisho  2da Sebteembar 2024  Isbaheysiga Milatari ee u dhaxeeya Soomaaliya iyo Masar ayaa ka socda Geeska Afrika, taas oo Itoobiya si gaar ah uga careysiisay, waxaana jira walaac laga qabo in iskaashigu uu noqdo mid ka badan dagaal afka ah.

Xiisaddan ayaa sare u kacday todobaadkan markii ay magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya soo gaareen labo diyaaradood oo nooca C-130 oo laga leeyahay dalka Masar.

Tallaabadan ayaa muujineysa billowga heshiiskii horraantii bishii Agoosto la saxiixay markii madaxweynaha Soomaaliya uu booqasho ku tagay magaalada Qaahira.’

Qorshaha ayaa ah in ilaa 5,000 oo askari oo Masaari ah ay ku biiraan ciidamada cusub ee Midowga Afrika dhamaadka sanadkan, iyadoo 5,000 oo kale la sheegay in si gaar ah loogu daabuli doono.

Itoobiya, oo kamid ahayd dalalka caawinayay Soomaaliya marka ay noqoto dagaalka lagula jiro dagaalyahannada xiriirka la leh Al-Qaacida, isla markaana ay Masar isku hayaan biyo-xireen weyn oo ay ka dhistay webiga Niil, ayaa sheegtay in aysan “iska taagnaan doonin, xilli ay dowlado kale qaadayaan tallaabooyin xasillooni darro ku ah gobolka.”

Wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya ayaa ka jawaab celiyay, isagoo yiri Itoobiya waa inay joojisaa “baroorta” iyadoo qof walba “uu goosan doono wixii uu beertay” taasoo muujineysa xiriirkooda diblomaasiyadeed oo hoos u dhacay muddo bilo ah.

Maxay Itoobiya uga xun tahay falcelinta Soomaaliya?

Soomaaliya kaliya ma aysan keenin ciidamada dowladda Masar oo kaliya oo Itoobiya ay u aragto cadawgeeda, balse waxay sidoo kale shaacisay in ciidamada Itoobiya aysan ka mid noqon doonin ciidamada Midowga Afrika laga bilaabo bisha Janaayo ee soo socota.

Tani waa markii saddexaad ee ciidamo lagu daabulo Soomaaliya tan iyo markii hawlgalka taageerada nabadda ee Midowga Afrika uu bilaabmay, kii ugu horreeyay waxaa la geeyay 2007 bilo kadib markii ciidamada Itoobiya ay ka soo gudbeen xadka si ay gacan uga geystaan la dagaallanka Al-Shabaab, oo markaas gacanta ku haysay caasimadda Soomaaliya.

Waxaa jira ugu yaraan 3,000 oo askari oo Itoobiyaan ah oo hoos taga howlgalka Midowga Afrika ee hadda socda, sida ay sheegtay wakaaladda wararka ee Reuters.

Toddobaadkii hore, ra’iisul wasaaraha Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegay in Itoobiya ay kala baxayso 5 ilaa 7,000 oo askari oo kale oo ku sugan dhowr gobol oo heshiisyo laba geesood ah ay kala saxiixdeen, haddii aysan ka bixin heshiiska dekedda ee ay la gashay Somaliland.

Itoobiya waxay taasi u aragtaa dharbaaxo fool ka fool ah, sida uu hadalka u dhigay wasiirkeeda arrimaha dibadda, “wax-u-huriddii ay askarta Itoobiya u galeen Soomaaliya.”

Ka bixitaanka ciidamada ayaa sidoo kale Itoobiya ka dhigi doonta mid u nugul weerarada Al-shabaab, sida uu BBC u sheegay Christopher Hockney, oo ah cilmi baare sare oo ka tirsan machadka Royal United Services Institute.

Qorshaha la qorsheeyay in ciidamada Masar la geeyo xuduudkeeda bari ayaa sidoo kale Itoobiya ka dhigi doona mid cabsi gaar ah leh, ayuu raaciyay.

Masar ayaa u aragta biyo-xireenka Niilka ee Itoobiya oo ku yaal galbeedka dalka khatar jirta, waxayna ka digtay mar hore inay qaadi doonto “tallaabo” haddii ammaankeeda la halis galiyo.

Warbixintan qeybo kamid ah waxaa laga soo xigtay BBC.

Muqdisho  2da Sebteembar 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa horumar wayn oo dhanka dhaqaalaha sameysay kadib dayn-cafintii dalka, sida uu shaaca ka qaaday wasiirka maaliyadda Biixi Iimaan Cige.

Wasiirka oo haatan ku sugan dalka Mareykanka ayaa sheegay in Dowladda Federaalka ay hormar la taaban karo gaartay bilihii lasoo dhaafay, taasina ay ku timid guushii wayneyd ee laga gaaray Barnaamijka Dayn-cafinta.

Biixi Iimaan Cige ayaa qiray in dayn-cafintii kaddib uu dalka sameeyay horumar dhanka dhaqaalaha ah, taasina ay muujineyso dedaallada sida wadajirka ah iyo guulaha muuqado ee la gaaray.

“Soomaaliya, dayn-cafinta kaddib waxa ay sameysay horumar dhanka dhaqaalaha ah, waana arrin lagu farxo, ” ayuu yiri wasiirka maaliyadda Biixi Iimaan Cige.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay safarkiisa dalka Mareykanka iyo kulamo gooni gooni ah oo uu la qaatay madaxda hay’adda lacagta adduunka iyo bangiga adduunka oo uu kala hadlay halka uu dalka marayo iyo isbaddelka ka jira.

Dhinaca kale, wasiirka maaliyadda Soomaaliya ayaa boggaadiyay Soomaalida ku dhaqan Mareykanka, isaga oo sheegay  in ay jiraan dad badan oo Soomaali ah oo guullo waa weyn ka gaaray dhanka Ganacsiga, taasina loo baahan yahay.

Soomaaliya ayaa sanadihii u dambeeyay sameyneysay kobac dhaqaale oo wayn, waxaana jira fursado kale oo ay sahashay dayn-cafinta, maadaama la helayo maal-gashadeyaal caalami ah.

Isbedallada la dareemay waxay ku yimaadeen dadaalka dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed, maadaama ay sidii loogu talagalay loo qaado canshuuraha oo muhiim u ah kobaca dhaqaalaha ee guud ahaan dalka.

WARARKA MAANTA 31\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:  Maxayse Labada aqal/baarlamaanka Soomaaliya uga hadlin dhibka ay #Ethiopia ku hayso qaranka #Soomaaliya mise waa la wada fugay? Ma oga miyaa #Ethiopia in #Ingiriis, iyo Talyaani loo dhigay casharo ay ku quus-qaateen? Yaa diidi kara inay shacabka Soomaaliyeed difaacan doonaan dadnimadooda, diinta iyo dalkooda? Yaa dagaal joogto ah dani ugu jirtaa? Yaase diiday in loo wada heshiiyo gardarada #Ethiopia ay ku hayso qaranimada iyo jiritaanka shacabka Soomaaliyeed? Ha Wiqleyso! Maxay tahay warqada ay soo saartay #Ethiopia oo u hanjabaysay #Soomaaliya?  Miyeey #Ethiopia ilaawday casharadii loo dhigay qarniyo hore ilaa iyo dagaaalkii 1977dii markii ay soo baryeen ciidamo Kuba iyo kuwo kale si ay ula dagaalamaan #Soomaaliya?

Djiibouti 31ka Agoosto 2024 Wasiirka arrimaha dibadda ee dalka Jabuuti Maxamuud Cali Yuusuf ayaa soo bandhigay hindise ay dowladda Jabuuti doonayso in lagu xaliyo khilaafka u dhaxeeya Soomaaliya iyo Itoobiya.

Isagoo wareysi siinayay BBC, ayuu wasiirka arrimaha dibadda Jabuuti soo jeedisay in Itoobiya loo ogolaado inay gasho badda iyada oo sii mareysa Jabuuti, islamarkaasna ay si buuxda u hesho xuquuqaha maamulka dekedda Tadjoura, iyo sidoo kale in laga faa’iidaysto waddo cusub oo horay loo dhisay oo aadda dhanka Dekedda Tadjoura, oo ku taal qiyaastii 100 kiiloomitir xadka Itoobiya.

“Qaabkan ayaa si wax ku ool ah u xallin doona walaac kasta oo la xiriira gelitaanka Itoobiya ee badda,” ayuu yiri Youssouf.

Wuxuu carrabka ku adkeeyay in xalka la soo jeediyay uu yahay mid loogu talagalay in lagu fududeeyo marin badeed ay si fudud ku hesho Itoobiya.

Hindisahan ayaa lagu wadaa in looga hadlo shir madaxeedka Shiinaha iyo madaxda Afrika ee todobaadka soo socda, iyadoo madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle uu fursad u heli doono inuu qorshahan horgeeyo madaxda Soomaaliya iyo Itoobiya.

Si kastaba ha ahaatee, Itoobiya ayaa hoosta ka xariiqay muhiimadda ay u leedahay  helitaanka badda ay weli tahay arrin muhiim u ah Itoobiya oo ah dal ay ku nool yihiin 110 milyan qof.

Muqdisho  31ka Agoosto 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa la wareegtay afar diyaaradood oo nooca helicopter-ka ah oo noocoodu yahay Bell 412EPX, taasoo noqonaysa tii ugu badneyd ee la geeyo dalka Soomaaliya tan iyo markii laga qaaday cunaqabateynta hubka.

Diyaaradahan oo qiimahooda lagu sheegay 16 Milyan oo Doollarka Mareykanka ah, ayaa waxaa la sheegay inay siisay dowladda Talyaaniga, waxaana lagu wareejiyay maamulka Soomaaliya horaantii todobaadkan, sida ay sheegeen dadka falanqeeya arrimaha ammaanka iyo wararka ciidamada Soomaaliya.

Ilo xog-ogaal ah oo dowladda ka tirsan oo codsaday inaan magacooda la shaacin, ayaa xaqiijiyay in diyaaradaha qumaatiga u kaca ay soo iibsadeen dowladda Soomaaliya, isla markaana aan lagu deeqin, sida ay horay u hadal hayeen warbaahinta.

Xogtu waxay ku nuuxnuuxsatay in ka dib qaadista cunaqabateynta hubka ay Soomaaliya u madax banaan tahay inay soo iibsato qalab kasta oo ciidan.

“Marka la qaado cunaqabateynta hubka, dowladda Soomaaliya waxay hadda haysataa madax-bannaani ay ku iibsan karto qalab kasta oo ciidan oo ay u aragto inay lagama maarmaan tahay, iyadoo aan loo baahnayn ogeysiis ama oggolaansho oo dhinacyo dibadda ah,” ayay dowladda Soomaaliya horey u tiri.

Diyaaradahan Helicopters-ka ah ayaa la filayaa in ay door muhiim ah ka ciyaaraan dagaalka ka socda Soomaaliya ee lagula jiro kooxda Al Shabaab.

Iyadoo howlgalka Midowga Afrika ee ku meel gaarka ah ee Soomaaliya (ATMIS) uu dib u soo celinayo joogitaankiisa ciidamadooda, ayaa helista diyaaradahan helicopteradan waxay ka dhigan tahay sare u kac weyn oo lagu sameeyay awooda ciidamada Soomaaliya iyo dadaalada socda ee lagula dagaalamayo kooxaha lagu sheego xagjirka.

Muqdisho  31ka Agoosto 2024– Suuqa ugu weyn degmada Garasbaaleey ee magaalada Muqdisho ayaa lasoo warinaya inuu guban haayo mudo dhowr saacadood ah, kadib markii gubashada suuqaasi ka hor la maqlay dhawaqa laba qarax oo aad xooganaa.

Gubashada Suuqaan oo ku yaala Xaafada Tabeelaha Sheekh Ibraahin ee degmada Garasbaaleey ayaa dadka deegaanka waxay warbaahinta sheegeen inuu ka dhashay qaraxyo lagu aroorninadii hore ee saakay.

Wararku waxay intaas ku darayaan in dabka uu baabi’iyay hanti badan oo dhextiilay suuqa, waxaana dhamaan burburay goobahi ganacsiga ee ku yaalay suuqaas oo ahaa kuwa aad u camirnaa.

Qaraxyada lagu weeraray Suuqaan ee sababay in hanti badan lagu waayo ayaa kusoo aadaya, iyadoo maalmahii lasoo dhaafay Suuqaasi lagu xiray intiisa badan Kaamerooyinka qarsoon ee CCTV, taasoo ay amartay dowladda Fedaraalka, waxaana arintaas diidan oo aan ogoleyn Al-shabaab.

Todobaadyo ka hor ayay aheyd markii sidaan oo kale loo weeraray Suuqyada Marwa iyo Safa ee ku yaala deegaanka Ceelasha Biyaha ee duuleedka magaalada Muqdisho, waxaana halkaas ku burburay dhamaan goobahii ganacsiga iyo hantidi dhex tiilay.

Muqdisho  31ka Agoosto 2024  Ciidanka Booliska Soomaaliyeed, gaar ahaan kuwa ka howlgala Saldhigga Booliska dagmada Deyniile ayaa gacanta kusoo dhigay eedeysane Cabdiqani Daahir Shire oo loo heysto inuu si bareer ah Cagaf ugu jaray geedo waaweyn oo ku yaalay xaafada Gubta ee degmadaas.

Booliska ayaa qoraal ay soo saareen waxa ay ku sheegeen in eedeysanahaan la horgeydoono Maxkamadda awooda u leh,  iyagoo sidoo kale uga digay muwaadiniinta Soomaaliyeed in ay ka fogaadaan xaalufinta geedaha nacfiga u leh dadka, duunyada iyo deegaanka.      

Muuqaal laga duubay ninkaan oo Geed weyn jaraya ayaa aad ugu faafay baraha bulshada saacadihii lasoo dhaafay, arrintaan ayaa salka ku heysa dhismaha waddo laami ah, balse in la jaro geedkaas waa laga baaqsa karay, waana inta loo heyto ninkaan.

Guddoomiyaha degmada Deyniile oo ka hadlay arrintaas ayaa sheegay in Geedkaas loo jaray si aan ku talagal aheyn oo Cagaftu ay ku dhacday, balse waxaa la hayaa muuqaalo muujinaya in si ku talagal ah Geedka loo jaray.

Dhinaca kale Wasaaradda Deegaanka iyo Isbedelka Cimilada Soomaaliya oo ka hadashay kiiskaan ayaa digniin adag kasoo saartay Jarista Dhirta oo xiligaan muhiim u ah dalka, dadka iyo duunyada, maadaama is bedel xoog leh uu ku yimid cimillada adduunka oo dhan.

“Wasaaradda Deegaanka iyo Isbedelka Cimilada Soomaaliya waxa ay ku bogaadineysaa Ciidamada Booliiska Soomaaliyeed soo qabashada eedeeysanihii ku xad gudbay Geedka ee deegaanka nabaad guurka u horseeday, jarista iyo nabaad guurinta dhirta waa danbi ku xusan sharciga ilaalinta deegaanka,” ayaa lagu yiri qoraal ka kasoo baxay wasaaradda deegaanka.

Wasaaradda ayaa cidii ku kacda inay dhirta jarto ku wargelisay inay la tiigsan doonto sharciga, “Waaanna bulshada Soomaaliyeed ku boorineynaa in ay ilaaliyaan deegaanka, kana dhowraan wax kasta oo dhibaato ku keeni kara” ayaa lagu yiri qoraalka.

Wasaaradda deegaanka ayaa ammaan iyo bogaadin u jeedisay dadweynaha Soomaaliyeed ee iyaguna ka dhiidhiyey falkii guracnaa ee lagu jaray dhirta, ayadoo ku tilmaantay natiijo muujineysa yididiilada in dadkeennu markaan garteen qiimaha dhirtu u leedahay deegaanka.

Muqdisho  31ka Agoosto 2024  Qaar kamid ah Xildhibaanada BFS ee ka soo jeeda deegaanada Koonfur Galbeed ayaa caawa shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho, iyagoo si adag uga hadlay abaabulkii bulsho ee Jimcihii ka dhacay magaalada Xudur ee gobolka Bakool, halkaas oo banaanbax loogu hiiliyey Itoobiya uu ka dhacay.

Xildhibaanada oo soo saaray war-saxaafadeed ayaa eedeymo xasaasi ah u jeediyey Madaxweynaha K/Galbeed Cabdicasiis Laftagareen, iyagoo soo jeediyey in lagula xisaabtamo qaladka uu ka gelayo qaranimada Soomaaliya.

Xildhibaanada ka soo jeeda K/Galbeed ayaa sheegay inay ka naxeen wixii ka dhacay degmada Xudur oo gef ku ahaa qaranimada Soomaaliya, iyagoo Laftagareen ku eedeeyey inuu soo abaabulay dadkii dhigay banaanbaxa.

“Shacabka u banaanbaxay Itoobiya ee Xudur ku nool waxay ku jiraan go’doon adag oo Khawaarijtu ay gelisay, waxaana talaabadaas ku qasbeysa cabsida ay qabaan, taasna waxaa u sabab ah joogitaanka sharci darrada ah ee Laftagareen,” ayuu yiri Xildhibaan Balaag oo akhriyey bayaanka.

Wuxuu sheegay in Laftagareen uusan ogoleyn in Khawaarijta laga xoreeyo K/Galbeed, taasi oo deegaanada Koonfur Galbeed ka dhigtay meel uusan ka socon dagaalka dalka looga xoreynayo Khawaarijta.

“Taliska ciidanka xoogga dalka wuxuu diyaariyey ciidan ka badan labo guuto iyo saldhig weyn oo ciidanka Danab looga dhisi lahaa Koonfur Galbeed, balse waxaa si cad u hor istaagay qorshahaas madaxweynaha deegaanka Cabdicasiis Laftagareen,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xildhibaan Balaag.

Xildhibaanada ayaa warkooda ku sheegay in Soomaaliya ay tahay dal madax-banaan oo heshiis la geli kara cid kasta, “Dowladda Itoobiya marnaba xaq uma laha inay ku soo xadgudubto Soomaaliya, waxaana masuul ka ah ilaalinta qaranimada Soomaaliya xukuumadda federaalka Soomaaliya.”

Sidoo kale xildhibaanada ayaa war-saxaafadeed kooda ku yiri “Joogitaankiisa sharci darrada ah ee Laftagareen wuxuu uga faa’iideystay inuu galo qiyaano qaran, wuxuuna khatar ku yahay jiritaanka Soomaaliya iyo xasiloonida deeganaada Koonfur Galbeed, waxaan dowladda dhexe xusuusineynaa in Laftagareen uu galay qiyaano qaran oo mudan in lagula xisaabtamo.”

Muqdisho  31ka Agoosto 2024 Maxkamad federal oo Mareykan ah ayaa laashay kiis dacwadeed ay dowladda Mareykanka kusoo oogtay qareen degan gobolka Maryland, oo ku eedeysnaa inuu dhacay hantida dowladda Soomaaliya.

Jeremy Wyeth Schulman, oo ah 48 jir, ayaa December 2020 lagu soo oogay dacwado la xiriira inuu ku lug yeeshay qorshe si khiyaano ah looga soo qaaday hay’ado maaliyadeed lacag gaareysa 12.5 milyan oo dollar, oo ka mid ah hantida dowladda Soomaaliya, islamarkaana uu boqolaal kun oo dollar siiyay shirkad sharci oo qaadatay in ka badan 3 milyan oo dollar oo lacagtaas ka mid ah.

Dacwadaha loo haystay Schulman ayaa waxaa ka mid ahaa musuq-maasuq banki, been xalaaleyn lacag, iyo lacago si sharci-darro ah la isaga gudbiyey banki.

Si kastaba, garoosre Paula Xinis, oo ah xaakimka maxkamadda federaalka Mareykanka ee degmada Maryland, ayaa Jimcihii shalay laashay kiiska ka dhanka ah Schulman kadib markii ay sidaas codsatay dowladda Mareykanka, oo ka laabatay dacwadda oo soo socota muddo saddex sano ka badan. 

Warqadda kasoo baxday garsooraha laguma shaacin sababta ay dowladda Mareykanka u codsatay in kiiska la laalo. 

Dacwadda markii hore lagu soo oogay Schulman iyo xubno kale ayaa waxaa ka mid ahaa; in ay isku dayeen inay si sharci-darro ah gacanta ugu dhigaan maamulka boqolaal milyan oo dollar ah oo ka mid ah hantida Bankiga Dhexe ee Soomaaliya, ee taalla bankiyada caalami ah, taasi oo la hakiyey markii ay burburtay dowladdii dhexe ee Soomaaliya 1991-kii. 

Schulman ayaa horey dowladda federaalka Soomaaliya ugu matalay kiisas dhowr ah, oo ay ka mid yihiin baaritaanka eedeymo musuq-maasuq oo ay soo jeediyeen kooxda QM ee kormeerka Soomaaliya iyo Eritrea (UN Monitoring Group for Somalia and Eritrea).

Muqdisho  31ka Agoosto 2024 Xildhibaan Maxamed Abuukar oo kamid ah mudanayaasha Golaha Shacabka ee kasoo jeeda deegaanada koonfur Galbeed ayaa si adag uga hadlay dibad-baxii ay shalay soo abaabushay Koonfur Galbeed ee ka dhacay degmada Xudur, kaas oo lagu diiday ciidamada Masar, balse lagu soo dhaweeyay ciidanka Itoobiya.

Xildhibaanka ayaa shaaca ka qaaday i n arrintaan aysan raalli ka ahayn, isla markaana shacabka ay metalaan looga faa’iideystay daruuf amni oo ku geedaaman, wuxuuna xusay in Itoobiya ay tahay midda kusoo xadgubtan madax bannaanida dhuleed ee Soomaaliya.

“Maanta Itoobiya iyada ayaa ka gar darran Soomaaliya oo aduunkana waa ogyahay Soomaalina waa og tahay in madax banaanideeda qarameed iyo baddeeda lagu soo gar darooday wax Soomaali raali ku noqoneyso ma’aha, shacabka aan mataleyno raalli kama ah daruufbaa looga faa’iideystay” ayuu yiri Xildhibaan Maxamed Abuukar.

Sidoo kale wuxuu farriin culus u diray dowladda federaalka, isaga oo ka dalbaday inay ka hortegto arrintan, isla markaana ciidanka Xoogga dalka, gaar ahaan kuwa sida gaarka ah u tababaran ee kumaandooska Danab iyo Gorgor ay si deg-deg ah ku geyso gobolka Bakool.

“Hal farriin baan rabaa inaan halkan ka diro dowladda Soomaaliyeed waajib baa idinka saaran sida hadaba laga bilaabay gobollada ciidamada Soomaaliyeed maanta la tababaray amnigooda ay ku filan yihiin waxaan codsaneynaa in si deg-deg ah gobolka Bool ciidamo loo geeyo, weliba ciidamada sida gaarka ah u tababaran oo Danab iyo Gorgor ay kamid yihiin” ayuu yiri Xildhibaan Maxamed Abuukar.

Xildhibaanka oo sii hadlayay ayaa shaaca ka qaaday in dalka oo dhan ay mas’uul ka tahay dowladda dhexe, go’aanka ciidamada baxaya iyo kuwa imaanayana laga rabo iyada, wuxuuna xusay in dowlad goboleed uusan geli karin arrin ku saabsan ciidamada shisheeye.

“Dowladda Soomaaliyeed waddankan iyada ayaa mas’uul ka ah ciidankii joogi lahaa iyo ciidankii ka bixi lahaaba dowladda Soomaaliyeed ayaa mas’uul ka ah dowlad goboleed gaar ulama geli karo dowlad ciidankii joogi lahaa iyo kuwii la keeni lahaaba”  ayuu sii raaciyay.

Isku soo wada duubo, arrimahan ayaa imanaya xilli ay dowladda federaalka ay dooneyso inay ka saarto ciidamada Itoobiya howl-galka nabad ilaalinta, iyadoo u aragta xukuumadda Addis Ababa inay ku xad-gudubtay qaranimada Soomaaliya kadib is-afgaradkii badda ee la saxiixatay Somaliland, kaas oo illaa hadda aysan ka noqon.

WARARKA MAANTA 29\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay warqada ay soo saartay #Ethiopia oo u hanjabaysay #Soomaaliya?  Miyeey #Ethiopia ilaawday casharadii loo dhigay qarniyo hore ilaa iyo dagaaalkii 1977dii markii ay soo baryeen ciidamo Kuba iyo kuwo kale si ay ula dagaalamaan #Soomaaliya? Ma oga miyaa #Ethiopia in #Ingiriis, iyo Talyaani loo dhigay casharo ay ku quus-qaateen? Yaa diidi kara inay shacabka Soomaaliyeed difaacan doonaan dadnimadooda, diinta iyo dalkooda? Yaa dagaal joogto ah dani ugu jirtaa? Yaase diiday in loo wada heshiiyo gardarada #Ethiopia ay ku hayso qaranimada iyo jiritaanka shacabka Soomaaliyeed? Ha Wiqleyso!

Ethiopia 29ka Agoosto 2024 Itoobiya ayaa ka dhawaajisay walaac ku saabsan ka bixitaanka ciidamada Midowga Afrika ee ku meel gaarka ah ee Soomaaliya (ATMIS) una guuri doona howlgal cusub oo taageero nabadeed, taasoo muujineysa sida ay sheegtay Ethiopia, khatarta ka dhalan karta xasilloonida gobolka. Itoobiya waxay hoosta ka xariiqday inay ka walaacsan tahay hannaanka kala guurka, iyadoo xustay in baaqyada isdaba jooga ah ee ka soo yeeraya Itoobiya iyo dalalka kale ee ay ciidamada ka joogaan (TCC) aan weli wax laga qaban.

Itoobiya waxa ay sheegtay inay ku adkaysanayso sida ay uga go’an tahay la socodka iyo ka jawaabida isbeddelada ka socda gobolka, kuwaas oo ay sheegtay inay khatar gelin karaan nabadgelyadeeda.

Itoobiya waxay sheegtay inay door laxaad leh ka qaadatay nabadaynta iyo amniga Soomaaliya iyo guud ahaan Geeska Afrika. Ethiopia waxay sheegtay in ay dowladda Soomaaliya la gashay wadahadallo laga gaaray horumar la taaban karo.

Si kastaba ha ahaatee, waxay sheegtay in ay ka walaacsan tahay in Soomaaliya ay gacan saar la leedahay waxay ugu yeertay kooxo shisheeye oo ujeedkoodu yahay in ay xasilooni darro ka abuuraan gobolka.

Itoobiya waxay ugu baaqday dhammaan dhinacyada ku lugta leh diyaarinta iyo oggolaanshaha howlgalka cusub ee taageerada nabadda inay tixgeliyaan welwelka waddamada gobolka iyo kuwa ciidamada ugu taburacay Soomaaliya. Waxay hadalkeeda kusoo gabagabaysay in ay ka digayso ciidamada isku dayaya in ay huriyaan xiisadaha iyaga oo ujeeddooyin cidhiidhi ah iyo dano gaar ah wata.

Warkan kasoo baxay Ethiopia ayaa imaanaya, labo maalmood kaddib markii dowladda Masar ay Soomaaliya usoo dirtay Labo diyaaradood oo siday shaqaale iyo qalab, taasoo muujineysa tallaabadii ugu horeysay ee uu qaaday heshiiska iskaashiga difaaca iyo amniga ee Soomaaliya iyo Masar.

Israa’iil 29ka Agoosto 2024 Taangiyada ciidamada Israa’iil ayaa gunta magaalada Khan Younis ee koofurta Gaza gaaray Arbacadi shalay, isla markaana duqeeyay qeybo badan oo ku yaalla Marinka Gaza, kaddib dagaallo qaraar oo ay dhexmaray iyaga iyo dagaalyahanno ka tirsan Xamaas.

Dadka deegaanka Khan Younis ayaa sheegay in taangiyada Israa’iil ay si lama filaan ah u soo galeen bartamaha magaalada Khan Younis, iyaga oo intaasi ku daray in ciidanka Isra’iil ay amreen in dadka ka baxaan bariga magaalada taas oo ku qasabtay qoysas badan in ay si dhaqso ah u cararaan, halka kuwo kale oo bandanna ay wali ku go’doonsanyihiin halkaasi.

Ilaha caafimaadka Gaza ayaa xaqiijiyay in duqeymihi shalay lagu dilay ugu yaraan 34 Falastiiniyiin ah. Duqeyn ka dhacday Khan Younis ayay saraakiishu sheegeen in lagu dilay 11 ruux.

Magaalada bartamaha ku taalla ee Deyral Balax, halkaas oo ugu yaraan hal milyan oo qof ay gabbaad ka dhiganayaan, ayay saraakiisha caafimaadka sheegeen, in duqeyn ay ciidanka Isra’il ku bartilmaameedsadeen guryo dad barakac ah ay daganaayeen lagu dilay 8 qof.

Xerada Nuseyraat ee bartamaha Marinka Gaza, saxafi lagu magacaabo Maxammed Cabid-Rabbo iyo babadh la dhalatay ayaa ka mid ahaa dad lagu dilay duqeyn lagu bartilmaameedsaday gurigooda,

Wasaaradda caafimaadka Gaza ayaa sheegtay, dilka wariye Cabd-Rabbu uu noqonayo kii 172-aad ee Gaza loogu geysanayo wariyaasha tan iyo 7-badi October ee sannadki hore.

“Madaxda Diyaaradaha Ethiopian Airlines iyo Flydubai waxaan u cadeynay mowqifkeena cad iyo inay u hogaansamaan shuruucda dalka, waana u hoggaamsameen waan uga mahadcelineynaa,” ayuu yiri.

Maareeye Axmed Macalin Xasan ayaa ku faanay in dowladda Soomaaliya ay si buuxda u maamusho hawada dalka oo sida uu sheegay ka weyn dhulka.

“Hay’adda Duulista Soomaaliya, waxay gacanta ku heysaa 100% hawada u dhaxeysa Hindiya, Yemen, Ethopia, Kenya, Sishalis, xuduudkeena dhulka hawo ka badan ayaan si buuxda u maamulnaa, sababtoo ah dowladda Hindiya toos ayaan isugu wareejinaa hagitaanka diyaaradaha, maadaama ay dhanka hawada xuduud kala leenahay,” ayuu yiri Maareeye Axmed Macalin.

Sidoo kale Maareeyaha ayaa sheegay in hawada Soomaaliya ay 60% tahay bad, “40% kaliya ayaa dhul ah, intaas anaga ayaa maamulna waxaana ka soo saarnaa lacag, maadaama ay ka kireysan tahay diyaaradaha mara maalin kasta, hawada dalkeena,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Maareeyaha ayaa sheegay in diyaaradii wax u dhibeysa gobanimada ama jebisa shuruucda Soomaaliya ay ka celi karaan hawada dalkeena, iyadoo aan la adeegsaneyn hub iyo wax lamid ah oo la adeegsanayo shuruucda caalamka.

Muqdisho 29\ka Agoosto 2024  Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) ayaa maanta tegay xerada Jeneraal Goordan ee magaalada Muqdisho, halkaas oo tababar culus uu uga socdo ciidamo ay gacanta ku heyso oo tababarkooda ay bixineyso dowladda Imaaraadka Carabta.

Wasiirka ayaa dowladda Imaaraadka uga mahadceliyey tababarrada ciidamada xoogga Soomaaliya iyo kaalmada kale ee dowladda Soomaaliya ay siiso.

Wasiir Jaamac ayaa sheegay in dowladda Imaaraadka ay kaalin weyn ka geysatay dhismaha ciidamada Soomaaliya, waxyaabaha uu ku amaanay Imaaraadka waxaa kamid ah sida dowladda Soomaaliya ay uga gacan siisay in amni lagu soo dabaalo magaalada Muqdisho.

Imaaraadka ayaa Soomaaliya u tababaray ciidamada xasilinta caasimadda Muqdisho ee loo yaqaano Boolis Military iyo guutooyin kale oo ka tirsan xoogga dalka, kuwaas oo ku maqan furimaha dagaalka, kuna baacsada Khawaarijta Al-Shabaab.

Wasiirka ayaa sidoo kale u mahadceliyey dowladaha kale ee Soomaaliya ka gacan siiya dhismaha ciidanka oo dalkaan uu maahi weyn u qabo, isagoo ciidamadaan cusub kula dardaarmay inay ka faa’iideystaan tababarka uguna adeegaan dalkooda.

Wasiirka Gaashaandhigga ayaa warbixin ka siiyey dhalinyaradaan halganka xoreynta dalka iyo halka uu marayo, isagoo ku war-geliyey in dadka Soomaaliyeed iyo saaxiibadooda kale ee ciidanka xoogga dalka ay ka sugayaan inay gacan ka geystaan sidii argagixisada dalka looga xoreyn lahaa.

Sidoo kale wuxuu ka hadlay damaca Itoobiya ay ku dooneyso badda Soomaaliya, “Waxaad la socotiin in badeena iyo dalkeena la soo damaaciyey, idinka ayuu dalkaan difaac idinka sugayaa, dadka Soomaaliyeed mucaarad iyo muxaafid, masuul iyo shacab, waxay ka siman yihiin in taako ka mid ah dhulkooda aan la qaadan,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiir Jaamac.

Buula-Mareer 29\ka Agoosto 2024 Faah-faahino kala duwan ayaa kasoo baxaya weerar culus oo ay xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab xalay ku qaadeen saldhig ciidamada ATMIS ay ku leeyihiin gudaha magaalada Buulo-mareer ee gobolka Shabeelaha Hoose.

Weerarka kadib ayaa waxaa lagu soo warramayaa inuu xigay dagaal toos ah oo u dhexeeyay Al-Shabaabka weerarka qaaday iyo ciidamada ku sugnaa halkaasi.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in dagaal muddo saacad ka badan uu socday dagaalka, ayada oo dhawaqa rasaasta laga maqlayay meelo aad u fog fog.

Wararka ayaa intaasi kusii daray in ciidamada ATMIS ay iska caabin adag saameeyeen, taas oo keentay in la jebiyo xubnaha Al-Shabaab weerarka kusoo qaaday Buulo-mareer.

Khasaare kala duwan ayaa sidoo kale lasoo wariyay inuu ka dhashay dagaalka, waxaana saaka maydadka xubno katirsan kooxda Al-Shabaab lagu arkay duleedka Buulo-mareer.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana aagga magaaladaas haatan howlgallo iyo dhaq-dhaqaaqyo ka wada ciidamada dowladda Soomaaliya iyo kuwa howlgalka ATMIS.

Horay Al-Shabaab ayaa sidaan oo kale usoo weerartay ciidamada ATMIS, gaar ahaan kuwa Uganda ee deggan magaalada Buul-mareer, halkaas oo ay ku dileen ugu yaraan 57 askari.

Aaskarta Uganda ee markaas lagu laayay Buulo-mareer ayaa dhaliyay hadal hayn xoogan, waxaana xittaa ka hadlay madaxweynaha dalkaasi Yoweri Museveni oo sheegay in askarta la cabsi-geliyay markii ay iska-caabin lahaayeen dagaalyahanda Al-Shabaab, taasina mas’uul ka ahaayeen taliyaasha oo dhiira-gelin waayay ciidamada xiliga weerarka bilowday, iyagoo u cararay dhanka degaanka Golweyn, oo ATMIS saldhig kale ku leedahay.

Muqdisho 29\ka Agoosto 2024 Dowladda Ethiopia ayaa shalay si adag uga hadashay xaaladda ammaanka ee gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan walaac ay sheegtay in ay ka qabto xilliga kala guurka ee ciidamada Midowga Afrika ee ku meel gaarka ah ee Soomaaliya ee loo soo gaabsho ATMIS, kuwaas oo lagu bedelayo hawlgal cusub.

Warsaxaafadeed ka soo baxay wasaaradda arrimaha debedda ee Ethiopia ayaa lagu sheegay inay ka walaacsan yihiin, halista ka imaan karta, hannaanka ay haatan wax u socdaan, taasoo ay sheegeen inay khatar amni ku keeni karto gobolka.

Ethiopia ayaa si gaar ah uga digtay dhaq-dhaqaaqa Masar ee Soomaaliya, waxayna sheegtay in arrintaan ay halis ku tahay amniga iyo guud ahaa ka gobolka.

Sidoo kale waxa ay ku hanjabtay inay qaadi doonto tallaabo kasta oo ay uga hortegeyso arrintan, ayada oo ku dooday in Soomaaliya uu uga baxay dhiig iyo dhacaanba.

Haddaba Maxay ka dhigan tahay hanjabaadda kasoo baxday Ethiopia?

Cabdigafar Wardheere oo ka faallooda arrimaha caalamka, kuna nool gobolka Virginia ee dalkan Mareykanka ayaa wareysi uu siiyay VOA kaga hadlay xaaladaha soo kordhay ee la xiriira arrimaha Soomaaliya iyo Ethiopia, wuxuuna sheegay in hanjabaaddan ay abuuri karto colaad horleh, sidaas daraadeedna loo baahan yahay in Soomaalidu ay baraarugto.

“Waxay noqo kartaa inay Itoobiyaanka yiraahdaan annaga Soomaalida wax badan baan gelinay waa ka duu-duubaneynaa wixii hadda ka dambeeyana cadow u arkaan oo ay ciidamadooda iyo waxooda kala baxaan marka meeshaas waxaa moodaa in loo baahan yahay in Soomaalidu si fiican uga baaraan degto oo ay fiiriso habka ay u kala guranayaan Soomaaliya iyo Itoobiya” ayuu wareysigaan ku yiri aqoonyahan Cabdigafar Wardheere.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in Ethiopia ay isku dayeyso in Soomaaliya ay kala qub-qubto, iyada oo adeegsaneyso siyaasad, soona mareyso dowlad goboleedyada dalka.

“Waxay isku dayeysaa inay Soomaalida cadaadis saarto oo bilowdo inay u kala dab qaado ama dhex gasho gobolladeed iyo dowladihii yaryarka ahaa waxaas oo dhan inay isku deydo oo siyaasaddeeda tashwiish ku furto” ayuu mar kale yiri Falanqeeye Cabdigafar Wardheere.

Dhinaca kale waxa uu ka hadlay xiriirka Soomaaliya iyo Masar, wuxuuna shaaca ka qaaday in dowladda federaalka ay heshiis la geli karto dal kasta oo carbeed oo xulafadeeda ah, wuxuuna intaasi ku daray in arrintan ay keentay xadgudubka Ethiopia ee heshiiska badda.

“Soomaaliya Masar, Turki, Ciraaq iyo carab kasta heshiis-bey la geli kartaa horta taas la’iskuma hayo” ayuu mar kale yiri aqoonyahanku

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Su’aashu waxaa weeye waxaan oo dhan maxaa keenay? Soomaalidu ciidan xoog badan maleh marka inay xulafadeeda raadsato oo meel kasta marto waxaa keenay markii lagu xadgudbay madax-bannaanideeda”.

WARARKA MAANTA 28\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa qaar kamid ah madaxda argagixisada #Shabaab keenay #Madaxtooyadda maanta #VillaSomalia? Yaa warbaahinta qaranka u diiday inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” si waadax ah u baahiso wareysiga madaxweynaha? Maxuuse Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta Mr. Al-Cadaala u diiday in la faafiyo wararka xaasaasiga ah ee Xafiiska Madaxweynaha Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa khaa’inul waddan Cabdilaahi Sanbolooshe u magacaabay Taliyaha nabad-Sugida Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa Dowlad Iyo Shabaab inay wadashaqeeyaan horumood u ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa diiday inay shacabka #Muqdisho #Maqaam yeeshaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa Maxkammadda Dastuuriga ah diiday inuu sameeyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad ka qaadaan ganacsatada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?

Ha Wiqleyso!

Falastiin Daanta Galbeed   28ka Agoosto 2024 Falastiiniyiinta hadba dhinac ugu barakacayo Marinka Gaza ayaa isugu tagay dhinaca xeebta, xilli ay ciidamada Isra’ul sii wadaan dagaalka iyo duqeymaha Gaza gaar ahaan qeybaha koofurta iyo bartamaha oo ay Talaadadi shalay kula dagaallameen dagaalyahannada Xamaas.

Israel ayaa Talaadadi sheegtay in ay ciidankeedu ay soo badbaadiyeen mid ka mid ah laheystayaasha, kaas oo ay Xamaas koofurta Isra’il kasoo afduubtay 7-badi bishi October. Qaid Farhan Alkadi, ayay Isra’il sheegtay in lagu soo badbaadiyay howlgal ka dhacay koofurta Gaza.

Saraakiisha caafimaadka Gaza ayaa iyaguna sheegay in ugu yaraan 22 ruux oo Falastiiniyiin ah lagu dilay weeraro ay millatariga Isra’il ka geysteen qeybo badan oo ka mid ah Gaza.

Magaalada Qahirana waxaa wali kasii socda wadahadallada ay gar-wadeenka ka yihiin dhex-dhexaadiyaasha ka socda Mareykanka, Masar iyo Qatar, kuwaas oo afarti bil ee lasoo dhaafay riixayay xabbad-joojin ka dhaqan gasha Gaza iyo sii deynta la heystayaasha Isra’iiliyiinta ee Gaza.

Dhanka kale, ilo wareedyo xagga amniga ah ayaa wakaaladda wararka ee Reuters u sheegay, in ciidamada Isra’il ay xalay duqeyn cirka ah ku bartilmaameedsadeen waqooyiga dalka Lubnan.

Wararka ayaa sheegaya in duqeynta lala beegsaday baabuur mararay meel u dhaw deegaanka Chaat ee xadka Lubnaan ay la wadaagto Suuriya. Lama oga khasaaraha ka dhashay weerarkaasi.

Galmudug   28ka Agoosto 2024 Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoor Qoor ayaa bedelay guddoomiyihii degmada Xarardheere Maxamed Yuusuf Kulmiye, balse khilaaf culus ayaa ka dhashay xil ka qaadistaa, kadib markii uu ka horyimid guddoomiyihii xilka laga qaaday.

Guddoomiye Maxamed Yuusuf oo la hadlay Idaacadda Kulmiye wuxuuna sheegay in qorshaha Axmed Qoor Qoor uusan ka soca doonin degmada Xarardheere, isla markaana ay la dagaalami doonaan ciidamada uu soo diray.

Khilaafka xilka looga qaaday guddoomiyahaan ayaa ka dhashay hadal uu maalmo ka hor sheegay, xili uu magaaladaas ku soo dhaweynayey musharax Madaxweynaha Galmudug Liibaan Shuluq oo Xarardheere tegay.

Guddoomiye Maxamed Yuusuf ayaa maalinkaas sheegay in Galmudug ay ku jirto muddo kororsi, isla markaana loo baahan yahay in deg deg doorasho loo aado, basle maalintii xigtay ayuu raali gelin ka bixiyey hadalkiisii, isagoo sheegay in Galmudug uu ka taliyo Axmed Qoor Qoor, hadalkaasna uu ku qaldanaa.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Qoor Qoor ayaa soo magacaabay guddoomiye cusub, wuxuuna soo siiyey afar Cabdibile iyo ciidan uu ku qabsado Xarardheere, balse beesha Sacad ayaa Wisil ku celisay ciidankii Qoor Qoor soo diray, kuwaas oo u gudbi waayey Xarardheere.

Ciidamada deegaanka beesha Sacad, saraakiisha hoggaamisa iyo odayaasha dhaqanka degmadaas ayaa ku soo baxay khilaafkaan, waxayna jidgooyo dhigteen degmada Wisil, halkaas ayaa lagu galay wadahadal aan laga gaarin wax natiijo ah, sida ay noo xaqiijiyeen ilo xog ogaal ah.

Sidoo kale gudaha degmada Xarardheere waxaa ka taagan khilaaf culus oo qarka u saaran gacan ka hadal, beelaha qaar ayaa isku hub aruursanaya, beesha Saruur oo guddoomiyaha degmada iska leh ayaa labo u kala jabtay.

Sidoo kale beesha Saleebaan oo Axmed Qoor Qoor uu ka dhashay ayaa Xarardheere geysatay hub culus, waxaana mar kasta khatar loogu jiraa inay halkaas ka bilowdaan isku dhacyo sokeeye, iyadoo ay Al-Shabaab doonayaan inay dib u qabsadaan degmadaas.

Baydhabo 28ka Agoosto 2024 Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa khasaaraha ka dhashay weeraro loo adeegsaday qaraxyo oo xalay Al-Shabaab ay ka gaysatay magaalada Baydhaba ee xarunta KMG ah ee Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Qaraxyada oo ahaa bambaano ayaa waxaa lagu weeraray laba guri oo ay dagan yihiin saraakiil ka tirsan ciidamada ammaanka ee maamulkaasi.

Labo sarkaal oo la weeraray guryahooda ayaa ka maqnaa xaafadda xilliga uu dhacayay weerarka, sida aanu kasoo xiganay dadka deegaanka.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi kusii daraya in dad ehello ah oo ku sugnaa guryaha la beegsaday ay waxyeelo soo gaartay iyo qaar kamid ah ilaalada saraakiishaasi.

Kooxda weerarka fulisay ayaa sidoo kale lasoo wariyay inay baxsatay, waxaana haatan Baydhaba ka socda saraakiisha laamaha ammaanka ee maamulka Koonfur Galbeed.

Mas’uuliyadda weerarkan ayaa waxaa sheegatay kooxda Al-Shabaab, waxayna sheegtay in bartilmaameedkeeda uu u dhacay sidii ay qorsheysay, maadaama ay weerareen guryo ay daganaayeen saraakiil sar sare oo ka tirsan ciidamada

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, laakiin waxaa soconayo howlgallo ay wadaan ciidamada ammaanka oo lagu baadi goobayo raggii weerarka ka gaystay halkaasi.

Baydhaba ayaa waxaa habeennadii lasoo dhaafay weeraro ka gaysaneysay Baydhaba, waxaana dhowaan ay madaafiic ku gaaracday garoonka Shaati Gaduud ee magaaladaasi.

Muqdisho  28ka Agoosto 2024 Xiisadda dagaal u dhexeysay Somaliland iyo SSC-Khaatumo ayaa haatan kasii dareysa, waxaana labada dhinac ay bilaabeen dhaq-dhaqaaqyo ciidan oo si weyn looga dareemay gobollada Sool iyo Sanaag.

Wararka ayaa sheegaya in xiisaddan ay sii hurisay dilal iyo rabshado ka dhacay Ceerigaabo, kadib markii ciidamada Somaliland iyo maleeshiyaad hubeysan ay isku dhaceen.

Dilkii ugu dambeeyay ayaa waxaa loo gaystay Salmaan Aadan  Cabdi Madoobe, waxaana ka horreeyay dilka laba qof oo kale oo deegaan ahaan kasoo jeeda SSC-khaatumo.

Golaha wasiirada Khaatumo oo xalay shir aan caadi ahayn ku yeeshay gudaha magaalada Laascaanood ayaa ka shiray xaaladaha soo kordhay, waxayna soo saareen warsaaxafadeed ay ku cambaareeyeen dilalkii ka dhacay magaalada Ceerigaabo ee waqooyiga Soomaaliya.

“Waxaan tacsi ka direynaa shaqooyinkii ka dhashay falkaa argagixisanimo oo mar labaad shacabka SSC weerar lagu soo qaaday oo lagu dilay laba wiil oo ka tirsan shacabka SSC-Khaatumo”.

SSC ayaa shaaca ka qaaday inay la socoto dhaq-dhaqaaq gar-darro ah oo ay sheegtay in Somaliland ay ka waddo halkaasi, waxayna ku eedeysay argagixisanimo.

Golaha wasiirada Khaatumo oo xalay shir aan caadi ahayn ku yeeshay gudaha magaalada Laascaanood ayaa ka shiray xaaladaha soo kordhay, waxayna soo saareen warsaaxafadeed ay ku cambaareeyeen dilalkii ka dhacay magaalada Ceerigaabo ee waqooyiga Soomaaliya.

“Waxaan tacsi ka direynaa shaqooyinkii ka dhashay falkaa argagixisanimo oo mar labaad shacabka SSC weerar lagu soo qaaday oo lagu dilay laba wiil oo ka tirsan shacabka SSC-Khaatumo”.

SSC ayaa shaaca ka qaaday inay la socoto dhaq-dhaqaaq gar-darro ah oo ay sheegtay in Somaliland ay ka waddo halkaasi, waxayna ku eedeysay argagixisanimo.“Maamulka SSC-Khaatumo wuxuu si dhow isha ugu hayaa, ulana socdaa falalka ay ku kacayaan maamulka argagixisada ah ee Somaliland, wuxuuna si adag u cambaareynayaa falalkan oo la xiriira socdaalkii dagaal hurinta ee uu horjoogaha Somaliland ku yimid magaalada Ceerigaabo iyo gobolka Sanaag” ayuu mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Khaatumo ayaa sidoo kale wacad ku martay inay jawaab cad ka bixineyso daan-daansiga Somaliland, haddii aysan ka waantoobin waxa ay ka wado dhulkeeda.

Gardarooyinka ka socda Ceerigaabo ee daan-daansiga ah jawaabtoodu waxay noqon doontaa mid cad, haddii aan laga waantoobin falalka argagixisada ah” ayaa lasii raaciyay.

Ugu dambeyn waxaa la faray ciidamadda SSC-Khaatumo inay galaan heegan buuxa, isla markaana u diyaar garoobaan dagaal ka dhan ah Somaliland.

“Waxaa la farayaa dhammaan ciidamad difaaca maamulka SSC-Khaatumo inay heegan sare ugu jiraan difaaca dalkooda iyo dadkooda, una diyaar garoobaan xaalad kasta oo imaan karta” ayaa lagu soo gabagabeeyay go’aanka kasoo baxay maamulka SSC-Khaatumo.

Muqdisho  28ka Agoosto 2024 Wararka ka imaanaya gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya ayaa sheegaya in maanta ay isa soo dhiibeen horjoogayaal baxsad ka ah kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo usoo gacan galay dowladda federaalka Soomaaliya.

Laba sarkaal oo ka tirsan kooxda, isla markaana watay qoryo AK47 ah ayaa ciidamada Xoogga dalka waxay kusoo dhaweeyeen degmada Ceeldheer ee gobolkaasi.

Xubnahaan ayaa qayb ka ahaa maleeshiyaadka ku dhuumaaleeysanayay dhulka howdka ah ee u dhaxeeya Ceeldheer iyo Cow

“Xubno ka tirsan Khawaarijta oo baxsad ah ayaa isku soo dhiibay ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ee ku sugan Degmada Ceeldheer ee Gobalka Galgaduud.” ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale waxaa lasii raaciyay “Ciidanka XDS ayay la soo sameeyeen xariir, waxaana hada gacanta ku haaya geesiyaasha Xoogga Dalka Soomaaliyeed”.

Ceeldheer iyo agagaarkeeda ayaa waxaa weli howlgallo culus ka wada ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka oo halkaas kula dagaalamaya maleeshiyaadka Al-Shabaab.

Maalmihii u dambeeyay ayaa waxaa isa soo tarayay xubnaha Al-Shabaab ee isku soo dhiiba dowladda, kadib markii uu kordhay cadaadiska lagu lagu kooxda.

WARARKA MAANTA 27\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay tahay wadahadalada iyo wadashaqayn ka dhaxaysa Dowladda Federaalka iyo Ururka Argagixisadda Shabaab? Maxuuse Wasiirku Xigeenka Warfaafinta Mr. Al-Cadaala cunna-qabatayn ugu sameeyey warfaafinta iyo warfinta xafiiska Madaxweynaha? Yaa si khaldan u isticmaalaaya Warbaahinta Dowladda ee laga cunna-qabateeyey Madaxweynaha Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?  Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa Dowladda #Soomaaliya Iyo Ururka Argagixsada Shabaab dhexdhexaadinaaya? Maxay beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo ah siiso Dowladda Soomaaliya? Meeqo Dowladdood ayaa diiday inay wax dhaqaallo siiso Dowladda #Soomaaliya?      

Ha Wiqleyso!

Yeman 27ka Agoosto 2024 Maraykanka ayaa ka digaya masiibo deegaan oo ka dhalan karta badda cas ka dib weerar ay fallaagada Xuutiyiinta Yemen ay ku qaadeen markab shidaal usbuucii hore.

Safiirka Maraykanka u fadhiya Qaramada Midoobay Linda Thomas-Greenfield ayaa goor dambe oo Axadii ahayd, u soo jeedisay Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay in uu ” cambaareeyo” weerarka Xuutiyiintu ay ku qaadeen MT Delta Sounion.

“Ficilada naxariis darada ah ee Xuutiyiintu waxay halis ku yihiin inay abuuraan masiibo deegaan oo cawaaqib xun ku leh gobolka,” ayay Linda Thomas-Greenfield ku soo qortay barteeda X.

Waxay sheegtay in Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uu dalbado in si degdeg ah loogu hoggaansamo qaraarkii bishii Janaayo ee Xuutiyiinta ugu baaqaya inay si degdeg ah u joojiyaan weerarrada ay ku hayaan maraakiibta maraya Badda Cas.

Xuutiyiinta oo ay taageerto Iran ayaa sheegay Khamiistii inay beegsadeen markab watay calanka Giriiga, taasoo qayb ka ahayd ololahooda ka dhanka ah maraakiibta ganacsiga ee maraya badda cas, iyaga oo taageero u muujinaya Falastiiniyiinta xilli uu socdo dagaalka Israel iyo Xamaas ee Gaza.

Kooxaha gurmadka degdegga ah ayaa ka daadgureeyay shaqaalihii markabkaas saarnaa, ka dib markii la weeraray, taasoo keentay in markabka uu dab qabsado.

Howlgalka ciidamada badda cas ee Midowga Yurub ee Aspides ayaa sheegay in markabka uu siday 150,000 metric ton oo saliid ceyriin ah.

Afhayeen u hadlay wasaaradda arrimaha dibadda ee Maraykanka Matthew Miller ayaa Sabtidii sheegay in Xuutiyiintu “ay caddeeyeen inay diyaar u yihiin inay burburiyaan hannaanka kalluumaysiga iyo bii’adda ama deegaanka ee gobolka, taas oo bulshada Yemen iyo bulshooyinka kale ee gobolkuba ay ku tiirsan yihiin”

Ololaha Xuutiyiinta ayaa hakad galiyay maraakiibtii ganacsi ee isaga kala gooshaysay badda cas iyo gacanka cadmeed,taasi oo keentay in shirkado badan oo maraakiib ah ay marakiibta u rogaan wadooyin dhaadheer oo qaali ah.

Qaar ka mid ah macluumaadka sheekadan waxaa laga soo xigtay Associated Press iyo Reuters + Voa

Ruushka 27ka Agoosto 2024  Ruushka ayaa Isniintii garaacay inta badan magaalooyinka Ukraine, isaga oo weerarkaasi cirka ahaa u adeegsaday tiro badan oo gantaallo ah iyo diyaaradaha aanan duuliyaha laheyn ee bambooyinka tuura.

Weerarkaasi oo uu madaxweyne Volodymyr Zelenskyy ku tilmaamay mid “wuxushnimo ah” ayaa la xaqiijiyay in ay ku dhinteen ugu yaraan afar qof, halka ay dhaawacmeen tiro intaasi ka badan.

Ciidamada cirka ee Ukraine ayaa sheegay in wax ka badan 100 gantaal iyo tiro badan oo diyaaradaha aanan duuliyaha laheyn ee Ruushka ay gantaallo ka soo rideen dhinacyada bari, waqooyiga, koofurta iyo gobollada dhexe.

Waxay kaloo sheegeen in weerarka uu bilowday saqdii dhexe ee xalay isla markaana ay sii socdeen ilaa waaberigii.

Waxaana weerarkaasi lagu tilmaamay kii ugu weynaa ee uu Ruushka ku qaado Ukraine muddo todobaadyo ah.

Ra’isulwasaaraha Ukrain Denys Shmyhal ayaa sheegay in ciidanka Ruushka ay illaa 15 gobol oo ka tirsan Ukraine ku garaaceen gantaallo isugu jira, kuwa diyaaradaha darooniska, gantaallada Kuruuska ee maraakiibta laga soo tuuro, kuwa guuxooda ka dheereeya iyo kuwa baalistiga.

Meelaha la duqeeyay waxaa ka mid ah magaalada caasimadda ah ee Kyiv. Duqa magaalada Vitali Klitschko ayaa sheegay in duqeymaha ay carqaladeeyen biyaha iyo korontada.

Israel Iyo Isbu-Allah 27ka Agoosto 2024  Israa’iil ayaa sheegtay in ay qaaday mowjado duqeymo ah oo ka dhacay koonfurta Lubnaan si ay uga hortagto gantaallo waaweyn iyo kuwa diyaaradaha aan duuliye lahayn oo ay soo qaadeen Xisbullah.

Diyaaradaha ayaa burburiyay kumanaan gantaalada kooxda hubaysan ee Iran ay taageerto subaxnimadii Axada, sida uu sheegay militariga Israel. Ururka Xisbullah iyo xulafadooda Amal ayaa sheegay in saddex dagaalyahan laga dilay.

Ururka Xisbullah ayaa sheegay in ay wali ku guulaysteen in ay ku dhuftaan 320 gantaal iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn Israa’iil si ay uga aargoostaan ​​dilka taliye sare. Sida laga soo xigtay militariga Israel, hal askari oo ka tirsan ciidamada badda ee Israel ayaa la dilay.

Mareykanka ayaa sheegay inuu ka shaqeynayo sidii looga fogaan lahaa xaalad kale oo colaadeed ka dib 10 bilood oo colaado ah taasoo sare u qaaday cabsida laga qabo dagaal dhan walba ah.

Waxaa jiray ku dhawaad ​​maalin kasta rasaas la is weydaarsanayay xadka Israa’iil iyo Lubnaan tan iyo maalin kadib markii uu bilowday dagaalka Israa’iil iyo Xamaas ee Gaza 7-dii Oktoobar. Ma jirin wax horumar ah oo laga gaaray wareegii ugu dambeeyay ee wadahadalada nabada Gaza ee uu Maraykanku taageerayo ee ka dhacay Qaahira.

Kahor inta aysan bixin, Xamaas waxa ay sheegtay in ay iska diiday shuruudo cusub oo Israa’iil ah, waxa ayna Israa’iil ku eedeysay in ay ka laabatay balamo. Israa’iil ayaa diiday in ay wax ka beddesho dalabaadkeeda tan iyo wareegii ugu dambeeyay ee wadahadalladii horaantii Luulyo.

Ururka Xisbullah ayaa sheegay in ay u dhaqmayaan sidii ay u taageeri lahaayeen kooxda Falastiin, oo sidoo kale ay taageerto Iran. Xamaas iyo Hezbollah labaduba waxa ay Israa’iil, UK iyo waddamo kale ka ku qeexeen inay yihiin ururro argagixiso.

Tan iyo bishii Oktoobar, in ka badan 560 qof ayay sheegtay wasaaradda caafimaadka ee Lubnaan in la dilay, kuwaas oo u badan dagaalyahannada Xisbullah, halka 26 rayid ah iyo 23 askari lagu dilay Israa’iil, sida ay masuuliyiintu sheegeen. Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in ku dhawaad ​​200,000 oo qof ay sidoo kale ku barakaceen labada dhinac ee xadka.

Isha: BBC

Muqdisho 27ka Agoosto 2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa kaalmo lacageed gaarsiiyay qaar kamid ah dadkii dhawaan ku waxyeeloobay weerarkii bahalnimo ee ka fhacay xeebta Liido.

Guddiga gurmadka qaran ee qaraxii Liido ayaa xarunta qaran ee howl-gallada gurmadka deg-degga ah ee hay’adda maareeynta musiibooyinka kula kulmay ehellada dadkii ku naf-waayay weerarkii argagaxiso ee billowgii bishaan ka dhacay xeebta Liido.

Guddiga ayaa min $2000 oo doolar oo taakulo ah guddoonsiiyay ehellada 36 qof oo ku dhintay weerarkaas.

Sidoo kale waxay ballan-qaadeen in aan intaas looga hari doonin oo si gaar ah dowladda Soomaaliya kaga war-qabi doonto dhammaan walaalaha wax-yeelladu gaartay.

Guddiga ayaa sidaan oo kale, hore qoondo lacageed u guddoonsiiyay dadka dhaawacyadu ka soo gaareen weerarka fulaynimada ah ee argagaxiso.

Guddoomiye Maxamuud Macalin Cabdulle oo halkaasi ka hadlay ayaa sheegay inay sii wada doonaan kaalmeynta dadkii waxyeeloobay qaraxaasi, isagoo ka digay wax uu ku sheegay “been abuurka baraha bulshada.”

“Waxaa jira kuwo aan bahda warbaahinta ka tirsaneyn oo Facebook-yada wax ku qora ilaahayna aan ka baqeyn oo marka loo gurmanayo dadka Soomaaliyeed been u sheega gurmadka socdana aan ka qeybqaadan,” ayuu yiri guddoomiyaha SODMA

Muqdisho 27ka Agoosto 2024  Waxaa si rasmi ah u howl-gashay xarunta bangiga dhiigga qaranka, taas oo si toos ah u shaqeyn doonta wixii maanta ka dambeeya, sida uu ku dhowaaqay wasiirka caafimaadka Soomaaliya Dr. Cali Xaaji Aadan.

Munaasabadda shaacinta ololaha dhiigga bixinta ayaa waxaa wasiirka ku wehlinayey xidhibaano ka tirsan BF, agaasimaha guud ee wasaaradda caafimaadka Dr. Guuleed Cabdijaliil, maamulka agaasimaha bangiga dhiigga, agaasimaha isbitaalka Banaadir iyo xubno kale.

Dhamaan madaxdii maanta tagtey ee uu hogaaminayey wasiirka caafimaadka ayaa dhiigooda ku deeqey waxay noqdeen mas’uuliyiintii ugu horreysey ee si mutadawacnimo ah usii bixiya maadaama ololahan ay ka wada qeyb qaadan doonaan dhammaan muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Dhismaha bangiga dhiigga ayaa soo marey heerar kala duwan waxaana ugu dambeyn lagu guuleystey dhamaystirkiisa iyo in uu si toos ah u howl-galo maalintii shalay oo ay taariikhdu aheyd 26, August 2024.

Tan ayaa qeyb ka ah gaaritaanka yoolka horumarinta caafimaadka guud ee dalka, sidoo kale wuxuu si weyn u xoojin doonaa silsilada sahayda caafimaadka ee xudunta udub dhexaadka u ah kaydinta dhiiga iyo muwaadinku si sahlan uu uga dhiman dhiig la’aan.

Howl-galinta Bangiga dhiigga waa tallaabo aad u wayn oo loo qaaday dhinaca horumarinta adeegyada caafimaadka guud ahaan, sidoo kale waa tallaabo horay loogu qaaday xaqiijinta hiigsiga xukuumadda Dan-Qaran ee ku qeexan qorshaha qaranka, sida ay sheegtay wasaaradda caafimaadka.

Dhismaha bangiga dhiigga ayaa soo marey heerar kala duwan waxaana ugu dambeyn lagu guuleystey dhamaystirkiisa iyo in uu si toos ah u howl-galo maalintii shalay oo ay taariikhdu aheyd 26, August 2024.

Tan ayaa qeyb ka ah gaaritaanka yoolka horumarinta caafimaadka guud ee dalka, sidoo kale wuxuu si weyn u xoojin doonaa silsilada sahayda caafimaadka ee xudunta udub dhexaadka u ah kaydinta dhiiga iyo muwaadinku si sahlan uu uga dhiman dhiig la’aan.

Howl-galinta Bangiga dhiigga waa tallaabo aad u wayn oo loo qaaday dhinaca horumarinta adeegyada caafimaadka guud ahaan, sidoo kale waa tallaabo horay loogu qaaday xaqiijinta hiigsiga xukuumadda Dan-Qaran ee ku qeexan qorshaha qaranka, sida ay sheegtay wasaaradda caafimaadka.

Wasiirka wasaaradda caafimaadka iyo daryeelka bulshada xukuumadda federaalka ayaa sidoo kale ku dhawaaqey ololaha bulshada Soomaaliyeed ugu qeyb qaadan karto keydinta dhiigga si looga maarmo in mararka ay dhacdo xaaladaha deg-degga ah in baraha bulshada laga naadiyo dhiigagga loo baahan yahay ama la waayo.

Wasaaradda caafimaadka ayuu sheegay inay ka go’an tahay horumarinta iyo tayeynta caafimaadka, si loo gaaro yoolka fog ee hiigsiga horumarinta caafimaadka, maadaama caafimaadku yahay kan ugu muhiimsan adeegyada bulshada.

WARARKA MAANTA 24\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa #Soomaaliya xukumma Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” mise Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle “Kaligii-Talis”? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkmamadda Dastuuriga ah? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u keenayaa ciidamo Masaari ah dalka #Soomaaliya? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u beddelay Dastuurka Federaalka? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa iyo ilmihiisa xilal iyo lacago baad ah ka qaataan laamaha dowliga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso!

Muqdisho 24\ka Agoosto 2024  Maxkamadda Sare ee dalka ayaa maanta si toos ah u guda gashay kiiska ninkii gubay xaaskiisa Sayid Cali Macallin Daa’uud, kaas oo ay horay dil ugu soo xukumeen maxkamadda darajada koowaad iyo tan racfaanka ee gobolka Banaadir.

Maxkamadda sare ayaa goordhow gudaha gashay kiiskan, ayada oo fadhigaan uu noqonayo kii ugu horreeyay oo ay maxkamaddu ka yeelaneyso kiiska Sayid Cali.

Guddoomiyaha Maxkamadda Sare Baashe Axmed Yuusuf ayaa fadhiya hoolka, waxaana sidoo kale goobjoog ah xeer ilaalinta iyo qareennada difaacaya eedeysanaha

Sidoo kale waxaa maxkamadda ku sugan ehellada labada dhinac, waxaana ku jira Aabe Cabdicasiis Maxamed oo muddo dheer sugayay cadaaladda gabadhiisa Luul.

Aabe Cabdicasiis oo hadal kooban siiyay warbaahinta ayaa sheegay inuu rajo wanaagsan ka qabo in kiiska uu soo dhammaado isla markaana uu helo cadaalad.

Kiiska Sayid Cali Macallin Daa’uud ayaa qaatay muddo dheer, wuxuuna soo maray heerar kala duwan, wuxuuna maanta joogaa heerkii ugu dambeeyay ayada oo laga war dhowrayo go’aanka Maxkamadda Sare oo noqon doono kan ugu dambeeyay.

Sayid Cali waxay horay loogu helay inuu gubay xaaskiisii oo uur lahayd dhacdadaas oo ka dhacay degmada Dharkenley, waxaana aad uga xumaaday dadka Soomaaliyee

Muqdisho 24\ka Agoosto 2024  Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal culus oo u dhexeeyay kooxda Al-Shabaab iyo ciidamada ATMIS oo maanta ka dhacay gobolka Shabeelaha Hoose.

Dagaalka ayaa yimid, kadib markii maleeshiyaadka Al-Shabaab ay weeraro ku qaadeen saldhigyo ciidamada ATMIS ay ku leeyihiin deegaanada Daanow iyo Buur-Colow ee gobolkaasi, waxaana xigay dagaallo toos ah oo dhex-maray labada dhinac.

ATMIS oo si kooban uga hadashay dagaalkan waxa ay shaacisay inay iska difaacday weerarka uga yimid Al-Shabaab, isla markaana ay iyaga gacanta ku hayaan deegaanada lagu dagaalamay.

Kooxda Al-Shabaab ayaa dhankeeda guul wayn ka sheegtaya weerarada ay ku eekeysay saldhigyadaasi, waxayna xustay inay dishay askar ka tirsanaa ciidamada ATMIS, walow aysan shaacin tiradooda rasmiga ah.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana weerarada kadib howlgallo sameeyay ciidamada ATMIS oo kaashanaya kuwa dowladda ee ku sugan Shabeelaha Hoose.

ATMIS ayaa hadda waqtigeedu dhammaad yahay, waxaana la filayaa in dabayaaqada sanadkan ay isaga baxaan gudaha Soomaaliya, maadaama la diyaariyay howlgal cusub oo bedalay, kaas oo ay dhowaan ansixiyeen Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay.

Si kastaba, dagaalyahanada Al-Shabaab ayaa inta badan weeraro ku dhufu oo ka dhaqaaq ah ku qaada saldhigyada ciidamada huwanta ee ku sugan koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya, xilli ay weli sii socdaan howlgallada xoreynta ee ka socda gudaha dalka.

Muqdisho 24\ka Agoosto 2024 Maxkamadda Sare ee Ciidamada Qalabka Sida ayaa maanta ku dhowaaqday xukunka kama dambeysta ah ee Daadir Cali Cismaan iyo Cabdullahi Cali Cismaan oo loo haystay dilka guddoomiyihii deegaanka Mareereey ee gobolka Shabeelaha Dhexe Xuseen Xasan Mool-gale.

Maxkamadda Sare ayaa walaalahan wada dhashay kiiskooda kasoo saartay xukun, waxaana dil lagu ridday Daadir Cali Cismaan oo ah qisaasta marxuum Xuseen Xasan Mool-gale. halka ay maxkamaddu xoriyaddiisa dib ugu celisay Cabdullahi Cali Cismaan.

Kiiskan ayaa soo maray marxalado kala duwan, waxaana Maxkamadda Darajada Koowaad ee Ciidamada ay xukun kasoo saartay 30-kii bishiin June ee sanadkan , balse Xukunsaneyaasha ayaa racfaan ka qaatay xukunkii lagu riday.

Hoose ka aqriso go’aanka ay soo saartay Maxkamadda Sare

Maxkamadda sare ee Ciidamadda Qalabka sida ayaa xukuno kala duwan kasoo saartay kiiska Daadir Cali Cusmaan & Cabdullaahi Cali Cusmaan oo loo heysto dilka Marxuum Xuseen Xasan Mool-gale oo ahaa guddoomiyihii deegaanka Mareereey ee gobolka Shabeelada dhexe, falkaasi oo dhacay taariikhdu markii ay aheyd Sodonka Bishii Maarso ee sanadkan.

Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada Qalabka sida ayaa codsaday qaadista kiisaskan , fadhiyo kala duwan kadib, Maxkamadda Darajada koowaad ayaa xukun ka soo saartay Sodonkii bishii Juun ee Sanadkaan, balse Xukunsaneyaasha ayaa racfaan ka qaatay xukunkii lagu riday.

Sagaal iyo Tobanka bishaan Maxkamadda sare ee Ciidamadda Qalabka Sida oo aqbashay dalabkii racfaanka, ayaa waqti ku filan siisay dhinacyada dacwadda, iyaddoo ugu dambeyn maanta xukun ka soo saartay kiiskaan.

Daadir Cali Cismaan ayey Maxkamadda sare ee Ciidamada Qalabka sida ku xukuntay dil toogasho oo ah qisaasta Marxuum Xuseen Xasan Mool-gale, halka
Cabdullaahi Cali Cusmaan ay Maxkamadu xorriyadiisa dib u siisay.

Sida uu warbaahinta u sheegay Sareeye Guuto Liibaan Cali Yaroow Guddomiyaha Maxkamadda sare ee Ciidamada Qalabka sida.

Muqdisho 24\ka Agoosto 2024  Aabe Cabdicasiis Maxamed oo dhalay marxuumad Luul oo ahayd xaaskii Sayid-Cali Macallin Daa’uud ayaa maanta soo saaray dalab culus ku aadan kiiskiisa gabadhiisa, xilli ay maanta guda gashay Maxkamadda Sare ee dalka.

Aaabe Cabdicasiis ayaa dalab toos u ah gudbiyay Maxkamadda Sare, wuxuuna ka codsaday inay cadaalad u raadiso gabdhiisa, ayna si xaq ah ugu kala xaq soorto labada dhinac.

Waxaa kale oo uu rajo wanaagsan ka qabo in kiiska uu soo dhammaan doono, isla markaana uu heli cadaalad.

“Xaalkeeda normal waayay waxaan sugayaa cadaalad ayaan Ilaahey ka sugeynaa xaqa hala ilaaliyo dadka haloo kala xaq sooro, cidna yaan loo eexan” ayuu yiri Aabe Cabdicasiis.

Sidoo kale waxaa weli socota dooda maxkamadda, iyada oo marka hore la dhegeystay qareennada difaacaya eedeysanaha oo iyagu rafcaan usoo qaatay Maxkamadda Sare.

“Marqaatiyaashii iyo Dhakhaatiirtii gacanta ku heysay Marxuumad Luul midna ma sheegin in uu Sayid Cali dilay xaaskiisa” ayuu doodiisa ku yiri Abuukaate Cali Xalane.

Waxaa sidoo kale la dhegsetay xafiiska xeer ilaalinta oo isna sharraxaad ka bixiyay dacwadda loo haysto Sayid Cali Macallin Daa’uud oo uu kiiskiisu soo maray marxalado kala duwan.

”Waxaan maxkamada keenay markhaatiyaal nool nool oo cadeynaya in ay maqlayeen AUN marxuumad Luul oo leh walalow ha igubin miyaadan muslim ahayn oo ashahaadaneyso” ayuu yiri Xeer-ilaaliye ku xigeen Yaxye Maxamuud

Sayid-Cali Macallin Daa’uud waxaa horay xukuno dil ah ugu riday labax maxkamadood oo kala ah maxkamadda darajada koowaad iyo midda racfaanka ee gobolka Banaadir.

WARARKA MAANTA 23\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidi kara maanta inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” noqday Madaxweyne ka shaqayn danta dadka, dalka iyo diinta? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u noqday madaxweyne diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Iyo Maxkammadda Dastuuriga? Maxayse samayn doonaan ragga 3da ah oo raba inay dagaal sokeeye dib uga huriyaan #Soomaaliya oo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” uu masuul ka yahay? Yaa #Djabyyti ku kulmay? Maxuuse yahay kulaanka #Djbatuuti? 

Ha Wiqleyso!

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024 Waxaa banaanka u soo baxay khilaaf hareeyay Wasaaradda Qorsheynta Soomaaliya oo u dhaxeeya sadaxda masuul ee Wasaaraddaas oo kala ah Wasiirka, wasiir ku xigeenka iyo Wasiiru dowlaha, kuwaas oo isku khilaafsan maamulista wasaaradda Qorsheynta. Khilaafka iyo is qabqabsiga u dhaxeeya masuuliyiinta oo la tilmaamay inuu mudo si hoose u soo jiitamaayay ayaa si rasmi ah u soo shaac baxay gilinkii dambe ee Shalay kadib markii wasiirka qorsheynta uu xilkii ka qaaday Agaasimaha Hay’adda Istaastitikadda Qaranka Sharmaake Maxamed Faarax.

Xilka qaadista Agaasimaha Hay’adda Istaastitikadda Qaranka Sharmaake Maxamed Faarax ayaa ku timid soo jeedin ka timid Guddiga Sare ee Golaha maamulka Istaatikada Qaranka, kuwaas oo dhankooda isku raacay xil ka qaadista.

Talaabada xilka qaadista Agaasime Sharmaake Maxamed Faarax ayaa waxaa si cad uga horyimid oo sharci daro ku tilmaamay Wasiir ku xigeenka Wasaarada oo sheegay in Wasiirka uusan kaligiis awood u laheyn inuu sameeyo xil ka qaadis, islamarkaana ay sharci tahay inuu marka hore arrintaas kala tashado masuuliyiinta kale ee Wasaaradda.

Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Qorsheynta Maxamed Cabduqaadir Cali ayaa sidoo kale faray Agaasimaha Hay’adda Istaastitikadda Qaranka Sharmaake Maxamed Faarax inuu wato shaqdiisa.

Khilaafkaan ka dhex taagan Wasaarada Qorsheynta ayaa haatan gaaray xafiiska Raysal wasaaraha Soomaaliya Xamse Cabdi Barre oo la filayo inuu xaliyo khilafka hareeyay madaxda Wasaaradda Qorsheynta.

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024 Maamulka gobolka Banaadir ayaa ka hor yimid qaraarkii xalay ka soo baxay golaha wasiirrada ee XFS, kaas oo lagu mamnuucay in lacag lagu qaaday magaca dowladda ay ku dhacdo Akoon aan aheyn khasnadda mideysan ee dowladda oo maamusho wasaaradda maaliyadda.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir Yuusuf Madaale ayaa maanta ka hadlay go’aankaas, isagoo sheegay in canshuurta ay qaadaan aysan quseyn tan dowladda dhexe oo maamulka gobolka ay u gaartahay.

Madaale ayaa ku dooday in maamulka gobolka Banaadir ay dadka reer Muqdisho ka rabaan adeegyo muhiim ah, taasi oo khasab ka dhigeysa inay gaar u qaadaan canshuurta.

“Dowladda Hoose ee Xamar, mar weliba canshuurteeda waa mid madax banaan maxaa yeelay wax-qabad ayaa laga rabaa” ayuu yiri Guddoomiye Madaale.

Guddoomiyaha ayaa hoosta ka xariiqay inay muhiim tahay in la bixiyo canshuurta, maadaama aysan dowladdu waxa qaba karin hadii aysan muwaadiniintu noqon canshuur bixiyaal.

Golaha wasiirrada qararka ay soo saareen ayaa toos u mamnuucaya mashaariic uu ku jiri fayadhowrka caafimaadka oo hoos taga maamulka gobolka, sidoo kale qaraarkaan ayaa meelo badan ka saameynaya lacago badan oo soo geli jiray maamulka gobolka Banaadir.

Durbadiiba Hantidhowrka Guud ee Qaranka ayaa soo dhaweeyay qaraarkii Golaha Wasiirrada ee ku saabsanaa maareynta canshuuraha iyo dakhliga dowladda, kaas oo xoojinaya hufnaanta iyo isla xisaabtanka maaliyadeed.

Balse duqa Muqdisho ayaa dhibsaday qararkaas isagoo farriin u diray xukuumadda, una sheegay in canshuurta ay gooni u qaadi doonaan, maadaama laga sugayo adeegyo badan oo dadka reer Muqdisho ay helaan, kuwaas oo dhismaha wadooyinka uu ka xusay.

Lebanaan 23\ka Agoosto 2024 Xisbullah ayaa dhowr gantaalku tuurtay Golan Heights-ka la heysto kadib markii diyaarado ay weerareen gudaha Lubnaan, iyadoo cabsida dagaalka ay sii kordheyso.

MIlitariga Israa’iil ayaa sheegay inay xalay garaaceen keydka hubka ee Xisbullah oo ku yaalla Dooxada Bekaa. Wasaaradda caafimaadka ee Lubnaan ayaa sheegtay in hal qof uu ku dhintay 30 kalena ay ku dhaawacmeen.

Iyadoo ka jawaabeysa, Xisbullah, oo ay Iiraan taageerto, waxay sheegtay inay beegsatay aagag militari oo Israa’iil leedahay oo ku yaalla Golan. Israa’iil ayaa sheegtay in labo guri ay gantaalladu ku dhaceen isla markaana hal qof uu ku dhaawacmay.

Dhanka kale, dhaqdhaqaaqa Falastiiniyiinta ee Fatax ayaa ku eedeeyay Israa’iil inay dishay xubin sare oo ka tirsan garabkeeda hubeysan ee ku sugan Lubnaan si ay dagaal uga cusbooneysiiso gobolka.

Militariga Israa’iil ayaa sheegay in Khalil al-Makdah ay ku dileen duqeymo ay ka geysteen magaalo-dekadeedka koofureed ee Sidon sababo la xiriira inuu matalayay Ilaalada Kacaanka uuna ku lug lahaa agaasinka weerarrada iyo inuu hub geeyo Daanta Galbeed ee la heysto.

Waxaa la sheegay inuu yahay weerarkii ugu horreeyay ee lagu qaado xubin ka tirsan Fatax tan iyo billowgii dagaalka, kaasoo horseeday inay kordhaan weerarrada xadka ka gudba ee u dhaxeeya Israa’iil iyo Xisbullah.

Xiisadaha ayaa toddobaadyadii lasoo dhaafay kordhay kadib markii Israa’iil ay Beyruut ku dishay taliye sare oo ka tirsanaa Xisbullah, kaasoo ay ku eedeysay inuu 12 carruur ah ku dilay weerar.

Ilaa iyo haatan, in ka badan 530 qof ayaa lagu dilay Lubnaan, waxaana ka mid ahaa 130 rayid, iyo 49 qof oo lagu dilay Israa’iil, ayna ka mid yihiin 26 rayid ah. Ku dhowaad 200,000 oo qof ayaa laga barakiciyay xadka labada dhinac.

Wasiirka Difaaca Israa’iil Yoav Gallant ayaa ciidamada u sheegay Talaadadii in xarunta militariga ay kasoo wareegtay Gaza ayna usoo wareegeyso xadka Lubnaan.

Subixii Arbacada, Ciidamada Difaaca Israa’iil (IDF) ayaa ku dhawaaqay in diyaarado ay xalay garaaceen tiro keydadka hubka ee Xibsullah ah.

IDF ayaa sidoo kale sheegay inay beegsadeen dagaal-yahannada Xisbullah oo ku sugnaa magaalada xadka koofureed ee Beit Lif.

Wasaaradda caafimaadka Lubnaan ayaa sheegtay in duqeymaha gobolka Bekaa uu ku dhintay ha qof, oo aan magaciisa la sheegin, isla markaana sagaal carruur ah ay ka mid ahaayeen 30-ka dhaawacmay.

Iyadoo ka jawaabeysa duqeymaha, Xisbullah ayaa weerartay saldhigga IDF oo ku yaalla Golan Heights.

IDF ayaa sheegtay in ilaa 50 gantaal laga soo tuuray Lubnaan isla markaana qaarkood ay ku dhaceen deegaanka Katzrin.

Nin 30 jir ah ayaa waxaa dhaawac kasoo gaaray haraaga gantaal markii gurigiisa uu dab qabsaday, sida ay sheegtay waaxda gawaarida degdegga ah ee Magen David Adom.

Taliye xigeenka Taliska Waqooyi ee IDF, Janaraal Alon Friedman, ayaa Xisbullah ku eedeeyay inay beegsadeen 8,000 rayid ah oo ku nool Katzrin.

Xisbullah ayaa sidoo kale sheegtay inay duqeymo kale oo cirka ah ku weerartay saldhigyo milatariga Israa’iil ay ku leeyihiin Amiad, oo u dhow Badda Galilee. IDF ayaa sheegtay in qaar ka mid ah diyaaradaha duqeymaha geysanayay ay aagga kusoo dhaceen, iyagoo aan wax khasaare ah geysan.

Goor dambe shalay, duqeymo loo adeegsaday diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Israa’iil ayaa waxaa lagu dilay Khalil al-Makdah oo Fatax ka tirsanaa xilli uu gaari ku kaxaynayay deegaanka Sidon.

Garabka hubeysan ee Fatax, ee Shuhadada al-Aqsa – oo laanteeda Lubnaan uu madax u yahay walaalkiis, Mounir – ayaa mar dambe xaqiijisay geeridiisa waxayna ku tilmaameen “mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha golaha militariga ee Daanta Galbeed”.

Tawfiq Tirawy, oo xubin ka mid ah Guddiga Dhexe ee Fatax oo ku sugan Ramallah, ayaa wakaaladda wararka ee AFP u sheegay in “dilka sarkaal Fatax ka tirsan uu caddeyn u yahay in Israa’iil ay dooneyso hurinta dagaal buuxa oo gobolka ka qarxa”.

Isha: BBC

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024 Shirkadaha diyaaradaha ee Ethiopian Airlines iyo Flydubai ayaa deg deg u cusbooneysiiyey xogta duulimaadkooda iyagoo raacaya awaamiirta Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliya oo ku amartay inay duulimaadkooda Hargeysa ka dhigaan Soomaaliya.

Amarka Hay’adda ayaa u dhignaa in duulimaadka diyaaradahaas oo ahaa “Hargeysa Somaliland, loo bedelo Hargeysa Soomaaliya” maadaama hawada dalka oo dhan ay maamusho hey’adda duulista rayidka ee dowladda federaalka Soomaaliya.

Isla maanta shirkadaha diyaaradaha Ethiopian Airlines iyo Flydubai ayaa shaaciyey inay u hoggaamsameen amarkaas, isla markaana ay duulimaadyadoodii Hargeysa ka dhigeen kuwo qeyb ka ah duulimaadyadooda Jamhuuriyadda Soomaaliya

Durbadiiba dadka reer Somaliland ayaa ka carooday arrintaan, iyagoo ku andacoonaya in shirkadahaasi ay ku xadgubayaan qaranimada iyo madax-banaanida Somaliland, maadaama ay u hoggaansameen awaamiirta dowladda federaalka Soomaaliya.

“Waxaan aad iyo aad uga xunahay falkii Flydubai iyo Flyethiopian ay ugu xadgudbeen qaranimada iyo sharafta dalkeena, kadib markii ay u hogaansameen go’aamadii iyo awaamiirtii maamulkii Muqdisho ee fashilmay ee ahaa in ay meesha ka saaraan duulimaadyadooda Somaliland,” ayuu yiri mid kadim ah dhalinyarada reer Hargeysa.

Hay’adda duulista rayidka Soomaaliya ayaa shalay amarkaan soo saartay, iyadoo shirkadahaas u cadeysay ciqaabta ay muteysa doonaan hadii ay fuli waayaan amarka dowladda federaalka Soomaaliya.

Maamulka Somaliland weli kama hadlin arrintaan, waxaana laga sugayaa go’aanka ay ka qaadanayaan shirkadahaan u hoggaansamay amarka dowladda federaalka Soomaaliya, kaas oo meesha ka saaraya magaca Somaliland oo Hargeysa ka dhigaya magaalo Soomaaliyeed.

Diyaaradda Ethiopian Airlines iyo Flydubai ayaa markii hore ku duuli jiray Hargeysa Somaliland, balse hadda kadib waxay ku duuli doonaan Hargeysa Soomaaliya, taasi oo baabi’ineysa riyadii gooni u goosadka ee maamulka Somaliland.

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024  Dalka Imaaraadka Carabta ayaa waraaqaha aqqoonsiga ka guddoomay dublamaasi ay Taliban u magacowday in uu noqdo safiirka Afghanistan ee dalkaasi, sida uu xaqiijiyay sarkaal ka tirsan dowladda Imaaraadka.

Dalkan ku yaalla Khaliijka Carbeed ayaa sidaas ku noqonaya dalkii labaad ee aqqoonsada danjire ay Daalibaan magacowday ka dib dowladda Shiinaha.

Diblomaasiyiinta Daalibaan ayaa ilaa sanadkii hore maamulayay safaaradda Afghanistan ay ku leedahay Abu Dhabi iyo qunsuliyadda ay ku leedahay Dubai, sida ay dublamaasiyiinta shisheeye ku warrameen, inkastoo ay muuqato in dublumaasiyiintaasi aan loo aqbalin sida dublumaasiyiin ka wakiil ah Afghanistan.

Sarkaal ka tirsan Imaaraadka ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee Reuters in aqbalidda “waraaqaha aqqoonsiga danjirenimo ee safiirka Afghanistan” ay dib u xaqiijinayso go’aanka ay dowladda Imaaraadku ee kaalmeynta Afgaanistaan, oo ay ku jirto mashaariicda horumarinta iyo kuwa dib u dhiska.

Sarkaalku ma sheegin in Imaaraatka Carabta oo ka mid ahaa saddex waddan oo aqqoonsaday dawladdii Taliban ee Afghanistan maamuleysay 1996-2001, ay hadda Taliban u aqqoonsatay dawladda rasmiga ah ee Afgaanistaan.

Ma jirto dowlad si rasmi ah u aqqoonsatay xukuumadda Daalibaan tan iyo markii ay xukunka dib ula wareegtay saddex sano ka hor, iyadoo ilaa hadda uu Shiinaha oo kali ah si rasmi ah u aqbalay warqadaha aqqoonsiga safiirnimo ee danjire ay Daalibaan dalkaasi u dirsatay.

Laakin dad ay Daalibaan xilalka u magacowday ayaa howlo diblumaasiyadeed ka qabta dalal dhowr ah oo uu ka mid yahay dalka deriska ah ee Pakistan.

Wasaaradda arrimaha dibadda ee ay maamusho Daalibaan ayaa bayaan ay soo saartay galinkii dambe ee Arbacadii ku sheegtay in Mawlawi Badreddin Haqqani loo magacaabay safiir, wuxuuna warqadihiisa aqqoonsiga u gudbiyay kaaliyaha xoghayaha arrimaha dibadda ee Imaaraadka Carabta u qaabilsan arrimaha habmaamuuska.

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024  Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shuruud uga dhigtay Itoobiya inay ka laabato is-afgaradkii Somaliland ee badda, si ay ciidankeedu qeyb usii joogaan gudaha Soomaaliya.

Tan ayaa ka dhigan in Soomaaliya ay Itoobiya u ogolaan doonto inay qeyb ka noqoto howl-galka soo socda ee beddelaya ATMIS, haddii ay Itoobiya ka laabato is-afgaradka Somaliland oo xiisad xooggan ka dhex abuuray labada dal.

Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo ka qeyb-galay kulan dadweyne oo su’aallo lagu weydiinayay ayaa si cad u sheegay in Itoobiya aanay ciidankeeda kamid noqon doonin howl-galka cusub ee ATMIS lagu baddelayo haddii ay diido inay dib uga laabato heshiiskii ay la gashay maamulka Somaliland.

Xamza ayaa xusay in dowladda federaalka Soomaaliya ay gudbisay qaraar ka dhan ah xad-gudubka Itoobiya, ayadoo hadda laga sugayo xukuumadda Addis Ababa inay ka laabato haddii ay diiddana ciidankeeda laga saarayo gudaha dalka.

“Haddii Itoobiya aysan ka noqon MOU-da (heshiiskii ay la gashay maamulka Somaliland) ciidankeeda kama mid ahaan doonnaan howl-galka soo socda, haddii ay sii joogaan magac kale ayay yeelan doonaan,” ayuu yiri ra’iisul wasaare Xamza.

Waxa uu intaas ku daray “in haddii aanay ixtiraam u muujin midnimada iyo wada-jirka Soomaaliya in aan Itoobiya laga aqbali doonin in ay kasii mid ahaadaan howl-galka Midowga Afrika ee fasaxa ka heysta Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay.”

Go’aanka dowladda federaalka ayaa imanaya xilli bisha soo socota ee September loo ballansan yahay in wajiga saddexaad ee wada-hadalka Soomaaliya iyo Itoobiya uu ka dhaco dalka Turkiga, ayada oo uusan weli muuqan wax isku soo dhawaansho ah oo labada dhinaca.

Muqdisho 23\ka Agoosto 2024  Waxaa banaanka u soo baxay khilaaf xooggan oo ka taagan wasaaradda qorsheynta Soomaaliya, kaasi oo u dhaxeeya masuuliyiinta ugu sarreysa wasaaradda.

Khilaafkan ayaa si gaar ah uga dhex aloosan saddexda masuul ee kala ah wasiirka wasaaradda, wasiir ku-xigeenka iyo wasiiru-dowlaha, kuwaas oo isku haya maamulka wasaaradda, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Khilaafka iyo is qab-qabsiga u dhaxeeya masuuliyiintan oo la tilmaamay inuu mudo si hoose usoo jiitamayay ayaa banaanka yimid kadib markii uu wasiirka qorsheynta Mudane Beene-Beene uu xilkii ka qaaday agaasimaha hay’adda istaatistikadda qaranka Sharmaake Faarax.

Xil ka qaadista uu sameeyay wasiir Beene-Beene ayaa ku timid soo jeedin ay u dhamaayeen xubnaha guddiga sare ee golaha maamulka istaatikada qaranka, kuwaas oo isku raacay in xilka laga qaado.

Guddiga ayaa ku eedeeyay agaasimaha fadhiidnimo shaqo, iyagoo waisirka wasaaradda qorsheynta, maalgashiga iyo horumarinta dhaqaalaha XFS usoo jeediyay inuu aqbalo xil ka qaadista agaasimaha xafiiska istaatiskida qaranka.

Tallaabada uu qaaday wasiir Beene-Beene ee xilka uga qaaday agaasime Sharmaake ayaa waxaa si cad uga horyimid wasiir ku-xigeenka wasaarada oo sheegay in wasiirka uusan kaligiis awood u laheyn inuu sameeyo xil ka qaadis.

Wasiir ku-xigeenka Maxamed Cabduqaadir ayaa xil ka qaadista agaasimaha ku tilmaamay sharci daro, isaga oo wasiirka ku eedeeyay in uusan ka tala-gelin go’aankan oo ay aheyd inuu kala tashado masuuliyiinta kale ee wasaaradda.

Sidoo kale wuxuu faray in agaasimaha hay’adda istaastitikadda qaranka Sharmaake Faarax uu sii wato shaqadiisa, taas oo ka hor imaneysa xil ka qaadista wasiirka wasaaradda qorsheynta Soomaaliya.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, khilaafkan ayaa hadda gaaray xafiiska ra’iisul wasaaraha, waxaana la filayaa inuu ra’iisul wasaare Xamza xal ka gaaro khilaafka mudadda huursanaa ee ka taagan ee ka taagan wasaaradda qorsheynta.

WARARKA MAANTA 21\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidi kara waxyaabaha uu kashifaayo Weriye Macallinka Lugeeya? Yaa diidi kara fashilka Hay’adda nabad_Sugidaa iyo Sirdoonka Qaranka #NISA?  Yaa shalay been sheegay oo maanta waxii uu ka qaylinaayey maanta samaynaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”? Yaa diili raba Madaxweynihii hore ee #Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo “Been-Hawaas”? MaxuuseMadaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” iyo kooxdiisa Damu-Jadiid u rabaan sida ugu fiican u khaarajiyaan Madaxda dalka ee ka siyaasad duwan kuwa hadda haya talada dalka?  Yaa diyaariyey kooxo isku qarxin raba Madaxweynihii hore Maxamed Cabdilaahi Farmaajo “Been-Hawaas”? Ha Wiqleyso!

Muqdisho 21\ka Agoosto 2024 Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya (UNSOM) ayaa iska fogeeyay warbixin la sheegay in Qaramada Midoobay ay soo saartay oo dhinaca ammaanka ah oo lagu faafiyay baraha bulshada.

War qoraal oo kooban oo kaasoo baxay xafiiska UNSOM ayaa lagu caddeeyay in warkaasi uu yahay mid been abuur ah, waxayna shacabka ugu baaqday in aan la rumaysan.

Qoraalka been abuurka ah ayaa lagu sheegay, in Xafiiska Qaramada Midoobay uu soo saaray digniin amni oo deg deg ah oo ku wajahan dhammaan  shaqaalaha Qaramada Midoobay ee ku sugan magaalada Muqdisho, isagoo uga digay khatarta qaraxyo baabuurta loo adeegsanayo.

Sida lagu sheegay digniinta, shan ka mid ah qaraxyada ayaa la aqoonsaday, kuwaas oo bartilmaameedsanaya dhowr goobood oo caan ah oo ku yaalla magaalada Muqdisho, oo ah kala ah, Elite Hotel, Km4, SYL Hotel, Dorbin Hotel, Dabka, Jazeera Hotel, Lido Beach, Makkah Al-Makaramah iyo  Isgoysyada NISA.

Dhawaan ayay ahayd markii digniin ay bixiyeen UN-ka ay sababtay in maalmo kaddib la weeraro hotel Beach View ee magaalada Muqdisho, halkaas oo ay ku geeriyoodeen dad kor u dhaafaya 40 qof oo shacab u badnaa.

Muqdisho 21\ka Agoosto 2024 Wasiirka Amniga Gudaha XFS Mudane Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag), ayaa maanta kulan la yeeshay Wakiilka Qaramada Midoobay ee Soomaaliya, James Swan.

Kulankan ayaa lagu falanqeeyay dhowr qodob oo muhiim ah oo la xiriira xaaladda amni ee Soomaaliya.

Kulanka ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray cadeynta digniinaha iyo wargelinta Qaramada Midoobay ee la sheego in ay ka soo saarto amniga dalka, gaar ahaan digniinaha qaraxyada ay sheegaan inay Muqdisho ka dhacayaan.

Isweydaarsiga macluumaadka ku saabsan khataraha ay sababi karaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, qaraxyada iyo halista xeebaha, kadib marxaladda kala guurka ee howlgalka ATMIS.

Kulanka isku-xirka amniga ee FGS-ATMIS-UN-AAIA iyo Warbixin ku saabsan barnaamijka wadajirka ah ee booliska.

Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ayaa iska fogeeyey in uu soo saaro warbixinno iyo digniino la xiriira amniga Soomaaliya, kuwaas oo muwaadiniinta looga digayo khataro amni in ay ku soo wajahan yihiin goobo la cayimay.

Isweydaarsiga macluumaadka ku saabsan khataraha ay sababi karaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, qaraxyada iyo halista xeebaha, kadib marxaladda kala guurka ee howlgalka ATMIS.

Kulanka isku-xirka amniga ee FGS-ATMIS-UN-AAIA iyo Warbixin ku saabsan barnaamijka wadajirka ah ee booliska.

Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ayaa iska fogeeyey in uu soo saaro warbixinno iyo digniino la xiriira amniga Soomaaliya, kuwaas oo muwaadiniinta looga digayo khataro amni in ay ku soo wajahan yihiin goobo la cayimay.

Wasiir Fartaag ayaa hoosta ka xariiqay in amniga dalka uu yahay mid xasaasi ah, loona baahan yahay in dhammaan dhinacyada ay si taxaddar leh uga shaqeeyaan.

Maraykanka 21\ka Agoosto 2024 Madaxweynihi ugu horreeyay oo madow ah ee soo mara Mareykanka Barack Obama iyo xaaskiisa Michelle Obama ayaa xalay khudbado ku ruxay hoolka uu ka socdo Shiweynaha Xisbiga Dimoqraadiga ee magaalada Chicago.

Lamaanaha reer Obama ayaa ku boorriyay dadka Mareykanka in ay taageeraan oo ay doortaan murashaxa xisbiga Dimoqraadiga Kamala Harris oo hadda ah madaxweyne ku xigeenka dalka Mareykanka, taas oo doorashada bisha November wajahi doonto madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump.

Obama ayaa markiiba weeraray madaxweynihi isaga uga danbeeyay Aqalka Cad, inkasta oo uusan magac dhabin isla markaana yiri:
“Uma baahnin afar sano oo kale oo qallafsanaan, qas iyo qalaanqal ah. Filimkaas horay ayaan u daawannay, waxanana ognahay in taxanuhu uu kasii darnaan doono intaasi,”

Obama ayaa intaasi raaciayay “Ameerica waxay diyaar u tahay cutub cusub. Ameerika waxay diyaar u tahay sheeko wanaagsan. Waxaan diyaar u nahay madaxweyne Kamala Harris.”

Wuxuu khudbaddiisa ku ammaanay madaxweynaha xilka kasii dagayo, Joe Biden oo sidoo kale ahaa madaxweyne ku xigeenkiisii 8-di sano ee Obama.

“Taariikhdu waxay ku xasuusan doontaa Joe Biden inuu ahaa madaxweyne difaacay dimoqraadiyadda waqti ay khatar weyn ku jirtay, waan ku faanayaa inaan ugu yeero madaxweynahayga, laakiin xitaa waxaan ku faanayaa inaan ugu yeero saaxiibkay,” Obama ayaa intaasi kaddib masraxa ku soo dhaweeyay xaaskiisa Michelle, oo iyaduna jeedisay khudbad fadhiga ka kicisay ergooyinka dimoqraadiga ee shirka ka qeybgalaya.

“America, rajadu waa ay soo laabaneysaa,” ayay Michelle Obama tiri, weedhaas oo ah weedh uu odaygeeda Obama ku dhex yiri khudbaddiisi u horreysay ee ololihiisii doorashada sannadki 2008.

Michelle Obama ayaa iyaduna khudbaddeeda ku weerartay Trump, kuna tilmaantay shakhsi doonayo shaqo ay suuragal tahay in ay noqoto shaqo qof madow.
“Aragtidiisa kooban ee dhaw ee uu dunida ka qabo ayaa ka dhigtay mid dareensan in uu khatar ugu jiro jiritaanka laba qof oo howl-karro ah, tacliintoodu ay aad u sarreyso guulo bandanna gaaray isla markaana madow ah.
Waxay kaloo intaasi sii raacisay: “Yaa u sheega in shaqada uu doonayo in uu helo hadda lago yaabo in ay tahay mid ka mid ah shaqooyinka dadka madow.

Trump ayaa mar uu ku jiray ololihiisa doorashadan ka dhawaajiyay, in dadka muhaajiriinta ah ee kasoo tallaabaya xadka, ay rabaan in ay shaqooyinka ka qaataan dadka madow ee Mareykanka.

Shirweynaha xisbiga Dimoqraadiga ee ka socda magaalada Chicago ayaa lagu wadaa in lasoo gaba gabeeyo Khamiista soo socota

Muqdisho 21\ka Agoosto 2024 Guddoomiyaha degmada Ceeldheer ee hobolka Galgaduud Cabdiraxmaan Axmed Cumar ayaa war culus ka soo saaray safarka uu Galmudug ku marayo musharax Liibaan Shuluq, isagoo ka digay qorshaha ui wato ninkaas.

Guddoomiyaha ayaa sheegay in dadka reer Ceeldheer iyo deegaanada hoos taga ay ku jiraan xaalad halgan oo kooxaha Khawaarijta ay isaga xoreynayaan, kuwa iska xoreeyana ay isaga difaacayaan.

Guddoomiye Cabdiraxmaan Barre ayaa sheegay in qorshaha siyaasiyiintaas uu yahay olole siyaasadeed oo khatar ku ah deegaanka, maadaama dadkaas ay dani ugu jirto inay iskaashadaan oo siyaasadda aysan ku milmin.

“Siyaasiyiintu ma’ahan in olale doorasho ay uga faa’ideestaan arrimaha Ciidanka iyo howlgalada socda, mana ahan wax aan ka yeeli doono, halkaan anaga ayaa ka talina, waxaana madaxweyne ka ah Axmed Cabdi Kaariye, juhdi badan iuo dhiig badan ayaa loo daadiyey Ceeldheer iyo deegaanada hoos yimaada,” ayuu yiri guddoomiyaha degmada Ceeldheer.

Siyaasiga Liibaan Axmed Xasan oo Liibaan Shuluq loo yaqaano ayaa hadda ku sugan degmada Xarardheere, wuxuuna qorsheynayaa inuu safar dhulka ah ku tago Ceeldheer, balse digniin ayaa durba bilaabatay.

Saraakiisha ciidamada deegaanka, guddoomiyaha degmada Ceeldheer iyo xubno kale oo taabacsan Qoor Qoor ayaa toos Liibaan Shuluq ugu sheegay in deegaanka uusan imaa karin.

“Siyaasiyiintu ma’ahan in olale doorasho ay uga faa’ideestaan arrimaha Ciidanka iyo howlgalada socda, mana ahan wax aan ka yeeli doono, halkaan anaga ayaa ka talina, waxaana madaxweyne ka ah Axmed Cabdi Kaariye, juhdi badan iuo dhiig badan ayaa loo daadiyey Ceeldheer iyo deegaanada hoos yimaada,” ayuu yiri guddoomiyaha degmada Ceeldheer.

Siyaasiga Liibaan Axmed Xasan oo Liibaan Shuluq loo yaqaano ayaa hadda ku sugan degmada Xarardheere, wuxuuna qorsheynayaa inuu safar dhulka ah ku tago Ceeldheer, balse digniin ayaa durba bilaabatay.

Saraakiisha ciidamada deegaanka, guddoomiyaha degmada Ceeldheer iyo xubno kale oo taabacsan Qoor Qoor ayaa toos Liibaan Shuluq ugu sheegay in deegaanka uusan imaa karin.

Qoor Qoor ayaa aad u dhibsaday dhaqdhaqaaqa siyaasadeed ee Liibaan Shuluq uu ka wado deegaanada Galmudug, isagoo shalay xilka ka qaaday wasiiru dowlihiisii Madaxtooyada Cumar Shido oo la sheegay in gacan yare uu u yahay Liibaan Shuluq iyo wasiir ku xigeenkii dhalinyarada iyo cayaaraha oo musharax Liibaan ku wehliya safarka uu Xarardheere ku joogo.

Muqdisho 21\ka Agoosto 2024– Faah-faahino kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax ismiidaamin ah oo goordhow ka dhacay qaybo kamid ah magaalada Muqdisho.

Qaraxa oo ahaa mid xoogan, loona adeegsaday gaari laga soo buuxiyay walxaha qarxa ayaa si gaar ah uga dhacay inta u dhexeysa xaafadaha Tareedisho iyo Macaani oo ka wada tirsan degmada Garasbaaley ee gobolka Bamaadir.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in qaraxa lala beegsaday bar-koontarool oo ku taalla halkaasi, ayna dagan yihiin ciidamo ka tirsan kuwa Nabad-sugidda Soomaaliya.

Khasaare kala duwan ayaa lasoo wariyay inuu ka dhashay qaraxa, waxaana goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka Soomaaliya oo xiray meesha ay wax ka dhaceen.

Dhinaca kale kooxda Al-Shabaab ayaa durbo sheegatay mas’uuliyadda qaraxa ka dhacay degmada Garasbaaley ee gobolka Bamaadir.

Weerarkan qaraxa ah ayaa kusoo aadayo, ayada oo Muqdisho ay ka taagan tahay xaalad cabsi ah oo ku aadan weeraro laga digayo inay ka fuliyaan maleeshiyaadka Al-Shabaab.

Kooxda reer galbeedka ee deggan Xalane iyo Qaramada Midoobay ayaa mar kale digniin culus kasoo saaray weeraro qaraxyo ah oo ka dhaca magaalada Muqdisho, waxayna sheegeen inay heleen digniin cusub oo ku aadan in caasimada ay ku jiraan gawaari ay ka buuxaan walxaha qarxa, isla markaana la qorsheyneynayo in lagu fuliyo weeraro cusub.

Digniinta ayaa waxaa lagu sheegay in meelaha la bartimaameedsan karo ay ku jiraan baraha koontarool ee laga ilaaliyo xarunta madaxtooyada, hoteellada ku yaalla caasimada, baraha koontarool ee KM4, waddada Maka Al-mukarama, gaar ahaan Dabka  iyo xeebta Liido ee degmada Cabdicasiis.

Si kastaba, Muqdisho ayaa maalmihii u dambeeyay wajaheyso xaalad adag oo dhanka amniga ah, kadib markii Al-Shabaab ay kordhisay weeraradeed, waxaana ugu dambeeyay weerarkii xeebta Liido oo lagu laayay dad badan oo shacab ah oo ku sugnaa halkaasi.

Muqdisho 21\ka Agoosto 2024 Ciidamada ammaanka ee dowladda, gaar ahaan kuwa NISA ayaa ka hortegay qarax labaad oo la doonayay in lasoo galiyo Muqdisho, kaas oo lagu soo raray gaari ay gacanta ku dhigeen ciidamada kahor inta uusan soo gelin caasimada.

Baabuurka oo ahaa nooca raaxada ayaa lagu qabtay duleedka deegaanka Ceelasha Biyaha, waxaana lagu guuleystay in la qarxiyo, sida ay sheegeen saraakiisha amniga.

Jugta qaraxan ayaa si weyn looga maqlay Muqdisho iyo duleedkeeda, maadaama uu ahaa mid xoogan oo ay kooxda damacsaneyd inay ka fuliso gudaha caasimada.

Waxaa qaraxan ka horreeyay mid kale oo ismiidaamin ahaa oo saaka lagu weeraray xero ciidamo ka tirsan kuwa NISA ay ku lahaayeen degmada Garasbaaley ee gobolka Banaadir.

Qaraxaas oo isna gaari loo deegsaday ayaa si gaar ah uga dhacay inta u dhexeysa xaafadaha Tareedisho iyo Macaani oo ka wada tirsan degmada Garasbaaley ee gobolka Banaadir.

Khasaare kala duwan ayaa lasoo wariyay inuu ka dhashay qaraxa, waxaana goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka Soomaaliya oo weli wada baaritaano dheeraad ah.

Kooxda Al-Shabaab ayaa durbo sheegatay mas’uuliyadda qaraxa ka dhacay aagga degmada Garasbaaley ee gobolka Bamaadir, waxayna sheegtay inay khasaare culus ku gaarsiisay ciidamada dowladda.

Illaa iyo hadda ma jiro faahfaahin dheeraad ah oo ay saraakiisha laamaha amniga Soomaaliya ka bixiyeen qaraxyadaan maanta ka dhacay duleedka Muqdisho.

WARARKA MAANTA 20\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxuu kashifay Weriye Lugeeya? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuuso-Fooxiye” uga cabaaday wararka uu Weriye Macalinka Luheeye kashifo? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u rabaa inuu Wasiirka Warfaafinta Mr. Mowliid Macaane si loo soo shirqoolo xarig ama dill? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah> Maxaase loo beddelay dastuurka dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxayse madaxdii hore ugu digeen Dowladda Soomaaliya> Meeqo dowladooda ayaa ka dhex jira #Soomaaliya? Yaa raba inuu burburiyo dowlad gobaleedyada dalka ka dhex jira Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso!

Cape Town South Afrika  20\ka Agoosto 2024 Bulshada Soomaaliyeed ee ku nool dalka Koonfur Afrika ayaa ku jirta murugo kaddib markii saddex ganacsade Soomaali ah lagu dilay jimcihii weerar  ka dhacay deegaan ku yaalla duleedka Cape Town, South Africa. Lix muwaadin oo Soomaali ah oo kale ayaa si xun loogu dhaawacay toogashada, taas oo ka dhacday waddada Molokwane, oo ku taalla xaafadda Imizamo Yethu, abaare 7:30 fiidnimo

Sida ay booliisku sheegeen, weerarka ayaa lagu bartilmaameedsaday saddex dukaan oo ay maamulayeen ganacsato Soomaali ah. Koox hubaysan oo aan la aqoonsan ayaa isla markiiba rasaas ku furtay dukaamadaas, taasoo sababtay geerida saddex nin iyo dhaawacyo halis ah oo soo gaaray lix kale oo loola cararay isbitaal ku dhow si loogu daaweeyo.

Haweeney goob-joog u ahayd weerarka oo ku sugnayd dukaanka spaza ee KwaNdosi, ayaa sheegtay in ay ku sugnayd gudaha mid kamid ah dukaamada la weeraray si ay u iibsato rooti iyo caano. Iyadoo alaabtii dooranaysa ayay maqashay rasaasta. Markii ay dhinaca albaabka eegtay, waxay aragtay ninkii Soomaali ah oo ilaalinayay albaabka oo dhulka yaalla oo dhiig baxaya.

“Waxaan tuuray dhammaan waxyaabihii aan gacanta ku hayay oo u cararay dhanka albaabka, anigoo ka booday ninkii dhaawaca ahaa oo dhulka yaalay, oo baxsaday. Markii aan banaanka baxay, waxaan maqlay rasaas kale oo gudaha dukaanka ka dhacaysa, sidaas darteed waxaan u maleynayaa inay tooganayeen ninkii labaad oo ka dambeeyay koonteenarka.”

Afhayeenka booliiska gobolka Western Cape, Kornayl André Traut ayaa xaqiijiyay dhacdada, isagoo sheegay in baarayaashu ay wadaan baaritaanka sababta ka dambeysay dilalkan arxan darrada ah.

Bulshada Imizamo Yethu ayaa xaalad kacsanaan ah ka jirtaa kaddib weerarka. Guddoomiyaha Hout Bay Community Policing Forum (CPF) Loyiso Skoti ayaa sheegay in ay wadaan dadaalo lagu xakameynayo rabshadaha iyada oo loo marayo wacyigelin.

Dilalkan ayaa qayb ka ah rabshadaha nacaybka shisheeyaha ee Koonfur Afrika, gaar ahaan kuwa lagu bartilmaameedsado ganacsatada Soomaaliyeed. Sanadkii 2008, mowjad rabshado shisheeye neceyb ah ayaa ku faafay Koonfur Afrika, taas oo sababtay geerida daraasiin muwaadiniin ajnabi ah.

Muwaadiniinta Soomaaliyeed ee maamula ganacsiyada yar yar ee ku yaalla tuulooyinka dalka oo dhan ayaa si joogto ah u noqday dhibbanayaal rabshado, oo inta badan loo aaneynayo shisheeye neceyb iyo loolanka dhaqaale.

Muqdisho 20\ka Agoosto 2024  Qaar kamid ah Xubnaha labada aqal ee baarlamaanka ee kasoo jeeda Puntland, ayaa walaac xooggan ka muujiyay in dowladda Federaalka ay is-hortaag ku hayso mashaariicda horumarineed ee iyo deeqaha caalamiga ah ee loogu talagalay Puntland.

Warsaxaafadeed ay si adag u soo saareen Xildhibaanada Puntland ayaa waxay ku eedeeyeen Dowladda Federaalka inay ku dhaqmayso siyaasad ciqaab wadareed, taasi oo ka hor istaageysa adeegyada muhiimka ah iyo fursadaha horumarineed ee loo siman yahay.

Wakiilada ayaa ku baaqay in si deg deg ah loo fasaxo dhamaan mashaariicda horumarineed iyo deeqaha caalamiga ah oo ay ku jiraan kuwa la xiriira kaabayaasha dhaqaalaha, waxbarashada, caafimaadka, biyaha, korontada, iyo kalluumeysiga. Waxayna carrabka ku adkeeyeen in mashaariicdani ay yihiin kuwo muhiim u ah samaha iyo wanaaga shacabka Puntland isla markaana aan loo isticmaalin danaha siyaasadda la isku hayo. Wakiillada Puntland waxay ka codsadeen saaxiibada caalamka in la taageero in gargaarka la gaarsiiyo dadka u baahan iyadoon siyaasad lagu faragelin.

Muqdisho 20\ka Agoosto 2024 Qaar ka mid ah Darawalada Mooto Bajaajyada ee ka dhex shaqeysta magaalada Muqdisho ee Caasimadda Soomaaliya ayaa soo dhaweeyay go’aankii kasoo baxay Wasaaradda Gaadiidka iyo Duulista Hawada Xukuumadda Fedaraalka ee ku aadana dhimista qiimaha lagu qaato leysinka iyo ganaaxa. Wadayaasha Mooto Bajaajyada oo qaarkood warbaahinta la hadlay ayaa sheegeen in Wasaaradda Gaadiidka ay uga mahadcelinayan sida ay uga jawaabtay cabashadooda la xariirtay qiimaha lagu qaato leysinka oo ay ka mudaaharadeen laba maalmood oo isku xigtay.

“Wasaaradda Gaadiidka aad iyo aad ayey u mahadsan tahay, maadaama codsigii mootaaleyda kasoo jawaabtay lagana dhigay lacagta leysinka 106.5 Dollar, halka markii hore ay aheyd lacagta leysinka 300 Dollar, sido kale Ganaaxii ahaa 50 Dollar waxa laga dhigay 5 Dollar waa uga mahadcelineynaa wasaaradda gaadiidka” ayuu yiri mid ka mid ah Darwalada Mooto Bajaajyada Muqdisho. Dhalinyarada ayaa sidoo kale sheegeen iney ku qanacsan yihiin in ay ka dhex shaqeystaan gudaha dalkooda, hayeeshee hadii dowladdu ku cadaadiso shaqooyinka ay hayaan ay keeni karto in dalka ay isaga tahriibaan dhalinyaro badan oo hadda shaqooyinka ay ku dhex haystaan dalka ku faraxsan.

Ugu dambeyntii Mooto Bajaajta ayaa ah shaqada ugu balaaran oo ay si gaar ah ugu shaqeystaan dhalinyarada Soomaaliyeed ee ku nool guud ahaan dalka, maadama dalka ay ka jirto xaalad shaqo la’aan ah, waxaana hadana dhalinta ku shaqeysata ay mararka qaar la kulmaan culeyso iyo cadaadis uga yimaada dhanka dowladda, taasoo ay waliba u sii dheer tahay mararka qaar dilal si bareer ah ay ugu geystaan askar ka tirsan ciidan dowladda.

Somaliland 20\ka Agoosto 2024 Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi ayaa markii u horreysay gaaray degmada Oog ee Gobolka Sool, halkaas oo fadhiisin u ahayd ciidanka Somaliland tan iyo 25-kii bishii Agoosto ee 2023-kii dagaalkii u dambeeyey ee ka dhacay Laascaanood.

Muuse Biixi iyo Wefdi uu hoggaaminayey, oo maalmihii u dambeeyey safar ku marayey Gobollada Saaxil iyo Togdheer, ayaa xalay u hoyday degmada Caynaba oo 22 KM u jirta Oog oo fadhiisin u ah Ciidanka Somaliland.

Safarkan Madaxweyne Biixi, oo galay maalintii sagaalaad, waxaa lagu sheegay ujeeddadiisa inay la xiriirto “u diyaargarowga doorashooyinka iyo u kuur gelida xaaladda deegaannada Bariga” xilli ay Somaliland doorashooyinkeeda ka hadhsan tahay muddo ka yar saddex bilood.

Madaxweyne Muuse Biixi, sidoo kalena ah murashaxa Xisbiga talada Somaliland haya ee Kulmiye ee doorashada 13 November 2024-ka, ayaa dadweynihii uu kula kulmay gobollada iyo deegaannada uu marayey u sheegayey laba fariimood, oo uu sheegay in ay yihiin ujeeddada safarkiisa.

Muuse Biixi, ayaa dhamaan khudbadihii kala duwanaa ee uu ka jeedinayey Berbera, Sheekh, Burco, Oodweyne iyo Caynaba, waxa uu ku sheegay in labada qodob ee ujeeddada safarkoodu uu yahay “in difaaca Somaliland loo midoobo iyo in doorashooyinku wakhtigooda ku qabsoomaan”.

“Maanta laba koofiyadood ayaan sitaa mid waa ta difaaca qaranka iyo doorashada. Waa labadaa qodob, arrinta waxaanu uga soconaa Somaliland muwaadiniintooda iyo deegaannadoodu intii aan marnay waxay diyaar u yihiin Difaaca dalka.

Waxa aynu wax ku nahay marka aynu talada wadaagno ee aynu ku wada qanacsannahay in aynu sharcigeenna wada ilaalino. Wakhtigii madaxweynaha la ii doortay wuu dhamaaday, waa la kordhiyey, wuu dhamaaday, Madaama mar la kordhiyey, mar labaad sharcigu ma ogolanayo, caqliga saliimka ahina ma ogolaanayo, culaysyo aynu arkaynaa way ina haystaan, dhibaatooyin badan ayaa jira.

Markaa dantu waxay noqotay in aynu sharciga ilaalino, oo doorasho qabano, dalkana difaacno” ayuu yiri madaxweyne Biixi.

Muxuu Muuse Biixi ka yiri dagaalkii Laascaanood sannad kadib?

Waxaa uu markii u horreysay gaadhay degmada Oog oo ah fadhiisamada hore ee ay joogaan Ciidankiisa, tan iyo markii uu dhacay dagaalkii Goojacadde ee keenay in Ciidankaasi yimaadaan Oog, muddo sannad laga joogo.

Madaxweyne Muuse Biixi oo khudbad u jeedinayey Ciidanka Somaliland ee halkaas fadhiisamada ku leh, ayaa sheegay in ciidanku door muhiim ah uga jiraan “ilaalinta nabadgelyada iyo jiritaanka Somaliland”.

“Waxa marag ma doon ah in Ciidanka Qaranka Somaliland yahay bir adag oo afartankii sanno ee u dambeeyey difaacayey dalkooda iyo dadkooda” ayuu yidhi Muuse Biixi.

Waxa kale oo uu sheegay in “aanu dagaalku dhamaan ilaa guusha la gaadho”, sida uu hadalka u dhigay “Dagaalku ma dhamaado ilaa guusha la gaadho, wax yar oo maalin ku gaadha iyo goob yar oo wax ka dhacaan maaha wax la yidhaahdo waxbaa dhacay. Wuxuu intaa ku daray inay dagaalka sii wadayaan “ilaa la gaadho oo la helo Somaliland oo dhan qaranimadeedii 1960-kii” ayuu yidhi Madaxweyne Biixi oo la hadlayey Ciidankiisa.

Ciidamada Somaliland iyo kuwa SSC-Khaatumo, ayaa isku hor fadhiya inta u dhaxaysa Deegaannada Oog iyo Guumeys oo isu jira 25 KM, inkasta oo jiiddaha hore ee ay Ciidamadani kala joogaan ay isu jiraan 6 KM, marmar qaarkood halkaas ay ku dhex marto rasaas goos goos ahi.

Isha: BBC

Maraykanka  20\ka Agoosto 2024 Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa xalay ka jeediyay furitaanka Shirweynaha Xisbiga Dimoqraadiga ee ka socda magaalada Chicago, khudbad qiiro laheyd oo lagu tiranayo mid kamid ah kuwii ugu danbeeyay ee uu ku macsalaameynayo taageerayaasha dimoqraadiga.

Biden ayaa masraxa soo koray isaga oo ilmeynaya, kaddib marki ay makarafoonka ku soo dhaweysay gabadhiisa Ashley, soo dhaweyntaas oo u muuqatay mid ka ilmeysiisay madaxweynaha 81 jirka ah ee Mareykanka.

Kumannaanka qof ee ku sugan xarunta uu shirk aka socday ayaa u istaagay iyaga oo u sacbinaya kaddibna, ku dhawaaqay “Mahadsanid Joe”.

Biden oo dhinacyo badan ka hadlay ayaa sheegay in Dimoqraadiyiinta iyo taageerayaashooda ay dagaal ugu jiraan ruuxda Ameerica. Wuxuu difaacay dhaxalkiisa waxqabad ee uu uga tagayo Mareykanka, isaga oo tilmaamay in wax badan qaban doono bilaha u haray.

Mar uu ka hadlayay bannaan-baxyada lagu taageerayo Falastiin iyo Gaza ee Mareykanka, ayuu sheegay in kuwa bannaanbaxaya ay gar u leeyihiin, maadaama buu yiri dad badan lagu dilay Gaza.

Go’aanki uu uga haray doorashada isla markaana ku taageeray Kamala Harris ayuu ku tilmaamay, kii ugu wanaagsanaa ee uu sameeyay.

Wuxuu ugu baaqay shacabka Mareykanka in ay doortaan Harris iyo Walz oo ah murashaxiinta xisbiga Dimoqraadiga, isaga oo taasi ku sababeeyay in ay ka dhigantahay difaaca dimoqraadiyadda Mareykanka.

Waxyaabaha kale ee uu ka hadlay ayaa waxaa ka mid ahaa, soo galootida, dhaqaalaha iyo arrimaha dibadda.

Puntland 20\ka Agoosto 2024 Maamulka Puntland ayaa markii ugu horreysay ka hadlay lacag $6 Milyan ah oo dowladda dhexe ay sheegtay inay siisay maamulka uu hoggaamiyo Saciid Cabdullaahi Deni.

Wasiirka Warfaafinta Puntland Maxamuud Ceydiid ayaa beeniyay in lacagtaas ay ka qaateen dowladda Xasan Sheekh, xilli uu wasiir ku-xigeenka maaliyadda uu shaaciyay in lacagtaasi dalab uga yimid Deni ay si cadaan ah ugu shubern khasnadda Puntland.

Wasiirka ayaa sheegay in lacagaha ay Puntland ka heshay Bangiga Adduunka ay yihiin lacago ay cogsigeeda iyadu gudbisatay, si looga caawiyo kabka  miisaaniyadeeda, balse aysan aheyn mid ay bixiso dowladda dhexe ama ay kasoo shaqeysay.

“Dhaqaalahaasi xiriir lama laha mid ka yimid dowladda federaalka ama ugu yaraan ay kasoo shaqeysay. Waxaaba dowladda (Xasan Sheekh) u xaniban malaayiin dollar oo mashaariic looga fulin lahaa Puntland,” ayuu yiri wasiirka warfaafinta Puntland.

Sidoo kale wuxuu ku eedeeyay dowladda federaalka Soomaaliya inay ku fadhiso malaayiin dollar oo wax loogu qaban lahaa reer Puntland, isaggoo sheegay inay doonayso in mashaariicda Puntland laga maamulo Muqdisho, taasina ay tahay sababta labada dhinac isku hayaan.

Wasiir Caydiid ayaa ugu dambeyntiina wuxuu nasiib darro ku tilmaamay in masuul laga soo doortay Puntland uu been abuur ka sheego deegaankiisa, taas oo uu ula jeedo wasiir ku-xigeenka maaliyadda Soomaaliya oo ah xildhibaan laga soo doortay maamulkaasi.

Wasiir ku-xigeenka maaliyadda Soomaaliya Cabdiqafaar Xaange ayaa dhawaan shaaciyay in madaxweyne Saciid Deni uu dalbaday in lacag dhan $6 Milyan oo caddaan ah si toos ah loogu shubo khasnada maamulka Puntland.

“Wasaaradda Maaliyadda DFS waxay Dawaldda Puntland u wareejisay (fiscal transfer) lacag dhan $6,348,826 ( lix Milyan sedex boqol afartan iyo sideed kun sideed boqol labaatan lix doolar) oo ah kab miisaaniyadeed,” ayuu wasiir Xaange ku yiri qoraal uu soo saaray.

Waxa uu intaas kusii daray wasiirka “Waxaa xusid in madaxweynaha Puntland codsaday in lacagahaas caddaanka (cash) toos loogu soo shubo.”

Puntland 20\ka Agoosto 2024 Waxaa maalintii labaad xiran inta badan xarumaha ganacsiga Boosaaso, iyada oo ganacsatada ay ka cabanayaan lacago xad dhaaf ah oo lagu soo rogay.

Ganacsatada ayaa ka cabanaya canshuur kordhin ay ku samaysay wasaaradda maaliyadda Puntland, xilli ay sheegeen inay xaalado adag ku shaqeeyaan.

Qaar kamid ah ganacsatada Boosaaso ayaa noo sheegay inay cabashadooda ku qotomto canshuur kordhinta wasaaradda maaliyadda, gaar ahaan macaash-macaashka ee laga qaadi jiray xarumahooda ganacsiga.

“Wasaaraddu waxay kordhin ku sameysay canshuurta macaash-macaashka oo bishii joogto nalooga qaadi jiray $19 haddana naloo sheegay in aan bixino lacag dhan $59 dollar, taas oo farqiga u dhaxeeya uu yahay $40 dollar,” ayuu yiri mid kamid ah ganacsatada Boosaaso.

Mas’uuliyiin ka tirsan wasaaradda oo ganacsatada qaybtood la kulmeen ayaa loogu goodiyey in ay lacagta bixiyaan oo ay xarumaha furaan haday, taas sameyn waayan xabsiyada la dhigayo waana arin walaac xooggan ku abuurtay ganacsatada.

Tan ayaa culeyska kusii biirinaya ganacsatada Boosaaso oo ayagu ku shaqeeya xaalado adag, waxayna sidoo kale dhibane u yihiin kooxda DaacIsku soo wada duubo, Boosaaso oo ah magaalada ugu dhaqaalaha badan maamulka Puntland ayaa muddooyinkii dambe la daala dhacaysa khatarta amni ee kooxaha argagixisada, iyo weliba culeyska dhaqaale ee maamulka Deni.ish, oo ayaduna lacago baad ah ka qaada.

Muqdisho 20\ka Agoosto 2024  Waxaa magaalada Muqdisho ka qabsoomtay munaasabad heer sare ah oo lagu dallacsiinayo saraakiil ka tirsan ciidanka xoogga dalka, kuwaas oo sameeyay naf hurnimo.

Saraakiishan ayaa qeyb ka ah dhiiri-gelinta saraakiisha ciidanka ee geesiyaasha ah, iyada oo horey dowladda dallacsiin ugu sameysay saraakiil kala duwan, sida uu sheegay wasiirka gaashaandhigga, Cabdulqaadir Maxamed Nuur oo ka hadlay munaasabadda.

Wasiir Jaamac ayaa sheegay in inta uu socday dagaalka Al-Shabaab dalka looga saarayo saraakiil badan la dallacsiiyay kuwa kalena la abaal marin doonaa dhowaan.

“Dagaalka Al-Shabaab dalka looga saarayo saraakiil badan ayaa lagu dallacsiiyay kuwa kale ayaa harsan oo la abaal marin doonaa,” ayuu yiri wasiirka difaaca Soomaaliya.

Saraakiisha, saraakiil xigeennada iyo hoggaannada kala duwan ee ciidanka ayaa lagu abaalmariyay, laguna dalacsiiyay kartida iyo dhabar adayga ay ka muujiyeen dagaalka Shabaab lagula jiro, iyadoo qorshuhuna yahay in kuwa harayna loo sameeyo dallacsiin.

Wasiirka difaaca ayaa sheegay in dallacaaddu ay gaartay dhammaan saraakiisha kale ee howl-gallada ka wado geyiga Soomaaliyeed, kuwaas oo ku sifoobay naf-hurnimo iyo in ay godadka ugu daataan cadowga curyaamisay horumarka dalka iyo dadka, sida uu sheegay.

Dhinaca kale, Taliyaha ciidanka xoogga dalka S/Gaas Ibraahim Sheekh Muxuddiin oo isna ka hadlay munaasabadda ayaa sheegay in dallacsiintu ay muddo soo socotay ayna sii wadi doonaan abaalmarinta saraakiisha, isagoo xusay in lagu qiimeyn doono karti iyo waajib gudasho.

Sidoo kale, taliyihii hore ee ciidanka XDS S/Gaas Odowaa Yuusuf Raage oo goobta ka hadlay ayaa isna tilmaamay in saraakiisha dallacday ay guteen waajibaadka qaranka ee saaran, ayna taas ku muteysteen abaalmarinta.

Waxa uuna tilmaamay in qaranku uu ogyhay cid kasta oo gudata mas’uuliyaddii ay lahayd ee loo igmaday, ayna maamusi doonto.

WARARKA MAANTA 18\ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxuu kashifay Weriye Lugeeya? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” uga cabaaday wararka uu Weriye Macalinka Luheeye kashifo? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u rabaa inuu Wasiirka Warfaafinta Mr. Mowliid Macaane si loo soo shirqoolo xarig ama dill? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah> Maxaase loo beddelay dastuurka dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxayse madaxdii hore ugu digeen Dowladda Soomaaliya> Meeqo dowladooda ayaa ka dhex jira #Soomaaliya? Yaa raba inuu burburiyo dowlad gobaleedyada dalka ka dhex jira Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso!

Muqdisho 18\ka Agoosto 2024 Madaxweynaha dowladda fedaraalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa markale si adag uga hadlay damaca iyo xadgudubka dowladda Itoobiya ee ku aadan helista qeyb ka mid ah biyaha iyo dhulka Soomaaliya iyo sababahii keenay in la isku fahmi waayo wadahadaladii natiijo la’aanta kusoo dhamaaday ee ku dhexmaray labada dal magaalada Ankara. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in Itoobiya ay diidan tahay in Soomaaliya ay tahay wadan xor ah oo madax banaan, isagoona nasiib daro ku tilmaamay iney wali ka garaabi la’dahay damaceeda guracan ee ku xadgudbida madax banaanida dhuleed ee Soomaaliya.

“Wadahadalkii Ankara waxaan uga soo kala tagnay in Itoobiya diiday inay aqoonsato Soomaaliya inay tahay dal xor ah oo deris la ah, ilaa taas ay ka ogolaatana badna kama hadli karno, ganacsina kama wada hadli doono, Waa nasiib darro in dowladda Itoobiya ay ka garaabi la’dahay qaladka ay naga gashay, ma dhaceyso, waana riyo aan rumoobi doonin in Itoobiya ay dhulkeena qaadato ee hadan badeena ku darsato” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Wuxuu sidoo kale xusay madaxweynaha in Itoobiya ay wado daandaansi nooc kasto leh oo ay Soomaaliya uga raadineyso jawaabo qaldan, wuxuuna sheegay in Soomaaliya marnaba ogolaan doonin in lagu soo xadgudbo wax kasta oo dhaca.

“Uma aanaan jawaabin Itoobiya wax kasta oo ay sameysay, hadafkeena ayaan ku taaganahay Turkigu waa dadaaleen, waana u mahad celinaynaa, laakiin xaqeena kama tanaasuli doono, Soomaaliya waa xor, cidey doonto oo maslaxadeeda ay ka dhex aragto ayey la heshiinee, danaheena cidii ka hor imaata, anagana danahooda waan ka hor imaaneynaa, waxaan ka shaqeynaa maslaxadeena kaliya” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Hadalkaan ayuu madaxweynaha Soomaaliya Xalay ka sheegay khudbad dhinacyo badan taabaneysay oo uu u jeediyay dadka Soomaaliyeed.

Koonfur Galbeed 18\ka Agoosto 2024 Millatariga Sudan iyo dad goob-joogayaal ah ayaa Sabtidi sheegay, in malleeshiyo ka tirsan xoogagga dagaalka kula jira ciidamada Sudan ay cagta mariyeen tuulo ku taalla bartamaha Sudan, halkaas oo ay ku dileen ugu yaraan 85 qof.

Bayaan kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Sudan ayaa lagu sheegay, in rag hubeysan oo ka tirsan xoogagga RSF ay dhammaadki bishi Julay iyo todobaadki hore, ay weerar xoog leh ku ekeeyeen deegaanka Galgani oo ka tirsan gobolka Sennar ee bartamaha Sudan, halkaas oo ay ka geysteen gabood-fallo isugu jiray dil, kufsi, bili-laqo iyo qarbudaad.

Warbixinta ayaa sheegeysa, in kooxdani ay dab qabad siiyeen tuulada, kaddib marki ay dadka deegaanka iska caabiyeen isku day ay malleeKooxda RSF, dhowr jeer ayaa horay loogu eedeeyay in ay xasuusq, kufsi iyo danbiyo kale oo gurracan oo ka dhan ah bani’aadannimada oo ay kula kaceen rayidka Sudan, tan iyo marki uu billowday dagaalka sokeeye, bishi April ee sannadki hore.shiyadni ku rabeen in ay ku afduubtaan dumar iyo gabdho yar yar.

Muqdisho 18\ka Agoosto 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Baay ayaa sheegaya in maanta howlgal culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab uu ka dhacay duleedka degmada Buurhakaba, kaas oo ay iska kaashadeen ciidamada Daraawiishta Koonfur Galbeed iyo kuwa dadka deegaanka.

Howlgalka lagu beegsaday fariisimo ay Al-Shabaab ku lahaayeen deegaanka Jameeco oo qiyaastii 25 KM u jira Buurhakaba, waxaana lagu gaarsiiyay khasaare culus, sida lagu sheegay qoraal kooban oo kasoo baxay dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Sidoo kale taliyaha ciidanka Daraawiishta degmada Buurhakaba Sandheere Xasan Aadan oo hoggaaminayay howlgalkan ayaa xusay in weli howlgalka uu sii socdo, isla markaana ay cagta mariyeen fariisimo ay maleeshiyaadka Al-Shabaab ku lahaayeen halkaasi.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah gobolka Baay.

Shalay ayaa sidaan oo kale ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed ay howlgallo culus oo ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab ugaa sameeyay qaybo kamid ah gobolka Bakool ee dowlad goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya, kuwaas laga gaaray natiijo wax ku ool ah, waxaa si gaar ah u fuliyay guutada 9-aad qeybta 60-aad oo beegsaday goobo ay ku sugnaayeen Al-Shabaab.

Howlgalladaas ayaa si gaar ah loogu furay waddada dheer ee xiriirisa Xudur iyo Qurac Joome oo ah wado muhiim ah oo mudo dheer u xirneyd kooxda oo go’doon gelisay deegaanada ku yaalla halkaasi.

Muqdisho 18\ka Agoosto 2024 Macaluumaad dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa kulan gaar ah oo u dhexeeyay dowladda Soomaaliya iyo ganacsatada, kaas oo xalay ka dhacay Villa Soomaaliya, waxaana guddoomiyaya ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre.

Kulankan oo ay goobjoog ahaayeen wasiirka maaliyadda Biixi Iimaan Cige iyo wakiilo ka socday ganacsatada gobolka Banaadir ayaa diiradda lagu saaray cabashada ka dhalatay canshuurta iibka ee ay haatan soo rogtay dowladda federaalka Soomaaliya.

Wasiirka maaliyadda Soomaaliya oo Warbaahinta la hadlay ayaa faah-faahiyay kulanka, wuxuuna sheegay inay isfaham buuxa ku gaareen xukuumadda iyo ganacsatada. “Waxaan dhanka kale iyadana la’isku afgartay canshuurta gadista ee dowladdu mudeysay maanta in la qaado, iyadana is afgarad laga gaaray sidii ay dowladda u muddeysay ay ku bilaabanto” ayuu mar kale yiri wasiiri Biixi Iimaan Cige.

Sidoo kale wuxu sii raaciyay “Shirka guul ayuu kusoo dhammaaday labada qaddiyadood ee meesha taallay waa la’isla fahmay in cabashada ganacsatada la xalliyo oo meel la saaro iyo canshuurta inay sideeda u bilaabato”.

Muqdisho 18\ka Agoosto 2024Wararka naga soo gaaraya magaalada Muqdisho ayaa sheegaya in maanta xaalad la xiriirta go’aanka kasoo baxay dowladda ee canshuurta Iibka laga dareemayo suuqyada waa wayn ee dalka sida Bakaaraha.

Ganacsatada ayaa weli ka cabanaya go’aanka kasoo baxay dowladda oo uu maanta bilowday dhaqan-galkiisa, kaas oo ah canshuurta Iibka oo dhan 5%.

Inkastoo suuqa uu furan yahay, haddana jawiga guud ee saaka ayaa ka duwan sidii hore, waxaana laga dareemayaa saameynta ka dhalatay go’aanka dowladda dhexe.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in qaar kamid ah goobaha ganacsiga ee suuqa ay xiran yihiin, sababo la xiriira cabashada ay canshuurta cusub ka qabaan ganacsatada.

Mid kamid ah ganacsatada oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in ay dareemayaan culays ay soo saartay dowladda, kaas oo ka dhashay canshuurta cusub ee la saaray.

“Waxaan dareemeynaa inuu culayska nagu sii badanayo, waana arrin aan qaadi karin canshuurta cusub ee lasoo rogay” ayuu yiri mid kamid ganacsatada Muqdisho.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Ninka Marchanti lacag ka jaro EVC-gana wuu ka jari karaa sida xaqiiqda ah marka aan ka hadalno”.

Dhinaca kale Madaxweynaha oo xalay la hadlay dadweynaha ayaa shaaciyey labo arrin oo caadi ka dhigeysa in loo hoggaansamo go’aanka dowladdu ay ku qaadeyso canshuurta iibka ee ay soo rogtay wasaaradda maaliyadda dalka , kuwaas oo kala ah:

1 – in canshuurtaan ay horay u bixi jireen ganacsatada Soomaaliyeed “Waxaa maalin kasta la idinka qaadin jiray iyadoo la idin handadayo, waxayna geli jirtay gacno aan aamin aheyn, hadda waxaan ka shaqeynay inaan ku qaadno gacan aamin ah oo System marsiino,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

2 – Nidaamka Marjentiga la yiraahdo ayaa canshuurtaan lagu qaadayaa, “Qof leesin heysta oo ganacsade ah kaliya ayaa isticmaala nidaamkaas, dadweynaha caadiga ah kama go’eyso lacagtaas, EVC lacag aad ku dirtay kama go’eyso,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

WARARKA MAANTA 17ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Maxuu kashifay Weriye Macalinka Lugeeya?  Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah> Maxaase loo beddelay dastuurka dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxayse madaxdii hore ugu digeen Dowladda Soomaaliya> Meeqo dowladooda ayaa ka dhex jira #Soomaaliya? Yaa raba inuu burburiyo dowlad gobaleedyada dalka ka dhex jira Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?   Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday in la baaro kiiskii Marxuumad Ikraam Taxaliil, Xildhibaan Aamino iyo dad farabadan oo la dilay> Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho?Ha Wiqleyso!

Uganda 17ka Agoosto 2024 Taliyaha Ciidanka Difaaca Uganda General Muhoozi Kainerugaba, oo ah wiil uu dhalay Madaxweyne Museveni ayaa Mareykanka ka dalbaday magdhow dhan $100bn oo ah khasaaraha ciidamada Uganda ka soo gaaray Soomaaliya.

Maxamed El-Amine Souef, oo ah wakiilka gaarka ah ee guddoomiyaha guddiga Midowga Afrika ee Soomaaliya, ayaa u sheegay VOA-da in howlgalka ATMIS ay diiwaan-geliyeen ku dhawaad 4,000 oo dhimasho ah oo u badan askarta kasoo jeeda  Burundi & ganda”

“Mareykanku waxaan ku leenahay ugu yaraan 100 bilyan oo doolar oo ah shaqadayada Soomaaliya,” ayuu yiri Muhoozi.

Mareykanka, oo ciidamadiisa kala baxay Soomaaliya ka dib dhacdadii madowga ahayd ee lagu dilay 1993-kii 18 Mareykan ah, ayaa ayuu sargaalkaan sheegay in uu ku tiirsanaa askarta Uganda si ay u gaaraan himilooyinka Washington ee Muqdisho.

Boqolaal ka tirsan askarta Uganda ayaa lagu dilay dagaallo dhiig badan ku daatay oo la doonayay in Al-Shabaab looga saaro caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho.

Qoraallada uu soo dhigay bartiisa twitter-ka ee Muhoozi ayaa kusoo beegmaya xilli uu xumaaday xiriirka u dhexeeya Uganda iyo Mareykanka.

Mareykanka ayaa dhawaan cunaqabateyn ku soo rogay mas’uuliyiin ka tirsan Uganda, kaddib markii la sameeyay sharciga ka hortagga waxa loo yaqaaano LGPT, wuxuuna Maraykanka diiday inuu maalgasho Uganda.

Washington waxay sidoo kale ka saartay Ugandha ka faa’iidaystayaasha Fursadaha Kobaca Afrika (AGOA) kaas oo siinaya waddamada Saxaraha ka hooseeya ee Afrika inay si cashuur la’aan ah u galaan suuqyada Maraykanka.

Maraykanka 17ka Agoosto 2024 Haddii mar kale loo doorto madaxweyne, Donald Trump wuxuu ballan qaaday inuu samayn doono masaafurin ballaaran dadka an ogolaansho sharci ah ku joogaan Mareykanka.

Ololahiisa ayaa bixiyey jawaabo kala duwan oo ku saabsan qorshaha saarida, ninka uu ku xigeenkiisa u magaacabay JD Vance, ayaa bixiyey hal tiro intii uu ku jiray waraysi uu todobaadkan siiyey warbaainta ABC.

“Aan ku bilowno hal milyan,” ayuu yiri, taasi waa meesha Kamala Harris ay ku guuldaraysatay, kadibna halkaas ayaan ka dhaqaaqi karnaa,” ayuu yiri Trump.

Laakiin xitaa isku soo baxyada ololaha Trump iyo madalada ay ka hadlaan waxaa ka muuqdo calaamo laga akhrin karo “musaafurin tiro badan ah.”

Khubarradu waxay sheegayaan inay jiraan caqabado sharaci iyo caqabado kale oo la taaban karo oo ay wajihi kraan masaafurinta dad badan.

Tirakoobkii ugu dambeeyay ee ka soo baxay Waaxda Amniga Gudaha iyo Cilmi baarista Pew, ayaa tilmaamaya in ay jiraan ku dhawaad 11 milyan oo muhaajiriin sharci darro ah oo hadda ku nool Mareykanka, tiradaas oo ku sugan dalkaas tan iyo 2005tii.

Kororka ba’an ee masaafurinta waxay u badan tahay inay keenayso balaarin lagu sameeyo nidaamka maxkamada socdaalka, taas oo ay hareeyaan dib u dhacyo.

Inta badan dadka soogalootiga ah ee horeyba u joogay dalka waxay galaan nidaamka masaafurinta iyagoo aan la kulmin wakiilada Socdaalka iyo Dhaqangelinta Kastamka, laakiin waxay soo maraan sharci fulinta maxalliga ah.

Bakool 17ka Agoosto 2024 Ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed ayaa maanta howlgallo culus oo ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab ka sameeyay qaybo kamid ah gobolka Bakool ee dowlad goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Howlgalladan oo laga gaaray natiijo wax ku ool ah ayaa waxaa si gaar ah u fuliyay guutada 9-aad qeybta 60-aad, kuwaas oo beegsaday goobo ay ku sugnaayeen Al-Shabaab.

Abaanduulaha guutada 9-aad qeybta 60-aad dhamme Cilmi Aadan Isaaq oo la hadlay warbaahinta dowladda ayaa sheegay in ujeedka howlgalladan uu ahaa furista wadada isku xirta magaalooyinka Xudur iyo Qurac Joome oo inta badan ay ku sugnaayeen Al-Shabaab.

Dhamme Cilmi Aadan Isaaq ayaa shaaca ka qaaday in ciidamada dowladda ee howlgalka sameeyay ay cagta mariyeen goobo badan oo ay ku jiraan jidgooyooyin ay kooxda ku lahayd halkaasi.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray inay sii wadi doonaan howlgalladooda, isla markaana ay Al-Shabaab ka xoreyn doonaan aagga degmada Xudur.

Waddada dheer ee xiriirisa Xudur iyo Qurac Joome ayaa ah wado muhiim ah oo mudo dheer u xirneyd kooxda oo go’doon gelisay deegaanada ku yaalla halkaasi.

Dhinaca kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaasi ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Gobollada Baay iyo Bakool ayaa waxaa haatan ka socda guluf dagaal oo ka dhan ah maleeshiyada Al-Shabaab, kaas oo ay iska kaashanayaan dowladda dhexe iyo Koonfur Galbeed.

Puntland 17ka Agoosto 2024  Ciidamada ammaanka ee Puntland ayaa saaka dil toogasho ah ku fuliyay 10 xubnood oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo horay loogu riday xukuno dil ah.

Ragga la toogtay ayaa ahaa shabakado isku xirn oo ka tirsanaa kooxaha Al-Shabaab, kuwaas oo ay horay gacanta ugu soo dhigeen ciidamada ammaanka Puntland.

“Maanta magaalada Gaalkacayo waxaa lagu fuliyey xukun dil ah 10 ka tirsan argagixisada Al-Shabaab, kuwaas oo horey maxkamadda sare ee ciidamada ay ku xukuntay dil, kadib markii lagu helay inay geysteen dilal magaalada Gaalkacayo” ayaa lagu yiri qoraal kooban oo kasoo baxay taliska ciidamada Booliska Puntland.

Toogashada oo dhacday abaare sideedii subaxnimo ee saaka ayaa ka dhacday waqooyiga magaalada  Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug, ayada oo warbaahinta loo soo bandhigay sawirrada xubnaha la toogtay oo ku xiran tiirka toogashada.

Dhammaan ragga la toogtay ayaa lag helay Al-Shabaabnimo iyo inay weeraro ka gaysteen magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug.

Fulinta xukunkan toogashada ah ayaa waxaa si aad ah u baahiyay warbaahinta, ayada oo laga hadal hayo baraha bulshada, maadaama ay hal mar toogashada lagu fuliyay 10 nin oo ka wada tirsanaa kooxda Al-Shabaab, inkastoo horay sidaan oo kale Puntland toogasho wadareed ugu fulisay xubno ka tirsanaa kooxaha Al-Shabaab iyo Daacish.

Toogashadan  waxa ay kusoo aaday maalmo uun kadib markii xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab ay ka baxsadeen xabsi ku yaalla waqooyiga magaalada Gaalkacyo oo ay maamushu Puntland, waxaana ku jiray xubnaha baxsaday kuwo ku xukunaa toogasho.

Muqdisho 17ka Agoosto 2024 Xildhibaano ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya ayaa maanta mooshin culus oo deg-deg ah u gudbiyay guddoonka sare ee Golaha Shacabka, kaas oo ku saabsan cabashada ka dhalatay canshuurta cusub ee ay soo rogtay dowladda.

In ka badan 10 xildhibaan ayaa saxiixay mooshinkan oo ay ku dalbanayaan in ajendaha kulankooda maanta lagu soo daro arrinta canshuuraha iibka iyo cabashada taagan.

Xildhibaan Cabdirashiid Jilley oo kamid ah xildhibaannada gudbiyay mooshinka ayaa sharxay ujeedkooda iyo waxa ku saabsan yahay mooshinka.

“Waxaan soo jeedineynaa in ajendaha lagu daro in wax la’iska waydiiyo canshuuraha laga cowday iyo xal u raadinta cabashada ganacsatada iyo shacabka” ayuu yiri xildhibaan Cabdirashiid Jilley oo kamid ah xildhibaannada gudbiyay mooshinka.

Sidoo kale xildhibaan Garaad oo kamid ah baarlamaanka Soomaaliya ayaa sheegay in mooshinkan ay ku garab istaagaan shacabka, maadaama ay ka cabanayaan canshuuraha cusub ee ay soo rogtay wasaaradda maaliyadda xukuumadda Soomaliya.

“Arrintaan waa arrin dareen bulsho dareenka bulshana wa metalaad dhab ah waxaan filaayaa buuqa ka taagan gobolka Banaadir ee arrimaha ganacsiga quseeya inay tahay arrimo aad dhaliishooda u leh” ayuu isna yiri Xildhibaan Garaad oo kamid ah Golaha.

Tallaabadan ayaa kusoo aadeyso, iyada oo Khamiistii dowladda federaalka Soomaaliya ay ku dhowaaqday in maalinta Axadda ee taariikhdu ku beegan tahay 18/08/2024 ay bilaabaneyso inay dowladda si toos ah u jarato canshuurta iibka.

Canshuurtan oo dhan 5% ayey sheegtay dowladda inay kala baxeyso koontooyinka ganacsi, isla marka uu macluumka uu bixiyo adeega uu iibsanayo, ayada oo lacagta canshuurta iibka lagu dalacayo muwaadiniinta.

Si kastaba, arrimahan aya kusoo beegmaya xilli ay weli dowladda iyo ganacsatada isku fahmi la’yihiin canshuurtan jarashadeeda loo marayo koontooyinkooda ganacsi, taas oo dhinaca kalena culeys horleh ku ah bulshada caasimadda ee aan helin adeeg dowladeed.

WARARKA MAANTA 15ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday in la baaro kiiskii Marxuumad Ikraam Taxaliil, Xildhibaan Aamino iyo dad farabadan oo la dilay> Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah> Maxaase loo beddelay dastuurka dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Maxayse madaxdii hore ugu digeen Dowladda Soomaaliya> Meeqo dowladooda ayaa ka dhex jira #Soomaaliya? Yaa raba inuu burburiyo dowlad gobaleedyada dalka ka dhex jira Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso!

Japan 15ka Agoosto 2024 Ra’iisul-wasaaraha Japan Fumio Kishida ayaa Arbacadii sheegay inuu xilka ka degi doono bisha soo socota, isaga oo eersaday fadeexooyin siyaasadeed iyo sare u kaca maciishada ee Japan oo cirka ku jirtay muddadi saddexda sano ee uu xilka hayay.

Ku dhawaaqista lama filaanka aheyd ee Kishida, ee ah in uusan u tartami doonin doorashada hoggaanka xisbigiisa ee bisha September, ayaa waddada u xaartay in Japan ay yeelan doonto ra’isulwasaare cusub.

Kishida ayaa loo doortay hogaamiyaha xisbiga talada haya ee Liberal Democratic Party kaddibna noqday ra’isul-wasaaraha dalka sannadki 2021. Qofki ku soo baxa xilka hogaamiyaha xisbiga ayaana noqon doona ra’iuslwasaaraha soo socda ee Japan

Wasiirki hore ee gaashaandhiga Shigeru Ishiba oo markiiba shaaciyay in uu diyaar u yahay hogaanka sare ee Japan, haddii uu helo kalsoonida xisbiga talada haya.

Waxaa sidoo kale xilka ra’isulwasaaraha isu soo taagay, wasiirka arrimaha dibadda Japan haweeneyda la yiraahdo Yoko Kamikawa, wasiirka arrimaha dijitalka Taro Kono, iyo wasiirki hore ee deegaanka Shinjiro Koizumi.

VOA

Muqdisho 15ka Agoosto 2024 Dowladaha Soomaaliya iyo Masar ayaa maanta magaalada Qaahira ee Caasimadda dalkaas ku kala saxiixday heshiiska Iskaashiga Difaaca iyo Amniga, kadib shir muhiim ah oo dhexmaray labada madaxweyne iyo wasiiro ka kala socday labada dowladood. Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud iyo dhigiisa Masar Cabdifatax El- sisi ayaa si wadajir ah u xaqiijiyay in heshiiska iskaashiga difaaca iyo amniga labada dal uu yahay talaabo muhiim ah oo kor loogu qaadayo amniga iyo xasilloonida gobolka.

“Heshiiskan cusub ee difaaca ayaa waxa uu dhabbaha u xaari doonaa iskaashi dhow oo ay yeelan doona wasaaradaha difaaca iyo amniga labada dal, waxaana lagu balamay in la fuliyo qorsheyaal wadajir ah oo lagu xoojinayo awoodda difaaca iyo amniga ee Soomaaliya” ataa lagu yiri qoraal kasoo baxay Madaxtooyada Soomaaliya. Dhinaca kale Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa uga mahadceliyay dowladda Masar sida cad oo ay uga hortimid damaca Itoobiya ay ku dooneyso qeyb ka mid ah biyaha iyo dhulka Soomaaliya.

“Xiriirka Soomaaliya iyo Masar waa mid adag oo iskaashi walaaltinimo, waxaana ku amaanayaa Dowladda Masar mowqifka cad ee ay ka istaagtay fara-galinta Itoobiya ee madax-bannaanida dhuleed iyo midnimada Jamhuuriyadda Soomaaliya” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Ugu dambeyntii heshiiskaan ay maanta kala saxiixdeen Soomaaliya iyo Masar ayaa kusoo aadaya, iyadoo shalay lays ku mari waayay wadahadaladii magaalada Ankara uga socday Soomaaliya iyo Itoobiya ee la xariiray heshiiskii ee Itoobiya la gashay Somaliland bilowgii sanadkaan.

Jabuuti 15ka Agoosto 2024 Wasiirka arrimaha dibadda dalka Jamhuuriyadda Jabuuti, Maxamuud Cali Yuusuf ayaa markii ugu horreysay si faah-faahsan uga hadlay arrimo ku aadan xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya iyo wada-hadallada hadda u bilowday.

Maxamuud Cali Yuusuf ayaa shaaciyay xog cusub oo ku aadan wada-hadallada u socda Addis Ababa iyo Muqdisho, wuxuuna sheegay in dowladdiisa ay horay isugu deyday inay dhex-dhexaadiso labada dhinac, balse aysan dhicin isaga oo sababta ka gaabsaday.

Sidoo kale wuxuu rajo xumo ka muujiyay wada-hadallada Ankara ee markii labaad fashilka kusoo dhammaaday, wuxuuna xusay in aanu Turkuga ku guuleysan doonin xalinta xiisadda ka dhalatay heshiiska badda, sida uu hadalka u dhigay.

Wasiirka arrimaha dibadda Jabuuti ayaa carabka ku adkeeyay in xalka uu ku imaan karo in mid kamid ah labada dowladood ee is haya ay ka tanaasusho mowqifkeeda.

“Waxaan isku-daynay in aan wadahadal u qabno Soomaaliya iyo Itoobiya balse ma dhicin mana sheegayo sababta. Turkiga isagana kuma guuleysan doono. Xalka waxa uu ku jiraa in labada dal midkood uu ka tanaasulo mowqifkiisa” ayuu yiri wasiirku.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo shalay lagu kala tegay shirkii Ankara ee u dhexeeyay Soomaaliya iyo Itoobiya, kaas oo soo idlaaday natiijo la’aan, waxaase lagu ballamay in mar kale lagu isugu yimaado wareeg 3-aad oo dhacaya bisha soo socota.Sida ay ogaatay Caasimada Online, dhinacyada ayaa isku mari waayey qodobo ay kamid yihiin soo afjarida is-afgaradkii Somaliland iyo waxa xigga, iyada oo dowladda federaalka Soomaaliya ay ku adkeysatay mowqifkeeda ku aadan damaca Itoobiya ee badda.

Wasiirka Arrimaha Dibedda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Soomaaliya Mudane Axmed Macallin Fiqi oo hoggaaminayay wafdiga dowladda federaalka ee wada-hadalladaasi ayaa sheegay in Soomaaliya ay caddeysay mowqifkeeda ku aadan dhowrista qaranimada iyo madaxbanaanida dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya oo uu Wasiirku ku tilmaamay lama taabtaan.

Muqdisho 15ka Agoosto 2024 Madaxweynaha dowlad-gboleedka HirShabelle Cali Guudlaawe ayaa maanta qaaday tallaabo muhiim ah, isaggoo guddoomiyey shir loogu gurmanayo ganacsatadii ku hanti beelay dabkii ka kacay suuqa magaalada Jowhar ee xarunta maamulkaas.

Kulankaan ayaa waxaa goobjoog ka ahaa madaxweyne ku-xigeenka HirShabelle Yuusuf Dabageed, guddoomiyaha hay’adda SODMA Maxamuud Macalin, waxaana Warbixino looga dhageystay wasiirada arrimaha guddaha, ganacsiga, gargaarka iyo sidoo kale guddiga ganacsatada dhibka gaaray.

Guddoomiyaha hay’adda maareynta masiibooyinka qaranka ee (SODMA) Maxamuud Macalin ayaa kulankaan ka sheegay sababta ay u yimaadeen magalaada Jowhar inay tahay uruurinta xogta musiibadii dhacday iyo qaabkii loo sameyn lahaa gurmad loo dhanyahay.

Madaxweyne Cali Guudlaawe oo goobta ka hadlay ayaa sheegay dadka ku ganacsanayay suuqa hanti-wadaag ay soo gaartay dhibaato weyn oo ay ku ceytoobeen dabkii ka kacay suuqa.

“Dadkii ku hanti beelay suuqa Hanti-wadaag ee magaalada Jowhar, hadda waa ceyr aan waxba heysan, anaga iyo hay’adda SODMA waxaan u istaagnay in si deg-deg ah loogu gurmado dadkaas, sidoo kale waxaana dalbaneynaa in la garab istaago dadka masaakiinta ah ee ku hanti beelay musiibada,” ayuu yiri madaxweynaha HirShabelle Cali Guudlaawe.

Dhinaca kale, guddoomiyaha SODMA iyo wafdiga uu horkacayo ayaa booqday suuqa Hanti-wadaag, wuxuuna soo indho-indheeyay baaxada dabkii baabi’iyay hantida ganacsatada suuqaasi, oo uu saameyn ballaaran kasoo gaaray.

Guddoomiyaha ayaa sidoo klae suuqa kula kulmay qaar kamid ah ganacsatadii ku hantibeelay dabkaas, oo la sheegay inuu sababay in ay baa ba’aan 500 oo goobo ganacsi ah.

Muqdisho 15ka Agoosto 2024 Madaxweynaha hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa qoraal ka soo saaray dhibaatada heysata dhalinyarada ku shaqeysata Mooto Bajaaj-ta ee ka howlgasha Muqdisho.

Farmaajo ayaa sheegay in dhalinyaradaas oo banaanbaxyo ka dhigeysay Muqdisho labadii maalmood ee lasoo dhaafay ay mudan yihiin in la garab istaago.

“Dhallinyarada Soomaaliyeed ee aaminay dalkooda, kuna shaqeynaya duruufaha adag, gaar ahaan xoogsatada Bajaajka, waxay mudan yihiin garab istaag iyo in laga fududeeyo culaysyada iyo canshuuraha ay ka cabanayaan,” ayuu yiri Farmaajo

Sidoo kale, Madaxweyne hore Farmaajo wuxuu sheegay in ciidamada dowladda ay rasaas u adeegsadeen dhalinyaradaas, isla markaana ay jiraan qaar dhaawacyo loo geystay, isagoo taasi ku tilmaamay wax laga xumaado oo niyad jebinaya dhalinyaradaan dalkooda ka shaqeysta.

“Dhibaatada iyo dhaawacyada maanta loo gaystay xilli ay Muqdisho si nabad ah ugu soo bandhigayeen cabashadooda waa mid aan la aqbali karin oo niyad jab ku noqonaysa hammiga dhallinyarada Soomaaliyeed ee u istaagay dib u dhiska dalkooda,” ayuu Farmaajo qoraalkiisa ku yiri.

Madaxweynihii hore ee dalka, wuxuu dalbaday in loo gurmado dhalinyarada lagu dhaawacay rasaastii ciidamada qaranka, sidoo kale dowladda ayuu ugu baaqay inay mudnaan gaar ah siiso cabashada ka soo yeertay dhalinyarada.

“Alle waxaan ka baryayaa in uu u booga dhayo dhallinyaradeenna ku dhaawacmay rasaasta maanta lagu wajahay cabashadooda, waxaanna ugu baaqayaa Hay’adaha Dowladda in ay mudnaan siiyaan daryeelka caafimaad ee dhallinyaradan oo nolol-maalmeedkoodu ku tiirsanaa xoogsigooda maalin laha ah,” ayuu yiri.

Maxamed Cabdullahi Farmaajo oo intii uu xukunka joogay dhegaha ka fureystay dadka reer Muqdisho oo duruufo adag soo maray ayaa hadda hadalkiisa loo arkaa ‘kaar ku xogasho.’

Muqdisho 15ka Agoosto 2024Horjoogihii kooxda Al-Shabaab ugu magacownaa waxa ay ugu yeeraan Xisbada ama Jamhadaha ayaa xalay geeriyooday, sida ilo wareedyo xog-ogaal ah ay u xaqiijiyeen Caasimada Online.

Ninkaas oo ahaa caan, kana soo jeeday degmada Cadaado ee gobolka Galgaduud waxaa lagu magacaabi jiray Xasan Caweer Cali Mataan.

Horjooge Xasan Caweer ayaa u geeriyooday xanuun muddo ka hayey wadnaha, waxayna saameyntaan ka soo gaartay dhaawac ay horay ugu geysteen ciidanka Qaranka.

Xasan Caweer Cali Mataan ayaa Al-Shabaab ka tirsanaa dhowr iyo tobankii sano ee lasoo dhaafay, wuxuuna caan ka ahaa gobollada dhexe, gaar ahaan Mudug iyo Galgaduud oo uu kasoo jeedo.

Wuxuu ka dhashay beesha Saleebaan ee Habargidir, qof kasta oo reer Cadaado ama deegaanada kale ee Galmudug ku nool waa yaqaan ninkaan, wuxuuna ahaa nin dadka uu yaqaan soo waca oo u hanjaba.

Xoolo baad ah ayuu ka qaada jiray dadka ka cabsada hanjabaadiisa, mararka qaarka wuxuu dadka u dhigi jiray dabino ay Shabaab ku dilayaan, maadaama uu kooxda ka ahaa horjooge weyn, waa ninkii Xarardheere geeyey Odayaashii Saleebaan ee markii dambe dowladda u soo gacan galay, kuwaas oo la maxkamadeeyey xabsina lagu xukumay.

Horjooge Xasan Caweer oo muddooyinkaan xanuunsanaa sida xogtaani ay sheegeyso ayaa mar si dhuumaaleysi ah lagu geeyey Hargeysa, halkaas oo lagu soo daweeyey, kadibna waxaa la geeyey degmada Jilib ee gobolka Jubbada Dhexe.

Ugu dambeyntii xalay ayuu horjooge Xasan Caweer u geeriyooday xanuunkii ka hayey wadnaha ee ilaa Hargeysa loo geeyey, waxaana maanta aad u farxay qof kasta oo yaqiinay ninkaas oo ahaa mid dhib badan oo beegsada qof kasta oo uu yaqaano.

Muqdisho 15ka Agoosto 2024 Wasaaradda Gaadiidka Soomaaliya oo ka soo jawaabtay cabashada dhalinyarada ku shaqeysata Mooto Bajaaj-ta ee ka howlgasha magaalada Muqdisho ayaa dafirtay eedeymaha ay soo jeediyeen.

Bajaaj-leyda Muqdisho ayaa labo maalmood ku jiray banaanbaxyo ay uga cabanayaan lacago xad dhaaf ah oo ay sheegeen in lagu soo rogay, kuwaas oo lagu sameynayo Leesinka ama ogolaanshaha dowladda ee gaadiid wadista, kaas oo ay sheegeen in qiimihiisu gaaray $300.

Agaasimaha guud ee wasaaradda gaadiidka iyo duulista hawada ee XFS Bashiir Macalin Cali oo la hadlay Dalsan ayaa waxaba kama jiraan ku tilmaamay lacagaha ay sheegeen in lagu soo kordhiyey dhalinyarada ku shaqeysata Mooto Bajaaj-ta.

“Dhalinyaro Leesinku waa $41.5, waxaana qaada wasaaradda Maaliyadda ee wasaaradda gaadiidka ma qaado, ma jirto meel la inku weydii karo lacag intaas ka badan, qofkii dhiibana waa dambiile,” ayuu yiri Agaasimaha guud ee wasaaradda gaadiidka XFS.

Agaasimaha ayaa dhalinyarada Bajaaj-ta ku shaqeysata ka balan qaaday in ciddii lacag intaas ka badan weydiisa ay talaabo ka qaadi doonto dowladdu, hadalkaan ayaa ku soo aadaya iyadoo dhalinyaradu ay sheegeen in Leesinka gaadiidka lagu wado uu qiimihiisu gaaray $300, balse Agaasimaha Wasaaradda Gaadiidka ayaa beeniyey taas.

“Waxaan ognahay in bil kasta qof kasta oo Bajaaj wata bishii laga qaado 15 doollar, waxaana qaada maamulka gobolka Banaadir ee wax dowladda federaalka ama wasaaradda gaadiidka quseeya maaha, sidoo kale ma ogin meel lacago ganaax ah looga qaado Bajaaj-leyda, sharcina maaha hadey jirto,” ayuu hadalkiisa ku sii daray.

Sidoo kale agaasimaha guud ee wasaaradda gaadiidka wuxuu sheegay in habayaraatee wax lacag ah aysan ka qaadin gaadiidleyda dhamaan, sidoo kalena aysan jirin cid u soo dacwootay wasaaradda.

“Gadiidleyda oo dhalinyarada mooto Bajaaj-ta ay ugu horeeyaan waxaan ka codsaneynaa inay nala wadaagaan cidda ka dalbatay inay bixiyaan $300 cadeeya meesha aad hadalkaas ka keenteen,” ayuu yiri Agaasime Bashiir Macalin.

WARARKA MAANTA 14ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” ka qarinayaa shacabka Soomaaliyeed? Meeqo lacag ah ayaa lagu laaluushay Madaxweynihii hore Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo “Been-Hawaas” oo 4 dekkad u saxiixay #Ethiopia? Yaa badda u saxiibay inay #Kenya xoog ku qaadato dhul baddeed Soomaaliyeed Madaxweyne hore Mudane Shiikh Shariif “Dhaban-Munaafaq”? Maxay ka wada siman yihiin 3dan madaxweyne ee #Soomaaliya madaxda u soo noqday waa khaa’inul waddan beenaalayaal ah? Maxayse labada aqal u wadashaqayn karin? Maxayse Dowladda Soomaaliya u cayrin weysay Safiirka Ethiopia u jooga #Soomaaliya haddii ay #Ethiopia caddaystay inay xoog ku qaadan doonto badda Soomaaliya ayadoo ka soo baqday Eritrea?  Ha Wiqleyso!

Muqdisho 14ka Agoosto 2024 Afhayeenka maamulka gobolka Banaadir Mudane Saalax Xasan Cumar (Saalax Carab) oo maanta shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa ka warbixiyay dad qaba xanuuno halis ah oo ay soo xirtay Dowladda Hoose ee Xamar, kuwaas oo ka dhex shaqeynayay bulshada Soomaaliyeed.

Saalax Carab ayaa sheegay in waaxda Fayo-dhowrka Dowladda Hoose ay ku guuleysatay inay soo qabteen dad kor u dhaafaya 300 qof oo laga helay cudurada faafa ee halist ah, sida HIV iyo sidoo kale Hepatitis B iyo C, waxayna isugu jiraan dadkaas Soomaali iyo Ajaaniib.

“Hay’adaha u xil-saarnaa hubinta iyo fayo-dhowrka ee dowladda Hoose Xamar waxay ku guuleysteen inay qabtaan dad qaba cudurada faafa HIV iyo Hepatitis B iyo C, kuwaas oo qaarkood si ogaal ah uga shaqeynayay goobaha ay isugu yimaadaan bulshada, qaarkoodna iyaga oo aan ogeyn u adeegaya bulshada, taasi oo halis ku ah bad-qabka muwaadinka Soomaaliyeed” ayuu yiri afhayeenka maamulka gobolka Banaadir.

Ugu dambeyn wuxuu digniin culus u diray ganacsatada, wuxuuna sheegay in laga rabo inay qaataan shahaadada caafimaadka, sidoo kale shaqaalaha ayaa la faray inay iyaguna qaataan card-ka caafimaadka ee Dowladda Hoose ee Xamar.

Qaahira 14ka Agoosto 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi l uu hoggaaminayo ayaa maanta gaaray magaalada Qaahira ee dalka Masar.

Safarkan ayaa ku salaysan martiqaad rasmi ah oo Madaxweyne Xasan Sheekh uu ka helay walaalkiis Cabdulfataax Al-siisi si ay uga wada-hadlaan xoojinta xiriirka taariikhiga ah ee Labada dal, iskaashiga difaaca iyo amniga Soomaaliya iyo Masar, danaha wadajirka ah iyo xaaladda gobolka.

Inta lagu guda jiro booqashadan, wafdiga dowladda Soomaaliya ee uu hoggaaminayo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kulamo muhiim ah la yeelan doona Madaxweynaha dalka Masar, Mudane Cabdulfataax Al-Siisi iyo mas’uuliyiin kale oo sar-sare oo ka tirsan dawladda Masar.

Booqashadan ayaa muujinaysa muhiimadda uu Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud siinayo horumarinta xiriirka Soomaaliya iyo Masar, iyo in labada dal ay guda galaan fulinta iskaashiga dhanka amniga iyo difaaca, si loo wajaho khataraha argagixisada iyo duruufaha gobolka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa safarkaan uga yimid dalka Rwanda oo uu kaga qeyb galay caleemo-saarka Madaxweynaha dalka Paul Kagame oo mar kale dib loo doortay.

Madaxweyne Xasan iyo dhiggiisa Paul Kagame ayaa ka wada hadlay xiriirka laba geesoodka ah iyaga adkeeyay doorka muhiimka ah ee iskaashiga gobolka uu ka qaadan karo wax ka qabashada caqabadaha iyo la dagaallanka argagixisada.

Madaxweyne Paul Kagame ayaa dowladda Federaalka Soomaaliya ku bogaadiyey  horumarka ay ka gaartay dhinacyada, amniga, diblomaasiyadda iyo dhaqaalaha, waxa uuna ballan qaaday in Rwanda ay taageeri doonto dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed.

Safarka kale ee Xasan Sheekh uu ku tegay Qaahira ayaa ku soo aadaya iyadoo Ankara ay ka socdeen wadahadallo in la is hor fariisto ay adkaatay oo u dhaxeeya Soomaaliya iyo Itoobiya, xiriirka Soomaaliya iyo Masar ayey khatar u aragtaa Itoobiya, maadaama danaha ay u heshiinayaa labadaan dal ay ugu horeyso cadaawadda Itoobiya.

Ankara 14ka Agoosto 2024 Wasiirka Arrimaha Dibedda Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi oo hogaaminaya ergada Soomaaliya ku meteleysay wadahadallada Itoobiya ee ka bilowday Turkiga ayaa galabta jeediyey Khudbad uu kaga hadlay qodobadii ay ka wadahadleen Soomaaliya iyo Itoobiya, Septemer ku balansan kulan kale oo 3-aad.

Hoos ka aqriso khudbadii Wasiir Fiqi oo Tarjuman:

Dowladda Federaalka Soomaaliya waxay u soo jeedinaysaa mahadcelin ballaaran Jamhuuriyadda Turkiga oo martigelisay wareegga labaad ee wadahadalada Soomaaliya iyo Itoobiya ee ka dhacay Ankara.

Waxaan ku ammaaneynaa taageerada joogtada ah iyo sida daacadda ah ee Turkiga uga go’an tahay in la dhiirrigeliyo nabadda iyo xasilloonida gobolka.

Waxaan u mahadcelineynaa Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Turkiga, iyo dadaallada dawladdiisa ee ay ku go’aansadeen in ay horumariyaan xasilloonida gobolka.

Wadahadalkan wareeggiisa labaad waxaa laga gaaray horumar.

Soomaaliya waxay si adag uga go’an tahay ilaalinta madax bannaanideeda, midnimadeeda iyo wadajirka dhulkeeda.

Madaama aan isku diyaarinayno wareegga saddexaad ee wadahadalada, waxaan ku rajo weynahay in dadaalkeenna uu ku dhammaan doono go’aan kama dambays ah.

Dowladda Federaalka Soomaaliya weli waa ka go’an tahay in la gaaro natiijo nabadeed oo faa’iido wadaag ah, iyadoo la raacayo sharciga caalamiga ah iyo Heshiiska Qaramada Midoobay ee Sharciga Badda, si loo ilaaliyo karaamada iyo kheyraadka shacabka Soomaaliyeed.

Waxaan u mahadcelinaynaa Mudane Hakan Fidan, Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Jamhuuriyadda Turkiga, doorka muhiimka ah ee uu ku lahaa dhexdhexaadinta wadahadaladan, waxaanan diyaar u nahay inaan si dhow u wada shaqeyno, si xal loogu helo xiisadaha gobolka.

Aad ayaad u mahadsan tihiin.

Maraykanka  14ka Agoosto 2024 Donald Trump ayaa ka hadlay soo galootiga sharci darrada ah iyo isku dayga dil ee isaga ka dhanka ah mar uu wada hadal shucuur ka muuqatay uu kula yeeshay Barta X Elon Musk.

Mr Trump ayaa mar kale sheegay in uu qaadi doono masaafurkii ugu ballaarnaa ee taariikhda Mareykanka haddii uu madaxweyne noqdo bisha November.

Madaxwaynihii hore ee Mareykanka Trump ayaa u sheegay Musk in markii uu madaxweynaha ahaa uu dhisay boqolaal mayl oo darbi ah si uu u ilaaliyo xudduudda koonfureed.

Trump ayaa u muuqday inuu u weecday arrinta socdaalka, mid ka mid ah arrimihiisii ​​ololaha ee ugu muhiimsanaa ee ka caawiyay in uu ku guuleysto doorashadii 2016-kii.

Musharaxa xisbiga Jamhuuriga ayaa ku andacoonaya isaga oo aan soo bandhigin cadaymo muujinaya in soogalootiga ay ku imaanayaan “si waali ah” ayna ka kala imaanayaan dhammaan caalamka dafihiisa.

“Waxaa jira malaayiin qof oo imanaya bil gudaheed, waxay iska dhigaysaa sidii inay wax samaynayso,” ayuu yiri, isaga oo ka hadlaya Kamala Harris. Waxa uu ku andacoonayaa in ay jiraan 20 milyan oo muhaajiriin sharci-darro ah oo ku sugan Mareykanka.

Waxaa uu Trump sheegay in dadka si sharci darada ah ku soo galaya Mareykanka ay qarakood yihiin dad dambiilayal ah sida uu hadalka ud higay.

Suurtagal maaha in si sax ah loo ogaado tirada soogalootiga sharci darrada uga soo galay Maraykanka xadka koonfureed intii lagu jiray wakhtigii Madaxweyne Biden ee xafiiska, laakiin xogta rasmiga ah ayaa muujinaysa tiro ka yar intii uu Trump sheegay.

Waxaa jiray 10.5 milyan oo muhaajiriin sharci darro ah oo ay la kulmeen saraakiisha fulinta ee Maraykanka, iyada oo in ka badan 8 milyan oo ka mid ah ay ka gudbeen xadka koonfureed.

Waxaa xusid mudan in ay dhici karto in lala kulmo isla qof isku dayaya in uu ka gudbo xadka dhowr jeer.

Tani waa koror weyn oo guud ahaan afartii sano ee Donald Trump, sidoo kale waa tiradii ugu sareysay ee laga diiwaan geliyo maamul kasta oo Mareykan ah.

Tan iyo markii Biden uu soo saaray xeerar horraantii bishii June ee xaddidayay xuquuqda dadka ka soo gudbaya xuduudda si ay magangelyo u codsadaan, tirada dadka lagu soo qabtay iyaga oo si sharci darro ah uga soo gudbaya xadka koonfureed aad ayay hoos ugu dhacday.

Ciidamada Ilaalada Xuduudaha ee Maraykanka ayaa ku dhawaad ​​57,000 oo soo galooti ah ka qabtay xadka bishii july – taasi oo ahaa tiradii ugu hooseeyay ee la diiwaan geliyo tan iyo Sebtembar 2020.

Tirada ayaa aad hoos ugu dhacday bishii December, markaasoo ku dhawaad ​​250,000 oo muhaajiriin ah lagu qabtay iyaga oo ka gudbaya xadka.

Trump ayaa hadalka ka sheegay Wareysiga oo laga sii daayay barta X, waxaana marti galiyay milkiilaha X Elon Musk.

Maalqabeenka ugu taajirsan adduunka ayaa taageeray Trump inuu noqdo madaxweyne wuxuuna ka qeyb qaatay dadaallo dhaqaale loogu uruurinayey xisbiga Jamhuuriga.

Waxay ku soo beegmaysaa iyadoo Kamala Harris, oo Trump kula loolamaysa Aqalka Cad, ay mowjad xamaasad leh ka waday warbaahinta Mareykanka.

Tan iyo markii Joe Biden uu ka degay xilka musharraxa Dimuqraadiga, Harris waxay qabatay isu soo baxyo waaweyn oo xiriir ah oo waxaana barbar taagnaa Tim Walz oo ay us oo xulatay xigeen in uu u noqdo.

Iyadoo wax ka yar saddex bilood ay ka harsan tahay doorashada 5 November, labada musharax ayaa waxay isku dayayaan inay qeexaan ololahooda doorashada.

Warbixintan waxaa qeybo kamid ah laga oo xigtay BBC.

WARARKA MAANTA 13ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuusp-Fooxiye” u amray in Xafiiska Laanta Socdaalka laga furo Lascaanood #KhaatumoState? Maxuu Raysal wasaare hore khaa’inul waddan Mudane Cumar Cabdirashiid Cali “Xal-weyste” ka yiri heshiiska badda ee #Somaliland Iyo #Ethiopia balse maxuuse #Kenya ugu saxiixay badda #Soomaaliya?  Maxaase ka soo baxay wadahadalkii #Soomaaliya Iyo #Ethiopia #Ankara? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Iyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuu kashifay Afhayeenka Gobalka Banaadir? Yaa runta ka qarin kara Ummadda Soomaaliyeed?  Ha Wiqleyso!

KhaatumoState 13ka Agoosto 2024 Waxaa maanta magaalada Laascaanood ee xarunta gobolka Sool laga daahfuray Xafiiskii 8-aad ee Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliya oo ku yeelanayso magaaladda Laascaanood. Xaruntaan ayaa loogu adeegi doona dadka ku nool deegaanada SSC Khaatumo oo ay dowlada Fedaraalka u aqoonsatay maamul ku meel gaar ah.

Munaasabada lagu daahfuraayay xaruntaan waxaa ka qeyb galay oo xariga ka jaray hoggaamiyaha maamulka SSC Khaatumo Cabdiqaadir Axmed Aw Cali, isagoona ka mahadceliyay xarunta Xafiiskaan maanta laga hirgaliyay Laascaanood.

Hoggaamiye Cabduqaadir Firdhiye ayaa sheegay in dadka reer Khaatumo ay si weyn ugu baahi qabeen iney helaan adeegga Baasaboor bixinta oo markii hore ay u doonan jireen meelo ka baxsan deegaanada SSC Khaatumo.

Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyada Soomaaliya ayaa dhankeeda sheegtay iney xooga saarayso sidii Muwaadiniinta Soomaaliyeed meel kasta oo ay ku sugan yihiin loogu geyn lahaa adeegyadda kala duwan ay bixiso hay’adda si loogu baajiyo qarashka iyo safarka dheer ee uga bixi lahaa helitaanka adeega baasaboorka.

UK 13ka Agoosto 2024  Raysal wasaarihii hore ee Soomaaliya, Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaarke ayaa bogaadiyay dadaalka Turkiga ee soo afjarida wuxuu ugu yeeray gardarada Itoobiya ee ku wajahan midnimada dhuleed ee Soomaaliya.

Raysal wasaare hore Cumar Cabdirashiid ayaa soo jeediyay in heshiis kasta oo lala galo Itoobiya uusan ku jirin ama soo jeedin in Itoobiya ay saldhig ciidan ka sameysato ama  xuquuq ka hesho dhul badeedka Soomaaliya.

Cumar Cabdirashiid ayaa ugu baaqay Dowladda Federaalka Soomaaliya inay raadisaa talo-bixin khubaro ah oo ku saabsan wada-hadallada haatan socda. 

Hadalka raysal wasaarihii hore ee Soomaaliya ayaa kusoo beegmaya, iyadoo maanta magaalada Ankara uu wadahadal uga socdo Soomaaliya iyo Ethiopia, iyadoo dowladda Turkiga oo dhex dhexaadinaysa ay doonayso in lasoo afjaro muranka labada dal.

Turkiga waxaa uu sheegay in muranka labada dal lagu soo afjari karo  in Ethiopia ay galaangal u yeelato biyaha Soomaaliya, iyadoo ixtiraamaysa madax bannaanida Soomaaliya.

Ankara 13ka Agoosto 2024 Taliyaha ugu sarreeya militariga Ukraine ayaa sheegay in ciidamadiisa ay hadda gacanta ku hayaan dhul gaaraya ilaa 1,000 kilomitir oo isku wareeg oo ka tirsan gobolka Kursk dalka Ruushka.

Waa marki ugu horreysay oo uu sarkaal ka tirsan militariga Ukraine uu si cad uga hadlo duullaanki kediska ahaa ee waji-gabaxa ku noqday Kremlin-ka.

Gen. Oleksandr Syrskyi ayaa muuqaal uu soo duubay ku sheegay, in dagaalka uu ka socdo dhammaan jiidaha hore, isla markaana ay ciidanka Ukraine ay hadda xaaladuhu gacanta ku hayaan.

Ku dhawaad hal todobaad kaddib weerarkaasi, ayay ciidamada Ruushka aysan wali bixinin jawaab.

Laakiin madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ayaa Isniintii sheegay, in weerarka Ukraine soo qaadday uu yahay isku day ay xukuumadda Kyiv ku dooneyso in ay ku hakiso duullaanka ciidanka Ruushka ee gobolka Donbas.

Wuxuu kaloo intaasi raaciyay in sidoo kale ay Ukraine ku rabto weerarkaasi in ay galangal weyn ku yeelato wadahadallada nabadda ee mustaqbalka, ee laga yaabo in ay wada yeeshaan Ruushka iyo Ukraine.

Arrintan ayaa weji cusub u yeelaysa dagaalka labada dal ee mudadda socday, kaasi oo uu ka dhashay khasaare xooggan oo isugu jira dhimasho iyo dhaawac iyo burbur horleh.

Muqdisho 13ka Agoosto 2024 Waxaa la shaaciyay in Masar ay u gudbisay codsi ah in ay ciidankeeda u soo dirto dalka Soomaaliya oo jaarka la ah Itoobiya, si ay qayb uga noqdaan qorshe nabad ilaalin ah.

Midowga Afrika ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in ay soo dhaweynayaan codsiga Masar ee ah in ciidamadooda ay u soo diraan Soomaaliya si ay ugu mid noqdaan kuwa nabad ilaalinta.

Ururka ayaa sheegay in marka lagu dhawaaqay in ciidamada Midowga Afrika ee Ku meel gaarka ah ee Soomaaliya ATMIS, lagu beddeli doono ciidamado cusub oo la yiraahdo howlgalka taageerada iyo xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya sanadka 20205-ka.

Shir ay dhawaan yeesheen Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee Midowga Afrika, Masar iyo Jabuuti ayay ku shaaciyeen inay u gudbiyeen codsi ah in ciidamadooda la geeyo Soomaaliya si ay u hoos yimaadaan ciidamadan cusub ee nabad ilaalinta ah.

Labada dal ayaa muujiyay rabitaankooda ah in ciidamadooda loo geeyo Soomaaliya howlo nabad ilaalin ah xilli dowladda Soomaaliya ay sheegtay in ciidamada Itoobiya ee ku sugan Soomaaliya ka baxaan dalka.

Haddii dalabkan Masar la xaqiijiyo, ATMIS-na waqtigeedi howlgaku dhammaanayo sanadka 2024-ka, waxay ka dhigan tahay in ciidamada Masar la geyn doono Soomaaliya bilowga sanadka 2025-ka.

Haddaba, maxaa Al-Sisi ciidamadiisa ugu dirayaa Bariga Afrika? Maxayse diritaanka ciidanka Masar ugu dhigan tahay Soomaaliya, Itoobiya iyo gobolka.

Labada dal ayaa muujiyay rabitaankooda ah in ciidamadooda loo geeyo Soomaaliya howlo nabad ilaalin ah xilli dowladda Soomaaliya ay sheegtay in ciidamada Itoobiya ee ku sugan Soomaaliya ka baxaan dalka.

Haddii dalabkan Masar la xaqiijiyo, ATMIS-na waqtigeedi howlgaku dhammaanayo sanadka 2024-ka, waxay ka dhigan tahay in ciidamada Masar la geyn doono Soomaaliya bilowga sanadka 2025-ka.

Haddaba, maxaa Al-Sisi ciidamadiisa ugu dirayaa Bariga Afrika? Maxayse diritaanka ciidanka Masar ugu dhigan tahay Soomaaliya, Itoobiya iyo gobolka.

Si kastaba ha ahaatee, “Danta ugu weyn ee Masar ay ka leedahay gelitaanka Soomaaliya waa dan juquraafiyadeed. Waxay noqon karaa xoojinta Qaahira ee muujinteeda garab istaaga Soomaaliya mid lagu tilmaani karo,” ayuu yiri, isaga oo soo qaatay xiisadda Qaahira kala dhexeysa Addis Ababa ee ku saabsan isticmaalka biyaha Niilka.

Marka laga soo tago khilaafka kala dhexeeya Itoobiya, arrimaha ammaanka ee marinka ganacsiga badda cas oo carqalad kala kulmaya fallaagada Xuutiyiinta, waa sabab kale e oo Masar ku ah culays saaran.

Marka la eego xaqiiqda ah in Masar ay dhaqaale badan ka hesho marinka kanaalka Suweys ee isku xira badda Mediterranean-ka iyo badda cas, sugidda amniga badda cas waa arrin u taal Qaahira.

Rwanda 13ka Agoosto 2024  DMadaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kulan miro-dhal ah la qaatay dhiggiisa Jamhuuriyadda Rwanda Mudane Paul Kagame oo uu ka qeyb-galay caleemo-saarkiisa.

Labada Madaxweyne ayaa ka wada hadlay xiriirka laba geesoodka ah iyaga adkeeyay doorka muhiimka ah ee iskaashiga gobolka uu ka qaadan karo wax ka qabashada caqabadaha iyo la dagaallanka argagixisada.

Madaxweyne Paul Kagam ayaa dowladda Federaalka Soomaaliya ku bogaadiyey horumarka ay ka gaartay dhinacyada, amniga, diblomaasiyadda iyo dhaqaalaha.

Sidoo kale waxa uu ballan-qaaday in Rwanda ay taageeri doonto dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed, ee dib usoo kabashada ku jira.

Paul Kagame ayaa Axaddii shalay loo dhaariyay xafiiska madaxweynaha dalkaasi dhaca Bariga Africa shanta sano ee soo socota, ka dib markii uu si aqlabiyad leh ugu guuleystay doorashadii bishii hore.

Kagame oo ah 66 sano jir ayaa helay 99.18% codadki la dhiibtay bishii July, kadib markii ay guddiga doorashada ay tartanka doorashada ka reebeen illaa 8 murashax oo isu soo taagtay doorashada. Xilka cusub ee Kagame ayaa ka dhigan in maamulkiisa Rwanda uu gaari doono ku dhawaad rubuc qarni.

Madaxda reer Galbeed iyo kuwa gobolka ayaa Kagame ku ammaanay sida uu dalka uga soo saaray mushkiladihi ka dhashay xasuuqii sannadki 2094-ki iyo sida uu ugu guuleystay soo jiidashada maalgashadayaasha caalamiga ah ee Rwanda.

Muqdisho 13ka Agoosto 2024  Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ka jawaabtay hadal ay Soomaali badan shaki ka muujiyeen oo wasiirka arrimaha dibadda Turkiga Hakan Fidan uu ku sheegay in marin badeed la siinayo Itoobiya.

Wasiirka warfaafinta Soomaaliya Daa’uud Aweys Jaamac oo kamid ah wafdiga Soomaaliya ee ku sugan Ankara ayaa sheegay in marin badeed aysan aheyn wax ka baxsan ganacsi, isaggoo xaqiijiyay in ay macquul tahay in Itoobiya ganacsi ahaan usoo gaarto baddeena.

Wasiirka ayaa sidoo kale sheegay in marnaba aanay Soomaaliya ka tanaasuli doonin mowqifkeedii hore ee ahaa dhowrista madax-baannida iyo qaranimada Soomaaliya, wuxuuna hoosta ka xariiqay in aysan diidaneyn Soomaaliya in ganacsi ahaan looga faa’iideysto badda.

“Dabcan taasi waxay ka dhigan tahay sida xeerarka Qaramada Midoobay ee ‘UKLAS’ dhigayo, wamada aan badda lahayn iyo wadamada dariska la ah ee baddaha leh in ay heshiisyo la galaan oo ay markaasi helaan marin baddeed,” ayuu yiri wasiir Daa’uud oo la hadlay BBC.

Waxa uu intaas sii raaciyay hadalkiisa “Marin baddeed macnaheedu maha wax ka baxsan ganacsi.”

Dhinaca kale, wasiirka warfaafinta Soomaaliya ayaa sheegay in shirka maanta u furmaya Soomaaliya iyo Itoobiya uu noqonayo wejiga labaad ee dadaallada Turkey ku doonayo inuu xal ugu raadiyo xasaradda ka oogan gobolka, kaas oo kasoo hormaray waqtigii loo ballansanaa.

“Waxaan ku xaqiijin karaa in soo dadajinta ay ka timid dadaalada dheeraadka ah ee dowladda Turkiga ay ku dhaqaaqday, oo dhawaan xitaa wasiirkoodii (Fidan) uu tagay Itoobiya, Soomaaliyana xiriiro dhow ay la soo samaynayeen marka waxaa loo arkay muhiin inay tahay in wajiga labaad uu deg-deg u furmo oo laga soo hormariyo toddobaadyo muddadii horrey loogu balamay,” ayuu yiri wasiirka.

Sidoo kale wuxuu dowladda Turkiga uga mahad-celiyay dadaalka ay ku bixineyso arrintaan, “Dabcan dadaaallo dheeriya ayaa jira oo Turkigu sameeyey, waana ugu mahadcelinaynaa madaxweynaha Turkiga dadaalladaas dheeraadkaa ee uu sameeyey.”

Muqdisho 13ka Agoosto 2024  Hey’adda Danbi-baarista Gudaha Mareykanka ee loo soo gaabsho FBI ayaa Isniinti shalay sheegtay in ay billowday baaritaan ku aaddan eedaha sheegaya in loo dusay kambuyuutarrada ololaha doorashada Donald Trump kadibna la xaday dukumintiyo xasaasi ah.

Baaritaankan ayaa imanaya maalmo kaddib markii uu olalaha Trump shaaciyay in Iran ay weerar xagga internetka ku bartilmaameedsatay ololahooda

Inkasta oo aysan bixinin faah-faahin dheeraad ah iyo caddeymo muujinaya in Iran ay weerarkaasi ku lug leedahay.

Shirkadda Microsoft ayaa warbixin ay dhawaan soo saartay ku xaqiijiyay in uu dhacay isku day ay wakiillo ajnabi ah ay ku rabeen in ay ku fara-geliyaan ololaha doorashada Mareykanka ee 2024.

Howl-galka Iran ee Qaramada Midoobay, oo arrintan wax laga weydiiyay ayaa beeniyay in ay ku lug leeyihiin.

Si kastaba ha ahaatee, Iran ayaa muddo dheer lagu tuhunsanaa inay wadday ololeyaal ay ku jabsatay xogo dhanka online-ka ah oo yaallay Bariga Dhexe iyo meelo kasii shisheeya.

Tehran ayaa sidoo horay ugu hanjabtay in ay ka aargudan doonto Trump, kadib weerarkii sannadkii 2020-kii lagu dilay Jeneral Qasim Suleymani oo ka tirsanaa saraakiisha sare ciidanka Ilaalada Kacaanka Iran, weerarkaas oo uu amray madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump.

WARARKA MAANTA 10ka Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa ka been badan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo Jimco kasta been ka dhex sheegaya Majiidka Isbahaysiga? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu dhiso Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa dastuurka beddalay oo aan tagi karin Hargaysa Iyo meelo farabadan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa hantida dadweynaha dhacay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay labada aqal iyo xukuummadda Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi barre “)G-36- Daweeye” wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa burburiyey ciidanka xoogga dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa musuqmaasuqay waxbarashadii ciidanka booliska loogu qaadaayey dibadda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad ka qaataan ganacsatada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu xukunka dalka xoog ku joogo oo aanan doorasho qof iyo cod ah ka dhicin Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?

 Ha Wiqleyso!

Hargaysa 10ka Agoosto 2024 Wararka ka imaanaya magaalada Hargaysa ayaa sheegaya in  alat ay magaaladaas ku geeriyootay fanaanadda Asma Xasan Aadan (Asma Saban).

Warar soo baxaya, balse aan xaqiiqo rasmi ah loo heyn ayaa sheegaya in gabadhaasi ay is dal dashay.

Dadka qaar waxay soo weriyeen in aysan is dilin ee maanta uu xanuun ku soo booday, kaasi oo sababay geerideeda.

Allaha u naxariistee geerida Asma Saban waxaa ka dhashay hadal hayn badan, waxaana lagu wadaa in Kooxda ay ka tirsanayd ee Xidigaha Geeska ay faahfaahin rasmi ah ka soo saari doonaan geerideeda.

Hadal heynta iyo tacsida geerida gabadhaan fanaanada aheyd ayaa saacadihii ugu dambeeyay hareysay baraha bulshada, in kastoo wararka ka soo baxaya ay weli is khilaafsan yihiin.

Allaha u naxariistee geerida Asma Saban waxaa ka dhashay hadal hayn badan, waxaana lagu wadaa in Kooxda ay ka tirsanayd ee Xidigaha Geeska ay faahfaahin rasmi ah ka soo saari doonaan geerideeda.

Hadal heynta iyo tacsida geerida gabadhaan fanaanada aheyd ayaa saacadihii ugu dambeeyay hareysay baraha bulshada, in kastoo wararka ka soo baxaya ay weli is khilaafsan yihiin.

Muqdisho 10ka Agoosto 2024  Golaha Wasiirada Soomaaliya ayaa shalay ansixiyay sharciga doorashooyinka iyo midka xisbiyada, kaasi oo billow u ah qorshaha madaxweyne Xasan Sheekh ee doorasho qof iyo cod ah.

Nuqul kamid ah sharciga doorashooyinka oo ay heshay Caasimada Online, ayaa waxaa ku jira qodobo xujo ku noqonaya musharrixiinta madaxweyne ee u taagan doorashada soo socota, taas oo meesha ka saareysa in mucaaradka uu aqbalo sharcigan.

Sida uu dhigayo qodobka 36-aad ee shuruudaha doorashada madaxweynaha ee sharcigan waa inuu musharaxa jagada madaxweyne u tartamayaa uu muddo laba sanadood kahor ku noolaa gudaha dalka.

Qodobkan ayaa sida muuqata xujo ku noqonaya madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo isagu tan iyo markii uu xilka wareejiyay u wareegay ku nolaanshaha magaalada Dooxa ee dalka Qatar.

Sidoo kale wuxuu sharcigan dhigayaa in musharaxa madaxweyne uu 6 bilood kahor iska casilaa haddii uu haho xil fulin dowladeed, marka laga reebo madaxweynaha xilka markaasi haya.

Qodobkan ayaa isna xujo kale ku noqonaya Saciid Deni, oo doorashadii hore u tartamay xilka madaxweyne isaggoo iska casilin kan Puntland, balse sharcigaan ayaa midaas u diidaya hadda.

“Waa inuu ka tanaasulaa haysashada jinsiyad kastoo kale oo aan aheyn midda JFS, uuna sidoo kale shantii sano ee u dambeysay musharaxnimadiisa horteed aanu ku dhicin xukun ciqaab oo ay maxkamadda awoodda u lihi si kama dambeys ah ugu riday,” ayaa lagu yiri qodobo kamid ah sharciga doorashooyinka.

Waxaa adkaan doonta sida muuqata in musharaxiinta u damaca uga jiro kursiga uu ku fadhiyo madaxweyne Xasan ay aqbalaan sharcigan uu madaxweynaha rabo inuu marsado baarlamaanka, iyaga oo horey meel aMiddan ayaa ka dhigan in dalka uu lugaha la galayo qalalaase siyaasadeed, waxaana isha lagu hayaa halka ay ku biyo shubato arrintaan iyo dhinaca ay dhibcaha siyaasadeed dhankiisa mari doonaan.dag uga istaagay afartii cutub ee dastuurka.

Muqdisho 10ka Agoosto 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta Khudbad jeediyay ayaa ka hadlay dardargalinta dagaalka Khawaarijta, si adeegyada dowladnimada loo gaarsiiyo shacabka u nugul tacadiyada argagixisada, qorshaha dowladda ee Dimuquraadiyeynta iyo doorashooyinka qof iyo cod iyo dhaqaalaha dalka.

Qormadeena qeybtaan waxaan ku soo qaada doonaa arrinta dhaqaalaha sidii uu uga hadlay madaxweynuhu, isagoo ka jawaabay hadalheyntii jirtay maalmahaan ee Shiidka ama lacag la’aanta oo si weyn loogu faafiyey baraha bulshada.

Ugu horeyn madaxweynaha ayaa dadka Soomaaliyeed kula taliyey inay ku shukriyaan nimcooyinka rabbi siiyey, isagoo muujiyey kalsooni iyo koboc dhaqaale oo dalku gaaray.

“kuwa maanta dhaqaale la’aanta ka cabanaya waxay iskugu jiraan kuwii khawaarijta lacagta u aruurin jiray, kii baraha bulshada dadka ka caayi jiray iyo kii wax xadi jiray oo dhammaan wax waaye ama ka yaraadeen wixii soo geli jiray mana ogolin waxaas,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Xasan Sheekh ayaa sheegay in Muqdisho ay sii kobceyso oo hormar xoog leh uu jiro, taasi oo muujineysa in dhaqaalaha dalka uu soo kabanayo.

Wuxuu tusaale u soo qaatay dhismayaasha guryaha, dabaqyada, filooyinka iyo jidadka laamiyada ah ee ka socda Muqdisho iyo magaalooyinka kale ee waaweyn, sida Kismaayo, Dhuusamareeb, Baydhaba iyo Jowhar.

“Kuwiina shiidka ka cabanaya ma arkaan miyaa hormarkaas, aada halkaas ayuu dhaqaalihii idinka jiraa, inkama jiro wado qaldan, dadkeenu ma gaarin sidii aan rabnay, laakiin waxaa jira hormar weyn iyo koboc dhaqaale,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha oo khudbadaan ka jeediyey masjidka Madaxtooyada salaadii Jimcaha kadib ayaa sidoo kale sheegay in deeqihii caalamku sii jiray Soomaaliya ay sidoodii u socdaan oo hadda uusan jirin dhaqaale dalku lumiyey ama ka xayiran.

“Dadkeenu waa fakhri oo waa ognahay, laakiin hadana dhaqaalaheenu wuxuu kobcay in ka badan 50% weli meeshii aan rabnay ma gaarin, balse tartiib ayaa loo gaarayaa, waana arkeysaan waxa dhismayaal iyo mashaariic dalka ka socda ee yaan la dhageysa wiil yar oo baraha bulshada kasoo qeylinaya,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xasan Sheekh.

Brazil 10ka Agoosto 2024 Diyaarad kuwa rakaabka qaada ah oo ay la socdeen in ka badan 60 qof ayaa la xaqiijiyay in Jimcihi shalay ay ku burburtay magaalada Sao Paulo ee dalka Brazil, iyadoo ay shilkaasi ay ku dhinteen 61 qof, sida ay xaqiijiyeen saraakiisha dowladda iyo shirkadda diyaaradda leh.

Diyaaradda oo ka duushay magaalada Cascavel ee gobolka Parana ayaa ku sii jeeday garoonak diyaaradaha caalamiga ah ee Sao Paulo. Waxay ku dul dhacday xaafado la dagganyahay oo ku yaalla degmada Vinhedo oo 80 km u waqooyi galbeed uga beegan magaalada weyn ee Sao Paulo.

Saraakiisha ma aysan sheegin in ay dhibaato soo gaartay dadka deganaa xaafadaha ay diyaaradda ku dul dhacday.

Bayaan kasoo baxay shirkadda leh diyaaraddan ayaa lagu sheegay in ay dhinteen dhammaan rakaabka saarnaa oo gaaray 58 qof iyo shaqaalihi diyaaradda. Ma aysan sheegin magacyada dadka saarnaa iyo in ay ku jireen dadkaasi socoto ajnabi ah iyo in kale.

Dowladda Brazil ayaa sheegtay in la billaabay baaritaan ku aaddan waxa sababay shilka diyaaradda.

Shilkan ayaa ah kii ugu dhimashada badnaa ee ka dhaca dalka Brazil tan iyo sanadkii 2007-dii, markaas oo 199 qof ay ku dhinteen shil diyaaradeed oo ka dhacay magaalada Sao Paulo.

Muqdisho 10ka Agoosto 2024 Wararka ka imaanaya magaalada Hargaysa ayaa sheegaya in caawa ay magaaladaas ku geeriyootay fanaanadda Asma Xasan Aadan (Asma Saban).

Warar soo baxaya, balse aan xaqiiqo rasmi ah loo heyn ayaa sheegaya in gabadhaasi ay is dal dashay.

Dadka qaar waxay soo weriyeen in aysan is dilin ee maanta uu xanuun ku soo booday, kaasi oo sababay geerideeda.

Fanaanada geeriyootay ayaa ka mid ahayd Kooxda Xidigaha Geeska ee ka dhisan Somaliland.

Ilaa hadda ma jirto cid si rasmi ah uga hadashay geerideeda iyo waxa sababay, maadaama ay iska soo daba dhacayaan warar kala duwan.

Asma Saban ayaa ka mid ahayd fanaaniinta aadka loo jeclaa, iyadoo qaaday heeso badan oo sanadahaan dambe aad loo dhageysto.

Allaha u naxariistee geerida Asma Saban waxaa ka dhashay hadal hayn badan, waxaana lagu wadaa in Kooxda ay ka tirsanayd ee Xidigaha Geeska ay faahfaahin rasmi ah ka soo saari doonaan geerideeda.

Hadal heynta iyo tacsida geerida gabadhaan fanaanada aheyd ayaa caawa hareysay Hargeysa, in kastoo wararka ka soo baxaya ay weli is khilaafsan yihiin.

WARARKA MAANTA 9da Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu fashilay Taliyaha Amniga Xuseen Macalin ee fashilka dowladda? Yaa noqonday beeloowga ugu weyn #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” oo aan wax ciidan iyo kala-dembay dalka ka soo samayn muddadii l2 sanno iyo dhowrka bilood ahayd? Iscasil  Yaa noqonday beeloowga ugu weyn #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”! Soo celi hantidii dadweynaha ee aad ku boobtay kursiga Xafiiska Madaxweynaha! Soo daa dadka aad beenta iyo maxay runta u sheegeen aad ku xirtay! Soo celin heshiiskii iyo dastuurkii lagu wada heshiiyey! Ka daa burburika dowlad gobaleedyada aad ku wado  Yaa noqonday beeloowga ugu weyn #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”!  

 Ha Wiqleyso!

Muqdisho 9da Agoosto 2024

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa faahfaahin ka bixisay qorshaha howlgalka 3-aad ee bedelaya ATMIS, kaasi oo bilowga sanadka 2025 ka bilaabanaya Soomaaliya, kaas oo ciidamo ka socda wadamo hor leh ay ka qeyb qaada doonaan.

La-taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin Maxamuud oo maanta u waramay SNTV ayaa sheegay in go’aanka howlgalkaas ay leedahay dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu sheegay in howlgalkaas waqti cayiman aan loo qaban, balse uu socon doono ugu badnaan shan sano, markii ay dalbato dowladda Soomaaliya ayuu sheegay in lasoo gabagabeynayo.

Muqdisho 9da Agoosto 2024 Nuqul kamid ah sharciga doorashooyinka ee maanta ay ansixiyeen golaha wasiirada Soomaaliya oo ay heshay Caasimada Online, ayaa waxaa ku jiro qodobo la-yaab leh oo qalalaase siyaasadeed gelin kara dalka.

Sharcigan ayaa dhigaya in guddiga doorashooyinka ay awood buuxda u leeyihiin inay ku dhawaaqan dib u dhaca doorashooyinka, kadib marka ay suurtagali waeydo in doorashooyinka qabsoomi waayan duruufo adag oo jira awgood waqtigii loo cayimay.

Sidoo kale waxa uu qodobka 75-aad ee dib u dhaca doorashooyinka ee sharcigan ku xusan in haddii ay suurtagli weydo in doorashooyinka ay qabsoomaan ay qabsoomaan duruufo adag oo jira awgeed, cidda haysa xilka loo tartamayay ayaa sii haynaysa xilka inta duruufahaas adag laga gudbayo doorashaduna ka qabsoomayso

Qodobkan ayaa masuulka xilka jooga siin kara waqti dheeraad ah “muddo kororsi” uu kusii joogi karo, waana mid kamid ah qodobada qalalaase siyaasadeed horseedi kara, ayada oo la ogyahay waxa dhici kara haddii madaxweyne muddo xileedkiisu dhamaaday uu iska sii joogo Villa Somalia.

Sharcigan ayaa sidoo kale waxa uu dhigayaa in magaala madaxda dalka ee Muqdisho ay yeelaneyso gole ka kooban 49 xubnood iyo duqa caasimadda iyo ku-xigeenkiisa oo si toos ah oo qarsoodi ah ay u soo dooranayaan cod bixiyeyaasha diiwaan gishan (Vote Registration).

Waxa uuna dhigayaa in degmo kasta oo magaalo madaxda dalka ah ay yeelaneyso gole deegaan iyo duqa degmada oo la soo dooranayo.

“Degmooyinka Caasimadda Muqdisho ayaa yeelanaya labo darajo oo Gole deegaan ah (A) oo noqonaya 15 xubnood, halka darajada (B) ay noqoneyso 11 xubnood gole deegaan ah, taasoo macnaheeda tahay sida ay u kala helayaan darajooyinkaas ay tahay sida ay degmooyinka u kala weyn yihiin.”

Sharcigan oo lagu wado in baarlamaanka loo gudbiyo kadib markii ay maanta ansixiyeen golaha wasiirada Soomaaliya, ayaa uga sii dari kara xiisadda ka dhalatay wax ka beddelka dastuurka, taas oo meel adag iska taageen madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka.

Muqdisho 9da Agoosto 2024 Waxaa maanta magaalada Muqdisho lagu soo gabagabeeyay shirkii Wasiirada Maaliyadda ee heer Fadaraal, Heer Dowlad-Gobolood iyo Maamulka Gobolka Banaadir, kaas oo socday muddo sadex cisho ah, iyadoona diiradda lagu saaray qodobo muhiim u ah horumarinta hannaanka maaliyadda iyo wadashaqaynta guud.

Dood dheer kadib, madashu waxa ay isku raacday warmurtiyeed ka kooban 5 qodob oo ay wadajir u saxiixeen Wasiirka Maaliyadda XFS Biixi Imaan Cige oo ah Guddoomiyaha Madasha iyo Wasiirada Maaliyadda Dowlad-Goboleedyada kala ah Jubbaland, Hirshabeelle, Koofur-Galbeed, Galmudug iyo Maamulka Gobolka Banaadir.

              Qodobada lagu heshiiyay

1) 𝐖𝐚𝐝𝐚𝐚𝐠𝐠𝐚 𝐊𝐚𝐛𝐤𝐚 𝐌𝐢𝐢𝐬𝐚𝐧𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚 (𝐁𝐮𝐝𝐠𝐞𝐭 𝐒𝐮𝐩𝐩𝐨𝐫𝐭):

Si waafaqsan heshiiskii Wasiirrada ee shirkii 18-aad, ee ku saabsanaa wadaagga deeqaha, waxa lagu heshiiyey in lagu saleeyo wadaagga kabka miisaaniyadda Sanad Maaliyadeedka 2024, si waafaqsan tilmaamaha heshiiska.

Waxa sidoo kale la isla qaatay in lagu dabaqayo dajinta Miisaaniyadda Sannadka 2025.

Muqdisho 9da Agoosto 2024 Dowladda Soomaaliya ayaa xaqiijisay in Masar ay dalbatay inay ciidamo u soo dirto Soomaaliya, maadaama uu socdo qorshe lagu diyaarinayo howlgalka 3-aad ee bedelaya ciidamada ATMIS oo dalka joogay in ka badan 10 sano.

La-taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin Maxamuud oo maanta u waramay SNTV ayaa xaqiijiyey in Masar ay soo gudbisay codsigaas, balse go’aanka aqbalaada laga sugayo dowladda Soomaaliya.

“Masar iyo Jabuuti waxay kulankii Midowga Afrika ay uga tashanayeen qorsheynta howlgalka cusub uga dhawaaqeen inay diyaar u yihiin inay ka qeyb noqdaan oo Soomaaliya ciidamo u soo doraan, laakiin dowladda Soomaaliya ayaa go’aan ka gaareysa wadamada ay ciidamadu ka imaa doonaan,” ayuu yiri Xuseen Macalin Maxamuud.

Howlgalkaas ayaa Soomaaliya ka bilaabanaya horaanta sanadka 2025-ka, waxaana go’aankiisa loo daba fariisa doonaa dowladda Soomaaliya, sida la rijeynayo wax badan ayuu uga duwanaa doonaa kan hadda shaqeeya ee ATMIS.

La-taliyaha amniga qaranka wuxuu sheegay in howlgalkaas waqti cayiman aan loo qaban, balse uu socon doono ugu badnaan shan sano, markii ay dalbato dowladda Soomaaliya ayuu sheegay in lasoo gabagabeynayo.

Sidoo kale waxaa intii hore ka yaraa doona ciidamada ka qeyb qaada doona howlgalkaas, waxaana la qorsheeyey in 10,000 (toban kun) aysan ka badan.

La-taliyaha amniga qaranka wuxuu wareysigaan ku sheegay in ciidankaas ay u howlgeli doonaan si ka duwan ATMIS.

Waxay tegi doonaan furimaha dagaalka, waxayna la howlgeli doonaan ciidamada qaranka, iyagoo saldhigyo ka sameysa doona deegaanada fog fog ee looga baahanyahay ciidamada.

Dowladda Soomaaliya ayaa diyaarineysa ciidamo Soomaali ah oo la howlgeli doona ciidamadaas cusub ee ka socda dalalka shisheeye, kuwaas oo hagi doona howlgalka.

“Markii la ansixiyo go’aanka ay ciidamadaas uga howlgelayaan Soomaaliya, waxaan si gaar gaar ah heshiisyo ula geli doonaa dowladaha ay ciidamadaasi ka socdaan,” ayuu yiri La-taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin Maxamuud.

Muqdisho 9da Agoosto 2024 Guddoomiyaasha labada aqal ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Sheekh Aadan Madoobe iyo Cabdi Xaashi ayaa soo magacaabay guddi ka kooban 4 xildhibaan iyo hal senator oo ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya.

Guddigaan ayaa loo magacaabay inay ka shaqeeyaan oo Soomaaliya ku metelaan qorshe cusub oo bilaabanaya, kuna saleysan saaxiibtinimada ee baarlamaanadda Soomaaliya iyo dalka Luxembourg.

Xubnaha la magacaabay waxa ay kala yihiin:

1-Xildhibaan Aweys Maxamed Cumar

2-Xildhibaan Suhuur Xaaji Culusow

3-Xildhibaan Dahabo Suusow Maxamuud

4-Senator Seynab Ismaaciil Maxamed

5-Xildhibaan Xiis Xasan Aadan.

Dowladda Soomaaliya oo ku jirta soo kabasho ayaa aad u daneysa inay la saaxiibto dalal kale ee caalamka, waxaana baarlamaanka horay looga xolay guddiyo sidaan oo kale u shaqeeya.

Guddiyadaan ayaa loo xil-saaraa inay ka shaqeeyaan saaxiibtinimada ama iskaashiga labada dal iyo labada baarlamaanka, guddiga ugu shaqada badan waa kan qaabilsan saaxiibtinimada Soomaaliya iyo Turkiga.

Fursadda uu helay guddigaas waa in danaha labada dal ay aad isku dhexgaleen oo saaxiibtinimada ama xiriirkoodu uu gaaray heerkii ugu sareeyey.

WARARKA MAANTA 7da Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqonday beeloowga ugu weyn #Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Akhriso waxa uu beeloowga ugu weyn ku noqday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye:  1. Waxuu ballanqaaday inuu baari doono kiiska Marxuumad Kornayl Ikraam DTaxaliil iyo Xildhibaan Aamino. 2. Waxuu ballan-qaaday inuu sugi doono amniga #Muqdisho. 3 Waxuu ballan-qaaday inuu samayn doono #Maqaamka #Muqdisho. 4. Waxuu ballan-qaaday inuu dalka ku dhaqi doono dastuurka federaalka kaasoo uu wax ka beddelay. 5. Waxuu goballada dalka iyo dadka dhexdooda ka huriyey dagaallo wajiyo farabadan leh. 6. Waxuu xillal u dhiibay rag ahaan jiray argagixisada #Shabaab. 7. Waxuu boobay hantidii dadweynaha asaga iyo qoysaskiisa. 8. Waxuu ogolaaday inuu ka ganacsado daroogada Khaadka iyo wixii lamid ah. 9. Waxuu ogolaaday inuu laaluush joogta ah siiyo labada aqal si aysan yla xisaabtamin. 10. Waxuu diiday inay Raysal Wasaaraha Iyo Golaha Wasiirada ka shaqeeyaan hawlaha oo idmaday asagoo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” noqday shiikhul kuli. 11. Yaa ciidanka baab’ibiyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  12. Yaa dalka diiday inuu yeesho lacag Soomaalii? Yaa been dhihi kara arrimahaas inuu ku noqday Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” been-hawaas been=hawaaska ugu darran ee aan waxba ka nixin!  

 Ha Wiqleyso!

Muqdisho 7da Agoosto 2024 Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa maanta si rasmi ah uga furmay shir xasaasi ah oo u dhexeeyo dowladda federaalka Soomaaliya iyo dowlad goboleedyada dalka, kaas oo looga hadlayo arrimana maaliyadda dalka.

Waxaa kulanka ka maqan oo aan ka soo qayb-galin wasiirka Mlmaaliyadda Puntland oo ka mid ahaa wasiiradii lagu casuumay shirka, balse aa imaan Muqdisho, sababo la xiriira khilaafka weli maamulkan kala dhexeeyo dowladda federaalka, kaas oo saameeyay wada shaqeynta labada dhinac.

Shirkan oo ah kii 22-aad ee wasiirada maaliyadda ayaa waxaa daah-furay wasiie Biixi Imaan Cige, ayada oo ay goobjoog yihiin wasiirada maaliyadda dowlad goboleedyada iyo maamulka Gobolka Banaadir.

Ujeedka shirkan ayaa ah mid looga wada-tashanayo arrimaha horumarinta dhaqaalaha, hannaanka maamulka maaliyadda dalka, qeybsiga kheyraadka iyo mideynta cashuuraha, taas oo muhiim u ah koboca dhaqaalaha Soomaaliya.

Wasiirka Maaliyadda Soomaiya Biixi Imaan Cige oo madasha ka hadlay ayaa soo dhaweyn kadib furitaanka shirka waxa uu dhageystay talooyinka wasiirada dowlad goboleedyada, isga oo uga jawaabay su’aallo la xiriira horumarinta maaliyadda iyo wadashaqeynta labada dhinac.

Sidoo kale waxa uu wasiirku dhankiisa la wadaagay xubnaha ka qayb-galaya shirka horumarada laga gaaray maaliyadda dalka iyo dadaallada horumarineed ee ay hadda waddo dowladda Soomaaliya, taas oo ay ugu horeyso qaadista canshuuraha dalka oo muhiim u ah kobaca dakhliga kasoo xarooda gudaha dalka.

Shirka maanta u furmay dowladda dhexe iyo maamullad dalka ayaa socon doono muddo laba cisho ah, ayada la filayo in beri lasoo xiro, isla markaana laga soo saaro war-murtiyeed.

Si kastaba, dhowaan ayaa lagu wadaa in shir kan ka ballaaran ay isugu yimaadaan madaxda dowladda federaalka iyo hoggaamiyeyaasha dowlad goboleedyada, kaas oo ka dhici doono magaalada Kismaayo ee xarunta KMG ah ee maamulka Jubbaland.

Muqdisho 7da Agoosto 2024 Guddoomiyaha gobolka Banaadir Yuusuf Madaale ayaa maanta hortegay guddiga arrimaha gudaha ee golaha shacabka, isagoo wajahay su’aalo adag oo laga weydiiyey xaaladda Muqdisho.

Sidoo kale guddiga ayaa guddoomiye Madaale u qabsaday sababta uu ugu gefay xildhibaanada mucaaradka ku ah xukuumadda oo uu ku tilmaamay kuwo baahan, wuxuuna Madaale mar kale arrintaas galabta ka bixiyey raali gelin.

Sidoo kale, qaraxii dadka shacabka ah lagu laayey ee ka dhacay xeebta Liido ayaa su’aalo laga weydiiyey Madaale iyo dhibaatooyinka kale ee ka jira magaalada.

Xildhibaanada guddigaas ku jira ayaa guddoomiyaha su’aalo badan ka weydiiyey dib u dhaca ka jira caasimada ee dadka reer Muqdisho ay dareemayaan.

Kulankaan waxaa loo diiday warbaahinta wuxuuna ahaa mid ay Albaabadu u xiran yihiin, taasi oo yareysay xogta laga heli karo, warbaahintii u tagtay inay soo tebiso ayaa lagu wargeliyey inay iska laabtaan.

Guddoomiyaha guddiga arrimaha gudaha ee golaha shacabka Xildhibaan Nuur Axmed Diiriye oo warbaahinta la hadlay markii kulankaasi soo dhamaaday ayaa yiri, “Anaga oo ah Guddiga Arrimaha Gudaha iyo Maamulada BJFS waxaan la kulanay Wasiirka arrimaha gudaha iyo Guddoomiyaha gobolka Banaadir, kulanka waxaan uga hadalnay weerarkii Khawaarijtu ku qaaday shacabkii ku sugnaa xeebta Liido”.

Guddiga ayaa isla maanta u yeeray wasiirka arrimaha gudaha, sida uu cadeeyey Xildhibaan Nuur Axmed Diiriye waxaana la weydiiyey su’aalo lamid ah kuwa Madaale la weydiiyey.

Guddoomiye Madaale ayaa xiligaan la kulmaya cadaados adag, maadaama magaalada Muqdisho ay ku nool shahay bulsho badan caqabado badana ay ka jiraan, xiliyada qaraxyadu dhacaan iyo markii Roob da’o waxay Muqdisho gashaa xaalad xasaasi ah, taas oo indhaha bulshada ku soo jeedisa guddoomiyaha.

Falastiin 7da Agoosto 2024  Ka dib wadahadallo labo maalmood qaatay oo magaalada Doxa ee dalka Qadar ay ku yeesheen madaxda ururka Xamaas ayey ku dhawaaqeen cidda beddelaysa hoggaamiyahoodii siyaasadda Ismaaciil Haniya oo toddobaad ka hor lagu dilay dalka Iran.

Xamaas ayaa ku dhawaaqday in Yahya Sinwar, inuu noqonayo madaxa guud ee cusub ee Ururka isagoo beddelaya Ismail Haniyeh.

Ninkan ayaa tan iyo 2017kii, waxa uu ahaa hoggaamiyaha kooxda ee gudaha marinka Qasa. Hadda waxa uu noqon doonaa hoggaamiyaha garabkooda siyaasadeed.

Hoggaanka Xamaas ayaa si wada jir ah u doortay Sinwar inuu hoggaamiyo dhaqdhaqaaqa, sida uu BBC-da u sheegay sarkaal sare oo Xamaas ka tirsan.

Goluhu wuxuu si aqlabiyad ah ugu codeeyay in la doorto Sinwar, taasoo mid ka mid ah saraakiisha Xamaas uu BBC-da u sheegay in tani tilmaamayso “farriin ka dhan ah Israa’iil”.

“Waxay dileen Haniyeh, qofka dabacsan ee u furfuran xalalka. Hadda waa inay la macaamilaan Sinwar iyo hoggaanka militariga,” ayuu yiri sarkaalka.

Ku dhawaaqistan ayaa kusoo beegmeysa xili xiisadda bariga dhexe ay cirka isku sii shareereyso, iyadoo Iran iyo xulafadeeda ay ku hanjabeen inay ka aargudan doonaan dilka Haniyeh oo ay ku eedeeyeen Israel. Israa’iil kama aysan hadlin.

Xaaladdo badan ayaa laga hadlay, laakiin ugu dambeyntii, laba magac oo kaliya ayaa la soo bandhigay: Yahya Sinwar, iyo Mohammed Hassan Darwish, oo ah qof aan muuqan oo madax ka ah Golaha Shuurada Guud, oo ah golaha soo saara Xafiiska Siyaasadda Xamaas.

Ka hor dhimashadiisa, Ismaciil Haniyeh waxa ay dublamaasiyiinta gobolku u arkayeen in uu yahay shaqsi wax ku ool ah marka loo eego kuwa kale ee Xamaas ahaana darawalka muhiimka ah ee siyaasadeed ee kooxda.

Ninkan hadda hoggaanka kooxda qabanaya Yaxye Sinwar, waxaa loo arka mid ka mida kuwa ugu xagjirsan Xamaas.

Sinwar ayaa ka mida kuwa ugu sarreeya liiska shaqsiyaadka Xamaas ee Israa’iil aad u doon doonayso.

Hay’adaha ammaanka ee Israa’iil ayaa rumeysan inuu isagu maleegay qorsheynta iyo fulinta weerarradii 7-dii Oktoobar 2023, kaasoo ay

Muqdisho 7da Agoosto 2024 Golaha Wasiirada Xukuumadda Soomaaliya oo xalay kulan aan caadi ahayn ku yeeshay magaalada Muqdisho ayaa ku ansixiyay safiiro cusub oo kor u dhaafaya illaa 10 Danjire, kuwaas oo Soomaaliya uga howlgeli doono caalamka.

Ujeedka magacaabistan ayaa lagu sheegay si loo dhameystito danaha diblomaasiyadeed ee aan ka leenahay dalalka caalamka.

Sidol.kale xubnaha la ansixiyay ayaa waxaa ku jiro laba Qunsul, waxaana ay kala yihiin:- 1. Ibraahim Cumar Sheegow – Safiir, 2. Sheekhnuur Maxamed Xasan – Safiir, 3. Jaamac Xasan Khaliif – Safiir, 4. Dr. Cabdulkhaadir A. Xaashi – Safiir, 5. Fardowsa Maxamed Qanyare – Safiir, 6. Faysal Axmed Salaad – Safiir, 7. Abiib Muuse Faarax – Safiir, 8. Dr. Hodan Cismaan Cabdi – Safiir, 9. Ilyaas Cali Xasan – Safiir, 10. Dr. Sakhawadiin Mustaf Maxamed – Safiir, 11. Maxamed Abuukar Zubeer – Safiir, 12. Cabdinuur Daahir Fiidow – Safiir, 13. Cabdiweli Xirsi Cabdulle (Indhaguran) – Qunsul Guud, 14. Cabdikariin Axmed Maxamed – Qunsul Guud

Dhinaca kale shirka ay xalay yeesheen golaha wasiirada xukuumadda Soomaaliya ayaa waxaa lagu soo hadal qaaday weerarkii argagixiso ee ka dhacay xeebta Liido Jimcihii la soo dhaafay, kaas oo lagu laayay dad badan oo aan waxba laga galabsan.

Golaha ayaa sidoo lale ku dhawaaqay in ay lacag nus milyan dollar ah xukuumaddu ugu talagashay in la siiyo dadka waxyeelladu ka soo gaartay weerarkaasi, halka Ra’iisul Wasaaruhu mushaarkiisa Bishan uu u jaray gurmadka dadka waxyeelladu soo gaartay, iyadoo dhammaan xubnaha Golaha Wasiirradana ay mushaharaadkooda qayb ka mid ah u jareen.

Qorshaha lacagtan ayaa ah mid loogu talagalay in lagu taageero dhaawacyada iyo dib-u-dhiska nolosha dadka ay dhibaatadu soo gaartay weerarkaasi bahalnimo ee lagu xasuuqay shacab aan waxba galabsan. Xukuumadda ayaa qaadday tallaabooyin lagu xaqiijinayo sugidda amniga shacabka.

Weerarkii xeebta Liido ayaa dhaliyay khasaare xoogleh, waxaana lagu laayay dad u badan dhalinyaro oo ku caweynayay xeebta Liido ee magaalada Muqdisho.

Muqdisho 7da Agoosto 2024  Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo xalay guddoomiyay shir aan caadi ahayn oo ay yeesheen golaha wasiirada ayaa qaaday tallaabo culus oo lagu boggaadiyay, taas oo sidoo kale dhalisay falcelin xooggan.

Xamza ayaa mushaarkiisa bishan ugu deeqay dadkii ku dhaawacmay weerarkii Jimcihii ay Al-Shabaab ku beegsadeen shacabkii ku sugnaa xeebta Liido ee magaalada Muqdisho, ayadoo sidoo kale dhamaan xubnaha Golaha Wasiirradana ay mushaaraadkooda qayb ka mid ah u jareen gurmadka loo fidinayo dadka ay waxyeelada gaartay.

Golaha ayaa sidoo kale ku dhawaaqay in ay lacag nus milyan dollar ah xukuumaddu ugu talagashay in la siiyo dadka waxyeelladu ka soo gaartay qaraxaasi, taas oo lagu kordhin doono lacaga gurmadka ee haatan la aruurinayo.

Lacagtan ayaa loogu talagalay in lagu taageero dhaawacyada iyo dib-u-dhiska nolosha dadka ay dhibaatadu soo gaartay weerarkaasi bahalnimo ee lagu xasuuqay shacab aan waxba galabsan.

Haddaba sidee looga falceliyay? 

Qaar kamid ah dadweynaha Soomaaliyeed ee isticmaala baraha bulshada ayaa ka falceliyay tallaabadan, iyaga oo inta badan ku amaanay ra’iisul wasaare Xamza.

Xidig Cadde “Ra’iisul wasaaraha waa wanaagsan yahay hadduuba mushaarkiisa bishan u daayey dadkii waxyeelada soo gaartay”.

Maxamed Deeq Xasan Xaraare ayaa isna falcelintiisa ku yiri “Mushaarka Ra, isulwazaaraha waa immisa?”.

Cabdiraxmaan Maxamed “Ra’iisul wasaare waa ogahay daacad baa tahay haddii ay jirto lacagtaa gudigaa u xil-saareyso gacan ku haay dadka qaarna haba u dhiibin”.

Cabdalle Naasir “Waa dowlad mashruuc ah lacagtaas wllhi inaysan gaarayn rag gaar ah baa qadan dabaqyana ka dhisan”.

Muscab Xasan “Lacagta wax ma tartee ee shacabka hadaan amnigooda sugi karin ka taga meesha kuligiin calooshiin ushaqeestayaal baa tihiin

WARARKA MAANTA 3da Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa soo daayey ninkii qarxiyey Liido Iyo gaarigii uu watay? Yaa Shabaab wasiir iyo jaggooyin kale u dhiibay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ka qabtay amniga dalka? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Iyo #Maxkammadda Dastuuriga ah? Yaa hubka iska lahaa ee ay shacabka #Caabudwaaq? 

 Ha Wiqleyso!

Muqdisho 3da Agoosto 2024 Waxaa sii kordhaca khasaraha ka dhashay weerarkii xooganaa ee xalay ka dhacay xeebta Liido ee magaalada Muqdisho, kaas oo sababay dhimasho iyo dhaawac tiro badan oo buux dhaafiyay isbitaalla ku yaalla caasimada.

Weerarka oo qaraxyo ku billowday ayaa waxaa lagu beegsaday hoteelka Beach View oo ku yaalla xeebta, waxaana khasaaraha ugu badan uu soo gaaray shacab fara badan oo halkaasi ku sugnaa, maadaama ay Jimco ahayd, xeebtana ay u damaashaad tageen.

Inta la xaqiijiyay waxaa weerarkan ku naf-waayay in ka badan 30 qof, halka ku dhowaad 100 kalana ay ku dhaawacmeen, kuwaas oo ubadnaa dhalinyaro ku caweynayay Liido.

Dadka dhintay waxaa ku jira nin iyo xasaaskiis, laba wiil oo walaalo ahaa iyo dad kale oo qaraabo dhow ahaa, kuna sugnaa xeebta xilliga weerarka dhacayay.

Dowladda federaalka Soomaaliya oo warsaxaafadeed soo saartay waxa ay sheegtay in ciidamada ammaanka ay soo afjareen weerarkii ay xalay Al-Shabaab ku qaadeenxeebta Liido ee magaalada Muqdisho, waxayna intaasi ku dartay in la toogtay 5 dagaalame oo weerarka fuliyay, halka mid kalena uu is qarxiyay.

Sidoo kale dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in laga hortagay gaari ay ka buuxaan walxaha qarxa oo la doonanay in shacabka lagu dhibaateeyo.

Dhinaca kale guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna Duqa magaalada Muqdisho Mudane Yuusuf Xuseen Jimcaale (Madaale) ayaa saqdii dhexe ee xalay qaar ka mid ah isbitaalada Magaalada Muqdisho ku booqday dhaawacyada dadkii waxyeelada kasoo gaaray weerarkii ay xalay kooxda Al-Shabaab ka gaysatay xeebta Liido ee degmada Cabdicasiis.

Yuusuf Madaale ayaa dul istaagay qaar ka mid ah dhaawacyada, asigoona warbixin ka dhageystay Takhaatiirta la tacaalaya baxnaaninta dhaawacyada. Waxa uu eebe ugu baryay caafimaad deg deg ah inta ay dhibaatada kasoo gaartay weerarkaasi arxanka darnaa, asigoona jannatul fardowsa u rajeeyay dadkii ku dhintay weerarkaasi.

Muqdisho 3da Agoosto 2024  Facelin xoog leh ayaa ka dhalatay weerarkii qaraxyada ku bilowday ee xalay kooxda Al-Shabaab ku qaaday xeebta Liido ee magaalada Muqdisho, kaas oo lagu beegsaday dad shacab ah oo aan waxba galabsan.

Weerarkan ayaa dhaliyay khasaare lixaadleh, waxaana dhimashada ay gaareysaa sodomeeyo qof, halka ay ku dhawaacmeen ku dhowaad 100 kale oo u badan dhalinyaro.

Madax kala duwan oo ay ku jiraan madaxweynayaashii hore ee dalka iyo sidoo kale hoggaamiyeyaasha maamul goboleedka ayaa siyaabo kala duwan uga hadlay weerarkan, waxayna dhammaantood cambaareeyeen falkan, iyaga oo sidoo kale ka tacsiyeeyay.

Sheekh Shariif Madaxweynihii hore ee dowladdkii KMG ayaa yiri “In ay argagaxisadu weerarkan ku soo beegaan habeen Jimco ah ay xeebtu ugu saxmad badan tahay waxay muujinaysaa cadawtooyada ay argagaxisadu u qabaan dadka Soomaaliyeed” .

Maxamed Cabdullah Farmaajo madaxweynihii hore ee dalka “Goobaha nasashada dadweynaha in weerar iyo qarax ay ku beegsadaan argagixisada Alshabaab waxay muujinaysaa cadaawadda, diin la’aanta iyo damiir xumada arxan laaweyaashan caadeystay xasuuqa iyo gumaadka dadka Soomaaliyeed. Baaxadda dhibta gaartay dadkeenna caawa waxaa waajib ah in aan gacmaha isqabsanno oo ugurmanno dhaawacyada iyo ehelada shuhadada, iyada oo gacan la siinayo laamaha caafimaadka iyo amniga”.

Madaxweynaha HirShabelle Cali Guudlaawe “Qalbiyadeenna aad ayuu u gilgilay weerarkii bahalnimo ay argagixisada ka geesatay Liido. Rabbi ha Janneeyo intii ku dhimatay, inta dhaawaca ah Allaha bogsiiyo.”

Ra’iisul wasaarihii hore ee dalka Xasan Cali Khayre “In ay argagaxisadu weerarkan ku soo beegaan caawa oo kale oo ay xeebtu ugu saxmad badan tahay waxay muujinaysaa cadawtooyada ay argagaxisadu u qabaan dadka Soomaaliyeed. Waxaan ciidamada qaranka iyo shacabka Soomaaliyeed ugu baaqayaa in ay muujiyaan feejignaan, iskaashi, iyo dadaal dheeri ah, si looga hortago in ay soo noqdaan weerarradan bahalnimada ah”.

Madaxweynaha Puntland Saciid Deni oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa yiri “Weerarka arxan darrada ah ee ka dhacay magaalada Muqdisho oo lala beegsaday dad aan waxba galabsan waxay muujineysaa sida argagixisada gumaadeyso dalkeenna, Allaah waxaan ka baryaa intii geeriyootay in uu jannadii geeyo inta dhaawacana uu u boogga dhayo”.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa isuguna yiri “Allaha u naxariisto shacabka ay caawa argagexisadu ku xasuuqeen xeebta Liido, caafimaad degdeg ahna Allaha siiyo inta dhaawaca ah. Muuqaallada laga soo qaaday goobta ay naftii haligayaasha isku qarxiyeen waa kuwo argagax leh oo muujiniyana arxan la’aanta argagexisada iyo sida ay uga arradan yihiin damiirka qofnimo, islaanimo iyo bani’aadanimo”.

Muqdisho 3da Agoosto 2024  Afhayeenka ciidanka Booliska Soomaaliyeed, Cabdifitaax Aadan Xasan oo maanta shir jaraa’id u qabtay Wariyeyaasha ayaa faah-faahin ka bixiyay weerarkii xooganaa ee xalay ka dhacay xeebta Liido ee magaalada Muqdisho.

Afhayeenka ayaa sheegay in weerarkan lagu laayay dad shacab ah oo aan waxba galabsan, wuxuuna xaqiijiyay in lagu dilay 32 qof, laguna dhaawacay 63 kale.

“Guud ahaan waxaa goobtaasi ku geeriyooday dad rayid ah oo tiradooda kor u dhaafeyso 32 qofood, waxaana ku dhaawacmay dad kale oo isugu jiro dhaawac culus iyo mid fudud oo gaaraayo 63 ruux” ayuu yiri afhayeenka ciidamada Booliska Soomaaliya.

Cabdifataax Aadan Xasan oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in ciidamada ammaanka uu ka dhintay hal askari, mid kalena uu ka dhaawacmay intii uu socday howlgalka, waxaana sidoo kale uu xusay in la toogtay 3 nin gudaha u gashay hoteelka Beach View.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in la fashiliyay gaari siday waxlaha qarxa, isla markaana ciidamada ammaanka ay qabteen isaga oo dhaawac ah ninkii waday baabuurka.

Afhayeenka ayaa intaasi kusii daray in weerarkan uu muujinayo sida ay Al-Shabaab u beegsaneyso shacabka Soomaaliyeed, isagoo ku baaqay in meel looga soo wada jeesto.

“Arrintan waxay farriin cad u tahay bulshada Soomaaliyeed oo aan leeyahay wax innoo haray ma jiro Khawaarij taargadkooda ma’ahan shaqsi dowlad u shaqeeya ee maanta waxa ay u socdaan inay isir sifeeyaan macaga Ummadda Soomaaliyeed” ayuu raaciyay.

Weerarkan ayaa muujinaya sida Al-Shabaab ay xooga usoo saareen caasimada, waxaana dhawaan ay ka fuliyeen laba weerar oo si xig xigay, kaas oo mid kamid ah lagu qaaday xabsiga dhexe halka kan kale lagu beegsaday maqaayad ku taalla degmada Boondheere.

WARARKA MAANTA 2da Agoosto 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse qaban jiray xilliga uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mucaaradka ahaa? Maxaase ku dhacay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” #Dubia markii Insha iyo wajiga laga soo bukabukeeyey?  Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u tagay #Ankara? Maxuuse smanay jiray Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” markii uu Janaraal Gabar jaajuska u ahaa?  Meeqo madax Soomaali sheegan jirtay ayaa Janaraal Gabar ka fara-xummeyey xaasaskooda? Meeqo shabaab ah ayaa ka dhex shaqaynaaya Dowladda #Soomaaliya? 

 Ha Wiqleyso!

Muqdisho  2da Agoosto 2024 Shirwrynaha 2-aad ee Culimada Soomaaliyeed ayaa lagu soo gabagabeeyey magaalada Muqdisho, kaasi oo socday muddo afar maalmood ah, waxaana looga hadlay qodobo muhiim u ah dadka iyo dalka Soomaaliyeed.

Shirkaan waxaa soo qaban qaabisay wasaaradda awqaafta iyo arrimaha diinta ee dowladda federaaka Soomaaliya, wuxuuna qabsoomay sanadkii labaad, iyadoo la isugu keenay mashaa’ikhda ugu waaweyn culimada Soomaaliyeed oo ka kala yimid dibadda iyo gobollada dalka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa daah-furay shirka, wuxuuna ka jeediyey khudbad uu ku soo bandhigay caqabadaha ku xeeran dadka iyo dowladnimada Soomaaliyeed, isagoo adkeeyey in culimadu ay xoojiyaan wacyigelinta ku wajahan marin habaabinta argagixisadu ay ku wadaan dhallinyarada Soomaaliyeed iyo dambiyada ay ku galayaan magaca diinteenna suubban ee Islaamka.

Afartii maalmood ee shirweynahaan uu ka socday magaalada Muqdisho, waxay culimada Soomaaliyeed isku weydaarsadeen talooyin wax tar u leh dalka, dadka iyo dhismaha dowladnimada Soomaaliya, waxaana gabagabadii laga soo saaray war-saxaafadeed.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa ugu dambeyntii soo xiray shirweynaha labaad ee culimada Soomaaliyeed oo qabsoomay sanadkii labaad oo xiriir ah.

“Khataraha ugu waaweyn ee ina horyaalla waxaa ugu horreeya Khawaarijta, waxa ay khatar ku yihiin caqiidada, dhaqaalaha, bulshada, wax-soo-saarka iyo jiritaanka umaddaan, argagixisadu waxa ay hoggaamiyaan jahliga, diin xumada iyo dhaqan xumada, meeshii ay ku raaggaanna waxaad ku arkaysaa ummad burburtay oo dhaqan iyo hoggaamin lahayn. Culumada Soomaliyeed waxaan ka rabnaa in ay sameeyaan naf-hurnimo oo ay kiciyaan bulshada, naguna hoggaamiyaan dagaalka lagula jiro cadowga khawaarijta ah,” ayuu yiri Ra’iisul Wasaaraha XFS Xamsa Cabdi Barre.

Dagaalka ay dowladda Soomaaliya kula jirto Khawaarijta Al-Shabaab waa 3 jiho oo kala ah diinta, dhaqaalaha iyo kan tooska ah oo ciidanka xoogga Soomaaliya ay gobollo badan uga nadiifiyeen argagixisada.

Shirkii kan ka horeeyey waxay sanadkii hore culimada Soomaaliyeed ka soo saareen fatwo ka dhan ah kooxaha argagixisada ah ee Al-Shabaab iyo Daacish, waxaana loo aqoonsaday Khawaarij ay culimadu cadeysay in dhiigooda in la daadiyo oo maalkooda la furto, dalkana laga xoreeyo ay banaantahay, taas oo dad badan ku dhiiri-geliyey inay iska xaadiriyaan furimaha dagaalka, si ay ugu jihaadaan Khawaarijta.

Muqdisho  2da Agoosto 2024 Madaxweynaha dowladda federaalka Soomaaiya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta Madaxtooyada ku qaabilay waxgaradka Beesha Karanle oo isugu jiray Siyaasiyiin, Odayaal dhaqan, Ganacsato iyo Haween.

Kulanka Madaxweynaha iyo Beesha waxaa diiradda lugu saaray qobo ay ka mid yihiin sidii loo dardarginlahaa dagaalada ka dhanka ah Khawaarijta ee ka socda gobollada Galguduud iyo Mudug oo ay beeshu dagto.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa carrabka ku adkeeyay in Khawaarijta jab xoog leh loo geystay, dhawaana lasoo afjari doono joogitaankooda gobollada dhexe.

Dhanka kale Madaxweynaha ayaa kulankaan ka sheegay in ay ka go’antahay in dalka laga hirgaliyo doorasho qof iyo cod ah, si shacabka Soomaaliyeed ay qeyb uga noqdaan ka go’aan gaarista arrimaha masiiriga ah ee dalkooda.

Waxgaradka beesha Karanle ayaa soo dhaweeyay dadaallada Madaxweynaha, iyagoo ka balan qaaday in ay garab ku siinayaan dadaal kasta oo Khwaarijta dalka looga xoreynayo.

Waxgaradka beesha Karanle ayaa si gaar ah ugu riyaaqay hirgalinta qorsha Madaxweynaha ee doorashada qof iyo codka ah ee uu balan-qaaday marar badan.

Waxgaradkii la kulmay madaxweynaha ayaa u sheegay inay ku dhiban yihiin qaar badan oo ka mid ah siyaasiyiinta ku metesha dowladda, gaar ahaan baarlamaanka, isla markaana ay xal muhiim ah u arkaan inay dalka ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah.

Xubnaha la kulmay Madaxweynaha waxay u cadeeyeen in hadii uu dalka ka hir-geliyo nidaam doorasho oo qof iyo cod ah ay fursad u helayaan in ay soo doortaan siyaasiyiin si dhab ah ugu metesha dowladda oo wax tar u leh dadka iyo deegaanka laga soo doortay.

Galmudug 2da Agoosto 2024 Wasiirkii hore ee wasaaradda macdanta iyo batroolka ee dowlad goboleedka Galmudug Cabdulqaadir Maxamed Siciid (Jantalmaan) ayaa soo bandhigay qiso cajiib ah oo dhacday mar uu dalka Turkiga kula kulmay Hoggaamiyihii Xarakada Xamaas Ismaaciil Haniya ayaa shalay Israa’iil ay ku dishay duqeyn ka dhacday dalka Iiraan.

Wuxuu sheegay in maalin iyagoo jooga Ankara lagu casuumay kulan loogu duceynayay shacabka Falastiin oo ay abaabushay dowladda Turkiga, Wasiir Jantalman wuxuu sheegay in kulankaas ay isku arkeen, kuna sheekeysteen isaga iyo hoggaamiye Ismaaciil Haniya.

Wasiir hore Cabdulqaadir Jantalmaan oo ka sheekeeyey kulankii ay la qaateen Ismaaciil Haniya wuxuu yiri, “Aniga iyo wasiir kuxigeen ka socda dowladda federaalka ah ee Soomaaliya oo markaas ku sugneyn Turkiga gaar ahaan Istanbul ayaa naloosoo diray mas’uuliyiintii wasaaradda arrimaha dibadda ee Turkiga ee madaxweyne Erdogan u wakiishay qaban qaabada kulanka, sidaas ayaana uga qayb galnay.”

Intaas kadib wasiirku waxa uu sheegay in Ismaaciil Haniya uu labada gacmood qabtay labadooda wasiir ee ka socday Soomaaliya oo kor u taagay isaga oo yiri, “Caawa waxaa inoo marti ah Sharaftii Muslimiinta”, isaga oo kala jeeda Soomaaliya, sidoo kale waxa uu yiri “Soomaaliya waa walaalo qalbiga, dhiigga iyo laf ahaantaba inoo ah”.

Sidoo kale Ismaaciil Haniya ayaa yiri “Soomaalidu waa dad aan jecelnahay, waana dadka kaliya ee ku mideysan taageerada Falastiin shacab iyo xukuumadba oo noo bannaan-baxa, salaadda janaasadana noo tukada, waliba iyagoo ay dhibaato badan ay heysato, waana dad aan qalbiga ka jecelnahay oo aan qalbiga ka ognahay.”

Intaas kadib madaxweyne ku xigeenkii Turkiga ayaa istaagay oo sacbiyay, waxaana la kacay dhammaan masuuliyiintii kulanka kasoo qayb gashay oo iyagana bogaadiyay taageerada ay dadka Soomaaliyeed u hayaan reer falastiin, sida uu wareysigaan ku sheegay Wasiirkii hore Macdanta iyo Batroolka Galmudug Cabdulqaadir Jantalmaan.

Kulankii ducada ayaa soo idlaaday, Ismaaciil Haniya ayaa fadhigoodii ugu yimid labadii masuul ee Soomaaliya ka socday, isaga oo yiri “ha iga teginina waan sheekeysaneynaa.”

Wasiir Jantalmaan waxa uu sheegay inay israaceen Ismaaciil Haniya, isagoo gacanta ku dhegan ayuu galay qol yar, waxaana qolka ku jiray madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdoğan.

Hoggaamiyihii Xamaas Ismaaciil Haniya ayaa madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdoğan u sheegay in labadani masuul ay yihiin walaalaha Soomaaliya.

“Madaxweynaha Turkiga waa uu noo istaagay oo waxa uu yiri, Soomaaliya waa walaalo aad u macaan oo afar boqol oo sano aan saaxiib nahay, kadibna halkaas ayaan ku sheekeysannay inteennii goonida isula soo baxday iyo Madaxweyne Erdogan,” ayuu yiri wasiir Cabdulqaadir Maxamed Siciid (Jantalmaan).

Bayaan ay soo saartay Xarakada Xamaas ayaa lagu xaqiijiyey in Sheekh Ismaaciil Haniyeh lagu dilay weerar ay Israa’iil ku qaadday hoyga uu ka deggenaa caasimadda Iiraan ee Tehran, kadib markii uu ka qayb galay xafladdii caleema saarka madaxweynaha cusub ee Iran Masoud Pezeshkian.

Dowladda Soomaaliya ayaa safka hore uga jirta dalalka ka tacsiyeeyay dilka Ismaaciil Haniya, waxaana xusid mudan in dadka Soomaaliyeed ay marar badan dhigeen dibad-baxyo lagu taageerayo shacabka Falastiin, loogana soo horjeedo duqaymaha ay Israa’iil ka wado Qasa.

Sidoo kale culimada Soomaaliyeed oo afar maalmood uu shir sanadle ah Muqdisho uga socday ayaa tacsi ka soo saartay geerida Sheekh Ismaaciil Haniya, hoggaamiyihii Xamaas oo ahaa wadaad ahlu diin ah oo xaq u dirir ah.

Maraykanka iyo Ruushka   2da Agoosto 2024 Maraykanka iyo Ruushka ayaa is-weydaarsaday in ka badan 20 maxbuus oo ay iska kala hayeen qaarkoodna laga sii daayay xabsiyo ku yaalla Yurub, taasoo ka dhigtay is-weydaarisigi ugu ballaarnaa oo ay labadan dal sameeyaan tan iyo burburki Midowgii Sofiyetka.

Heshiiskan caalamiga ahaa oo ay ku lug lahaayeen dhowr waddan, ayuu Ruushka kusoo daayay Evan Gershkovich, oo ah saxafi u shaqeeya wargeyska The Wall Street Journal iyo Paul Whelan oo Maraykan ah, iyo Vladimir Kara-Murza, oo ka mid ah dadka sida weyn u naqdiya Putin, balse heysta deganaashaha Mareykanka.

Maxaabiista ay Moscow sii deysay ayaa waxaa sidoo kale ku jirta, Alsu Kurmasheva oo ah wariye u shaqeysa warbaahinta Radio Free Europe/Radio Liberty, oo mataan la ah VOA. Alsu ayaa isku heysata dhalashada Ruushka iyo Mareykanka.

Oleg Orlov, oo ah rug-caddaa muddo u ololeynayay xuquuqda aadanah Ruushka iyo Ilya Yashin, oo si aada u diiday duulaanka Ruushka ee Ukraine ayaa ka mid ahaa dadka laga sii daayay xabsiyada Ruushka.

Dhanka Ruushka, maxaabiista loo sii daayay waxaa ka mid ahaa Vadim Krasikov, oo sannadki 2021-ki lagu xakumay dalka Jarmalka, kaddib marki lagu eedeeyay inuu xaddiiqad ku taallo magaalada Berlin ku dilay, sarkaal horay uga tirsanaa jabhaddii Jeejniya ee Ruushka. Vadim ayaa lagu xakumay xabsi daa’in.

Ruushka waxaa kaloo loo gacan geliyay saddex nin oo ku jiray xabsiyada Mareykanka oo uu ku jiro Roman Seleznev, oo ku eedeysnaa inuu hadda ka hor usoo dhacay kambayuutarrada dowladda Mareykanka. Slovenia, waxay sii deysay laba nin oo ku eedeysnaa jaajuusnimo.

Madaxwenaha Mareykanka Joe Biden ayaa is weydaarsiga maxaabiista ku sheegay mid ku yimid heshiis adag. Wuxuu kaloo tusaale awood badan ku sheegay sababta ay muhiim u tahay in saaxibbo lagu yeesho dunida.

Muqdisho  2da Agoosto 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh oo xalay casho sharaf ku maamuusay culumaa’udiinka ka qayb-galay shirweynaha labaad ee culumaa’udiinka Soomaaliyeed ayaa la dardaarmay culimada.

Madaxweynaha ayaa soo dhoweeyay war-murtiyeedka ka soo baxay shirweynaha culumaa’udiinka, isaga oo kula dardaarmay in ay xoojiyaan midnimada dhexdooda ah, si loo helo midnimo Soomaaliyeed oo waarta.

Madaxweynaha ayaa uga mahad-celiyay culumaa’udiinka sida midnimada leh ee ay dowladda ugu garab istaageen ilaalinta Diinta, dhaqanka suuban iyo nolosha muwaadiniinta Soomaaliyeed.

Waxa uuna ku booriyay in ay adkeeyaan doorkooda ku aaddan jiheynta ummadda, adkaynta dowladnimada, horumarinta dalka iyo wacyi galinta bulshada.

“Culumaa’udiinka Soomaaliyeed waa hoggaamiyaasha ummadda waxaana la idinka sugayaa in aad dadka u jiheysaan dariiqa nabadda, amniga iyo dowladnimada. Nabad, midnimo iyo horumar ay dadka Soomaaliyeed gaaraan waxa ay ku xiranyihiin in la helo culumaa’udiin Soomaaliyeed oo mid ah,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa culumaa’udiinka ku adkeeyay xoojinta dadaalkooda ku qotoma la-dagaallanka Khawaarijta iyo ka hor tagga afkaSidoo kale wuxuu ku booriyay isku soo dhoweynta bulshada Soomaaliyeed ee ku kala irdhowday colaadaha sokeeye.araha qaldan ee ay faafiyaan.

Muqdisho  2da Agoosto 2024  Dowladda Turkiga ayaa qaadeysa tallaabaddii ugu horreysay kadib heshiiskii shidaal qodista Soomaaliya, ayada oo Soomaaliya usoo direysa markabkeefa sahminta.

Turkish Petroleum oo ah shirkad ay dowladda Turkiga leedahay ayaa lagu wadaa inay toddobaadyo gudahood Soomaaliya usoo dirto markabka Seismic Oruc Reis, si u bilaabo sahminta saddex baloog oo dhowaan laga siiyay xeebaha Soomaaliya.

Wasiirka Tamarta ee Turkiga Alparslan Bayraktar ayaa shaaciyay in Turkiga markabkan uu Soomaaliya usoo diri doono horraanta October ee sanadkaa, si uu helo xogta seismic ee 3D ee dhulka saliidda iyo gaaska ee gudaha Soomaaliya.

Bayraktar ayaa sidoo kale wuxuu sheegay in sahanka 3D uu socon doono muddo bilo ah.

Maraakiibta taageerada oo ay ku jiraan kuwa badda ayaa raaci doona markabka Oruc Reis inta uu ku jiro socdaalka Soomaaliya.

Tallaabadan ayaa qeyb ka ah heshiis ballaaran oo dhex-maray Ankara iyo Muqdisho, kaasi oo qeyb ka ah difaaca badda iyo tababarada muddo labo sano ah, si loo xaqiijiyo gelitaanka saddex goobood oo sahaminta badda ah.

Heshiiskan ayaa sidoo kale wuxuu xaquuq qaas ah u siinayaa Turkiga inay hydrocarbon oo ah shidaal iyo gaaska dabiiciga ah ka baarto kadib kasoo saarto saddex aag oo kiiba yahay 5-kun kilomitir oo isku wareeg ah.

Labada ka mid ah aagagga ayaa waxay 50 kilimitir loo galayaa badda, halka mid ka mid ahna uu gudaha badda loo aadayo ilaa 100 kilomitir.

WARARKA MAANTA 31ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkmammadda Dastuuriga ah Iyo Maqaamka #Muqdisho? Yaa runta maanta qarin kara? Maxayse tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan ugu fashilmay inuu oofin waayey balamaha uu ka qaaday shacabka gudaha iyo dibadda? Yaa diiday inuu ciidan dhiso maanta? Yaa diiday inay shacabka Soomaaliyeed wada noolaadaa? Yaa dastuurka wax ka beddelay oo aan tagi karin Somaliland Iyo meelo badan oo Soomaaliya kamid ah?  Yaa shabaab la shaqaysta? Ha Wiqleyso!

Hirshabelle 31ka Luulyo 2024 Madaxweynaha dowlad goboleedka HirShabelle, Cali Cabdullahi Xuseen (Guudlaawe) oo haatan socdaal ku marayo deegaano ka tirsan Hiiraan iyo Shabeelaha Dhexe ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan maamulkaasi.

Cali Guudlaawe oo gaaray degmada Jalalaqsi aya kaga dhawaaqay inay HirShabelle ka qabanayaan doorashooyin qof iyo cod ah oo shacabka ay ka qayb-galayaan.

Sidoo kale wuxuu shacabka degmadaas ku amaanay sida ay u xaqiijiyeen amniga, taasi beddalkeeda waxa uu sheegay inay gaarsiin doonaan doorashooyin qof iyo cod ah.

Waxaa kale oo uu ballan qaada in bulshada ay u sameyn doonaan mashaariic hormarineed oo waxtar u leh dadka iyo deegaankaba.

Dhinaca kale madaxweynaha HirShabelle ayaa weerar afka ah ku qaaday mucaaradka kasoo horjeeda, wuxuuna tilmaamay in kaliya ay wax kusoo Facebook, sida uu hadalka u dhigay.

“Haddii aad sidaan amniga u xaqiijiseen ballan waxaa ah inaan annaguna mashaariic fara badan oo ay Ummadda ku faraxdo inaan keeno dadka Facebook-ga wax ku qoraayo waxaan leenahay waxaan arkeena waxa aad keentaan, annagana waxaan qabano ayaa la arki doonaa, bulshada qof iyo cod ayay tagee” ayuu yiri madaxweynaha HirShabelle.

Waxaa kale oo uu bulshada HirShabelle uga mahadceliyay sida ay ugu soo dhaweeyeen deegaanadii uu booqday oo ka kala tirsan Hiiraan iyo Shabeelaha Dhexe, wuxuuna intaasi kusii daray in dadaalladiisa horumarineed uu kasii wadi doono halkaasi.

“Guud ahaan Ummadda ku nool HirShabelle waa u mahadcelinayaa, gaar ahaan degmada aan ku suganahay ee Jalalaqsi, waana ku mahadsan tihiin sida aad noo soo dhaweyseen” ayuu mar kale yiri madaxwyene Cali Cabdullahi Xuseen Guudlaawe.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo weli xaalado adag ay ka jiraan HirShabelle, sida arrimaha ammaanka oo sidii la rabay aan ahayn, khilaafaad dhanka maamulka ah, waxaana la is weydiinayaa sida uu go’aankiisa uga dhabeyn karo Cali Guudlaawe.

Muqdisho 31ka Luulyo 2024 Hay’adaha ammaanka dalka Kenya ayaa fashiliyay weerar qorsheysan oo Al Shabaab ay ka fulin lahaayeen deegaanka Alango, oo ku teedsan waddada Gaarisa iyo Dhadhaab ee ismaamulka Garissa.

Kooxda Alshabaab oo isku diyaarinayay inay weerarka qaadaan ayaa waxaa xogtooda helay hay’adaha sirdoonka Kenya. Si kastaba ha ahaatee, ciidamada ammaanka Kenya ayaa fashiliyay qorshahooda, waxaana isla goobta lagu dilay labo ka mid ah xubnaha Al Shabaab, halka kuwa kalena ay baxsadeen iyagoo dhaawac ah.

Hubka laga soo saaray goobta ay weerarka ku qorshaynayeen waxaa ka mid ahaa labo qori oo AK47 ah, sidoo kale 7-majalado, agabka walxaha qarxa iyo agab kale oo kala duwan. Hay’adaha ammaanka Kenya ayaa la sheegay ku raad joogaan Shabaabka baxsadka ah. Dhanka kale, waxaa dadweynaha lagu dhiirigeliyay inay laamaha amniga la wadaagaan xogta dadka la tuhunsan yahay in ay weerarkaas qorshaynayay.

Muqdisho 31ka Luulyo 2024 Wasiirka wasaaradda waxbarashada, hiddaha iyo tacliinta sare ee xukuumadda federaalka Soomaaliya, Faarax Sheekh Cabdulqaadir ayaa maanta hortegay guddiga horumarinta adeegga arrimaha bulshada ee baarlamaanka Soomaaliya, kaas oo la yeeshay isla xisaabtan adag.

Wasiirka ayaa waxaa su’aallo adag laga waydiiyay arrimaha waxbarashada dalka iyo imtixaanaadka qaran ee ay qaado dowladda federaalka Soomaaliya.

Sidoo kale wasiirka ayaa wax laga waydiiyay arrinta Puntland oo iyadu siyaasad ahaan ay kala tageen federaalka, isla markaana ay saameysay wada shaqeyntii labada dhinac.

Mid kamid ah xildhibaannada ayaa waydiiyay wasiirka “Waay arrimaha siyaasadeed oo aan weli dhamaan arday Soomaaliyeed fursaddiisa waxbarasho ugu waayayaa?”.

Wasiir Faarax ayaa ku jawaabay “Arrinta ku saabsan shahaadada la siiyo ardayda Puntland iyo Somaliland waxay lamid yihiin ardayda kale ee jooga qaybaha kale ee dalka, laakiin waxaa caqabad ku ah mas’uuliyiinta maamulladaas oo hortaagan”.

Waxaa kale oo uu dalbaday in fursad loo siiyo wasaaradda waxbarashada inay xafiisyo ka furatoGaroowe iyo Hargeysa, si ay shahaadada halkaas uga qaataan ardayda jooga.

“Waxaan jeclaan lahayn in fursad naloo siiyo in xafiiska wasaarada waxbarashada Garoowe ku yaalla ama Hargeysa ku yaalla la ogolaado in laga bixiyo shahaadada waxbarashada ee dowladda federaalka si aana ardayda ugu dhibaatoonin inuu halkan kasoo doonto” ayuu mar kale yiri wasiirka waxbarashada xukuumadda Soomaaliya.

Faarax Sheekh Cabdulqaadir ayaa sidoo kale Puntland iyo Somaliland ku eedeeyay in ay culeysyo fara badan saaraan ardayda, ayna ka qaadaan lacago aan laga qaadin ardayda kale ee Soomaaliyeed.

“Nasiib darro dadka mas’uuliyiinta ka ah meeshaas ayaa hor istaagay, intaas waxaa sii dheer iyaga shahaadooyin ayay siiyaan ardayday imtixaanka ayay lacag ka qaadaan oo aan laga qaadin ardayda kale ee gobollada kale jooga, shahaadada ayay lacag ka qaadaan oo aan la qaadin, markaas ayaa laga yaabaa inuu ardayga usii baahdo tii federaalka inuu sii qaato, waxaas oo dhan waxaan aaminsanahay in culeys aanu ka qaadi lahayn ardaygaas maskiinka ah inay tahay” ayuu hadalkiisa sii raaciyay.

Jubbaland 31ka Luulyo 2024 Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda XFS Xamsa Cabdi Barre oo uu weheliyo Madaxweynaha Dowlad goboleedka Jubbaland, Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa safar ku tegay deegaano dhowaan laga xoreeyey Khawaarijta Al-Shabaab.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa kormeer ugu tegay Ciidamada Qaranka iyo Daraawiishta Jubbaland ee ku sugan deegaanka Buulo-Xaaji ee gobolka Jubbada Hoose, kuwaas oo dhawaan jab xooggan gaarsiiyey Khawaarijta.

Ra’iisul Wasaaraha oo ciidanka la hadlay ayaa bogaadiyey sida nafhurnimada leh ee Ciidamada Soomaaliyeed ay argagixisada uga xoreynayaan dalka.

Xamsa Cabdi Barre ayaa ku dhawaaqay in dowladdu ay siinayso abaalmarin lacageed oo la guddoonsiinayo ciidamada Birjeex ee ku jabiyey Khawaarijtii ku dhuumaaleysa jirtay deegaannada Jubaland.

“Waad cibaadeysateen maxaa yeelay waxaad layseen kuwii uu suubaneheenu na faray in la laayo oo la burburiyo, waxaad ka farxiseen muslimiinta, waxaad rubadda goyseen Khawaarijtii ay ummadda Soomaaliyeed necbaayeen,” ayuu yiri.

Ra’iisul wasaaraha oo sii hadlayey ayaa yiri, “Dowladda Federaalka Soomaaliya waxaa ka go’an in khawaarijta dalka laga xorreeyo oo la tirtiro, in badan oo kamid ah dalka waa laga xaaqay oo ay kamid tahay Buulo-Xaaji

Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa tilmaamay in guushan ay ka marqaati kacayso tayada iyo awoodda Ciidamada Soomaaliyeed iyo dadaalka ay dowladdu ku bixinayso dib u dhiskooda.

Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa xusay muhiimadda ay leedahay garab istaagga iyo wadashaqeynta shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan ciidamada, dowladduna ay deegaannada la xorreeyey geyn doonto adeegyada asaasiga ahaa.

Dowladda Federaalka Soomaaliya oo ka duulaysa in gurmad iyo gargaar deg-deg ah la gaarsiiyo bulshada ku nool deegaannada laga xoreeyo Khawaarijta, ayaa waxa ay hey’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka SoDMA gaarsiisay raashin 900 oo qoys oo ku nool deegaanka Buullo-Xaaji, taas oo qayb ka ah qorshaha safarka Ra’iisul Wasaaraha ee Jubbaland.

Wafdiga Ra’iisul Wasaaraha, ayaa waxaa kamid ah Wasiirro ka tirsan Xukuumadda heer federaal iyo heer dowlad goboleed, Xildhibaanno, taliyeyaasha ciidanka X.D.S, Boliiska iyo haween matalayey ololaha Hooyo u hiili Qaranka oo gaarsiiyey ciidanka sahay dhan 5,340 oo isugu jira buskut, timir iyo kalluun.

Iran  31ka Luulyo 2024  War uu goor dhaw uu baahiyaya telafishanka qaranka Iran oo ay soo xigteen wakaaladaha wararka ee AP iyo Rueters ayaa sheegaya, in hogaamiyaha ururka Xamaas ee Falastiiniyiinta Ismaaciil Haniya lagu dilay Tehran, aroornimadi hore ee Arbacada maanta.

Bayaan isna kasoo baxay Xamaas, ayaa lagu xaqiijiyay in Ismaaciil Haniyah lagu khaarijiyay caasimadda Iran.

Xamaas ayaa sidoo kale ka tacsiyeeysay dilka hogaamiyahooda, iyaga oo bayaankooda ku sheegay in Haniyah lagu dilay weerar ay ku sheegeen in Sahyuuniyadda ay ku qaadday gurigi uu ka deganaa Tehran.
Haniyah ayaa Talaadadi shalay ka qeybgalay munaasabaddi dhaarinta madaxweynaha cusub ee Iran.

Ma jirto cid sheegatay ilaa iyo hadda mas’uuliyadda dilka Ismaaciil Haniyah, hase yeeshee horay ayay Isra’il wacad ugu martay in ay dili doonto madaxda ururka Xamaas.

Ismaaciil Haniyah, oo ah hogaamiyaha siyaasadda ee ururka Xamaas, ayaa ka tagay Marinka Gaza, sannadki 2019-ki, wixi markaasi ka danbeeyay wuxuu magangalyo ku deganaa waddanka Qatar.

Muqdisho 31ka Luulyo 2024 Weriye Cabdulqaadir Ciise oo Warbaahinta Qaranka u qaabilsan soo tebinta wararka maxkamadda ciidamada ayaa qoraal cusub ka soo saaray khilaafkii uu baraha bulshada horay ugu faafiyey ee kala dhexeeyey madaxda wasaaradda warfaafinta, gaar ahaan Wasiir Al-Cadaala.

Weriye Cabdulqaadir ayaa soo saaray qoraal uu ciwaan uga dhigay “Cudur-Daar” oo madaxda wasaaradda warfaafinta uu ku raali geliyey, isagoo codsaday in laga gudbo wixii dhex maray isaga iyo saaxiibadiisa shaqada.

Cabdulqaadir Ciise ayaa horay u baahiyey muuqaalo iyo qoraalo uu ku weeraray masuuliyiin uu ka mid yahay Wasiir ku xigeenka warfaafinta Al-Cadaala, waxaana xusid mudan in wixii ka dambeeyey markii khilaafkaasi uu soo if-baxay aan warbaahinta dowladda laga sii deyn warbixinadiisa oo shaqo joojin lagu sameeyey

Hoos ka aqriso qoraalka Cabdulqaadir Ciise oo dhameystiran:

Cudur-Daar.

Shaqa kastaahi ee la qabto waxa ay leedahay Dul-duleel iyo cabasho, kala duwanaashahana waa sunna kowni ah, sidaas darteed ayaa nala faray hadii Khilaaf jiro inaan ula laabano kitaabka iyo sunnada.

Sidaas oo kale hadii xeendaabka dowladnimo uu farqi ka Jiro waxaan leenahay heshiisya qoran oo nakala xadeeyo iyo hogaan aan u daba fadhino, waxaan aqbalsanahay toosinta madaxdeyda.

Wax kasto ee na kala gaaray saaxiibadeyda shaqada iyo madaxda wasaaradeyda warfaafinta waan ka garaabayaa, waxaana leeyahay nin wayn oo haftay aan ahee yaan la ii qaban.

Ugu dambayn waxaan ballan-qaadayaa in howlaheyga tabinta ee fariimaha dowladnimada aan Baaqi kusii ahaan doono.

#WarbaahinQara

WARARKA MAANTA 30ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo lacag laaluush ah ayuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye ku bixiyey in warbaahinta ay qariso runta iyo musuqmaasuqa dowladda uu hoggaaminaayo”? Maxay golaha xildhibaanada si cad ugu weerareen Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu yahay musuqmaasuqa lagu eedeeyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkmammadda Dastuuriga ah Iyo Maqaamka #Muqdisho? Yaa runta maanta qarin kara? Ha Wiqleyso!

Muqdisho  30ka Luulyo 2024 Madaxweynaha dalka Turkiga Recep Tayyip Erdogan iyo dhiggiisa madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka wada hadlay arrimaha labada dal, gobolka iyo guud ahaan caalamka, sida ay sheegtay maamulka Isgaarsiinta Turkiga “Intii lagu guda jiray wada hadalka, Madaxweyne Erdogan ayaaa muujiyay muhiimadda ay Turkigu siinayso midnimada dhuleed ee Soomaaliya,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka xafiiska isgaarsiinta.

Madaxweyne Erdogan ayaa sheegay in taageerada Soomaaliya ee la dagaalanka argagixisada ay sii socon doonto, Turkiye-na ay sii wadi doonto dadaallada dhex dhexaadinta ah ee lagu xallinayo khilaafka Soomaaliya iyo Itoobiya.

Xidhiidhka labada dhinac ayaa sii xumaaday tan iyo markii ay Itoobiya heshiis deked ah la gashay maamulka Somaliland 1-dii Jannaayo.

Madaxweyne Erdogan ayaa sheegay in iskaashiga laba geesoodka ah ee dhinacyo badan, gaar ahaan tamarta iyo difaaca uu sii wadi doono in uu hore u sii socdo.

Dhawaan, baarlamaanka dalka Turkiga ayaa meel mariyay mooshin uu Turkigu ciidamo ugusoo diridoono biyaha Soomaaliya, kaasoo qeyb ka ah iskaashiga difaaca labada dal.

Soomaaliya ayaa doonaysa inuu Turkiga ka caawiyo amniga baddeeda, iyo dhismaha ciidamada qaran ee ilaalada badda Soomaaliya.

Maraykanka 30ka Luulyo 2024 Musharaxa xisbiga Jamhuuriga ee Donald Trump ayaa markale u muuqday inuu isku khalday labada gabdhood ee xisbiga Dimuqraadiga ee kala ah Ilhaan Cumar oo laga soo doorto Minnesota iyo Rashida Tlaib oo laga soo doorto Michigan.

Labadan gabdhood ee Congress-ka ku jira, oo labaduba ah labadii haween ee Muslim ahaa ee ugu horreeyay ee taga Congress-ka, ayaa ah aas-aasayaasha xubnaha “Squad”, oo ah koox aan rasmi ahayn oo xubno ka tirsan Aqalkaasi samaysteen sannadkii 2019.

Khudbaddiisii habeenkii Sabtida ayuu Trump ku khalday dhacdooyinka ku lug lahaa Tlaib, Ilhaan Cumar, isaga oona xilligaa yidhi, “Ilhaan Cumar, waxa ay ka soo qayb gashay hadal aan jeedinayey markii ugu horreysay ee aan tartamayey, waxa ay ka mid ahayd dhegeystayaashii.”

Waxa uu intaas kusii daray “Xilligaas way qaylinaysay, waxa aanan idhi ‘waa ayo qofkani’ saw waa isla qoftii waalan ee aan habeen kasta hadda hadalkeeda daawado.”

Trump ayaa ku eedaynaya in hore ay u taageeri jirtey haddana ay isaga ka soo horjeeddo.

Waxa uu ku celceliyay dadkii isku soo baxay, “Anigoo qudbad jeedinaya, dad badan ayaanu joognay, way kacday oo qaylisay, waxaan ku idhi naagtaasi waa waalan tahay, way waalan tahay”.

Qaybta hadalkaas ee Trump ayaa aad loogu baahiyey barta X, ee hore u ahaan jirtay Twitter, iyada oo isticmaalayaashu uu ka mid yahay Acyn, oo ah tifaftire sare oo ka tirsan warbaahinta bidixda u janjeedha ee MeidasTouch, ayaa muujiyey in Trump uu ku jahawareeray oo uu isku khalday labada haween ee Congress-ka ka wada tirsan.

“Ma hubo in uu halkan ula jeeday qof kale,” Acyn ayaa qortay.

Dhanka kale, Trump ayaa mar sii horeysay ku sifeeyey Ilhaan Cumar inay tahay taageere “argagixisanimo’, wuxuuna ku andacooday inay “neceb tahay Maraykanka”.

Trump ayaa inta badan dhaliilo kala duwan u jeediya kooxdaas haweenka ah.

Waxaana aad loo xasuustaa 2019 mar uu farriin xilligaas ku soo qoray barta Twitter isaga oo ku dooday inay “ku noqdaan oo ay gacan ka geystaan hagaajinta gebi ahaanba qaran jabnimada iyo dembiyada laga gelayo meelihii ay ka yimaadeen.”

Faallooyinkiisaas ayaa kiciyay waagaas dad isugu soo baxay North Carolina oo ku dhawaaqayay “dib u celiya!” una jeeday in masuuliyaantaas dalka laga saaro.

Xubnahan haweenka ah ee garabka bidix, oo tan iyo markaa sii ballaadhanayey oo haatan gaaraya sagaal, ayaa aad uga soo horjeeda Trump iyo hadalladiisa.

Sannadkii 2020, Ilhaan Cumar waxa ay Trump ku tilmaantay hadal u dhignaa “Kaliya maaha cunsuri, laakin waa cunsuri isir-nacayb ku jiro, sababta oo ah kama soo horjeedo dadka dalkan yimid, kaliya wuxuu ka soo horjeedaa soo galootiga aniga oo kale ah”.

Muqdisho  30ka Luulyo 2024 Wasiirka arrimaha gudaha, federaalka iyo dib-u-heshiisiinta xukuumadda Soomaaliya Cali Yuusuf (Cali Xoosh) ayaa golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka ka dalbaday inay soo fara-geliyaan khilaafka dowladda dhexe iyo maamulka Puntland.

Wasiirka ayaa sheegay in Aqalka Sare laga doonayo in arrinta dowlad-goboleedka Puntland door fir-fircoon ka qaataan, maadaama si toos ah u metalaan dowlad-goboleedyada, si xal loogu helo tabashada ay qabto dowlad-goboleedkaas.

“Puntland way carootay iskumana aanay dayin oo caro ayay ku maqan tahay ee Aqalka Saroow naga hormara idinka hala idin aqbalo,” ayuu yiri wasiirka arrimaha gudaha oo hortegay golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka Soomaaliya

Khilaafka madaxweyne Xasan Sheekh iyo Saciid Deni oo loo rogay mid u dhaxeeya dowladda dhexe iyo maamulka Puntland ayaa salka ku haya dano shaqsi ah, iyada oo labada nin ay aad u kala fogaadeen tan iyo markii la magacaabay xilka ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, oo la sheegay inuu Deni si weyn u daneynayey.

Sidoo kale waxaa xiisadda uga sii darey tallaabooyinkii u dambeeyay ee Villa Somalia, oo ayadu baarlamaanka marsatay cutubyo kamid ah dastuurka, oo loo dhigay sida ay rabto, kuwaasi oo meesha ka saaraya hanaankii hore ee doorashooyinka dalka.

Puntland ayaa tan iyo markaas sheegtay inay si madax-banaan u dhaqmeyso inta laga dhameystirayo dastuurka ku-meel gaarka ah ee Soomaaliya, ayada oo eedeymo dhowr ah u jeedisay dowladda federaalka.

Inkasta oo ay socdaan dadaallo ay wakiiladda caalamka ku doonayaan in miiska wada-hadalka la isugu keeno madaxweyne Xasan Sheekh iyo Saciid Deni, haddana ma jiro illaa hadda wax isku dhowaansho ah oo labada dhinac ah.

Somaliland 30ka Luulyo 2024  Hay’adda Sirdoonka Somaliland ee NIA ayaa sheegtay inay qabatay xubno ka tirsanSidoo kale waxaa lagu yiri qoraalkan oo lasoo dhigay barta X (ex-Twitter), “Laba ka mid ah xubnahaas waa la xiray, halka lix kalena lagu dabo jiro.”

Sirdoonka Somaliland ayaa ku daba jira xubno kale oo ka tirsan hay’adda NISA oo howl-gallo loogu soo direy Somaliland, kuwaas oo qeyb ah ka ah xubnaha la qabtay, sida ay sheegtay NIA.

Sirdoonka Somaliland ayaa sidoo kale farriin u direy bulshada reer Somaliland, “ciidanka sirdoonka Somaliland waxay ku baaqayaan haddii falal iyo ashqaas laga shakiyo in lagu soo wargeliyo.”

 hay’adda sirdoonka iyo nabad-sugidda qaranka ee NISA.

Xubnahan oo laba ah ayuu sheegay sirdoonka Somaliland in falal qorshaysan loogu talo-galay inay ka fuliyaan magaalada Boorama ee gobolka Awdal, kuwaasi oo Muqdisho laga soo direy.

Qoraal kooban oo kasoo baxay hay’adda sirdoonka Somaliland ee NIA ayaa waxaa lagu yiri “NIA waxa ay gacanta ku dhigtay koox ka tirsan NISA oo howl-gallo looga soo diray Muqdisho ku saabsan inay qas ka abuuraan Somaliland iyo dilal qorshaysan gaar ahaan Boorama.”

Hay’adda sirdoonka Somaliland ayaa bilihii u dambeeyay soo xirtay kooxo iyo dad lagu eedeeyay inay qorshaynayeen falal lidi ku ah amniga ay ku naalooto Somaliland, kuwaas oo ay qeyb ka ahaayeen ajaanib.

Muqdisho  30ka Luulyo 2024 Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna Duqa Muqdisho Yuusuf Madaale ayaa daah-furay dib-u-howlgelinta adeegyadii hore ee dad-Dhigidda dowladda hoose ee Xamar, taasi oo muddo 34-sano ah aan loo qaban shacabka.

Duqa Muqdisho ayaa sheegay in shacabka ay hada kadib heli doonaan adeegyadii loogu bartay waaxda dad-dhigidda dowladda hoose ee Xamar oo ay ka mid tahay diiwaan-gelinta caruurta ku dhasha isbitaalada, helida shahaadada guurka iyo shahaadada furiinka.

Tan ayaa qeyb weyn ka qaadaneysa gaarista diiwaan-gelin sax ah oo ay yeeshaan shacabka Soomaaliyeed, taasi oo muddo 34-sano ah aan loo qaban shacabka

“Qof kasta oo mas’uul ah marka uu meel yimaado waxa uu leeyahay Yool, Istaraatiijiyaddeyda waxaa kamid ah in la helo adeegyada Bulshadu u baahan tahay, warqadda qoyska waxa ay ahaan jirtay ama Adduunka ka tahay wax qoyska la nool maalinta uu dhasho ilaa maalinta uu ka dhimanayo,” ayuu yiri Yuusuf Madaale.

Sidoo kale waxa uu sheegay in nikaaxa iyo furiinka kahor burburkii uu ahaa mid maxkamad loo aado, si aanay dayac ama mas’uuliyad darro uga dhicin ubadka qoyska, isaggoo tusaale usoo qaatay carruurta darbi-jiifka ah iyo kuwa lagu tuuro waddooyinka qaar, oo uu sheegay in aysan sidaas ahaan laheyn haddii ay jiri laheyn arrintaan.

“Waxaan soo marnay marka aad rabtid in aad kala tagtaan gabadh aad qabtay in Maxkamad la tago oo furiinku ma fududeyn mana lagu degdegi jirin, waxyaabaha dayaca carruurta darbi-jiifka ah u wacan waxaa sababa in warqadda nikaaxa iyo furiinka la’aantood,” ayuu hadalkiisa sii raaciyDowladda hoose ee Xamar ayaa waxaa horyaalla bixinta adeegyo badan oo baahiyo gaar ah u qabaan bulshada, dad qaar ayaa soo jeediyay in iyada oo la eegayo dhaqaalaha dalka iyo xaaladaha gaarka ah in la dabciyo qiimaha ku baxaya adeegyadan.ay guddoomiye Madaale.

WARARKA MAANTA 29ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu ka fashilay Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inay shacabka #Muqdisho samaystaan #Maqaamka #Muqdisho? 

Ha Wiqleyso!

Puntland 29ka Luulyo 2024 Ciidanka Booliska gobolka Mudug ayaa gacanta ku soo dhigay eedaysane loo haysto dilka macalin reer Boorama.

Taliska ciidanka booliska ayaa sheegay in ninkan lagu soo qabtay howl-gal ay ciidamada ka sameeyeen sameeyeen degaanka Seemade oo ka tirsan degmada Jariiban.

“Ciidanka Booliska gobolka Mudug ayaa howlgal ay sameyeen gacanta kuso dhigey eedaysane dil ka gaystay deegaanka Seemade degmada Jariiban ee gobolka Mudug,” ayaa lagu yiri qoraalka taliska booliska gobolka Mudug

Eedaysane Axmed Maxamuud Maxamed ayaa loo haystaa in uu Jimcihii 26-ka July dil u geystay marxuum Macallin Xamae Muuse Ducaale, oo kasoo jeeda gobolka Awdal, gaar ahaan Boorama, sida ku cad qoraalka taliska booliska gobolka.

“Eedaysanahan oo lagu magacaabo Axmed maxamud maxamed ayaa Maalinkii Jumcaha ee 26 July. Dil ugaystay Allaha unaxariistee Marxuum Macalin Xamse muse Ducale,” ayaa markale lagu yiri qoraalk kasoo baxay booliska.

Waxa uu intaas kusii daray “Eedaysanaha ayaa hada ku jira gacanta ciidanka Booliska waxaana lageeyay Xabsiga dhexe ee magalada Galkacyo.”

Taliska ayaa ugu dambeyntiina u mahad-celiyay ehelka eedaysaha iyo odayaasha deegaanka oo door muhiima kulahaa soo qabashada eedaysanaha kuna gacan siiyay ciiddanka booliska.

Muqdisho 29ka Luulyo 2024 Maxkamadda gobolka Banaadir ayaa bilowday maxkamadeynta nin agaasime ka ahaa mid ka mid ah wasaaradaha dowlad goboleedka Koonfur Galbeed, kaas oo loo heysto inuu la shaqeeyey Khawaarijta Al-Shabaab.

Ninkaas oo lagu magacaabo Cabdinuur Fooley ayaa loo heystaa inuu akoon u furay kooxda Al-Shabaab oo u soo dhexmartay nin ay qaraabo yihiin, balse hadda uusan garaneyn meel uu jiro.

Guddoomiyaha Maxkamadda Salax Dabaan ayaa su’aalo adag weydiiyey Agaasimaha lasoo taagay maxkamadda, balse wuxuu ku guul dareystay inuu iska furto kiiskaan adag ee uu ku jiro.

Cabdinuur ayaa xitaa garan waayey abtiriska ninka uu sheegay inay qaraabo yihiin oo Akoon uu uga furay Salaam Bank.

Dowladda ayaa ogaatay in akoonkaas la marsiiyey lacag badan oo Shabaab ay leeyihiin, ayaa Baydhaba ka soo qabatay Agaasime Cabdinuur oo maxkamadeyntiisu ay ka socoto Muqdisho.

Guddoomiyaha Maxkamadda ayaa eedeysanaha weydiiyey halka uu ku nool yahay ninka uu akoonka u furay ee qaraabada ay yihiin, wuxuuna ku jawaabay in markii ugu war-dambeysay uu ganacsi ku leeyahaa deegaan hoos taga degmada Diinsoor ee gobolka Bay.

Sidoo kale waxaa la weydiiyey magaca ninka uu akoonka u furay ee qaraabadiisa uu ku sheegay, balse wuxuu garan waayey magaca dhameystiran iyo halka ay qaraabo ka noqdeen.

Maxkamadda ayaa la horkeenay cadeymo sawirro wata oo muujinaya nin agaasime Cabdinuur uu qaneecadiisa ku furay akoonkaas ay Shabaab lacagaha ku shubteen, balse maanta uusan garaneyn ninkii uu u furay.

Muqdisho 29ka Luulyo 2024 Gudiga fulinta ee ciyaaraha fudud ayaa kulan ay yeesheen waxaa ka soo baxday in shaqo joojin lagu sameeyo guddoomiyihii ciyaaraha fudud ee Soomaaliya Faarax Cali Macalin.

Guddoomiye Faarax oo hadda howlo shaqo u jooga dalka Faransiiska  gaar ahaan caasimaddiisa Paris, ayaa shaqada laga joojiyey kadib markii ay arrintiisa ka fariisteen xubno guddi ah.

Faarax Cali Macallin oo ku sugan Paris ayaa u waramay idaacadda VOA, wuxuuna kq jawaabay xil ka qaadista lagu sameeyey, sidoo kale wuxuu faahfaahin ka bixiyey  sida ay howlaha ciyaaraha Olombikadu uga socdaan magaalada Paris iyo ka qeybgalka Soomaaliya ee ciyaarahaasi.

Guddoomiye Faarax ayaa sheegay in isagoo shaqo ku maqan ay inqilaabeen xubno ka tirsan guddiga, balse wuxuu ku dooday in sharciga ay ku shaqeeyaan uusan dhigeyn sida ay wax u dhaceen, isagoo tallaabadii shaqada looga joojiyey ku tilmaamay dhabarjebin ku tahay dadaalka Soomaaliya ay ku bixineyso inay natiijo ka gaarto ciyaaraha Olonbikada ee Paris ka socda.

Mustaf Cabdicasiis Maxamed ayaa laga dhigay sii hayaha guddoomiyaha xiriirka ciyaaraha fudud oo sidoo kalena ah ku xigeenka guddoomiyaha guddiga.

Xiriirka ciyaaraha fudud ee Soomaaliya ayaa ciyaartoy u diray magaalada Paris ee dalka Faransiiska, halkaas waxay uga qeyb gelayaan ciyaaraha caalami ah ee Olombikada, ku simaha guddoomiyaha ayaa la weydiiyey sida lagu soo xulay ciyaartoydaan iyo howlaha horyaalla.

Guddoomiyaha shaqada laga jooyey ee Faarax Cali Macalin ayaa hogaaminaya ciyaartooyda Soomaaliya ee ka qeybgaleysa ciyaaraha Olombikada ee Paris ka dhacaya.

Muqdisho 29ka Luulyo 2024 Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa Axaddii shalay sheegay, in laga yaabo in Turkiga uu gudaha u galo Isra’il, si la mid ah sidi ay horay uga sameeyeen Liiniya iyo Nagorno-Karabakh, balse ma uusan faah-faahin nuuca ay noqon doonto faragelinta uu soo hadal qaaday.

Erdogan, oo si aada u dhaleeceeya duullaanka ay Isra’il ku qaadday Gaza, ayaa hadalkaan jeediyay xilli uu ka hadlayay horumarka uu dalkiisa ka sameeyay wax soo saarka qalabka difaaca.

“Waa inaan aad u xoog banaanno si aysan Israa’iil wax yaabahan lagu qoslo uga sameyn Falastin. Sidi aan u galnay Liibiya iyo Karabakh, waxaa dhici karta inaan si la mid ah iyaga ku sameyno,” Ayuu Erdogan u sheegay mudanayaal ka tirsan xisbigiisa AK oo uu kula kulmay magaalada uu asal ahaan kasoo jeedo ee Rize.

Erdogan ayaa intaasi ku daray “in aysan jirin sabab aysan taasi u sameyn karin, balse ay tahay in ay awood muujiyaan si ay tallaabadaasi u qaadaan.
Wakiillada xisbiga AK Party ayaanan ka jawaabin faah-faahin arrintan ku aadan oo ay weydiisay wakaaladda wararka ee Rueters, Israa’iil ayaa iyaduna aanan wax war ah kasoo saarin arrintan.

Madaxweyne Erdogan u muuqday in uu tixraacayay faragelinti uu horay Turkiga uga sameeyay Libya iyo gobolka Nagorno-Karabakh ee ay isku heystaan Azerbaijan iyo Armenina.

Sannadki 2020-ki, Turkiga ayaa ciidamo millatari ah u diray Libya, si ay u taageeraan dowladda uu caalamka aqoonsanyahay ee Libya.

Turkey horay ayay u beenisay in ay si toos ah uga qeybgashay howlgallada millatari ee ay ciidanka Azerbaijan ka sameeyeen gobolka Nagorno-Karabakh sannadki hore, balse marki danbe sheegtay in ay dhan walba ka taageertay Azerbaijan sida tababarka milatariga iyo saanadaha millatari.

Muqdisho 29ka Luulyo 2024 Baarlamaanka Turkiga ayaa ansixiyey mooshin ka yimid madaxweyne Erdogan, kaasoo askar milateri ah loogu daabulayo Soomaaliya muddo laba sano ah, si ay gacan uga gaystaan amniga, gaar ahaan la-dagaalanka argagixisada iyo khataraha kale, sida ay labada dal ku wada gaareen heshiis iskaashi difaac ah.

Mooshinka oo uu saxiixay madaxweyne Racep Tayyip Erdogan ayaa waxa uu sheegayaa in Turkigu uu ciidanka Soomaaliya u fidinayo tababar, kaalmo iyo talo muddo 10 sano ah, si loo xaqiijiyo amniga, deganaanshaha iyo dib u qaabaynta ciidanka qaranka.

Baarlamaanka Turkiga ayaa ansixiyey mooshinkaas oo ka yimid madaxweyne Erdogan, kaasoo askar milateri ah loogu daabulayo Soomaaliya, sida ay qortay warbaahinta ku hadasha afka dawladda Turkiga wuxuu mooshinkaan iftiiminayaa in tan iyo 2009 ay milateriga Turkigu si firfircoon uga qayb qaadanayeem taageerada caalamiga ah ee lagula dagaallamayo burcad-badeedda iyo falalka argagixiso ee gacanka cadmeed, meelaha ka baxsan xeebaha Soomaaliya, sida badda Arabiya iyo gobollada u dhow-dhow.

“Hadafka ayaa la jaanqaadaya qorshaha horumarinta amniga Soomaaliya ee lagu qaatay shirkii amniga ee Soomaaliya ee Turkiga uu ku martigeliyey New York 12 Diseembar 2023, waxaana looga gol leeyahay in Soomaaliya mustaqbalka dhow si buuxda u qaaddo mas’uuliyadda amnigeeda” ayaa lagu yiri qoraalka warbaahinta Turkiga.

Cabdirashiid Xaashi oo agaasime ka soo noqday machadka Cilmibaarista ee Heritage, horena cilmi baaris ugu sameeyey arrintan ayaa sheegay in heshiiskii amniga ee dhawaan dhex maray Soomaaliya iyo Turkiga iyo isku soo dhawaanshaha labada dal ee dhowr iyo tobankii sano ee u dambeeyey uu fursad weyn siinayo ganacsatada Turkiga iyo guud ahaan dowladda Turkiga oo Afrika ka soo geli karta Soomaaliya.

“Xiriirka labada dal markii uu billowday waxaan ahaa cilmi baare, Turkiga 2011 waan waraystay, ganacsatadooda waxay igu yiraahdeen ‘waxaan rabnaa in Soomaaliya ay noqoto halka aan Afrika ka soo galayno, maadaama aan haysano badeecad ka jaban tan Yurub, kana tayo fiican tan Shiinaha’ maadaama Soomaaliya ay xilligaas dhibaato ka jirtay, markii aan u baahannayna ay noo yimaadeen, hadana ay xerada ugu weyn ku leeyihiin Soomaaliya in ay ciidanka nala dhisaan, baddana nala waardiyeeyaan, cid uga xanaaqi karta ma jirto,” ayuu yiri Cabdirashiid Xaashi.Ciidanka Turkiga ee imaanaya Soomaaliya wuxuu Cabdirashiid Xaashi oo u waramay BBC ku xiray sida ay noqon doonaan danaha istaraatijiyadeed ee Turkigu uu ka leeyahay Soomaaliya, isagoo carrabka ku dhuftay in Soomaaliya ay ka codsatay inay ‘in badda looga difaaco cadowga iyo qulqulatooyinka kale’ isla markaana uu horay u jiray heshiis dhaqaale oo labada dal ka dhaxeeya.

Maadaama dhanka Turkiga laga ansixiyey heshiiskii labada dal, horayna baarlamaanka Soomaaliya uu u ansixiyey, waxaa hadda bilaabanaya dhaqan-gelintiisa, waxaana Soomaaliya ku soo wajahan maraakiib dagaal iyo kuwo baaritaan ku sameynaya shidaalka ceegaaga badda Soomaaliya.

Sidoo kale ciidamada Turkiga ayaa imaadoona dalka toddobaadyada iyo bilaha soo socda, waxayna saldhigyo ka sameysa doonaan gudaha badda, beriga iyo xeebaha, sida dhulkii Iskuul Buuluusiya ee Muqdisho oo dhowaan qabuurihii ku aasnaa laga soo fagay.

Sidoo kale waxaa jira saldhigyo kale oo xogaha hordhaca ah ay sheegayaan in ciidamada Turkiga ay ka sameysa doonaan Hobyo, Kismaayo, Baraawe, Seylac iyo goobo kale oo istiraatiiji ah oo laga ilaali karo badda Soomaaliya.

Sidoo kale ciidamada Turkiga waxay ka qeyb qaada doonaan dagaalka Al-Shabaab, si gaar ah duqeymaha, tababarrada oo markii horaba socday iyo daboolidda baahiyaha militeri ee ciidamada Soomaaliya ay wajahayaan.

Muqdisho 29ka Luulyo 2024 Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo ka qayn-galay kulan dood ah oo lagu qabtay magaalada Muqdisho ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan canshuuraha dalka, isaga oo runta u sheegay reer Muqdisho.

Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa shaaca ka qaaday inay been tahay erayada kasoo yeera qaar kamid ah dadka Muqdisho ee ah in canshuurtooda ay cunaan dad kasoo jeedo gobollo kale, wuxuuna dooddaas ku tilmaamay mid uun lasoo dhoo dhoobay.

Xildhibaanka ayaa xusay in shacabka ku dhaqan gobolka Banaadir ay iyaga cunaan inta badan wixii ay lahayd Soomaali, maadaama xaruntii dalka ay tahay Muqdisho.

“Reer Banaadir hadal aan in badan ka maqlay ayaa jiro inay iska dhaafaana ay u fiican tahay waxaynaa la cunaa, wixiina cid cunto malaha, idinka ayaa waxa Soomaali cuntiin. Qof kasta waxa ay ku leedahay Banaadir waxeeda la cunaa war waxiiina wax cuno maleh” ayuu yiri xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Horta halis ka daayo ceeb waayay annaga ayaa waxa nagala cunaa dalka hantidiisa annaga ayaa haysano”.

Siyaasigan oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in lacag hal bilyan ah ay ku baxdo caasimada, taas oo ka imaada hay’ado kala duwan iyo mashaariicyada horumarinta

“Saddex boqol oo xildhibaan oo hoteello deggan waayay dadka idin la joogo horta siyaasad marka la yiraahdo 1 biliyan ayaa ku baxda Xamar oo ay bixiyaan AMISOM, UNSOM, safaaradaha ajnabiga ah ee jooga, ama mashaariicda horumarinta” ayuu yiri.

Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in kaliya ay Muqdisho u baahan tahay inay yeelato maamul lasoo doorto, si looga gudbo guddoomiye lasoo magacaabay.

“Doodda saxda ah waxaa waayay magaaladan inay yeelato Maayar lasoo doortay iyo hoggaan la doortay,” ayuu sii raaciyay.

Arrinta maqaamka Muqdisho ayaa sidoo kale soo hadal qaaday, wuxuuna sheegay in madaxweyne Xasan ay ceeb ku tahay inuu soo laabashadiisa uu ka gaabiyo arrintaasi.

“Waa ceeb in madaxweyne Xasan Sheekh inta xukunka kusoo laabtay magaaladan oo aan maqaam lahayn uu ka tego, mana ah in nin qabiil kale uu joogo inaan dhahdo magaalada waxay u baahantahay maqaam” ayuu hadalkiisa kusoo gabagabeeyay.

WARARKA MAANTA 28ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Ma aragtaan Wasiir Shabaab ahaa Madaxaa Na Fura Cav=biqaadir oo u jawaabaa Madaxweynihii hore Mudane Shiikh Shariif? Maxuu ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa daroogada khaadka ka ganacsada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa rag Shabaab ah u magacaabay wasiiro, taliyayaal iyo jagooyin kala duwan u magacaaabay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa hantida dadweynaha booba Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa qabuurihii soo faagay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqday madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? U diiday in la baaro kiiskii Kornayl Ikraam taxaliil, Xildhibaan Aaamino iyo dad farabadan oo #Muqdisho lagu khaarajiyey? Yaa waxgaradka Soomaaliyeed khaarajiya? 

Ha Wiqleyso!

Muqdisho 28ka Luulyo 2024 Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamza Cadi Barre oo maanta wareegto soo saaray ayaa qaaday tallaabo culus, isaga oo magacaabay wasiiro cusub oo uu ku jiro General Bashiir Maxamed Jaamac (Bashiir Goobbe) oo loo dhiibay xilka Wasiirka Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka.

Bashiir Goobe ayaa ah ninka ugu darajo sareeyo saraakiisha ciidanka Soomaaliyeed, waxaana ra’iisul wasaaraha lagu dhaleeceeyay in ninkan ayada oo lagu jiro dagaal u magacaabo wasaaradda haweenka iyo xuquuqul insaanka oo  magaca uun loo bedalay.

Guddoomiye ku xigeenkii hore ee amniga iyo siyaasadda gobolka Banaadir, Cali Yare Cali oo qoraal soo dhigay bartiisa Facebook-ga ayaa su’aal wayn ka keenay arrintan, wuxuuna ka horyimid in Bashiir Goobe loo dhiibo wasaaraddii ay lahaayeen haweenka.

“Waan ayaan-darannahay hadaan cimri ku gaarnay “sarreeye guud isaga oo qudbadeeynaya na leh “annaga oo ah wasaaradda haweenka” ayuu mar kale yiri.

Dhinaca kale waxaa magacaabista Bashiir Goobe iyo xilka loo magacaabay ka dhashay falcelin xoogan oo ay ka sameeyay dadka isticmaala baraha bulshada.

Ismaaciil Maxamed “Wasaaradda haweenka waa laga qurxiyey miyaa? Bashiir Goobe wasiirka qoyska miyaa loogu beddalay?”.

Abdirahiim Cismaan “Ninkii dhammaa ee Janannada Soomaalida ugu darajada sarreeyey wasaaradda qoyska maa shaqo uga dhigteen?, Xukuumad meesha nooma taal wallee”.

Dheyman Xaaji “Wasaaradda haweenka mala boobey? HORMARINTA QOSKA AAAA HAYEELINA”.

Yuusuf Ibraahim Cabdi ayaa isaguna yiri “Wasaaradii Haweenka iyo General raggiy waa jabay Sanadkan”.

Shukri Xaashi “Waa maxay Generaalka wasiirka wasaaradda haweenka loo magacaabay?

Muqdisho 28ka Luulyo 2024 Wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya, Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) oo maanta shir jaraa’id u qabtay warbaahinta ayaa u jawaabay madaxweynihii hore ee dalka Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo saaka weerar afka ah ku qaaday dowladda federaalka oo uu ku eedeeyay fashil siyaasadeed iyo mid ciidan intaba.

Jaamac ayaa jawaabtiisa ku sheegay in laga haboonyahay in la siyaasadeeyo arrimaha ciidamada, wuxuuna sheegay inay tahay wax aan la aqbali karin.

Wasiirka ayaa sheegay in ciidanka Soomaaliyeed ay yihiin geesiyeyaal guul wayn ka keenay dagaal adag ee lagula jiro kooxda Al-Shabaab.

“Saaxiibada siyaasadeed ee siyaasadda dowladda dhaleeceynaya waxyaabo kale ayaa u furan inaan ka wada-hadalno, laakiin lama aqbali karo in Daawada cadeyga ay ka dhigtaan ciidankeena”, ayuu yiri wasiirka gaashaandhigga xukuumadda Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu kusii daray “Subax kasta ma rabno in askariga Soomaaliyeed ee jooga furinta laga mashquuliyo Facebook-ga iyo makarafoonada”.

Wasiirka gaashaandhigga oo hadalkiisa sii wata ayaa ugu baaqay xubnaha mucaaradka inay niyad jabinta ka daayaan ciidamada Xoogga dalka ee ku sugan furimaha dagaalka, wuxuuna sheegay inay raadiyaan wax kale oo ay ku dhaliili karaan madaxda dalka.

“Waxaan soo jeedineynaa in aan la siyaasadeyn arrimaha ciidamada wiilkaas furinta joogo ma yaqaano mucaarad iyo muxaafad” ayuu mar kale yiri wasiirku.

Sheekh Shariif wuxuu saaka shirkiisa jaraa’id ku sheegay in hannaanka loola dagaalamayo Al-Shabaa uu khaldan yahay, isla markaana laga garan karo sida loo laayay ciidamada Xoogga dalka, sida uu hadalka u dhigay.

“Hannaanka loola diriraayo Al-Shabaab, haddii uu fiican yahay maxaa ciidamada usoo jabeen? mase la socotaa maanta ciidanka milatariga maanta hal guuto oo dagaalami karta in aysan ku jirin?” ayuu ku jawaabay madaxweyne hore Sheekh Shariif.

Waxaa kale oo uu yiri “Wax badan oo aan rabin inaan halkan ku sheegin dartooda ma rabo inaan kusii socdo ciidanka waa khaldan yahay sida loo maamulay iyo sida loo hoggaamiyay waana sheegeynaa Shabaabna waa kasoo horjeednaa”.

Si kastaba, hadalkan ayaaa kusoo aadayo, ayada oo haatan dalka ay ka socdaan howlgallo culus oo ka dhan ah Al-Shabaab, kaas oo lagu xoreeyay dhul ballaaran.

Muqdisho 28ka Luulyo 2024 Agaasimihii hore ee warfaafinta ee xafiiska Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya, Weriye Cali Nuur Salaad ayaa maanta laga sii daayey xabsiga, kadib markii uu dhowaan soo xiray booliska Soomaaliya.

Calinuur Salaad ayaa ahaa Agaasimaha Telefishin lagu magacaabo Dawan, waxayna Caasimada Online ogaatay in maanta uu xoriyadiisa dib u helay.

Booliska ayaa markii lasoo xiray Calinuur waxay ku eedeeyeen “been-abuur, aflagaado iyo wax ay ku tilmaameen anshax-darro” in kastoo aysan soo bandhigin cadeymaha eedeymahaas.

Wariye Cali Nuur Salaad oo maalmihii lasoo dhaafay xirnaa ayaa lagu sii daayey dadaallo aan kala joogsi lahayn oo intooda ugu badan ay wadeen siyaasiyiin, xildhibaano iyo bahda saxaafadda.

Dhinacyadaan ayaa ku baaqayey in Weriye Calinuur lasii daayo booliska oo baahiyey soo qabashada Calinuur ayaa ka aamusay sii deyntiisa.

“Waxaa ku socota baarista Boliiska. Waxaana la horgey doonaa Maxkammada awooda u leh,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ka soo baxay taliska qeybta guud ee Booliska Gobolka Banaadir markii lasoo xiray Calinuur.

Calinuur Salaad ayaa maalin ka hor markii la xiray bartiisa TikTok soo dhigay muuqaal uu ku yiri, “Goobaha ay joogaan ciidamada qaranka waxaa lagu iibiyaa Qaad ama Jaad, ciidankuna waxay ku bedeshaan lacagta mushaarka loo siiyo iyo mararka qaar hubkooda.”

Ankara 28ka Luulyo 2024 Baarlamanka Turkey ayaa ansixiyey mooshin madaxweyne Erdogan awood u siinaya inuu ciidamada badda geeyo biyaha Soomaaliya muddo laba sano ah.

Tallaabadan ayaa ka dambeysay markii Soomaaliya iyo Turkey ay bishii Febraayo saxiixdeen heshiis iskaashi difaac iyo mid dhaqaale, kaasi oo ujeedkiisu yahay in lagu xoojiyo awoodda difaacca badda Soomaaliya iyo dhismaha ciidan badeed.

Heshiiska ayaa yimid kadib markii Ethiopia ay heshiis la gashay maamulka Somaliland bishii Janaayo, kaasi oo Addis-Ababa lagu siinayo dhul-badeed ay ka sameysato dekad iyo saldhig ciidan badeed. Heshiiska waxaa si xooggan uga horyimid dowladda federaalka Soomaaliya.

Turkey ayaa horraantii July marti-gelisay wada-hadallo u dhaxeeyey wasiirada arrimaha dibedda Soomaaliya iyo Itoobiya, kuwaas oo aan miro-dhalin. Inkasta oo Itoobiya ay codsatay dhex-dhexaadinta, haddana ilo-wareedyo ayaa sheegay inay ka cago jiiday in horumar laga gaaro.

Arrintaas ayaa wararku sheegayaan in Turkey ay ku qasabtay inay dedejiso fulinta  ballan-qaadka difaaca Soomaaliya iyo ansixinta heshiiska.

Faah-faahin dheeraad ah, naga filo goor dhow, Insha Allah.

Muqdisho  28ka Luulyo 2024 Ciidamada ammaanka ee dowladda Soomaaliya, gaar ahaan kuwa booliska ayaa saaka waabarigii hore howlgal culus ku qaaday degmada Boondheere ee gobolka Banaadir, halkaas oo ay ka bilaabeen howlgal burburin ah.

Ciidamada ayaa cagta mariyay xarun ay horay u daganaan jirtay wasaaradda arrimaha gudaha Soomaaliya, taas oo ay muddo dheer daganaayeen dad shacab ah.

Wararka ayaa sheegaya in xalay saq-dhexe ciidamo lagu daadiyay halkaasi, kadibna shacabka lagu amray inay la baxaan alaabtooda, waxaana xigay inay burburin ku bilaabeen gaadiidka cagaf-cagafka ah oo ay wateen ciidamada.

Horay ayaa shacabka deganaa xarunta wasaaradda arrimaha gudaha loogu wargeliyay inay ka guuraan, waxaana jirtay digniino dhowr ah oo la siiyay, balse ma qaadan waxaana saaka mar qura weerar culus ku qaaday ciidamada oo awood u adeegsanayo dadkaasi.

Ujeedka ayaa ah in dhulkan oo ah mid dowladeed loogu adeego shacabka Soomaaliyeed, isla markaana ay dageyso wasaaradda arrimaha gudaha oo iyadu leh dhulkaasi.

Xaaladda goobta ayaa la soo warrinayaa inay haatan kacsan tahay, waxaana ciidamadu ay xireen dhamaan waddooyinka soo gala iyo kuwa ka baxa halka ay ku taallo xarunta.

Dowladda Soomaaliya ayaa horay sidan oo kale u burburisay xaafadda Dab-damiska oo ahayd dhul dan-guud ah, waxaana laga raray shacabkii daganaa halkaasi.

Todobaadkii hore sidoo kale waxaa la burburiyay xaafad kale oo ku taalla deegaanka Ceelasha Biyaha ee duleedka magaalada Muqdisho, kadib markii gabar uu dhalay Maxamed Siyaad Barre loo xukumay dhul ku yaalla halkaas oo ay daganaayeen dad shacab ah, waxaana weli taagan xiisad ka dhalatay burburinta lagu sameeyay halkaas

Muqdisho  28ka Luulyo 2024 Senator Maryan Faarax Kaahiye oo kamid ah gabdhaha Golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa dood adag ka keentay xilka loo magacaabay General Bashiir Goobe oo loo dhiibay Wasaaradda Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka oo ay horay u lahaayeen haweenka Soomaaliyeed.

Senator Maryan ayaa sheegtay in meesha ay ka baxday xuquuqdii haweenka, kadib tallaabadii uu shalay qaaday ra’iisul wasaare Xamza oo sameeyay magacaabistaan.

Sidoo kale waxa ay isla xiriirisay arrintan iyo kiiskii Xildhibaan Fowsiyo Yuusuf Xaaji Aadan oo ay sheegtay in horay looga hor istaagay kursiga Midowga Afrika.

“Iyadoo la ogyahay sida looga hiiliyey Xildhibaan Fowsiyo iyo diidmada loo diidey Kursiga Midowga Africa,hadda waxaan la yaabanahay oo caddaalad darro ah in Wasiirka Haweenka Soomaaliyeed loo dhiibo General loo adeegsan karo CIIDANKA XOOGGA DALKA. Aawey Xuquuqdii Haweenka Soomaaliyeed oo laf-dhabarka u ah jiritaanka Dowladnimada?” ayay qoraalkeeda ku tiri Senator Maryan Faarax Kaahiye.

Waxaa kale oo ay sii raacisay “Waxaan aqaan Haween Soomaaliyeed oo dalka iyo dibedda jooga oo ka haysta PhD Arrimaha haweenka,Carruurta iyo xuquuqul Insaanka, maxaa Xilka Wasiirka loogu dhiibi waayey?”.

Hoose ka akhriso qoraalka oo dhammeystiran:-

HAWEENKU MIYEYSAN AHAYN HAL-DOORKA SHACABKA SOOMAALIYEED?

Fowsiyo Yuusuf Xaaji iyo Kursiga ugu sarreeya ee Midowga Africa iyo Xilka Wasiirka Wasaaradda Haweenka!

Xildhibaanada labada Aqal ayaa Fowsiya siiyey awood buuxda oo ay JFS ku matasho;labada gole ayaa Xildhibaan Fowsiyo u uruuriyey lacag,lagana qaday dhammaan Xildhibaanada Sharafta leh!!

Xildhibaanada Sharafta leh,waxaan weydiiyey aawey awooddii aan Xildhibaan Fowsiyo shalay ku ansixinnay si mug iyo miisaan leh oo aan taariikhda loo arag?

Aawey awooddi Dastuurku inoo oggolaaday ee ah mid lama taabtaan ah?

Kursiga Xildhibaan Fowsiyo loo diiday,maxaa lagu baddashay?yaase awood u leh in uu buriyo Go’aanka Labada Aqal?

DHANKA KALE,,

Shalay waxaa Wasiirka Haweenka iyo Xuquuqul- insanka loo magacaabay Generaal Goobbe!

Iyadoo la ogyahay sida looga hiiliyey Xildhibaan Fowsiyo iyo diidmada loo diidey Kursiga Midowga Africa,hadda waxaan la yaabanahay oo caddaalad darro ah in Wasiirka Haweenka Soomaaliyeed loo dhiibo General loo adeegsan karo CIIDANKA XOOGGA DALKA.

Aawey Xuquuqdii Haweenka Soomaaliyeed oo laf-dhabarka u ah jiritaanka Dowladnimada?

Haweenka Soomaaliyeed maanta waxay mudan yihiin in loo dhiibo Xilka Wasiirka Haweenka,maaddaama shaqadu tahay Daryeelka Haweenka,Carruurta iyo Xuquuqdooda!

In Wasaaradda Haweenka hadda loo magacaabo qof aan aqoon,dareen iyo waayo aragnimo midna u lahayn,waxay tusaale u tahay sida loogu tumanayo xuquuqda Haweenka Soomaaliyeed.

Waxaan aqaan Haween Soomaaliyeed oo dalka iyo dibedda jooga oo ka haysta PhD Arrimaha haweenka,Carruurta iyo xuquuqul Insaanka,maxaa Xilka Wasiirka loogu dhiibiwaayey?

Dowladi waa tan daryeesho shacabkeeda,gaar ahaan Haweenka iyo Carruurta,waana astaamaha lagu faano.

WARARKA MAANTA 27ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diidi kara inuu Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Mudane Shiikh Shariif Shiikh Axmed oo ceebtiisa banaanka keenay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa maant qarin kara runta? Yaa boobay hantida dadweynaha  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu ku soo dhammaaday shirkii #Dooxa # Qatar ee uu qabtay Fahad Yaasiin “Daba-Naasle” Iyo Madaxweynihii hore Mudane Maxamed Cabdilaahoi Farmaajo “Been-Hawaas”? Maxayse tahay sababta Teleefishinka Qaranka #SNTV Iyo #RadioMuqdisho u diideen inay soo daayaan wareysiga Madaxweynii hore Mudane Shiikh Shariif Shiikh Axmed “Ma Aqaano” Badda wixii iibsaday?  Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? 

Ha Wiqleyso!

Hirshabelle State 27ka Luulyo 2024 Wararka ka imaanaya degmada Maxaas ee gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in halkaasi ilaa Xalay ay ka taagan tahay xiisad culus oo u dhaxeeysa maamulka degmada Maxaas iyo ciidamada deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda.

Xiisada ayaa timid kadib markii ciidanka deegaanka ee Macawiisleeyda ay diideen in Maxaas uu tago madaxweynaha Hirshabeelle Cali Guudlaawe Xuseen oo doonayay inuu tago degmadaas.

Ilo ku sugan degmada Maxaas ayaa inoo sheegay in saakay wali ay kacsan tahay xaalada magaalada Maxaas, maadama ay ku wada sugan yihiin gudaha magaaladaas ciidamo diidan in Guudlaawe tago Maxaas iyo kuwa doonayo iney kusoo dhaweeyaan.

Diidmada Maxaas ee Guudlaawe ayaa kusoo aadeysa, iyadoo Shalay lagu soo dhaweeyay degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan, xili maalmahii lasoo dhaafay uu safaro ku marayay madaxweyne Guudlaawe deegaano iyo degmooyin ka tirsan Shabeellaha Dhexe, islamarkaana sidaas oo kale qorsheynaayay inuu safaro ku maro gobolka Hiiraan.

Lasoco wixii kusoo kordha wararkan.

Soomaaliya Iyo Aserbajaan 27ka Luulyo 2024 Soomaaliya iyo Asarbaijaan ayaa ku heshiiyey in sare loo qaado xiriirka laba geesoodka ah iyo in sare loo qaado iskaashiga labada dal ee dhinacyada kala duwan.

Heshiiskan ayaa lagu gaaray intii lagu jiray kulan magaalada Baku ku dhexmaray Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga ee Soomaaliya, Amb. Ahmed Moallim Fiqi iyo Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Asarbayjaan Jeyhun Bayramov.

Labada dhinac ayaa sidoo kale ka wada hadlay sidii loo dhisi lahaa hannaan wadajir ah oo kor loogu qaado iskaashiga iyo horumarinta danaha wadaagga ah, kuwaas oo sida la sheegay daboolaya dhowr arrimood oo heer gobol iyo caalami ah oo khuseeya dano wadaagga labada dal.

Intaas waxaa dheer, labada dhinac waxay si gaar ah uga wada hadleen iskaashiga beeraha, kalluumeysiga, warshadaha saliidda iyo gaasta, tamarta cagaaran, dadaallada bani’aadamnimada, iyo waxbarashada.

Wasiir Fiqi ayaa sheegay in xiriirka diblomaasiyadeed ee hadda jira uu muujinayo sida ay uga go’an tahay sii xoojinta xiriirka iyo sahaminta waddooyin cusub oo iskaashi, taasoo ka tarjumeysa isbeddellada iskaashiga caalamiga ah.

Dhankiisa, Wasiir Bayramov ayaa xusay in tan iyo markii la aasaasay xiriirka diblumaasiyadeed 20 sano ka hor, gaar ahaan sannadihii u dambeeyay, kororka xiriirka Asarbayjaan iyo Soomaaliya uu muhiim u ahaa sahminta fursadaha iskaashiga.

Waxa uu ku nuux-nuux saday muhiimadda uu leeyahay ballaarinta iskaashiga labada dal iyadoo la raacayo heshiiskii wadatashiga siyaasadeed ee ay labada dal kala saxiixdeen.

Puntland 27ka Luulyo 2024 Ciidamada Ammaanka Puntland ee PSF ayaa soo bandhigay sarkaal ajnebi ah oo katirsan kooxda Daacish oo lagu qabtay Buuraleyda Calmis ee Gobolka Bari

Sarkaalka la qabtay oo lagu magacaabo Cimraan Maxamed Calawi oo u dhashay dalka Zanzibar, ayaa lagu soo bandhigay warbixin muuqaal ah oo lagu daabacay bogga Facebook-ga ee PSF.

War qoraal ah oo loo turjumay afka Soomaaliga ayuu Calawi ku qirtay in uu ka tirsan yahay Daacish uuna ka qeyb qaatay dagaalo ka dhan ah kooxaha kale.

Waxa uu shaaca ka qaaday in inta badan dagaalyahannada Daacish ee gobolka ay yihiin ajaaniib, oo ay ku jiraan shaqsiyaad u dhashay Ethiopia, Malawi, Yemen, iyo wadamo kale.

Calawi oo hadalkiisa sii wata ayaa shaaca ka qaaday in gacanta lagu dhigay kadib markii uu ka soo baxsaday weerar dhawaan lagu bartilmaameedsaday Daacish oo ka dhacay deegaanka Qandala 31-kii bishii May ee sanadkan.

Qabashada sarkaalka ajnabiga ah ee Daacish ayaa muujineysa dhibaatooyinka amni ee kooxdan ay ku hayaan Puntland iyo guud ahaan gobolka.

Dhawaan, sirdoonka Maraykanka ayaa ka digay dagaalamayaasha Daacish ee gudaha deegaanada Puntland, halkaas oo la sheegay inay farriisin u noqotay horjoogayaasha ugu sarreeya Daacish.

Ethiopia 27ka Luulyo 2024Dowladda Itoobiya ayaa shalay ku dhawaaqday saddex maalin oo baroor-diiq qaran ah, kadib markii la xaqiijiyay in 257 qof ay ku dhinteen laba dhul-go oo Axaddi iyo Isniintii ka dhacay koofurta Itoobiya.

Bayaan kasoo baxay baarlamaanka Itoobiya ayaa lagu sheegay in baroordiiqda loo sameynayo dhibanayaasha ay billaabmeyso maanta oo Sabti ah.

Guddiga Maareynta Masiibooyinka ee Itoobiya ayaa isna sheegay in ay si wanaagsan u socdaan howlaha samatabixinta iyo gargaarka bani’aadannimo.

Wakaaladda wararka ee AFP ayaa kuw arrantay, in guryaha dadki ku dhintay masiibada ay buuxiyeen dad murugeysan, si ay uga qeyb galaan ama u wadaacaan boqollaalka qof ee la meydadkooda laga soo saaray dhoobada hoosteeda.

Hey’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan Isku-duwidda Arrimaha Bani’aadannimada ee loo soo gaabsho OCHA, oo soo xiganeysa saraakiisha deegaanka ayaa sheegtay, in duufaanno ka dhashay roob xooggan uu sababay dhul go’a ka dhacay tuulada yar ee Kencho Shacha Gozdi.

Waxay ka digtay in tirada dhimashada ay sii kordhi karto. Waa tiradi ugu badneyd oo dhul go’ ugu dhimata dalka Itoobiya, iyada oo ay wali sii socdaan howlaha gurmadka.

Muqdisho 27ka Luulyo 2024Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa si weyn u danaynaysa in Ruushku uu safaarad rasmi ah ku yeesho Muqdisho sida ay qortay warbaahinta dalkaasi Ruushka.

Soomaaliya ayaa usoo jeedisay Ruushka in uu safaarad rasmi ah ka furto magaalada Muqdisho, sida laga soo xiganayo wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Amb. Axmed Macallin Fiqi.

Ruushka oo 40 sanno ka hor Muqdisho ku lahaa adeegga diblomaasiyadeed ee ugu weyn gobolka geeska Afrika iyo halka kaliya ee ku taalla badweynta Hindiya ee safaarad uu ku lahaa ayaa dhowaan soo bandhigay inuu doonayo sare u qaadista xiriirka Soomaaliya.

Tallaabadan ayaa timid kadib markii bishii May ee sannadkan uu Muqdisho soo booqday safiirka Ruushka ee Soomaaliya Danjire Mikhail Golovanov, kaasi oo aan degganayn magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Xukuumaddaha Muqdisho iyo Moscow ayaa muddooyinkii dambe waday dadaallo xoojinayo xiriirka labada dhinac, oo aan horumar weyn sameyn wixii ka dambeeyay markii kacaanku xiriirka u jaray Midowga Sofiyet 45 sano kahor.

Wixii markaas ka horreeyay Ruushka wuxuu xiriir dhow kala dhexeeyay Soomaaliya, iyada oo loo arkayay in uu yahay dalka ugu saameynta weyn ee qeyb libaax leh ku yeeshay dhismaha ciidankii burburay ee Soomaaliya.

Xiriirka Soomaaliya iyo Ruushka ayaa u muuqda mid soo noqonaya, iyadoo bishii Maarso ee sanadkii hore uu wasiirka arrimaha dibeda ee Soomaaliya booqday Ruushka markaas oo kulan dhowr maalin qaatay kula yeeshay xukuumadda Moscow.

Sidoo kale Ruushka ayaa markaas ku dhawaaqay in dalkiisu diyaar u yahay in uu ciidamada Soomaaliya ku taageero qalab militari oo ka caawin kara dagaalka lagu la jiro kooxda Al-Shabaab.

Si kastaba, dalabka cusub ee dowladda federaalka Soomaaliya u gudbisay Ruushka ayaa wax badan ka tari doona xiriirka sii xoogeysanaya ee u dhaxeeya Muqdisho iyo Moscow.

Muqdisho 27ka Luulyo 2024Madaxweynihii hore ee dowladdii KMG ahayd ee dalka Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo goordhow shir jaraa’id ku qabtay Muqdisho ayaa eedeyn culus u jeediyay madaxweynaha hadda talada haya Xasan Sheekh Maxamuud.

Ugu horreyn Sheekh Shariif ayaa soo hadal qaaday xaaladihii ugu dambeeyay ee soo kordhay, sida dagaal beeleedyada iyo hubkii lagu boobay Caabudwaaq, isaga oo ku tilmaamay wax laga xumaado, maadaama ay halis ku yihiin dowladnimada dalka.

Shariif ayaa soo hadal qaaday ammaanka, dagaalka Al-Shabaab, arrimaha ciidamada iyo doorashooyinka dalka, wuxuuna sheegay in dhammaan laga gaabiyay.

Arrinta ciidamada waxa uu tilmaamay inuu socdo qorshe lagu burburinayo ciidanka Xoogga dalka, isla markaana la abuurayo ciidamo gaar ah oo dano laga leeyahay.

“Istarakjarka ciidanka oo la beddalo wuxuu muujinayaa in aan laga shaqeyneynin ciidan inuu dhismo oo laga shaqeynaayo awood gaar ah inay dad gaar ah gacantooda kusoo aruurto” ayuu yiri madaxweynihii hore ee dowladda KMG ahayd ee dalka.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Dalkan Janaraalo ayaa soo xukumeen waqti dheer oo ciidanka gacantooda uu ku jiray dadka waxa ay ku joogi karaan waa cadaalad, nina inuusan ku fikirin inuu ciidan gaar ah diyaariyo hub gaar ah qaato si uu wax gaar ah ugu gaaro arrintaas waxaan u maleynaayay in laga soo gudbay maanta inay muuqato saa saankeeda wax aad iyo aad looga xumaado waayay”. 

Dhinaca kale wuxuu ka hadlay arrimaha doorashooyinka dalka, isaga oo ku eedeeyay madaxweyne Xasan Sheekh inuu ka gaabiyay inuu dalka u jiheeyo doorashooyin, wuxuuna si gaar ah ugu eedeeyay inuu hortaagan yahay doorashooyinka maamullada.

“Waxaa nasoo gaartay in madaxweynuhu uu ku yiri Madaxda maamul goboleedyada ee xiligu ka dhammaaday iska jooga waxba doorasho ha gelinina, dowlad ka shaqeynaysa danaheeda gaarka ah intee na gaynaysaa?”. ayuu mar kale yiri.

Sheekh Shariif waxa kale oo uu ka hadlay amniga iyo dagaalka Al-Shabaab, wuxuuna tilmaamay in maanta dalka uu joogo meel halis ah, isla markaaa dib loo noqday.

“Amniga waxaan ognahay maanta Shabaab meesha ay joogeen waa ay kasii xoog badan yihiin, ummadda Soomaaliyeed kalsoonidii dhexdeeda taallay waa dhaawacantay” ayuu ku sii daray.

Muqdisho 27ka Luulyo 2024 Xildhibaannada golaha wakiilada Somaliland ayaa maanta kulan aan caadi ahayn ku yeeshay magaalada Hargeysa, kaas oo ujeedkiisu ahaa maamuus ka xayuubinta Xildhibaan Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac oo dacwad culus ay kusoo oogtay xeer-ilaalinta Somaliland.

Kiiska Maxamed Abiib ayaa waxaa kasoo kordhay arrin aan la fileyn, kadib markii soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud uu ka horyimid guddiga joogtada ah ee golaha wakiilada.

Warbixin lala wadaagay xildhibaannada, sidoo kalena loo dusiyay warbaahinta ayaa lagu shaaciyay go’aankka guddiga, waxaana lagu sheegay in soo jeedinta xeer ilaaliyaha ee ku aadan maamuus ka xayuubinta Maxamed Abiib ay tahay mid sharci darro ah.

President H.E. William Ruto must listen to the #Kenyan youth and he must include in his forthcoming cabinet appointment.. Mr. President Ruto, Kenyans wants equal representation, and you can do that by any means.  “Haddaba guddidu iyada oo ka duuleyso asbaabaha kor ku xusay waxay golaha wakiilada u xaqiijineysaa in soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud ee ah maamuus ka xayuubinta Mudane Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac ay tahay mid aan sharci ahayn isla markaana ay ka hor imaaneyso mas’uuliyadda xil-gudasho ee mudanayaasha ee ku tilmaaman dastuurka iyo xeer hoosaadka golaha wakiilada xeer.lr.01/2021″ ayaa lagu yiri go’aanka kasoo baxay guddiga golaha wakiilada ee maamulka Somaliland.

Guddiga ayaa sidoo kale xubnaha golaha wakiilada ugu baaqay inay ka dhiidhiyaan arrintan, isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud.

“Sidaas aawgeed waxaannu mudanayaasha golaha usoo jeedineynaa inay nagu raacaan isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud” ayaa lasii raaciyay.

Intaas kadib guddoomiyaha golaha wakiilada Somaliland, Yaasiin Xaaji Maxamuud Xiir (Faratoon) ayaa soo xiray fadhigii aan caadiga ahayn ee guluhu u balansanaa in go’aan lagaga gaadho dacwaddii xildhibaan Maxamed Abiib kadib markii uu goluhu buuxsami waayay kooram la’aan, waxaana lagu ballamay inay dooddu halkeeda kasii soconeyso.

Abiib oo haatan ku sugan Boorama ayaa xeer-ilaalinti waxa ay u heysataa eedaymo ay ku jirto in mas’uuliyiinta ka tirsan Saafaradda Soomaaliya ee dalka Jabuuti uu la kulmay iyo in arrimaha ciidamada Somaliland uu ka hadlay.

Sidoo kale Xildhibaan ayaa horay u tagay dalka Jabuuti dabayaaqadii bishii May ee sanadkan, wuxuuna safarkaas xaqiijiyey maalmo ka hor mar uu warbaahinta la hadlay, isagoo sheegay in Jabuuti uu Passapor ka soo qaatay.

Waxaa soo duubay Televisionka Banaadir Channel 

WARARKA MAANTA 26ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqday Madaxwynaha ugu xun #Afrika Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqday Xeer Ilaaliyaha ugu xun ee soo qabta xilkan? Yaa noqday Hanti-dhowraha uhu liita ee #Soomaaliya? Maxay tahay sabata sharci-darro loogu xirtay Weriye Cali Nuur Salaad oo xog uu madaxda sare la wadaagay ka xanaaqay in runta dadka loo soo bandhigo? Maxay tahay sababta uu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u beddalaayey dastuurka? Maxay beesha caalamka u diiday dhaqaallo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa runta ka qarin kara shacbka Soomaaliyeed? Yaa noqday raysal wasaaraha ugu liitay Soomaaliya Mudane Xamsa Cabdi Barre “Daweeye”? 

Ha Wiqleyso!

Muqdisho 26ka Luulyo 202 Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Caafimaadka Xukuunadda Fedaraalka Soomaaliya Maxamed Xasan Maxamed Bulaale ayaa sheegay inay dalka mamnuuc ka tahay in la soo geliyo Daawooyinka loo isticmaalo daroogo ahaanta ee maanka dooriya. Wasiirka ayaa uga digay dadka Soomaaliyeed ee ka ganacsada doowooyinkaas iney ka waan toobaan, isagoona ku hanjabay in talaabooyin adag ka qaadi doonto Xukuumada dadka Ganacsatada ah ee daawooyinka maanka dooriya dalka soo galiya.

“Waa mamnuuc in dalka la keeno Dawooyinka maandooriye ahaanta loo isticmaalo ee dhowrkii sano ee la soo dhaafay dad ganacsato ah dalka keenayeen, ha ogaadaan dadkaas in daawoyinkaas lagu qaban doono dekada iyo garoonka, waxaan leyahay ka waan tooba arintaas oo dhib ha u horseedina dadkiina” ayuu yiri Wasiir ku xigeenka Caafimaadka Soomaaliya Maxamed Xasan Maxamed.

Wuxuu sidoo kale sheegay Wasiir ku xigeenka Wasaaradda Caafimaadka Soomaaliya in Xukuumadda ay ka go’an tahay wax ka qabashada daawoyinka si guud ahaan ganacsatada Soomaaliyeed dalka u soo galiyaan ee bilaa tayada ah.

“Waan ognahay in daawoyin tayadooda yar tahay in dalka la keeno oo ganacsatada tagaan shirkadaha daawoyinka sameeya ee dibada ku yaala, waxaan diyaarinay habraac daawoyinkaas lagu saxayo oo lagu kontarolayo daawo kasta oo dalka soo gasha, Xukuumadda bishii janaayo ayay ansixisay hadana Baarlamaanka ayuu horyaala habraas, ayagana wan rajeyna iney meel marin doonaan” ayuu yiri Wasiir Maxamed Xasan.

Ugu dambeyntii hadalka Wasiir ku xigeenka Caafimaadka ayaa kusoo aadaya, iyadoo Soomaaliya la sheego iney ka mid tahay dalalka ugu liita dhinaca caafimaadka, maadama aysan jirin Koontorool rasmi ah oo lagu sameeyo Dawooyinka la keenayo dalka oo ay soo sameystaan dad ganacsato.

Somaliland 26ka Luulyo 2024 Maamulka Somalilanad ayaa digniin u diray dowladda Turkiga oo qorsheyneysa inay Markab u soo diraan xeebaha Soomaaliya, kaas oo ilaalinaya sidoo kale sahmin shidaal ka samey doona badda Soomaaliya, sida ku cad heshiiskii dowladaha Soomaaliya iyo Turkiga.

Heshiiska ay ka carootay Somaliland ayaa dabo-socday is-afgaradkii Somaliland iyo Itoobiya ay galeen bilowgii sanadkaan, kaas oo qeyb ka mid ah badda Soomaaliya loogu saxiixay Itoobiya.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Somaliland Maxamed Kaahin oo wareysi siiyay BBC ayaa ka hadlay qorshaha Turkiga ee Soomaaliya ayaa yiri, “Dowladda iyo Shacabka Somaliland raali kama ahan dhaqdhaqaaqa Turkiga ee Soomaaliya.”

Wasiirka ayaa uga digay Turkiga in badda Somaliland ay soo galaan, “Talaabo ayaan qaadi doonaa hadii Turkigu ku soo xadgudbo badeena, hadhow ma yeeli doono Soomaaliya ayaa na qaladay,” ayuu yiri wasiirka arrimaha gudaha Somaliland.

Wasiirka ayaa sidoo kale sheegay in shuruucda caalamiga ah ay la tiigsa doonaan Dowladda Turkiga, hadii aysan ka waantoobin dibindaabyada Somaliland ee dowladda federaalka ay kala shaqeyneyso, sida ay hadalka u dhigeen.

Sidoo kale Wasiirka ayaa ka hadlay weerar kooxda Xuutiyiintu ay ku qaadeen markab Soomaaliya u rarnaa oo dib ugu noqday Dekeda Berbera.

“Anagu waxaan ku dadaalnay oo ku guuleysanay in badeena amnigeeda aan sugno, khatar badan hadda ma jirto waxaana rajeynaa in dhibaato aysan ka dhici doonin biyaha Somaliland,” ayuu hadalkiisa ku sii daray wasiir Kaahin.

Somaliland ayaa u muuqata inay cabsi badan ka muujineyso maraakiib ay dowladda Turkiga u soo direyso badda Soomaaliya, qeybaha ugu daran ee Itoobiya ay ka ilaali doonaan waa badda Somaliland, maadaama qeyb kamid ah loo saxiixay Turkiga.

Muqdisho 26ka Luulyo 202 Maraykanka ayaa sheegay in diyaaradaha dagaalka ee Ruushka iyo Shiinuhu inay ku soo dhowaadeen xuduudda hawada sare ee Maraykanka gaar ahaan agagaarka xeebaha gobolka Alaska.

Xoghayaha difaaca ee Maraykanka Lloyd Austin ayaa u sheegay saxaafadda in wararka sheegaya in diyaaradaha Ruushka iyo Shiinaha ee lagu arkay meelo u dhow xeebaha Maraykanku in aanay ahayn wax lala yaabo, islamarkaana aanay haatan jirin khatar deg-deg ah oo ay ku hayaan amniga Maraykanka.

Xoghayaha ayaa sheegay inay leeyihiin awood ciidan oo ku filan oo ay ku ilaalin karaan ammaanka Maraykanka.

Waxa uuna intaas ku daray inay si dhow ula socdeen diyaaradahan, islamarkaana ay ka hortageen ciidamada Maraykanku, taas oo muujinaysa in ciidamada Maraykanku ay heegan ku jireen.

Waxa uu sheegay in haddii diyaaradaha Shiinaha iyo Ruushku ay mustaqbalka dhow sameeyaan duulimaadyo kuwan la mid ah, in ciidamada Maraykanku ay diyaar u yihiin.

Taliska difaaca hawada sare ee Maraykanka ee qaabilsan dhinaca woqooyi ayaa Arbacadii la wadaagay masuuliyiinta Maraykanka, inuu jiro dhaqdhaqaaq ay wadaan diyaaradaha Ruushka iyo Shiinuhu.

Taliska difaaca hawada sare ayaa sheegay inay dabagal ku sameeyeen labada diyaaradood, kuwaas oo ku soo xadgudbay aagga aqoonsiga difaaca hawada ee Maraykanka ee ADIZ.

Muqdisho 26ka Luulyo 202  La-Taliyaha Amniga Qaranka Xuseen Macalin Maxamuud ayaa shaaciyay sida keliya ee ciidanka Itoobiya uga sii mid ahaan karaan howl-galka Midowga Afrika, oo gudaha Soomaaliya ay xilligaan ku joogaan.

Xuseen ayaa sheegay in ciidanka Itoobiya ay dalka kusii joogi karaan, ayada oo xukuumadda Abiy Axmed ka laabato xad-gudubka ay kula kacday Soomaaliya, taas oo ka dhigan “ka laabashada is-afgaradkii badda ee Somaliland.”

La-taliyaha amniga qaranka oo wareysi gaar ah siiyay VOA ayaa waxa uu si cad u sheegay in ciidanka Itoobiya ay Soomaaliya sii joogi karin inta ay weli dowladda Itoobiya ku taagan taha heshiiskaasi, oo si weyn uga carootay dowladda federaalka Soomaaliya.

“Inta is-afgaradka xaaranta ahaa ay dowladda Itoobiya ku taagan tahay qeyb kama noqoneyso ciidanka Afrikaanka ah ee howl-galka gali doono,” ayuu yiri La-taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin.

“Laakiin go’aankaas wuxuu isku beddeli karaa inay ka noqdaan howshaas. Howsha ka noqoshadeeda iyo dadaalkeeda waa howl socota oo dowladda Turkiga ay dhex-dhexaadinteeda wado, haddii lagu guuleysto inta uusan waqtiga naga dhamaan fursad ayay u heli doonaan in ay nabad ilaaliyaal noqdaan.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in dowladda Soomaaliya ay go’aankan si rasmi ah ugu wargelisay dhinacyada ay khuseyso ee Itoobiya, ayna weli furan tahay xal ka gaarista arrintaas.

“Inta ay khuseyso rasmi ahaan waa ogyihiin, laakiin waqti howshaas lagu xaliyo ayaa weli furan,” ayuu yiri Xuseen Macalin oo sheegay in weli ay Itoobiya haysato fursad ay uga mid noqon karto howl-galka cusub ee Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa si weyn usii kala fogaaday kadib heshiiskii 1-da Janaayo ee sanadkaan ay magaalada Addis Ababa ku gaareen ra’iisul wasaare Abiy Axmed iyo madaxweyne Muuse Biixi, kaasi oo Itoobiya loogu saxiixayo qeybo kamid ah biyaha Soomaaliya, midaasi oo ganafka ku dhufatay dowladda dhexe, maadaama uu xad-gudub ku yahay madax-banaanida iyo midnimada dalka.

Muqdisho 26ka Luulyo 202 La-Taliyaha Amniga Qaranka Xuseen Macalin Maxamuud ayaa shaaciyay sida keliya ee ciidanka Itoobiya uga sii mid ahaan karaan howl-galka Midowga Afrika, oo gudaha Soomaaliya ay xilligaan ku joogaan.

Xuseen ayaa sheegay in ciidanka Itoobiya ay dalka kusii joogi karaan, ayada oo xukuumadda Abiy Axmed ka laabato xad-gudubka ay kula kacday Soomaaliya, taas oo ka dhigan “ka laabashada is-afgaradkii badda ee Somaliland.”

La-taliyaha amniga qaranka oo wareysi gaar ah siiyay VOA ayaa waxa uu si cad u sheegay in ciidanka Itoobiya ay Soomaaliya sii joogi karin inta ay weli dowladda Itoobiya ku taagan taha heshiiskaasi, oo si weyn uga carootay dowladda federaalka Soomaaliya.

“Inta is-afgaradka xaaranta ahaa ay dowladda Itoobiya ku taagan tahay qeyb kama noqoneyso ciidanka Afrikaanka ah ee howl-galka gali doono,” ayuu yiri La-taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin.

“Laakiin go’aankaas wuxuu isku beddeli karaa inay ka noqdaan howshaas. Howsha ka noqoshadeeda iyo dadaalkeeda waa howl socota oo dowladda Turkiga ay dhex-dhexaadinteeda wado, haddii lagu guuleysto inta uusan waqtiga naga dhamaan fursad ayay u heli doonaan in ay nabad ilaaliyaal noqdaan.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in dowladda Soomaaliya ay go’aankan si rasmi ah ugu wargelisay dhinacyada ay khuseyso ee Itoobiya, ayna weli furan tahay xal ka gaarista arrintaas.

“Inta ay khuseyso rasmi ahaan waa ogyihiin, laakiin waqti howshaas lagu xaliyo ayaa weli furan,” ayuu yiri Xuseen Macalin oo sheegay in weli ay Itoobiya haysato fursad ay uga mid noqon karto howl-galka cusub ee Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa si weyn usii kala fogaaday kadib heshiiskii 1-da Janaayo ee sanadkaan ay magaalada Addis Ababa ku gaareen ra’iisul wasaare Abiy Axmed iyo madaxweyne Muuse Biixi, kaasi oo Itoobiya loogu saxiixayo qeybo kamid ah biyaha Soomaaliya, midaasi oo ganafka ku dhufatay dowladda dhexe, maadaama uu xad-gudub ku yahay madax-banaanida iyo midnimada dalka

Muqdisho 26ka Luulyo 202 – La-Taliyaha amniga qaranka Xuseen Macalin oo ka hadlay heshiisyada difaaca ee Soomaaliya la gasho dalalka saaxiibka la’ah ayaa si cad u sheegay in dowladda marnaba ku tashaneyn in dalkeedda loo difaaco ee ay dooneyso sidii loogala shaqeyn lahaa middaasi.

Xuseen Macalin oo wareysi siiyay VOA ayaa meesha ka saaray in uu jiro qorshe ay dowladda Masar ciidamo ugu soo direyso Soomaaliya, isaggoo sheegay in xukuumadda Qaahir ay ka qeyb qaadaneyso sidii ciidamada Soomaaliya lugahooda ugu istaagi lahaayeen.

“Qorshe Soomaaliya ay ciidamo noogu soo direyso majirto, heshiisyada difaaca waa heshiisyo regular ah oo dowladdaha saaxiiabada nahay la wada galno. Soomaaliya kuma tala-galeyso in dalkeeda loo difaaco,” ayuu yiri La-taliyaha amniga qaranka

“Muhiimka waxay tahay dalalka aan la saaxiibayno waxaa kula saaxiibaynaa in kartidii Soomaaliya lagu difaaci lahaa qeyb ka noqdaan oo ciidamada Soomaalida ay u difaacan lahaayeen Soomaaliya.”

Dhawaan golaha wasiirada Soomaaliya ayaa ansixiyay heshiiska difaac ee ay wada gaareen dalalka Soomaaliya iyo Masar, xilli ay taagan tahay xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya, oo sidoo kalena ay is-hayaan Masar.

Jamhuuriyadda Carbeed ee Masar ayaa tan iyo markii uu soo baxay is-afgaradka badda ee Itoobiya iyo Somaliland oo ah xad-gudub ka dhan ah Soomaaliya garab istaag weyn u muujisay dowladda federaalka Soomaaliya.

Dowladda Masar ayaa sida muuqata heshay garabka Soomaaliya, maadaama ay labada dal noqdeen isku cadow, kaasi oo ah dowladda Itoobiya. Masar iyo Itoobiya ayaa isku haya biyo xireenka wabiga Nile, ayaga oo ku sigtay inay xaaladoodu gaarto gacan ka hadal.

Somaliland 26ka Luulyo 2024 Xukuumada Somaliland ayaa markii u horreysay shaacisay inay diyaar u tahay in wada-hadal la furto hoggaanka gacanta ku haya Laascaanood, kaas oo salka ku haya maxaabiistii lagu kala qabsaday dagaalkii labada dhinac.

Wasiirka arrimaha guddaha Somaliland Maxamed Kaahin oo la hadlay BBC ayaa ku dhowaaqay arrintaan, isaggoo sheegay in xukuumadiisu ay diyaar u tahay in wadaxaajood laga furo arrinta maxaabiiista.

“Somaliland maxaabiista meel fiican ayay ka taagan tahay, markastana waxay diyaar u tahay si nabad-galyo ah oo aan shuruudo lahayn in arrinta maxaabiistaa dhinacyadu uga wada-hadlaan,” ayuu yiri wasiir Kaahin.

Sidoo kale wuxuu xusay in wada-hadalka dhinacyada ay wax ka bilaaban yihiin laakiin ay wali qabyo badani ku jirto, sidaas darteedna aan la sheegi karin waqti rasmi ah oo xal laga gaari karo arrinta maxaabiista, oo muddo ku kala xiran Hargeysa iyo Laascaanood.

Somaliland iyo SSC-Khaatumo ayaa maxaabiis ku kala qabsaday dagaalkii Laascaanood, illaa haddana ma jiro wada-hadal rasmi ah oo lagula kala wareegayo maxaabiista, marka laga imaado daadallada hoose ee Somailand shaacisay.

Horey, SSC-Khaatumo ayaa shuruud uga dhigtay sii deynta maxaabiista Somaliland ee gacanta ku hayaan illaa inta laga gaarayo heshiis nabadeed buuxa, mana cadda inay taas aqbashay xukuumadda Somaliland.

Somaliland ayaa dhankeeda dhowr jeer SSC-Khaatumo ku eedeysay in si arxan darro ah ula dhaqantay maxaabiista gacanta ku hayaan, halka taasi bedelkeeda ay SSC sheegtay in maxaabiistaas si wanaagsan loola dhaqmo, iyada oo u ogolaatay inay booqato hay’adda ICRC.

XASAN SHEEKH OO DHIIKAR KA QAADAY HUBKII CABUDWAAQ LAGU BOOBAY, FASHIL IYO IS-QABQASI AYAA KA…

WARARKA MAANTA 25ka Luulyo 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta:Yaa gabdho u iibeeyey dalalka Carabta oo dalka Madaxweyne ka noqday?  Yaa yaqaana nin intuu kufsaday gabar haddana dalka #Soomaaliya ka noqday Raysal Wasaare haddana Madaxweyne haddana hadda raba inuu qaso dowladda tabarta daran ee dalka ka jirta? Yaa noqday guddoomiye golaha shacabka oo kufsi iyo sino sameeyey haddana laba jeer noqday guddoomiyaha golaha shacabka? Yaa runta ka qarin kara shacabka Soomaaliyeed? Meeqo nimanrag oo dembiyo waa weyn sameeyey oo haddan madax ka noqday #Soomaaliya? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay dowlad gobaleedyada iyo dowladda dhex wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu xirxiro weriyayaasha iyo warbaahinta marka ay kashifto musuqmaasuqiisa 

Ha Wiqleyso!

Muqdisho 25ka Luulyo 202 Ciidanka Booliiska qeybta guud ee gobolka Banaadir ayaa Saldhiga degmada Xamarweyne ee magaalada Muqdisho kusoo bandhigay nin ku eedeysan inuu ku kacay fal anshax daro ah. Ninkaan lagu xiray Saldhiga Xamarweyne ayaa lagu magacaaba Axmed Suudi Macow Deeyow oo da’diisa lagu sheegay 30 sano, kaasoo ku eedeysan inuu ku kacay fal liddi ku ah dhaqan Soomaaliyeed, islamarkaana dooriyay jirkiisa iskuna ekeeysiiyay dumar.

“Waxaa ku socota baarista Boliiska waxaana la horgeyn doonaa Maxkamadda awooda u leh” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay taliska ciidanka Booliska gobolka Banaadir.

Sawir ninkaan looga qaaday gudaha Saldhiga degmada Xamarweyne ayaa muujinaya inuu isku ekeysiiyey Dumar, isagoo xiran dharka haweenka, islamarkaana ay ka muuqdaan qaar ka mid ah caalamadaha dumarka.

Xariga ninkaan isku ekeysiiyay dumarka ayaa kusoo aadaya, iyadoo Booliiska Muqdisho ay mudooyinkaan dambe ku howlanaayeen soo xerista dadka ku eedeysan ama ku kaca falalka  anshax darada ah, waxaana dadkaas ku jira kuwa caan ka ah baraha bulshada caan ka ah, kuwaas oo qaarkood Maxkamad lasoo taagay, halka kuwa kalana ay yihiin Maxkamad sugayaal.

Puntland  25ka Luulyo 2024 Qaramada Midoobay ayaa ugu hambalyaysay shacabka Puntland sida nabada ah ee ay ugu qabsoontay doorashooyin hal qof iyo hal cod ah oo ka dhacay gobolka Nugaal gaar ahaan degmooyinka Garoowe, Dangoroyo iyo Godobjiiraan. Warsaxaafadeed kasoo baxay UN-ka ayaa lagu sheegay khibradda Puntland ee doorashada tooska ah in ay kaalin ballaaran ka qaadan karto dimoqraadiyadda guud ahaan Soomaaliya.

Puntland ayaa noqotay dowlad goboleedkii ugu horreeyay ee Soomaaliya ee doorasho qof iyo cod ah ay ka dhacdo, gaar ahaan doorashooyinka golayaasha deegaanka ee dowladaha Hoose.

Qabsoomidda doorashadan ayay Puntland ku qaadatay muddo ka badan 20 sano ah, iyadoo dhowr jeer oo hore ay u fashilmeen carqalado amni oo lagala horyimid qabsoomidda doorashadan.

Qabashada doorashooyinkan ayaa ka dhigan in Puntland ay ka gudubtay caqabad weyn oo ahaa in laga gudbo nidaamkii qabaliga ah ee lagusoo xuli jiray xildhibaanada golayaasha deegaanka.

Muqdisho 25ka Luulyo 2024 Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil Benjamin Netanyahu oo shalay khudbad u jeediyay Koongareeska Mareykanka, ayaa si adag u difaacay dagaalka ay dowalddiisa ka wado Gaza.

Waxa uu wacad ku maray inuu sii wadi doono dagaalka ka dhanka ah Xamaas, inta uu ka helay guul kama danbeys ah, isla markaana uu soo guryo celinayo la heystayaasha Gaza.

Xamaas ayuu ku eedeeyay sii socoshada dagaalka 10 bil jirsaday ee ay Isra’il ka waddo Gaza. Wuxuu weeraray Iran oo uu ku eedeeyay in ay maalgeliso Xamaas, ururka Xisbullah ee dalka Lubnaan iyo Xuutiyiinta Yemen.

Wuxuu kaloo cambaareeyay dibadbaxayaasha Mareykanka ee mudaaharaadyada ka dhigayay dhawaanahaan xarumaha Jaamacadaha Mareykanka, kuwaas oo uu ku tilmaamay”doqomiin waxtar u yeeshay Iran” isla markaana caawinaya cadawga Israil.

Khudbaddii Netanyahu ee Koongareeska Mareykanka, ayaa waxaan soo xaadirin in ka badan 50 mudane oo ka mid ah mudanayaasha xisbiga Dimoqraadiga ee Koongareeska.

Inti ay khudbadda socotay, ayaa waxaa sidoo kale meel aanan ka fogeyn xarunta Koongareeska ee Capitol Hill ka socday mudaaharaadyo ay ka qeybgaleen kumannaan ruux oo looga soo horjeeday dagaalka Gaza.

Booliska ayaa suntan dadka ka ilmeysiisa ku buufiyay qaar ka mid ah dibad-baxayaasha oo rabay in ay socod ku gaaraan bannaanka xarunta Koongareeska, balse ay booliska u diideen.

Dadkaan ayaa ku qeylinayay erayo ka dhan ah Netanyahu, iyo kuwo ay ku taageerayeen Falastiin, iyaga oo lahaa “Falastiin ha xorowdo”.

Tan iyo marki uu billowday dagaalka Isra’il ee Gaza, ayaa waxaa ay ku dishay ku dhawaad 40 kun oo Falastiiniyiin ah oo u badan dumar iyo carruur.

Muqdisho 25ka Luulyo 2024 Dawladda Eritrea ayaa joojisay duulimaadyaladii diyaaradda shirkadda Ethiopian Airlines ay ku tegi jirtay caasimadda dalkaas ee Asmara.

Maamulka Hay’adda Duulimaadka Rayidka ee dalka Eritrea ayaa waxa uu mamnuucay duulimaadyada diyaaradda Ethiopian Airlines, waxaana warkaan lagu daabacay wargeyska dawladda Eritrea ee Hadas.

Sida lagu sheegay warka ay soo saareen maamulka Hay’adda Duulista Rayidka ee Eritrea, sababta ay u mamnuuceen diyaraadda Itoobiya ayay ku sheegeen, in diyaaradda Itoobiya Airlines ay ‘xadgudub abaabulan kula kacday rakaabka Eriteriyaanka ah ee raaca diyaaradooda’.  Eedeymaha ay Eritrea u jeedisay shirkadda doyaaradaha ee Ethiopian Airlines waxaa ka mid ah ‘Xatooyo boorsooyinka ah, waxyeelayn, dib u dhac aad u dheer, xoolo lumin aan magdhaw lahayn, sicirka tikidhada oo si aan la macnayn karin cirka la gaarsiiyo iyo sharci darrooyin kale oo muwaadiniinta Eritrean-ka ay arkeen.’

Sidoo kale Dawladda Eritrea waxay sheegtay in marar badan ay dhinacyada ay quseyso arrintaan ay isku dayeen inay dhibaatooyinka ay sheegteen rakaabo wax ka weydiiyaan maamulka shirkadda Ethiopian Airlines, iyaga oo xiriir la sameeyay, balse in aysan ka helin haba yaraatee wax jawaab ah.

“Marar badan ayaan xusuusinay diyaaradda Ethiopia Airlines in ay xaliyaan dhibatooyinka aan kor ku xusnay, laakiin wax natiijo ah kama aysan dhalan,” ayaa lagu yiri warka ay soo saartay Hay’adda Duulista Rayidka ee dowladda Eritrea.

Hay’adda ayaa sheegtay in wixii ka dambeeya 30-ka bisha September uu dhaqan gelayo go’aankan lagu mamnuucay diyaaradda Ethiopia Airlines, inkastoo dowladda Eritrea ay mamnuucday diyaaradda Ethiopian Airlines, hadana diyaaradda ayaa iibineysa tikidho diyaareed oo ah 31-ka September.

Dhankeeda dowladda Eritrea ayaa macaamiisha dalkaas u dhashay ee shirkadda ku wargelisay inay joojiyaan la macaamilka shirkadaas wixii ka dambeeya 20-ka September.

Duulimaadyada Ethopian Airlines ay ku tagto Asmara markii laga soo tago, waxaa jira shirkado diyaaradeed oo kale oo duulimaadyo ku taga caasimadda dalkaas ee Asmara, waxaana kamid ah Saudi Arabian, Turkish Airlines iyo Egyptian Ailines, kuwaas oo dhamaantood si joogta ah u taga Asmara.

Muqdisho 25ka Luulyo 2024 Warbixin xasaasi ah oo kasoo baxday Somaliland ayaa waxaa looga hadlay waxqabadka xukuumadda ee todobaadkii tegay, waxaana warbixinta looga hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan heshiiska bada, doorashada iyo arrimo kale.

Somaliland ayaa shaaca ka qaaday inay ka go’an tahay in dhowaan la hirgeliyo heshiiska badda ee ay la gashay Itoobiya, waxayna ku adkeystay in aan waxba laga beddali doonin.

Sidoo kale waxa ay ka digtay in maraakiibta dagaalka Turkiga ay soo gaaraan xeebaha Soomaaliya, kuwaas oo la filayo inay soo caga dhigtaan, si loo fuliyo heshiiskii Soomaaliya iyo Turkiga.

Dhinaca kale xukuumadda maamulka Somaliland ayaa sheegtay in safiirkooda Itoobiya laga guddoomay warqadaha aqoonsiga, isla markaana horay loo sii wado xiriirka labada dhinac.

Hoose ka akhriso warbixinta oo dhammeystiran:-

𝐖𝐚𝐫𝐛𝐢𝐱𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐓𝐨𝐝𝐝𝐨𝐛𝐚𝐚𝐝𝐤𝐚 𝐞𝐞 𝐰𝐚𝐫𝐚𝐫𝐤𝐚 𝐗𝐮𝐤𝐮𝐮𝐦𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐒𝐨𝐦𝐚𝐥𝐢𝐥𝐚𝐧𝐝

1. Xukuumadda Jamhuuriyadda Somaliland ayaa si adag gaashaanka ugu dhufatay in maraakiibta Turkigu ay soo galaan xeebta dheer ee Somaliland.
2. Xukuumadda Jamhuuriyadda Somaliland ayaa shaacisay inay ka go’an tahay hirgelinta heshiiskii isfaham ee dhex maray Itoobiya, waxana ay jawaab ka bixisay haddallo ka soo yeedhay dawladda Soomaaliya.
3. Madaxweynaha JSL, Md. Muuse Biixi Cabdi ayaa ka qaybgalay aas qaran oo Hargeysa loogu sameeyay Alle ha u naxariistee Marxuum Xaaji Cabdi Aw Maxamuud Ismaaciil (Xaaji Cabdi Aw Cadde).
4. Madaxweyne ku xigeenka Jamhuuriyadda Somaliland Mudane Cabdiraxmaan Cabdillaahi Ismaaciil (Saylici) ayaa tacsi u diray dadweynaha iyo dawladda Itoobiya oo uu ka tacsiyadeeyay dadka ku dhintay dhul go’ ka dhacay koonfurta dalkaasi oo ay ku naf waayeen in ka badan 157 qof.
5. Wasaaradda Kalluumaysiga iyo horumarinta Xeebaha Somaliland ayaa magaalada Ceerigaabo ka daah furtay diiwaan-gelinta Kalluumaysatada iyo Gaadiidka Kalluumaysiga dalka.
6. Agaasimaha guud ee Baanka dhexe ee JSL, Maxamed Qaasim Xuseen,ayaa Hawl-gal ku fuliyay sarriflayaasha aan sharciga u haysan ku ganacsiga suuqa sarrifka ee Wajaale ee Khalkhalka gelinayay suuqaasi.
7. Komishanka Doorashooyinka Qaranka ayaa daneeyayaasha doorashada u soo bandhigay qoddobo ku saabsan hawlqabadka Komishanka iyo qabyada jirta ee la xidhiidha doorashooyinka isku sidkan ee madaxweynaha iyo ururrada siyaasadda ee muddaysan 13ka November 2024.
8. Xukuumadda Jamhuuriyadda Somaliland ayaa ku tilmaantay go’aan lagu degdegay tallaabadii Golaha ammaanka ee Qarammada midoobay ay cuna-qabatayntii hubka kaga qaadeen Soomaaliya.
9. Guddoomiyaha gobolka Sanaag Axmed Cabdi Muuse ayaa xadhiga ka jaray Mashruuca Xoolo-naaxinta oo laga Hirgaliyay Deegaanka Balan-baal ee degmada Gar-adag ee gobolka Sanaag.
10. Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta, Dhaqanka iyo Wacyigelinta Somaliland, Cali Xasan Maxamed, ayaa digniin u diray warbaahinta ka hawlgasha dalka ee  xayaysiisa dhakhaatiirta aan lahayn takhasuska.
11. Wasiirka Arrimaha gudaha Maxamed Kaahin Axmed, ayaa sheegay in xukuumadda JSL ay sannadkan dabarayso dhammaan 18ka Milyan ee doollar ee ku baxaya doorashooyinka dalka ee muddaysan 13ka November 2024ka, taasi oo kala badh dhaqaalahaasi ay u shubtay komishanka, halka inta kalena kolba qadarka ay u baahdaan ay soo dalban doonaan.
12. Wasiirka Wasaaradda Horumarinta Caafimaadka Jamhuuriyadda Somaliland Xasan Maxamed Cali (Gaafaadhi), ayaa xafiiskiisa ku qaabilay wefti sare oo ka socday Hay’adda Caafimaadka adduunka WHO, oo ay horkacaysay madaxa u sareeya Xafiiska WHO ee Somaliland iyo Soomaaliya.
13. Wasiirka Gaadiidka iyo Horumarinta Jidadka Raabi Cabdi Maxamed iyo Maareeyaha Wakaaladda Horumarinta Waddooyinka Eng. Mawliid Nuux Ibraahim, ayaa la kulmay saraakiil ka socotay Baanka Horumarinta Africa oo ay hoggaaminayso Madaxa u qaabilsan Mashaariicda Baanku ka wado Somaliland.
14. Wasiirka Wasaaradda Shaqo-galinta Arrimaha Bulshada iyo Qoyska JSL Cali Cumar Maxamed ayaa wareegto ku magacaabay guddiga ilaalinta iyo daryeelka carruurta.
15. Safiirka Jamuuriyada Somaliland ee dalka Itoobiya Amb. Aadan Geeddi Qayaad, ayaa u gudbiyey waraaqihiisa magacaabista (Accreditation Letter),Agaasimaha guud ee hab maamuuska Wasaarada arrimaha dibadda eec dawladda Federaalka Itoobiya Mudane Melaku Bedada Senbeta.

𝐖𝐚𝐫𝐛𝐢𝐱𝐢𝐧𝐭𝐚𝐧 𝐰𝐚𝐱𝐚 𝐬𝐨𝐨 𝐮𝐫𝐮𝐫𝐢𝐲𝐚𝐲 𝐱𝐚𝐟𝐢𝐢𝐬𝐤𝐚 𝐥𝐚 𝐬𝐨𝐜𝐨𝐝𝐤𝐚 𝐰𝐚𝐫𝐚𝐫𝐤𝐚 𝐞𝐞 𝐰𝐚𝐤𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐰𝐚𝐫𝐚𝐫𝐤𝐚 𝐒𝐨𝐦𝐚𝐥𝐢𝐥𝐚𝐧𝐝 𝐞𝐞 𝐒𝐎𝐋𝐍𝐀.

Muqdisho 25ka Luulyo 2024Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa markii ugu horreysay si faah-faahsan uga hadashay arrimaha doorashooyinka ee dalka, gaar ahaan kuwa maamul goboleedyada waxayna shaacisay goorta ay dhacayaan doorashooyinkaas.

Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi oo khudbad ka jeediyay shirka qurbejoogta ee magaalada Dooxa ayaa sheegay in haatan dalka uu aadayo doorashooyin, isla- markaana ay noqonayaan kuwa ay ka qayb qaataan shacabka.

Axmed Macallin Fiqi ayaa sheegay in doorashooyinkaas lagu bilbaabi doono kuwa maamul goboleedyada dalka, ayna dhacayaan dhammaadka sanadkan 2024-ka.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in qorshuhu yahay in la qabto doorashooyinka dowladaha hoose, si ay shacabka usoo doortay hoggaamiyeyaasha deegaankooda.

Xukuumadda Soomaaliya ayuu tilmaamay inay qaaday tallaabooyinkii ku haboonaa ee doorashooyinkan, isla- markaana la diyaariyay sharciyadii lagu hagi lahaa.

“Todobaadkan sharcigii doorashooyinka iyo sharcigii xisbiyada waa la dhammeeyay horay-baa la rabaa inay usii socdaan waxaan rajeyneynaa sanadkan aakhirkiisa dowladihii hoose iyo dowlad goboleedyadii iyo dowladda dhexaba inay doorashooyinkaas noqdaan kuwo dadka u siman yihiin qof walbaa codkiisa aan la metaleyn” ayuu yiri Fiqi.

Dhinaca kale waxa uu tilmaamay in wax badan laga qabtay amniga dalka, sidoo kale guul laga gaaray dagaalka Al-Shabaab, kuwaas oo muhiim ah doorashooyinka dalka.

“Amniga waxaa la xoreeyay 400 oo kiilo mitiri ka dheer, darraad baad arkeyseen kooxihii Khawaarijta oo inta soo weeraray ciidamadii Jubbaland sida loo galay waad aragteen’ ayuu mar kale yiri wasiirka wasaaradda arrimaha gudaha xukuumadda Soomaaliya.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan dalka ay ka taagan tahay xiisad wayn oo siyaasadeed, isla markaana hoggaanka dowladda federaalka lagu eedeeyay inay iyagu hortaagan yihiin qabsoomidda doorashooyinka maamullada dalka oo dib loo dhigay.

WARARKA MAANTA 24ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxay beesha caalamka ugu tiri Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? is casil? Maxaase hadda ka qaylisiiyey xildhibaannada qaar? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowlad Gobaleedyada dalka Iyo Dowladda Soomaaliya  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inaysan Soomaaliya ka dhex shaqayn lacag Soomaali? Yaa diidi kara inaysan Dowladda Soomaaliya xukummi dalka oo dhan? Yaa diidi kara inay xitaa Xafiiska Madaxweynaha  iyo Golaha Xukuummadda wadashaqayn?  Yaa sdii gurigiisa u maamusha hantida dadweynaha  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!

Midowfga Yurub  24a Luulyo  2024Guddiga Midowga Yurub ayaa soo jeediyay in la adkeeyo tillaabooyinka dal ku galka ee lasiiyo muwaadiniinta Soomaalida.Qoraal rasmi ah oo uu Guddigu soo saaray ayaa lagu sheegay in dhawaan la soo jeedin doono in dalalka xubnaha Midowga Yurub ay awood u yeelan doonaan inay go’aan ka gaaraan tallaabooyinka la qaadayo.

Ujeeddada tillaabooyinkan ayaa ah dib u soo celinta muwaadiniinta Soomaalida ee sida aan caadiga ahayn ku gaaray Midowga Yurub iyagoo aan haysan dukumentiyo sax ah. Soomaalida ayaa sidoo kale laga qaadi doonaa lacag badan oo fiisaha Midowga Yurub ee loo yaqaano Schengen ah, waxaana codsiyadooda fiisaha Schengen lagu qaban doonaa 45 maalmood gudahood, halka 15 maalmood ee caadiga ah laga qaadanayo dalalka kale.

Qaar ka mid ah sharciga fiisaha Schengen ee Soomaalida ayaa laga yaabaa in la joojiyo, oo ay ku jirto suurtagalnimada in laga dhaafo shuruudaha soo gudbinta dukumentiyada caddaynta.

Si kastaba ha ahaatee, Soomaali badan ayaa sanad kaste iska dhiiba Waddamada Yurub, kaddib markii ay dalalkaas ku tagaan Viisooyin ay ku helaan siyaabo kala duwan.

Itoobiya iyo Gambia ayaa ah qaar ka mid ah dalalka Midowga Yurub uu ka qaatay tallaabooyin adag oo dhanka Viisaha ah.

Muqdisho 24a Luulyo  2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta Aqalka Madaxtooyada ku qaabilay Mama Keita oo ka tirsan UNECA iyo Mr. George Conway, ku xigeenka ergeyga gaarka ah ee xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay (DSRSG) oo ay weheliyaan khubaro caalami ah.

Wada-hadallada dhexmaray Madaxweynaha iyo masuuliyiintaan ayaa diiradda lagu saaray wajiga saddexaad iyo kan ugu dambeeya ee geeddi-socodka horumarinta Hiigsiga Qarniga ee 2060 (CV2060) iyo qorshaha istaraatiijiyadeed ee Soomaaliya, si loo gaaro heerka dakhliga dhexe ee 2060-ka.

Madaxweynaha ayaa ku nuuxnuuxsaday in CV2060-ku uu noqon doono aasaaska qorshaha isbadalka qaranka iyo qorshayaasha xiga ee dhexe iyo kuwa waaxaha ilaa 2060.

Kulankaas waxaa sidoo kale goobjoog ka ahaa xubno ka socday golaha dhaqaalaha qaranka Soomaaliya.

Hiigsiga qorshaha qaran ee sanadka 2060-ka waa mid baaxad leh, sida ay marar badan sheegtay dowladda Soomaaliya.

Shirar looga hadlayo qorshahaas iyo sida dalkoo barwaaqo ah lagu gaari lahaa sanadka 2060-ka ayaa ka dhacay qaar kamid ah dalalka caalamka, kuwaas oo Soomaaliya ay ka qeyb gashay.

Soomaaliya oo ka mid ah dalalka soo koraya ayey quburadu sheegaan in muhiim uu u yahay qorshaha hormarka ah ee dunidu hiigsaneyso sanadka 2060-ka .

Ethiopia 24a Luulyo  2024  Dalka Itoobiya, waxaa korortay tirada dadka ku dhintay laba dhul go’ oo Axaddii iyo Isniintii ka kala dhacay gobolka Koofureed ee dalkaasi dhaca bariga Africa.

Saraakiisha Dowladda Itoobiya ayaa sheegay in tirada meydadka laga soo saaray dhoobada hoosteeda ay kor u dhaafeen 229 qof, walina laga cabsi qabo in ay jiraan tobnaan kale oo ku aasan dhoobada.

Kassahun Abayneh oo ah afhayeenka maamulka degmada Gofa ee ismaamulka Gobolka Koofureed ee Itoobiya, ayaa wakaaladda wararka ee Reueters u sheegay in roobab mahiigaan ah oo Axaddii da’ay ay sababeen dhul go’a khasaaraha dhaliyay

Madaxda Waaxda Misoobiyinka Qaran ee magaalada Gofa, Markos Melese ayaa isna Rueters u sheegay, in in ay wali helayaan meydad hor leh isla markaana aysan garaneyn xilliga ay jooji doonaan howlaha gurmadka.

Khasaaraha xooggiisa ayaa dhacay Isniintii, kaddib marki dad gurmad ahaan ugu yimid badbaadinta dhibanayaashi ku waxyeelloobay dhul go’i Axaddii, uu ku dul habsaday dhul go labaad.

Ra’isulwasaaraha Itoobiya, Abiy Ahmed ayaa sheegay in uu aad uga xumaaday khasaaraha ba’an ee soo gaaray dadka, isaga oo intaasi raaciyay in ay goobta u direen saraakiil heer federal ah, si loo yareeyo saameynta masiibada.

Muqdisho 24a Luulyo  2024  Dowladda Itoobiya ayaa codsi rasmi u soo gudbisay dowladda Soomaaliya, iyadoo dalbaneysa in loo ogolaado in gudaha Soomaaliya ay soo galaan ciidamo Itoobiyaan ah, si ay u gelbiyaan ciidan kale oo Itoobiya ka jooga degmada Maxaas ee gobolka Hiiraan.

Ciidanka Itoobiya ee ku sugan degmada Maxaas Gobolka Hiiraan ayaa qeyb ka ah howlgalka ATMIS waxayna baxayaan maalamaha soo socda.

Dowladda Soomaaliya ayaa Ciidamada Itoobiya u ogolaatay inay tagaan Maxaas, si halkaas ay uga gelbiyaan 500 oo Askari oo dalka ka bixi doono dabayaaqada bishan.

Bixitaanka ciidanka Itoobiya ayaa qeyb ka ah qorshaha dhimista ciidanka ATMIS ee jooga Soomaaliya, sida ay cadeysay dowladda Itoobiya.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya ayaa warqad codsi ah u soo dirtay dowladda Soomaaliya, iyadoo codsaneysa in ciidankeeda loo ogolaado inay soo galaan gobolka Hiiraan, si ay u gelbiyaan ciidankii horay uga joogay aagga degmada Maxaas.

Dowladda Soomaaliya ayaa aqbashay codsigaas, maadaama ay soo martay jid sax ah, waxaana ciidanka Itoobiya u suurtagashay inay maanta soo galaan gobolka Hiiraan.

Dad ku sugan Hiiraan ayaa Caasimada Online u sheegay inay arkeen ciidamo aad u badan oo lagu qiyaasay 6,000 oo askari oo wata gaadiid dagaal, kuwaas oo u gudbay dhanka Maxaas.

Shaki badan ayaa ku geedaaman arrintaan, in 500 oo askari ay soo doonaan ciidan aad u badan oo gelbinaya ayaa abuurtay shaki weyn, arrintaan ayaa ku soo beegmeysa iyadoo dowladaha Soomaaliya iyo Itoobiya aysan heshiis aheyn oo dagaal diblomaasiyadeed oo adag ay galeen, mid toos ahna ay qarka u saaran yihiin.

Muaraykanka  24a Luulyo  2024 Bob Menendez oo ahaa mudane ka tirsan Golaha Senatka Mareykanka ayaa Talaadadi maanta gudbiyay istiqaaladiisa, kaddib marki dhawaan lagu soo oogay dacwado musuqmaasuq oo ay ku jiraan laaluush iyo inuu wakiil u ahaa dowladda Masar.

Bayaan uu soo saaray gelinki danbe ee Talaadadi ayuu Menendez oo laga soo doorto gobolka New Jersey ku yiri “Waxaan iska casili doonaa xilka xafiiskayga senetnimo ee aan ku matalayay gobolka New Jersey, waxana is casilaaddani ay dhaqan gal ku aheyd 20-ki August, 2024-ka,”.

Wuxuu intaasi ku daray in uu racfaan ka qaada doono dacwadaha lagu soo oogay, oo uu sheegay in uu racfaankiisa gaarsiin doono ilaa Maxkamadda Sare ee Mareykanka.

Guddoomiyaha gobolka New Jersey Phil Murphy oo isaguna Dimoqraaddi ah, ayaa lagu wadaa in uu soo magacaabo shakhsi si ku meel gaar ah u buuxin doono, kursiga uu banneeyay xildhibaan Bob Menendez.

Menendez oo ka mid ahaa mudanayaasha ugu tunka weynaa dhanka siyaasadda ee xisbiga Dimoqraadiga, ayaa tan iyo sannadki 2006-ki gobolka New Jersey ku matalayay Golaha Senetka. Wuxuu mar ahaa guddoomiyaha guddi hoosaadka awoodda badan ee arrimaha dibadda ugu qaabilsan Senetka Mareykanka.

Guddi xeer-beegti madax bannaan ayaa Menendez 16-ki bishi July ku helay danbi, kaddib dhageysi maxkamadeed oo ka dhacay degmada Manhattan ee magaalada New York.

Dacwad-oogayaasha Dowladda Federaalka Mareykanka ayaa ku eedeeyay Senator Menendez iyo xaaskiisa Nadine Menendez, in ay Dowladda Masar ka aqbaleen boqollaal kun oo dollar oo kaash ah, dahab, baabuur iyo in laga bixiyo lacagaha ugu haray guri uu horay deyn ugu gatay.

Taasi baddalkeeda, ayuu Senatarka ugu baddalayay Dowladda Masar, in uu uga ololeeyo gudaha Senetka, si Masar loo siiyo malaayiin dollar oo kaalmo lacageed ah oo ay kaga xiran dowladda Mareykanka.

Muqdisho 24a Luulyo  2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Bakool ayaa sheegaya in maanta dagaal culus oo khasaare lagu gaarsiiyay Al-Shabaab uu ka dhacay duleedka degmada Xudur ee xarunta gobolka Bakool oo hoostaga maamulka Koonfur Galbeed.

Dagaalka ayaa u dhexeeyay ciidamada Xoogga dalka, gaar ahaan guutada 9-aad iyo maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab oo ku sugnaa deegaanka Abagbeeday oo ka tirsan gobolka Bakool, kadib markii ay weerar culus ku qaadeen ciidamada dowladda.

Qoraal kooban oo kasoo baxay taliska ciidanka Xoogga dalka ayaa waxaa lagu sheegay in howlgalkan jab wayn lagu gaarssiyay Al-Shabaab, isla markaana laga dilay xubno sar sare.

Sidoo kale waxaa warsaxaafadeeda lagu sheegay in ciidamada sameeyay howlgalka ay hub kasoo furteen kooxda, kuwaas oo ay ku jiraan Qoryaha BKM iyo AK47.

“Ciidanka Xoogga dalka Soomaaliyeed gaar ahaan guutada 9-aad waxay howlgal qorsheysan ay ku dileen xubno sare oo ka tirsan Aragagaxisada. Abagbeeday oo qiyaas 20km dhanka beri kaga beegan Magaalada Xuddur ayaa isku hor imaad dhex maray ciidamada iyo argagaxisada waxayna ciidanka ay soo furteen hub ay ka mid yihiin Qoryaha BKM iyo AK47” ayaa lagu yiri warka qoraalka ah ee kasoo baxay Taliska Xoogga dalka.

Weerarkan ayaa waxaa ka horreeyay mid kale oo maalin kahor ka dhacay duleedka Kismaayo, kaas oo isna khasaaro ba’an lagu gaarsiiyay maleeshiyaadka Al-Shabaab, kadib markii lagu jabiyay weeraro ay ku soo qaadeen deegaano dhowaan laga wareegay oo ku yaallla gobolka Jubbada Hoose.

Ku dhowaad 100 xubnood ayaa looga dilay dagaalkaasi, kuwaas oo maydadkooda laso bandhigay, sidoo kale waxaa laga furtay saanad ciidan, sida ay sheegtay dowladda

Gobollada dalka ayaa waxaa weli ka socda howlgallo culus oo ka dhan ah Al-Shabaab, kuwaas oo ay iska kaashanayaan ciidamada dowladda iyo kuwa dadka deegaanka.

Muqdisho 24a Luulyo  2024  Xiisad la xiriirta muran dhuleed ayaa mar kale kasoo cusboonaatay magaalada Muqdisho, kadib markii shalay ciidamo ka tirsan kuwa dowladda ay burburiyeen dhul ku yaalla deegaanka Ceelasha Biyaha oo ay daganaayeen shacab.

Arrintan ayaa dhalisay xiisad lamid ah tii Dab-damiska oo ay horay dowladda Soomaaliya uga barikicsay qoysas daganaa dhukaas oo ah mid dan-guud ah.

Qoysaska haatan laga burburiyay guryahooda ee deganaa Ceelasha Biyaha ayaa la hadlay warbaahinta, waxayna sheegeen in la boobayo dhulkooda, loona gaystay xadgudub wayn oo ay sheegeen inuu uga yimid Koonfur Galbeed iyo dowladda dhexe, sida ay hadalka u dhigeen.

“Waxaan halkan ka caddeynayaa dhibaato aan wanaagsaneyn inay nooga timid ciddii aan maciinsaneynay ee mas’uulka naga ahayd ee dowlad noo ahayd inay dhibaato burburin hantiyeed iyo dil dadeed intaba meesha ka dhacday” ayuu yiri mid kamid ah dadka deegaanka.

Cabdikariin Cabdulle Macow oo kamid ah qoysaskan ayaa sidoo kale ku dooday in dhulkan ay ka dhexleen waalidoontooda, isla markaana ay haystaan dukuminta cabirka dhulkaasi.

“Waxaa nagula haystaa dhulkii oo fac ka fac ah oo aan ka dhexalnay Aabaheyn, waxaa noo cabiray Xaaji Axmed Sacuudi” ayuu isna yiri Cabdikariin Cabdulle Macow.

Sidoo kale waxa ay qoysaskani tilmaamay in weerar lagu soo qaaday habeen madow, isla-markaana cagta la mariyay koofafkooda iyo guryihii ay daganaayeen.

“Habeen madow oo sideed saac ah ayaa naloo soo galay waxa nagula dumiyay ma naqaano, wax nagala xukumay ma jirto dhibkaas ayaa nagu dhacay” ayuu yir Cabdullaahi Iidow Caki oo 52 jir ah, kana mid ah dadka laga barakiciyay dhulkaasi

Xildhibaan Mukhtaar Xasan Saajid oo kamid ah Golaha Shacabka ayaa ka hadlay arrinta dhulkan iyo xiisadda ka dhalatay, wuxuuna farriin u diray Koonfur Galbeed iyo Dowladda Federaalka, isaga oo su’aal ka keenay waxa soo celiyay dhul boobka haatan socda.

“Waxaan usoo jeedinayaa madaxweynaha Koonfur Galbeed haddii arrinta laguu qariyay ka gaar, maxaa yeelay adigaa u dhaartay, Ilaaheyna wax kaa waydiinayaa” ayuu yiri Saajid.

“Tankale Madaxweynaha qaranka waxaan usoo jeedinayaa ee aan annaga soo dooranay, madaxweyne mar alle markii aad adiga timaado dhulkan lagu soo yaacaayo waa la fahmi la’yahay, dhul jabis iyo dhul boob iyo howlo badan oo horor dhulnimo ah ayaa soo badatay, madaxweyne arrintan sumcadaada ayay taabanee ee wax ka qabto” ayuu mar kale yiri.

WARARKA MAANTA 23ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u amray in la soo xiro weriye Cali Nuur Salaad? Ma runta ayuu ka qariin karaa shacabka Soomaaliyeed? Maxuu ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ka diidi kara inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” diiday inuu dhiso #Maqaamka #muqdisho,? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah?  Yaa amray in qabuuraha la iibsado Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa amray gantida dadweynaha in la boobo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa xaasaskiisa ay baad ka qaataan shacabka #Muqdisho iyo ganacsigooda? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Ha Wiqleyso!

Muqdisho 23a Luulyo  2024 Ciidanka Booliiska Soomaaliya ayaa xiray weriye Cali Nuur Salaad oo kamid ah saxafiyiinta madaxa bannaan, marna soo noqday agaasimihii warfaafinta ee xafiiska raysal wasaaraha Soomaaliya, xilligii uu xafiiska joogay raysal wasaare Xasan Cali Kheyre.

Ciidanka Booliiska ayaa ku eedeeyay weriyaha inuu ku kacay falal dambiyeedyo isugu jira, been abuur, anshax darro, iyo aflagaado ka dhan ah ciidamada qalabka sida, waxayna booliisku soo bandhigeen sawirka weriyaha isagoo maxbuus ah.

Dad badan oo isugu jira siyaasiyiin, suxufiyiin iyo bulshada qeybaheeda kale, ayaa si weyn uga horyimid xariga weriyaha, iyo hab-dhaqanka Booliisku ay sameeyeen, kaasoo ah, in ay faafiyeen sawirro magac dil ku ah sumcadda weriyaha

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Shariif Sheikh Axmed ayaa kamid ah dadka sida kulul u cambaareeyay xariga  loo geystay Cali Nuur Salaad.

Shariif ayaa xarriga Cali Nuur Salaad ku tilmaamay mid ka hor imaanaya xuquuqul Insaanka, muujinayana sida maamulka madaxweyne Xasan Sheikh ay uga go’an tahay inay aamusiyaan warbaahinta madaxa-banaan, iyo saxafiiyiinta, si ay u qariyaan xaqiiqada dhabta ah ee dalka ka jirta,

Dhinaca kale, Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur oo ka tirsan Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa isna cambaareeyay xariga loo geystay Cali Nuur Salaad, wuxuuna ku tilmaamay xad gudub toos ah oo ka dhan ah xuquuqda dastuuriga ah iyo mabaadi’da xoriyatul qawlka Bulshada.

“Waxaan si kulul u cambaareynayaa xariga loo geystay wariye Cali Nuur Salaad, kaasoo xadgudub toos ah ku ah xuquuqda dastuuriga ah iyo mabaadi’da xoriyatul qawlka. Saxafiyiinta waxay door muhiim ah ku leeyihiin bixinta macluumaadka, xoojinta hufnaanta, iyo la xisaabtanka kuwa xilalka haya. Xarig kasta ama caburin kasta oo lagu sameeyo saxafiyiinta waxa ay ka dhigan tahay in aan si cad loo ixtiraamin mabaadi’da muhiimka ah.” ayuu yiri xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa dowladda Soomaaliya ugu baaqay inay ixtiraamto oo ay ilaaliso xuquuqda saxafiyiinta, islamarkaasna si deg deg ah loo sii daayo Cali Nuur Salaad.

Dhawaan ayay ahayd markii Cali Nuur Salaad uu sheegay, in guul darrada ciidamada dowladda kasoo gaarta Alshabaab ay sabab u tahay isticmaalka maandooriyaha Qaadka oo uu sheegay in lagu iibiyo meel kaste oo ay ciidamadu ku sugan yihiin.

Wuxuu sheegay halkii loo baahnaa in dowladdu ay joojiso Qaadka, in taas beddelkeed masuuliyiinta dowladda ay u xiran yihiin qandaraasyada ku saabsan soo dajinta Qaadka.

Muqdisho 23a Luulyo  2024 Warbixin cusub oo kasoo baxday wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya, isla markaana ciwaan looga dhigay “Xog bixin diblumaasiyadeed” ayaa waxaa looga hadlay arrimo ku aadan hubkii dhowaan lagu boobay duleedka degmada Caabudwaaq ee waqooyiga gobolka Galgaduud, kaas oo u gacan galay maleeshiyaad iyo shacab.

Warxbixintan ayaa weji cusub u yeeshay fadeexadda ka dhalatay hubkaasi oo gaartay meeshii ugu darnayd, maadaama ay kusoo aaday kadib qaadistii cunaqabateynta hubka.

Qoraalkan oo ka koobnaa laba bog ayaa waxaa dowladda Soomaaliya, gaar ahaan wasaaraddeeda arrimaha dibadda ku sheegtay in hubkaasi ay si sharci darro ah dalka kusoo galay dowladda federaalka Itoobiya oo haatan ay xiisad kala dhexeyso Soomaaliya.

Waa markii ugu horreysay oo ay dowladda Soomaaliya si toos ah u sheegto in hubkaasi ay dalka soo gelisay Itoobiya, halka warsaxaafadeedkii hore ay ku sheegtay in hubkaasi ay dalka soo geliyeen ganacsato, isla markaana uu dalka kasoo galay dhinaca Itoobiya.

Dowladda federaalka ayaa sidoo kale Itoobiya ku eedeysay inay hubeyneyso maleeshiyaad beeleedyada, sidoo kalena hubka ay soo gelineyso uu halis ku yahay amniga gobolka.

“Dowladda Soomaaliya waxa ay ugu baaqeysaa dowlada Itoobiya in ay ka waantoowdo faragelinta ay ku heyso arrimaha gudaha Soomaaliya oo ay kamid tahay tababarida iyo qalabeynta maleeshiyaad beeleedyada soo gelinta hubka sharci darrada ah” ayaa lagu yiri bayaanka.

Sidoo kale waxaa lasii raaiyay “Tani waxay dhiirogelineysaa isku dhacyada beelaha iyo abuurista xasillooni darro ku baahda gobolka iyo soo nooleynta argagaxisadasii liiceysa”.

Warbixinta waxaa sidoo kale lagu soo hadal qaaday dadaalka dowladda iyo tallaabooyinka ay qaaday, kadib markii la bililiqeystaas hubkaas oo xaddi ahaan aad u tiro badan, waxayna sheegtay inay qaaday dhowr tallaabo, wafdina ay u diray Caabudwaaq, si hubka loo soo celiyo.

Gaza  23a Luulyo  2024 Saraakiisha caafimaadka Gaza ayaa sheegay in ugu yaraan 70 qof oo Falastiiniyiin ah lagu dilay duqeymo iyo madaafiicda taangiyda oo ay ciidamada Isra’il ku garaaceen qeybo ka mid ah bartamaha Marinka Gaza.

Tani waxay ka danbeysay kaddib marki ay taangiyada Isra’il ay dib ugu laabteen degmada Khan Younis iyo hareeraheeda, iyadoo ay ciidanka Isra’il mar kale ku mareen dadka deegaanka in ay si deg deg ah uga baxaan.

Meelaha ugu badan ee ay dadka ku dhinteen ayaa waxaa ka mid ah degmada Bani Suhaila iyo deegaannada kale ee bariga Khan Younis, halkaas oo qoysas badan oo barakacayay ay haleeleen madaafiicda taangiyda.

Saraakiisha caafimaadka waxay sheegeen in dadka la dilay ay ku jireen dumar iyo carruur, halka dhaawacana uu gaaray ilaa 200 oo qof Isniintii.

Tirada dadka ay ciidamada Isra’il ku dileen Marinka Gaza tan iyo marki uu billowday duullaanka ay Isra’il ku qadday Gaza bishii October ayaa dhaaftay Isniintii, 39,000 oo Falastiiniyiin ah, halka dhaawacu uu marayo 89,800, sida laga soo xigtay waaxda caafimaadka ee Gaza.

Isra’il ayaa weerartay Gaza, kaddib weerarki ay 7-badi October Xamaas ku qaadday koofurta Isra’il, halkaas oo la sheegay in lagu dilay ilaa 1,200 oo Israa’iiliyiin ah, qaar kalana lasoo afduubay.

Muqdisho 23a Luulyo  2024 Xildhibaan Faa’iso Maxamed Jayte oo kamid ah Golaha Shacabka Soomaaliya ayaa maanta si kulul ugu jawaabtay guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa magaalada Muqdisho Yuusuf Madaale oo shalay weerar afka ah ku qaaday xildhibaannada mucaaradka ah ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya.

Madaale ayaa ku eedeeyay xildhibaannadaas inay yihiin hunguri raadis, isla markaana ay ku fashilmeen siyaasadda iyo waajibaadkii loo igmaday.

“Xildhibaan Hunguri raadis ah miyuu la tashanayaa Madaxweynaha?. Xildhibaanoow waxa aad siyaasad ku raadineyso ka fikir” ayuu horay u yiri guddooiye Yuusuf Madaale.

Faa’iso Jayte oo maanta hadal ka jeedisay kulanka Golaha Shacabka ayaa ku eedeysay Madaale inuu mar kasta u gefo baarlamaanka Soomaaliyeed, isla markaana uu caayo xildhibaannada, sida ay hadalka u dhigtay.

“Madaale hadda waxa uu gaaray inuu Idaacadihii wacdo oo uu baarlamaanka caayo, isaga iyo dad kale ayaa lacag lagu siiyaa inay caayaan xildhibaanada” ayay ku jawaabtay Faa’iso.

Xildhibaanadda ayaa sidoo kale tilmaamay in Madaale uu isagu ku fashilmay shaqadii loo igmaday, isla markaana laga rabo inuu wax ka qabto dhiiqada daadsan Muqdisho.

“Xagaa haddii uu da’o lambar 4 afar booyad ayaa la keenaa horta mala geli karo kii kale oo jaayga godad ayaa laga qoday isna lama mari karo, waay uu wax u sheegaa ceebtiisa maba is ogee hoos inuu isku fiiriyo waayay marka uu qof caayaayo” ayay ku sii dartay Faa’iso.

Waxa ay sii raacisay “Waxaa la dhahaa ninka aad kobaha ka tolaneysid waxaa la fiiriyaa kobahiisa qof nuucaas ah oo iyada dhiiqo ku dhex jirto inay maalin kasto xildhibaan caayso ma aha”.

Ugu dambeyn waxay soo jeedisay in duqa Muqdisho & dadka kale ee u gefa baarlamaanka in laga qaado tallaabo adag, si loola xisaabtamo maadaama ay gaysanayaan xadgudub.

Muqdisho 23a Luulyo  2024  Wasiirka beeraha iyo waraabka xukuumadda federaalka Soomaaliya, Maxamed Cabdi Xayir (Maareeye) oo sidoo kale ah xildhibaan ka tirsan Golaha Shacabka ayaa u jawaabay xildhibaannada mucaaradka ku ah xukuumadda DanQaran ee hoggaamiyo ra’iisul wasaare Xamza, isaga oo difaacay xukuumadda uu ka tirsan yahay.

Maareeye ayaa sheegay in xildhibaannadaasi ay yihiin kuwa aan laga nasan, isla markaana been u sheegaya dadka Soomaaliyeed, sida uu hadalka u dhigay.

“Xildhibaano yar oo 7 illaa 8 ah oo aan nasan oo dadka kale warbaahinta wuu ka nastaa ayaa maalin kasta halkan soo istaago been bey sheegaan marka, waxay yiraahdaan hoggaanka ciidamadu hoggaan sax ah maahan, yaa ogeysiiyay?” ayuu yiri Maareeye.

Sidoo kale wuxuu soo hadal qaaday arrinta ciidamada oo uu ka digay in la siyaasadeeyo, wuxuuna tilmaamay inuu ka dhalan karo fal dambiyeed aad u wayn.

“Ciidamada in la borobogaando waa eray qatar ah iyo in laga hadlo oo shaki la geliyo ciidanka, hoggaankooda iyo sida ay u dalacaan, waxayna taasi lamid tahay dambiilenimo” ayuu mar kale yiri Maareeye oo sidoo kale ku jira golaha wasiirada Soomaaliya.

Maxamed Cabdi Xayir (Maareeye) ayaa sidoo kale farriin u diray shacabka Soomaaliyeed, wuxuuna ugu baaqay in aysan dhageysan oo aysan qaadan warka xildhibaannadaasi.

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in dowladda Soomaaliyeed ay hana qaatay, isla markaana labadii sano ee lasoo dhaafay la gaaray guullo aad waa wayn.

“Shacabka Soomaaliyeed waxaan leenahay haku sirmina kuwaas dalku horay ayuu u socdaa guulaha ay dowladdu gaartay labadii sano ee lasoo dhaafay waa wax aan qiyaasi karin oo bannaanka yaal yaal” ayuu mar kale yiri xildhibaan Maareeye

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo dalka ay ka taagan tahay xaalad siyaasadeed oo ay qayb ka yihiin xildhibaannada oo si weyn u dhaliilsan Xamza iyo xukuumaddiisa.

Muqdisho 23a Luulyo  2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa soo bandhigtay hubkii ugu badnaa oo laga furtay kooxda Al-Shabaab.

Hubkan ayey dowladda sheegtay in laga qabsaday dagaal-yahaanno ka tirsanaa kooxda oo lagu laayay deegaanada Buulo-xaaji, Harboole iyo Biibi ee gobolka Jubbada Hoose.

“In ka badan 80 ka tirsan Khawaarijta ayaa lagu xasuuqay weerarkii naflacaariga ahaa ee ay ku soo qaadeen fariisamada ciidanka xoogga dalka iyo Daraawiishta Jubbaland,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay dowladda.

Sidoo kale waxaa lagu sheegay in nolosha lagu qabtay qaar kamid ah dagaal-yahaannadii weerarka soo qaaday, kuwaasi oo hadda gacanta ku hayaan ciidanka xoogga oo u gudbin doona hay’addaha ku shaqada leh.

Howl-galkaas ayaa sidoo kale lagu furtay hub aad u badan, ayada oo warbaahinta qaranka soo bandhigtay sawirada hubka laga qabsaday kooxda, kaasi oo aad u tira badan, iskuguna jira noocyo kala duwan.

Deegaanada lagu dagaalamay oo ku yaal Jubbada Hoose ayaa waxaa maalmo kahor la wareegay ciidamada Danab ee xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa Jubbaland.

Maalmihii ugu dambeeyay ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland ayaa kordhiyay howl-gallada ka socda aaggaas, waxayna la wareegeen Buuloxaaji iyo deegaano kale oo ka tirsan gobolkaasi.

Muqdisho 23a Luulyo  2024 Madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed ayaa si kulul u cambaareeyay xariga Cali Nuur Salaad, kaas oo dowladda ay sheegtay inay usoo xirtay eedeynta falal iskugu jira anshax-daro, been-abuur iyo aflagaado ciidanka.

Shariif ayaa xariga Cali Nuur ku tilmaamay mid ka hor imaanaya xuquuqul Insaanka, muujinayana sida dowladda Xasan Sheekh ay uga go’an tahay inay aamusiiso warbaahinta madaxa-banaan iyo saxafiiyiinta, si ay u qariyaan xaqiiqada dhabta ah ee dalka ka jirta.

Dowladda ayuu ugu baaqay inay sida ugu dhaqsaha badan usii deyso Cali Nuur Salaad, oo soo noqday agaasimihii warfaafinta ee xafiiska ra’iisul wasaaraha xilligii Xasan Cali Kheyre, sidoo kale hadda la shaqeynayay wasaaradda waxbarashada Soomaaliya.

Hoos ka aqriso qoraalka

Waxaan si adag ah u cambaareynayaa xarigga wariye Cali Nuur Salaad, oo ah suxufi madax bannaan oo u adeega Shacabka Soomaaliyeed, kana hadla dhacdooyinka maalinlaha ah ee ka dhaca gudaha dalka.

Caburinta saxaafaddu waxay kasoo horjeeddaa Dastuurka Dalka iyo xeerarka caalamiga ee Xuquuqda Aadanaha.

Xariggaan wuxuu caddeynayaa sida nidaamka hadda jira ee uga go’an tahay in la aamusiiyo warbaahinta madaxa bannaan, lana cabsi geliyo suxufiyiinta si ay dadka looga daboolo xaqiiqooyinka dhabta ah ee dalka ka dhacaaya sida musuqmaasuqa iyo ku takrifalka awoodda dowladda.

Waxaan ugu baaqeyaa in Dowladdu ay ixtiraamto xorriyadda hadalka, si degdeg ahna usoo dayso wariye Cali Nuur Salaad.

WARARKA MAANTA 22ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqday Madaxweynaha ugu musuqmaasuqa badan adduunka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ka nasiib badan #Sade/Mareexaan oo xitaa hubkii lagu baabi’in lahaa illaahay gacanta u geliyey? Maxay tahay Dowladda Soomaaliya oo hubka anagaa leh marna waxaa iska leh dad ganacsato ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa noqon doona Raysal Wasaaraha cusub ee #Soomaaliya? Yaa runta ka qarin kara shacabka Soomaaliyeed Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa nqoday dalka aan lacagtiisa ka dhex shaqayn oo xitaa dastuurkiisa qof waalan uu iska beddelay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay #Shaabka #Muqdisho helaan #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!

Muqdisho 22a Luulyo  2024 Askar katirsan ciidanka xoogga dalka Soomaaliya oo tababar ku qaadanaya kuliyadaha Jaalle Siyaad iyo Xero Nacnac, ayaa sheegay in lagu wargaliyay in ay beelahooda kala yimaadaan hubkooda.

Qaar kamid ah askartaan oo la hadlay warbaahinta ayaa u sheegay inay muddo labo bilood ah ku xaraysan yihiin labada xero. Waxay sheegeen taliyaha ciidanka lugta iyo ku xigeenkiisa inay u sheegeen, in askari kaste looga baahan yahay inuu la yimaado qoriga uu qaranka ugu shaqayn lahaa.

“Waxay nagu dhaheen muddo 10 beri ah ayaad haysataan, haddii aydan la imaanin halkaan ayaad ku xaraysnaanaysaan, maxaabiis ayaad tihiin. Daruuftaas ayaa ciidankaan haysata,” ayuu yiri askari kamid ah ciidankan oo la hadlay saxaafadda.

Askartan waxay sheegeen inay katirsan yihiin ciidanka qeybta 21-aad ee xoogga dalka Soomaaliyeed. Waxay tilmaameen in lagasoo saaray furimaha dagaalka, si ay tababar u qaataan.

Ma jirto cid ka hadashay cabashada ciidamadan. Waxayna cabashadooda kusoo aaday xilli dowladdu ay isku diyaarinayso dib u xoraynta degaanada Shabaabku haystaan ee Galmudug.

Jubbaland 22a Luulyo  2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Jubbada Hoose ayaa sheegaya in saaka maleeshiyaad ka tirsan kooxda Al-Sbabaab ay weerar rogaal celis ah ku qaadeen deegaanka Harboole oo ay dhowaan kala wareegeen ciidamada Xoogga dalka iyo Daraawiishta ee maamulka  Jubbaland.

Weerarka oo ahaa mid gaamo ah oo ay aroortii hore saaka soo qaadeen Al-Shabaab ayaa waxaa xigay dagaal foolka fool ah oo u dhexeeyay labada dhinac, kaas oo saacad ka badan qaatay.

Qoraal.kooban oo kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa waxaa lagu sheegay in ciidamada ay fashiliyeen weerarkaasi, isla markaana ay dib u celiyeen Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday.

“Geesiyaasha Ciidanka Xoogga Dalka ayaa saakay fashiliyay Weerar fuleynima ah oo ay Khawaarijto ku dooneysay in ay ku qaadaan Degaanka Harboole ee Degmada Afmadoow kana tirsan Gobolka Jubada Hoose” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay dowladda.

Saraakiisha ayaa sidoo kale sheegay in khasaaro lixaad leh la gaarsiiyay xubnihii weerarka soo qaaday, welina ay sii baacsanayaaan, sida ay hadalka u dhigeen.

Dhanka kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan dagaalka ka dhacay gobolka Jubbada Hoose, kaas oo ay guul ka sheegatay dowladda Soomaaliya.

Deegaanka Harboole oo ah meesha uu weerarka ka dhacay  ayaa u dhexeeyo degmada Afmadow iyo deegaanka Janaay Cabdalle, waxaana marta waddo muhiim u ah oo isku xirta gobolka Jubbada Hoose iyo gobolka Jubbada Dhexe, halkaas oo maalmo kahor laga fara maroojiyay Al-Shabaab.

Maalmihii u dmabeeyay ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland ayaa kordhiyay howlgallada ka socda aaggaas, waxayna la wareegeen Buuloxaaji iyo deegaano kale.

Si kastaba, Jubbaland ayaa waxaa si rasmi ah uga billowday wajiga labaad ee dagaalka lagula jiro Al-Shabaab, kaas oo ay hoggaamineyso dowladda federaalka Soomaaliya.

Muqdisho 22a Luulyo  2024 Ciidamo ka tirsan kuwa Booliska Milataaro ayaa saaka lagu daadiyay laamiga dheer ee isku xira magaalooyinka Muqdisho iyo Afgooye, gaar ahaan deegaanka Ceelasha, kuwaas oo isku fidiyay guud ahaan xaafadaha deegaankaasi.

Ciidamada ayaa sidoo kale joojiyay dhammaan dhaq-dhaqaaqa dadka iyo gaadiidka isaga kala goosha waddadaas oo isku xirta magaalooyinka Muqdisho iyo Afgooye.

Sidoo kale arrintan ayaa saameyn ku yeelatay goobaha ganacsiga iyo waxbarasada oo xiran, sida ay soo sheegayaan dadka deegaanka.

Gaadiid badan oo ka yimid dhinaca magaalada Afgooye ayaa sidoo kale waddadan ku xayiran, taas oo keentay inuu hakad galo dhaq-dhaqaaqa waddadaasi.

Sababta halkaas ciidamada loo geeyay ayaa ah inay howlgal burburin ah ka sameeyaan deegaanka Ceelashaha Biyaha, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Xaafadda la burburinayo ayaa waxaa lagu magacaabaa Ramadaan, waxaana deggan dad shacab ah oo muddo ka bdan 10 sano deegaansanayay halkaasi.

Ma jiro wax faah-faahin ah oo ay laamaha amniga ka bixiyeen howlgalka ka socda Ceelasha Biyaha iyo waddada muhiimka u ahayd ee shacabka ee saaka la xiray.

Inta badan ciidamada dowladda ayaa mararka ay sameynayaan howlgallada gaarka ah xira waddooyinka, waxaana u dambeysay markii la burburinayay xaafadda Dab-damiska oo gebi ahaanba la jaray waddooyinka soo gala iyo kuwa ka baxa, maadaama laga cabsanayay inay kacdoon sameeyaan shacabka laga barakicyay halkaas oo muddo dheer diidanaa.

Jubbaland 22a Luulyo  2024 Taliska ciidamada Daraawiishta Jubbaland ayaa faah-faahin ka bixiyay dagaallo culus oo maanta ciidamadooda kuwa Xoogga dalka ay maanta la galeen maleeshiyaadka Al-Shabaab oo saaka weeraro ku qaaday deegaanada Buulo-Xaji iyo Harboole oo ka wada tirsan gobolka Jubbada Hoose.

Qoraal ay shaacisay Jubbaland ayaa waxaa lagu sheegay in dagaalladaasi lagu jebiyay Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday, isla markaana dib loo celiyay.

Saraakiisha Jubbaland ayaa sheegay in maydadka xubno badan oo la laayay ay daadsan yihiin goobihii lagu dagaalamay, sida ay hadalka u dheen

Sidoo kale saraakiisha ayaa tilmaamay inay hub iyo saanad ka furteen Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday ee beegsaday deegaanada Buulo-Xaaji iyo Harboole.

“Deegaanka Buulo-Xaaji ee gobolka Jubada hoose saaka waxaa daadsan bakhtiga Khawaarijta oo tiro beel ah, sidoo kale halyeeyada Jubbaland ayaa furtay hub faro badan oo ay Argagixisada is lahaayeen ku dhibaateeya dadka rayidka ah” ayaa lagu yiri

Waxaa kale oo lasii raaciyay “Sidoo kale deegaanka Harboole waxaa banaanada daadsan meydad kor dhaafaya 60 waxaana jira dhagarqabayaal la qabtay iyagoo nool.

.Dhanka kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan dagaalka ka dhacay gobolka Jubbada Hoose, kaas oo ay guul ka sheegatay Jubbaland.

Deegaanada lagu dagaalamay ayaa waxaa maalmo kahor la wareegay ciidamada Jubbaland iyo kuwa Danab ee Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Maalmihii u dmabeeyay ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland ayaa kordhiyay howlgallada ka socda aaggaas, waxayna la wareegeen Buuloxaaji iyo deegaano kale.

Muqdisho 22a Luulyo  2024 Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo shalay ka dhacday gudaha Xerada Kuliyadda Jaalle Siyaad ee magaalada Muqdisho oo ay xoog ku galeen ciidan gadoodsan oo ka yimid furimaha dagaalka ee gobollada dalka.

Ciidamadan oo ka tirsan qaybta 21-aad ee Xoogga dalka ee ka howlgasha Galmudug iyo HirShabelle ayaa waxa ay isku dhaceen taliye ku xigeenka ciidanka dhulka Janeraal Cabdullahi Cirro oo isna ku sugnaa Kuliyadda Jaalle Siyaad, waxaana meesha ka dhacay dagaal gacan ka hadal ah, ayada oo askarta ay feer iyo haraanti la dhaceen taliyaha.

Mid ka mid ah askarta oo la hadlay Shabelle TV ayaa sheegay in loo diiday in gudaha u galaan xerada, isla markaana ay xoog ku galeen, isaga oo ku dooday in guri aysan ku lahay Muqdisho, isla markaana laga geenay deegaanadoodii.

“Taliyaha iyo askarta waa is maandhaafeen xerooyinka masoo geli kartiin ayuu yiri, waana ciidan laga keenay Galmudug iyo HirShabelle oo Xamar aan hal guri ka daganeyn, sooma geli kartaan yaa ka yeelaayo”” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Annaga haddii dowladda nagala saaray ma Al-Shabaab ayaan aadeynaa, sida lagu geli karay ayaan ku galnay”.

Askariga oo sii hadlayay ayaa sheegay in xiisaddan ay ka dhalatay kadib markii askarta lagu amray inay keenaan qoryahooda oo uu tilmaamay inay iyagu soo iibsadeen, isla markaana aysa u dhiibi doonin qof shaqsi ah, sida uu hadalka u dhigay.“Ciidamadaas dhibaatada qabsatay waxay ahayd qoryo keena, qoryo aan loo dhiibina ma keenayaan, dowladda hana dhahdo nin shaqsi ah yuu na dhihin” ayu sii raaciyay.

Waxaa kale oo uu yiri “Dowladdii aan shalay u dagaalameynay wax dhib ah kuma hayno, waxaa nahay askar amar qaadata, waana qaadaneynaa amarka”.

WARARKA MAANTA 21ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu yahay mooshinka laga keenay Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi “OG-360 Daweeye”? Maxuuse ka qaban karaa mooshinkan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa diidan inay fashilantay Dowladda uu hoggaaminaayo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inuu fashilmay amniga dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara in xitaa qabuurihii uu lacag ka dhigtay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inuu baabi’iyey ciidanka xoogga dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inuu meelo badan oo dalka dab iyo qas siyaasaddeed ka huriyey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inuu argagixisada Shaaab iyo khaa’inul waddan Cabdilaahi Sanbolooshe xilal u dhiibay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Ha Wiqleyso!

Muqdisho 21a Luulyo  2024 Wakaaladda Wararka Tukriga ee Anadol oo soo xiganeysa Wasiirka Tamarta iyo Macdanta dalka Turkiga Alparslan Bayraktar ayaa werisay in Dawladda Fadaraalka Soomaaliya ay heshiis baaris shidaal ah la saxiixatay dawladda Turkiga, kaas oo Turkigu u ogolaanaya inuu shidaal ka baaro 3-aag oo ku yaalla gudaha badda Soomaaliya.

Wasiirka Batroolka iyo Macdanta Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed ayaa heshiiskaan la saxiixday dhigiisa Turkiga Alparslan Bayraktar, munaasabadda heshiiskaan lagu saxiixay ayaa ka dhacday magaalada Istanbul ee dalka Turkiga, warbixintaan ayaa soo baxday Khamiistii.

Dowladda Turkiga ayuu heshiiskaan xuquuq gaar ah siinayaa, sida ku cad warbixinta, waxaana si buuxda loogu ogolaaday in shidaalka iyo gaaska dabiiciga ah ay ka baarto, kadibna ka soo saarto 3-aag oo badda Soomaaliya ah, kuwaas oo kiiba yahay 5,000 oo KM oo isku wareeg ah.

Warbixintaan oo dowladda Soomaaliya aysan shaacin waxaa daaha ka rogay Wasiirka Tamarta iyo Macadanta ee dowladda Turkiga Bayraktar, isagoo warbixintiisa ku cadeeyey inta uu dhan yahay dheerarka dhulka ay u ogolaatay Soomaaliya.

“2 kamid ah 3-da aag, waxaa 50 KM gudaha loo galayaa badda, halka midka kale 100 KM loo aadayo gudaha badda,” ayuu yiri Wasiirka Tamarta iyo Macdanta dalka Turkiga Alparslan Bayraktar oo u waramay Wakaaladda Wararka Tukriga ee Anadol.

Sidoo kale Wasiirka ayaa sheegay in wajiga 1-aad ee baaristaan ay samin samey doonaan, taas oo ay ku eegayaan aagagga loo ogolaaday “Waxaan u direynaa Soomaaliya markabkeena Oruc Reis dhamaadka September ilaa bilowga October,” ayuu yiri Wasiirka Tamarta iyo Macdanta dalka Turkiga Alparslan Bayraktar.

Wasiirka oo tallaabo taariikhi ah ku tilmaamay saxiixa heshiiskaan dhexmaray labada dal ayaa sheegay in hadda uu Turkigu deg deg u bilaabayo sahmin qaada doonta dhowr bilood.

“Waxaan direynaa shaqaale gaaraya 50 qof oo raacaya Markabka Oruc Reis, waxaana safarkaas ku wehli doona 5 Markab oo kale oo sahanka ka caawi doona, baaritaankaas wuxuu hoggaami doonaa qodista iyo soo saaridda shidaalka Soomaaliya, hadii ay suurtagasho,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Wasiirka Tamarta iyo Macdanta dalka Turkiga Alparslan Bayraktar.

Dhinaca kale, Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan oo haatan tallaabadii ugu horreysay u qaaday difaaca Badda Soomaaliya ayaa maanta baarlamaanka dalkiisa u gudbiyay mooshin uu ku dalbanayo in ciidamo uu ku geeyo xeebaha Soomaaliya.

Arrintan ayaa daba socota heshiiskii difaaca ee ay horay u wada gaareen Soomaaliya iyo Turkiga , kaas oo la saxiixay bishii Febraayo ee sanadkan 2024-ka, ayada oo ujeedka uu yahay in Ankara ay la wareegto amniga iyo difaaca guud ahaan Badda Soomaaliya.

Erdogan ayaa mooshinka uu geeyay baarlamaanka ku dalbaday in la siiyo muddo labo sano ah, taas oo awood u siinaysa in Turkiga uu ciidamada baddda usoo diro Soomaaliya.

“Soo daabulidda ciidamada Turkiga waxaa la kaashan doona madaxda Soomaaliya, waxayna dabooli doonaan amniga badda ee Soomaaliya,” ayuu yiri madaxweynaha Turkiga.

Waxaa kale oo uu qorshuhu yahay in maraakiib dagaal oo ka socda Turkiga ay soo gaaraan biyaha Soomaaliya, kuwaas oo ka ilaalin doono cadow iyo kalluumaysiga sharci-darada ah.

Tallaabadan ayaa lagu sheegay mid looga jawaabayo heshiiskii Itoobiya ay la gashay Somaliland bishii Janaayo, kaas oo ay ka caroortay dowladda federaalka Soomaaliya.

Waxaa sidoo kale jirtay in horaantii bishan uu Turkiga isku dayayay inuu dhexdhexaadiyo, xalna laga gaaro xiisadda ka dhalatay badda, isaga oo martigeliyay wasiirada arrimaha dibadda ee Soomaaliya iyo Itoobiya, balse kulankooda uu kusoo dhamaaday natiijo la’aan.

Si kastaba, Turkiga ayaa ah dalka koowaad ee taageerada ugu badan siiyo dowladda federaalka, wuxuuna ka qayb qaataa dib u dhiska ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Israel 21ka Luulyo  2024 Ugu yaraan 3 qof ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay 87 kalana ku dhaawacmeen, kaddib marki ay diyaaradaha dagaalka ee Isra’il Sabtidi shalay duqeeyeen dekadda magaalada Xudeyda ee dalka Yemen.

Weerarkan ayaa yimid, maalin kaddib marki ay kooxda Xuutiyiinta ee taageerada ka hela Dowladda Iran ay gantaal nuuca riddada dheer ku dhufatay magaalada canagsiga Isra’il ee Tel Aviv, halkaas oo la sheegay in uu ku dhintay hal qof afar kalana ku dhaawacmeen.

Telafishanka Al-Masirah ee ku hadla codka Xuutiga ayaa sheegay, in dhaawacyada intooda badani ay yihiin gubniin kasoo gaaray dab ka kacay goobaha shidaalka lagu keydiyo ee dekadda, kuwaas oo ay bartilmaameedsadeen diyaaradaha f-15-ka Isra’il.

Afhayeen u hadlay milatariga Isra’il ayaa sheegay in dekadda Xudeyda ay Xuutiyiinta ay kala soo dagaan hubka uga yimaada Iran. Waxuu kaloo sheegay in meelaha kale ee ay beegsadeen ay ka mid yihiin xarumaha tamarta.

Dhanka kale, ayaa Sabtidi sii waday duqeymaha cirka ah ee ay ka wadaan Marinka Gaza, halkaas oo ay saraakiisha caafimaadka xaqiijiyeen dilka 29 Falastiiniyiin ah.

Dadka la dilay shalay waxaa ku jiray wariye lagu magacaabo Mohammad Abu Jasser, xaaskiisa iyo laba carruur ah oo uu dhalay, kaddib marki gurigooda oo ku yaalla waqooyiga Marinka Gaza la duqeeyay.

Xafiiska warbaahinta Gaza ayaa ku warramay in Maxamed Jaser uu noqday saxafigi 161-aad ee ay Isra’il ku disho Gaza tan iyo 7-badi bishi October.

Muqdisho  20ka Luulyo  2024  Xildhibaanno ka tirsan Golaha Shacabka Soomaaliya ayaa Sabtidii shalay guddoonka sare ee baarlamaanka Soomaaliya u gudbiyay mooshin ama soo jeedin ku saabsan hubka sharci darrada ah, dagaallada sokeeye iyo dhowrista xasaanada Xildhibaanada, kaasoo ay saxiixeen 18 xildhibaan oo ka tirsan Golaha.

Xildhibaan Cali Mahdi Qalato oo ka tirsan xubnaha gudbiyay mooshinkan ayaa faah-faahiyay ujeedkooda, wuxuuna sheegay inay xaq u leeyihiin keenista mooshin, maadaama ay yihiin xildhibaanno, ayna tahay inay la xisaabtamaan cid kasta oo gudan wayso shaqadeeda.

“Mooshinka sidiisa xildhibaannadu xaqbey u leeyihiin inay keenaan oo waxaa weeye ciddii shaqadeeda gabta in laga keeno waajib waayay, baalamamaanka sidiisaba wuxuu ku shaqeeyo waa mooshin” ayuu yiri Xildhibaan Cali Mahdi Qalato.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in ujeedka mooshinka ay gudbiyeen uu yahay mid ku toosinayaan xukuumadda oo uu ku eedeeyay inay ku fashilantay shaqadeeda,

“Mooshinkii maanta waxaan rabnaa in aan dalka ku toosino, waayo xukuumaddan waxaan ka war heynaa sida ay maanta fadhiidka u tahay” ayuu mar kale yiri xildhibaan Qalato.

Waxaa kale oo uu ugu baaqay madaxweyne Xasan Sheekh inuu kala diro xukuumadda uu hoggaamiyo ra’iisul wasaare Xamza, isla markaana uu soo dhiso xukuumad cusub,

“Aniga waxaan qabaa in madaxweynaha Soomaaliyeed ay hal arrin u furan tahay dalkii maanta siyaasad waa lagu kala tegay arrimaheenna gudaha qalalaase ayaa ka jira, dalkii maanta cadow ayaa kusoo duulay waxaa laga rabaa Xasan Sheekh in xukuumadda uu kala diro, maadaama ay fashilantay oo uu soo dhiso xukuumad ka shaqeyn karta midnimada iyo qaranka Soomaaliyeed” ayuu kusii daray xildhibaanku.

Arrimahan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan xiisad siyaasadeed ay ka taagan tahay dalka, taas oo leh wajiyo kala duwan, waxaana xaaladda ugu adag wajahaya xukuumadda.

Muqdisho  201a Luulyo  2024  Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa maanta qaaday tallaabo culus oo ku aadan raashin dhacay oo dhowaan lagu qabtay dekedda wayn ee magaalada Muqdisho, kaas oo la doonayay in loo gudbiyo suuqyada Muqdisho, si loo iibiyo.

Hay’adda Taya-dhowrka Soomaaliyeed oo daba-gal ku sameysay raashinkan oo uu noociisu ahaa Bur ayaa ogaatay inuu dhacay, wuxuuna gaarayay illaa 7 kunteenar.

Intaas kadib waxaa kiiskan la wareegay xafiiska xeer ilaaliyaha oo baariis dheer kadib caddeeyay in Burkan uu yahay mid dhacay, wuxuuna kasoo saaray go’aan culus.

Xeer ilaaliye Mustaf oo dekedda kula hadlay Wariyeyaasha ayaa sheegay in la go’aamiyay in Burkan lagu celiyo dalkii laga soo dhoofiyay oo ah waddanka Turkiga.

“Baaritaan dheer oo caddeymo lagu lifaaqay oo maxkamadda iyo xafiiska xeer ilaalinta ugu jira ay wadaageen waxaa go’aan lagu soo saaray in lagu celiyo meeshii laga keenay” ayuu yiri xeer ilaaliye Mustaf.

Waxaa kale oo uu kusii daray “Todobada kunteenar waa la raray annaga oo ku hubinay mid walba inuu yahay sidii lagu keenay laga soo bilaabo maalinkii la qabtay, illaa hadda waxaa ilaalinayay oo gacanta ku hayay ciidanka Booliska Soomaaliyeed ee saldhigga dekedda”.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in warbixin baariiseedkan ay la wadaagi doonaan dowladda Turkiga, si loola xisaabtamo shirkadda soo daabusha oo dalkaas laga leeyahay.

“Dukumintiyada iyo caddeymaha la helay iyo warbixin baariseedka la sameeyay waxaa qaab diblumaasiyadeed loo gaarsiin doonaa dowladda Turkiga, ayada oo loo marsiinayo wasaaradda arrimaha dibadda, lala wadaagaayo safaaradda Turkiga” ayuu sii raaciyay.

Waxaa kale oo la go’aamiyay in shirkadda keentay Burkan dhacay magdhow ahaan looga qaado lacagtii ka baxday ganacsatada Soomaaliyeed ee lagu soo qaldan badeecaddaasi.

Ugu dambeyn hay’adda Taya-dhowrka iyo Xeer ilaalinta ayaa digniin culus u diray guud ahaan ganacsatada, waxayna sheegeen in tallaabi laga qaadi doono cid kasta oo raashin dhacay dalka usoo dhoofiso, maadaama uu halis ku yahay nolosha dadka Soomaaliyeed,

Muqdisho  201a Luulyo  2024 Allaha u naxariistee waxaa habeen hore magaalada Muqdisho ku geeriyooday caalimkii waynaa ee Soomaaliyeed Sheekh Cusmaan Sheekh Cumar Sheekh Daa’uud (Sheekh Cusmaan Xiddig), kaas oo isla shalay lagu aasay Muqdisho, waxaana aaskiisa ka qaybgalay kumaan kun oo dad ah una badan Jamaacadiisa.

Geerida Sheekh Cusmaan Xiddig kadib ayaa waxaa haatan soo kordhay arrin kale oo uu ka dhawaajiyay Ibraahim Cabdicasiis Faarax (Ciyow) oo Imaam ka ah Masjidka wayn ee Cali Jimcaale ee magaalada Muqdisho, kaas oo war yaableh kasoo saaray geerida marxuumka.

Ibraahim Ciyow ayaa soo saaray qoraal dheer oo ‘u muuqdo mid digasho ah’ wuxuuna si aad ah loogu baahiyay baaraha bulshada, kadib markii ay ka caroodeen dad badan.

Ninkan ayaa qoraalkiisa uga hadlay Kutubadii uu qoray Sheekh Cismaan Xiddig oo uu ku tilmaamay inay ka hadlaan shirki iyo la barakeysto maydkiisa.

“Geeridu digasho maleh laakiin mabaadi’da mujaamalo ma taqaan . Waxaan arkayay kuwa wahaabiyo ah oo leh “ sh cismaan xidig ilaaheey ha unaxariisto ,wuxuu allifay kutub badan oo naafico ah ……….” ayuu qoraalkiisa ku yiri Ibraahim Ciyow.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Nacam wuu allifay kutub lkn ma taqaan kutubtiisa oo ma aragtay ?? kulligood ama badankood wuxuu ku difaacayaa inta aan suufiyo isku haynayba oo mayd la baryo oo tawasul loo bixiyo iyo qubuuro laysku jiid jiido oo la baryo oo tabaruk uu ubixiyay iyo shirkiyaatkoodii iyo khuraafadoodii un , mana lahan nafci ee kutub baadi iyo shirki iyo khuraafo buu ka tagay , ilaaheey baana yaqaan sida uu yeelayo oo iiga naxariis badan”.

Muqdisho  20ka Luulyo  2024  Ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed oo kaashanaya kuwa daraawiishta maamulka Koonfur Galbeed ayaa maanta deegaan cusub kala wareegay kooxda Al-Shabaab, kadib howlgal culus oo ay ka sameeyeen gobolka Baay.

Howlgalkan oo ahaa mid qorsheysan ayaa waxa ay ciidamada huwanta ah kula wareegeen deegaanka Jameeco oo qiyaastii 25 KM u jira degmadaasi.

War kasoo baxay kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa waxaa lagu sheegay in ciidamadu ay si buuxda ula wareegeen deegaankaas oo ah mid istaraatiiji ah.

“Ciidanka Xoogga Dalka iyo Daraawiishta Koonfur Galbeed ayaa howlgal ay ka fuliyeen deegaanka Jameeco oo qiyaastii 25km u jira degmada Buur-hakaba ku dilay xubno ka tirsan khawaarijta, iyagoo kala wareegay gacan ku haynta deegaankaasi” ayaa lagu yiri qoraalka.

Sidoo kale waxaa howlgalkan khasaare culus oo isugu jiro dhimasho iyo dhaawac lagu gaarsiiyay kooxda Al-Shabaab, sida ay sheegeen saraakiisha ciidamada dowladda.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana weli dhaq-dhaqaaqyo laga dareemayaa agagaarka degmada Buurhakaba ee gobolka Baay.

Koonfur Galbeed ayaa waxaa maalmihii u dambeeyay ka socday guluf ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab oo ku xoogan deegaanada maamulkaasi.

WARARKA MAANTA 19ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa Dowlad Soomaaliya ka dhigay Dowlad la shaqaysata argagixisada Shabaab Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaase argagixisadda Shabaab ninkii ugu weynaa ka dhigay Wasiirka Diinta #Soomaaliya? Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba hadda in dalka uu gacanta u geliyo Shababa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa baabi’iyey ciidanka xoogga dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa iibsaday qabuuraha Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday inay dalka keenaan hub sharci-darro ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan? Yaa ogolaaday inay canshuur baad ah dul-saartaan ganacsatada iyo ganacsiga xaasaskiisa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa shacabka #Muqdisho barakac iyo fowdo ku bilaabay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?    Ha Wiqleyso!

Muqdisho 19ka Luulyo  2024 Soomaaliya iyo Turkiga ayaa kala saxiixday heshiis ku saabsan sahaminta iyo soo saarista Saliidda iyo Gaaska, iyadoo heshiiskan uu noqonayo tallaabo kale oo kor u qaadaysa xiriirka  u dhexeeya labada dal.

Heshiiska waxaa magaalada Istanbul ku kala saxiixday Wasiirka Tamarta iyo Kheyraadka Dabiiciga ah ee dalka Turkiga, Alparslan Bayraktar iyo Wasiirka Batroolka iyo Macdanta Soomaaliya Cabdirisaaq Cumar Maxamed.

Wasiirka tamarta Turkiga ayaa ku dhawaaqay in Turkigu u diri doono markabkiisa cilmi baarista ee Oruç Reis si uu cilmi baaris ugu sameeyo aag ka baxsan xeebaha Soomaaliya dhamaadka sanadkan.

Bayraktar oo ka hadlay shirka jaraa’id ayaa sheegay, in Turkigu  siddeeddii sano ee u dambeeyay uu ku howlanaa dadaallada sahaminta gaaska dabiiciga ah, isagoo adeegsanaya awooddiisa maraakiibta qodista.

“Waxaan tusaale u aragnaa tan maanta, in heshiiskii aan Soomaaliya kula galnay hoolkan 7-dii March, 2024, uu maanta noqday mid la taaban karo,” ayuu raaciyay.

Turkiga iyo Soomaaliya ayaa horraantii bishii Maarso kala saxiixday heshiis ku saabsan iskaashiga shidaalka iyo gaaska dabiiciga ah ee xeebaha Soomaaliya.

Bayraktar ayaa intii uu khudbadiisa ku guda jiray waxa uu ku dhawaaqay in Turkiga uu sahamin doono Gaaska Dabiiciga ah iyo Shidaalka saddex qeybood oo ku yaalla Badda Soomaaliya.

Muqdisho 19ka Luulyo  2024 Hab hoggaaminta madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa sida muuqata sii shaqeyn doonin, ayada oo loogu baaqay inuu sida ugu dhaqsaha badan wax uga beddelo.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame ayaa sheegay in madaxweyne Xasan Sheekh aysan usii socon doonin hab hoggaaminta ah “xaaladaha sideeda ku hay”, isaggoo tusaale usoo qaatay waxa hadda ka socda maamulka Galmudug.

“Waxa ka dhacaya Galmudug, bilaha soo socdana dalka ka dhici doona, waxay daaha ka rogayaan in aysan shaqayn doonin hab hoggaamintii madaxweynaha ee ahayd (retain the status quo). Waxaan dhexda ka geli doonaa mowjado siyaasadeed iyo dhacdooyin iswada, hoggaanka dalkuna daba ordo,” ayuu yiri xildhibaan Cabdiraxmaan.

Siyaasaddu waa dan guud oo laga dhex doonayo dad kala damac ah oo dano is diidaya leh, waa dagaal aan dhiig ku daadan, sababtoo ah go’aannadeeda ayaa abuuraya godob iyo abaal, cadow iyo saaxib, taageero iyo diidmo, libin iyo jab, sumcad iyo magac xumo. Waa masiir ummadeed ee ma aha meel ilmo laga biisho ama muufo laga raadiyo.

Dhacdooyinka siyaasaddu waxay la mid yihiin hirarka badda oo hore iyo gadaal u socda, waa mowjado cartamaya, sawaxan iyo saxmad leh.

Madaxweyne Xasan ayaa tan iyo markii uu xafiiska dib ugu soo laabtay May 2022 ayaa u muuqday mid ku howl-galaya siyaasad keli-socod ah, isaga oo meel iska dhigay jiheynta iyo kala-qabashada saaxiibada iyo xubnaha kale ee maamulkiisa ka tirsan, waana midda uu ka deyriyay xildhibaanka.

Fagaarayaasha siyaasadda ayaa waxaa caan ka ah oo oraah sifeynaysa hab-maamulka madaxweynaha, taas oo dhaheysa “ninkii raaya ayaa reerka u haraya”, oo la macno ah in madaxweynaha uu isku fiirsado laba kasta oo loollamaysa, xataa haddii dhexdooda ay ku dhimanayso maslaxadda guud ee dalka.

Hoos ka aqriso qoraalka Cabdiraxmaan

Dhacdooyinka waa in aad hagtaa oo aysan iyagu ku hagin, waxaa si fiican u tilmaamay Harry Truman oo ahaa Madaxweynihii 33-aad ee Maraykanka markuu yiri;

“Madaxweynuhu waa in uu dhacdooyinka ka sarreeyo, haddiise uu labalabeeyo, iyagaa ka sara mara”.

Waxa ka dhacaya Galmudug, bilaha soo socdana dalka ka dhici doona, waxay daaha ka rogayaan in aysan shaqayn doonin hab hoggaamintii Madaxweynaha ee ahayd, xaaladaha sideeda ku hay (retain the status quo). Waxaan dhexda ka geli doonaa mowjado siyaasadeed iyo dhacdooyin iswada, hoggaanka dalkuna daba ordo

Bangaladish 19ka Luulyo  2024 Ugu yaraan 13 qof ayaa ku dhintay Khamiistii shalay kadib markii ay isku dhaceen kumannaan arday ah oo ku hubeysnaa ulo iyo dhagxaan iyo ciidamada booliska magaalada Dhaca ee caasimadda dalka Bangladesh.

Rabshadihii shalay ayaa ahaa kuwii ugu khasaaraha badnaa tan iyo marki ay Bangladesh ka billowdeen mudaaharaadyada.

Ardayda dibad-baxa dhigayay ayaa waxay ka soo horjeedaan siyaasad ay dowladda soo rogtay oo shaqooyinka dowladda ka bannaan qeyb badan oo kamid ah siineysa dad gaar ah oo ka mid ah mujtamaca.

Dibad-baxayaasha ayaa dalbanaya in la soo afjaro nidaamka cusub ee kootada shaqada, kaas oo dhigaya in ilaa 30% shaqooyinka dowladda la siiyo qaraabada dadkii kasoo dagaallamay dagaalkii madax-bannaanida ee Bangladesh ee sannadkii 1971-kii.

Bannaan-baxyada ayaa xooggooda ka socda jaamacadda caanka ah ee Dhaka.

Saraakiisha caafimaadka ayaa sheegay in muddo todobaad ah ay tirada dhimashada dadka lagu dilay mudaaharaadka ay gaareen 25 qof.

Muqdisho 19ka Luulyo  2024 Maamulka Galmudug ayaa soo dhaweeyay go’aannada uu xalay soo saaray golaha amniga qaranka ee la xiriira hubkii lagu boobay gobolka Galgaduud, kaasi oo uu gacan galay dadka deegaanka.

Galmudug ayaa ku wargelisay hay’adaha garsoorka iyo fulinta cadaaladda oo horay u bilaabay baarista dhacdadan inay iska kaashadaan hay’adaha federaalka ah ee lagu tilmaamay go’aanka kasoo baxay golaha amniga, sidii cadaaladda loo horkeeni lahaa kuwii ku lug lahaa falkaasi.

“Dowladda Galmudug waxay soo dhaweynaysaa go’aannada uu soo saaray golaha amniga qaranka oo la xiriira hubkii sharci-darrada ahaa ee sida dhuumaaleysiga ah lagu soo galiyay qeybo kamid ah deegaannada Galmudug,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Madaxtooyadda maamulka Galmudug.

Galmudug ayaa sidoo kale ka dalbatay hay’adaha garsoorka iyo fulinta cadaaladda inay deg deg cadaaladda u hor keenaan dadkii ka dambeeyay dhacdadan, oo horey maamulka tuhun uga muujiyay shaqsiyaad gaar ah.

Golaha amniga qaranka oo shalay yeeshay kulan aan caadi ahayn oo uu shir-guddoomiyay madaxweyne Xasan Sheekh ayaa looga hadlay hubka sharci-darro ee lagu bililiqeystay gudaha dowlad-goboleedka Galmudug.

Go’aannada laga soo saaray kulanka waxaa ka mid ah; adkeynta kormeerka hubka iyo rasaasta, mamnuucidda iibinta iyo ka ganacsiga hubka, soo gudbinta warbixin faahfaahsan oo ku saabsan hubka sharci darrada ah iyo in si deg-deg ah maxkamad loo soo taago dadka ku lugta leh hawshan sharci darrada ah.

Madaxweynaha ayaa adkeeyay muhiimada hirgelinta shuruucda xakameynta hubka iyo rasaasta, ayada oo kulankaas ay ka soo qeyb-galeen mas’uuliyiin sare oo dowladda ka tirsan.

Muqdisho 19ka Luulyo  2024Cadadka hubkii Isniintii lagu qaatay meel u dhow degmada Caabudwaaq ee gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya ee laga keenay dhinaca waddanka Itoobiya ayaa si weyn uga batay intii la faafiyay 48 saac ee lasoo dhaafay.

Dad xogagaal ah ayaa warinaya inuu hubka saddex jeer ka badan yahay intii warbaahinta Soomaalida faafisay, taas oo sawir ka siineysa culeyska dhacdada iyo khasaaraha maaliyaddeed ee gaaray raggii hubkaa watay.

Khasaaraha dhimashada ayaa sidoo kale gaaraya ku dhowaad 15 ruux, marka la isku daro ciidanka NISA iyo dadka hubka qabsaday.

Reerka uu hubka gacantooda galay ayaa ka digay in la isku dayo tallaabo milateri oo lagu baadi-goobayo hubka, taas oo uga sii dari karta xaaladda.

Deegaankana waxaa laga soo wariyay inay dadkiisa foojignaan galeen kadib markii dowladda madaxweyne Xasan Sheekh shalay sheegtay in awood ciidan lagu soo celinayo hubka.

Maamulka Galmudug ayaa isna sii daayey farriin uu kaga hadlaayo dhacdadan. Midda cajiibka ah waa in farriinta Galmudug ay wax badan ka macno iyo siyaasad qurxooneyd tii kasoo baxday dowladda federaalka ah.Galmudug waxay iska ilaalisay inay si weyn u eedeysay qabiilka uu hubka gacanta u galay, halka ay dowladda federaalka ah si adag ula hadashay reerka uu hubka xagooda maray.

Dowladda federaalka waxay sheegtay in maleeshiyo jidgooyo ah hubka qaateen, laakiin Galmudug wax maleeshiyo ah ma sheegin, iyada oo cid walba ogtahay cidda uu hubka maanta gacantooda ku jiro.

Galmudug ma sheegin in loo baahan yahay soo celin hubeysan, taas oo ka dhigan inuu hadda iyaga xal wada-hadal ah u furan yahay, halka dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ay markii hore wax walba kaga ciyaartay hadaladdii hanjaabadda ahaa ee ku qornaa warqaddii ay soo saareen.

Galmudug waxay sheegtay inay u cadaatay cidda hubkaan soo gelisay deegaankan, oo ay yihiin sida ay sheegeen dad markii horeba caan ku ahaa shaqooyinka noocaan ah, ayna cadaaladda horkeeni doonaan. Galmudug waxaa laga rabaa inay soo bandhigaan dadka ay sheegeen inay aqoonsadeen.

Labada farriimood ee kasoo kala baxay maamulka Galmudug iyo dowladda federaalka ah ee Soomaaliya waxaa jirta meel ay iska khilaafsan yihiin, waana inay dowladda federaalka tiri hubkaan inaga la soconay oo soo qabanay, halka Galmudug ay iyaduna gaar u sheegatay inay howsha hubkaan la socdeen, shaqadana ay iyagu waddeen.

Siyaasadda hab qoraalka farqi weyn ayaa u dhaxeeyay, labada dhinacna hadda Galmudug ayaa u muuqata inuu u banaan yahay wada-xaajood hoose oo lala galo reerka uu hubka gacantooda galay, kaas oo wejigiisa hore uu bilowday.

Muqdisho 19ka Luulyo  2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shaqsiyaad cusub ku dartay liiska madow ee cunna-qabateynta maaliyadeed ee qaran, sida lagu soo saaray faafin rasmi ah.

Shaqsiyaadkan ayaa xilal sare ugu magacaaban kooxda Al-Shabaab, waxaana liiska cuna-qabateynta ku daray guddiga qaran ee ka hortagga lacag dhaqidda iyo la-dagaalanka maalgelinta argagixisada (GQKLDH/LMA).

Saraakiishan Shabaab-ka ayaa waxaa ugu sareeya Abuukar Cali Aadan oo looga garan ogyahay ‘Xijaama’, waana ku-xigeenka horjoogaha kooxda, waana ninka ku xigga ninka Amiirka u ah ururkaan ee loo yaqaan Abuu Cubeyda.

Sidoo kale waxaa liiskan kasoo dhex muuqday oo ku jira horjoogaha Shuuradda ee kooxda iyo kan Wilaayaatka oo lagu kala magacaabo Xasan Yacquub (Abuu Cabbaas) iyo Maxamed Mire Jaamac (Mire).

Cuna-qabateynta lagu soo rogay shaqsiyaadkan ayaa waxaa gol-leeyahay in la yareeyo khataraha ficilada argagixisada iyo in xoojinta dagaalka dhanka maaliyadda, sida uu lagu sheegay bayaan kasoo baxay guddiga qaran.

“Guddigu wuxuu doonayaa in uu carqaladeeyo islamarkaana la cuna-qabateeyo shakhsiyaadka iyo hay’addaha taageera argagixisada, si sare loogu qaado nabad-galyada dalka,” ayaa lagu yiri qoraalka ka soo baxay guddiga.

Waa markii labaad ee guddiga qaran ee ka hortagga lacag dhaqidda iyo la-dagaalanka maalgelinta argagixisada uu soo saaro magacyada dad la saaray cuna-qabateynta maaliyadeed, kana tirsan kooxda Al-Shabaab.

WARARKA MAANTA 18ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa ka nasiib badan shacabka degnada Cabuudwaaq oo hubkii ay Dowladda Soomaaliya beelaha kale u qeybsay si fudud Illaahay nasiib ugu keenay? Maxuuse u caraysan yahay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” uu u rabaa in Madaxweynaha Dowladda #Galmudug Mudane Maxamed Cabdi “Qoor-Qoor” xilka laga qaado? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye uu iskugu diray beesha Habargidir” Yaa canshuur badan ku soo rogay shacabka #Soomaaliyeed gaar ahaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxay tahay sababta Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” uu hubka uga soo gatay hadda u leeyahay #Ethiopia cadowbay noo tahay? 

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 18ka Luulyo  2024 Ugaas Maxamed Ugaas Axmed oo ah ugaas guud ee beesha Sade ayaa nasiib darro ku tilmaamay in dowladda Federaalka Soomaaliya ay u gooddisay shacabkii gacanta ku dhigay hubkii sharci darrada ahaa ee lagu qabtay gobolka Galgaduud.

Ugaas ayaa sheegay, dowladda Federaalka in aysan waxba kasoo qaadin sida uu sheegay qatarta ay baajiyeen shacabka hubkaas gacanta ku dhigay oo uu sheegay in loo geystay xasuuq bahalnimo ah.

Waxa uu intaas ku daray in dhammaan beelaha Soomaaliyeed ay hubeysanyihiin, aysanna jirin cid lagu sameeyey hub-ka-dhigis.

“Sida la wada ogyahay, koox abaabulan, oo ka ganacsata hubka shircidarrada ah, ayaa saanad ciidan oo kontarabaan ah, soo gelisay Waqooyiga Galgaduud, 16kii July 2024. Hubkaas, oo ahaa mid aan lagu wargelin hoggaanka dhaqanka, madaxda maamullada iyo guud ahaan dadka deegaanka, ayaa qarka u saarnaa in uu gacanta u galo kooxo halis ah, qatarna galiyo amniga deegaanka, Galmudug iyo guud ahaan Dalka,” ayuu yiri Ugaas Maxamed.

Ugaasku wuxuu sheegay, ciidamada amniga ee galbinayey hubkaas in ay ku fashilmeen in ay shacabka ka qanciyaan walwalka amni ee la soo darsay, waxayna taa beddelkeeda ugu jawaabeen sida uu sheegay xasuuq galaaftay 12 qof, halka ay ku dhaawacmeen 50 muwaadin.

Ugu dambayn Ugaasku wuxuu dalbaday in si deg deg ah ay Dowladda Federaalka u qaadato mas’uuliyadda shacabkii ku dhintay  deegaanka Shiilmadow ee degmada Caabudwaaq.

Kenya 18ka Luulyo  2024 Waxaa mar kale dalka Kenya dib uga bilowday bannaan-baxyada ka dhanka ah dowladda, kuwaas oo ka dhacay magaalooyin dhowr ah.

Degmada Kitengela ee nawaaxiga koonfureed ee magaalada Nairobi, booliska ayaa si xiriir ah rasaas ugu riday jihada boqollaal qof oo mudaaharaadayay, sida uu xaqiijiyay wariye ka tirsan wakaaladda wararka ee Reuters.

Dadka qaar ayaa iyaguna dhagxaan ku tuurayay booliska, halka kuwo kalana ay gubayeen taayarro.

Wakaaladda wararka Rueters ayaa ku warrantay in deegaanka Kitengela lagu dilay qof ka mid ahaa dadki mudaaharaadka dhigayay. Hase yeeshee booliska oo arrintaasi wax laga weydiiyay ayaanan bixin wax jawaab ah.

Bannaanbaxyada oo ay horboodayeen dhalinyaro ayaa marki hore ku billowday si nabad ah, balse markii danbe isu baddalay rabsho, sida ay xaqiijiyeen dad goob-joog ah. Dadka bannaanbaxa dhigayay ayaa ruxayay calanka Kenya kuna qeylinayay “Ruto ha baxo!”.

Meelaha kale ee ay iskudhacyada booliska iyo kooxaha mudaaharaadka dhigayay ay ka dhaceen ayaa waxaa ka mid ahaa bartamaha Nairobi, halkaas oo ay ciidanka booliska adeegsadeen suntan dadka ka ilmeysiisa.

Wariyaasha ayaa sheegay in dhowr qof lagu dhaawacay isku hor-imaadyada booliska iyo bannaanbaxayaasha ee Nairobi.

Bannaan-baxyo kuwan lamid ah oo Kenya ka dhacay bishii hore ayaa waxaa ku dhintay ugu yaraan 50 qof, halka ay ku dhaawacmeen boqollaal kale.

Dibad-bixii shalay ayaa imanaya saddex todobaad kaddib markii uu madaxweynaha Kenya, William Ruto uu 26-kii June ka laabtay qorshihiisii canshuur kordhinta qaran.

Muqdisho 18ka Luulyo  2024 Wasiirka amniga maamul goboleedka Galmudug Maxamed Aadan Gaboobe oo wareysi gaar ah siiyay Telefishinka Universal ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan hubkii maalin kahor lagu dhacay waqooyiga gobolka Galgaduud.

Wasiir Gaboobe ayaa sheegay in ka maamul ahaan aysan markii hore la socon hubkaas, balse ay ka war heleen markii uu soo galay xuduudka, kadibna ciidamo loo diray.

“Annaga waxaan ka war helnay marka uu xuduudka soo galay hubkan, kolley hay’adda sirdoonka ayaa la socotay iyada ayaana dirtay ciidanka” ayuu yiri wasiir Gaboobe.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in haatan ay wadaan baaritaanno ku aadan cidda hubkaas soo gelisay Galmudug iyo halka uu ku socday, kadibna ay tallaabo ka qaadi doonaan.

Dhiaca kale wasiirka amniga Galmudug ayaa soo hadal qaaday xiisadda haatan ka taagan degmada Caabudwaaq oo loo diray ciidamo horleh, wuxuuna tilmaamay in ujeedkooda aanu ahayn in la weeraro shacabka, kadibna si xoog looga soo furto hubka u gacan galay.

“Ma jirto xeelad xoog ama awood ciidan ah oo aan shacabka ugasoo celineyno hubka balse qorshe kale ayaan isticmaaleynaa” ayuu mar kale yiri wasiirka amniga Galmudug.

Maxamed Aadan Gaboobe oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay in wada-hadal iyo shirar ay la yeelan doonaan waxgaradka deegaanka, si ay ugala shaqeeyaan soo celinta hubkaasi.

“Waxaa lala tashanayaa dadka waxgaradka ah dadka hubka wixii halis ah ee dhibaato u keenaya ayay muhiimadda tahay in la ogaado kadibna waxgaradka ayaa lala sheekeysan doonaa iyaga ayaana nagala qayb qaadan doonto” ayuu hadalkiisa kusii daray

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay in hubkan lagu siday laba gaari oo xamuul ah, midna uu waday qoryaha kan kale rasaasta, dhammaana ay la wareegeen shacabka.

WARARKA MAANTA 17ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa iska leh hubka ay helaan #shacabka Caabudwaaq? Maxayse Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ u si tuugo ah hub ugu kala siinaayo beelo dagaalamaaya? Yaa raba inuu maanta inuu burburiyo #Galmudug Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Maxayse Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ u noqotay maafiyo/tuugo aan wax dastuur iyo sharci waafaqaynin? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho, Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo guddiyadii madaxbanaanaa? Maxayse laba aqal ee baarlamaanka Soomaaliya uga aamusan yihiin dhibaatada iyo qaska siyaasadeed ee uu wado Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa argagixisada Shabaab la shaqaysta oo raba inay dadka Soomaaliyeed sii baabi’iyaan? 

 Ha Wiqleyso! 

Galmudug 17ka Luulyo  2024 Maamulka Galmudug ayaa sheegay hubkii maalmo ka hor gacanta u galay ciidamo maleyshiyo beeleed oo kasoo jeeda Cabudwaaq, inuu ahaa hub sharci darro ah oo loo waday in loogu adeego danahada kooxda Alshabaab, iyo iska horkeenidda shacabka.

War-saxaafadeed kasoo baxay Maamulka Galmudug ayaa lagu sheegay inuu maamulku tallaabo ka qaadi doono cid walba oo ku lug lahayd hubkaas in lasoo galiyo gudaha deegaanada Galmudug.

“Dawlada Galmudug waxay si dhow ula socotay dhaqdhaqaaqa hubka laga soo tahriibiyey dhanka Itoobiya ee ku aaddan Waqooyiga Galgaduud. Hay’adaha Amniga oo ku dabajoogay ayaa isku dayey in ay gacanta ku dhigaan hubka, si looga hortago halista amni iyo xasilooni darrida uu hubkaasi abuuri karo,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka Galmudug.

Galmudug marnaba masoo hadal qaadin in ay doonayso in hubkaas lagasoo celiyo gacanta shacabka.  Waxayse sheegtay in ay ku guda jirtaa sidii caddaaladda loo hor keeni lahaa dadkii ka dambeeyay hubkaas in lasoo galiyo degaanadeeda.

Muqdisho 17ka Luulyo  2024 Xildhibaan Maxamed Abiib oo ka tirsan golaha wakiillada ayaa tagay dalka Jabuuti dabayaaqadii bishii May, wuxuuna safarkaas xaqiijiyey maalmo ka hor mar uu warbaahinta la hadlay, isagoo sheegay in Jabuuti uu Passapor ka soo qaatay.

Intii uu Jabuuti ku sugnaa xildhibaan Abiib wuxuu bartiisa Facebook ku baahiyey sawir isaga iyo wasiirka maaliyadda Jabuuti Ilyaas Dawaleh ay galeen, isagoo soo raaciyey qoraal u dhignaa “Waxaan Wasirka ka wada hadalnay halka ay marayso hawsha jid isku xidhi doona Somaliland iyo Djibouti. Imikana wuxuu ii sheegay inuu ku hawlan yahay dardargalinta bilawga jidka labada dal isku xidhiidhi doona.”

Dhinaca kale, Xildhibaan Maxamed Abiib ayaa hadda xaqiijiyay in ay jirto dacwadda ay ka gudbisay Xeer ilaalinta Somaliland, isagoo ka gaabsaday inuu faahfaahin bixiyo.

Qaar ka mid ah Khuburada sharciga ayaa sheegaya in marka la eego eedda xildhibaanka loo jeediyay ee xeer-ilaalintu dalbatay in maamus ka xayuubin lagu sameeyo ay u baahantahay in qodobbada la faah-faahiyo isla markaana si dhab ah loo ogaado waxa ay salka ku hayaan.

Maxamed Cabdi Afyare, oo ah sharci-yaqaan ayaa qaba in tusaale ahaan qodobbada lagu soo eedeyay, Xildhibaan Abiib sida inuu la kulmay xubno ka tirsan safaaradda Soomaaliya ay Jabuuti ay tahay in la ogaado waxa uu kala hadlay iyo faahfaahintooda, iyo in arrinta ciidamada Somaliland qudheeda la eego qaabka uu uga hadlay.

“Arrimahaas kaligood kuma filna in xildhibaan lagu soo eedeyo si xasaanadda looga qaado, arrimahaasi waxay u baahanyihiin ciidanka qaranka sida uu uga hadlay, ma siyaasadda lagu maamulyay ayuu dhaliilay,taasna xildhibaanku xaqbuu u leeyahay inuu ka hadlo,” ayuu yiri sharciyaqaan Maxamed Cabdi Afyare oo BBC la hadlay.

Gaza 17ka Luulyo  2024 In ka badan 60 qof oo Falastiiniyiin ah oo ay ku jireen dumar iyo carruur yar yar ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay, duqeyn ay ciidamada Isra’il Talaadadi shalay ilaa xalay saqdi dhexe ku beegsadanayeen koofurta iyo bartamaha Gaza.

Meelaha ay ciidanka Isra’il gantaallada ku garaaceen ayaa waxaa ka mid aheyd goobo ay Isra’il u asteysay dhul zoon nabad ah oo ay dadka barakaca ah ku nabad-gali karaan.

Duqeynti ugu dhimashada badneyd ayaa Talaadadi shalay ka dhacday waddada weyn ee dhaxda ka marta suuqa magaalada Khan Younis, gaar ahaan xaafadda Muwasi.

Saraakiisha isbitaalka Nasser ee Khan Younis ayaa xaqiijiyay in weerarkaasi lagu dilay ilaa 17 qof.

Duqeymo kale oo Isniintii iyo Talaadadi ay Isra’il ku garaacday xerooyinka qaxootiga ee Nuseirat iyo Zawaida ee bartamaha Gaza, ayaa la xaqiijiyay in ugu yaraan 24 qof lagu dilay.

Saraakiisha caafimaadka ee Isbitaalka Al Aqsa ayaa sheegay, degmada Deyral-balax in dadka la dilay ay ku jireen 10 haween ah iyo afar carruur ah.

Degmada Rafax ee koofurta Gaza, halkaas oo ay ciidamada Isra’il dagaalka ka wadeen tan iyo May, ayaa la xaqiijiyay in 5 Falastiiniyiin ah lagu dilay kaddib duqeyn cirka ah oo ay ciidamada Isra’il ku beegsadeen guri ay dadkaasi ku noolayeen.

Isra’il ayaa maalmihi lasoo dhaafay sare u qaadday weerarada cirka ah oo ay ku beegsaneyso xaafadaha dadka rayidka ah. Milatariga Isra’il ayaa sHase yeeshee, Xamas ayaa sheegtay, in duqeymaha aanan kala go’a laheyn ee ay ka waddo Gaza ay uga gol-leedahay in ay ku fashiliso wadahadallada xabbad-joojinta ee ay garwadeenta ka yihiin Mareykanka iyo qaar ka mid ah dowladaha Carabta.heegay in ay ku daba-jiraan saraakiisha Xamaas.

 Muqdisho 17ka Luulyo  2024  Wasiirka amniga maamul goboleedka Galmudug Maxamed Aadan Gaboobe oo wareysi gaar ah siiyay Telefishinka Universal ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan hubkii maalin kahor lagu dhacay waqooyiga gobolka Galgaduud.

Wasiir Gaboobe ayaa sheegay in ka maamul ahaan aysan markii hore la socon hubkaas, balse ay ka war heleen markii uu soo galay xuduudka, kadibna ciidamo loo diray.

“Annaga waxaan ka war helnay marka uu xuduudka soo galay hubkan, kolley hay’adda sirdoonka ayaa la socotay iyada ayaana dirtay ciidanka” ayuu yiri wasiir Gaboobe.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in haatan ay wadaan baaritaanno ku aadan cidda hubkaas soo gelisay Galmudug iyo halka uu ku socday, kadibna ay tallaabo ka qaadi doonaan.

Dhiaca kale wasiirka amniga Galmudug ayaa soo hadal qaaday xiisadda haatan ka taagan degmada Caabudwaaq oo loo diray ciidamo horleh, wuxuuna tilmaamay in ujeedkooda aanu ahayn in la weeraro shacabka, kadibna si xoog looga soo furto hubka u gacan galay.

“Ma jirto xeelad xoog ama awood ciidan ah oo aan shacabka ugasoo celineyno hubka balse qorshe kale ayaan isticmaaleynaa” ayuu mar kale yiri wasiirka amniga Galmudug.

Maxamed Aadan Gaboobe oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay in wada-hadal iyo shirar ay la yeelan doonaan waxgaradka deegaanka, si ay ugala shaqeeyaan soo celinta hubkaasi.

“Waxaa lala tashanayaa dadka waxgaradka ah dadka hubka wixii halis ah ee dhibaato u keenaya ayay muhiimadda tahay in la ogaado kadibna waxgaradka ayaa lala sheekeysan doonaa iyaga ayaana nagala qayb qaadan doonto” ayuu hadalkiisa kusii daray

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay in hubkan lagu siday laba gaari oo xamuul ah, midna uu waday qoryaha kan kale rasaasta, dhammaana ay la wareegeen shacabka.

 Muqdisho 17ka Luulyo  2024 Ra’iisul wasaare ku-xigeenka dalka Saalax Axmed Jaamac ayaa kormeer ku tegey xerada tababbarka ciidanka xoogga ee Jeneral Dhagabadan.

Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka ayaa halkaasi kula kulmay horin ka mid ah ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed oo qadanaya tababar sare loogu qaadayo xirfadooda ciidan, isaggoo isha soo saaray qeybaha kala duwan ee xerada.

Sidoo kale wuxuu ra’iisul wasaare ku-xigeenka xariga ka jaray qeyb cusub oo lagu soo kordhiyay dugsiga tababarka, kaasi oo uu gacan weyn ka geystay Midowga Yurub, oo ka taageeray Soomaaliya.

“Qaar kamid ah ciidanka uu tabarka u socdo ayaa iiga warbixiyey casharrada ay qaadanayaan iyo sida ay waxgal ugu noqon doonaan u-diyaarsanaantooda hawlgalladooda iyo guud ahaan amniga iyo xasiloonida dalka,” ayuu yiri mudane Saalax oo warbaahinta dowladda la hadlay.

Mudane Saalax ayaaa kula dardaarmay ciidanka uu tababarka u socdo in markii ay dhameystaan waxbarashada ay dalkooda ugu adeegaan daacadnimo, “waxaan idinkula dardaarmaya in aad ahaatan niman aaminsan inay wax wanaagsan qabanayaan, aadna Ilaahay ku xirnaatan.”

Dowladda federaalka ayaa muddooyinkii dambe sare u qaaday tababarka ciidanka, kuwaasi oo lagu tababarayo gudah dalka iyo dibadaba, si ay awood ugu yeeshaan hanashada amniga dalka, maadaama qorshuhu yahay inay dhowaan la soo gaba-gabeeyo hawl-galka ATMIS.

Ciidamada ayaa bilihii u dambeeyay ciidanka ATMIS kala wareegay saldhigyo muhiim ah oo ay ku sugnaayeen sanado badan, kuwaasi oo ay hadda gacanta ku hayaan ciidamada Soomaaliya.

WARARKA MAANTA 163ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa hubka hadda ka ganacsada Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ mise #Djibouti Madaxweyne Mudane Ismaaciil? Yaa hubka la qanimaystay Caabudwaaq iska leh? Maxayse tahay Dowladda Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ oo hubka dowladda si tuugo ah ugu soo rarayso baabuur shacabka leeyahay?  Maxayse tahay sababta loo weeraray Xabsiga Dhexe ee #Muqdisho? Meeqo argagixisadda AL-Shabaab ayaa ka dhex shaqaysa Dowladda #Soomaaliya? Yaa noqon doona Madaxweynaha soo socda ee Soomaaliya? Maxaase loo qabtay shacabkii laga barkiciyey #Dabdamiska? Yaa dalka Soomaaliya ka dhigay dalka ugu musuqmaasuqa badan? Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’?  Ha Wiqleyso! 

 Puntland 16ka Luulyo  2024 Maamulka Puntland ayaa sheegay hubkii shalay lagu qabtay degaanka Shiilo Madow ee gobolka Galgaduud uu khatar weyn ku yahay xasiloonida Gobolka iyo Nabadda Soomaalida dhexdeeda. Wasiirka arrimaha gudaha Puntland, Cabdi faarax Saciid Juxa ayaa sheegay, hubkaan sharci darrada ah ee lagu qabtay gobolka Galgaduud inuu qeyb ka yahay natiijada ka dhalatay qaadista cunaqabataynta hubka ee Soomaaliya, taasoo uu sheegay inay ahayd tallaabo lagu degdagay.

“Waa khalad weyn in xayiraadda hubka laga qaado dal aan lahayn Dawlad sharci ahaan iyo siyaasad ahaan heshiis lagu yahay. Dal aan sugi karin xuduudiisa, kana wada talin dalkiisa; dadkiisuna heshiis ahayn,” ayuu yiri wasiir Juxa.

Wasiirka Caddaaladda Puntland, Maxamed Cabdiwahaab ayaa dhankiisa ku eedeeyay dowladda Federaalka inay doonayso inay dagaalo sokeeye ka curiso Puntland iyo Galmudug. Wuxuuna sheegay ujeeddada laga leeyahay in ay tahay si aan doorasho iyo isla xisaabtan looga hadlin muddo kororsina uu u helo madaxweyne Xasan Sheikh.

“Hubka gacanta u galay bulshada Caabudwaaq wuxuu ka mid yahay hagardaamooyinka iyo dagaalada sokeeye ee dowladda Federaalku ka waddo Mudug iyo Galgaduud oo hubkaanu ku socdey si loo khalkhalgaliyo nabadda Puntland iyo Galmudug,” ayuu yiri wasiirka Caddaaladda.

Puntland ayaa horey u sheegtay in labada sano ee uu madaxweyne Xasan Sheikh Maxamuud xilka hayo, inay sii kordheen colaadda beelaha dhexdooda ah iyo kala aamin baxa qabaailada wadda deggen.

Si kastaba ha ahaatee, dowladda Federaalka Soomaaliya weli wax jawaab ah kama bixin dhacdada hubka, iyo eedeymaha loo jeedinayo ee ku saabsan in ciidamada NISA ay ku lug lahaayeen hubkaan gudbintiisa.

 Muqdisho 16ka Luulyo  2024 Dowladda Soomaaliya ayaa war-saxaafadeed rasmi ah ka soo saartay dagaal galabta lagu laayey Al-Shabaab oo ka dhacay gobolka Galgaduud, gaar ahaan dhulka miyiga ah ee u dhaxeeya deegaanada Mesegawaay iyo Cawsweyne, halkaas oo lagu weeraray Shabaab is uruursanayey.

Hoos ka akhriso war-saxaafadeed ay soo saartay wasaaradda warfaafinta DF:

In ka badan 50 Khawaarij ah ayaa lagu dilay howlgal ay si wadajir ah u sameeyeen Ciidanka Qaranka, Geesiyaasha Dadka Deegaanka iyo Saaxiibada Caalamka, kaasi oo ka dhacay deegaanka Dhabaqle oo ku yaala inta u dhaxaysa magaalada Masagaway iyo deegaanka Cawsweyne ee gobalka Galgaduud.

Xubnaha lagu laayay howlgalkaan ayaa isugu jira horjoogayaal iyo maleeshiyaad Khawaarij ah, waxaana howlgalku uu ka danbeeyay ka dib markii Ciidanka Xoogga Dalka iyo ciidamada degaanka ay heleen xogta cadowga oo isku aruursanayay halkaas.

Geesiyaasha Ciidanka Qaranka iyo dadka deegaanka ayaa hadda ku sugan goobihii dagaalku ka dhacay, iyadoo wali lagu raad joogo maleeshiyaad fara ku tiris ah oo isku dayaya inay naftooda la baxsadaan.

Dhanka kale, maalmihii ugu danbeeyay Ciidanka Xoogga Dalka oo ay garab taagan yihiin shacabka Soomaaliyeed waxay cadowga jab xoogan ku gaarsiiyeen deegaanka Beerayabaal oo hoostaga degmada Buulo Burde ee gobalka Hiiraan, iyagoo sidoo kale gacanta ku dhigay deegaanno ka tirsan Jubbooyinka kuwaas oo hadda shacabka ku nool ay gaDowladda Soomaaliya oo kaashanaysa shacabka iyo saaxiibada caalamka waxaa ka go’an ciribtirka Khawaarijta nafla caariga ah ee duulaanka ku ah dalkeena, dadkeena iyo diinteena.artay neecawda dowladnimada.

Maraykanka 16ka Luulyo  2024 Madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump ayaa ku dhawaaqay in J.D. Vance oo ah senator laga soo doorto gobolka Ohio, uu noqon doono madaxweyne ku xigeenkiisa, haddii uu ku guuleysto doorashada madaxtinimada Mareykanka ee sannadkaan.

“Ka madaxweyne ku xigeen, J.D. wuxuu sii wadi doonaa inuu u dagaallamo dastuurkeenna, wuxuu garab istaagi doonaa ciidamadeenna,” ayuu yiri Trump oo markale u ordaya xilka u sareeya Mareykanka.

Waxa uu intaas kusii daray “J.D Vance wuxuu sameyn doonaa wax walba oo uu kari karo si uu iiga caawiyo in aan Ameerika mar kale ka dhigto mid weyn.”

Vance, oo 39 jir ah, ayaa mar ka mid ahaa dadka sida aadka ah u dhaliila Trump. Sannadkii 2016-kii marki uu Trump u tartamayay doorashadi uu ku guuleystay, wuxuu Vance kamid ahaa dadkii mucaaridksanaa, hase yeeshee wixii markaasi ka danbeeyay wuxuu kamid noqday difaacayaasha daacadda u ah Trump.

Waxyar kaddib marki uu Trump ku dhawaaqay in JD Vance uu u magacaabay madaxweyne ku xigeenkiisa tartanka doorashada, ayuu Vance kasoo dhex muuqday xarunta uu ka socdo shirweynaha qaran ee xisbiga Jamhuuriga ee magaalada Milwaukee, isaga iyo xaaskiisa Usha oo ah ah gabadh asal ahaan kasoo jeeda Hindiya.

J.D. Vance ayaa ku dhashay kuna koray magaalada Middletown ee gobolka Ohio. Wuxuu kamid noqday ciidanka badda Mareykanka, isaga oo kasoo dagaallamay dalka Ciraq.

Wuxuu markii danbe wax ka bartay jaamacadaha Ohio State iyo Yale, ka hor inta uusan galin siyaasadda sannadkii 2020-kii. Isaga oo sannadki 2022-kii loo doortay mudane ka tirsan Golaha Senatka Mareykanka oo uu kasoo galay gobolka Ohio.

 Caabudwaaq 16ka Luulyo  2024 Shacabka iyo maleeshiyaadka hubeysan ee degmada Caabudwaaq ee gobolka Galgaduud ayaa bililiqeystay hubkii ugu badnaa oo dhanka Itoobiya laga soo geliyey deegaanada Galmudug, kadib markii ay jidka u istaageen gaadiidkii waday.

Sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen dad goobjoogayaal ah, ugu yaraan 3 gaari oo nooca xamuulka qaada ah ayaa lagu waday hubkaas, waxaana laga keenay gudaha dalka Itoobiya.

Si rasmi ah looma oga cidda iska leh hubkaas, balse xogaha hoose ee Caasimada Online ay heleyso waxay sheegayaan in siyaasiyiin reer Galmudug ay soo iibsadeen, isla markaana ay doonayeen inay geystaan Dhuusamareeb oo doorashada soo socota ee Galmudug ay ku boobaan.

Ragga hubkaas iska leh oo dhowr group ah, waxaa la sheegay inay u badan yihiin kooxdii Nabad iyo Nolol, waxaana hubkaan gudaha Itoobiya ka soo iibiyey Kulane Jiis oo ka mid ah xildhibaanadii kuraasta soo boobay, sida ay noo xaqiijiyeen xubno xog ogaal ah.

Taliyaha Nabad Sugidda Qaranka ee qeybta Galmudug ayaa hubkaas u diray ciidan ka soo gudbiya deegaanada u dhaxeeya Dhuusamareeb ilaa xaduuda Itoobiya, balse maleeshiyaad aad u hubeysan ayaa u galay duleedka Caabudwaaq, waxaana halkaas ka dhacay dagaal looga taag-roonaaday ciidankii hubka gelbinayey ee NISA.

Askar badan ayaa laga dilay ciidanka NISA ee gelbinayey gaadiidkii hubka siday, waxaana maleeshiyaadkii u suurtagashay inay la wareegaan gaadiidkii hubka ka keenay dhanka Itoobiya, intaas kadibna waxaa bilaabatay bililiqo culus.

Hubkii uu siday gaadiidkaas ee ciidanka NISA ay gelbinayeen oo u badnaa AK47, BKM, Dhashiike iyo Bistoolado ayaa gacanta u galay maleeshiyaadka, kuwaas oo muuqaalo iska soo duubay iyagoo hubka kala boobaya, isla markaana ula firxanaya dhanka magaalada.

Xogaha ay Caasimada Online heleyso waxay intaas ku darayaan in dowladda federaalka aysan waxba kala socon hubkaas laga soo daabulay gudaha dalka Itoobiya ee galabta lagu bililiqeystay duleedka Caabudwaaq.

Taliyaha NISA ee Galmudug ayaa caawa loo heystaa sababta uu ciidan soo gudbiya ugu diray hubkaas, si gudaha dalka loo soo geliyo, isagoo aan la wadaagin Taliska guud ee hey’adda NISA, Taliyaha oo lagu magacaabo Feysal Caanood wuxuu ka soo jeedaa isla Caabudwaaq.

Xaaladda degmada Caabudwaaq ayaa caawa kacsan, inta badan dadka ku nool degmadaas waxaa gacanta u galay hub aad u badan, waxaana Caabudwaaq iyo deegaanada ku hareereysan ka taagan colaado qabaa’il, xitaa beesha Mareexaan ee degta Caabudwaaq ayaa jifo-jifo u dirirta.

Dhinaca kale, Dhuusamareeb oo ay joogaan siyaasiyiintii loo waday hubkaas ayuu caawa ka taagan yahay guux badan oo siyaasadeed, wararka soo baxaya waxay sheegayaan in Madaxweyne Qoor Qoor iyo musharax Liibaan Shuluq ay wax ka ogyihiin hubkaas laga keenay Itoobiya ee loo soo waday Dhuusamareeb, balse lagu dhacay Caabudwaaq.

Ma jiro hal siyaasi oo ku dhiiran kara in milkiyadda hubkaas uu sheegto, waxayna caawa xaaladu ku cakiran tahay ragii lahaa hubkaas oo ku cayrtoobay, halka sarkaalkii ugu sareeyey NISA ee wax ka ogaa ay DF u heysato sababta uu u qariyey xogta hubkaas ee hadana uu ciidan soo gelbiya ugu diray.

 Muqdisho 16ka Luulyo  2024  Gobolka Banaadir oo ay ku nool yihiin ku dhawaad 3.5 million waxaa dowladda Federalka uu ka helaa 15% oo kaliya dakhliga Dekedda ,halka 85% dakhliga guud ee dhammaan inta canshuur la qaado uu ku baxo dowladda Federalka ah oo aan ognahay iney matalaad u tahay Soomaali oo idil.

Wasaaradda Maaliyaddu dakhli kama hesho maamulada kale sida:

• Puntland
• Somaliland
• Koofur Galbeed
• Jubbaland
• Hirshabeelle
• Galmudug

Magaalada sidaas canshuurta u bixiso ma jirto wax adeeg ah oo bilaash oo dowladdu bixiso marki laga soo tago Jaamacadda Ummadda iyo Iskuulo waxbarsho oo dowli ah oo qaarkood si billaash lagu dhigto, gaar ahaan Dugsiyada hoose iyo dhexe.

Intaas waxaa u sii dheer mashaariic ay Wasaaradda Maaliyaddu ka warheyso oo dakhligeeda ınta badan bannaanka lagu maamusho oo shirkado gaar ah maamulaan, iyadoo ay dowladda Federaalka ah ay leedahay ku dhawaad 6,000 oo shaqaale rayid ah, haddana howlaha canshurH ıyo adeegyadii ay laheyd waxaa qabta shirkado gaar loo leeyahay.

Haddaba Wasaaraddu iyadoo gabtay wanaajinta maamulka maaliyadda ayaa waxay rabtaa inay khaladkeeda ku qariso inay canshuur dul dhigto dadka reer Muqdisho oo kaliya.

 Muqdisho 16ka Luulyo  2024  Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ee deegaanada Jubbaland ayaa saakay dil toogasho ah ku fulisay shan nin oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab.

Raggan ayaa horay magaalada Kismaayo ee xarunta maamulka Jubbaland uga gaystay dilal kala duwan, waxayna kooxda u qaabilsanaayeen dilalka qorsheysan ee madax-jebinta ah.

Dadka ay horay u dileen ragga maanta la toogtay ayaa waxaa kamid ahaa Sheekh Cumar Maxamed Daahir, Sheekh Cabdullaahi Dalab iyo Ugaas Aadan Maxamed Geedi oo caan ka ahaa magalaada Kismaayo.

Sidoo kale waxay raggaan qaraxyo iyo dilal kale oo deegaanada maamulka Jubbaland ay ka geysteen ayey maxkamaddu ku heshay 5-taas nin, waxaana ugu dambeyntii maanta lagu fuliyey qisaasta dadkii ay dileen.

Horay Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa sidaan oo kale xukuno dil ah ugu fulisay xubno Shabaab ah diall geystay, kuwaasi oo inta badan kooxda u qaabilsanaa waxa ay ugu yeerto “madax-jebiska”.

Sidoo kale waxay imaaneysa xilli ay maxkamadda ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya ay muddooyinkii dambe kordhisay fulinta dilalka toogashada ee ay horay u ridday.

Si kastaba, waxaa weli xabsiyada dowladda ku jira dad dilal geysatay iyo xubno ka tirsan Shabaab oo iyagana sugaya in la geeyo tiirka cadaaladda, maadaama la xukumay.

Galmudug 16ka Luulyo  2024  Maamulka Galmudug ayaa markii ugu horreysay ka hadlay hubkii ugu badnaa oo shalay laga soo geliyay dhanka Itoobiya, laguna bililiqeystay degmada Caabudwaaq ee gobolka Galgaduud.

Wasiir ku-xigeenka amniga Galmudug Cali Baashi Cabdullaahi ayaa sheegay in maamulka uusan ka war-hayn xogta hubkaasi, ayna gudaha maamulkaasi kusoo galeen inay sideen anteenooyinka isgaarsiinta, isaggoo sheegay inay bilowdeen baaritaanno la xiriira dhacdadaan.

Sidoo kale waxa uu sheegay inay baarayaan cidda iska leh hubkaasi, oo hadda u gacan galay shacabka iyo maleeshiyaadka hubeysan ee degmada Caabudwaaq ee gobolka Galgaduud, kuwaasi oo si xoog ah kula degtay.

Baabuurta hubka sidday ayuu sheegay in markii hore lagu sheegay inay sideen anteenooyinka isgaarsiinta, balse mar dambe uu yimid tuhun, kaasi oo keenay in maleeshiyaadka deegaanka ay jid-gooyo ugu dhigtaan deegaanka Shiilo Madow, halkaasi oo uu ka dhacay dagaal saacado badan qaatay.

“Waxaa wadnaa baaritaan ku saabsan hubkaan cidda iska leh iyo sababata loo soo galiyay Galmudug,” ayuu yiri wasiir ku-xigeenka amniga Galmudug oo sheegay inay walaac aad u weyn ka qabaan hubka gacanta u galay dadka shacabka ah, maadaama uu ka qeyb qaadan karo colaadda gobolka.

Sidoo kale waxa uu sheegay in maamulka uusan xaqiijin karin in hubkaasi ay galbinayeen ama ay ilaalo ka ahaayeen gawaarida hubka sidday, isaggoo ku gaabsaday in wax walba lagu ogaan doono baaritaanka bilowday marka uu soo idlaado.

Iska hor-imaadka dhex-maray maleeshiyaadka deegaanka iyo ilaalada gawaarida hubka sidday ee la furtay ayaa waxaa ka dhashay khasaare horleh, ayada oo ku geeriyoodeen ku dhawaad 20 qof ayaa ku geeriyooday, halka tiro kalena ay ku dhaawacantay.

Xaaladda degmada Caabudwaaq ayaa weli kacsan, inta badan dadka ku nool degmadaas ayaa waxaa gacanta u galay hub aad u badan, waxaana Caabudwaaq iyo deegaanada ku hareereysan ka taagan colaado qabaa’il, xitaa beesha Mareexaan ee degta Caabudwaaq ayaa jifo-jifo u dirirta.

WARARKA MAANTA 153ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ qarxinaaya #Muqdisho ma Dowladda iyo #Shabaab? Maxaayse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ u diiday inaad #Maqaamka #Muqdisho u samayso Shacabka #Muqdisho? Maxaase Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ u diiday in aad samayso Maxkammadda Dastuuriga ah? Yaa wax ka beddelay dastuurka federaalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diidan inay dowlad gobaleedyada iyo Dowladda Soomaaliya wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? 

 Ha Wiqleyso! 

 Muqdisho 15ka Luulyo  2024 Taliska ciidanka Booliiska Soomaaliya ayaa faahfaahin dheeraad ah ka bixiyay khasaaraha ka dhashay qarax Ismiidaamin ahaa oo Xalay lagu weeraray Maqaayad ku taala degmada Boondheere ee magaalada Muqdisho. Qaraxa Ismiidaaminta oo ahaa mid kooxda Al-shabaab ay u adeegsatay gaari laga soo buuxiyay waxyaabaha qarxa ayaa waxaa ku dhintay dad gaaraya 5 ruux oo shacab ahaa, waxaana sidoo kale ku dhaawacmay 20 ruux oo kale.

Maqaayada Qaraxa Ismiidaaminta ah lagu weeraray oo lagu magacaabo Top Coffe ayaa la sheegay iney waqtigaas ku sugnayeen dhalinyaro badan oo halkaas ku daawanaayay Ciyaarta Finalka aheyd ee u dhaxeysay Spain iyo England.

“14-july-2024 abaaro 10:28pm Kooxaha Argigixisada ah ee Caadeysatey in ay la dagaalamaan horumarka iyo Nabadda Bulshada Soomaaliyeed waxay Gaari ay ka soo buuxiyeen Walxaha Qarxa Baakimeen Goob Maqaayad ah oo lagu magacaabo (Top) oo ay Dhalinyara Soomaaliyeed ay ku caweynaysay oo ku Taala Degmada Boondhere, waxaana la xaqiijiyey ilaa hada geerida 5 Qof iyo ilaa 20 qof oo Dhaawac fudud ah . Waxaa jira Qasaare Hanti oo u badan Baabuur ay lahaayeen Dhaliyarta Goobta ku caweynaysay” ayaa lagu yiri warka kasoo baxay Booliiska Soomaaliya.

Qaraxaan Ismiidaaminta ee Xalay ka dhacay Muqdisho ayaa kusoo beegmaya, iyadoo magaalada dhowrkii bilood ee lasoo dhaafay ka nasatay weerarada noocaan oo kale ah oo ay kooxdu ka geysan jirtay gudaha magaalada Muqdisho.

Muqdisho 15ka Luulyo  2024  Taliska Ciidanka Asluubta Soomaaliya ayaa balan-qaaday in dalacsiin loo samey doono askarigii isku dayey inuu xakameeyo kooxdii maxaabiista aheyd ee weerarka ka geysatay gudaha Xabsiga Dhexe ee Xamar, sidoo kalena taalo loo dhisi doono askarigaas oo shalay dhintay.

Taliyaha Ciidanka Asluubta Soomaaliya Jeneraal Mahad Cabdiraxmaan Aadan ayaa maanta sheegay in askari ka tirsanaa ilaalada xabsiga dhexe ay raggii maxaabiista ahaa isku dayeen inay furaha qolkii ay ku jireen ay xoog uga qaataan, balse uu sameeyey naf hurnimo badbaadisay dad badan.

Raga fuliyey weerar ayaa ku xiraa hal qol, askarigii hayey furaha qolka ay ku jireen ayay u yeereen, wuxuu soo istaagay irida, kadibna waxay ku qabteen qori, waxayna ku amreen inuu dhiibo furaha, balse go’aan ayuu qaatay, wuxuuna si deg deg ah u tuuray furihii.

Markaas ayey bilaabatay rasaastu, ragii waxay toogteen askarigii, kadibna waxay xabado ku fureen Albaabka iyo qunfulkii saaraa, waxayna fursad u heleen inay banaanka u soo baxaan, balse wuxuu loo diiday jaanis ay ku baxsadaan.

Ciidankii ilaalada ka ahaa Xabsiga Dhexe ayaa ku dadaalay in ragaasi aysan baxsan, sidoo kalena aysan geysan khasaare badan, waxaana markii dambe lagu guuleystay in 5-tiiba la toogto, iyagoo dagaalamaya.

Ragaas waxay galaafteen nolosha 3 askari oo ninka taalada loo dhisayo uu ku jiro, sidoo kale waxay dhaawaceen 18 maxbuus iyo 3 askari oo kale, sida uu shalay sheegay afhayeenka ciidanka Asluubta Soomaaliya.

Taliyaha Asluubta Jeneraal Mahad Cabdiraxmaan ayaa sheegey in isla maanta uu dhagax-dhigayo taalada askarigii diiday inuu furaha siiyo dhagarqabayashii weerarka fuliyey, sidoo kale wuxuu sheegay in loo samey doono dalacsiin, isagoo geeriyooday, si loo maamuuso kaalintiisa iyo geesinimadiisa.

Ragga weerarkaas geystay waxay ahaayeen 5 nin oo horay maxkamadda ciidamada ay dil toogasho ah ugu xukuntay, kadib markii lagu helay dilal ay geysteen, maadaama ay ka tirsanaayeen Khawaarijta.

Muqdisho 15ka Luulyo  2024  Xarunta Wasaaradda Waxbarashada Soomaaliya waxaa maanta ka dhacay banana-bax ay dhigeen qaar ka mid ah macalimiin dugsiyada dowladda wax ka dhiga, kuwaas oo ka cabanaya farriin uga timid wasaaradda oo loogu sheegay ‘inay iska tagaan.’

Cabashadaan ayaa ka dhalatay farriin macalimiinta uga timid wasaaradda waxbarashada, taas oo loogu sheegay in mushaarkooda uu ku egyahay 31-ka bisha soo socota ee Agosto.

Waxay soo qaateen boorar ay ku qoran yihiin farriimo ay ku jirto “Macalin soo shaqeeyay 11 sano in la yiraahdo iska bax cadaalad miyaa?” waxaa xusid mudan in hal ku dhigyo kale ay ku qoraayeen boorarka ay macalimiintu wateen maanta, waxaana ka mid ahaa hal ku dhigyada kale “100-kii hore banaanka gey ee boqol kale boosas sii cadaalad maaha.”

Macalimiinta qaar waxay la hadleen warbaahinta waxayna gudbiyeen cabashadooda, intii ay banaanbaxayeen waxay ku qeylinayeen “Cadaalad hala arko, dulmi dooni meyno” iyo erayo kale oo ay kaga soo horjeedaan qorshaha wasaaradda.

Macaalimiinta warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in shaqada loo qaatay sanadkii 2015-kii, kadib markii wasaaradda waxbarshada ay u baahatay barayaal dugsiyada dowladda wax ka dhiga, “Shaqadaan waxaan u galnay imtixaan, waxaana sidaas nagu qaadatay wasaaradda 7 sano ka hor,” ayuu yiri mid ka mid ah macalimiinta.

Qaar ka mid ah macalimiin arrintaan ka hadashay waxay ku doodayaan in ay soo mareen marxalado kala duwan, intii ay shaqada ku jireen, waxay ku cataabeen in shaqadaan ay soo hayeen sanado ay Muqdisho ka dhacayeen dilal qorsheysan oo dadka la beegsanayo ay ku jireen, sidoo kale ay meelaha qaar ka dhacayeen dagaal toos ah iyo qaraxyo galaaftay qaar badan oo saaxiibadood ahaa.

Macalimiinta cabashada qabta ee faiinta loo diray waxaa ka mid ah Macalin Khadiija Sheekh Abuukar waa bare wax ka dhigta dugsiga Ex-Karaan, waxay la hadashay BBC waxayna sheegtay in ay shaqada macalinimada soo bilowday sanadkii 1988-kii, xiligaas oo dowladdii dhexe ay u qaadatay in ay wax ka dhigto dugsiyada hoose iyo dhexe.

Khadiija sidoo kale waxay ka tirsan tahay guddiga macalimiinta cabanaya, waxayna sheegtay in ay dowladda u direen fariimo badan, balse ilaa hadda aysan ka hayn wax jawaab ah.

Cabashada macalimiintaan waxay ku soo aadeysaa iyadoo wasaaradda waxbarashada ay dhawaan shaacisay inay qaadaneyso 3,000 oo macalin, halka sanadkii hore ay qaadatay oo shaqaaleysiisay 3,000 oo kale, qorshaha dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ah in dowladdu qaadato 1,000 oo macalin sanado kooban gudahood.

Muqdisho 15ka Luulyo  2024 Waxaa weli isa soo taraya macluumaadka laga helayo qarax ismiidaamin ahaa oo xalay kooxda Al-Shabaab ka fulisay magaalada Muqdisho, kaas oo lala eegtay dad badan oo ku sugnaa maqaayad ku taalla gudaha degmada Boondheere.

Cumar Xuseen oo kamid ah dadkii ku sugnaa maqaayadaas oo lagu magacaabo Top Coffee ayaa bixiyay xog ku aadan sida ay wax u dhaceen, wuxuuna sheegay in isaga iyo asaxaabtiisa ay goobta ku sugnaayeen xilliga uu dhacaya qaraxa oo gaari loo adeegsaday.

“Xalay meeshaan waxaa ka dhacay musiibo aad u wayn qaraxa wuxuu dhacay abaare 10:00 haeenimo runtii meesha waa ku shaaxeyneynay sida idin muuqato qarax wayn ayaa halkan ka dhacay waxaana ka dhashay khasaare kala duwan” ayuu yiri Cumar Xuseen.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in goobta ay u dhinteen qaar kamid ah saaxibadiisii oo ay wada joogeen, halka ku kalena ay ku dhaawacmeen, balse uu isagu badbaaday.

“Tiro badan oo kamid asxaabteyda meeshan way ku geeriyootay ilaahey ha u naxariisto, kuwa kalena way ku dhaawacmeen” ayuu mar kale yiri Cumar Xuseen.

Waxaa kale oo uu yiri “Maqaayaddu waxay ahayd maqaayad iska caad ah oo dhalinyarada iyo dadka kaleba ay ku shaaxeeyaan, waxayna ahayd maqaayadda ugu caansan degmada Boondheere”. Taliska ciidanka Booliska Soomaliya wuxuu warbixinta hordhaca ah ku sheegay in 5-qof ay ku geeriyoodeen, ku dhowaad 20 kalena ay ku dhaawacmeen qaraxaas, sidoo kale waxaa jira gaadiid iyo goobo ganacsi oo ku burburay qaraxa.

Waxaa sidoo kale weli socota qiimeynta khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay qaraxaas, sida ay qortay warbaahinta dowladda oo soo xiganeysa Afhayeenka Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Gaashaanle Cabdifitaax Aadan Xasan.

Markii laga soo tago khasaaraha baaxada leh ee gaaray dadkii ku sugnaa maqaayadda la weeraray, wuxuu khasaare badan soo gaaray dadkii saaraa gaadiid Mooto Bajaaj u badan oo marayey jidka, gaar ahaan laamiga isku xira isgoyska Shabeelle ee Daljirka iyo isgoyska Jubba.

Si kastaba, halka uu qaraxani ka dhacay waa goobtii 2021 lagu qarxiyey Agaasimihii Radio Muqdisho Cabdicasiis Afrika, waxaana laga furay maqaayad cusub oo lagu magacaabo Top Coffee, taas oo xalay iyana la beegsaday.

Muqdisho 15ka Luulyo  2024 Maamulka gobolka Banaadir oo tallaabadii ugu horreysay qaaday, kadib weerarkii ismiidaaminta ee xalay ka dhacay maqaayadda Top Coffee oo ku taal degmada Boondheere ayaa saaka howlo nadiifin ah ka bilaabay halkaasi.

Agaasime ku xigeenka waaxda nadaafada gobolka Banaadir oo goobta kula hadlay warbaahinta ayaa sheegay inay ku howlan yihiin nadiifinta goobta ay mashaqadu ka dhacday oo dad badan ay ku dhinteen, kuwa kalena ay ku dhaawacmeen, sidoo kale uu ka dhashay burbur xoogan.

“Waad aragtaan meeshaan waa meeshii ay musiibada ka dhacday xalay, illaa saaka maamulka gobolka Banaadir uma kala harin, waaxda nadaafadda iyo dhamaan gurmadka xalay oo dhan waa taagnayn, haddana waxaan rabnaa musiibadan dhancday inaan meesha ka nadiifino” ayuu yiri agaasime ku xigeenka waaxda nadaafada gobolka Banaadir.

Ujeedka waxa uu tilmaamay inuu yahay in waddadaas la furo, isla markaana ay halkeeda kasii socoto shaqo maalmeedkii ka jiray halkaasi.

“Waxaa nadiifineynaa goobta, si ay shaqada halkeeda uga sii socoto waxaan ku jiraa hadda howshii oo gabagab noo ah” ayuu sii raaciyay.

Sidoo kale wuxuu kusii daray “Sida uu warka igu soo gaaray khasaaraha wuu yasiran yahay meesha sidii loo maleynaayay waxba ugama dhicin”.

Qaraxan oo ahaa ismiidaamin ayaa waxaa mas’uuliyaddiisa sheegatay kooxda Al-Shabaab, waxaana lala eegtay dad badan ku fiidsanayay maqaayadda la qarxiyay.

Booliska Soomaliya wuxuu warbixinta hordhaca ah ku sheegay in 5-qof ay ku geeriyoodeen, ku dhowaad 20 kalena ay ku dhaawacmeen qaraxaas, sidoo kale waxaa jira gaadiid iyo goobo ganacsi oo ku burburay qaraxa.

Waxaa sidoo kale weli socota qiimeynta khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay qaraxaas, sida ay qortay warbaahinta dowladda oo soo xiganeysa Afhayeenka Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Gaashaanle Cabdifitaax Aadan Xasan.

Markii laga soo tago khasaaraha baaxada leh ee gaaray dadkii ku sugnaa maqaayadda la weeraray, wuxuu khasaare badan soo gaaray dadkii saaraa gaadiid Mooto Bajaaj u badan oo marayey jidka, gaar ahaan laamiga isku xira isgoyska Shabeelle ee Daljirka iyo isgoyska Jubba.

Si kastaba, halka uu qaraxani ka dhacay waa goobtii 2021 lagu qarxiyey Agaasimihii Radio Muqdisho Cabdicasiis Afrika, waxaana laga furay maqaayad cusub oo lagu magacaabo Top Coffee, taas oo xalay iyana la beegsaday.

WARARKA MAANTA 143ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa diidi lara ,maanta in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’ uu khatar iyo fashil weyn ku sugan tahay #Dowladda #Damu-Jadiid? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkamadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa burburiyey Ciidanka Xoogga dalka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa laamaha amniga u dhiibay rag la shaqaysta argagixisadda Al-Shabaab Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa xaasaskiisa iyo ilmihiisa u ogolaaday inay baad iyo magaca dowladda ku xoogaan ganacsadata iyo hay’addaha kale duwan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa #Soomaaliya ka dhigay dalka ugu musuqmaasuqa badan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa degmo kamid ah xoof ku qabsaday #Muqdisho Sanaay Cabdulle? 

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 14ka Luulyo  2024 Xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka Suleymaan Maxamed Maxamuud oo ka hadlay weerarkii maanta ka dhacay Xabsiga Dhexe ee Xamar ayaa sheegay in waxa dhacay aan la aqbali karin, isagoo dalbaday in Taliska Asluubta Soomaaliyeed uu jawaab deg deg ah ka bixiyo qaladkii dhacay.

Xeer Ilaaliye Suleymaan ayaa dalbaday i la sameeyo baaritaan deg deg oo la keeno warbixin dhameystiran, “waxaan aad uga xumahay wixii ka dhacay Xabsiga Dhexe, mana aheyn arrin la filayey,” ayuu yiri Dr. Suleymaan.

Xeer ilaaliyaha oo sii hadlayey ayaa yiri, “Madaxda xabsiga iyo taliyaha waxaan farayaa in si deg deg ah ay arrintaas warbixin uga keenaan, waxaan looma dul qaada karo, waana la xisaabtami doonaa cidii qaladkaasi ka dhacay.”

Sidoo kale Xeer ilaaliyaha ayaa carabka ku adkeeyey in qalalaase noocaas ah aan mar dambe loo dulqaada karin inuu ka dhaco xabsiga dhexe oo maxaabiis badan ay ku xiran yihiin, kuwaas oo xaq u leh in ammaankooda la sugo.

“Cidii masuulka ka aheyd goobta uu falkaasi ka dhacay waa la xisaabtami doonaa, hey’adaheenu waa inay ka baxaam jileeca, jileec dowladeed ayaa jira, laakiin waxaan oo kale lama aqbali karo, waana in jawaab cad laga bixiyaa,” ayuu yiri Xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka.

5 maxbuus oo loo heystay Shabaabnimo, laguna xukumay dil toogasho ah ayaa geystay weerarkaas, kuwaas oo la toogtay daqiiqado badan kadib markii ay weerarka bilaabeen, sida uu sheegay Afhayeenka ciidanka Asluubta Soomaaliyeed Gaashaanle Sare Cabdiqani Maxamed Qalaf.

Sidoo kale 3 askari ayaa ku dhimatay howlgalkii lagu soo afjaray kooxdaas, halka 3 kalena ay ku dhaawacmeen, sida uu sheegay Afhayeen Cabdiqani.

Maxaabiistii kale ee xabsiga qeybihiisa kale ku jirtay ayuu sidoo kale khasaare gaaray, waxaana dhaawac soo gaaray 18 maxbuus oo dembiyo kalWaa markii labaad oo xabsiga dhexe ay maxaabiis ka dhex dagaalantay, 2020-kii ayuu dhacay fal noocaan oo kale ah, xiligaas waxaa baxsaday rag ka tirsanaa argagixsada Al-Shabaab, balse maanta waxaa la xaqiijiyey in wax maxaabiis ah aysan baxsan.a duwan u xiraa, sida lagu xaqiijiyey warbixinta afhayeenka.

Muqdisho 14ka Luulyo  2024 Taliska qeybta guud ee booliska gobolka Banaadir ayaa shaaciyey in caawa lasoo xiray Faadumo Qaasin Maxamed oo loo yaqaano (Faadumo Kaftan).

Qoraal kasoo baxay Taliska ayaa lagu sheegay in gabadhaan ay ku eedeysan tahay in ay ku kacday falal anshax-darro ah oo liddi ku ah diinteena suuban iyo dhaqanka wanaagsan ee umadda Soomaaliyeed.

Sidoo kale warar soo baxaya ayaa sheegaya in isna la xiray Catoosh Yare oo caan ka ah baraha bulshada, inkastoo booliska Soomaaliya aysan shaacin xarigiisa.

Booliska Soomaaliya ayaa horay u xiray dhalinyaro badan oo ku eedeysan inay baraha bulshada ku soo gudbinayeen muuqaalo anshax darro ah, kuwaas oo maxkamadeyntoodu socoto.

Muqdisho waxay boolisku ku beegsanayaan dadka baraha bulshada ku faafiya anshax xumada, aflagaadada iyo kicinta colaadaha, waana tallaabo aad loo mahadiyey oo qeyb ka qaadaneysa xasiloonida bulshada iyo yareynta fasahaadka.

Hey’adaha amniga ee dowladda Soomaaliya, gaar ahaan kuwa ka howlgala Muqdisho ayaa isku garab wada sugidda amniga iyo la dagaalanka anshax xumada, waxaana qofkii lagu arko loo taxaabayaa xabsiga.

Qiyaastii 40 dhalinyaro ah ayaa muddo ku dhow 3 bilood xabsiga ku jira, kuwaas oo toddobaadkii hore lasoo taagay maxkamadda gobolka Banaadir, dhamaatood dadkaasi waxay caan ka ahaayeen oo dembiyada loo heysto ay ku galeen aalada TikTok.

Markii laga reebo in lasoo xiray inta badan dadkii caanka ku ahaa faafinta anshax xumada, hadda waxaa joogsatay oo lagu guuleystay in meesha laga saaro dhaqankii dhalinyarada qaar oo soo bandhigi jiray muuqaalo anshax darro ah.

Maraykanka 14ka Luulyo  2024 \Madaxwaynihii hore ee Mareykanka Donald Trump ayaa Sabtidii dhaawac madaxa ah uu soo gaaray balse xaaladdiisa ay wanagsan tahay, sida uu sheegay ololihiisa doorashada kadib markii rasaas lagu furay isaga oo ka hadlay isu soo bax olole doorasho oo ka dhacay gobolka Pennsylvania.

War qoraal ah oo uu soo saaray ololaha Trump ayaa lagu sheegay in musharraxa madaxweyne ee Xisbiga Jamhuuriga lagu daweeyay xarun caafimaad oo maxalli ah. Waxa uu u tagay magaalada Butler ee gobolka muhiimka u ah doorashada si uu isu soo bax ugu qabto.

“Madaxweyne Trump wuxuu uga mahad celinayaa booliska iyo gurmadka deg degga ah ficilka deg degga ah ee ay qaadeen intii uu socday falkan foosha xun,” ayuu afhayeenka Trump Steven Cheung ku yiri bayaan uu soo saaray.

“Wuu fiican yahay, waxaana lagu baarayaa xarun caafimaad oo deegaanka ah. Faahfaahin dheeraad ah ayaan bixin doonnaa.”

Madaxweyne Joe Biden ayaa yiri “qof walba waa inuu cambaareeyaa” weerarka. “Rabshadaha noocan ah meelna kuma lahan Ameerika,” “Waa wax xun. “Waa wax xun.”

Madaxwaynihii hore ee Maraykanka Donald Trump ayaa sidoo kale qoraal uu soo saaray ku yiri “waxaa la igu toogtay xabad taasi oo jartay qaybta sare ee dhegteyda midig”.

Puntland 4ka Luulyo  2024 Ku simaha ergeyga gaarka ah ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, James Swan oo shalay booqasho ku tegay magaalada Garoowe ayaa war culus kasoo saaray khilaafka siyaasadeed ee weli ka dhexeeya dowladda iyo Puntland.

Swan oo faah-faahiyay kulan uu la yeeshay madaxweyne Saciid Deni ayaa ugu baaqay labada dhinac inay si hoose uga wada-hadlaan khilaafka dhexdooda ah, ayna soo celiyaan wada shaqeyntoodii oo hadda meesha ka baxday.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in lagama maarmaan ay tahay inay dib u bilaabaan wada-hadallo deg-deg ah, si xal loogu helo xiisadda taagan

Waxaa kale oo uu intaasi ku daray in heshiiskooda ay faa’iido u tahay shacabka Soomaaliyeed, isla markaana ay muhii tahay in lagu gudbo khilaafka haatan jira.

“Madaxweyne Deni iyo aniga waxaan ka wada hadalnay arrimo badan oo qaranka muhiim u ah oo ay ka mid yihiin ololaha ka dhanka ah Al-Shabaab, hannaanka dib u habeynta dastuurka, iyo marxaladda doorashada soo socota. Iyadoo Soomaaliya ay ku tallaabsatay horumar baaxad leh sannadihii u dambeeyay, waxaan dhammaanteen ognahay in caqabado badan oo qoto dheer ay weli jiraan,” ayuu yiri Danjire James Swan.

Dhinaca kale waxa uu ka hadlay xaaladda Puntland, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka deegaanka ee looga diyaar garoobayo deegaanada Puntland, wuxuuna u rajeeyay guul.

“Waxaan rajaynaynaa in doorashooyinkan golayaasha deegaanka ay sii ambaqaadaan guulihii laga gaadhay doorashadii deegaanka ee qabsoontay May 2023, isla markaana ay sii xoojiyaan dimuqraadiyaynta iyo sidoo kale horumarka laga gaadhay ka qaybgalka haweenka iyo dhalinyarada,” ayuu yiri Swan.

Dhankiisa Saciid Deni ayaa la wadaagay James Swan aragtidiisa ku aadan xaaladaha ka taagan ee dalka, si looga gudbo caqabadaha waa wayn ee jira.

“Waxaan la wadaagnay dareenkeenna iyo aragtideenna ku aadan xaaladda dalka, waxaana rajeynayaa inay ka qayb qaadan doonto sidii uu xal ugu heli lahaa arrimaha murugsan ee Soomaaliya” ayuu isna yiri madaxweynaha dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland.

Maalmihii u dambeeyay James Swan oo mar kale loo soo magacaabay Soomaaliya ayaa waday kulamo wada tashi ah oo uu la qaadanay madaxda Soomaaliyeed, si hore loogu wada shaqeynta dowladda federaalka, dowlad goboleedyada iyo Qaramada Midoobay.

Muqdisho 14ka Luulyo  2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ka jawaabtay hadal kasoo yeeray La-taliyihii hore ee amniga madaxweyne hore Farmaajo, kaasi oo soo jeediyay in xukunka dalka loo baneeyo Al-Shabaab haddii aan la iska dhicin karin damaca guracan ee ra’iisul wasaare Abiy Axmed.

Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi oo bartiisa X (ex-Twitter) ayaa ka jawaabay soo jeedinta Cabdisaciid Muuse Cali, isaggoo nasiib darro ku tilmaamay in hadal noocaan uu kasoo yeero masuul hore.

“Waxaan la socdaa hadal uu dhawaan wasiir hore Cabdisaciid ku sheegay waraysi uu siiyey BBC Somali,” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi

Waxa uu intaas kusii daray “Anigoo ixtiraamaya xoriyatul qawlka, hadallada soo jeedinaya tanaasulka qaranimada Soomaaliya ama caadi ka dhigista fikradda ah in Al-Shabaab la aamini karo waa dhibaato qoto dheer oo aan la aqbali karin.”

Cabdisaciid oo sidoo kale soo noqday wasiirkii hore ee arrimaha dibadda ayaa soo jeediyay haddii madaxweyne Xasan iyo dowladdiisa ay iska dhicin karin damaca guracan ee Abiy Axmed ay meesha u baneeyaan kooxda Al-Shabaab, si ay meel u saaran Itoobiyaanka, sida uu hadalka u dhigay.

“Abiy Axmed waa nin mayal adag oo xagjir ah, mana yaqaano xishood ee haddii aadan iska dhicin karin rag (Al-Shabaab) iska dhicin karaa jiree u banee,” ayuu yiri la-taliyihii hore amniga qaranka Cabdisaciid Muuse Cali.

La-taliyihii hore ee Farmaajo ayaa ku dooday in dowladnimada Soomaaliya uu gaaray dhaawac weyn, ayada oo madaxweyne Xasan Sheekh iyo xukuumaddiisa uu ku dhaliilay inay si adag uga jawaabin hadallada kasoo yeeraya Abiy Axmed.

“Marwalba oo ra’iisul wasaaraha Itoobiya hadlo qof u jawaaba ma lahan, ama jawaabta haddii ay timaado jawaab daciif ah waaye,” ayuu markale Cabdisaciid ku yiri wareysi gaar ah uu siiyay BBC.

Sidoo kale wuxuu wareysiga ku yiri “Aniga marnaba ma dhiiro gelinaya Al-Shabaab ee waxaan dhiirro-gelinayaa in xukuumadda hadda joogta aysan iska celin karin mayal adagnimada ka socota Addis Ababa, nika hadda ra’iisul wasaaraha ka ah waxa uu ka tirsan yahay koox diineed oo xagjir ah marka waa xagjir.”

Al-Shabaab ayaa la sheegaa inay xiisadda ka dhalatay heshiiskii is-afgarad ee Itoobiya iyo Somaliland oo banaanka keentay damaca guracan ee Abiy ay ku heshay dagaal-yahaano cusub, ayada oo adeegsaneysa masrixiyadda “Itoobiyaan naceybka”, xilli uu sanadkii hore hoos u dhac ku yimid kooxda, oo dagaal adag kala kulantay ciidanka dowladda iyo shacabka hubeysan.

Muqdisho 14ka Luulyo  2024  Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa dhacdo argagax leh oo xalay ka dhacday gudaha degmada Kaaraan ee gobolka Banaadir, taas oo ka dhalatay dil wadareed loo gaystay gabar iyo hooyadeed.

Wararka ayaa sheegaya in dilkan uu gaystay askari ka tirsan ciidamada milatariga Soomaaliya oo weerar kusoo qaaday qoyskan oo degan xaafadda Faanoole ee degmada Kaaraan.

Ilo wareedyo dadka deegaanka ah ayaa innoo sheegay in askariga uu horay u qabi jiray gabadha, balse haatan ay guursatay nin kale, kadibna oo sidaas kusoo weeraray, kuna dilay.

Goobjoogayaal ayaa iyaguna u sheegay Caasimada Online in xilliga uu dhacayay falkan ay bannaanka gurigooda fadhiyeen gabadha iyo hooyadeed, uuna hal mar rasaas ooda kaga qaaday , waxayna ku geeriyoodeen isla goobta.

Nasteexo iyo hooyadeed Muslimo ayaa waxaa lagu kala magacaabi jiray Nasteexo Nuur Dable iyo Muslimo Macallin Xasan, waxaana goobta ka baxsaday askariga dilka gaystay.

Falkan ayaa sidoo kale argagax ku reebay dadka deegaanka oo si wayn uga naxay dilka loo gaystay gabadha iyo hooyadeed oo ay muddo dheer ahaayeen dad daris ah.

Ma jiro illaa iyo ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka degmada Kaaraan iyo laamaha ammaanka dowladda Soomaaliya oo ku aadan dhacdadaasi argagaxa leh.

Falalka noocaan oo kale ah ayaa maalmahan kusoo badanayay gudaha dalka, kuwaas oo salka ku haya khilaafaad dhanka qoysaska ah, kadibna sababa dil ama dhaawac, sida horay uga dhacday dhowr magaallo oo kala duwan.

WARARKA MAANTA 13\3ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa #Soomaaliya xukumma Madaxweyneaha #Djibouti Mudane Ismaaciil Cumar Geele “Baryo-Weyne” ama Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye’? Yaa ku dhex dagaalamaya xabsiga dhexe ee #Muqdisho? Yaa noqon doona Taliyaha Cusub ee Hay’adda Nabad-Sugida Iyo Sirdoonka Qaranka #NISA? Yaa noqon doona Taliyaha Booliska #Soomaaliya? Yaa laga dhigi rabaa Taliayaha Ciidanka Xoogga Dalka? Maxaa ay Dowladda Soomaaliya u rabtaa in la burburiyo Dowladda Gobaleedyada dalka ka dhex jira? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u sameyn waayey Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo #Maqaamka #Muqdisho? Yaa runta qarin kara?  Ha Wiqleyso! 

Finland 13ka Luulyo  2024 Baarlamaanka Finland ayaa meel mariyay sharci siinaya ciidamada ilaalada xuduudaha inay xannibaan muhaajiriinta sharci darrada ah ee ka imaanaya Soomaaliya iyo Iran, kuwaas oo si wadar ah uga soo gudbaya xadka Ruushka sannadkii saddexaad oo xiriir ah. Xeerkan ayaa waxaa ogolaaday 167 mudane, waxaa diiday 31 mudane, halka mudane uu ka aamusay.

Sharcigan ayaa u baahday aqlabiyad saddex meelood labo meel oo kamid ah 200 oo kursi ee uu ka kooban yahay baarlamaanka dalkaas.

Xukuumadda Ra’iisul Wasaare Petteri Orpo ayaa sheegtay in sharcigan uu muhiim u yahay joojinta qulqulka mustaqbalka muhaajiriinta sharci darrada ah ee ka imaanaya dalalka faqiirka ah iyagoo soo maraya Ruushka, inkastoo sharcigan uu ka hor imaanayo waajibaadka caalamiga ah ee xuquuqda aadanaha ee Finland. “Tani waxay calaamad xooggan u tahay Ruushka, waxay calaamad xooggan u tahay xulafadayada in Finland ay danaynayso ammaankeeda, waxaan danaynaynaa ammaanka xuduudaha Midowga Yurub,” Orpo ayaa ku yiri shir jaraa’id oo uu qabtay codeynta ka dib.

Sharciga la ansixiyay waa ku meel gaar wuxuuna socon doonaa muddo sanad ah. Go’aan wada jir ah oo ay gaaraan xukuumadda iyo madaxweynaha ayaa looga baahan yahay in sharcigan lagu meel mariyo.

Sharciga ayaa u ogolaanaya ciidamada ilaalada xuduudaha ee Finland inay dib u celiyaan muhaajiriinta sharci darrada ku jooga xudduudaha.

Tan iyo bishii Maarso, ma jiraan soo galooti cusub oo sharci-darro ah oo dalka yimid – Finland waxay xirtay xudduudaha dhulka ee ay la leedahay Ruushka dhammaadkii sannadkii hore.

Finland ayaa sidoo kale ku eedeysay Ruushka in tahriibka uu ka dhigay hub isagoo ku dhiirigeliyay daraasiin muhaajiriin ah oo ka yimid dalal ay ka mid yihiin Suuriya, Iran iyo Soomaaliya inay ka gudbaan xadka.

Ruushka, dabcan, wuu diiday eedeymahaas, laakiin wuxuu sii wadaa inuu kumanaan muhaajiriin sharci darro ah ku geeyo xudduudaha uu la leeyahay Yurub, sida ay sheegtay Finland.

Muqdisho 13ka Luulyo  2024Wasiirka wasaaradda maaliyadda Soomaaliya Mudane Biixi Iimaan Cige oo shir jaraa’id ku qabtay magaalada Muqdisho ayaa sheegay in dowladda federaalka ay markii ugu horreyso bilaabeyso qaadista canshuuraha iibka (Sales Tax), taas oo noqoneyso 5%, sida uu ku sheegay shirkiisa jaraa’id.

Biixi ayaa shaaca ka qaaday in arrintani ay qeyb ka tahay dadaalka dowladda ee sare loogu qaadayo dakhliga gudaha, si loo gaaro isku filnaan dhaqaale oo ay gaarto Soomaaliya.

Wasiirka ayaa xusay in qorshahan oo muddo dheer soo socday hadda la dhammeystiray, isaga oo la wadaagay shirkadaha isgaarsiinta iyo hay’adaha kale ee ka shaqeeya lacag dirista.

“Waxaan rabaa maanta dadka Soomaaliyeed iyo ganacsatadaba gaar ahaan shirkadaha bixiya adeegga is gaarsiinta iyo adeegyada lacag dirista intaba aan rabaa inaan la wadaago in uu dhaqangeli doono hannaan casri ah oo wasaaradda maaliyadda ay muddo ku howlanayd oo ay ka shaqeyneysay oo soo dhameystirmay” ayuu yiri wasii Biixi Iimaan Cige.

Sidoo kale wuxuu intaas ku daray in system-kan cusub oo ay yeelatay dowladda uu suuragelin doono inay goosatai canshuuraha ka dhasha iibka ee sida Electronica ah.

“Hannaanka ayaa soo dhameystirmay wuxuuna wasaaradda u suuragelin in doonaa in canshuuraha ka dhasha iibka ee sida Electronica ah meel kasta oo dhaq-dhaqaaq iib ama gadasho ka dhaco oo hannaankaa ku dhaca inay dowladdu hadda yeelatay system iyo hannaan casri ah oo lagu daba galo lagu goosto canshuurta” ayuu sii raaciyay wasiirku.

Waxaa kale oo uu ka dalbaday shirkahada isgaarsiinta iyo bangiyada dalka inay arrintan kala shaqeeyaan wasaaradda maaliyadda, si ay waaxda dakhliga u gudato waajibkeeda

Waxaan rabaa inaan faro shirkadaha isgaarsiinta inay waaxda dakhliga iyo dadka farsamayaqaanada ee howlahaa ku howlan inay gacan buuxda ku siiyaan inay gutaan waajibaadkooda” ayuu mar kale yiri wasiirka maaliyadda xukuumadda Soomaaliya.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Sida xeerka ina farayo canshuurta iibka ee hadda sharciga ina farayo waa 5%, waana marka la babar dhigo dalalka gobolka aan ka tirsanahay”.

Arrintan ayaa durbo dhalisay walaac xoogan, waxaana si wayn looga hadal hayaa baraha bulshada, maadaama ay tallaabadan saameyneyso qof kasta oo wax ku iibsanayo habka Electroniga, gaar ahaan lacagaha taleefoonada EVC-ga-, eDahab-ka ama kuwa Walleta-ka.

Masar 13ka Luulyo  2024 Wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Socdaalka dalka Masar Badr Abdelatty ayaa maanta yimid Muqdisho, wuxuuna la socday diyaaradda Egypt Air oo Soomaaliya ka bilaabeysa duulimaad toos ah, waa duulimaadkii ugu horeeyey 30 sano oo Soomaaliya burbursadeen kadib.

Wasiirka ayaa khudbad ka jeediyey qeybta VIP-da ee garoonka Aadan Cadde, isagoo muujiyey in dowladda Masar ay taageero weyn u heyso Soomaaliya, isagoo ka hadlay kursiga aan joogtada aheyn ee Soomaaliya ay ka heshay golaha ammaanka ee Qaramada Midoobey.

“Waxaan dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed, uga hambalyaynaya munaasabadda xuska maalinta xorriyadda, iyo sidoo kale doorashada Soomaaliya ee xubinnimada Golaha Ammaanka oo dhaqangaleysa bisha Janaayo ee socota,” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibadda Masar.

Wasiir Badr ayaa sheegay in Masar ay ka go’an tahay inay taageero u fidiso Soomaaliya, isagoo sheegay in Soomaaliya ay u rajaynayaan inay ku guuleysto xilka gudashada kursigaas, isla markaana ay noqoto Soomaaliya xubin adag oo ka tirsan golaha.

“Mudanayaasha sharafta leh, sida aad ogtahiin gobolka waxaa ka taagan caqabado horleh oo u baahan in aan dadaalkeenna isku geyno oo aan si dhow uga tashano, anagoo ka duulayna xiriirka soo jireenka ah ee labada dal, iyo in la isku duwo wada-shaqeynta ku aadan arrimaha kala duwan sida Ixtiraamka mabaadi’da deris-wanaagga iyo in laga fogaado fargelinta arrimaha gudaha ee dalalka,” ayaa yiri.

Wasiirka Arrimaha Dibadda Masar ayaa intaas ku sii daray “Waxaan sidoo kale jeclaan lahaa inaan caddeeyo sida buuxda ee Masar ay u taageersan tahay midnimada, wadajirka dhuleed iyo madax-bannaanida Soomaaliya, iyo diidmada qayaxan ee Masar ay ku diiddan tahay tallaabo kasta oo wax u dhimaysa madaxbannaanida iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.”

Muqdisho 13ka Luulyo  2024 Madaxeynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa markii ugu horreeysay si cad u beeniyay inay jiraan degaano iyo degmooyin ka tirsan gobolada dalka oo dib u qabsatay Al-Shabaab.

Xasan ayaa meesha ka saaray inay jirto in kooxda dib ula wareegtay goobo markii hore laga saaray oo ciidamada ka baxeen, isaggoo amaanay ciidanka xoogga dalka iyo shacabka hubeysan oo si wada-jir ah ula dagaalamaya Al-Shabaab.

Madaxweynaha ayaa sheegay in uu qalad dhici karo, wuxuuna sheegay in hadii la arko qof wax ka qaldameen uu yahay qof wax qabtay, uuna ka wanaagsan yahay midka an wax qabanin, islamarkaana la taageero ciidamada xoogga dalka.

Hadalka madaxweyne Xasan ayaa imaanaya xilli xildhibaano ka tirsan golaha shacabka ay sheegeen in deegaano iyo degmooyinkii ay ku baxeen saraakiil muhiim ah ay dib ula wareegtay kooxda, wuxuuna u muuqda hadalka madaxweynaha mid jawaab u ah xildhibaannada.

Dagaalka Al-Shabaab ka dhanka ah oo wejigiisa koowaad uu dardar horleh ku bilowday, islamarkaana kooxda looga xoreeyay degmooyin iyo deegaan muhiim ah oo sanado ka talinayeen, ayaa waxaa bilihii dambe ku yimid gaabis, kaasi oo loo tirinayo hoggaan xumo haysata ciidanka.

Jubbaland 3ka Luulyo  2024 – Ciidamada Itoobiya ee qaybta ka ah howlgalka ATMIS, kuna sugan gobolka Gedo ayaa si toos ah u faro-geliyay dagaal beeleedka degmada Luuq, kadib markii ay dowlad goboleedka Jubbaland ku wareejisay amniga guud ee degmadaasi.

Ciidamada Itoobiya ayaa door way ka qaatay sugidda amniga intii uu socday dadaalka nabadeed ee uu halkaas ka waday madaxweyne ku xigeenka koowaad ee Jubbaland, Maxamuud Sayid Aadan, ayaga oo la wareegay amniga hoolka la’isugu keenay beelaha.

Sidoo kale ciidamada Itoobiya ayaa haatan isku ballaariyay qaybo badan oo kamid ah degmada Luuq, si ay uga hortagaan dagaal mar kale ka dhaca gudaha degmadaasi.

Waxaa kale oo uu nasiib darro ku tilmaamay in Dagaal Beeleedka ka dhacay Degmada Luuq lagu gubo Suuqa Degmadaas oo muhiim u ah Bulshada halkaas ku sugan maadaama aanay ka maarmin badeecaha lagu iibiyo oo safar fog loo galo.

“Waxa aad uga xunnahay Dadka Soomaaliyeed ee Suuqaas ku hanti beelay, in ka badan 320 Ganacsi in lagu gubay, waan garab taaganahay, labadeenna heer Dowladeed waxa aan codsanaynaa in aan la cidleyn Dadkaas oo la gacansiiyo, Guddi Ayaan u xilsaaraynaa si dib noloshooda gacan looga siin lahaa” ayuu yiri madaxweyne ku xigeenka Jubbaland.

Xaaladda degmada Luuq ayaa haatan ah mid deggan, kadib dagalalo culus oo halkaas ku dhex-maray laba beelood, kuwaas oo iska dilay dad badan, iskana gubay goobo ganacsi.

WARARKA MAANTA 12ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa gabadhiisa gaal madoow qabaa? Maxuu Madaxweyneaha #Djibouti Mudane Ismaaciil Cumar Geele “Baryo-Weyne” ugu amaray Agaasimha RTD inuu heshiis la saxiixdo Warbaahinta Dowladda ee uu maamulo Weriye Shabaab ahaan jiray Cabdiraxmaan AL-Cadaala oo hadda weli ah Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta #Soomaaliya? Ma ma qarin karaa fool-xummada iyo anshax xummada ay qoyska  Madaxweyneaha #Djibouti  Iyo Qoysaska Madaxweyne Mudane Xassan ay ku hayaan shacabka af-Soomaliga ku hadla? Maxayse tahay sababta hadda keentay in wadashaqayn warbaahineed dhex marto #Somalia Iyo #Djbouti?  Maxaa weli u xiran yahay Sareey Guuto Sheegoow oo raggii Shabaab ahna loogu sameeyey baasabooro dibolomaatik ah?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 12ka Luulyo  2024   Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ku dhowaaqay inay dambi tahay in qofka uu xiriir wicitaan ah la sameeyo qof ay ehel ama qaraabo yihiin oo ku jira kooxda Al-Shabaab.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale sheegay inay dambi tahay oo ciqaab adag lagu muteysan karo xitaa haddii uu qof qaraabada ah oo kooxda ku jira uu isaga kula soo sameeyo wicitaan.

“Kuma soo wici karo, mana wici kartid waa dambi ogow taas,“ ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh oo ku dhowaaqay in ciqaab adag lagu muteysan karo in xiriir lala sameeyo qof ku jira ama ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Waxa uu intaas kusii daray “Qofka haddii la ogaado inuu wacay qof (Al-Shabaab) ku jira ama isaga uu la soo sameeyay xiriirka maxkamad ayaa la horgeynayaa.”

Madaxweynaha ayaa sheegay in arrintaan loo cuskanayo sharciga la-dagaalanka argagixisada, uuna qabanayo qofka xiriir la sameeya qof kooxda ku jira ama xitaa uu asagu soo waco.

Sidoo kale wuxuu carrabka ku adkeeyay in aan lala macaamili karin kooxda, maadama sida uu sidoo kale jiro xeer ku saabsan cunna-qabateynta xadidan oo saran ururada ka soo horjeeda dowladda, sida uu sheegay madaxweynaha.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa horey u mamnuucday in lala macaamilo kooxda Al-Shabaab, waxaana tallaabadan ay noqoneyso mid lagu sii xoojinayo amarka in aan wax macaamil ah lala sameyn karin kooxda ay dowladda dagaalka kula jirto.

Dagaalka Al-Shabaab ka dhanka ah oo wejigiisa koowaad uu dardar horleh ku bilowday, islamarkaana kooxda looga xoreeyay degmooyin iyo deegaan muhiim ah oo sanado ka talinayeen, ayaa waxaa bilihii dambe ku yimid gaabis, kaasi oo loo tirinayo hoggaan xumo haysata ciidanka.

Nairobi 12ka Luulyo  2024 Cabdisaciid Muuse Cali Lataliyahii hore ee dhanka amniga Qaranka madaxweynahii hore ee dalka Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa si cajiib badan uga hadlay xiisada u dhaxeysa Soomaaliya iyo Itoobiya ee ka dhalatay heshiiskii Badda ay wadagaleen somaliland iyo Itoobiya.

Lataliyahii hore ee amniga madaxweyne Farmaajo Cabdisaciid Muuse Cali oo sidoo kale horay dowladii Farmaajo uga soo noqday Wasiirka Arrimaha Dibbada ayaa soo jeediyay in dowladda Xasan Sheekh hadii aysan iska dhicin karin damaca guracan ee Abiy Axmed iney u baneyso Al-shabaab.

“Abiy Axmed waa nin mayal adag oo xagjir ah, mana yaqaano xishood ee haddii aadan iska dhicin karin rag iska dhicin karaa jiree u banee, damaca Abiy Axmed wuxuu kor u qaaday soo noolashaha Al-shabaab xag dhaqaale iyo ku biirista dad hor leh” ayuu yiri lataliyihii hore amniga qaranka Cabdisaciid Muuse Cali.

Wuxuu sidoo kale sheegay in dowladnimada Soomaaliya ay soo gaartay dhaawac weyn oo la xariira hanaanka ay uga jawaab celiso hadalada mayalka adag ee kasoo yeera Raysal wasaaraha dalkaas Abiy Axmed.

“Marwalba uu Raysal wasaaraha Itoobiya hadlo qof u jawaaba ma lahan, ama jawaabta ka imata madaxda dowlada waa mid daciif ah oo aan u qalmin damaca guracan ee Abiy Axmed, saas oo ay tahay iyadoo xaaladaas jirto ayay dowlada Fedaraalka heshiis dhinaca difaaca ah Addis Ababa kula soo gashay Itoobiya, ma ahan nin kusoo haweystay inaad heshiis la gasho” ayuu yiri lataliyihii hore amniga qaranka Cabdisaciid Muuse Cali.

Lataliyahii amniga madaxweyne Farmaajo ayaa sidoo kale ka gaabsaday inuu si sax ah uga jawaabo in kooxda Al-shabaab uu u aqoonsan yahay Argagixiso iyo inkale.

“Wax macna ah masoo kordhineyso hadaan Argagixiso u aqoonsado iyo hadii kale, laakiin nimanka waa kuwa sheegta marwalba in dalkan la haysto oo dowladaha dariska iyo Calooshood u shaqeystayaal haytaan, hadana wayba soo dhamaatay mashruucii la oran jiray Argagixiso” ayuu yiri lataliyihii hore amniga qaranka Cabdisaciid Muuse Cali.

Hadalkaan kasoo yeeray Cabdisaciid Muuse ayaa si weyn falcelin uga dhex dhaliyay baraha bulshada, waxaana xusid mudan in mudo xileedkii Farmaajo dowladiisa lagu eedeeyo ineysan dagaalo la taaban karo la gelin Al-shabaab.

Jubbaland 12ka Luulyo  2024   Madaxweyne ku-xigeenka koowaad ee dowlad-goboleedka Jubbaland Maxamuud Sayid Aadan oo degmada Luuq ee gobolka Gedo oo u joogay xalinta shaqaaqooyinkii maalmahan ka jiray halkaas, ayaa waxaa laga soo saaray shan qodob, si dhinacyadu u gaaraan heshiis nabadeed rasmi ah.

Qodobadan oo uu soo saaray guddiga loo igmaday xal ka gaarista colaaddii dhacday ayaa ugu horeyn waxay dhinacyada fareen inay qaataan xabad-joojin bilaa shuruud.

Hoos ka aqriso qodobada kasoo baxay guddiga:

1. Xabad-joojin aan wax shuruud ah ku xirneyn oo labada dhinac ay dhaqan geliyaan.

2. In nabadda guud ee degaanka la qaato qofkii wax geystana ay isaga u gaar tahay tallaabo wada-jir ahna laga qaado.

3. In dhinacyada dirirtu dhex-martay ay u diyaar garoobaan wada-xaajood lagu xalinayo mushkiladii dhacday.

4. In laga fogaado wax kasta oo carqaladeynaya nabadda degaanka, sida wada-hadallada socda sida kicinta Bulshada.

5. In dhinacyada ku sugan Magaalada ay badbaadiyaan Hantida Dadka barakacay, iyada oo qofna aan dhib loogu geysan Karin heybtiisa.

Guddiga ayaa ugu dambeyntiina ku baaqay in guud ahaan shacabka degmada Luuq ay ka wada qeyb qaataan nabadda, islamarkaana dadkii barakacay ay dib ugu soo laabtaan guryahooda.

Dhinaca kale, Madaxweyne ku-xigeenka koowaad ee Jubbaland aoo kulamo kala duwan oo xal lagaga gaarayo wixii dhacay la yeeshay maamulka degmada, hay’adaha amniga iyo qeybaha kala duwan ee bulshada degmada ayaa baaq soo saaray.

Sayid ayaa dhinacyadii ku dagaalamay degmada Luuq ugu baaqay in la badbaadiyo hantida shacabkii barakacay iyo weliba inay qaataan xabad-joojin shuruud la’aan ah, si heshiis nabadeed rasmi ah loo gaaro.

Muqdisho 12ka Luulyo  2024   Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa xafiiskiisa ku qaabilay wakiilka gaarka ah ee xoghayaha guud ee QM u qaabilsan arrimaha Soomaaliya James Swan.

Kulankan oo Swan uu ku wehlinayay ku-xigeenkiisa ayaa waxaa looga hadlay shaqooyinka Golaha Shacabka gaar ahaan shuruucda horu-tabinta leh iyo arrimaha doorashooyinka.

Ergeyga ayaa dhankiisa guddoomiyaha uga warbixiyay shaqooyinka xafiiska QM ee Soomaaliya, isaga oo sheegay in ay diyaar u yihiin xoojinta iyo dardar-gelinta wada shaqeynta xafiiska Qaramada Midoobay iyo Golaha Shacabka ee baarlamaanka dalka.

Ugu dambeyntiina guddoomiye Aadan Madoobe ayaa uga mahad-celiyay ergayga iyo xafiiska Qaramada Midoobay taageeradooda Soomaaliya joogtada ah.

Waxaa uuna tilmaamay guddoomiyaha in Golaha Shacabka kalfadhiga shanaad ee dhowaan furmayal ay horyaalaan shuruuc muhiim u ah dowladnimada Soomaaliya.

Kulanka Swan iyo Aadan Madoobe ayaa kusoo aadaya xilli buuq badan ka taagan yahay baarlamaanka, ayada oo xildhibaannada qaar ay ka horyimaadeen qorshe ay Villa Somalia usoo dhiibtay guddoonka, kaasi oo la rabo in lagu meel-mariyo sharciyo ay qeyb ka yihiin kan doorashooyinka, guddiga doorashooyinka iyo xeerka lagu dhisayo iyo weliba sharciga axsaabta.

Madaxtooyadda oo gacan ka helaysa guddoonka baarlamaanka ayaa qorsheynaysa in sharciyadan ay marsato baarlamaanka inta lagu guda jiro kal-fadhiga 5-aad, kadib markii horey u marsatay baarlamaanka afartii cutub ee dastuurka ee mucaaradka ka qeyliyay.

Guddoomiye Aadan Madoobe ayey xildhibaannada mucaaradka ugu baaqeen inuu kasoo baxo jeebka Villada, oo ay ku eedeeyeen inuu ku jiro, iyagoo uga digay inuu golaha usoo waarido qorshaha uu muranka badan ka taagan yahay.

Djibouti 12ka Luulyo  2024   Xiisadda u dhaxeysa dowladda Jabuuti iyo maamulka Somaliland ayaa mareysa meel xasaasi ah.

Labada dhinac ayaa isla socon tan iyo markii ay Somaliland aqbashay qorshe ay isla wadeen Imaaraadka iyo Itoobiya oo ka dhan ahaa Jabuuti, kaasi oo la rabo in lagu curyaamiyo dekeddaha waddanka Jabuuti.

Wixii ka dambeeyay 1-dii Janaayo ee sanadkaan markii Muuse Biixi magaalada Addis Ababa ku saxiixay heshiiska badda oo aragtidiisa la sheego inay Imaaraadka leeyihiin, balse nacfigiisa ay waddaagayaan Itoobiya iyo Imaaraadka, laguna jabinayo Jabuuti, xiriirka u dhaxeeya Muuse Biixi iyo Ismaaciil Cumar Geelle ma fiicneyn.

Dhawaan waxaa waddanka Jabuuti tegay xubno sheegta ama u ololeeya in gobolka Awdal uu ka go’o Somaliland. Dadka gobolkaasi dega qeyb kamid ah ayaa reer ahaan kasoo jeeda waddanka Jabuuti.

Maamulka Somaliland ayaa si weyn uga carooday tallaabada ay xubnaha mucaaradka ah ee Somaliland ku tageen waddanka Jabuuti, kuna heleen soo dhaweyn.

Hoggaamiyaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi ayaa xilligaasi farriin hanjabaad ah u diray dowladda Jabuuti, halka ay Jabuuti beenisay inay marti-gelisay xubno mucaarad ku ah Somaliland.

Wax walba ayaase hadda faraha ka baxay. Jabuuti oo malaha ka jawaabeysa hanjabaaddii Muuse Biixi ayaa casuumad u dirtay hoggaamiyaha maamulka Khaatumo Cabdulqaadir Firdhiye, kaas oo siyaasad ahaan ku dhashay dagaalkii Somaliland looga saaray magaalada Laascaanood.

Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle ayaa qaabilay Firdhiye, waana farriin culus oo loo diray Somaliland. Hadda Muuse Biixi oo siyaasad ahaan kal hore gacmaha u dhiibtay dowladda Itoobiya ayaa xaalka ku adag yahay.

Waxaa la eegayaa waxa ay noqoto fal-celintiisu. Jabuuti waxaa haysta oo ka taliya Ismaaciil Cumar Geelle, kaas oo xukunka ku fadhiya tan iyo 1999-kii, wuxuu dalka ka suuliyay mucaaradkii, waxaana lagu eedeeya Geelle inuu dowladnimaddii Jabuuti u beddelay mid qoys.

Dadka diidan xukunkiisa 25 sano jirka ah waxay sheegayaan inuu mucaaradka Jabuuti wax goyn lahaa haddii ay heli lahaayeen meel kale oo saldhig ka dhigtaan.

Dadka siyaasadda ka faallooda ayaa hadda isweydiinaya Muuse Biixi fursad iyo saldhig ma siin doona mucaaradka dibad-wareega ah ee Jabuuti oo ma ka jawaabi doona gogosha loo fidiyay Firdhiye iyo mucaaradka kasoo jeeda Awdal.

Marka la isbar-bar dhigo xagga faa’iidada, Somaliland ayaa hadda faa’iido badan ku qabta Jabuuti haddii ay tahay marin, baasabooro iyo maqaamka cilaaqaadka.

Laakiin marka laga hadlo qof walba iyo waxa laga haleyn karo, waxaa la aaminsan yahay in Somaliland laftigeedu ay Ismaaciil Cumar Geelle wax badan ka haleyn karto, maadaama Somaliland ay xad la leedahay Jabuuti.

Waxay u muuqata in xaalad cusub la galay. Itoobiya arrintaan waa ugu badisaa, waxayna heli doontaa in Somaliland ay 100% siyaasad ahaan iyo ganacsi ahaanba usoo dhacdo dhinacooda.

WARARKA MAANTA 11ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu ku fashilmay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta AL-Cadaala ugu amray warbaahinta uu xooga ku haysto inay kashifaan fashilka Dowladda  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa xukumma #Soomaaliya maalmahan ma Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mise Madaxweynaha #Djibouti  Ismaaciil Cumar “Baryo-Waaweyne? Yaa amray in shabaab la la heshiiyo Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mise Madaxweynaha #Djibouti  Ismaaciil Cumar “Baryo-Waaweyne? Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mise Madaxweynaha #Djibouti  Ismaaciil Cumar “Baryo-Waaweyne? Yaa diiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriaga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” mise Madaxweynaha #Djibouti  Ismaaciil Cumar “Baryo-Waaweyne?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 11ka Luulyo  2024  Hanti dhowrka guud ee Puntland ayaa ku amray shakhsiyaadka gacanta ku haya gaadiidka dowladda inay soo wareejiyan, ka hor inta aan tallaabo sharciga waafaqsan laga qaadin. Hadalkan ayaa wuxuu daba socdaa baaritaan lagu sameeyay gaadiid badan oo maamulku leeyahay oo la la’yahay. Bishii hore, baabuur uu maamulku leedahay ayaa la ogaaday in lagu kala iibsaday suuqyada. Qaar ayaa lala baxsaday oo laga iibsaday degaanada ka baxsan Puntland. Arrimahan ayaa intooda badan dhacay intii lagu guda jiray doorashooyinka Puntland.

Hanti-dhowraha Guud ee Puntland Cismaan Maxamed Cali Gaas, ayaa ku amray cid kasta oo aan xil dowladdeed haynin oo haysata gaadiid dowladeed , in ay dib ugu soo celiyaan Xafiiska Hanti-dhowrka marka la gaaro 16-ka July 2024-ka.

Wuxuu sheegay hantidhowrku in loo baahan yahay in loo hoggaansamo awaamiirta dowladda. Wuxuu sheegay ciddii ka dhego adaygta in magacyadooda loo gudbindoono  hay’adaha fulinta sharciga.

Hadalka hantidhowraha Puntland ayaa kusoo aadaya, xilli siyaasiyiin horey xilal ugasoo qabtay Puntland iyo saraakiil ciidan ay weli gacanta ku hayaan gaadiid maamulku leeyahay.

Muqdisho 11ka Luulyo  2024  Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xarunta wasaaradda gaashaandhigga iyo taliska ciidanka xoogga dalka kulammo kula qaatay hoggaanka wasaaradda iyo viidanka xoogga.

Saraakiisha ayaa la wadaagay madaxweynaha warbixinihii ugu danbeeyey ee dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, gaar ahaan xoreynta deegaanno ka tirsan Jubbaland oo lagu guuleystay.

Sidoo kale waxay soo bandhigeen sida ay uga go’an tahay ciidamada qalabka sida inay sii wadaan halganka dalka lagaga xoreyanyo kooxda Al-Shabaab, kaasi oo dhawaan geli doona wejigiisa labaad.

Madaxweyne Xasan oo horraantii bishaan tegay furimaha hore ee dagaalka ayaa dib u bilaabay dhaq-dhaqaaqyo xooggan oo lagu dar-dargelinayo dagaalka, isaga oo xaqiijiyay sida dowladda ay u diyaarisay qalabka, gaadiidka, xarummaha ciidan iyo hubkii lagu dhammeystiri lahaa xoreynta dalka.

Dhawaan ayaa filayaa inuu si rasmi ah u bilowdo wejiga labaad ee dagaalka oo dhowr jeer uu dib u dhac ku yimid, kaasi oo kooxda siisay nafis ay dib isugu soo abaabuli karaan, ayaga oo weeraro rogaal celin ku qaaday deegaano horey looga qabsaday.

Wejiga koowaad ee dagaalka ayaa markii uu bilowday laga gaaray guullo wax ku ool ah, ayada oo ciidanka dowladda iyo shacabka hubeysan ay dagaal adag la galeen kooxda, iyaga oo ka xoreeyay deegaan iyo degmooyin muhiim ah.

Wejiga xiga ee dagaalka ayaa la filayaa in kooxda looga sifeeyo deegaanada ay weli kooxda kaga harsan tahay maamulka HirShabelle iyo Galmudug, ayada oo loo gudbi doono maamullada Koonfur Galbeed iyo Jubbaland oo kooxda weli ku xoogan tahay

Muqdisho 11ka Luulyo  2024 Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed oo dhowr sano ka hor u muuqday xidigga Geeska Afrika, ayaa wajahaya cidlo iyo kallinmo siyaasadeed, kadib is-afgaradkii muranka dhaliyay ee 1-dii Janaayo 2024 uu la galay Maamulka Somaliland.

Billowgii xukunka Abiy Axmed ee 2018 wuxuu u muuqday nin furfuraya nidaamka siyaasadeed ee Itoobiya, u janjeera dhanka Dimoqraadiyadda , xuquuqda aadanaha iyo xoriyadda hadalka. Nin u heellan xoojinta iskaashiga Geeska Afrika, xallinaya khilaafaadkii kala dhexeeyay Eritria, Sudan iyo Masar. Waxaa la siiyay billadda nabadda Nobel Peace Prize.

Shan sano kadib, Itoobiya waxay gashay xaalad mugdi ah.

1- Dhanka xorriyadda iyo dimoqraadiyadda, wuxuu xabsiga dhigay hoggaamiyaashii qowmiyadaha kala duwan, gaar ahaan kuwii Oromada sida Jawar Mohamed iyo Lemma Megressa, oo mar danbe la soo daayay.

2- Dagaalkii ugu weynaa ee ka dhaxca geeska Afrika ayuu la galay qowmiyadda Tigreega (800kun ayaa lagu qiyaasaa dadka ku dhintay), waxaana dagaallo adag ay ka socdaan dhulalaka qowmiyadaha Amxaarda, Cafarta, Oromada iyo Soomaalida. Itoobiya waa dalka ay wali ka socdaan dagaallada ugu dhimashada badan Geeska Afrika. Todobaadkii hore boqolaal arday ah oo Qowmiyadda Amxaaraa u dhashay ayaa la afduubay.

3- Xiriirka Abiy uu la leeyahay Eretria ayaa meeshii ugu hooseeysay maraya.  Dhanka kale Abiy ayaa la jirsaday fallaagada Suudaan ee Maleeshiyaadka Xammidati, iskuna dayay inuu maja-xaabiyo dowladda uu hoggaamiyo General Burhan ee caalamku aqoonsan yahay. Xiriirka Masar ayaa isagana meeshi ugu hooseysay maraya, iyadoo colaadda labada dal ay waligeed ahayd mid ku dhisan istiraatiyadda biyaha iyo saamaynta labada dal ay ku leeyihiin Geeska Afrika.

4- Soomaaliya oo muddo dheer u muuqatay dowlad burburtay, iskana ilaalin jirtay ku milanka siyaasada gobolka, ayaa si xoog leh u gashay loollan, kadib markii uu Abiy ku dhiiraday damaca uu ku doonayo inuu ku helo Bad iyo bariba.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa si aan gabbasho lahayn u muujiyay mowqifka dowladdiisa, Itoobiyana ku tilmaamay cadowga Soomaaliya.

Maraykanka 11ka Luulyo  2024 Maalmihii lasoo dhaafay waxaa baraha bulshada ee Soomaalida iyo Itoobiyaanka aad loogu faaqiday sawir laga qaaday qoraal uu qoray wargayska African Heral oo ka mid ah warbaahinta ka howlgasha gudaha dalka Itoobiya.

Xogta uu baahiyay wargeyskaas oo ay iska fogeysay dawladda Maraykanka ayaa dhigeysay wax ay ku sheegeen nuxurka wadahadalka dhexmray ergayga Maraykanka u qaabilsan Afrika oo tagay Muqdisho iyo Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Wargeyskan ayaa maqaalka uu daabcay waxaa uu ku sheegay xog ay iska fogaysay dowladda Maraykanka oo ku saabsanayd in ergayga Maraykanka ee Afrika Mike Hammer uu kala hadlay Madaxweyne Xasan Sheekh xiisadda kala dhaxeysa Itoobiya, taas oo ka dhalatay heshiiskii is-afgaradka ahaa ee bilowgii sanadkan ay kala saxiixdeen Abiy Axmed iyo Muuse Biixi.

Wargayska ayaa qoraalkiisa ku xusay in Ergeyga Mareykanka ee Afrika uu soo hadal qaaday in la ixtiraamo xiriirka diblomaasiyadeed iyo dhaqaale ee sii kordhaya ee u dhexeeya Itoobiya iyo Somaliland, iyadoo la muujinayo faa’iidooyinka ka dhalan kara xiriirkaas uu u leeyahay nabadda iyo horumarka gobolka.

Sidoo kale siyaasiyiin kala duwan ayaa barahooda internerka soo dhigay sawirka laga qaaday maqaalka Wargeyska, kaas oo ay siyaabo kala duwan looga falceliyey.

Safaarada Maraykanka ee Soomaaliya ayaa barteeda twitter-ka (X) waxay ku beenisay xogta ku qoran magaalka Wargeyska Afrikan Herolad oo ay ku sheegeen mid been abuur ah.

Wargayska ayaa qoraalkiisa ku xusay in Ergeyga Mareykanka ee Afrika uu soo hadal qaaday in la ixtiraamo xiriirka diblomaasiyadeed iyo dhaqaale ee sii kordhaya ee u dhexeeya Itoobiya iyo Somaliland, iyadoo la muujinayo faa’iidooyinka ka dhalan kara xiriirkaas uu u leeyahay nabadda iyo horumarka gobolka.

Sidoo kale siyaasiyiin kala duwan ayaa barahooda internerka soo dhigay sawirka laga qaaday maqaalka Wargeyska, kaas oo ay siyaabo kala duwan looga falceliyey.

Safaarada Maraykanka ee Soomaaliya ayaa barteeda twitter-ka (X) waxay ku beenisay xogta ku qoran magaalka Wargeyska Afrikan Herolad oo ay ku sheegeen mid been abuur ah.

Israa’iil 11ka Luulyo  2024 Millatariga Israa’iil ayaa ku amray Falastiiniyiinta ku nool magaalada Gaza in ay isaga baxaan.

Waxay fareen inay u barakacaan dhinaca waqooyi, xilli ay guluf xoog leh ka wadaan guud ahaan waqooyiga, koofurta iyo bartamaha Marinka Gaza.

Qaar kamid ah dadka deegaanka ayaa sheegay in warqado ay hawada kasoo daadiyeen, ay Israa’iil ugu sheegtay dadka ku nool magaalada Gaza in ay ka baxaan oo ay maraan laba dariiq oo ay ku sheegeen in ay nabad yihiin, kuwaas oo aadaya dhanka koofurta, gaar ahaan degmada Deyr Al-balax.

Afhayeenka Qaramada Midoobay Stephane Dujarric ayaa amarka daad-gureynta Israa’iil ee guud ahaan magaalada Gaza ku tilmaamay mid keenaya “dhibaato ballaaran”.

Duqeymo aanan kala go laheyn oo ay ciidamada Israa’iil saddexdii maalin ee lasoo dhaafay ku garaacayeen xaafado ka mid ah waqooyiga iyo koofurta Gaza ayay saraakiisha caafimaadka sheegeen in tobnaan qof oo u badan dumar iyo carruur lagu dilay.

Xoojinta dagaalka iyo duqeymaha ay ciidamada Israa’iil ka wadaan Marinka Gaza ayaa imaanaya, xilli dhex-dhexaadiyaasha ka socda Mareykanka, Masar iyo Qatar ay magaalada Dooxa kula kulmeen saraakiil ka tirsan Israa’iil, oo ay kala hadleen suura-gelinta heshiis xabbad-joojin oo ka dhaqan-gala Gaza.

Tan iyo bishii October, saraakiisha Falastiniyiinta ayaa sheegay in Israa’iil ay Gaza ku dishay in ka badan 38,000 oo Falastiinyiiin ah oo u badan dumar iyo carruur

Muqdisho 11ka Luulyo  2024  Dowladaha Mareykanka iyo Jarmalka ayaa si wada jir ah ugu dhawaaqay in Mareykanka uu sannadka 2026-ka billaabayo inuu Jarmalka geeyo gantaallada riddada dheer.

Warkaan ayay labada dal uga dhawaaqeen shirweynaha isbaheysiga NATO ee ka socda magaaladan Washington.

Tan ayaa waxaa loo arka tallabo weyn oo looga gol leeyahay in lagaga hortago waxa ay xulafadu ku sheegeen khatarta sii kordhaysa ee Ruushku ku hayo Yurub.

Go’aankan ayaa u diri doona Jarmalka hubka ugu awooda badan ee Maraykanka heysto, waxana ay noqon doontaa markii ugu horreysay oo uu Mareykanka hub aad u culus ku rakibto Yurub tan iyo dagaalkii qaboobaa.

Khubarrada ayaa ku sheegay tallaaban, digniin cad oo ku wajahan madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin.

Hogaamiyaasha NATO ee ku shiraya caasimadda Mareykanka ayaa dhanka kale ballan-qaaday gargaar lacago dheeraad ah oo ay ugu deeqayaan dalka Ukraine, si ay isaga difaacaan duullaanka Ruushka.

War murtiyeed ay Arbacadi soo saareen, ayay madaxda NATO ku sheegeen in ugu yaraan 40 bilyan oo yuro oo u dhiganta ($43.28 bilyan) Ukraine loogu gado agab millatari la gaarsiin doono sannadka dambe.

WARARKA MAANTA 10ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu Madaxweynaha #Djibouti Mudane Ismaaciil Cumar Geele ka dhex wadaa siyaasadda Soomaaliya? Xagge/halkee ayuu ku xiran yahay wiilkii uu xoogga uga furay gabadhiisa? Ma waxuu u maleynayaa inuu dilaa dembiil lagu daray gabar nin kale qabo inuu Madaxweyne u soo sharaxo #Soomaaliya? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u barakiciyey shacabka deggan Xarunta Dabdamiska? Maxuuse Xarunta Marinaayo ee Ciidanka badda uga qaadi waayey ina-adeerkiis Senator Haji Muuse Suudi Yalaxoow? Maxuuse xarumaha kale ee dowliga ah sida Rugta Saraakiisha “Shiirkole Ofishaale” Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diidi kara inay siyaasadda Soomaaliya ka sii xummaanayso sidii hore?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 10ka Luulyo  2024  Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa shaaciyay in kalfdhiyada soo socda ee baarlamaanka lagu dhameystiri doono arrimaha dastuurka, xilli ay xiisad xooggan ka dhalatey qodobaddii uu horey u meel-mariyay baarlamaanka.

Aadan Madoobe oo ka gaabsaday inuu shaaciyay qodobadda sida gaarka ah loo horgeynayo baarlamaanka ayaa waxa uu sheegay inay yihiin kuwa muhiim ah oo qeyb ka ah dhameystirka dastuurka.

“Mudaneyaasha waxay xilliyada soo socda ka doodi doonaan hindise sharciyeedyo wax ku ool ah oo gaaraya illaa 14,” ayuu yiri Guddoomiye Aadan Madoobe oo ka qeyb-galay kulanka todobaadka warbaahinta qaranka.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in kal-fadhiyadii hore lagu ansixiyay shuruuc badan oo ay kamid ahaayeen la-dagaalanka argagixisada, kuwo khuseeyay arrimaha bulshada, dhaqaalaha iyo kuwo kale.

Guddoomiyaha ayaa uu ugu dambeyntiina wuxuu faray shacabka Soomaaliyeed inay u midoobaan cadowgooda, islamarkaana ay gacan wax ku ool ah ka geystaan horumarka dalka.

Sida ay horey u baahisay Caasimada Online, furitaanka kal-fadhiga 5-aad ee baarlamaanka ayaa waxa qorshuhu yahay inuu meel-mariyo sharciyo dhowr ah oo kamid yahay kan doorashooyinka, guddiga doorashooyinka iyo xeerka lagu dhisayo iyo weliba sharciga axsaabta.

Si kastaba, arrimahan ayaa uga sii dari doona xiisadda dastuurka ee u dhaxeysa madaxweyne Xasan Sheekh iyo xubnaha mucaaradka oo qeyb ka yihiin madaxweynayaashii hore ee dalka, kuwaasi oo meel adag qorshaha wax ka beddelka dastuurka ee gadaal ka riixeyso Villada.

Muqdisho 10ka Luulyo  2024  Ciidamada Daraawiishta Jubbaland ayaa gelinkii dambe ee shalay fashiliyay qarax miino oo ay Al-Shabaab doonayeen inay ku khaarijiyaan taliyaha ururka 9-aad ee ciidanka Daraawiishta Jubbaland Gaashaanle Dhexe Mahad Maxamed Islaam ee ku sugan degmada Afmadow ee gobolka Jubbalamd.

Al-Shabaab ayaa qaraxa usoo dhiibay wiil dhalinyaro ah oo ka tirsan isla ciidamada Jubbaland, kaas oo ay ka dalbadeen inuu qaraxaas gaariga ugu xiro taliyaha degmada Afmadow, balse uu xogta uu la wadaagay taliyihiisa oo ay rabeen inay dilaan Al-Shabaab, kadibna sidaas lagu fashliyay.

“Aniga oo Axmed Cabdi Digaale (Axmed Katiitow) waxaa ila soo xariirtay qoladii Khawaarijta ee Al-Shabaab, xiriirkeena wuxuu bilowday bishii 5-aad waxay igu dheheen waxaan rabnaa inaad nagala shaqeyso sidii aan ku dili lahayn ninka Daraawiishta Afmadow haysto Mahad Maxamed Islaam, miino ayaan kusoo dhiibeynaa ee gaarigiisa inaad noogu dhajiso aan rabnaa” ayuu yiri Axmed Cabdi Digaale.

Sidoo kale wuxuu raaciyay “Billow illaa dhammaan saraakiisheyda iyo madaxdeyda waan la socod siinaayay waxay socotaba filimka aan jilno ugu dambeyn Alxamdulilah maanta ayaan ku guuleysanay dowladdeydana waa mahadsan tahay abaal-marinta waan ka guddoomay”.

Dhankiisa taliyaha degmada Afmadow Gaashaanle Dhexe Mahad Maxamed Islaam oo goobta ka hadlay ayaa sheegay in xogta miinadan ay la socdeen bilowgeeda illaa dhammaadkeeda kadibna markii ay soo gashay gacantooda ay qarxiyeen, isaga oo sheegay in ujeedka uu ahaa in isaga lagu dilo.

“Waxaanu fashilinay maanta ay qolada dhagar qabayaasha ah doonayeen inay ku gaystaan dhibaayo ayaanu fashilinay xogteedana billow illaa iyo dhammaad aanu la soconay oo nimankaasi ay isticmaalayeen ay usoo dhiibeen ninka la yiraahdo ee garabkeyga taagan Axmed Cabdi Digaale (Axmed Katiitow), miinadaas oo ay ugu talo galeen oo ay dhaheen miinadaas mahad gaariga ugu xir” ayuu yiri taliye Mahad Maxamed Islaam.

Taliyaha ayaa u mahadceliyay wiilka dhalinyarada ah ee soo gudbiyay xogta, wuxuuna guddoonsiiyay abaa marin lacageed, isaga oo sheegay in cid kasta oo soo gudbisa xog noocaan oo kale ay abaal marin doonto dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Jubbaland.

Nasiib wanaan miinadii haddaa wiilka innoo keenay waana qarxinay intaas kadib waxaanu abaal marin lacageed oo dhan 3,000 oo dollar guddoonsiineynaa Axmed Cabdi Digaale abaal marintaasi oo ay ugu talagashay dowladda Jubbaland” ayuu mar kale yiri taliyuhu.

Maraykanka 10ka Luulyo  2024 Adaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho oo haatan ay gacanta ku hayaan ciidamada ammaanka Soomaaliya iyo kuwa howlgalka ATMIS ee Midowga Afrika.

Mareykanka ayaa wafdi culus oo qaabilsan amniga garoomada usoo diray Muqdisho, kaas oo maanta la kulmay mas’uuliyiinta maamulka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde.

Wafdiga oo ka tirsan hay’adda TSA ayaa si gaar ah ula shiray saraakiisha amniga garoonka iyo hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed, waxayna ka wada-hadleen amniga guud ee garoonka Aadan Cadde.

Si kastaba kulanka mas’uuliyiinta maamulka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde, hay’adaha amniga garoonka iyo hay’adda duulista rayidka oo dhinac ah iyo hay’adda TSA ay ku yeesheen xafiiska maamulka garoonka ayaa gogol xaar u noqon doona sidii lagu gaari lahaa in diyaaradaha ka duula garoonka caalamiga ah ee Aadan Cadde ee Muqdisho ay si toos ah uga degaan garoomada diyaaradaha dalka Mareykanka.

Garoonka magaalada Muqdisho ayaa u shaqeeyo si maalinle ah, waxaana kusoo xirmay duulimaadyo caalami ah, taas oo sare u qaaday heerka shaqo ee garoonkan oo marin muhiim u ah dadka ka dhoofaya iyo kuwa kasoo dagaya gudaha magaalada Muqdisho.

Eritrea 10ka Luulyo  2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta kusoo laabtay magaalada Muqdisho kadib booqasho laba maalmood ah oo uu ku tagay Eritrea.

Madaxweyne Xasan ayaa intii uu joogay Eritrea waxa uu la kulmay qaar kamid ah askarta Soomaaliya ee dalkaasi Eritrea ku qaadanaya tababarka dhinaca ciidanka cirka.

Wasiirka Warfaafinta ee Eritrea Yemani Meskel ayaa ku sheegay bartiisa X (ex-Twitter)  in madaxweynaha Soomaaliya uu ammaanay kaalinta ay Eritrea ka qaadanayso dib u dhiska ciidanka Soomaaliya, iyo wadajirka ay u muujisay qaranka iyo dadka Soomaaliya, sida uu ku sheegay qoraalka.

Madaxweynaha Soomaaliya oo dalkaasi tagay shalay ayaa dhinaca kale madaxweynaha Eritrea Isaias Afwerki ay ka wada-hadleen xiriirka labada waddan.

Madaxweynaha Eritrea ayaa hoosta ka xariiqay muhiimadda xoojinta xiriirka labada waddan iyo sikaashiga labada dhinac ee siyaasadda, amniga, militariga, dhaqaalaha, dhaqanka iyo arrimaha bulshada, sida uu sheegay Meskel.

Horraantii sanadkan unbey aheyd markii madaxweynaha uu safar ku tegay Asmara, maalmo un kadib markii Itoobiya iyo Somaliland ay heshiis is-afgarad ku gaareen Addis Ababa, kaasi oo madaxweyne Muuse Biixi uu Itoobiyaanka ugu saxiixay qeybo kamid ah biyaha Soomaaliya.

Si kastaba, Eritrea ayaa sannadihii u dambeeyey lagu tababarayey ciidamo kumannaan ah oo Soomaali ah kuwaasi oo qaarkood soo laabteen, haatanna ay qayb ka yihiin dagaalka ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab.

Irak 10ka Luulyo  2024 Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xamsa Cabdi Barre, ayaa booqday Masaajidka taariikhiga ah ee Shiikh Cabdulqaadir Jeylaani ku yaalla caasimadda dalka Ciraaq ee Baqdaad.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa la kulmay maamulka iyo culimada masaajidka gacanta ku haysa, wuxuuna uga mahadceliyey soo dhoweynta diirran ee isaga iyo wafdigiisa loogu sameeyay Masjidka iyo guud ahaan dalka Ciraaq.

Ra’iisul Wasaaraha iyo wafdigiisa ayaa lagu soo wareejiyay afarta qaybood ee masaajidku ka kooban yahay oo lagu baran jiray afarta madhab ee Xanafiya, Shaaficiya, Maalikiya iyo Xambaliya.

Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre ayaa dul istaagay taariikhda iyo muhiimadda Masaajidka Shiikh Cabdulqaadir Jeylaani, oo sanad walba Muslimiin badan oo caalamka Islaamka ka socda ay soo booqdaan.

Xamsa Barre ayaa sheegay in Shiikhu ahaa caalim Sunni ah oo diinta Islaamka faafiyay, una horseeday dad badan inay raacaan jidka xaqa ah.

Culimmada Masaajidka Shiikh Jeylaani ee magaalada Baqdaad ayaa uga mahadceliyey Ra’iisul Wasaaraha Booqashadiisa, waxayna ugu duceeyeen shacabka Soomaaliyeed nabad iyo horumar.

Weli wafdiga xukuumadda Soomaaliya ayaa ku sugan dalka Ciraaq oo casuumaad ay ku tageen, ra’iisul wasaaraha waxaa safarkaas ku wehliya wasiirada arimaha dibadda, maaliyadda, deegaanka, taliyaha NISA, iyo xubno kale oo ka tirsan xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Bariire \10ka Luulyo  2024  Taliska ciidanka xoogga dalka ayaa ka warbixiyey dagaal maanta ka dhacay duleedka deegaanka Bariire ee gobolka Shabeellada Hoose, halkaas oo lagu dilay xubno badan oo Shabaab ka tirsanaa, halka ayaguna ay dileen taliyihii ciidanka Gorgor ee deegaanka Bariire iyo askar kale.

Afhayeenka Wasaaradda Gaashaandhigga XFS Sheekh Abuukar Maxamed Xasan oo ku sugan Sh/Hoose ayaa sheegay in dagaalkii maanta looga guuleystay kooxda Al-Shabaab, isagoo sheegay in ‘baqtigooda uu daadsan yahay’ goobihii lagu dagaalamay maanta.

Afhayeenka Xoogga ma uusan sheegin tirada rasmiga ah ee maleeshiyaadka dagaalkaas looga dilay Al-Shabaab, balse wuxuu faahfaahintiisa ku soo daray in horjoogayaal ay ku jireen, kuwaas oo hoggaaminayey duulaanka kooxda, laakiin ku baxay gacanta ciidanka Qaranka.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, dagaalkaas wuxuu saakay ka bilowday duleedka deegaanka Bariire, kadib markii ciidanka Gorgor oo ku sugnaa saldhig ay kala wareegeen ATMIS oo Bariire ku yaalla ay ka war-heleen in Shabaab duulaan ah ay ku soo wajahan yihiin.

Qorshaha Al-Shabaab wuxuu ahaa inay cagta mariyaan saldhigga, balse ciidanka oo ka warhelay duulaanka kooxda ayaa ka hortegay weerarkaas, waxaana duleedka Bariire ka qarxay dagaal bilowday saakay waaberigii oo soo gaaray maanta duhurkii.

Jab culus ayaa la gaarsiiyey Al-Shabaab, waxayna saraakiil la hadlay Caasimada Online noo sheegeen in meydkooda oo tira beel ah uu daadsan yahay howdkii lagu dagaalamay.

Ciidanka Gorgor ee xoogga dalka khasaare badan ayaa ka soo gaaray dagaalkaas, waxaana ku dhintay taliyihii ugu sareeyey militeriga ku sugan Bariire oo lagu magacaabi jiray Cabdisalaan Jaamac iyo askar kale.

Afhayeenka Wasaaradda Gaashaandhigga ayaa sheegay in geesiyaashii Shahiiday maanta ay xaqiijiyeen mid kamid ah labadii hadaf ee qofka Soomaaliga ah ku waajibay, kuwaas oo kala ah in Shabaab la dilo ama ay ku dilaan.

Afhayeen Sheekh Abuukar ayaa sheegay in labadaas wax ka dhexeeya aysan u fureyn maanta dadka Soomaaliyeed, si gaar ah ciidamada qaranka ee hubka u qaatay inay dadka ka xoreeyaan argagixisada.

Djibouti 10ka Luulyo  2024 Waxaa ku sugan caasimadda Jamhuuriyadda Jabuuti ee Jabuuti hogaamiyaha SSC-Khaatumo Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali (Firdhiye) iyo xubno maamulkiisa ka tirsan. Booqashadan ayaa lagu sheegay mid shaqo, waana tii ugu horreysay ee hogaamiyahan ku tago Jabuuti tan iyo markii uu qarxay dagaalka gobolka Sool bilowga sanad kii hore ee 2023.

Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali (Firdhiye) iyo xubnaha la socda waxay kula kulmeen qasriga madaxtooyada Jabuuti Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle, iyagoo ka wadahadlay xaaladda gobolka iyo xoojinta nabadgalyada Geeska Afrika.

Firdhiye ayaa warbixin ka siiyay Madaxweynaha Jabuuti xaaladda deegaannada SSC-Khaatumo, gaar ahaan maamul dhisidda iyo dib u dhiska kaabayaasha dhaqaalaha ee ku burburay dagaallada.

Wasiirka warfaafinta Maamulka SSC-Khaatumo Najiib Barkhadle ayaa sheegay in booqashadani uga dhigan tahay guulweyn.

“Maamulka SSC-Khaatumo in ay Jabuuti martiqaaddo oo uu casuumaad rasmiya helo, hogaanka sare waxay nooga dhigan tahay horumarka aan ka sameynayno dawlad dhiska iyo in ay muuqato awoodda aan ku leenahay geeska afrika, oo aan ku sameynayno in qiblada siyaasadeed ee horukaca geeska, aynu ku yeelanay minbar fiican iyo talaabo fiican oo aan soo gaarnay,’’ ayuu yiri wasiir Najiib.

Maamulka SSC-Khaatumo ayaa hadda sheegaya in Jabuuti ay gacan ka geysan doonto, dawlad dhiska deegaannada ay maamulaan, si la mid ah taageerada Jabuuti ku garab taagan tahay Soomaaliya inteeda kale ee lagu xoojinayo hay’adaha dawladda.

‘’Waxaa xoogaa laga yaabaa in dadku ay isha ku hayeen arrimaha dagaalladii laga soo baxayay, marka si uun nabadgalyo looga helo gobolka ayay had iyo gooraale, dawladda aan dariska nahay, waa dawlad ka shaqeyneysay dhismaha maamul ama dawladeed ee Soomaaliya, sidaa daraadeed maamulka SSC-Khaatumo oo kamid ah maamullada dawladda federaalka waxa ay lamid tahay dhismihii ay ku haysay maamullada kale,’’ ayuu yiri wasiirka warfaafinta.

Maxaa iska badalay aragtida dadka qaar ee taageera SSC-Khaatumo ka qabeen Jabuuti?

Intii lagu jiray dagaalladii lagu hoobtay ee ka dhacay Laasacaanood sanad kii hore, waxa jiray dad taageerayay qadiyadda SSC oo ku eedeynayay Jabuuti in ay la safneyd Jamhuuriyadda Iskeed Madaxbannaanida ugu dhawaaqday ee Somaliland.

Laakiin dooddaas dadka riixayay marna ma aysan soo bandhigin caddeyn ku saabsan eedeynta ay Jabuuti u jeediyay.

Wasiirka Warfaafinta SSC-Khaatumo Najiib Barkhadle ayaa ku jawaabay: ‘’eed gaar ah oo Jabuuti ay ku eedeysnayd burburinta iyo in ay qayb ka ahayd dagaalkii qoladan fallaagada ah, waxay iska ahayd aragti fadhi kudirirrada lagu buunbuuniyay, laakin wax eed ah oo SSC-Khaatumo toos ugu jeedisay dawladda Jabuuti ma jirin’’.

Xiriirka dhaw ee dhexmaraya Jabuuti iyo SSC-Khaatumo ayaa loo tiirinayaa isabadallada iyo kihilaafyada ka soo kordhay Geeska Afrika.

Barfasoor Maxamed Xuseen oo bare ka ah Jaamacadda Muqdisho ayaa sheegaya in markii hore ay Jabuuti u arkaysay, Somaliland oo wadajirta in ay ku jirto danta gobolka, maadaama ay xuduud dheer oo bad iyo bari lehba wadaagan. Si taasi aanay uga caraysiin Muqdisho, waxay ku daadlaysay in la wadahadalsiiyo Somaliland iyo Dawladda Federaalka, wayna dhacday taasi.

Laakin wax kasta waxay isbadalleen markii heshiiska is af-garadka ah ay kala saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland billowgii sanadkan, sida uu qabo Barfasoor Maxamed Xuseen.

‘’Arintu waxay is badashay markii Somaliland heshiis la saxiixatay Itoobiya oo bad iyo saldhig milatari la siinayo, Jabuuti waxay u aragtay in taasi khatar weyn ku tahay amnigeeda qaran iyo kan badda casba, sidoo kalena uu dhaqaalaheeda dhaawac weyn ku yahay, sidaa daraadeed aragtidii ay ka qabtay Somaliland way isbadashay’’.

Wadaxaajoodyada maxabiista lagu kala qabsaday dagaalkii Laasacaanood

Wafdiga SSC-Khaatumo ee jooga Jabuuti waxa kale oo ay la kulmeen xoghaye ku xigeenka urur goboleedka IGAD Maxamed Cabdi Waare. Waxaana labada dhinac ka wadahadleen arinta maxaabiista.

Maxamed Cabdi Waare ayaa sheegay in xubnaha Khaatumo ay kala hadleen arimo ay ka mid yihiin khilaafka SSC-Khaatumo iyo Somaliland.

‘’Waxa kale oo aan ka wadahadalnay khilaafka Somaliland iyo Khaatumo, gaar ahaan maxaabiista dagaalka, daryeelkooda iyo badqabkooda, iyo kaalinta IGAD ka ciyaari karto sii deyntooda, isla wadahadalkaas waxaan la yeelan doonaa Somaliland marka ay suurtagal noqoto,’’ ayuu yiri xoghaye kuxigeenka guddiga fulinta ee IGAD.

Dhanka SSC-Khaatumo, waxay sheegeen “waxyaalaha la isla soo qaaday waxaa ka mid ahaa arimaha maxaabiista, arrimaha maxaabiistuna waa kiis caalami ah, annagana si gaar ah saameyn noogu leh, labo dhinac marka loo kala qaado, waxaa ku jira dad dambiilayaal ah oo waaweyn oo iyagoo gacanta dambiga iyo dhiigga kula jira la qabtay, dadkaas maxkamad uun bay sugayaan’’ ayuu yiri wasiir Najiib.

Wadahadal labada dhinac dhexmara ayay shardi uga dhigeen Khaatumo in Somaliland ogolaato in loo wadaxaajoodo labo maamul oo daris ah, nabadna ay qaataan.

WARARKA MAANTA 9ka Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu kashifay Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdi Barre “OG-360 Dhaweeye” oo ay xukuummaddiisa “Dhiqlaha/kutaanta” fadhiid noqotay? Maxuue yahay labada mooshin ee is-barbar socda? Maxuu ku guul-daraystay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxuu  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diidan yahay inay doorashooyin qabtaan dowlad gobaleedyada dalka? Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub? Yaa noqon doona raysal Wasaaraha cusub? Yaa noqon doona guddoomiyaha cusub? Maxay beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaallo siiso Dowladda  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Mudug 9ka Luulyo  2024  Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan qaxootiga ee UNHCR ayaa warbixin ay soo saartay ku sheegtay in dagaal beeleedyada ka dhacay gobolka Mudug ay ka dhasheen barakac baahsan iyo khasaare isugu jira dhimasho iyo dhaawac afartii bilood ee la soo dhaafay.

UNHCR ayaa xustay in xaaladdu ay beryahan dambe aad u sii xoogaysatay, sababo la xidhiidha iska-horimaadyo xooggan. Dagaal beeleedkan ayaa ka dhex qarxay beelaha  Sacad iyo Lelakase.

Sida ay sheegtay Hay’adda Samafalka, iska horimaadka ayaa ka bilowday Ceel-biyood laga qoday deegaanka Jiicboor ee degmada Galdogob, kaasi oo la sheegay in beesha kale ay ka hortimid. Dagaaladan ayaa si weyn u saameeyay dhamaan goobihii lagu dagaalamay iyo deegaanada ku dhow dhow, waxaana dagaalada ugu badan ay ka dhaceen Xasaasaale, Laan-calawo, Buulaalay, Taaroge, Miigaagta, Laan-waalay, Kal-miigaag, Ina-dhabaray Jiicboor, Nugaal-gibin, Jiingada. Dhuxul-Shidka, iyo Laama Ari.

UNHCR ayaa warbixin ay soo saartay ku diiwaan gelisay burburka ballaaran ee soo gaaray kaabayaasha dhaqaalaha iyo carqaladeynta nolol maalmeedka dadka deggan deegaannadaas. Sida laga soo xigtay maamulka, dagaalka ayaa sababay barakaca 970 qoys iyo in ka badan 5,820 qof.

“Tani waxay ku qasabtay qoysaska inay magangalyo u raadsadaan tuulooyinka deriska ah iyadoo ay jiraan xaalado adag,” ayay tiri hay’adda UNHCR.

Dagaal beeleedka ayaa waxaa ka dhashay Khasaaro kala duwan oo soo kala gaaray Maleeshiyaadkii dagaalamay, waxaana ku dhintay 6 qof oo shacab ah oo ay ku jiraan saddex Carruur ah.

“Xaaladda dhulka ayaa weli ah mid aan degganayn, iyadoo ay jiraan walaacyo bini’aadantinimo oo weyn,” ayay tiri UNHCR

UNHCR waxa ay sheegtay in qoysasku ay ka carareen guryahoodii, kana tageen alaabtii ay wateen, isla markaana ay la soo derseen dhibaatooyin badan.

Colaadda, ayay sheegtay in ay sidoo kale hakad galisay adeegyadii muhiimka ahaa ee ay ka mid ahaayeen waxbarashada, iyadoo xaddiday in carruurtu ay wax bartaan, ayna uga sii darto dhibaatooyinka bini’aadantinimo. Haweenka, carruurta, iyo dadka da’da ah ayaa weli ah kooxaha ugu nugul khatarta rabshadaha iyo dhibaatooyinka.

“Waxaan ku boorineynaa dhammaan dhinacyada inay mudnaanta siiyaan ilaalinta rayidka,” UNHCR ayaa sidaas tiri, iyadoo maamullada iyo ururrada caalamiga ah ay sidoo kale ku baaqeen in si degdeg ah loo joojiyo dagaalka.

Muqdisho  9ka Luulyo  2024 Ciidamada Israel ayaa aad ugu sii siqay gunta magaalada ugu weyn Marinka Gaza, iyaga oo sheegay in ay la dagaallami doonaan dagaal-yahannada Xamaas oo ay sheegeen in ay halkaasi dib ugu soo laabteen.

Ciidanka Israel ayaa Isniintii ku amray dadka aaggaasi daggan in ay isaga baxaan, taasi oo keentay in kumannaan qoys ay markale si dhaqso ah uga cararaan duqeymaha ciidamada Isra’il.

Israel waxay sheegtay in markale ay ciidankoodu kula dagaalamayaan aagga waqooyi ee Gaza, halkaas oo ay ah meeshi uu ka billowday duullaanka Israel billowgi dagaalka Gaza.

Saraakiisha Xamaas ayaa ka digay in weerarka cusub ee Israel ay ka billowday Gaza uu halis ku yahay wada-hadallada xasaasiga ah ee xabbad-joojinta ee ay dowldaha Mareykanka, Qatar iyo Masar ka dhex wadaan Xamas iyo Israel.

Dadka deegaanka waqooyiga Gaza ayaa sheegay in duqeymihi cirka ee ay Israel shalay ka fulisay halkaasi ay ahaayeen mid kamid ah kuwii ugu cuslaa uguna khasaaraha badnaa tan iyo marki uu billowday dagaalka muddo hadda laga joogo 9 bil.

Dowladda Mareykanka ayaa Isnintii xaqiijisay in saraakiil sare oo Mareykan ah ay gaareen magaalada Qahira ee dalka Masar, si ay u riixaan heshiiska xabbad-joojinta ee hindisihiisu uu lahaa madaxweyne Biden.

Afhayeen u hadlay Aqalka Cad ayaa sheegay in agaasimaha hey’adda CIA Bill Burns iyo Ergayga gaarka ah ee Mareykanka u qaabilsan Bariga Dhexe Brett McGurk la filayo in ay Qahira wada-hadallo kula yeeshaan dhigooda dalalka Masar, Israel iyo Urdun.

Djibouti  9ka Luulyo  2024 Hoggaamiyaha SSC-Khaatumo Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali oo booqasho rasmi ah ku jooga Jamhuuriyadda Jabuuti ayaa kulan xasaasi ah la qaatay Madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle.

Hoggaamiyaha ayaa madaxweyne Geelle uga warbixiyay xaaladda guud ee SSC-Khaatumo, nabadda iyo xasilloonida ka jirta deegaannadaasi, maamul dhiska iyo hiigsiga dhaw ee dibu dhiska kaabayaasha dhaqaalaha iyo adeegyada bulshada, sida lagu yiri qoraal kasoo baxay SSC-Khaatumo.

Firdhiye ayaa sidoo kale si weyn uga mahad-celiyey soo dhawaynta diirran ee shacabka iyo dowladda Jabuuti ku soo dhaweeyeen wafdiga uu horkacayo ee SSC-Khaatumo.

“Hoggaamiyaha ayaa bogaadiyay doorka dowladda Jabuuti ee dowlad dhiska Soomaaliya iyo guud ahaan iskaashiga amniga ee gobolka,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay SSC-Khaatumo

Madaxweyne Geelle ayaa dhankiisa bogaadiyey booqashada hoggaamiyaha iyo wafdigiisa ku yimaadeen dalka Jabuuti, isagoona xusay in Jabuuti tahay dal iyo dowlad xarun u ah Soomaali oo laga jecel yahay dhammaan dadka Soomaliyeed.

Shalah ayey aheyd markii uu Firdhiye dalka Jabuuti uu kulan muhiim ah kula qaatay madaxda u saraysa urur-goboleedka IGAD, oo uu hoggaaminayey Xoghaye ku-xigeenka sare ee IGAD Maxamed Cabdi Waare oo ah madaxweynihii hore ee HirShabeelle.

Madaxda IGAD ayaa hoggaamiyaha kala hadlay sidii Geeska Afrika looga heli lahaa nabad waarta oo ku dhisan is qadarin iyo deris-wanaag, iyada oo Firdhiye u cadeeyey madaxda IGAD in shacabka iyo maamulka SSC-Khaatumo ay diyaar u yihiin ka shaqaynta nabadda iyo deris wanaagga.

Si kastaba, socdaalka hoggaamiye Firdhiye ee dalka Jabuuti ayaa imanaya xilli ay xiisad xooggan ka dhaxeyso hoggaanka Somaliland iyo Jabuuti, islamarkaana ay dowladda Jabuuti marti-gelisay jabhad kasoo jeeda gobolka Awdal oo rabta inay dagaal la gasho maamulka Muuse Biixi.

Muqdisho  9ka Luulyo  2024 Hoggaanka booliska Soomaaliya ayaa la filayaa inuu isbeddel ku dhaco. Wararka la xiriira in xilkaan la siinayo taliyihii hore ee ciidanka PSF Jeneraal Asad Cusmaan Diyaano ayaa noqday kuwo soo noq-noqday dhowrkii asbuuc ee lasoo dhaafay.

Kursiga hadda waxaa ku fadhiya Jeneraal Sulub oo si gaar ah isku xisaab ku yihiin ra’iisul wasaare Xamza. Gudaha saami-qeybsiga reerka uu Xamza ku metelo 4.5 ayaa dheelinaayay muddooyinkii lasoo dhaafay, iyada oo ra’iisul wasaaraha uu hal dhinac marsaday xilkiisa iyo xilal kale oo kamid yihiin;

1. Taliyaha booliska
2. Safiirka Itoobiya
3. Safiirka Imaaraafka
4. Ergeyga Xasillinta iyo
5. Hoggaanka dhowr hay’adood oo ka tirsan kuwa dowladda federaalka ah.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo marwalba lagu eedeeyo inuu qabo colaad gaar ah oo reerka Puntland deg ah ayaa hadda la eegaya haddii uu dib u sixi karo saami-qeybsiga, gaar ahaan haddii uu ra’iisul wasaarihiisa ku qancin karo inuu dadka la dhashay wax u hanbeeyo.

Xasan Sheekh oo laba jeer madaxweyne noqday wuxuu magacaabay afar ra’iisul wasaare. Hal mar ayuu qalinkiisu qabtay qof reer Puntland ah waana Cumar Cabdirashiid, kaas oo isna la sheegay inay safaaradda Mareykanka soo jeedisay magacaabistiisa, maadaama uu Xasan Sheekh xilligaasi aad u rabay inay Mareykanka la shaqeeyaan.

Macnaheedu waa in reer Puntland ay weli u dhadhami la’yihiin madaxweyne Xasan Sheekh.

Hadda iyo taliyaha booliska

Wararka ah inuu kursiga u dhowyahay dhinaca Asad Diyaano waa kuwo saxan. Waxaase la sheegay inuu ra’iisul wasaare Xamza dagaal badan u galay inuu Sulub sii joogo taliska booliska.

Xubno badan oo siyaasiyiin ah oo reer Puntland oo madaxweyne Xasan Sheekh dhowr jeer kala hadlay mowduucan, ayuu Xasan u sheegay inay xaggiisa diyaar ka tahay, balse wuxuu farta ugu fiiqay dhinaca xafiiska ra’iisul wasaaraha, kadibna waxay xubnahaasi u sheegeen Xasan Sheekh inuu isagu soo xaliyo ra’iisul wasaarihiisa.

Xogihii u dambeeyay ee kursigan waxay sheegayaan inay Xasan Sheekh iyo Xamza ka wada-hadleen in kursiga la siiyo Asad Diyaano, oo hoos loo dhigo colaaddii ay ku mideysnaayeen ee reer Puntland.

Xamza waxaa la sheegay inuu hadda halkii hore kasoo dabcay oo uu ogol yahay in la beddelo Sulub, si loogu diyaar garoobo marxalada labaad ee xukunka Xasan Sheekh oo hadda laba jirsaday

Haddaba, waa maxay muhiimadda loo qaadanayo Asad Diyaano?

Midda koowaad: Xasan Sheekh waa kasoo qancay in aanay isaga iyo Saciid Deni dib isku aamini karin. Deni hadda diyaar uma ahan sida la sheegay inuu Xasan Sheekh waxba badan la wadaago, wuxuuna bilaabay inuu yiraahdo “nuuca doorashada iyo inay waqtigeeda ku dhacdo unba Xasan Sheekh ka rabna”.

Haddii aadan Deni haysan, waa inaad Asad Diyaano haysatid marka dan ka leedahay Puntland.

Midda labaad: waa macaamilka hay’addaha amniga ee caalamka. Taliyaha hadda xilka jooga Sulub iyo taliyaha la saadaalinayo inuu beddeli doono Asad Diyaano masaafo dheer ayaa u dhaxeysa xagga xiriirka hay’addaha amniga ee caalamka.

Midda saddexaad ee Asad Diyaano loo qaadanayo waa dib u nooleynta shaqada booliska oo hadda u muuqata inay si weyn uga hoos martay heerkii laga rabay, gaar ahaan sida uu booliska u samata-bixin karo umad colaad kasoo kabaneysa.

Wararka waxay intaas ku darayaan in tobanka cisho ee soo aadan la magacaabi karo Asad Diyaano hadddi aanay wax kale isbeddelin oo uusan markale madaxweyne Xasan Sheekh ka boodin reer Puntland.

Muqdisho 9ka Luulyo  2024 Xildhibaano ka tirsan Golaha Shacabka oo guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe la kulmay ayaa u sheegay in aan ajendaha Villa Somalia lagu sii wadi karin howlaha baarlamaanka, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Xogta aan helayno ayaa sheegaysa in illaa labaatameeyo xildhibaan oo ka tirsan golaha ay Aadan Madoobe si cad ugu sheegen in guddoonka baarlamaanka looga baahan yahay inuu ka baxo jeebka madaxtooyadda iyo xukuumadda.

Xildhibaannada ayaa ka digay in haddii guddoonka uu sii wado afduubka uu ku haayo howlaha baarlamaanka ay qasab noqon doonto inuu xirmo fadhiyada baarlamaanka, wixii mas’uuliyad ah ee ka dhasha uu qaadayo guddoonka.

Kal-fadhiga 5-aad ee baarlamaanka oo furmay horraantii toddobaadkan ayaa waxay Villa Somalia qorsheynaysa inuu meel-mariyo sharciyo dhowr ah oo kamid yahay kan doorashooyinka, guddiga doorashooyinka iyo xeerka lagu dhisayo iyo weliba sharciga axsaabta, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Madaxtooyadda oo gacan ka helaysa guddoonka baarlamaanka ayaa qorsheynaysa in sharciyadan ay marsato baarlamaanka inta lagu jiro kal-fadhiga 5-aad, xilli ay xildhibaannada qaar durba muujiyeen sida ay uga soo horjeedan qorshaha Villa Somalia ay usoo xambaarineyso guddoonka baarlamaanka.

Villa Somalia ayaa horey u marsatay baarlamaanka afartii cutub ee dastuurka ee mucaaradka ka qeyliyay iyo heshiiskii Turkiga ee illaa hadda baarlamaanka aqoonin wax ku qoran, kuwaasi oo dhamaantood ku gacan siiyay guddoonka baarlamaanka Soomaaliya.

Horey waxaa buuq badan ka dhashay ansixinta cutubyada hore ee dastuurka, kaasi oo illaa hadda diidan yihiin siyaasiyiinta mucaaradka, maadaama ay ku jireen qodobo culus oo qeyb ka tahay nooca doorasho ee la aadayo, taasi oo illaa hadda wax tallaabo ah loo qaadin.

Si kastaba, weli ma cadda sida ay wax noqon doonaan, waxaana muuqata in markaan Villada ay rabto inay dhameystirato qorshaha qabyada ka ah, kaasi oo diidan yihiin xildhibaannada qaar oo la safan mucaaradka.

Muqdisho  9ka Luulyo  2024 Maanta shacabkii deganaa xaafada Dab-demiska way ilmeynayaan, madaxweyne Xasan Sheekhna wuxuu ka degay waddanka Eritrea.

Waxyar maskaxdaada dib u celi. Maalintii loo dhaqaaqay fulinta go’aankii xabaala faaga ee qabuuraha Iskuul Buluusiyo, iyaduna madaxweynaha wuxuu ka degay waddanka Norway.

Waxaa jira cilaaqad caan ah oo ka dhaxeeya fulinta go’aamada taabanaya shacabka iyo dhuumashada madaxda. Marwalba oo la fulinaayo go’aan taabanaya shacabka weliba markii awood ciidan la adeegsanayo sidii shalay ama go’aanka sharci darro yahay waa ku adag tahay madaxda inay xafiisyadooda ku sugaan fal-celinta go’aankooda.

Xilliyadan oo kale waxaa xafiisyada madaxda tega dad raadinaya madaxda oo dalbanaya ka noqoshada go’aannada nuucaan ah ama raba inay tallo ka bixiyaan fal-celinta taban ee ka imaan karta arrinta maanta ama mustaqbalka.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa bixiyay amar ah in lasoo faago qabuurihii Iskuul Buluusiyo. Wuxuu fulinta ku aadiyay markii uu ka degay waddanka Norway, isaggoo aaday shir heer wasiir ah oo ay qabatay madasha Oslo Forum.

Xilligaas ayaa la sheegay inuu madaxweynaha amray in howsha laga falxasho inta uusan dalka kusoo laaban. Dhowr maalmood ayuu madaxweynaha ku qaatay waddanka Norway, balse intaasi kuma dhamaanin howshii qabuuro faagu.

Wuxuu aaday haddana dood heer hoose ah oo ka dhaceysay Switzerland, laakiin xiisaddii qabuuraha waa sii taagneyd. Wuxuu go’aansaday inuu sii aado Turkiga, laakiin madaxweyne Erdogan ayaa u sheegay inuu fasax Ciideed ku jiro oo uusan cidna qaabileyn xilligan.

Kadibna wuxuu Xasan Sheekh la kulmay wasiirka arrimaha dibadda ee waddanka Turkiga, laakiin dhowrkii maalmood ee maadashada aheyd kuma dhamaanin howshii qabuuraha Iskuul Buluusiyo, kadibna wuxuu madaxweynaha sii aaday Jabuuti, balse intaas waa ku dhamaan weysay oo illaa maanta dad ayaa weli la baxaya maydadka ehelkooda.

Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu intaasi ka maadanaayay fal-celinta shacabkii ka gadoodsan maydadkii ehelkooda ee dib loo soo faagay, ama inuu qaabilo dad arrintaasi ergo ka ah ama xitaa inuu telefishanada kala socdo ilinta shacabka Soomaaliyeed ee isagu sababay.

Markale shalay wuxuu madaxweyne Xasan Sheekh amray in duullaan lagu qaado xaafadda Dab-demiska oo awood looga saaro dadkii halkaas deganaa, wuxuuna kadib u dhoofay waddanka Eritrea.

Waa markii labaad ee isla xirfadaan uu adeegsanayo madaxweyne Xasan Sheekh mana is arkayaan isaga iyo dadka ergada ka ah fulintaan hubeysan ama kuwa isaga u diir-naxaaya ee raba inay u sheegaan sumcad darrada uu ka dhaxlayo dhaqamada nuucaan ah.

Shacabka Soomaaliyeed ayaa badi fahamsan inuu madaxweynahoodii ka cararaayo inuu dhageysto dareenkooda, ilintooda, baahidooda iyo gar-dhigashadooda.

WARARKA MAANTA 8da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa dhahay waxaa la shaqaalaynaa ciidamo boolis cusub oo haddana Af-Ingiriis ku soo qoray warbaahinta ku hadasha afka dowladda? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay #Soomaaliya samayso lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa qoysaskiisa u ogolaaday inay lacago baad ah ka qaadaan shirkaddaha dowlliga ah iyo gacansiyada shacabka? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan? Yaa Shabaab ka dhigay inay ka dhex shaqeeyaan dowladda Soomaaliya wasiir iyo wixii la mid ah?

 Ha Wiqleyso! 

Puntland  8da Luulyo  2024 Labo xubnood oo katirsanaa kooxda Daacish ayaa iskusoo dhiibay ciidamada Daraawiishta ee Puntland ee ku sugan deegaanka Balidhidhin ee gobolka Bari. Labadan xubnood oo watay hubkoodii iyo dareeskoodii ciidan, ayaa wareysi kooban oo lala yeeshay waxay sheegay in loo tababarayay sidii ay dagaal ula gali lahaayeen kooxda Alshabaab.

Waxay sheegeen in aysan ku qancin afkaarta kooxda Daacish. Waxay tilmaameen in ay marar kala duwan isku dayeen inay kasoo goostaan Daacish, balse aysan u suurto galin.

Waxay sheegeen inay saddex cishe jidka kusoo jireen, ayna ku faraxsan yihiin in lasoo dhoweeyay, oo ay la shaqeyn doonaan ciidamada  Puntland.

Daacish iyo Shabaab ayaa ku dagaalamaya gacan sarraynta gobolka Bari. Labada dhinac ayaa marar badan ku dagaalamay buuraha Calmiskaad.

Bishii Abril, kooxda Daacish ayaa sheegtay inay 50 xubnood oo katirsan Alshabaab ku dishay dagaal ka dhacay buuraha Calmiskaad, iyagoo sheegay inay dhul badan kala wareegaan kooxda Alshabaab.

Dagaalka Shabaab iyo Daacish ayaa la rumaysan yahay inuu salka ku hayo dano dhaqaale, iyadoo labada koox ay lacago fara badan oo baad ah ay ka qaataan  ganacsiyada magaalada Boosaso.

Muqdisho 8da Luulyo  2024  Warsaxaafadeed kasoo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa looga hadlay dagaal beeleedka maalmaha qaatay ee ka socda gudaha degmada Luuqa oo ka tirsan gobolka Gedo.

Xamza ayaa baaq deg-deg ah kasoo saaray dagaalkaasi, wuxuuna ka dalbaday labada beelooed inay dirirta joojiyaan, si looga hortegi dhiigga macno darrada ah ee daadanayo.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in dowladda federaalka Soomaaliya oo kaashanaysa maamulka Jubaland ay qaadayso tallaabooyin degdeg ah oo lagu xaqiijinayo nabadda iyo degenaanshaha degmada Luuq ee gobolka Gedo.

Xaaladda Luuq ayaa maanta deggan, inkastoo ay weli is horfadhiyaan maleeshiyaadka ku dagaalamay magaaladaas oo dagaalkoodu sababay khasaare aad u wayn.

Si kastaba waxaa dagaalkan oo socdo ku dhowaad todobaad ayaa lagu dilay illaa 20 qof, wuxuuna u dhaxeeyaa labo jifo oo ka soo kala jeeda beelaha Mareexaan iyo Raxanweyn.

Muqdisho 8da Luulyo  2024 Ciidamo la tirsan kuwa dowladda federaalka Soomaaliya ayaa saaka howlgal culus kula jarmaaday xaafadda Dab-damiska ee degmada Wadajir, halkaas oo ay ka bilaabeen howlo burburin ah.

Ciidamo ka tirsan kuwa booliska ayaa lasoo wariyay in xalay saqdhexe la geeyay gudaha xaafaddaasi oo ay horay amar uga soo saartay dowladda Soomaaliya, si looga guuro maadaama uu yahay dhul dan-guud ah.

Gaadiidka Cagaf-cagafka ayaa la geliyay gebi ahaan dhulka Dab-damiska, kuwaas oo jajabinaya guryaha ay muddada dheer daganaayeen shacabka ku dhaqan halkaasi.

Sidoo kale dadka deegaanka ayaa bilaabay in ay xaafadda ka qaataan alaabtooda inta ay awoodaan, maadaama aan gaadiid loo ogoleyn halka uu howlgalka ka socdo, waxayna gacmaha iyo doodkooda ku qaadayaan inta ay awoodaan.

“Lixdan baan jiraa maato ayaa guriga ii dhex taallo oo aanan qaadan karin sideed saac habeenimo ayaa nasoo weerartay waxaasna wax macquula ma ah” ayay tiri hooyo kamid ah dadka deegaanka

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana sidoo kale xiran dhammaan waddooyinka ku dhow dab-damiska, gaar ahaan Isgoyska Banaadir, illaa Seybiyaano.

Ciidamada ayaa celinaya gaadiidka iyo xittaa dadka lugeynaya, waxaana kaliya ay ogol yihiin in laga soo baxo, sida ay innoo sheegeen dadka deegaanka.

Xaafadda Dab-damiska ayaa waxaa in muddo ah ka taagnaa xiisad xoogan, balse saaka ayay dowladdu qaaday tallaabo culus oo xoog loogu rarayo shacabka ku dhaqan halkaasi.

Muqdisho 8da Luulyo  2024 Shirka amniga caasimada ayaa ka qabsoomay magaalada Muqdisho, kaasi oo looga hadlayay dardar-gelinta amniga caasimada oo bilihii dambe aad u wanaagsanaa.

Shirkan ayaa waxaa qeyb ka ahaa taliska NISA uu metelayay taliye Muhiyadiin Warbac, taliyaha ciidanka booliska Soomaaliyeed Sareeye Guuto Sulub Axmed Firin iyo guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna Duqa magaalada Muqdisho Yuusuf Madaale.

Shirkan ayaa sidoo kale waxaa goobjoog ka ahaa guddoomiye ku-xigeenka amniga iyo siaasadda gobolka iyo saraakiisha u xilsaaran amniga magaalada Muqdisho.

Warbixin la xariirta dhinaca amniga ayaa waxaa shirka looga dhageystay hay’addaha kala duwan ee amniga, kuwaasi oo soo bandhigay isbadalka ku dhacay Amniga Muqdisho.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ayaa ku amaanay saraakiisha laamaha amniga sida ay habeen iyo maalin ugu taagan yihiin ilaalinta nafta iyo maalka muwaadinka Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu kula dar-daarmay in la xoojiyo amniga ay ku nool yihiin shacabka ku dhaqan gobolka Banaadir.

Shirkan ayaa qeyb ka ah dardar-gelinta iyo xoojinta amniga caasimada, oo waayihii dambe ka nasatay falalkii argagixisada ka geysan jireen, kuwaasi oo ay ku bixi jireen tobanaan iyo boqolaal shacabka magaalada.

Maraykanka 8da Luulyo  2024 Bishan July waxaa bilowday sanad dhaqaaleedka ururka bulshada bariga Afrika ee ay dhawaan xubin ka noqotay Soomaaliya, waxaana dhaman wadamada xubnaha ka ah ay bixiyaan lacago luugu talagalay in lagu guto waajibaadka ururka.

Soomaaliya oo ah dalkii ugu dambeeyay ee ku biiray ururka ayaa laga doonayaa in uu bixiyo lacag dhan 7.8 milyan oo doolarka Maraykanka ah, taas oo ah lacag ay bixiyaan dhamaan wadamada xubaha ka ah, sida uu BBC da u sheegay Cabdisalaan Hadliye, oo ah Ergeyga madaxweynaha Soomaaliya u qaabilsan arimaha ururka bulshada bariga Afrika.

Soomaaliya ayaa waxaa looga baahan yahay in ay ku bixiso lacagtaas muddo 12 bilood gudahood ah, oo ka bilaabaneysa kowda bisha July ee sanadkaan, sida uu sheegay Hadliye.

Arrintaan ayaa ka dhigan in dakhliga sanadlaha ah ee dallada bulshada bariga Afrika ay ku korortay 7.8 milyan oo dollar, taas oo ah lacagta ka imaan doonta dhanka Soomaaliya.

Sida uu ka sheegay kulanka sanadlaha ah ee Ururka, Madaxa golaha wasiiradda ee ururka bulshada bariga Afrika, Deng Aloor – Dakhli sanadeedka 2024/2025 ee dallada ayaa waxa uu ku soo aadayaa “Xilli dhaqaalaha wadamada ku bahoobay EAC uu wajahayo xaalado caalami ah oo aad u daran, taas oo ay ka tan bateen khilaafaad juquraafi iyo saameynta uu keenay isbadalka cimilada,”.

Sidoo kale waxa uu sheegay in sicirka shidaalka ee cirka isku sii shareeraya iyo cuntada aan la goyn Karin qiimaheeda ee ka jira gobolka ay cadaadis xoog leh ku keeneen sarrifka lacagaha qalaad.

Balse waxa uu xusay Deng, in in kasta oo caqabado badan oo nuucaasi ah jiraan, hadana uu kordhay dhaqaalaha Dallada Bulshada Bariga Afrika.

“Sare u kaca dakhliga ururka waxa uu ka yimid 2.8% isaga oo gaaray 8.1%, dhamaan dhinacyaduna waxay sheegeen in ay wadi doonaan horumarinta kororka dakhliga”, ayuu ka yiri Kulanka Mr. Deng.

Maxaa loo adeegsan doonaa lacagtaan?

Kulanka sanadlaha ee sharciga ah ee ururka ayaa waxaa looga hadlay kobaca dhaqaalaha wadamada ku bahoobay ururkaan iyo sidoo kale hab adeegsiga dakhligii 2023/2024, isaga oo goobta ka xusay warbixinta hantidhawrka ee faahafaahineysay arrimahaas.

Waxa kale oo uu sheegay wasiirku arimaha muhiimka ah ee ay doonayaan in ay ku bixiyaan dakhliga sanadkaan, waxa uuna faahfaahiyay qoondooyinka ay kala siin doonaan arimo ay ugu waawayn yihiin amniga iyo nabadda gobolka.

Waxa uu sheegay in lacag dhan 1 milyan oo doolarka Maraykanka ah ay u qoondeeyeen in lagu bixiyo nabadda iyo amniga gobolka sidii loo sii xoojin lahaa.

Arimaha ganacsiga iyo maalgashiga ayuu sheegay in loo qoondeeyay lacag gaaraysa 7 milyan oo doolarka Maraykanka ah, halka arimaha bulshada iyo waaxyaha waxsoosaarka leh uu sheegay in lagu bixin doono lacag gaareysa 6.2 milyan oo doolarka Maraykanka ah.

Horumarinta hay’adaha ayuu sheegay in ay ku bixi doonto ilaa iyo 10.4 milyan oo doolarka Maraykanka ah.

Lacagta ugu badan ayaa waxa ay ku bixi doontaa xubnaha iyo hay’adaha ururka oo loo qoondeeyay lacag dhan 66.3 milyan oo doolarka Maraykanka ah.

Dakhliga guud ee ururka ee sanad dhaqaaleedka 2024/2025 ayaa waxa uu yahay $112,984,442 sida uu sheegay wasiirku.

Soomaaliya ayaa ku biirtay ururka bulshada bariga Afrika bishii Maarso ee sanadkaan.

Waddamada xubnaha ka ah EAC ayaa waxa ay iska kaashadaan dhinacyo khuseeya siyaasadda, ammaanka, difaaca, dhaqaalaha, dhaqanka, tiknoolajiyadda iyo sharciga. Dalalka ayaa ku haminaya inay sameeyaan is dhexgal buuxa oo dhinacyo badan.

Dalalka ayaa sanadkii 2005 ku heshiiyay kastam midaysan oo ay alaabaha iyo dadka si xor ah uga kala gooshi karaan waddamada. Shuruudda ku xiran alaabahaas ayaa ah inay ka yimaadaan gudaha waddamada xubnaha ka ah EAC.

Si loo xoojiyo dhaqaalaha waddamada iyo horumarkooda, ururka EAC ayaa sameeyay suuq gaar ah oo shaqeynayay tan iyo 2010. Waddamada ayaa sidoo kale ku haminaya in sanadka 2023 ay samaystaan lacag u gaar ah.

Muqdisho 8da Luulyo  2024 Afhayeenka ciidamada booliska Soomaaliyeed, Cabdifitaax Aadan Xasan oo maanta shir jaraa’id u qabtay Wariyeyaasha ayaa ka warbixiyay howlgalka lagu qaaday xaafadda Dab-damiska oo ay saaka tageen ciidamo ka tirsan kuwa dowladda.

Cabdifitaax ayaa sheegay in ciidanka Boolisku ay saaka ka halkaasi ka wadaan shaqo culus, wuxuuna tilmaamay in dib loo howlgelinayo xaruntii Dab-damiska ee uu lahaa dalka.

“Ciidanka dab-damiska Soomaaliyeed saaka waxay dab-damiska ka wadaan shaqo lagu diyaarinaayo goobtaasi, si looga dhiso xarun wayn oo magaalada Muqdisho u noqon doonta dab-damis la tacaala dhibaatooyinla dabka soo noqnoqday” ayuu afhayeenka Booliska.

Afhayeenka ayaa xusay in baahi wayn loo qabo dhismaha xaruntan, isaga oo sheegay in tirakoob uu sameeyay taliska booliska ay ku ogaadeen inay magaalada Muqdisho ku gubatay illaa 47 goobood oo ay ku gubtay hanti Soomaaliyeed, balse hadda kadib loo heli doono xal dhammaan dhibaatooyinkaasi.

“Tirakoob uu sameeyay taliska ciidanka Booliska Soomaaliyeed waxaa gubatay illa 147 meelood oo isugu jiro meelo yaryar iyo meelo waa wayn oo ay ku baaba’day hanti Soomaaliyeed oo ay lahayd bulshada Soomaaliyeed” ayuu sii raaciyay.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in shacabka dagan dhulka Dab-damiska la siiyay waqti ku filan, isla markaana uu maanta ku ekeaa isaga oo tilmaamay in inta badan laga guuray, dadkii harana ay gacam siinayaan ciidamada Booliska.

“Boolisku wuxuu waqti dheer siiyay muwaadiniin daganayd halkaas, waqtigaas oo maanta ku ekaa, dadka intood badan way guureen wayna mahadsanyihiin intii kalena waxaa caawinaya booliska oo baabuur ugu deeqaayo” ayuu mar kale yiri afhayeenku.

Ugu dambeyn wuxuu farriin u diray warbaahinta oo uu ka dalbaday inay ka shaqeeyaan horumarka iyo wanaagga dalka.

“Saxaafadda waxaan leenahay dab-damisku bulshadii daganeyd iyo boolisku ay wada shaqeeyeen wuu dhamaaday dhismihiina waa la bilabaayaa ee ka shaqeeya wanaagga” ayuu kusoo gabagabeeyay afhayeenka booliska.

WARARKA MAANTA 7da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa noqday Madaaxweynaha ugu beenta badan #Africa Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu runta u sheego Ummadda Soomaaliyeed Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay #Soomaaliya samayso lacag Soomaali Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay Dowladda Soomaaliya Iyo Dowlad Gobaleedyada wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa qoysaskiisa u ogolaaday inay lacago baad ah ka qaadaan shirkaddaha dowlliga ah iyo gacansiyada shacabka? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan? Yaa Shabaab ka dhigay inay ka dhex shaqeeyaan dowladda Soomaaliya wasiir iyo wixii la mid ah?

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 7da Luulyo  2024 Madaxweynaha dowladda Federaalka Soomaaliya, Xasan Sheikh Maxamuud ayaa sheegay, Alshabaab inay qeybo kamid ah gobolada dalka ka bilaabeen iska horkeenidda qabaailada si ay colaad uga dhex abuuraan, dhexdoodana uga abuuraan cadowtinimo. Madaxweynaha Soomaaliya waxa uu sheegay ujeeddada ay Shabaabku ka leeyihiin  tallaabadan in ay tahay, sidii ay u cuuryaamin lahaayeen wajiga labaad ee howlgallada dib u xorraynta degaanada Shabaabku haystaan, oo uu sheegay  in ay dowladdu ugu diyaar garow xooggan howlgalladaas.

“Waa qeyb kamid ah qorshaha argigigxisada iska horkeenidda shacabkeenna, si aan ugasii jeesano xorraynta dalka. Taasi ma dhacayso. Dalkeenna waan nabadaynaynaa, Khawaarijtana dalka waan ka saaraynaa” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheikh.

Madaxweynaha waxa uu bogaadiyay dadaalada dowlad goboleedyada iyo odayaasha dhaqanku ugu jiraan sidii loo dhamayn lahaa colaadaha beelaha. Waxa uu sheegay dowladda Federaalka inay dadaalo xooggan galinayso nabadaynta dalka.

Hadalka madaxweyne Xasan Sheikh ayaa yimid, iyadoo Alshabaab ay wadaan dhaqdhaaqyo ay dib ugu qabsanayaan degaanadii laga xoreeyay.

Maalintii jimcaha, Alshabab ayaa sheegay inay la wareegeen degaanka Goof Gaduud Buureey oo 30km u jirta magaalada Baydhabo, kaddib markii ay ku qaadeen weerar jarmaado ah.

gAZA 7da Luulyo  2024 Ugu yaraan 16 qof oo Falastiiniyiin ah ayaa la xaqiijiyay in lagu dilay weerar cirka ah oo ay ciidamada Isra’il Sabtidi ku bartilmaameed-sadeen dhisme iskuul oo ay ku noolyihiin qoysas barakac ah bartamaha Gaza.

Saraakiisha caafimaadka Falastiin ayaa sheegay in madaafiicda cirka ee lagu garaacay iskuulka Al Nuseyrat ay sidoo kale ku dhaawacmeen in ka badan 50 ruux oo Falastiiniyiin ah. Isra’il ayaa weerarka ku sheegtay mid ay ku bartilmaameedsatay malleeshiyaadka.

Milatariga Isra’il waxay sheegeen in ay taxaddir dheeraad ah muujiyeen ka hor inta aysan weerarka fulinin, si bay yiraahdeen ay u yareeyaan khasaaraha rayidka, isla markaana u duqeeyaan malleeshiyo ay ku sheegeen in ay aaggaasi kasoo weerareyeen. Hase yeeshee Xamaas ayaa beenisay in dagaalyahannadeedu aysan halkaasi joogin.

Waaxda caafimaadka Gaza ayaa sheegtay in 24-ki saac ee lasoo dhaafay ay ciidamada Isra’il duqeyn ku dileen ugu yaraan 29 qof oo Falastiiniyiin ah, halka ay dhaawaceen in ka badan 100 qof.

Dagaalka sagaalka bil socda ee Gaza, ayaa la xaqiijiyay in tirada dadka ay Isra’il dishay ay gaareen in ka badan 38,000 oo ruux oo u badan dumar iyo carruur.

Muqdisho 7da Luulyo  2024Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa mar kale si adag uga hadlay xiisadda Soomaaliya kala dhaxeysa dowladda Itoobiya, wuxuuna bidhaamiyey heerka uu gaarsiisan yahay damaca ku jira Itoobiya.

Ugu horeyn madaxweynaha oo ka hor-hadlayey labada aqal ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa sheegay in xukuumadiisa oo cuskaneysa qaraarkii baarlamaanka JFS  ay fagaare kasta oo caalami ah geysay damaca waalan ee Itoobiya ay ku dooneyso badda Soomaaliya.

“Aniga, xukuumadda iyo cid kasta oo naga mid ah waxay gole kasta iyo goob kasta u tagtay sidii aan u muuji laheyn qadiyadeena, dowladda Itoobiya ayadaa caalamka wareegeysa, iyadoo ka carareysa qaladkii ay gashay ee diblomaasoyadeed oo xad-gudub ku ah xeerarka caalamiga ah ee maanta dunida looga dhaqmo,” ayuu yiri Madaxweynaha JFS.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa hoosta ka xariiqay in Itoobiya ay caalamka ku wareegeyso iyadoo aan wax xal ah ogoleyn, isagoo tusaale u soo qaatay wadahadlkii ugu dambeeyey ee fashilmay markii la isugu tegay Ankara.

“Toddobaadkii lasoo dhaafay Turkiga ay noogu yeeray inaan aqbalno gogol, ay Itoobiya codsatay, nasiib darro mowqifkii Itoobiya waxaba iskama bedelin, taasi waxay sababtay in gogosha mar kale dib loo dhigo, iyadoo aan la is horfariisan, gogoshaan Itoobiya ayaa codsatay in dib loo dhigo,” ayuu yiri Madaxweynaha Soomaliya.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa sheegay in Itoobiya ay sidaan oo kale ugu fashilantay gogol ay dhigtay Kenya, “Gogol bilow aheyd oo Nairobi ka furantay ayay Itoobiya dib u dhigtay, kadibna waa ku guul-dareysatay, “waxaan rajeynayaa tana in aysan lamid noqon gogoshii hore, oo aysan ka bixin balantii aan lasoo galnay walaalaheena Turkiga,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Madaxweyne Xasan Sheekh.

Xasan Sheekh ayaa mar kale ku celiyey in dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed aysan wax colaad ama naceyb ah u qabin shacabka Itoobiyaanka ah, balse madaxda dalkaas ayuu ugu baaqayo inay u hoggaansamaan sharciga iyo deris wanaagga, “Shacabka Itoobiya waxaan u rajeynayaa in ilaahey ka saaro dhibaatooyinka heysta,” ayuu yiri.

Madaxweynaha Soomaaliya oo hortaagan baarlamaanka dalka ayaa si cad u sheegay in Itoobiya ay diiday inay ku dhaqanto sharciga, “Inta si derisnimo ah noogu timid wali nagalama hadlin arrimaha maanta taagan, hadana nasiib darro meel kasta ayey wareegayaan, iyagoo dhahaya Soomaaliya nala heshiisiiya,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Xasan Sheekh.

Muqdisho 7da Luulyo  2024 Ciidamada Booliska Soomaaliyeed ayaa soo xiray wiil dhalinyaro ah oo lagu magacaabo Ashraf Cali Nuur, kaas oo isticmaala baraha bulshada.

Booliska oo soo bandhigay ninkan ayaa ku eedeeyay anshax darro liddi ku ah dhaqanka iyo diinteenna Islaamka, waxaana boolisku sheegay in la horgeyn doono sharciga.

“Ciidanka Boliiska Soomaliyeed ayaa soo xiray eedeysane Ashraf Cali Nuur Sahal 24 jir kuna eedeysan Anshax-daro. Ciidanaka Boliiska Soomaaliyeed waxa ay u taaganyihiin fal-kasta oo wax u dhibaya dhaqankeena suuban iyo diinteena sharafta leh” ayaa lagu yiri qoraal kooban oo kasoo baxay taliska qaybta guud ee Booliska Gobolka Banaadir.

Xarigga wiilkan dhalinyarada ah oo caan ka ah baraha bulshada ayaa waxaa ka dhalatay falcelin xoogan, waxaana kamid ah dadka ka hadlay hooyadiis oo faah-faahisay wiilkeeda iyo wax uu qabto.

Hooyada oo wareysi bixisay ayaa sheegtay in wiilkeeda uu ka shaqeeyo goob ganacsi oo ay leedahay walaashiis, isla markaana aanu shaqo ku lahayd eedda culus ee loo soo jeeiyay.

“Wiilkaas waa Xaafidul Qur’aan oo 114 kor ka xifdiyay waana nin ahlu diin ah, wuxuu sidoo kale ka baxay Jaamacadda Soomaaliya oo waa aqoonyahan ma’ahan erayada iyo waxa xun-xunka ah ee wiilkeyga lagu eedeynaayo” ayay tiri hooyada dhashay Ashraf Cali Nuur.

Sidoo kale waxa ay dalab u diray dowladda “Waxaan dowladda ka codsanayaa inay ii soo dayso waa masaakiin hooyadiis anaa ah, bari ayuu ka yahay waxa lagu eedeynaayo”.

Dhinaca kale waxaa ariinta wiilkan oo 24 sano jir si aad ah looga hadal baraha bulshada, ayada oo si weyn loogu falanqeeyay xaaladda wiilkan iyo falka lagu soo eedeeyay.

Bashiir Salaad “Booliska Soomaaliya sheeg sheega dadka miyey wax ku fahmaan?. Cid walba oo bulshada qatar ku ah ka hor inta aysan bulshadu soo bandhigin ayaa laga rabaa Boolisku inay ka howl galaan ee maahan kii baraha bulshada la keenaba in ay dib ka raadiyaan”.

Ramlo Maxamed “Qofka haddii aadan caddeyn ku heynin sharafkiisa iyo cirdigiisa ha u gefina”.

Cabdikariin Xuseen “Dowlada shaqo aad u fiican bey heysaa waana ku bogaadinaa shaqada aadka u fiican ee bilooyinkii ugu dambeeyy ay ku dhiiratay”.

Xayaat Cabdulle ” War bal suga maxaa qaldan wiilka ha u gafina, ninka mustaqbalka ha uga ciyaarina ma faankiisa run uga dhigteen?”.

Isaaq Sheekh Aadan ayaa isuguna yiri  “Shaqo wacan baad haysaan, waana idinkaaga mahadcelinaynaa”.

lUUQ 7da Luulyo  2024 Wararka aynu ka heleyno degmada Luuq ee gobolka Gedo ayaa sheegaya in saaka dib usii laba qarxay dagaal labadii maalmood lasoo dhaafay ka socday gudaha degmadaas, kaas oo u dhexeeyo laba maleeshiyo beeleed.

Dagaalka oo galay maalintiisii saddexaad ayaa haatan ka socda bartamaha magaalada oo ay isku hayaan labada dhinac, waxaana lasoo wariyay in xaaladdu ay faraha kasii baxeyso.

Ciidamada dowladda ee ku sugan aaggaas ayaa lasoo wariyay in dagaalka ay ku biireen, taas oo waji cusub u yeeshay xiisadda ka taagan halkaasi.

Sidoo kale waxaa guul darreystay dadaallo nabadeed oo la doonayay in xabad joojin lagu kala dhex dhigo labada dhinac kuwaas oo ay wadeen maamulka iyo waxgaradka degaanka.

Labada dhinac ayaa isku weydaarsanayaa gudaha degmada hub culus, waxaa sidoo kale dagaalka barbar socda madaafiic lagu garaacayo aagga lagu dagaalamayo.

Khasaaraha dhimashada, dhaawac iyo burburka ka dhashay dagaalkan ayaa sii kordhiyay, ayada oo horay loogu gubay suuqii weynaa ee degmada Luuq.

Xaaladda ayaa weli ah mid cakiran, waxaana dhinacyada diriraya ay helayaan gurmadyo iyo ciidamo dheeraad ah, taas oo keentay in dagaalka uu kasii daro.

Si kastaba, wuxuu dagaalkan markii hore ka billowday laba askari oo murmay, ayada oo goobta lagu dilay mid kamid ah, waxaana dhacdadaas kasii horeysay xiisad ka dhalatay muran dhul ku yaalla halkaas oo ay isku haystaan beelaha ku dagaalamaya degmada Luuq.

WARARKA MAANTA 6da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu yahay wadahadalada u dhexeeyey Dowladda Soomaaliya Iyo Ururka Argagixisada Shabaab?  Yaa noqonday Madaxweyne Iyo Raysal Wasaare aan awood u lahayn inay soo booqdaan #Hargaysa, #Garoowe Iyo meelo badan oo dalka kamid ah? Yaa noqday dalka ugu musuqmaasuqa badan adduunka #soomaaliya? Maxuu Raysal Wasaare Mr. Abiy Axmed u rabaa inuu xoog iyo boob ku qabsado dhul baddeed #Soomaaliyeed? Yaase u fulinaaya oo waxan u fududeeyey? Yaase diidi kara inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho, Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo guddiyadii madaxabannaanaa? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  6da Luulyo  2024 Dhacdo argagax leh ayaa laga soo warinaya degmada Afgooye ee duleedka magaalada Muqdisho, halkaasi oo nin uu tooreey ku dilay soddohdiis.

Ninkan ayaa sidoo kale dhaawacay xaaskiisa iyo gabadh la dhalatay oo dumaashidii ah iyo nin oday ah oo la sheegay inuu ku baxay dadka uu leynayo, si uu uga qabto ninkaan oo illaa hadda la xaqiijin inuu madax ka jiranaa iyo inkale.

Ninka dilka geystay oo ahaa aabaha reerka, ayaa waxaa uu muran soo kala dhex galay xubnaha kale ee uu dilka iyo dhaawaca u geystay ee qoyskiisa kamidka ah.

Ninkan ayaa waxaa hadda gacanta ku haya laamaha amniga, iyada oo haweenka uu dhaawacay xaaladooda lagu dabiibayo gudaha degmada, halka qaar kalena loo soo qaaday magaalada Muqdisho.

Taliyaha ururka 1-aad ee Daraawiishta Koonfur Galbeed Xaashi Maxamuud Bulaale oo hoggaaminayay ciidankii ku baxay falkaan ayaa waxaa uu sheegay inay gacanta ku hayaan ninka dhibta geystay.

“Qof noocaas ah oo dhacdadaas sameeyay waa caafimaad qabay ani ahaantay isma lihi laakiin hadda waxaa ku socota baaris,” ayuu yiri Taliyaha oo la hadlay Shabelle Tv.

Waxa uu intaas kusii daray “Gargaar caafimaad ayaa loo fidiyay dhaawaca, inta badana Xamar ayaa loo soo qaaday.”

Taliyaha ayaa falkaan ku tilmaamay dhacdo ugub ah, “Waxaan isleeyahay xaaladan waa xaalad caafimaad darro ku imaan karta,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay isaggoo ka argagaxay baaxada dhibta uu geystay ninkaan.

Dhacdooyinka argagax leh ayaa kusoo badanaya gudaha dalka, iyada oo bil ka hor Shabeellaha Hoose uu wiil dhalinyar ah ku dilay aabihii, halka uu sidoo kale dhaawacay hooyadii iyo walaashiis, si dhab ahna looma oga illaa hadda waxyaabaha keenaya falalkan noocan ah ee kusii kordhaya gudaha bulshada Soomaaliyeed.

Jubbaland 6da Luulyo  2024  Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa shaaciyay in kalfdhiyada soo socda ee baarlamaanka lagu dhameystiri doono arrimaha dastuurka, xilli ay xiisad xooggan ka dhalatey qodobaddii uu horey u meel-mariyay baarlamaanka.

Aadan Madoobe oo ka gaabsaday inuu shaaciyay qodobadda sida gaarka ah loo horgeynayo baarlamaanka ayaa waxa uu sheegay inay yihiin kuwa muhiim ah oo qeyb ka ah dhameystirka dastuurka.

“Mudaneyaasha waxay xilliyada soo socda ka doodi doonaan hindise sharciyeedyo wax ku ool ah oo gaaraya illaa 14,” ayuu yiri Guddoomiye Aadan Madoobe oo ka qeyb-galay kulanka todobaadka warbaahinta qaranka.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in kal-fadhiyadii hore lagu ansixiyay shuruuc badan oo ay kamid ahaayeen la-dagaalanka argagixisada, kuwo khuseeyay arrimaha bulshada, dhaqaalaha iyo kuwo kale.

Guddoomiyaha ayaa uu ugu dambeyntiina wuxuu faray shacabka Soomaaliyeed inay u midoobaan cadowgooda, islamarkaana ay gacan wax ku ool ah ka geystaan horumarka dalka.

Sida ay horey u baahisay Caasimada Online, furitaanka kal-fadhiga 5-aad ee baarlamaanka ayaa waxa qorshuhu yahay inuu meel-mariyo sharciyo dhowr ah oo kamid yahay kan doorashooyinka, guddiga doorashooyinka iyo xeerka lagu dhisayo iyo weliba sharciga axsaabta.

Madaxtooyadda oo gacan ka helaysa guddoonka baarlamaanka ayaa qorsheynaysa in sharciyadan ay marsato baarlamaanka marka la furo kal-fadhiga 5-aad, xilli ay xildhibaannada qaar muujinayaan saluug iyo balamihii hore loo fulin.

Villa Somalia ayaa horey u marsatay baarlamaanka afartii cutub ee dastuurka ee mucaaradka ka qeyliyay iyo heshiiskii Turkiga ee illaa hadda baarlamaanka aqoonin wax ku qoran, kuwaasi oo dhamaantood ku gacan isiyay guddoonka baarlamaanka Soomaaliya.

Si kastaba, arrimahan ayaa uga sii dari doona xiisadda dastuurka ee u dhaxeysa madaxweyne Xasan Sheekh iyo xubnaha mucaaradka oo qeyb ka yihiin madaxweynayaashii hore ee dalka, kuwaasi oo meel adag qorshaha wax ka beddelka dastuurka ee gadaal ka riixeyso Villada.

Muqdisho  6da Luulyo  2024 Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta tababar usoo xiray saraakiil iyo saraakiil xigeenno cusub oo ka tirsan ciidanka xoogga dalka.

Saraakiishan ayaa muddo saddex sanno ah lagu diyaarinayey dugsiga tababarka ciidamada ee TurkSom ee magaalada Muqdisho.

Saraakiisha iyo xiggeenada maanta loo soo xiray tababar ayaa ku soo biiray hoggaanka ciidanka dalka, iyada oo shahaadooyin iyo abbaal-marrinno kale guddoonsiiyay madaxweynuhu. Saraakiishan ayaa noqonaya dufcaddii 6-aad ee muddo sanado ah qaata tababar aqoon kororsi ah.

Madaxweynaha oo saraakiisha kala hadlay xaaladda dalka ee lagu jiro iyo howlaha muhiimka ah ee sugaya, isaggoo ku adkeeyay in ay si daacadnimo ah oo ay ku dheehan tahay Soomaalinimo u gutaan waajibaadka culus ee horyaalla.

“Qofku haddiyadda uu bixiyo waxaa ugu qaalisan naftiisa waxaadna dalkiina iyo dadkiina u hurteen noloshiina, sidaa daraadeed ogaada cadow aad u caqli liita ayaan dagaal kula jirnaa,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo la hadlay saraakiisha tababarka dhameystay.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale wuxuu u mahad-celiyay dowladda Turkiga iyo madaxweynahooda, isaggoo ku ammaanay in ay gacan weyn ka geysteen yagleelidda dhismaha dowlad Soomaaliyeed.

Saraakiisha ciidanka xoogga dalka ee maanta qallin-jabiyay ayaa isugu jira kuwo ka yimid ciidanka badda, dhulka iyo cirka.

Somaliland 6da Luulyo  2024 Somaliland oo ka hadashay wada-hadallada maalmihii lasoo dhaafay Ankara ku dhex-maray Soomaaliya iyo Itoobiya ee natiijo la’aanta kusoo idlaaday ayaa sheegay in wadadaas aan wax looga qaban karin xaaladda taagan.

Wakiilka Somaliland ee Kenya Maxamed Barwaani ayaa sheegay in Itoobiya aysan aheyn cidda wax bixisay ee ay tahay Somaliland, sidaas darteedna lagama maarman tahay in lala hadlo Somaliland haddii walaac laga qabo heshiiska badda.

“Waxaanu u aragnaa in xalka meel aanu ku jirin laga dayayo, hadii xalka meel aanu ku jirin laga dayana waligeed lama gaarayo,” ayuu yiri Barwaani oo la hadlay idaacadda BBC.

Waxa uu intaas kusii daray “Somaliland iyada ayaa Itoobiya heshiis la gashay, iyada ayaa degan oo maamusha badda cas iyo gacanka. Marka inta Soomaaliya ay Itoobiya la hadlayso waa in ay Somaliland la hadasha, waayo anaga ayaa heshiiska galnay.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in Itoobiya iyo Soomaaliya ay heshiis ka gaari karin ama wax is-fahan ah arrimaha gacanka cadmeed iyo badda Cas, oo uu ku dooday inay si toos ah u maamusho Somaliland, una madax-banaan tahay, wallow uu taasi caalamka u aqoonsaneyn.

Barwaani oo wax laga weydiiyay heshiiskii Soomaaliya iyo Jabuuti ku dhex-maray daba-yaaqadda sanadkii hore ayaa eedda dusha ka saaray dowladda dhexe, oo uu sheegay inay ka been abuuratay heshiiskaasi, ayna sheegtay in midnimo lagu heshiiyay, sida uu hadalka u dhigay.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa meel adag iska taagay qadiyadda madax-banaanida dalka, iyada oo diiday in dabac ka muujiso go’aankeeddii ahaa in marka hore ay Itoobiya ka laabato is-afgaradka Somaliland, taasi oo weli xukuumadda Abiy ay ka meer-maareyso.

Muqdisho  6da Luulyo  2024 Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa dabaal-degii 1-da Luulyo kusoo bandhigtay hubkii ugu cuslaa oo ay qeyb ka yihiin gadiid gaashaman, taasi oo lagu muujinayay isbeddelka awoodeeda ee ciidanka Soomaaliya.

Ciidamada ayaa maalintaas sameeyay bandhig cajiib ah oo lagu muujinayo qiimaha maalinta xoriyadda dalka, kaasi oo lagu soo bandhigay gaadiidka dagaalka iyo ciidamo aad u diyaarsan oo dhuulatus sameynaya.

Gaadiidka gaashaman iyo hubka maalintaas lagu soo bandhigay dabaal-degga ayaa waxaa inta badan dowladda Soomaaliya ku taageeray dalka Turkiga oo kasoo dejiyay magaalada Muqdisho, sida uu maanta shaaciyay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Madaxweynaha oo maanta ka qeyb-galay munaasabadda xiritaanka qalin-jabinta dufcadda 6-aad ee leyliga saraakiisha ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed oo lagu tababaray dugsiga Turksom, ayaa dowladda Turkiga ku ammaanay kaalmada ay siiso dalkeenna.

Waxa uu sheegay in Turkiga uusan dano gaar ah ka laheyn kaalmada ballaaran ee uu la garab joogo dowladda Soomaaliya, ayna mar uun u abaal-gudi doonto Soomaalida.

“Waxay nagu garab istaageen qalab oo furimaha la joogno oo maalin dhaweydna soo bandhigeynay, sidoo kale Turkiga wuxuu nagu garab istaagay goobta dagaalka. Waa walaalo naga mudan mahad-celin, oo sharaf iyo karaamo u hayno. Maalin maalmaha kamid ah Ilaahay idinkii umadda Soomaaliyeed waa u abaal-gudi doonta dalka Turkiga,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa xusay in dalalka qaar ee kaalmeeya dalkeenna ay ka leeyihiin dano gaar ah, halka uu middaasi ka duway Turkiga oo uu ku tilmaamay “walaalka dhabta ah ee Soomaaliya leedahay”.

“Kaalmo badan xargo badan ayaa gadaal uga xiran oo mar walba dhinac loo jiidayo, laakiin midda Turkiga sharaf iyo karaamo ayaa la jirta. Xargo gaar ah iyo dano gaar ah oo diblomaasiyadeenna iyo dowladnimadeenna lagu kala dhantaalayo ama lagu hagayo kuma jirto,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

Iran 6da Luulyo  2024 Mascuud Bezeshkiyaan oo ah qunyar-socod ah aanan magac weyn ku laheyn siyaasadda Iran, ayaa ku guuleystay doorashadi ku celiska aheyd ee Jimcihi shalay ka dhacday dalka Iran.

Wasaaradda arrimaha gudaha Iran ayaa aroornimadi hore ee Sabtidi saakay shaacisay, in Pezeshkian doorashada kaga guuleystay Saciid Jalili oo ah murashax taageero buuxda ka heystay hogaamiyaha ruuxiga ah ee Iran.

Madaxweynaha la doortay ayaa helay codad dhan 16.3 milyan, halka Jalili uu keenay 13.5 milyan oo cod. Wasaaradda gudaha Iran waxay sheegtay, in guud ahaan ay codadkooda dhiibteen ilaa 30 milyan oo ruux.

Pezeshkian oo ballan qaaday inuu Iran u furi doono dunida inteeda kale isla markaana gaarsiin doono shacabka xorriyadda ay in badan ku taamayeen, ayaa ah dhaqtar 69 jir ah oo ku taqasusay qalliinka wadnaha.

Wuxuu sidoo kale horay u ballan qaaday inuu horumarin doono siyaasad dibadeed oo dhab ah, si uu u yareeyo xiisadaha wada-xaajoodyada hadda hakadka ku jira ee quwadaha waaweyn ee khuseeya soo nooleynta heshiiskii nukliyeerka ee 2015.

Muuqaallo lagu baahiyay baraha bulshada ayaa muujiyay taageerayaasha Pezeshkian oo waddooyinka ku qoob-ciyaaraha halka qaarkoodna ay yeerinayeen hoonka baabuurta dhowr magaalo oo waddanka ka tirsan.

Magaalada uu kasoo jeedo ee Urmia ee dhacda waqooyigalbeed ee Iran, dadweynaha ayaa qeybinayay macmacaan si ay u muujiyaan farxadda doorasho u muuqato inuu ku guuleystay wiilka degmadooda.

Doorashadan ayaa aheyd mid waqtigeeda laga soo hormariyay, kaddib marki uu shil helikobtar ku geeriyooday madaxweynihi hore ee Iran Ibrahim Ra’iisi.

Muqdisho  6da Luulyo  2024Maanta oo Sabti ahi waxaa xarunta golaha shacabka ee Villa Hargeysa ka furmaya kalfadhigga 5-aad ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya labadiisa Aqal.

Madaxweynaha JFS Xasan Sheekh Maxamuud ayaa furaya kalfadhigga, isagoo ka jeedi doona khudbad la wada sugayo.

Madaxweynaha ayaa lagu wadaa in kulanka maanta uu ka jeediyo khudbad xasaasi ah, wuxuu mar kale si adag uga hadli doonaa damaca Itoobiya uga jira badda Soomaaliya iyo arrimo kale oo masiiri ah, sida dastuurka.

Maalmaha soo socda waxaa dib u bilaabaneysa doodii dastuurka, baarlamaanka Soomaaliya ayaa qorsheynaya inay meel mariyaan cutubyo hor leh, ilaa 5 cutub ayaa hadda diyaarsan, kuwaas oo golaha la marsii doono maalmaha soo socda, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa shaaciyay in kalfdhiyada soo socda ee baarlamaanka lagu dhameystiri doono arrimaha dastuurka, xilli ay xiisad xooggan ka dhalatey 4-tii cutub ee baarlamaanku horey u meel-mariyay.

Aadan Madoobe oo ka gaabsaday inuu shaaciyo qodobadda sida gaarka ah loo horgeynayo baarlamaanka ayaa waxa uu sheegay inay yihiin kuwo muhiim ah oo qeyb ka ah dhameystirka dastuurka.

“Mudaneyaasha waxay xilliyada soo socda ka doodi doonaan hindise sharciyeedyo wax ku ool ah oo gaaraya illaa 14,” ayuu yiri Guddoomiye Aadan Madoobe oo ka qeyb-galay wareysi siiyey Telefishinka Qaranka Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in kal-fadhiyadii hore lagu ansixiyay shuruuc badan oo ay kamid ahaayeen la-dagaalanka argagixisada, kuwo khuseeyay arrimaha bulshada, dhaqaalaha iyo kuwo kale.

Guddoomiyaha ayaa uu ugu dambeyntiina wuxuu faray shacabka Soomaaliyeed inay u midoobaan cadowgooda, isla markaana ay gacan wax ku ool ah ka geystaan horumarka dalka.

Muqdisho  6da Luulyo  2024  Wararka naga soo gaaraya gobolka Gedo ayaa sheegaya in haatan dagaal beeleed uu kasoo cusboonaaday gudaha degmada Luuq ee gobolkaasi, kaas oo dhaliyay khasaare kala duwan oo isugu jiro dhimasho, dhaawac iyo mid hantiyeed.

Dagaalka oo ahaa mid xoogan ayaa Jimcihii shalay ka qarxay bartamaha magaalada, waxaana illaa iyo hadda dhaq-dhaqaaqyo laga dareemayaa gudaha magaaladaasi.

Wararka ayaa sheegaya in dagaalka uu ka bilowday laba askari oo kamid ahaa ciidamada deegaanka kuwaas oo murmay, ayada oo goobta lagu dilay mid kamid ah, sida ay sheegeen ilo wareedyo xilkas ah.

Ugaas Cabdirashiid Ugaas Bilow Ugaas Xandulle oo ka mid ah odayaasha dhaqanka ee deegaanka ayaa VOA uga warramay sida ay wax u dhaceen, wuxuuna sheegay in dagaalka lagu dikay ugu yaraan 5 qof oo mid ay tahay haweeney, sidoo kale la dhaawacay 3 kale.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in la gubay suuqii weynaa ee degmada iyo kaam barakac oo ku yaalla halkaasi, kadib markii ay faraha ka baxday xaaladda guud.

“Waxaa dhacday marka in la gub ay meel kaam ah oo dad barakacayaal ah ay dagan yihiin adigu dhimashadu waa illaa 5 qof iyo saddex dhaawac ah ayaa la sheegayaa waxaa kale oo la gubay bacadlihii waynaa ee magaalada” ayuu yiri Ugaas Cabdirashiid Ugaas Bilow.

Dhinaca kale waxa uu tilmaamay in dagaalkan kahor Luuq ay ka taagnayd xiisad ka dhalatay muran ka dhashay dhul ku yaalla degmadaas oo ay isku qabsadee 3 beelood.

“Maalmahan dhul baa la’isku haystay magaalada dhexdeeda oo beel baa lahayd anagaa lahayn, laba beel oo kalena waxa dheheen waxbaa ka leenahay” ayuu sii raaciyay.

Ugu dambeyn Ugaas Cabdirashiid Ugaas Bilow ayaa baaq nabadeed u diray dhinacyada isku haya degmada Luuq, wuxuuna ugu baaqay inay dagaalka joojiyaan, ayna wada-hadlaan.

Annaga haddii aan nahay odayaasha waxaan ku baaqeynaa in la joojiyo dagaalka iyo dhibaatada kasoo korortay degmada Luuq” ayuu mar kale yiri Ugaas Cabdirashiid.

Xaaladda ayaa weli ah mid kacsan, waxaana is horfadhiya maleeshiyaadka ku dagaalamay halkasi, mana jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamulka gobolka iyo kan Jubbaland.

WARARKA MAANTA 5ta Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu Raysal Wasaare Mr. Abiy Axmed u rabaa inuu xoog iyo boob ku qabsado dhul baddeed #Soomaaliyeed? Yaase u fulinaaya oo waxan u fududeeyey? Yaase diidi kara inuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho, Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo guddiyadii madaxabannaanaa? Yaa noqonday Madaxweyne Iyo Raysal Wasaare aan awood u lahayn inay soo booqdaan #Hargaysa, #Garoowe Iyo meelo badan oo dalka kamid ah? Yaa noqday dalka ugu musuqmaasuqa badan adduunka? Maxuu yahay wadahadalada u dhexeeyey Dowladda Soomaaliya Iyo Ururka Argagixisada Shabaab?    

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho iyo qAAHIRA 5ta Luulyo  2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo khadka Taleefanka ay ku wada xiriireen dhiggiisa dalka Masar Cabdulfataax Al-siisi ayaa ka wada hadlay xaaladda gobolka.

Sidoo kale labada Madaxweyne ayaa ka wadahadlay danaha ay wadijrka u wadaagaan Soomaaliya iyo Masar.

Labada Madaxweyne ayaa wada-hadalkooda diiradda ku saaray xoojinta iskaashiga taariikhiga ah ee labada shacab ee walaalaha ah.

Xasan Sheekh iyo Cabdulfataax Al-siisi wadahadalkooda ku muhiimadda ay leedahay in la mideeyo dadaallada lagu wajahayo caqabadaha amniga iyo xasilloonida gobolka.

Sidoo kale, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Carbeed ee Masar Cabdulfataax Al-siisi ayaa ugu hambalyeeyey Madaxweynaha, shacabka iyo dowladda Soomaaliya munaasabadda 1-da Luulyo ee Maalinta Qarannimada Soomaaliya.

Madaxweyne Cabdulfataax Al-siisi ayaa u rajeeyey shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed horumar iyo amni.

Masar iyo Soomaaliya ayaa ah saaxiib dhow, waxayna labada dowladood ka mideysan yihiin dagaalka Itoobiya, mar kastana madaxweynayaasha labada dal waxay ka wadahadlaan sidii ay u samey lahaayeen iskaashi ka dhan ah Itoobiya.

Wadahadalka Madaxweynaha Soomaaliya iyo kan Masar ayaa ku soo aadaya xili maanta Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed uu ka hadlay xiisada kala dhaceysa Soomaaliya, isagoo Soomaaliya ka dalbaday inay wadahadal ogolaadaan, isla markaana ay qudaartooda uga bedeshaan badda.

xARFO 5ta Luulyo  2024 Gabadh yar oo da’deeda lagu sheegay sagaal sano jir in ay ahayd isla markaana la la’aa nolol iyo geeri muddo bil ka badan ayaa meydkeeda laga helay meel miyi ah oo u dhow degmada Xarfo ee gobolka Mudug.

Gabadha oo ehelkeedu sheegeen in ay habowday ayaa muddo laga baadi goobayay dhulka howdka ah, iyado raadinteedana ay ka qayb qaateen boqollaal dad iyo gaadiid ah oo isugu jira ehelo iyo laamaha ammaanka ee deegaanka.

Gabadha yar oo lagu magacaabayay Nasro Cabdillaahi Aadan ayaa xilliga ay habaabeysay sidatay jeeg ay caano ku jiran oo loogu dhiibay guri ehelada ah oo aan aqalka ay joogtay ka fogeyn balse ay hareer martay.

Ugu dambeyn waxaa soo helay ama arkay nin geel- baadigoobayay kaas oo ugu dambeyn dhawaaqa geerida ee Nasra soo gaarsiiyay ehelada iyo maamulka deegaanka.

Dadkii halkaa tagay waxaa ka mid ahaa Xasan Maxamed Cilmi (Dhiidhaco) oo ah taliyaha saldhiga Xarfo ee Puntland waxaana uu markii horeba kamid ah dadkii raadinayay Nasra muddada ay maqneyd isaga oo BBC-da uga warramay wixii ay soo arkeen.

“Hawdka lagasoo helay meydka gabadha waa meeshii ugu dambeysay raadkeeda, anaguna waan ka raadinnay ilaa shan boqol oo qof wey galeen hawdkaas balse cid Meesha ay taallay weli tiri waan maray ma jirin, agagaarradeeda oo dhan waalla maray oo laga raadiyay oo ugu dambeyn geel-jirahan ayaa soo arkay”, ayuu yiri taliye Dhiidhaco.

Taliyuhu waxa uu sheegay in uu kusoo war geliyay laamaha ammaanka iyo ehelada intii uu yaqaannay maadaama ninku uu ahaa qof deggeen deegaanka isla markaana ogaa gabadha maqan ee la baadi goobayay.

“Meesha waxa aan ugu tagnay meydkii gabadha oo kala daatay iyada oo qalfoof noqotay waxa ay Meesha taallay in kabadan bil, waxa saarnaa dharkeediiwaxa saarnaa dharkeedii waxaana ag yaallay jeeggii caanaha ee ay la habowday”, ayuu sii raaciyay Xasan Maxamed Cilmi (Dhiidhaco) taliyaha saldhiga Xarfo ee Puntland.

Waxa uu tilmaamay in meeshu ay tahay hawd ciriiri ah isla markaana ay gawaarida dhigteen meel ka yara durugsan halka uu yaallay meydka Nasra Cabdillaahi oo ay gudaha hawdka ku lugeeyeen taas oo ay adkeyd in si caadi ah loogu dhex socdo.

Aabbaha dhalay Nasra oo BBC-da la hadlay ayaa laftiisu sheegay in baadi goobka gabadhu uu in muddo ah socday balse ugu dambeyn ay heleen warka ah in lasoo arkay meydkii gabadhiisa.

Waxa uu sidoo kale faah-faahin ka bixiyay sababta keentay geerida gabadha iyo haddii ay jiraan baaritaanno arrinkaa ku saabsan oo la smaeeyay.

“Gabadha yar waxa ay ku nooleyd meel miyi ah, kadib markii caanaha loogu dhiibtay guri kale oo eheladu ay deggenyihiin ayey habowday oo hareer martay gurigii uma maleyneyno in ay jirto sabab kale laakiin kaliya waxa ay u dhimatay harraad iyo gaajo”, ayuu yiri aabbe Cabdillaahi Aadan.

“Laamaha ammaanku waxa ay sameeyeen baaritaanno marka lagu daro wixii lasoo arkay iyo halka uu ku dambeeyay raadka gabadha ma jirto sabab kale oo inoo muuqata”, ayuu sii raaciyay.

Sidoo kale waalidka Nasra waxa ay sheegeen in aysan jirin wax xanuun ah ama mid jireed ama mid dhimirka ahba oo ay ku ogaayeen in aysan jirin isla markaana ay caafimaad qabtay.

Dhinaca kale Xasan Maxamed Cilmi (Dhiidhaco) taliyaha saldhiga Xarfo ee Puntland waxa laftiisu sharraxay baaritaannada ay ku sameeyeen il aiyo haatan geerida Nasra Cabdillahi Aadan oo sagaal jir ahayd.

“Gabadhu waxa ay ahayd ilmo habaabay wadankuna hadda dhibaato amni kuma ogin, laakiin Meesha ay ku habowday ayaa ahayd hawd ciriiri ah oo aysan sahlaneyn in si fudud looga helo, Bacaadweyn Burtinle Galkacyo iyo meelo badan ayaa lagasoo gurmaday oo lawada raadiyay laakiin waxaa qorneyd in hadda lahelo”, ayuu yiri Taliye Dhiidhaco.

Nasra sida uu sheegay aabbihii dhalay waxa ay ahayd gabadh yar oo ku dhalatay kuna kortay miyiga isla markaana aan helin waxbarasho iyo fursadaha kale ee nolosha magaalada walow ay da’deedu aad u yareyd.

Isha: BBC

Ethiopia 5ta Luulyo  2024 Ra’iisal Wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa markale ku celiyay muhiimada ay Itoobiyaanka u leedahay helitaanka bad, isaggoo xusay in xitaa Soomaaliya ay badda kaga beddelan karto wax soo saarkooda khudaarta.

Abiy ayaa si cad u sheegay in is-afgaradka Somaliland uusan aheyn xad-gudub ka dhan ah midnimada, wuxuuna sheegay in dalkiisa uu ixtiraamayo madax-banaanida Soomaaliya.

“Waxaad imaan kartaan Addis Ababa, diyaar ayaa u nahay in aan idinla hadalno, mana rabno in Soomaaliya burburto ama kala qeybsanto,” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed.

Sidoo kale waxa uu sheegay in Itoobiya diyaar u tahay wax isdhaafsi, ayna ogoshahay in wax soo saarkeeda gudaha ay ku dhaafsato marin baddeedka ay rabto, si buu yiri kor loogu qaado wada noolaanshaha.

“Baahida ay Itoobiya qabto waa adeeg baddeed, taasina waxaan u mareynaa waddo nabad-galyo iyo wada-hadal. Soomaaliya iyo dalalka deriska waxay leeyihiin adege baddeed laakiin sida Itoobiya wax ma u beeran karaan, anagu waxaan nahay dhul caro-san iyo biyo badan leh,” ayuu yiri.

Waxa uu intaas kusii daray “Haddii Khudaarta noogu beddelaan biyaha badda waxba kuma jabna waa arrin ganacsi, waa mid faa’iido u ah guud ahaan gobolka iyo mustaqbalka caruurteenna. Haddii naloo diido tabashadayada in la dhageysto waxay noqon doonta mid xilligeeda sugto.”Sidoo kale waxa uu ku dooday in Itoobiyaanka ay ka shaqeynayaan nabadeynta Soomaaliya, oo aysan ku howlaneyn taas bedelkeed, “Itoobiya ma rabto kala tega Soomaaliya; uma hurteen caruurteedii hadday taas rabto.”

Ugu dambeyntiina wuxuu ku taliyay “in qarashka dowladda Soomaaliya uga baxaya safarka dibadda uu ku wanaagsan yahay dhismaha iskuul ku fadhiya 1KM oo Muqdisho laga dhiso oo ay ka faa’iideystaan shacabka.”

WARARKA MAANTA 3da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Yaa 4 kun oo gabdhood ka iibsaday Carab  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa diiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriga  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa diiday in la dhiso #Maqaamka  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa amray in qabriyada la faago  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa soo adeegsaday dad been badan oo culimo sheeganaya  Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu Xafiiska Hanti-dhowr u fashilay 21 milyan oo la xaday adaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?    

 Ha Wiqleyso! 

Yemen 3da Luulyo 2024 Weerarada kooxaha Xuutiyiinta ee Iran ay taageerto ka geysanayaan badda cas ayaa fursad u noqotay kooxaha burcad badeeda Soomaalida, iyadoo burcad badeedda tiro ahaan iyo awood ahaanba ay sii kordhayaan, sida uu sheegay taliyaha howlgalka ciidamada badda ee Midowga Yurub. Xuutiyiinta Yemen ayaa sanadkii hore bilaabay inay weeraraan maraakiibta ku sugan badda cas si ay ugu cadaadiyaan Israel iyo xulafadeeda inay joojiyaan dagaalka marinka Qaza.

Vice Admiral Ignacio Villanueva, taliyaha hawlgalka Midowga Yurub ee u xilsaaran xakamaynta budhcad-badeedda, ayaa sheegay, burcad badeeddu in ay ka xooggan yihiin sidii horey loogu aqoon jiray.

Villanueva waxa uu sheegay in weerarrada burcad badeedda ay fulinayaan kooxo si fiican u hubaysan, u  abaabulan oo tiro ahaan ka badan sidii hore.

“Waxaan la kulannaa 25 ama 30 burcadbadeed ah oo isku weerar ah,” ayuu yiri Villanueva. “Burcad badeeddu waxay si fiican u adeegsanayaan telefoonada dayax-gacmeedka iyo hubka culus,” ayuu yiri Ignacio.

Bishii la soo dhaafay, falaagada Xuutiyiinta ayaa qaaday tiradii ugu badneyd ee weerarrada lagu qaado maraakiibta ganacsiga, iyadoo lala beegsaday 16 markab, sida lagu sheegay xogta ay daabaceen ciidamada badda ee ka howlgala gobolka.

Muqdisho 3da Luulyo 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo ku sugan furimaha dagaalka ee gobolka Shabeelaha Dhexe ayaa soo diray farrin uu ciwaankeedu yahay “SOOMAALIYA WAA AY KA GUULEYSANEYSAA CADOWGA KHAWAARIJTA AH ALLE IDAMKII.”

Madaxweynaha oo shalay iyo maanta ku sugnaa deegaanka Wargaadhi ayaa u kuur-galay xaaladda Ciidamada Qalabka Sida iyo furimaha dagaalka ka dhanka ah argagixisada.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa deegaanka Wargaadhi ee Shabeelaha Dhexe kulamo kula qaatay odeyaasha dhaqanka, saraakiisha ciidamada iyo hormuudka bulshada deegaanka.

Madaxweynaha ayaa kala hadlay Odeyaasha Wargaadhi, doorkooda ku aaddan xoreynta deegaannada ay gobolka kaga harsan yihiin Al-Shabaab.

Sidoo kale Xasan Sheekh ayaa dadka reer Wargaadhi uga warbixiyey sida ay dowladdu u diyaarisay qalabka, gaadiidka, xarummaha ciidan iyo hubkii lagu dhammeystiri lahaa xoreynta dalka.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa kormeeray Saldhigga Milatari ee laga hirgeliyey deegaanka Wargaadhi, kaas oo aad u weyn una fududeynaya Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliyeed baahiyaha farsamo ee muhiimka u ah jiidda hore ee dagaalka iyo dhammaystirka howlgalka dalka lagaga xoreynayo kooxaha argagixisada ah.

Xasan Sheekh ayaa mar kale Tuutaha u xirtay halganka xoreynta dalka, waxaa socda qorshe dib loogu abaabulayo dagaalka, waxaana dhowaan la qorsheeyey in dhowr jiho ay ciidamadu ka dhaqaaqaan, si loo gaaro goobaha ay Al-Shabaab kala dhuumaaleysanayaan gobollada dhexe ee dalka.

Madaxweynaha ayaa dhageystay baahiyaha ay qabaan ciidamada xoogga dalka ee u baxay baacsiga Khawaarijta, wuxuuna saraakiisha siiyey waajibaad dagaal, si dalka looga xoreeyo kooxaha argagixisada ah.

Maraykanka  3da Luulyo 2024  Madaxweynaha Mareykanka Joe Biden ayaa wacad ku maray inuu baaqi ku sii ahaan doono tartanka doorashada madaxtinimada ee dalkan ka qabsoomi doonta shanta bisha Novmeber ee sannadkaan.

Biden ayaa hadalkaasi ka shanqariyay xilli uu gelinkii danbe ee Arbacadi shalay khadka telefoonka ku wacay kooxda hormuudka u ah ololihiisa doorashada.

Arrintan ayaa u muuqata mid uu madaxweyne Biden dib ugu xaqiijinayo Dimoqraadiyiinta Aqalka Koongareeska in uu diyaar u yahay dib u doorasho, maalmo yar kaddib marki ay qaar badan oo kamid ah taageerayaasha xisbigiisa ay wal-waleen bandhigiisii dood uu Khamiisti hore la galay madaxweynihi isaga ka horreeyay Donald Trump.

Laba xubin oo magacyadooda qariyay oo og wicitaanka uu Biden wacay shalay xubnaha ololoihiisa doorashada ayaa wakaaladda wararka ee Reuters u xaqiijiyay, in uu u sheegay in uusan ka tanazuleyn tartanka doorashada.

Email uu goor danbe oo shalay ah u diray taageerayaashiisa ayuu Biden sidoo kale ku yiri “Qofna ima riixayo, mana ihi qof baxayo. Tartanka waa kusii jiri doonaa ilaa dhamaadka.”

Madaweyne Biden wuxuu sidoo kale Arbacadii si toos ah iyo qaabka online-ka ahba ula kulmay ilaa 24 guddoomiye iyo duqa magaalada Washington, D.C. oo dhammaantood dimoqraadi ah, si uu ugu xaqiijiyo in ay ka go’antahay musharaxnimada xisbiga.

Saddex ka mid ah guddoomiyaasha oo warbaahinta la hadlay ayaa taageeray madaxweyne Biden. Hase yeeshee in badan oo kamid ah siyaasiyiinta xisbiga Dimoqraadiga ayaa saluugsan da’da madaxweynaha.

Muqdisho 3da Luulyo 2024 – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka ah ee Soomaaliya Mudane Xamza Cabdi Barre iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa la filayaa in saacadaha soo socda ay safar dibadeed u baxaan, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Ra’iisul wasaaraha ayaa kusii jeeda magaalada Baqdaad ee caasimada dalka Ciraaq, kadib casuumaad uu ka helay madaxda sare ee dalkaasi Carbeed.

Xamza waxaa socdaalkan ku wehlin doono xubno kamid ah golihiisa wasiirada iyo qaar kamid ah howlwadeennada xafiiskiisa, ayag oo wada-hadallo lasoo yeelan doono madaxda dowladda Ciraaq.

Sidoo kale labada dhinac ayaa ka wada-hadli doono arrimo ku aadan xoojinta xiriirka labada dal iyo horumarinta iskaashiga Soomaaliya iyo Ciraaq.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in madaxda labada waddan ay si gaar ah wada-hadalladooda diiradda ugu saari doonaan dagaalka ka dhanka ah argagixisada oo halis badan ku haya dalalka Ciraaq iyo Soomaaliya.

Ra’iisul wasaaraha ayaa muddooyinkii lasoo dhaafay safaro ku bixinayay qaar kamid ah waddamada saaxibka la ah Soomaaliya, waxaana ugu dambeeyay booqashadii uu dhowaan ku tegay dalka dariska ah ee Kenya.

Waxaa sidoo kale oo uu ubaxay safaro kale oo dibadeed, isaga oo ka qayb-galayay shirar caalami ah oo uu ku metalay dowladda federaalka aha ee Soomaaliya.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa haatan diiradda saartay horumarinta xiriirka caalamiga ah iyo diblomaasiyadda, ayada oo door muuqda ku leh fagaareyaasha caalamka, si ay wax ula qaybsato dalalka lamid ah ee dhiggeeda.

Kenya 3da Luulyo 2024   Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya dagaal qaraar oo maanta ciidamada milatariga dowladda Kenya iyo maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab ku dhex maray qaybo kamid ah gobolka Waqooyi Bari, gaar ahaan ismaamulka magaalada Wajeer ee dalkaasi.

Dagaalka oo ahaa mid xoogan ayaa yimid, kadib markii maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab ay weerar dhabagal ah ku qaadeen kolonyo ka tirsan ciidamada Kenya oo mararayay duleedka magaalada Wajeer, waxaana kadib xigay dagaal toos ah.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa inoo sheegay in dagaalka uu qaatay saacado badan, isla markaana uu jiro khasaare soo kala gaaray labada dhinac ee dagaalamay.

Saraaakiil u hadashay dowladda Kenya ayaa shaaca ka qaaday inay iska difaaceen weerarka uga yimid Al-Shabaab, ayna khasaare gaarsiiyeen xubnaha Al-Shabaab.

Ugu yaraan illaa 4 xubnood ayaa kooxda Al-Shabaab looga dilay dagaalka, halka ciidamada Kenya dhankooda uu ka dhintay hal askari, mid kalena uu ku dhaawacmay, sida ay xaqiijiyeen ilo dadka deegaanka ah

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana weli dhaq-dhaqaaqyo laga dareemayaa nawaaxiga magaalada Gaarisa oo ah halka lagu dagaalamay.

Kenya oo ciidamo ay ka joogaan gudaha Soomaaliya ayaa weeraro kala kulanta kooxda Al-Shabaab oo badana beegsata deegaanada dhaca xadka labada waddan.

Muddooyinkii u dambeeyay weerarada Al-Shabaab ee Waqooyi Bari ayaa sii kordhayay, waxaana sidoo kale gobolka ciidamo badan oo milatari ah kusoo daabushay Kenya, si ay u xaqiijiyaan amniga guud ee waddankaasi.

WARARKA MAANTA 3da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Maxuu kashifay Guddoomiyaha Gobalka Banaadir ahna Duqa #Muqdisho Madaale Madaale oo sheegay in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” ku amray in qabuuraha la faago oo dhulka la gado? Yaa kamid noqon raba dadka uu rabo in xilka uu ka qaado Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” weli u diidan yahay inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho iyo Maxkamadda Dastuuriga ah? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu baaro dadkii dilay Marxuumad Ikraam Taxaiiil, xildhibaaan Aamino iyo dad farabadan? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” xaasaskiisa ugu ogolaaday inay baad iyo boob ku sameeyaan hantida dadweynaha?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 3da Luulyo 2024  Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa saluug ma muujiyey shaqada baarlamaanka federaalka oo xubin uu ka yahay, isagoo sheegay in hadda kadib uu ka fekerayo in uusan doonan kursi xildhibaan.

Xildhibaan Cabdiraxmaan ayaa sheegay in xildhibaanada baarlamaanka Soomaaliya aysan ka shaqeyn masuuliyadda ay u qaadeen umadda Soomaaliyeed, isagoo si gaar ah u dhaliilay guddoonka.

Wuxuu sheegay in guddoonku uu afduubto golaha, halka xildhibaanadu ay xeeriyaan duruuftooda, sidoo kale xukuumadda ayuu ku eedeeyey inay ku takri faleyso awoodeeda. “Qaabka ay siyaasadu u sameysan tahay ayaaba naga qaldan, nidaamka baarlamaaniga ah ee dalkeena waxaa loogu tala galay in xildhibaanadu xisbiyo ka kala tirsan yihiin,” ayuu yiri Xildhibaan Cabdiraxmaan.

Xildhibaanka ayaa sheegay nidaamka hadda lagu shaqeeyo ay dhibaato weyn ku qabaan, maadaama looga baahan yahay metelaad, xukuumaduna ay rabto in xildhibaanka ay dan ku heysato.

“Anigu waan ka fekerayaa in kurisi dambe oo xildhibaan aan raadiyo inta shaqada baarlamaanka ay sidaan tahay,” ayuu yiri Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur oo wareysigaan siiyey BBC.

“Aniga Xildhibaan ayaan ahay, dadka aan metelo waa isku dhibanahay, sababtoo ah waxay rabaan inaan dowladda u soo baryo, qofkii shaqo raba, kii waxbarasho aadaya, kii caafimaad raba iyo wax kasta oo dowladda looga baahnaa, aniguna ma aqaan nidaamkaas,” ayuu yiri CC Shakuur.

Muqdisho 3da Luulyo 2024  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheikh Maxamuud ayaa sheegay in aanay jirin wax muujinaya in Itoobiya ay dib uga laabanayso heshiiskii is-afgaradka ahaa ee ay Somaliland la saxeexatay 

“Ma jiraan wax calaamado ah oo muujinaya in ay Itoobiya ka soo laabanayaan waddadaas,” ayuu yidhi madaxweynuhu.

Hadalkan ayuu madaxweynuhu sheegay kadib markii ay dalka Turkiga ay ku soo dhamaadeen wada hadal u dhaxeeyay dowladaha Itoobiya iyo Soomaaliya, kaas oo aan wax natiijo ah laga gaarin.

Madaxweyne Xasan Sheikh ayaa sheegay in Itoobiya ay tahay midda Turkiga ka codsatay inay dhexdhexaadiyaan Soomaaliya.

Wuxuu sheegay in ergada Itoobiya iyo Soomaaliya aysan wada hadal toos ah yeelan, balse Turkiga uu dhexdhexaad ka yahay.

Si kastaba ha ahaatee, Soomaaliya iyo Ethiopia ayaa u ballansan inay wahadal labaad ku yeeshaan dalka Turkiga, kaasoo la rajeynayo inuu dhaco bisha September ee sanadkan.

Nairobi 3da Luulyo 2024 Bannaanbaxyo kale oo rabshado watay ayaa Talaadadi shalay ka dhacay magaalooyinka waaweyn ee dalka Kenya oo ay ku jirto magaalada caasimadda ah ee Nairobi.

Booliska ayaa adeegsaday suntan dadka ka ilmeysisa isla markaana dacwado ku soo oogay dibadbaxayaal dhagxaan ku tuurayay bartamaha magaalada Nairobi, si ay isugu dayaan in ay xakameeyaan rabshadihi ugu ballaarnaa ee Kenya ka dhaca, tan iyo marki ugu yaraan tobnaan qof lagu dilay bannaanbaxyadi todobaadki hore.

Mudaaharaadyada dalka oo dhan ka dhacay ayaa muujiyay in madaxweyne William Ruto uu ku guul darreystay inuu qanciyo dhaqdhaqaaqa dhalinyarada ee bannaanbaxyada dhigaya, inkasta oo uu ka tanaasulay qorshayaashii canshuur kordhinta ee dhaliyay qalalaasaha todobaadkii hore.

Mudaaharaadyadii Talaadadii ayaa ku bilowday dareen xamaasad leh, balse waxa ay isku baddalay rabshado. Xooggooda ayaa ka dhacay tuulada ganacsiga ee bartamaha magaalada Nairobi. Ciidamo boolis ah oo xirnaa koofiyado isla markaana sitay budad alwaax ah iyo gaashaamo, ayaa ka hortahay dhallinyarada rabshadaha dhigayay.

Dukaammo ayaa la gubay, shaqaalaha gargaarka dag dagga ahna waxay ku mashquul sanaayeen daweynta dadka dhaawaca ah, halka boolisku ay xirayeen dadka waddooyinka joogay sida ay xaqiijiyeen goob-joogayaasha iyo saxafiyiinta.

Meelaha kale ee ay bannaanbaxyadu ka dhaceen ayaa waxaa ka mid aheyd magaalada labaad ee ugu weyn Kenya ee Mombasa. Dadka ayaa watay laamaha geedaha timirta isla makraana yeerinyay buun caag ah, iyaga oo ku qeylinayay “Ruto ha baxo!”

Talefishinka NTV ee Kenya ayaa sheegay in laba qof lagu toogtay Mombasa, waxay kaloo baahiyeen sawirrada baabuur gubaneysa.

Warbaahinta Kenya waxay sheegtay, in sidoo kale ay bannaanbaxyo ka dhaceen magaalooyinka Kisumu, Nakuru, Kajiado, Migori, Mlolongo iyo Rongo.

Madaxweyne Ruto, ayaa wajahaya qalalaase tii ugu darneyd ee soo wajahda xakunkiisa laba sano jirka ah. Dowladdiisa ayaa dhexda u gashay lacagaha deymaha lagu leeyahay iyo midda ay ka amaahanayaan IMF iyo shacabka oo si weyn uga cabanaya sara u kaca ku yimid maciishada.

Guddiga Qaran ee Xuquuqda Aadanaha ee Kenya (KNHCR) ayaa sheegay in 39 qof oo Kenyan ah lagu dilay dibadbaxyo iyo iska horimaadyo ay la galeen booliiska tan iyo 18-kii bishii June. Dadka intooda badan ayaa la toogtay xilli ay rabeen in ay xoog ku galaan xarunta baarlamaanka ee Nairobi.

Reueters.

Somaliland 3da Luulyo 2024 Wasiirka arrimaha gudaha Somaliland Maxamed Axmed Kaahin oo xalay ka qayb-galay kulan ka dhacay magaalada Hargeysa ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan xiisadda kala dhexeysa Soomaaliya ee ka dhalatay heshiiska badda ee uu maamulkooda la galay Itoobiya, wuxuuna kashifay qorshe uu sheegay inay damacsan tahay dowladda Soomaaliya.

Ugu horreyntii wasiirka ayaa ka hadlay sababaha keenay diidmada dowladda federaalka ee ku aadan heshiiska badda, wuxuuna sheegay in Somaliland aysan u ogoleyn inay la macaamisho dariskeeda iyo waddamada kale ee caalamka, sida uu hadalka u dhigay.

Sidoo kale wasiirka oo garnaqsaday ayaa sheegay in horay Soomaaliya iyo Somaliland ay u galeen illaa 7 heshiis oo uu wax ka saxiixay madaxweyne Xasan Sheekh, wuxuuna su’aal la keenay waxa loogu diidayo inay heshiis la galaan Itoobiya ama dalal kale ee dariska ah.

“Soomaaliya 6 ama 7 heshiis ayaynu wada galnay Xasan Sheekh maanta madaxweynaha ah xilligii hore ee uu madaxweynaha ahaa Axmed Maxamed Siilaanyo oo madaxweyne ah labadooda ayaa wada saxiixay maxaa isbeddalay? waxaa isbeddalay heshiiska aynu wada galnay Itoobiya, iyagana 7 ayaynu wada galnay maxaa diidaayo marka inaan Itoobiya wada galno” ayuu yiri wasiirka arrimaha gudaha maamulka Somaliland.

Maxamed Kaahin oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in Soomaaliya qudheeda ay kireysato baddeeda iyo dekedaheeda, wuxuuna sheegay in horay ay heshiisyo u gashay, hadana ay damacsan tahay qorshe kale oo ku aadan inay ku wareejiso dekedaha Hobyo iyo Kismaayo.

“Kaliya Geeskan Afrika ee aynu ka midka nahay dowladaha inta IGAD la yiraahdo ilaa 8 bees baa ka kireysan oo la leeyahay, maxaa kan Somaliland gooni u calaamadeeyay?. Saddex bees baa dowladda Soomaaliya ayaa iminka yaalla Soomaaliya, hadda wuxuu leeyahay afar meelood baan anigu siinayaayee, kaas Somaliland yaanay qaadan” ayuu yiri.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Wuxuu leeyahay Hobyo ayaan siinayaa, Kismaayo ayaan siinayaa, wuxuu leeyahay meel heblo ayaan siinayaa”.

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay inay doonayaan in Somaliland ay u dhaqanto sida dowlad oo kale, isla markaana ay darisnimo iyo walaalnimo kula macaamisho Soomaaliya.

“Waxaan dooneynaa inaynu laba dowladood oo walaalo ah oo Soomaaliyeed oo xiriir wanaagsan leh oo kala ganacsada oo nabad-gelyada is weydaarsada inaynu wada noqono” ayuu hadalkiisa kusoo gabagabeeyay wasiir Maxamed Kaahin Axmed.

WARARKA MAANTA 2da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  Meeqo sanno ayaan idiin sheegaynay inay Dowladda Madaxweyna Mudane Xassan Iyo Shabaab wadashaqaystaan? Maxuu yahay wadashaqaynta ka dhexeyso Dowladda #Damu-Jadiid Iyo Ururka Argagixisadda Al-Shabaab? Yaa diidi kara inay #sHABAAB Iyo Dowladda Madaxweyne Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa baasabooro dibolobaatik ah u sameeyey Shaab si ay shir uga qeyb-galaan? Yaa maal-gelinaaya wadahadalada Dowladda Soomaaliya Iyo Shabaab? Maxay ku dili jireen Ummadda Soomaaliyeed? Maxaad ka ogtahay fashilkana ku yimid dowladda #Soomaaliya?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 2da Luulyo 2024 Wajigii koowaad ee wada hadalada Soomaaliya iyo Ethiopia ayaa lagusoo gabagabeeyay magaalada Ankara ee dalka Turkiga, iyadoo aysan jirin qodobo heshiis looga gaaray khilaafka labada dal ee arrimaha badda. Wasiirka arrimaha dibadda ee dalka Itoobiya Taye Aske Selassie iyo dhiggiisa Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi, ayaa isku afgartay in ay mar kale kulmaan magaalada Ankara, si ay u yeeshaan wajiga labaad ee wadahadallo dhexdhexaadin ah oo uu Turkiga garwadeen ka yahay.

Xogo laga helay shirka ayaa sheegaya, in Itoobiya ay diiday soo jeedinta Soomaaliya ee ah in Itoobiya ay joojiso heshiiska badda ee ay la gashay Somaliland.  “Wasiirradu waxay ku heshiiyeen inay ku kulmaan Ankara si ay u yeeshaan wareegga labaad ee wadahadalka 2-da Sebtembar 2024,” ayuu yiri Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Turkiga Hakan Fidan oo shir jaraa’id qabtay ka dib wareegii 1aad ee wada hadalada oo shalay ka dhacay Ankara.

Qoraal ay soo saartay Wasaaradda Arrimaha Dibadda Turkiga, ayaa lagu yiri “Wasiirada Soomaaliya iyo Itoobiya waxay ku celceliyeen sida ay uga go’an tahay in si nabad ah lagu dhammeeyo khilaafaadka, waxayna muujiyeen sida ay uga mahad celinayaan fududeynta Turkiga, iyo sidoo kale wax qabadkeeda wax ku oolka ah.”

Sidoo kale, waxay iftiimisay in Itoobiya iyo Soomaaliya ay ku heshiiyeen in ay sii wadaan wada-hadallada socda, si loo xaqiijiyo xasilloonida gobolka.

Xiisadda labada dal ayaa ka bilaabatay markii Itoobiya ay Somaliland la saxeexatay January 1, 2024  heshiis is-afgarad ah kaas oo la og yahay in ay Itoobiya ka heli doonto dhul xeebeed 20 kiiloomitir ah, halka Itoobiya ay aqoonsi siinayso maamulka Somaliland.

Muqdisho 2da Luulyo 2024  Qoraal ka soo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya oo faahfaahin looga bixiyey waxahadalka la sheegay in Soomaaliya iyo Itoobiya uu u bilowday ayaa lagu sheegay in Dawladda Turkiga ay magaalada Ankara ku casuuntay wafuud kala matalaysa Soomaaliya iyo Ethiopia, si looga wadahadlo xiisadda taagan.

“Kulamada labada dhinac ma ahayn kuwa fool ka fool ah, maadaama ay Dawladda Soomaaliya meel adag ka taagantahay qadiyadda la xiriirta ilaalinta midnimada iyo madax-banaanida Qaranka, inkastoo gabagabadii shirka ay goobjoog ka wada ahaayeen labada wafdi warmurtiyeedka wadajir ah oo uu soo jeediyey dhexdhexaadiyaha wasiirka arrimaha dibedda dalka Turkiga,” ayaa lagu yiri qoraalka DF.

Dowladda Soomaaliya ayaa sheegtay in kulankaan uu ahaa kii koowaad, isla markaana lasoo gabangabeeyey, waxaana lagu balamay wareeg labaad oo wadahadal ah labada September 2024, in kastoo aan la cadeyn sida uu u dhacayo wadahadalka dambe, maadaama kan la isku fahmi waayey.

“Wadahadalka ayaa si weyn loogu kala aragti duwanaa. Gaar ahaan Dawladda Soomaaliya oo mawqifkeedii hore ee ahaa in Dawladda Ethiopia ay ka noqoto MOU-gii sharci darrada ahaa ku adkaysatay iyo in aan wax gorgortan laga galeyn ilaalinta Madaxbanaanida dhuleed ee Dalkeenna oo u ah dawladda Soomaaliya lama taabtaan,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya.

Dawladda Soomaaliya ayaa si weyn ugu mahadcelisay Dawladda Turkiga oo sida qoraalkana lagu sheegay kaalin wanaagsan ka qaadatay xasiloonida Geeska Afrika – saaxiibka ugu weyn ee Turkigu Geeska Afrika ku leeyahay waxaa lagu tilmaamaa Soomaaliya.

Markii kulanka lagu kala tegay ayaa waxaa warbaahinta la hadlay Wasiirka Arrimaha Dibadda Turkey oo ay garbihiisa taagan yihiin wasiirrada dhiggiisa ah ee Soomaaliya iyo Itoobiya.

Wasiir Hakan Fidan ayaa sheegay in kulamadu ay sii socon doonaan, dibna la isugu soo laaban doono labada bisha September ee sannadkan 2024.

Itoobiya ayaa cadaadis la kulmeysay tan iyo markii ay heshiiska la saxiixatay Somaliland, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa abuurtay xiisad diblumasiyadeed oo adag, taas oo Itoobiyaanka ku kallifay inay raadiyaan dowlado wadahadashiiya iyaga iyo Soomaaliya.

Muqdisho 2da Luulyo 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo caawa khudbad ka jeediyey munaasabad lagu soo gunaanaday dabaal-degyadii toddobaadka xoriyadda ayaa ka hadlay waxa ka jira wadahadaladii la sheegay in dowladda Soomaaliya ay la fureyso Khawaarijta Al-Shabaab.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in aysan jirin habayaraatee wax ay dowladdu kala hadli karto Al-Shabaab, isagoo hoosta ka xariiqay in uusan jirin xal aan aheyn in kooxdaasi ay hubka dhigto oo dowladda isku dhiibto.

“Maalmahaan waxaa baraha bulshada qabsatay dowladdu waxay wadahadal la fureysaa Al-Shabaab, waxaan idiin cadeynaa Shabaab iyo anaga wax naga dhaxeeya ma jiraan,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Maxaxweynaha Soomaaliya ayaa sheegay in kooxdaas aan la toosi karin, dowladuna aysan u baahneyn, “Hadii ay jiri lahaayeen waxyaabo aan dhihi karno sidaan ayaan rabnaa iyo waxaan ayaan idinka qaldan waa la hadli laheyn, waana hor fariisa laheyn,” ayuu yiri madaxweynuhu.

Madaxweynaha ayaa balanqaaday hadii Soomaali ay wadahadal la fureyso Al-Shabaab oo wax la isla ogyahay kala hadli doonto dowladdu.

“Hadii la helo wax aan isla qirno waan la hadleynaa, laakiin maanta wadahadalna ma jiro wax naga dhexeeyana ma jiraan weli,” ayuu hadalkiiUgu dambeyntii madaxweynaha ayaa dadka Soomaaliyeed ka codsaday in shakigaas ay ka baxaan, isagoo u cadeeyey in dowladdu aysan kaligeed qaada doonin go’aan hadii ay noqoto in wadahadal lala furo Khawaarijta.sa ku sii daray madaxweyne Xasan Sheekh.

Maraykanka 2da Luulyo 2024 Maxkamadda Sare ee Mareykanka ayaa soo saartay xakun xasaanad ballaaran siinaya madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump, taasoo ka dhigan in dib u dhac uu ku imaan doono maxkamadeynta Trump ee kiiska rabshadihi ay qaar ka mid ah taageerayaashiisa ku weerareen xarunta Coongareeska horraanti sannadki 2021-ki.

Dacwadda la xiriirta in Trump uu isku dayay inuu dhinac kale u rido doorashadi looga guuleystay ee sannadki 2020-ki, ayaa tan iyo sannadki hore ka socotay maxkamad ku taalla magaaladan Washington D.C, waxana loo ballansanaa in la qaado ka hor doorashada 5-ta Novemebr.

Xakunka Maxkamadda Sare ayaa waxaa aqbalay 6 garsoore, halka ay saddex kasoo horjeesatay. Waxa uu laalayaa go’aankii maxkamadda hoose ee lagu diiday sheegashadii Trump ee aheyd inuu leeyahay xasaanad madaxweyne oo ka hor istaageysa in hey’adaha federaalka Mareykanka ay dacwad ku soo oogaan isaga.

yihiin Jamhuuri, halka saddex-da kale ay dimoqraaddi yihiin.

Maxkamadda Sare ayaa go’aamisay inaanan Trump loo maxkamadeyn karin ficillada uu ku dhaqaaqay inti uu heystay awoodda dastuuriga ah ee madaxtinimo, balse lagu soo oogi karo danbiyada gaarka u ah.

Go’aankaan taarikhiga ah ayaa ka dhigan guul weyn oo siyaasadeed oo u soo hoyatay madaxweynihi hore ee Mareykanka Donald Trump.

Qoraal uu soo dhigay barta X ee horay loo dhihi jiray Twitter, ayuu Trump ku muujiyay dabaal-daggiisa go’aankan, isaga oo yiri “GUUL WEYN”.

Madaxeyne Joe Biden oo arrintan war kasoo saaray ayaa go’aanka maxkamadda sare ee Mareykanka ku tilmaamay mid tusaale khatar ah u jideynaya xakunnada Mareykanka.

Maxkamadda Sare ee Mareykanka ayaa horay u diidday dadaallo lagu doonayay in Trump laga mamnuuco codbixinta, sababo la xiriira ficilladiisii ka dib doorashadii 2020-ka.

Donald Trump, madaxweynihi hore ee Mareykanka ayaa hadda ah murashaxa xisbiga Jamhuuriga ee doorashada madaxtinimada Mareykanka ee Bisha November, wuxuu la baratami doonaa, madaxweynaha xilligaan Joe Biden, oo ah murashaxa xisbiga Dimoqraadiga.

Ankara 2da Luulyo 2024 Dowladda Turkey ayaa sheegtay in Soomaaliya iyo Itoobiya ay isku raaceen in ay wsii wadaan wada-hadallada shalay ka dhacay Ankara ee aysan wax natiijo la taaban karo ah ka soo bixin.

Wada-hadallada ayaa si aan toos aheyn u dhex-maray wasiirada arrimaha dibedda labada dal Axmed Macallin iyo Taye Atske Selassie.

Dowladda Soomaaliya ayaa bayaan ay soo saartay ku tiri “Wadahadalka ayaa si weyn loogu kala aragti duwanaa, gaar ahaan Dowladda Soomaaliya oo mawqifkeedii hore ee ahaa in dawladda Ethiopia ay ka noqoto MoU-gii sharcidarrada ahaa ku adkaysatay iyo in aan wax gorgortan laga galeyn ilaalinta madaxbanaanida dhuleed ee dalkeenna oo u ah dowladda Soomaaliya lama taabtaan.”

Wasiirka arrimaha dibedda Turkey Hakan Fidan ayaa sheegay in wada-hadallada aysan aheyn fool ka fool balse labada dhinac ay si kala gooni gooni ah u fadhiyeen oo loo kala dab qaadayey.

“Wasiirradu, iyada oo loo marayo fududaynta Turkiga, waxay awood u yeesheen inay si gooni gooni ah u yeeshaan wada-hadal daacadnimo, niyad sami iyo aragti fog oo ku saabsan khilaafaadkooda iyo sahaminta aragtiyo ku wajahan sidii wax looga qaban lahaa hab la wada aqbali karo,” ayuu yiri wasiirka arrimaha dibedda Hakan Fidan.

“Wasiirrada Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa ku celceliyay inay ka go’an tahay in si nabad ah lagu dhammeeyo khilaafaadka, waxayna sheegeen inay ku faraxsan yihiin inay Turkiga fududeeyaan.”

“Labada dhinacba waxay dadaalkan uga mahad-celiyeen Mudane Recep Tayyip Erdoğan, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Turkiga,” ayaa lagu yiri bayaanka.

Inkasta oo Soomaaliya iyo Turkey ay bayaano kasoo saareen wada-hadallada, haddan waxaan weli ka hadal Itoobiya.

WARARKA MAANTA 1da Luulyo  2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta  #Hambalyo 1da Luulyo 2024 Shacabka Soomaaliyeed gudaha dalka Iyo dibadaba! Maxuu yahay shirka qarsoodiga ah ay Dowladda #Damu_jadii Iyo  #Mafia #Dowladda #Ethiopia uga furmay #Ankara, #Turkey? Maxuuse Madaxweyne Mudane Ismaaciil Cumar udiiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Iyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxy tahay sababta Raysal Wasaare hore Mr. Kheyre u yimid #Minneapolis? Maxaase loo diiday Prof. Maxamed Shiikh Cisman Jawaari in lagu aaso Baydhabo Janaay? Yaa abaabulaya dagaalada ka socda gudaha dalka Madaxweyne Mudane Ismaaciil Cumar? Maxay tahay sababta loo burburinaaya #Somaliland, #SouthWestState Iyo #Puntland? Yaa noqon doona Wasiirka Arrimaha Dibada ee Soomaaliya? Maxuuse yahay khilaafka qarsoon ee ka dhex jira Dowladda #Damu-Jadiid?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 1da Luulyo 2024 Taliska booliska Soomaaliya iyo xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada qalabka sida ayaa soo saaray amar wadajir ah oo ay ku cadeynayaan in caawa inta loo dabaal-degayo 1-da Luuliyo aan xabado la ridi karin.

Xeer ilaaliyaha guud ee maxkamadda ciidamada qalabka sida Cabdullahi Buulakamey iyo Afhayeenka Booliska Soomaaliya Cabdifitaax Aadan Xasan ayaa qabtay shir jaraa’id oo ay ku soo saareen amarkaan.

Ugu horeyn Afhayeenka booliska ayaa sheegay in qofkii xabad rida lasoo xiri doono dushana laga saari doono wixii khasaare ah oo caawa dhaca, isagoo hoosta ka xariiqay in xabado la rido inta lagu jiro munaasabadaha toddobaadka xoriyadda Soomaaliya.

Booliska Gobolka Banaadir ayaa maalmo ka hor shaaciyey in la soo xiray 9 askari oo jebisay amar ahaa in “xabado aan laga ridi karin Muqdisho” askarta lasoo xiray ayaa habeenkii calan saarka ee 26-kii Juun kor u riday xabado.

Xabadihii habeenkaas la riday ayaa Muqdisho ku dilay ugu yaraan labo qof iyagoo dhaawacay dad kale, taas oo khasabtay in lasoo qabto askartii xabadaha riday intooda badan.

Xeer ilaaliyaha maxkamadda ciidamada Jeneraal Cabdullahi Buulakamey oo shirkaan jaraa’id la qabtay afhayeenka ayaa sheegay in askartii lasoo xiray ay u gudbiyeen xabsiga dhexe, iyadoo dhowaan lasoo taagiWuxuu sheegay in askartaas loo heysto dadkii xabadaha ku dhintay iyo kuwii dhaawacmay habeenkii 26-kii Juun iyo amarkii booliska oo ay jebiyeen, Buulakamey ayaa ku goodiyey inay maxkamad soo taagi doonaan 9-ka askari ee lasoo qabtay. doono maxkamad.

Somaliland da Luulyo 2024 Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi oo la kulmay masuuliyiinta maamulkaas ee ka soo jeeda gobolka Awdal iyo qaar kamid ah odayaasha dhaqan Gobolkaas ayaa jeediyay hadal uu eedeymo culus ugu jeediyey dowladda Jabuuti.

Muuse Biixi ayaa sheegay in Jabuuti ay dhistay ‘jabhad’ ku goodineysa inay Somaliland ka xoreynayaan gobolka Awdal, isagoo sheegay in taasi aysan dhaceyn.

Madaxweyne Muuse ayaa sheegay in Somaliland aysan fileyn in Jabuuti looga dhawaaqi karo koox ka soo horjeeda jiritaanka Somaliland, balse arrintaas ay la noqotay layaab, isagoo ku goodiyey in maamulkiisa aysan waxaba ka qaadi karin kooxo lagu aas-aasay wadamo kale.

“Maalmahan waxaan arkeynay qolo jabhad ah oo Jabuuti ka dhex hadleysa oo leh Awdal ayaan xoreyneynaa, Jabuuti taas kama filaneyn, hadeysa sidaas la noqotay wixii ka dhasha ee guud weynu arki doonnaa” ayuu yiri madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi.

Madaxweynaha ayaa sheegay iIn siyaasiyiinta Somaliland ay ka mideysanyihiin mabda’a ilaalinta qaranimada Somaliland, balse ninkii aragtidiisu ay taas ka duwanaato uu yahay mid soo raacaya cadawga, sida uu hadalka u dhigay Muuse Biixi.

Maalmihii lasoo dhaafay waxaa baraha bulshada laga arkay rag badan oo deegaan ahaan ka soo jeedaan gobolka Awdal oo isku abaabulay gudaha Jabuuti, kuwaas oo toos uga horyimid go’aanada Muuse Biixi, si cadna u sheegay in aysan ogoleyn heshiiskii uu Muuse badda ku siiyey Itoobiyaanka.

Sawirrada siyaasiyiinta uu ka hadlay Muuse Biixi ayaa la baahiyey iyagoo booqanaya safaaradda Soomaaliya ee dalka Jabuuti, iyaga oo la kulmay Danjire Salaad Cali Jeelle, sidoo kale waxay mar tageen magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya.

Ragaani waxay mar walba sheegaan in aysan ogolayn in dhul xeebeen laga kireeyo dawladda Itoobiya, balse marna ma aysan sheegin in ay Jabhad yihiin iyo in kale, Muuse Biixi ayaa hadalkiisa u dhigay, carabkana ku adkeeyey in ragaasi ay jabhad yihiin.

Wax kacdoon dadweyne ah hadda kama jiraan gobolka Awdal iyo deegaanada kale ee dhaca xadka Jabuuti iyo Somaliland, balse waxaa jira guux dadweyne oo lagu diidan yahay damaca Itoobiya, halka Somaliland ay muujineyso feejignaan ay kaga hortegeyso wax kasta oo kacdoon ah.

Muqdisho 1da Luulyo 2024 Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa maanta ka socda dabaal-deg wayn oo lagu xusayo maalinta kowda Luulyo oo ah markii ay xornimada qaateen Gobollada Koonfureed iyo midowga labadii gobol ee Waqooyi iyo Koonfur ee Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Munaasabad lagu xusayo sanad guurada 64-aad ee maalintan qaran ayaa haatan ka socota magaalada Muqdisho, taas oo si heer sare ah loo soo agaasimay.

Sidoo kale waxaa la xiray waddooyinka halbowlaha ah ee caasimada oo lagu soo daadiyay ciidamo fara badan oo ka tirsan kuwa dowladda, kuwaas oo hakad-geliyay dhaq-dhaqaaqa.

Ciidamada ayaa gaadiidka iyo dadka ka celinaya waddooyinka muhiimka ah, si ay u sugaan amniga inta uu socdo dabaal-degga xuska kowda Luulyo.

Waxaa kale oo ay ciidamadu sameynayaan bandhig wayn oo lagu muujinayo qiimaha maalinta xoriyadda dalka, kaas oo ka socda taalada Daljirka Daahsoon ee Muqdisho.

Dhinaca kale madaxweynaha  Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xalay ka qeyb galay Munaasabadda Calan-saarka habeenka 1-da Luuliyo oo ku astaysan 64 sano guurada xornimada Gobollada Koonfureed iyo midowga Labadii Gobol ee Waqooyi iyo Koonfur ee Jamhuuriyadda Soomaaliya.

“Hambalyo Dadka Soomaaliyeed munaasabadda Calan-saarka sannad guurada 64-aad ee ka soo wareegtay markii ay xoroobeen gobollada koonfureed ee dalka iyo midnimadii labada Gobol ee Waqooyi iyo Koonfur, habeenkii xornimada iyo midnimada ee 1-da Luulyo 1960-kii.” ayuu yiri taliyaha Xoogga oo qayb ka ahaa calan saarka xalay ee kowda Luulyo

Munaasabadan waxaa ka horreysay midda 26 June oo iyana horay loogu qabtay magaalada Muqdisho, waxaana sanadkan ay dowladda u diyaar garowday si ka duwan sanadihii hore.

Turkey 1da Luulyo 2024  Soomaaliya ayaa dirtay wasiirka Arrimaha Dibedda Axmed Macallin Fiqi oo maanta u safray Turkiga, waxaana la sheegayaa in Addis Ababa ay iyaduna Turkiga u dirayso wasiirka Arrimaha dibedda.

War-saxaafadeed ka soo baxay wasaaradda arrimaha dibadda ayaa lagu sheegay, in “Dowladda ay ka go’an tahay mabaadi’deeda ilaalinta madaxbanaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya.”

Turkiga ayaa Soomaaliya u sheegay inuu diyaar u yahay inuu xalliyo khilaafka Muqdisho iyo Addis Ababa, waxaana dhawaan madaxweynaha Soomaaliya uu Ankara kula kulmay wasiirka arrimaha dibedda ee Turkiga Hakan Fidan.

Haddaba maxaa laga ogyahay kulankan?

“Kulanka oo ah mid hal maalin soconaya ayaa waxaa labada dhinac ku kala matalaya Wasiiradooda arrimaha dibadda ayaa waxaa aan fahamsanahay in Itoobiya ay codsatay kulanka, waxaana fududeynaya dowladda Turkiga oo labada dhinac isku keeneysa,” ayuu yiri Maxamed Mukhtar oo ka faallooda arrimaha geeska horayna u soo noqday wasiirka batroolka Soomaaliya.

“Mowqifka Soomaaliya ayadoo qoraal ahna wey gudbiyeen marar badanna wey sheegeen in arrinta qaranimada aysan marnaba gorgorton ka galeyn iyo midnimada dhulka Soomaaliyeed, balse wixii kale oo wadahadal ah oo wada ganacsi ah ama wada shaqeyn ah ay diyaar u yihiin,” ayuu intaas ku daray.

Dawladda Soomaaliya waxay ku sheegtay qoraalka kooban ewe wasaaradda Arrimaha dibadda ay soo dhigtay barta X in ay “ka go’an tahay inay si adag ugu taagnaato mabaadii’deeda ay ku ilaalinayso madax banaanideeda dhuleed.”

WARARKA MAANTA 30ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta Yaa dilay siyaasiyiinta #Soomaalida? Maxuuse kashifay Weriye Macalinka Lugeeye? Maxaase loo sumeeyey Marxuumad Maxamed Shiikh Cismaan “Jawaari” sida uu kashifay Macalnka Lugeeye? Maxuuse ka xanaaqsan yahay Madaxweynaha Djibouti Mudane Ismaaciil Cumar? Maxuuse beenta u sheegayaa Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa beddelay dastuurka oo diiday inuu Maxkammadda Dastuuriga sameeyo Iyo Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa dilalka Madaxda #Soomaaliya qorsheeya? Yaa 400 00 gabdhood/igaar Carabka ka iibiyey Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa #Soomaaliya Madaxweyne ka ah Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” mise Madaxweyne Mudane Ismaaciil Cumar?  

 Ha Wiqleyso! 

Qaramadda Midooway 30ka Juun 2024 Ku-simaha Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya James Swan, ayaa ka digay kooxda Alshabaab in ay weli tahay khatar xooggan. James Swan, ayaa xusay in dowladda Soomaaliya looga baahan ahay in ay muhiimad gaar ah siiso amniga xilliga kala guurka ah.

“Al-Shabaab waxaa weli ka go’an in ay sii waddo weerarrada argagixisanimada iyada oo aan tixgalinayn khasaaraha nolosha rayidka,” ayuu yidhi ku simaha ergayga Qaramada Midoobay.

Ergayga UN-ka ayaa sheegay in Kooxda Alshabaab ay wali leedahay awoodda ay ku fulinayso weerarrada xunxun.

Si kastaba ha ahaatee, Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa dhawaan codsatay in hoos loo dhigo bixitaanka ciidamada ATMIS, iyadoo tilmaamtay in 4,000 askari oo bixi lahaa dhammaadka bishaan June, loo kala qeybiyo qaybood.

Golaha Nabadda iyo Ammaanka Midowga Afrika ayaa taageeray oo ansixiyay codsiga Soomaaliya, balse Golaha Ammaanka weli kama uusan hadlin codsiga Soomaaliya.

Qaraarka Golaha Ammaanka ayaa dhigaya in ciidamada ATMIS ay guud ahaan ka baxaan Soomaaliya dhammaadka sannadkan.

Somaliland 30ka Juun 2024  Madaxweynaha Somaliland, Muuse Biixi Cabdi oo maanta warbaahinta kula hadlay magaalada Hargeysa ayaa u jawaabay koox uu ku sheegay jabhad oo ‘isku uruursaneyso’ dalka Jabuuti, taas oo dhowaan hanjabaad culus usoo dirtay maamulkiisa

Muuse Biixi ayaa sheegay inuu arkay hanjabaadda kooxdan oo uu tilmaamay inay ku goodiyeen xoreynta gobolka Awdal, taas oo uu ku tilmaamay wax lala yaabo.

Sidoo kale, wuxuu intaasi ku daray in Jabuuti dhexdeeda aysan ka fileyn in laga soo abaabulo wax liddi ku ah jiritaanka Somaliland, uuna aad uga xun yahay arrintaasi, sida uu hadalka u dhigay.

Madaxweynaha ayaa xusay inay ka war sugayaan sida ay xaaladda noqoto, wuxuuna sheegay in Somaliland ay mar weliba difaac ku jirto, ayna isaga filan tahay cadowgeeda.

“Waxaan arkayay jabhado jabuuti dhexdeeda ka soo dhex hanjabaya oo leh Awdal baanu xoraynaya, halkaa kamaan filayn, haday jabuuti sidaa la noqotay waxay noqoto ayaynu sugaynaya” ayuu yidhi Madaxwayne Muusw Biixi.

Hadalkan waxaa ka horreeyay mid kale oo maanta kasoo yeeray guddoomiyaha xisbiga UCID Faysal Cali Waraabe oo isna sheegay in Somaliland looga tashaday Soomaaliya iyo Jabuuti.

Faysal Cali Waraabe ayaa sheegay in lagu  tashaday in laba jiho laga weeraro Somaliland oo kala ah dhinaca Jabuuti iyo aagga magaalada Laascaanood ee xarunta gobolka Sool ee waqooyiga dalka Soomaaliya.

“Waxa lagu tashaday in dalkeenna laga soo weeraro dhinaca Jabuuti iyo dhinaca Laascaanood, sidii 1988 kii ayaa maanta markale dhiigeena la xalaashaday, waxa lagu tashaday in Somaliland la burburiyo” ayuu yidhi guddoomiye Faysal Cali Waraabe.

Si kastaba, arrimahan ayaa kusoo aadayo ayada oo ay cirka isku sii shareertay xiisadda xoogan ee ka dhalatay heshiiska badda oo ay ka horyimaadeen dowladaha Jabuuti iyo Soomaaliya.

Muqdisho 30ka Juun 2024 Diyaaradii ugu horeysay oo Soomaali ay leedahay ayaa maanta soo cagadhigatay magaalada Muqdisho, taas oo bilaabeysa duulimaadyo caalami ah iyo kuwo gudaha ah, waana markii ugu horeysay ee burburkii kadib oo diyaarad ay ku duusho magaca Soomaaliya.

Ganacsato Soomaaliyeed ayaa diyaaradaan iska leh, waxaana wada oo shaqaale iyo wax walba ka ah dhallinyaro  Soomaaliyeed.

Premier Airlines ayaa lagu magacaabaa shirkadda iska leh diyaaradaan oo ku howlgeli doonta magaca Soomaaliya, waxayna buuxi doontaa baahi badan oo bulshada Soomaaliyeed ay u qabtay. 

Munaasbaadii xariga looga jaray diyaaradaan ka howlgeli doonta dalka, waxaa maanta xarigga looga garay garoonka Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Ganacsatada iska leh Diyaaradda, maamulka garoonka iyo masuuliyiinta wasaaradda gaadiidka ayaa kasoo qeyb galay munaasabadda xarigga looga jaray diyaaradaan.

Milkiilaha diyaaradda ayaa munaasabadda ka sheegay in diyaaradaan ay u safri doonto dhamaan deegaanada shanta gobol ee Soomaaliya.

Sidoo kale, wuxuu sheegay in diyaaradaan ay shaqaale ka yihiin dhalinyaro Soomaaliyeed, sidoo kale dowladda iyo masuuliyiinta kale ee ka qeyb gashay munaasabadda ayaa soo dhoweeyey qorshaha shirkadaan.

Muqdisho 30ka Juun 2024 Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi ayaa Xoghayaha Guud ee Jaamacadda Carabta kala hadlay caqabadaha ka jira gobolka Geeska Afrika.

Wasiir Fiqi oo hadda ku sugan dalka Masar, ayaa maanta la kulmay Xoghayaha Guud ee Jaamacadda Carabta Ahmed Aboul Gheit, oo uu kala hadlay siyaabaha lagu xoojin karo iskaashiga, isku duwidda iyo adkaynta taageeridda qarannimada Soomaaliya.

Intii kulanka lagu guda-jiray, Wasiir Fiqi ayaa uga mahadceliyay Xoghayaha Guud ee Jaamacadda Carabta taageerada Jaamacadda ee joogtada ah iyo garab-istaaggeeda dhowridda midnimada iyo madax bannaanida Soomaaliya.

Kulanka ayaa lagu falanqeeyay qotodheeraynta iskaashiga iyo xoojinta ujeedooyinka wadaagga ah ee Soomaaliya iyo Jaamacadda Carabta u dhexeeya.

Labada masuul ayaa hoosta ka xariiqay in si firfircoon looga shaqeeyo dejinta istiraatiijiyado wax ku ool ah oo looga hortago caqabaha heer gobol.

Sidoo kale kulanka lagu faaqiday xaalidihii ugu dambeeyay gobolka Geeska Afrika iyo mowqifyada caalamiga ee labada dhinac muhiimadda gaarka ah u leh.

Si gaar ah wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya ayaa diiradda saaray gardarada Itoobiya ay ku dooneyso badda Soomaaliya, isagoo Jaamacadda Carabta ku amaanay sida ay Soomaaliya ugu garab istaageen qadiyadaas.

Ugu dambeyntii Wasiir Fiqi ayaa dalalka Carabta ka codsaday inay xoojiyaan garab istaagooda Soomaaliya oo wajaheysa marxalado kala duwan, sida gardarada Itoobiya, argagixisada, dhaqaale yari, dowlad-dhiska iyo caqabado kale.

Dhinaca kale, Wasiir Fiqi ayaa maanta kula kulmay Magaalada Qaahira, dhiggiisa dalka Masar Sameh Shoukry, oo uu kala hadlay xoojinta xiriirka labo geesoodka iyo soo banbixinta fursadaha cusub ee iskaashiga si kor loogu qaado dano wadaagga labada dal ee walaalaha ah.

Kulanka ayaa diiradda lagu saarray dhinacyo badan oo muhiim ah sida dhaqaalaha, amniga, waxbarashada, dhaqanka, tababbarada, iyo caafimaadka, waxaa kale oo la iskula eegay furidda khad duulimaad toos ah oo labada dal dhexmara bisha Luulyo ee soo aaddan iyo in Soomaaliya laga furo laanta Bankiga Masar, waxaa intaasi sii dheer in lagu faaqiday xaaladihii ugu dambeeyay ee arrimaha geeska afrika, gobolka iyo kuwa caalamiga ah ee labada dhinac muhiimadda gaarka ah u leh.

Soomaaliya ayaa la leh Masar xiriiri iskaashi xooggan oo qoto-dheer oo taariikhi ah, waxa ayna u aragtaa saaxiib istiraatiiji ah.

Sacuudiga 30ka Juun 2024 Dowladda Sacuudiga ayaa Soomaaliya ku taageertay lacag dhan $36 Malyan oo ahayd deyntii Sanduuqa OPEC uu Soomaaliya ku lahaa, lacagtaan ay Dowladda Saudi Arabia ka bixisay Dowladda Soomaaliya waxaa loo yaqaanaa (Bridge Loan). Sida lagu daabacay bogga Al-Carabiya.

Heshiiskaan Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Sanduuqa OPEC ay wada gaareen ayaa waxaa qeyb libaax leh ka qaadatay Dowladda Sacuudiga oo fududeysay wada xaajoodka deyn cafintaan xalka looga gaaray iyo habkii loo maray xalinteeda oo muddo ku taagnayd Soomaaliya.

Wasiirka Maaliyadda ee dowladda Federalka Soomaaliya Biixi Imaan Cige ayaa Soomaaliya ku matalalay kulankaas oo ka dhacay magaalada Vienna ee magaalo madaxda dalka Austria.

Dhanka OPEC waxaa heshiiska ku matalayay Agaasimaha Guud ee Sanduuqa Horumarinta Caalamiga ah ee ururka OPEC Dr. Cabdulhamid Alkhalifa xilli uu goob joog ka ahaa heshiiska Dr. Mohamed Al-Jadaan oo ah Wasiirka Maaliyadda Dowladda Sacuudi Carabiya.

Wasiirka Maaliyadda ayaa yiri, “Waxa aan heshiis ka gaarnay Deyntii Sanduuqa OPEC si aan u xallino deymaha uu nagu lahaa Sanduuqa oo gaaraysay $36 Milyan. Waxa aan ka mahadcelineynaa taageerada Dowladda Sacuudiga ee fududeysay dhabaha loo maray xalinta deyntaan. Tani waa guul kale oo laga gaaray wada-xaajoodyada Deyn Cafinta Soomaaliya, ee lagu guuleystay ee taageeraya xasilloonida dhaqaale ee Soomaaliya”.

Maxay tahay deyntan?

“Waa deyn ay Soomaaliya qaadatay toddobaatameeyadii ilaa siddeetameeyadii xilligii dowladdii kacaanka waxaana ku lahaa waddamo ama shirkado kala duwan oo ay u weyn yihiin koox loo yaqaano Paris Group ah oo waddamo isu tagay, waxaana horkacayay deyn cafinta Soomaaliya IMF iyo Bankiga Adduunka, marka sannadkii dhamaaday waxaa Soomaaliya laga cafiyay lacag dhan 4.5 milyan oo doollar, laakiin wixii ka dambeeyay waxaa soo baxayay oo deynta qeyb ahaan ku lahaa dhinacyo kale kuwaas oo aanan ku jirin Paris Group,” ayuu Dr Shaafici Shariif Maxamed oo falanqeeya arrimaha dhaqaalaha.

“Waxaa jiray waddamo kale oo Soomaaliya ka cafiyay deymihii ay ku lahaayeen, tusaale sannadkan dhexdiisa Ruushka ayaa Soomaaliya ka caifiyay deyn uu ku lahaa ka dib shirkii xiriirka Ruushka iyo Africa, sidaas si la mid ah Ingiriiska ayaa bil iyo bar ka hor ku dhawaaqay in Soomaaliya lacagtii uu ku lahaa ka cafiyay haddana waxaan arkaynaa OPEC oo ku dhawaaqday in 36 malyan ay iyadana ka cafisay dabcan waddamo kalana waa ay soo bixi doonaan.”

Maxay Soomaaliya uga dhigan tahay deyntan laga cafiyay?

Heshiiskan magaalada Vienna ay ku gaareen Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Sanduuqa OPEC oo sida la sheegay wadxaajood iyo heer kala duwan soo maray ayay khuburadu sheegeen in Soomaaliya ay uga dhigan tahay inay fursad u heli doonto mustaqbalka dhaw in ay qayb ka noqoto deeqaha iyo mashaariicda horumarineed ee Sanduuqa OPEC uu siiyo si la mid ah dalalka soo koraya ee Afrika.

“Waxay fursad u tahay oo Soomaaliya uga dhigan tahay in lacagaha laga cafiyo, dabcan waddan lacag lagu leeyahay sidiisaba lacag kale lama deymin karo, kii lacag kugu lahaana lacag kuma deyminayo, kii aan kuugu lahayna xataa hadduu ogaado in deyn laguugu leeyahay kuma siinaayo marka Soomaaliya laba fursadba waa ay heleysaa oo kuwii hore deynta ka cafiyay waxay ka heli karaan deyn cusub kii aan lacag ku lahayna marka uu ogaado inaan Soomaaliya deyn lagu lahayn waxa uu siinayaa deyn,” ayuu yiri Dr Shaafici

“Middaan OPEC sida gaarka ah u quseeysa, waxay leeyihiin sanduuq loogu talagay mashaariicda hormarinta oo aan ahayn arrimaha saliidda kaas oo loogu talagalay waddamada dhaqaalahoodu hooseey, marka Soomaaliya awood uma lahayn markii hore ay ku codsato dhaqaalaha OPEC ee hormarinta maaddaama ay ku jirto “Black list” ama liiska Madow sidaas darteed ma codsan karin lacago cusub inay hesho, marka hadda waxay fursad u heshay inay lacag cusub ka codsan karto OPEC taas oo loo isticmaali karo mashaariicda hormarineed ee Soomaaliya,” ayuu yiri sidoo kale Dr Shaafici.

Isha: BBC

WARARKA MAANTA  =27ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Meeqo sanno ayaaunu shacabka u sheegaynay in #Damu-Jadiid yo Shabaab Iyo Fahad Yaasiin isla wadashaqaystaan? Maxuu yahay wadahadalka u furnay Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” iyo Ururka Argagixisada Shabaab ? Yaa Shabaab ka dhigay wasiir, agaasiyaal, taliyayaal haddana raba inuu la heshiiyo markii uu baabi’iyey ciidanka #Soomaaliya? Yaa diiday #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa shacabka intuu wax u sheego iska soo seexaaya heshiisyo aan labada aqal la gayn/keenin Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”?? Yaa 4000 oo gabadho ah u iib geeyey Carabta? Yaa qabuuraha soo foogay Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 26ka Juun 2024Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta hoygooda ku booqday Guddoomiyaasha labada Aqal ee Baarlamaanka dalka Sheekh Aadan Madoobe iyo Cabdi Xaashi Cabdullaahi.

Sidoo kale isla maanta Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu xafiiskiisa ugu tegay Ra’iisul wasaaraha Xukuumadda Xamse Cabdi Barre oo ay wehliyaan wasiiro hoggaaminaya guddiga loo xil-saaray qaban-qaabada munaasabadaha toddobaadka xoriyadda.

Qoraal ay Madaxtooyadu ka soo saartay kulamadaas ayaa lagu sheegay in madaxweynuhu uu madaxdaas ugu tegay inuu “lasoo qaybsado farxadda maalmaha Xorriyadda iyo Midnimada dalka.”

Faahfaahin intaas dhaafsan lagama bixin kulamada Xasan Sheekh uu guryahooda kula yeeshay 3 masuul ee dalka ugu sareysa markii laga soo tago isaga oo madaxweynaha jamhuuriyadda ah.

Xogta ay kulamadaas ka heshay Caasimada Online waxay sheegeysaa in Xasan Sheekh uu masuuliyiintaas kala hadlay arrimnta dastuurka oo aad uu u daneynayo in la dhameystiro.

Madaxweynaha ayaa dib u bilaabay ololihiisa dhameysrtirka dastuurka, maadaama ay maalmaha soo socda furmayaan kulamada baarlamaanka, horay waxaa loo ansixiyey ilaa afar cutub, hadan waxaa la qorsheynayaa in golayaasha la hor geeyo cutubyo hor leh.

Sida ay ogaatay Caaasimada Online, ilaa 5 cutub oo cusub ayaa diyaarsan, kuwaas oo muhiim u ah Xasan Sheekh inay meel maraan, guddiga ka shaqeynaya dastuurka ayaan helin wax fasax ah, waxayna diyaariyeen 5 cutub, labadii bilood ee fasaxa ay ku jireen labada Aqa lee baarlamaanka.

Madaxweynaha ayaa labada guddoomiye ee baarlamaanka ku adkeeyey inay taageeraan qorshiisa waxkabedelka iyo dhameytirka dastuurka, waxaana la sheegay inay ka ogolaadeen, sidoo kale ra’iisul wasaaraha iyo xukuumadiisa ayaa door weyn ku leh meel marinta qorshaha dastuurka ee madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa dhegaha ka fureystay qeylo dhaanta siyaasiyiinta mucaaradka ah ee diidan hanaanka wax ka bedelka dastuurka, 4 cutub ayaa la ansixiyey waxaana hartay 11 cutub, 5 kamid ah ayaa hadda diyaarsan sida ay ogaatay Caasimada Online, waxaana la horgeynayaa kulamada ugu soo horeeya ee labada Aqal.

Muqdisho 26ka Juun 2024Waxaa isa soo taraya war sheegaya in dowladda Soomaaliya ay wadahadal la fureyso Khawaarijta Al-Shabaab, wadahadalkaas ayaa la qorsheeyey inuu ka furmo dalka Qatar, sida ay xogtaan ku heshay Caasimada Online, waxaana gar-wadeen ka ah ilaa 3 dowladood oo waaweyn.

Xogtaan oo Caasimada Online ay ka heshay ilo xog ogaal ah oo kala duwan ayaa tilmaameysa in qorshaha wadahadalka dowladda Soomaaliya iyo kooxda Al-Shabaab ay dharaan-dhirinayaan dowladaha Qatar, Turkiga iyo Norway.

Inkastoo aan la cayimin waqti, hadana waxaan ogaanay in qorshahaan uu si hoose u bilowday, waxyaabaha la qorsheeyey ee go’aanka laga gaaray ilaa hadda waxaa ka mid ah ergada dowladda Soomaaliya ku meteleysa wadahadalkaas oo gaareysa 300 oo qof, sida aan ku helnay xogta.

Warkaan oo ilaa hadda aan toos u soo shaac-bixin, balse Caasimada Online ay u soo dusiyeen xubno muhiim ah oo ka tirsan Madaxtooyada Soomaaliya, waxaan heynaa ilo wareedyo kale oo xoojinaya jiritaankiisa.

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa ka mid ah siyaasiyiinta sida dul-marka ah uga hadlay wadahadalka la qorsheeyey in dowladda Soomaaliya ay la yeelato argagixisada Al-Shabaab, isagoo dowladda ka dalbaday in bulshada Soomaaliyeed aan waxaba laga qarin.

“Wadahadalka la sheegay in kooxda argagexisada AS lala gelayo waa in aysan noqon khudbosir qof kaligii go’aansado. Waa in lagu wajaho talo qaran oo loo dhanyahay, shacabka wakiilka laga yahayna si daahfuran loola socodsiiyo,” ayuu yiri CC Shakuur.

Dhankiisa Taliye ku xigeenkii hore ee hey’adda NISA Cabdisalaan Guuleed oo ka mid ah siyaasiyiinta xog ogaalka ah ayaa arrintaan ka soo saaray qoraal uu ciwaan uga dhigay, “WADA HADALKII AL-SHABAAB MIYAA BILOWDAY?”

“Shir ay kasoo qayb geleyaan ilaa 300 qof oo qurbajoogta Soomaalida u badan ayaa 22-ka July ka furmaya Doha Qatar. Shirkaan waxaa soo abaabulay sida la sheegay Wasaarada arimaha dibada Soomaaliya iyo safaradda Soomaalida ee Qatar. Inkasta uu yahay shir soconaya 2 maalmood, hadana ujeedkiisa lama shaacin. Dadka ka qayb geleya waxay leeyihiin ‘Aniga si hoose ayaa la iigu casuumay cidna hala wadaagin baa la igu yiri’ Waxan isweydinayaa muxuu yahay shirkaan, maxaase loo qarinayaa?” ayuu qoraalkiisa ku yiri Cabdisalaan Guuleed.

Sidoo kale Cabdisalaan ayaa sheegay  in shir 300 oo qof oo Soomaali ay ka qayb geleyso uusan aheyn wax la qarin karo, “Mid waa iska cadahay, in Doha muujineyso saameynta iyo xariirka dhow ee dowlada xasan Sheekh ay la leedahay, sidoo kale wuxuu shirkaas tusaale u yahay in Qatar ay Soomaaliya uga dhowdahay Imaaraadka,” ayuu qoraalkiisa ku yiri taliye ku xigeenkii hore ee NISA.

Maalmo ka hor Madaxweynaha Soomaaliya oo safar ku tegay dalka Norway ayaa madal ay dad badani ku sugnaayeen ka sheegay inay dhici karto in colaada Al-Shabaab ay wadahadal ku soo dhamaa karto, in kastoo uu aad u soo kooban ka hadalka arrintaas, hadana waa farriin muujineysa in damac noocaas ah u uku jiro dowladda Soomaaliya.

Bilo ka hor sidaan oo kale Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa kulan Muqdisho ka dhacay ka sheegay in dowladda Soomaaliya ay diyaar u tahay inay Shabaab wadahadal la gasho hadii ay dilka, qaraxyada iyo dhibaatooyinka kale ka dhaafayaan shacabka Soomaaliyeed.

Xogta ugu muhiimsan ee qorshahaan la qarinayo daaha ka qaadeysa waa in magaalada Dooxa ee Dalka Qatar ay ka socoto qaban-qaabada shirweyne ay Soomaali badan ka qeyb geli doonto, kaas oo ajendihiisa aan ilaa hadda la shaacin, balse Caasimada Online ay la hadleen qaar ka mid ah ergada lagu casuumay.

Boolifiya26ka Juun 2024\ Madaxweynaha dalka Bolivia Luis Arce ayaa sheegay, in Arbacadi shalay ay fashiliyeen isku day afganbi oo ay fuliyeen cutubyo ka tirsan millatariga dalkaasi, kuwaas oo muddo kooban heystay madaxtooyada iyo aqalka baarlamaanka, ka hor inta aysan dib uga soo laaban.

Goor sii horreysay oo shalay ah, ayay cutubyo ka tirsan milatariga oo uu hoggaaminayay Jeneral Juan Jose Zuniga, oo dhawaan laga xayuubiyay xilka taliyaha ciidanka xoogga, ayaa isugu soo baxay fagaaraha u dhaw qasriga Plaza Murillo, oo ay ku yaallaan madaxtooyada iyo Congress-ka.

Goob-joogayaal ayaa VOA-da u sheegay, in ay arkeen gawaari gaashaaman oo albaabka madaxtooyada xoog ku galaya iyo askar orod ku sii galeysa.

Kolonyo baabuurta gaashaamman ah oo ay saarnaayeen askarta qabsatay madaxtooyada Bolivia, ayaa iyaga oo si saf ah ku socda dib uga soo laabtay qasriga madaxtooyada, xilli ay boqollaal ka mid ah taageerayaasha madaxweynaha ay si dhaqso ah ku buuxiyeen fagaaraha ku yaalla bannaanka qasriga madaxtooyada.

Iyaga oo lulaya calanka kuna heesaya astaanta qaranka Bolivia, ayaa waxaa u gacmo-haatiyay madaxweynaha oo ay hareeraha ka joogeen wasiirradiisa. Madaxweyne Arce ayaa u mahadceliyay dadki isugu soo baxay fagaaaraha. Wuxuu wacad ku maray inuu meel adag ka istaagi dooni afganbiga, isaga oo markiiba taliye cusub u magacaabay ciidanka millatariga.

Saacado yar kaddib, booliska Bolivia ayaa xiray jeneraalki ka danbeeyay isku-dayga afgani, kaddib marki uu xeer-ilaaliyaha guud uu furay dacwad ka dhan ah jeneraal Juan José Zúñiga.

Isku-daygi afganbi ee Arbacadi ayaa yimid, kaddib bilooyin ay kacsaneyd xiisadda siyaasadeed ee Boliva, kaddib marki ay madaxweyne Arce iyo madaxweynihi hore Evo Morales ay isku qabsadeen maamulka xisibiga talada haya. Arrintaasi ayaa dhalisay bannaanbaxyo sii xoogeysanaya oo ay taageerayaasha Morales dhigayaan.

Morales ayaa xakunka xoog looga tuuray sannadki 2019-ki, kaddib kacdoon dadweyne oo Bolivia ka dhacay, kaddib muddo tobnaan sano ah oo uu dalkaasi dhaca bartamaha Koofurta America soo xakumayay.

Wuxuu hadda doonaya inuu u tartamo doorashada madaxtinimada ee Bolivia ka dhaceysa sannadka 2025-ka.

My=udug 26ka Juun 2024\ Wararka naga soo gaaraya gobolka Mudug ayaa sheegaya in saaka uu dib uga qarxay dagaal u dhexeeyo laba maleeshiyo beeleed, kaas oo hadda ka socda galbeedka gobolkaasi.

Dagaalka oo ah mid xoogan ayaa ka qarxay deegaanka lagu magacaabo Maygaagta, waxaana uu u dhexeeyaa laba beelood oo isku haysta dhul daaqsimeed ku yaalla halkaasi.

Labada dhinac oo horay ugu dagaalamay aaggan ayaa mar kale saaka is-farasaaray, kadib gurmadyo ay heleen, waxaana dagaalka la’isku adeegsanayaa hubka noocyadiisa kala duwan.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa inoo sheegay in xaaladda ay faraha ka baxday, isla markaana uu jiro khasaare balse aysan cadeyn karin maadaama uu weli socdo dagaalka.

Sidoo kale ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay maamullada Galmudug iyo Puntland oo ku aadan dagaalkaasi oo u dhexeeyo laba beelood oo kasoo kala jeeda maamulladaasi.

Gobollada dhexe waxaa ka socda dagaal beeleedyo kala duwan, kuwaas oo gaystay khasaare aad u xoogan, kuwaas oo ka qarxay meelo kala duwan oo kamid ah gobolladaasi.

Si kastaba, dagaalladan ayaa kusoo aaday, ayada oo weli howlgallo ka dhan ah Al-Shabaab ay ka socdaan Galgaduud iyo Mudug, kuwaas oo ay iska kaashanayaan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa Macawiisleyda.

‘Muqdisho 26ka Juun 2024\Warsaxaafadeed kasoo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha dalka Itoobiya Abiy Axmed ayaa waxaa looga hadlay arrimo ku aadan heshiiska badda, kaas oo dhaliyay xiisad xoogan oo u dhexeysa dalalka Soomaaliya iyo Itoobiya.

Qoraalka uu soo saaray Abiy oo lagu daabacay bartiisa Twitter-ka ayaa ugu horreyn lagu beeniyay inay Itoobiya ka laabatay heshiiskii ay horraantii sanadkan la gashay Somaliland, kaas oo ay si wayn u diiday dowladda dhexe.

Xafiiska Abiy Axmed ayaa iska fogeeyay waraaqo saacadihii lasoo dhaafay lagu baahiyay baraha bulshada, taas oo lagu sheegay in Itoobiya ay ka baxday heshiiskii is afgarad ee ay dhowaan la gashay Somaliland.

Sidoo kale waxaa jawaabta kasoo baxday xafiiska ra’iisul wasaaraha looga digay shacabka inay ka digtoonaadaan wararka been abuurka ah ee wareegaya baraha bulshada.

“Xafiiska Raysal Wasaaruhu waxa uu dadwaynaha kula talinayaa in ay ka digtoonaadaan wararka been abuur ka ah ee wareegaya baraha bulshada ee ku saabsan isfahankii aanu la galnay Somaliland” ayaa lagu yiri qoraalka dowlada Itoobiya.

Waxaa kale oo uu qoraalku intaasi sii raaciyay in wixii xog ah ee ku aada  arrimaha guddaha, gobolka iyo caalamkaba lagu baahiyo kaliya boga rasmiga ah ee xafiiska ra’iisul wasaare Abiy Axmed, isla markaana aanu shaqo kulahayn wararka lagu baahiyo baraha kale“Somaliland iyo Itoobiya waxaa ka go’an in Agree-ga la saxiixo kadibna MoU-ga loo beddalo xeer oo uu dhaqan-galo. Aroorta haddii ay qolada kale diyaar tahay annaga diyaar ayaa nahay waa dal ballaaran mana jiro wax ka noqosho ah” ayuu khudbadiisa yiri madaxweynaha maamulka Somaliland.

Soomaaliya ayaa dhankeeda weli diidan heshiiska Abiy Axmed uu la galay Muuse Biixi, kaas oo dhaliyay inay qaraxdo xiisad u dhexeysa labada dal ee Soomaaliya iyo Itoobiya, taas oo si weyn looga dareemay gobolka.

WARARKA MAANTA  26ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: #Hambalyo Shacabka Soomaaliyeed ee Gobalada Waqooyi #Somaliland! Yaa runta qarin kara? Yaa xukumma Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah?? Yaa amray in qabuuraha la faago Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yeey xaasaskiisa baad ka qaataan ganacsiga shacabka iyo laamaha dowliga ah? Maxayse Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud Iyo Maxkammadda Gobalaka Banaadir u joojin karin musuqmaasuqa Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” iyo qoysaskiisa?

 Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 26ka Juun 2024 waxaa maanta garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho laga soo dajiyay nin la sheegay inuu yahay gacan ku dhiigle baxsad ahaa, kaasoo si dhuumaleysi ah dalka uga baxsaday axaa maanta garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho laga soo dajiyay nin la sheegay inuu yahay gacan ku dhiigle baxsad ahaa, kaasoo si dhuumaleysi ah dalka uga baxsaday

”Hoggaanka xiriirka dibada ee booliiska Soomaaliyeed ayaa xogtiisa la wadaagay xafiisyada kala duwan ee Interpol, waxaana la ogaadey inuu ku nool yahay Kenya uu isticmaalay magaca Cabduqaadir Cumar Cali si aan loo aqoonsan, 21-06-2024 wuxuu tagay Safaarada Soomaaliya ee dalka Kenya, si uu u jarto dukumintiga u Safar dalkaaga (Go Home ), Wuxuuna ku jartey magac been abuurka ah ee Cabduqaadir Cumar Cali” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Booliiska Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee ninkaan baxsadka ahaa ee Booliiska Somaaliya gacanta ku dhigeen, ayaa la filayaa in Booliiska Soomaaliya kusii wareejiyo Maxkamadda gobolka Nugaal ee maamulka Puntland oo horey u codsatay in ninkaan loo soo gacan galiyo.

Ma ahan markii ugu horeysay oo wadashaqeyn noocaan oo kale ah ay dhexmarto Booliiska Caalamiga ee Interpol iyo Booliiska Soomaaliya.

Muqdisho 26ka Juun 2024  Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaliyeed S/Guuto, Sulub Axmed Firin ayaa xilka u kala wareejiyey Taliye ku xigeenkii hore ee Ciidanka Boliiska S/Guuto, Zakiya Xuseen Axmed iyo Taliyaha howlaha gaarka ah ahna Taliye ku xigeenka 2-aad Ciidanka Boliiska S/Guuto, Cabdalla Cabdalla Maxamed.

Xil-wareejintaan ayaa ka dhacday munaasabad kooban oo ka dhacday  Taliska Ciidanka Boliiska Soomaliyeed.

Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed ayaa ugu mahadceliyey Taliye ku xigeenkii hore ee Boliiska Jeneraal Zakiya mudadii ay xilkaas ugu adeegaysay Bulshada Soomaaliyeed.

Sidoo kale, Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed ayaa soo dhaweeyey Taliyaha Howlaha gaarka ah, ahna Taliye xigeenka cusub ee Ciidanka Boliiska.

Taliye Sulub ayaa Cabdalla Cabdalla kula dardaarmay in uu horay u sii wado shaqada balaaran ee hortaala xafiiska loo magacaabay.

Arrinta aan faahfaahinta laga bixin ee shakiga abuurtay waa “Howlaha gaarka ah” oo Cabdalla Cabdalla loo magacaabay markii laga soo tago xafiiska uu kala wareegay Zakiya Xuseen.

Jeneraal Cabdalla Cabdalla waxaa darajada iyo xuquuqda ciidanimo ka xayuubiyey madaxweynihii hore ee dalka Farmaajo oo ku eedeeyey arrimo argagixiso iyo qiyaano qaran, balse Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa u soo celiyey xuquuqdiisa ciidanimo.

Shakiga xilka “Howlgalka Gaarka ah” ee Cabdalla Cabdalla loo magacaabay wuxuu sii xoojinayaa shaki horay uga taagnaa “Hoggaanka Ciidanka gaarka ah” oo dhowaan laga dhex abuuray Taliska ciidanka xoogga dalka Soomaaliya, howlaha hoggaanadaas ayaan ilaa hadda laga heyn wax faahfaahin ah.

Muqdisho 26ka Juun 2024 Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xalay ka qeyb-galay munaasabadda 26-ka Juun oo ah maalinta xorriyadda gobollada Waqooyi ee dalka.

Madaxweynaha ayaa ku booriyay shacabka Soomaaliyeed in ay adkeystaan midnimada iyo madaxbannaanidooda, isagoo xusay in dowladdu ay ka go’an tahay, waajibna ay ku tahay ilaalinta qaranimada iyo jiritaanka Soomaaliya.

“Dad Soomaaliyeed oo meel intii ay ku tashadeen, kuna showray dadka waqooyi deggan ama qeyb ka mid ah aan layno ama aan la dirirno ma jiro,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Waxa uu intaas kusii daray “Dowlad baan lahayn, dhibta iyo burburka dadka dhan buu ka soo wada gaaray, in uu idinka idiin badnaana waa qirsannahay, ma diidanin, waxaanba rabnaa in aad ka daawoowdaan.”

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si adag uga hadlay xad-gudubka dowladda Itoobiya ee ka dhan ah madax-bannaanida Soomaaliya, waxa uuna sheegay in heshiiska aan sharciga ahayn ee dhex-maray Muuse Biixi iyo ra’iisul wasaaraha Itoobiya uu yahay mid si toos ah uga horimaanaya qaranimada iyo midnimada Soomaaliya.

“Arrinta aan diidannahay ma ahan horumar iyo iskaashi la soo kordhiyo ee waa in dhulkeenna la qaato. Mitir dhulkeenna ah in la qaatana ma ogalin. Shalay Dekedda Berbera annagu ma bixin, saas oo ay tahay kama daba hadlin, waayo waxaa noo muuqatay in aan la qaadanayn oo ay ahaanayso deked Soomaaliyeed, balse maanta arrinta taagan taas waa ka duwan tahay.”

Madaxweyne Xasan ayaa sidoo kale tilmaamay muhiimadda ay leedahay in la xuso halgankii gobollada Waqooyi ee Soomaaliya oo hadda loo yaqaano Somaliland ay ku bilaabeen xorriyadda dalka.

Waxa uuna bogaadiyay dadaalka iyo midnimada guud ahaan shacabka Soomaaliyeed ee ku aaddan sidii loo xaqiijin lahaa himilooyinka qaranka iyo hiigsiga ay inoo ka tageen aabeyaasheen.

Munaasabaddan dabaal-degga 26-ka Juun ayaa xalay lagu qabtay xarunta gobolka Banaadir, waxaana ka soo qeyb-galay madaxda dowlada, xildhibaano, siyaasiyiin iyo marti sharaf kale.

Muqdisho 26ka Juun 2024 Muddo 64 sano ayaa laga joogaa 26 June 1960 oo ku beegan maalintii ay Xornimada ka qaateen Ingiriska gobolada Waqooyi ee Soomaaliya, sidoo kalena aheyd markii ugu horeysay ee calan Soomaaliyeed laga taago dhul Soomaaliyeed. Munaasabadaasi waxaa iyadana xigtay kowdii Luulyo oo goboladii Koonfureed heeryadii gumeysigii Talyaaniga ka xoroobay iyo isku biiridii walaalahoodii Waqooyi, halkaasina ku abuurantay Jamhuuriyadii Soomaaliya.

Waayahaasi adkaa ee lasoo maray 64 sano kahor, Guushii Israacii iyo Midowga Gobollada Waqooyi iyo Koonfur 1960-kii waxay niyad jab ku noqotay xiligaasi Gumeystihii Ingiriiska oo markaasi dareemay wada jirka Soomaali ay dooneyso iney ku wada noolaadaan, waxaase Ingiriiska kasii darnaa Boqorkii Itoobiya ee Xeyle Sallaase oo markii uu maqlay Midowga Gobolada Waqooyi iyo Koonfur, beesha caalamka u muujiyay sida uu ugu xun yahay israaca labada Gobol.

Boqor Xeyle Sallaase kuma ekaan inuu ka xumaado kaliye israaca Muqdisho iyo Hargeysa wuxuu Midowgii Sofiyeeti iyo Mareykanka weydiistay taageero Milateri si uu uga gaashaanto halista ugu imaan karto Israaca Muqdisho iyo Hargeysa, wuxuuna ka dalbaday Xeyla Sallaase Mareykanka, Ingiriiska iyo Ruushka iney caqabad ku noqdaan israaca Labada Gobol.

Halgankaasi dheer ee loo soo maray iyo marxaladaha ay maleegeen Dowladdaha deriska iyo kuwa caalamka waxaa maanta horseedaya hadimadii Xeyla Sallaase oo kale mashruuca Federaalisimka ee lagu soo dhex tuuray Soomaalida, kuwa sida qaldana u adeegsanaaya oo ka biyo diidsan Soomaali mideysan awoodeedii leh, Laabtana ka jecel Gooni isu maamulka sida Somaliland.

Burburkii dawladnimadii Soomaaliya kadib, waxaa dalku uu soo maray marxalado kala duwan, burbur, hoggaamiye kooxeedyo, kooxo diineed iyo dowladdo jilicsan oo lugaha ay qabsadeen siyaasiyiin iyo maamul goboleedyo qabyaaladeysan ee magac ahaan badalay qabqablayaashii dagaalka iyo faragelinta shisheeyaha  iyo dalalka deriska.

Goboladii Waqooyi oo iyagana tashaday waxay ku dhawaaqeen inay yihiin dowlad madax bannaan oo 31 sano ay ku dhibtoonayaan aqoonsi aan ilaa weli u cadeyn inay helayaan.

Soomaaliya oo isla garatay in ay qaadato nidaamka Federalism-ka lagu soo dhex tuuray ee halbeeggana loogu dhigay maamul siyaasadeedka dalka ayaa wuxuu noqday mixno fidno ah ee la eeday. Asalkiisu wuxuu nooga yimid Shirkii Embagathi ee Meles Zenawi ku andacoonaayay inuu Soomaali halkaasi uga soo dhisay maamul federaal ah oo Ethiopia laga soo min guuriyay.

Soomaalida oo aan wax faham ah ugu bilaabnayn “Waa maxay Federalism, iyo what is Federal System” ayaa lagu yiri qaata isku maamula. Puntland oo ku andacoota inay tahay hooyadii Federaalka ayaa caqabada koowaad ee awood sheegashada iyo sida qaldan u fasiraneysay 14-kii sano lasoo dhaafay marna ku goodineysay inay tashan doonto.

Soomaaliyada maanta, waa kasoo kabaneysaa sidii hore, waxaa muuqato yadadiilo iyo horumar dhan walbo leh, waxaase aan la qaadan karin dastuurada qaldan ee maamulada habka qabiligi ku dhisan, arrimaha Federalismka iyo kala qeyb qeybsanaanta dowladda dhexe iyo maamulada qabiliga qaar ee Federalismka u arka xalkooda.

Ugu danbeyntii, 64 sano Soomaaliya oo xor ah, waxaa muuqata rajo aan horay u muuqan, inkastoo caqabada xiligaan jirta aanu dhihi karno amni darada ka imaaneysa kooxaha xagjirka dhiiga shacabka caadeystay inay daadiyaan iyo nidaamka musuqa ku dhisan ee weli dalka ka jira, balse dowladda bilowday inay la dirirto, waxaase muwaadinka Soomaaliyeed isweydiinayaa yaa la diriri doona madaxda sare ee musuqa ku macaashay?

Hambalyo 26- June iyo maalmaha Xorriyadda

Ali Muhiyaddiin

Soomaaliya 26ka Juun 2024  Madaxweynihii hore ee dowladda Soomaaliya, Mudane Maxamed Cabdullahi Maxamed (Farmaajo) oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa ka hadlay xuska 26-ka June, isaga oo shacabka ugu hambalyeeyay 64-guurada ka soo wareegtay markii xorriyadda qaateen gobollada waqooyi ee dalka oo hadda loo yaqaano Somaliand.

“Shacabka Soomaaliyeed meel kasta oo aad joogtaan waxaan idiin ku hambalyaynayaa xuska qiimaha badan ee 26-ka Juun oo ku aaddan 64-guurada ka soo wareegtay xorriyadda gobollada Waqooyi ee dalka” ayuu qoraalkiisa ku yiri madaxweynihii hore.

Intaas kadib Farmaajo ayaa ka hadlay xaaladaha kasoo cusboonaday dalka, gaar ahaan dagaal beeleedyada dib uga qarxay gobollo badan oo kamid ah dalka, wuxuuna ku baaqay in la joojiyo, kadibna ka xoojiyo midnimada, lana dhowro walaalnimada iyo darisnimada.

“Todobaadka Xoriyadda waxaa waajib ah in uu inoo horseedo midnimo, xoojiyana walaalnimada dhexdeenna ah, sidaas awgeed waxaan ku baaqayaa in la joojiyo colaadaha sokeeye ee maanta ka aloosan gobollo badan oo ka tirsan dalka” ayuu mar kale yiri.

Farmaajo ayaa sidoo kale dhammaan dadka Soomaaliyeed ka dalbaday inay xasuustaan halgamayaashii dalkan usoo huray naftooda, una u dueceeyaan, maadaama lagu jiro maalmaha xoriyadda ee 26-ka June iyo kowda Luulyo.

“Malaayiinta Soomaaliyeed ee ku nool gobanimada iyo xornimada waxaan ugu baaqayaa in ay u duceeyaan halgameyaashii inoo horseeday qarannimada, kuwaas oo ay ugu horreeyaan dhaq-dhaqaaqyadii dhallinyarada Soomaaliyeed ee u midoobey xoreynta dalka, iyaga oo ka fogaaday qabyaalad iyo eex” ayuu ku yiri qoraalka uu soo saaray Farmaajo.

Wxaa kale oo gabagabadii uu yiri “Hambalyo, sannadkan kiisa Alle ha ina ku gaarsiiyo nabad iyo barwaaqo”.

Xuska 26-ka June ayaa sanadkan kusoo aaday, ayada oo ay taagan tahay xiisad culus oo ka dhalatay heshiis ay Somaliland la gashay Itoobiya, kaas oo ay ka carootay dowladda Soomaaliya, waxaana sii xoogeystay khilaafka u dhexeeya Muqdisho iyo Hargeysa.

WARARKA MAANTA  25ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa noqday Madaxweynaha ugu beenta badan #Africa Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday in dhiso #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa dagaalada dalka ka dhacaya Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday in la boobo hantida dadweynaha Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa kala burburiyey Ciidanka Xoogga Dalka Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa ogolaaday in dalka #Soomaaliya laga maamulo #Djibouti Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa 4000 oo dumar ah ka iibsaday Carabta Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inay shaqeeyaan dowlad gobaleedyada dalka Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 25ka Juun 2024 Dhacdo naxdin leh ayaa xalay laga soo weriyey degmada Deyniile ee gobolka Banaadir, kadib markii nin uu dilay Hooyadiis iyo Abtigiis.

Falkaan xanuunka badan ayaa ka dhacay xaafadda Warlaliska ee degmada Deyniile, waxaana geystay nin dhimirka ka xanuunsan.

Goobjoogayaal Caasimada Online uga waramay dhacdadaan ayaa sheegay in ninkaas uu dilka u adeegsaday Toorey, isla markaana uu Hooyadiis gowracay.

Abtigiis oo isku dayey inuu duqda badbaadiyo ayuu isna dilay, kadibna waxaa la sheegay inuu ag-seexday meydka Hooyadiis iyo Abtigiis.

Dadka deegaanka ayaa ku soo baxay guriga uu falkaani ka dhacay, kadibna waxaa la qabtay ninkii, iyadoo loo gacan geliyey hey’adaha ammaanka.

Sida ay noo sheegeen dadkii deriska la ahaa, ninka ayaa la’aa dhimirka iyo dhegaha, waxaana adkaatay in la ogaado sababta ku kaliftay inuu sameeyo falkaan argagaxa badan.

Ciidamada ammaanka ayaa sida la sheegay ninkii u kaxeeyey xarunta dembi baarista booliska ee CID-da, halkaas oo baaritaan adag uu uga bilowday.

Sidoo kale meydadka labadii marxuum ee uu dilay ayaa la geeyey CID, waxaana socda baaritaan lagu ogaanayo sababta ka dambeysay in ninkaasi uu halgoob ku dilo Hooyadiis iyo Abtigiis.

Adduunka 25ka Juun 2024 Aas-aasaha website-ka WikiLeaks, Julian Assange ayaa lagu wadaa in todobaadkaan uu qirto inuu danbi galay kuna xad-gudbay sharciga basaasnimada Mareykanka, qirashadaas oo uu ku baddalanayo in laga sii daayo xabsiga uu ku xiran yahay ee dalka Ingiriiska, kadibna dib loogu celin doono dalka uu u dhashay ee Australia.

Dacwad oogayaasha Mareykanka ayaa dukimintiyo ay shalay u gudbiyeen maxkamadda ku sheegay in Assange oo 52 jir ah uu ogolaaday in uu qirto dambiga kaliya ee lagu soo oogay oo ah in uu maleegayay in uu helo oo uu shaaciyo dukumeentiyada difaaca qaranka Mareykanka ee sirta ah.

Maxkamadeyntiisa ayaa aroornimada hore ee Arbacada berrito ah ka dhici doonta waqooyiga jasiiraddaha Mariana oo ee hoos yimaada dowladda Mareykanka, kuna yaalla waqooyiga-galbeed ee badda Baasifigga.Muddada todobada sano ee uu xirnaa ayaa la filayaa inuu loo xisaabiyo xabsi uu qaatay, kadibna la fasaxo.

Website-ka WikiLeaks ayaa sannadki 2010-kii baahiyay boqollaal kun oo dukumintiyo sir qaran ah oo uu leeyahay millatariga Mareykanka.

Dukumintiyadaasi ayaa u badnaa kuwa millatariga Mareykanka ee dagaalladi Afghanistan iyo Iraq. Dusinti sirta milatari ee Mareykanka ee Wikileakes ayaa noqday kugu ugu ballaarnaa ee taariikhda Mareykanka.

Assange ayaa marki hore sannadkii 2010-ki lagu xiray dalka Britain kadib marki ay maxkamad ku taalla Sweden u jartay waaran lagu soo qabanayo, kadib markii lagu eedeeyay danbi kufsi ah oo markii danbe laga laabtay.

Kadib ayuu u cararay oo uu iska dhiibay safaaradda Ecuador ee London, kalkaas oo uu ku noolaa muddo 7 sano ah. Ugu danbeyntii sannadki 2019-ki ayaa laga soo xiray safaaradda oo loo diray xabsiga Belmarsh ee magaalada London.

New York 25ka Juun 2024 Safiirka Soomaaliya ee Qaramada Midoobay ayaa Isniintii ku eedeeyay ciidamada Itoobiya in ay si sharci darro ah ku soo galeen xuduudka ay wadaagaan, taasi oo keentay in ay iska hor yimaadaan ciidamada ammaanka ee deegaanka. 

Ugu yaraan 3,000 oo askari oo Itoobiyaan ah ayaa ku sugan Soomaaliya, kuwaas oo qayb ka ah howlgalka nabad ilaalinta Midowga Afrika ee ATMIS ee dagaalka kula jira kooxda Al-Shabaab oo ka talisa qeybo badan oo ka mid ah Soomaaliya. 

Illaa 5,000-7,000 oo askari oo kale oo Itoobiyaan ah ayaa ku sugan dhowr gobol, ayaga oo ku jooga heshiis ka baxsan ATMIS. 

Si kastaba, cutubyo ka tirsan askarta Itoobiya ayaa Sabtidii usoo tallaabay gobolka Hiiraan, ayaga oo sheegay in ay darsayaan halis ka iman karta kooxda Al-Shabaab, waxayna dib uga laabtee Axaddii, sida ay sheegeen qaar ka mid ah odayaasha deegaanka. 

Ciidamada Itoobiya iyo afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya ayaan weli jawaab ka bixin arrintan. 

Danjire Abuukar Daahir Cusmaan ayaa sheegay in ‘dhacdooyinka’ Itoobiya ay ku qasabtay dalkiisa inuu dib u dhigo bixitaanka xigay ee ciidamada ATMIS ee bisha Luulyo oo hadda loo riixay September.

ATMIS ayaa waxaa la qorsheeyey in ay dalka ka wada baxaan 31-ka December, markaasi oo la filayo in lagu beddelo ciidamo kale oo ka tiro yar. 

Xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa xumaaday bishii Janaayo ee sanadkan kadib markii Addis-Ababa ay heshiis badeed la gashay maamulka Somaliland ee waqooyiga Soomaaliya. 

Heshiiska ayey Somaliland ugu ogolaatay dhul-badeed ay ka sameysato dekad iyo saldhig ciidan badeed, ayada oo dhaafsaneysa aqoonsi ay sheegtay inay ka heleyso Addis-Ababa, kaasi oo weli aysan xaqiijin Itoobiya. 

Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi, oo dhowaan wareysi siiyey wargeyska The Economist ayaa sheegay in dhul xeebaadkaas oo dhan 20x20km uu teedsanaan doono Lughaya illaa Bulhar, halkaasi oo Itoobiya ay ka dhisi doonto saldhig ciidamada badda ah. 

Dalal badan oo caalamka ah ayaa teegeero buuxda u muujiyey Soomaaliya, oo 6-dii June xubin aan joogto aheyn ka noqotay Golaha Ammaanka ee QM. 

Soomaaliya ayaa sidoo kale heshiis difaac la gashay Turkey kaasi oo dhigaya in Ankara ay ka ilaaliso cid kasta oo ku soo xadgudubta madax-banaanida iyo qarannimadeeda.

WARARKA MAANT6ka 24ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa daba dhigan raba weriye Macalin Lugeeya Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa dagaalka ka huriyey Gobalka Mudug  Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Yaa raba inuu burburiyo Dowlad Koonfur Galbeed Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”?  Maxuu yahay dagaalada uu hurinaayo Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxuuse Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah?  Yaa noqon doona Madaxweynaha cusub ee #Soomaaliya? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 24ka Juun 2024 Ku dhawaad 10 qof ayaa ku geeriyooday, halka 15 kalena ay ku dhaawacmeen dagaal labo maleyshiyo beeleed ku dhexmaray degaanka Labi Maygaag oo dhaca bariga gobolka Mudug. Labada maleyshiyo beeleed ee dagaalamaya ayaa kasoo kala jeeda Puntland iyo Galmudug, wuxuuna dagaalku salka ku hayaa muran deegaanka ah iyo aanooyin qabiil oo isbiirsaday.

Guddoomiyayayaasha gobolka Mudug ee labada maamul, ayaa sheegay in awood ciidan loo adeegsandoono joojinta colaadda labada dhinac.

Waxay sheegeen in si degdeg ah ciidamo isku dhaf ah loogu diridoono halka ay colaaddu ka socoto.

Dagaalkii shalay oo saacado badan socday ayaa si iskiis ah u qaboobay, waxaana laga cabsi qabaa inuu maanta mar kale dib u bilowdo, iyadoo labada maleyshiyo beeleed ay wadaan abaabul ciidan.

Waxaa socda dadaalo ku aaddan sidii loo damin lahaa colaadda labada beel, taasoo galaafatay nolasha dad u badan dhinacyada dagaalamaya.

Galmudug  24ka Juun 2024 Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay dagaal beeleed goordhow ka qarxay duleedka magaalada Dhuusamareeb ee caasimada Galmudug, kaas oo u dhexeeyo laba maleeshiyo beeleed oo hubeysan.

Dagaalka ayaa si gaar ah uga soca deegaanka lagu magacaabo Taragaduud oo dhaca bariga gobolka Galgaduud, waxaana ka dhashay khasaare dhimasho iyo dhaawac leh.

Inta la xaqiijiyay waxaa dagaalka oo ah mid xoogan ku dhintay ugu yaraan hal qof oo shacab ah, halka uu ku dhaawacmay mid kale, sida ay sheegeen dadka deegaanka.

Xaaladda ayaa ah mid kacsan, waxaana sii xoogeysanaya dagaalka ayada oo gurmadyo ay helayaan labada beeleed oo kasoo kala jeeda magaalooyinka Dhuusamareeb iyo Ceelgaras.

Ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha ciidamada dowladda iyo kuwa Galmudug oo ku aadan dagaalka ka qarxay aagga magaalada caasimada ah ee Dhuusamareeb.

Dagaalkan ayaa daba socda dil argagax leh oo shalay ka dhacay deegaanka Bulacle oo isna u dhow Dhuusamareeb, kaas oo loo gaystay Macallin Dugsi Qur’aan iyo xaaskiisa, waxaana lasoo wariyay inay dileen maleeshiyaad hubeysan oo kadib goobta isaga baxsaday.

Isku dhacyadan ayaa uga sii daraya xiisadaha colaadeed ee haatan ka jira gobollada dhexe, kuwaas oo noqday tusbax furtay oo kale, waxaana dhowaan dagaal lagu hoobtay uu ka dhacay duleedka Caabudwaaq, kaas oo hal maalin oo kaliya lagu dilay illlaa 50 qof.

Galmudug ayaa haatan wadda dadaallo dheeri ah, waxaana haatan gogol nabadeed oo uu dhigay  Qoor Qoor ay taallaa Dhuusamareeb, balse weli colaadda kasii dareysa

Ceeldheere 24ka Juun 2024 Ciidamada xoogga dalka iyo kuwa dib u xoreynta deeganka ee ku sugan degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud ayaa gacanta ku dhigay nin ajanebi ah oo ka tirsan Khawaarijta Al-Shabaab.

Ninkaan ayaa lagu qabtay deegaanka Mareeg oo ah deegaan ku yaalla xeebta, isla markaana hoos taga degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud.

Ciidanka Qaranka iyo kuwa xaq u dirirka ah ee deegaanka oo helay xogta dhagarqabaha ayaa howlgal baadi-goob ah ka sameeyay xeebaha gobolka Galgaduud, kuwaas gacanta kusoo dhigay ninkaan.

Saraakiisha Ciidamada ayaa Caasimada Online u sheegay in ninkaan uu ka mid yahay tiro maleeshiyaad ah oo ka lumay Khawaarijta markii ay ku jabeen dagaalkii dhawaan ka dhacay degmada Ceeldheer.

Dhowr habeen ayey ciidanku ku raad-joogeen ninka hadda la qabtay iyo labo kale, kuwaas oo go’doon ku ahaa howdka degmada Ceeldheer.

Ninkaan ayaa sheegay inuu ka soo jeedo dalka Yemen, sidoo kale wuxuu sheegay inay la socdeen labo nin oo mid Soomaali yahay, midna ka soo jeedo dalka Yemen, kuwaas oo maalmo badan ay duurka ku wadajireen.

Sida ay saraakiishu noo sheegeen waxaa duurka gaajo ugu geeriyooday labadii nin ee kale, xogta sheegeysa in raggii kale ay dhinteen waxaa saraakiisha ciidanka la wadaagay ninka la qabtay ee u dhashay dalka Yemen.

Muqdisho 24ka Juun 2024 Duulimaadyadii garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho ayuu maanta dib u dhac ku yimid, maadaama roob xoog leh magaalada.

Sidoo kale ceeryaamo badan ayaa maanta qabsatay hawada magaalada Muqdisho, taas oo keentay in hawada Muqdisho ay diyaaraduhu soo geli waayaan.

Duulimaadyada caalamiga ah qaarkood ee Muqdisho ku soo wajahnaa ayaa loo weeciyay magaalada Nairobi ee dalka Kenya.

Wararka qaar ayaa sheegaya in kala bar duulimaadyadii garoonka la joojiyay sababo la xiriira cimilada oo aan la filayn.

Roob aad u xoogan oo socday 10 saacadood ayaa Axadii maanta ka da’ay magaalada Muqdisho, kaas oo saameyn ku yeeshay isku socodka dadka iyo gaadiidka gudaha.

Saacadihii la soo dhaafay roob xoog leh oo ka da’ay magaalada Muqdisho ayaa keenay in ay go’aan wadooyin muhiim ah, waxaana culeys weyn ku yimid isku socodka gaadiidka dadweynaha.

Wadooyin badan ayuu roobku biyo dhigay, halka kuwa kale uu burbur u geystay, waxaana la mari waayey wadooyinka qaar.

Wadooyinka burburay waxaa ka mid ah kuwo dhowaan la dhisay, waxaana ka dhalatay hadal-heyn oo ka socota baraha bulshada.

Qiimaha lagu raaco gaadiidka ayaa kordhay, waxaana yar gaadiidka dadweynaha ee maanta shaqeynayey.

Sidoo kale roobka ayaa saameeyey maanta imtixaanka dugsiyada sare ee socda Muqdisho, waxaana ardayda lagu daabulay gaadiidka ciidamada booliska ah.

Ruushka 24ka Juun 2024 n ka badan 15 askari oo boolis ah iyo dhowr qof oo rayid ah ayaa lagu dilay weerar ay malleeshiyo hubeysan shalay la beegsatay gobolka koofureed ee Jamhuuriyadda Dajestan ee dalka Ruushka.

Bayaan aroornimadi hore ee Isniinta maanta ah kasoo baxay guddoomiyaha Dajestan Sergei Melikov ayaa lagu sheegay in kooxda weerarka qaadday ay rasaas ku furtay kaniisad ay leeyihiin masiixiyiinta madhabta Ortodokis-ka iyo macbad ay dadka yahuudda ah ku leeyihiin halkaasi.

Weerarkan ayaa sidoo kale lagu eekeeyay bar koontarool oo ay leeyihiin ciidanka booliska. Guddiga qaran ee la-dagaallanka argagixsiada Ruushka ayaa weerarkii Axaddi ku tilmaamay fal argagixiso.

Gobolka Dajistan oo ka mid ah gobollada ay ku badanyihiin Muslimiinta Ruushka ayaa waxaa looga dhawaaqay saddex maalin oo baroor-diiq ah oo ka billaabmeysa maanta oo Isniin ah.

Weerarka ayaa ka dhacay caasimadda gobolka Dajestaan ee Makhachkala. Mana jirto cid sheegatay mas’uuliyadda weerarkaan ilaa iyo hadda.

Muqdisho 24ka Juun 2024 Taliska ciidamada booliska Puntland ayaa ka warbixiyay howlgallo culus oo indhowaanahan ciidamada ammaanka ay ka wadeen gudaha magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal, waxaana taliska uu shaaciyay natiijada laga gaaray.

Afhayeenka Booliska Puntland Gaashaanle Sare Xassan Cabdullahi Maxamed oo shir jaraa’id u qabtay wariyeyaasha ayaa sheegay in ujeedka howlgalladan uu ahaa mid lagu xaqiijinayay amniga, isla markaana ay ka gaareen guullo waa wayn.

Gaashaanle Sare Xassan Cabdullahi ayaa xusay in lagu guulaystay in ammaanka Garoowe uu ku soo laabto sidii looga bartay, isla markaana ay sii wadi doonaa howlgalladooda.

Sidoo kale waxa uu tilmaameen in howlgallada inta ay socdeen ay gacanta ku soo dhiigeen kooxo cabtooy ah, kuwa dhac u geysan jiray gaadiidka iyo shaqsiyaad watey hub sharci darro ah, wuxuuna tilmaamay in dhammaantood lala tiigsan doono sharciga.

Afhayeenka oo hadalkiisa sii wata ayaa baaq u diray shacabka Puntland, gaar ahaan kuwa dhaqan magaalada Garoowe, wuxuuna ka codsaday inay ka gacan siiyaan amniga guud.

“Nolosha fureheedu waa in ammaan la helo, lama soo ganacsan karo, cid lama soo booqan karo waxkalena lama qabasan karo haddaan nabad lahelin, cidkasta oo dalkaan lexejeclo ka haysaana waa inuu la shaqeeyaa ciidanka”, ayuu yiri Afhayeenka boooliska Puntland.

Howlgalladan ayaa si wayn looga dareemay Garoowe, waxaana aad usoo dhaweeyay bulshada deegaanka oo u mahadceliyay ciidamada amniga iyo saraakiishooda.

Garoowe oo caasimad u ah Puntland ayaa kamid ah magaalooyinka ugu amniga wanaagsan Soomaaliya, waxaana howlgallo joogta ah ka sameeyay ciidamada ammaanka ee Puntland

Muqdisho 24ka Juun 2024 Wararkii ugu dambeeyey ee aan ka heleyno ciidamadii Itoobiya ee Jimcihii lagu celiyey degmada Matabaan waxay sheegayaan in maanta ay dib ugu laabteen gudaha dalkaas.

Ciidankaan oo ka yimid gudaha Itoobiya ayaa Jimcihii waxaa celiyey ciidanka booliska Soomaaliya ee ku sugan degmada Matabaan ee gobolka Hiiraan, kuwaas oo hor istaagay kana dalbaday inay cadeeyaan sababta ay ugu gudbayaan Galmudug.

Saraakiil Soomaali ah oo ka timid dowlad deegaanka ayaa la socotay ciidankaas oo tiradiisa lagu qiyaasay ilaa 5,000 (shan kun), waxayna ku guul-dareysteen inay faahfaahin lagu qanco ka bixiyaan safarkooda, taasi oo sababtay in booliska Soomaaliya ay go’aankooda ku adkeystaan.

Ciidamada Itoobiya ayaa dib uga laabtay Matabaan markii loo diiday, waxayna maanta ka gudbeen deegaanka Kalabeyr oo 20 KM waqooyi ka xiga Beledweyne, iyagoo u jaheystay dhanka dalka Itoobiya.

Dadka ku nool deegaanka Feerfeer ayaa galabta sheegay in ciidankaas ay ka talaabeen xuduuda Soomaaliya iyo Itoobiya, isla markaana ay ku laabteen dalkooda oo markii hore ay ka yimaadeen.

Itoobiya ilaa hadda ma cadeyn sababta ciidankaas ay ugu soo dirtay Soomaaliya, dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale ka gaabsatay in arintaas ay faahfaahin ka bixiso, markii laga reebo in ciidamada Soomaaliya lagu amray in Matabaan aysan ka gudbin ciidamada Itoobiyaanka ah.

Ciidamada Itoobiya ayaa dib uga laabtay Matabaan markii loo diiday, waxayna maanta ka gudbeen deegaanka Kalabeyr oo 20 KM waqooyi ka xiga Beledweyne, iyagoo u jaheystay dhanka dalka Itoobiya.

Dadka ku nool deegaanka Feerfeer ayaa galabta sheegay in ciidankaas ay ka talaabeen xuduuda Soomaaliya iyo Itoobiya, isla markaana ay ku laabteen dalkooda oo markii hore ay ka yimaadeen.

Itoobiya ilaa hadda ma cadeyn sababta ciidankaas ay ugu soo dirtay Soomaaliya, dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale ka gaabsatay in arintaas ay faahfaahin ka bixiso, markii laga reebo in ciidamada Soomaaliya lagu amray in Matabaan aysan ka gudbin ciidamada Itoobiyaanka ah.

Hiiraan, Bay, Bakool, Gedo iyo qeybo ka mid ah Jubbada Hoose ayey Soomaaliya ka joogaan ciidamada Itoobiya, dowladda Soomaaliya ayaa qorsheyneysa in bisha 12-aad ee sanadkana dalka laga saaro dhamaan ciidamada Itoobiya.

Muqdisho 24ka Juun 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta ciidamo horleh ka dajisay garoonka diyaaradaha Sayid Maxamed Cabdulle Xasan ee magaalada Kismaayo, kuwaas oo ah guuto ka tirsan qaybta 43-aad ee ciidamada Xoogga dalka.

Ciidamadan oo aad u qalabeysan ayaa waxaa Kismaayo kusoo dhaweeyay saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya iyo kuwa daraawiishta maamulka Jubbaland.

Ujeedka ciidamadan loo geeyay Kismaayo ayaa ah inay ka qayb-qaataan howlgallada xoereynta ee ka socda Jubbaland, waxayna xoojin doonaan ciidamada ku sugan halkaasi.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta ciidamo horleh ka dajisay garoonka diyaaradaha Sayid Maxamed Cabdulle Xasan ee magaalada Kismaayo, kuwaas oo ah guuto ka tirsan qaybta 43-aad ee ciidamada Xoogga dalka.

Ciidamadan oo aad u qalabeysan ayaa waxaa Kismaayo kusoo dhaweeyay saraakiil ka tirsan milatariga Soomaaliya iyo kuwa daraawiishta maamulka Jubbaland.

Ujeedka ciidamadan loo geeyay Kismaayo ayaa ah inay ka qayb-qaataan howlgallada xoereynta ee ka socda Jubbaland, waxayna xoojin doonaan ciidamada ku sugan halkaasi.

Fartaag ayaa shaaca ka qaaday in ciidamada ay dhaq-dhaqaaqeen, kuna sii socdeen aagga degmada Badhaadhe oo hadda ay ku sugan yihiin maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

Si kastaba, waxaa dhawaan ciidamada huwanta ay la wareegeen deegaanka Buulo Xaaji oo 90 KM u jira magaalo xeebeedka Kismaayo ee xarunta gobolka Jubbada Hoose.

WARARKA MAANT6ka 23ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? U diiday inuu sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inay shaqeeyaan golaha wasiiradda/xukuummadda Soomaaliya? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u ogolaaday inuu boobo asaga iyo xaasaskiisa hantida dadweynaha? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u faagay qabuuraha? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” waxbaradii Shiinaha u siiyey gabadhiisa iyo wiilal uu adeer u yahay? Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye” u diiday inay labada aqal si waafaqsan u shaqeeyaan? Maxay beesha caalamka u diiday inay wax dhaqaalo siiso Dowladda Soomaaliya? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho 23ka Juun 2024 Golaha Qaramada Midoobay ayaa yeelan doona kulan xog-wareysi iyo wadatashi ah oo ku saabsan Soomaaliya.

Muqdisho 23ka Juun 2024 James Swan, oo ah ku simaha Ergeyga Qaramada Midoobay ee Soomaaliya, iyo Mohammed El-Amine Souef, wakiilka Midowga Afrika ee Soomaaliya iyo madaxa ATMIS ayaa warbixin siin doona golaha Ammaanka.

Golaha Ammaanka ayaa lagu wadaa inay ka doodaan codsiga dowladda Soomaaliya ee ku aaddan dhismaha howlgalka cusub, xilli Qaramada Midoobay iyo Midowga Yurub ay ka cago jiidayaan maalgalinta howlgalkan.

jimcaha ayay ahayd markii Golaha Nabadda iyo Ammaanka ee Midowga Afrika ay taageereen codsiga Soomaaliya ee ku saabsan in la dhiso howlgal cusub oo uu hoggaaminayo Midowga Afrika, ka dib marka uu dhamaado howgalka ATMIS.

Guddiga ammaanka iyo nabadda ee Midowga Afrika ayaa sheegay, in howlgalka cusub ee Midowga Afrika uu diiradda saari doono taageeridda dowladda federaalka ah si loo wiiqo awoodda Al-Shabaab iyo ka qayb qaadashada hawlgallada ka hortagga kooxaha argagixisanimada.

Muqdisho 23ka Juun 2024Guddoomiyihii hore ee baarlamaanka HirShabeelle Sheekh Cismaan Barre ayaa dunuub adag ku eedeeyey Xildhibaan Cabdullahi Kulane Jiis, isagoo sheegay inuu dilay Guddoomiye Cabdiraxmaan Injineer Yariisow, Jeneraal Galaal, Ikraan Tahliil iyo Xildhibaan Aamino Maxamed Cabdi.

Wuxuu sheegay in shalay uu afkiisu soo qabtay Injineer Yariisow isagoo iska dhigay nin jaceyl walaalnimo u qabay, balse wuxuu sheegay in isagu uu wax ka soo qorsheeyey dilkiisa.

“Dhamaan dadka aan soo tiriyey waxaa dilkooda qorsheeyey dad qalatadii uu Kulane u adeegi jiray ee Farmaajo u weynaa, waxaan xaqiijinayaa in dadka aan soo tiriyey ay laayeen ragaas, waxaan maanta ku tilmaami lahaa dad qalato,” ayuu yiri Guddoomiye Sheekh Cismaan Barre.Guddoomiyihii hore ee baarlamaanka HirShabeelle ayaa dowladda federaalka ka codsaday in Cabdullahi Kulane iyo raggii kale ee dilalka geystay xasaanadda laga qaado oo la maxkamadeeyo, isagoo sheegay inay ku cadyihiin dilalka dadkii uu soo tiriyey iyo kuwo kale oo la waayey.

Cabdullahi Kulane ayaa xalay ka hadalay qabuuraha ay Iskuul Buluusiya ka rareyso dowladda federaalka Soomaaliya, isagoo sheegay in Xasan Sheekh iyo kooxdiisa u uku dhacay qamaam, isla markaana ay dhacayaan cid kasta oo dhul leh.

Sheekh Cismaan Barre ayaa u jawaabay “War ina Kulanow qabuuraha aad ka hadleyso dadkii aad leysay ayaa ku duugan, qaar gacantaada ayaad ku dishay, qaarna adigaa sababay inay dhintaan, dhiig ayaad faraha kula jirtaa markaas ayaad qabuuro ka hadleysaa,” ayuu yiri.

Sidoo kale guddoomiye hore Sheekh Cismaan ayaa sheegay inay banaantahay in qabuurahaas Meesha laga saaro, maadaama dhulka ay u soo baahatay dowladda oo markii hore laheyd, Ahaana dhul danguud ah.

“Anigu culimada ayaan ka mid ahay, dhulkaas in la baneeyo waxaa fatwootay culimada, mana banana in meydka lagu duugo dhul aadan milkiyadiisa laheyn ama aan la waqfin, marka abaabulka ka dhaafa dadkaan dowladoodu waa ixtiraameysaaye, umadda Soomaaliyeed haka digtoonaato nimankaan,” ayuu yiri Sheekh Cismaan Barre.

Muqdisho 23ka Juun 2024 War-murtiyeed ka soo baxay Golaha Amniga ee Midowga Afrika ayaa lagu sheegay in hawlgalka oo ay hugaamin doonaan Midowga Afrika uu noqon doono mid diiradda lagu saarayo, sidii Soomaaliya looga kaalmeyn lahaa baabi’inta ururka argagixisada ah ee al Shabaab.

Golaha Amniga ee Midowga Afrika ayaa sheegay in hawlgalkaan cusub uu si gooni ah u noqon doona “mid amni ku soo dabaala Soomaaliya, muhiimadiisuna tahay in lagu ilaaliyo dadka rayidka ah.”

Sidoo kale waxa uu sheegay golahaan in hawlgalku diiradda saari doono kaalmeynta amniga iyo xasiloonida Soomaaliya.

“Waqtiga iyo sharciyada hawlgalka ATMIS ka dib waa in uu ka turjumaa waaqaca amni iyo kan siyaasadeed ee Soomaaliya, lana siiyaa waqti macquul ah oo xaqiiqada ku qotoma,” ayaa lagu yiri warka.

Maxay uga dhigan tahay Soomaaliya?

Dawladda Soomaaliya ayaa horay u qorsheysay in ay dalka isaga baxaan ciidamada ATMIS, oo markii horaba hawlgalkooda loo sameeyay sidii hawlgalkii ka horeeyay ee Amisom uga bixi lahaa Soomaaliya, kadib markii dawladdu sheegtay in ay isku filnaasho ka gaartay dhanka la wareegista amniga iyo ciidamada.

Axmed Kaboole, oo ah khabiir ka faalooda amniga Soomaaliya ayaa qaba in Soomaaliya haatan ay wax badan iska badaleen marka la eego fursadaha ay u heli karto qalabeynta ciidamadeeda, maadaama dhawaan laga qaaday cunaqabteyntii hubka ee tobanaanka sano saarneed. Sidoo kale dhismaha ciidanka Soomaaliya ayuu sheegay in ay wax badan iska badaleen tan iyo markii uu bilowday hawlgalkii Amisom ee dhawr sano ka hor noqday ATMIS.

Balse waxa uu sheegay in aysan wali ciidamada Soomaaliya gaarin isku filnaasho buuxa oo ay ku haysan karaan guud ahaan dalka oo dhan, ama meelaha muhiimka u ah amniga qaranka.

“Wali waxaad moodaa in ay jirto baahidii iyo caawinaadii ay dawladda Soomaaliya u baahneed, inta ay ka qabsaneyso xuduudaha dalka oo dhan, dhismaha siyaasadda gudaha hanoqoto iyo la dagaalanka al-Shabaab,” ayuu yiri Kaboole.

Waxa uu sidoo kale xusay in khatarta ururka al Shabaab ay tahay mid wali taagan, sidaas daraadeedna ay tahay lagama maarmaan in la helo caawimaad dibadda ah.

Tan iyo markii hawlgalka ATMIS bilaabay in uu isaga baxo bilo ka hor Soomaaliya, ayaa waxa uu ku wareejiyay ciidamada Soomaaliya saldhigyo ku yaalla qaar ka mid ah gobolada dalka. Saldhigyadaas qaar ayaa waxaa weeraro ku qaaday al Shabaab, qaarkoodna waxa ay noqdeen kuwa aan cidina joogin.

Dawladda Soomaaliya oo aan isku daynay in aan wax ka waydiino mawqifkeeda ku aadan hawlgalkan cusub ee ay hormuudka ka tahay Midowga Afrika iyo waxa ay ka damacsan yihiin mustaqbalka ayaynan noo suuragalin inaan helno.

Midowga Afrika ayaa waxaa uu ka dalbaday Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay in ay kaalin ka qaataan sidii dhaqaale loogu helaa hawlgkaan si uu u noqdo mid taabo gal ah. Warka ayaa waxaa lagu sheegay in si loo geeyo Soomaaliya hawlgalkaan loo baahan doono, dhaqaale, qiimeyn, iyo xasilooni. Waxay sheegeen in codsigaan loo gudbindoono xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay.

Golaha ayaa dhanka kale sii adkeeyay in ATMIS ay si habsami iyo taxadar leh uga bixi doonto Soomaaliya, iyada oo hawlgalka cusubi uu markiiba badali doono.

Dhanka kale waxay aad u adkeeyeen in Midowga Afrika uu doonayo in ay marwalba garab istaag u muujiyo Soomaaliya, kuna caawiyaan doonistooda nabad waarta, amni xasilooni iyo barwaaqo. Taas oo ay sheegeen in ay faa’iido ugu jirto geeska Afrika iyo qaaradda guud ahaanba.

Isha: BBC

Muqdisho 23ka Juun 2024 iran ayaa lagu eedeeyay inay gadaal ka riixayso isku dayga socda ee wada-shaqeyn ay ku yeelanayaan kooxda ay taageerto ee Xuutiyiinta Yemen iyo kooxda Al-Shabaab ee Soomaaliya.

Sirdoonka Maraykanka ayaa dhowaan sheegay in ay ogaadeen in Xuutiyiinta Yemen ay ka wada hadleen sidii hub loo siin lahaa kooxda ka dagaalanta Soomaaliya ee Al-Shabaab.

Saraakiil ka tirsan sirdoonka Maraykanka oo qariyay magacooda in la xuso ayaa hadda wakaaladda wararka ee AFP u  sheegay in Iiran ay qeyb ka tahay qorshaha Xuutiyiintu hub ku siin karaan kooxda Al-Shabaab.

Warbixin ayaa lagu sheegay in Iiran ay doonayso inay xoojiso saamaynteeda gacanta Cadan, si weerraro ka dhan Maraykanka looga geysto halkaas.

Maraykanka waxa uu sheegay in qorshaha Iiran ay ku doonayso in Xuutiyiintu ay al-Shabaab siiyaan ilo cusub oo hub ah, ay keeni karto in Al-Shabaab ay gacanta u galaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, si ay ugu weeraraan bartilmaameedyada Mareykanka.

Hadda, kooxda Soomaalida waxay heli karaan oo keliya gantaallo, hoobiyeyaal iyo miinooyin, oo ay u adeegsato dagaalka ay kula jirto dawladda Soomaaliya – hub yar balse dilaa ah. Xuutiyiinta, marka la barbardhigo, waxay haystaan hubka diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee drones-ka, oo ay ku jiraan kuwa biyaha hoostooda mara.

Mareykanka ayaa uga digayay dalalka gobolka iskaashigan suurtagalka ah toddobaadyadii la soo dhaafay, sida uu sheegay sarkaal sare oo ka tirsan maamulka. Dalalka Afrika ayaa sidoo kale billaabay in ay si firfircoon ula soo xiriiraan Mareykanka, si ay u gudbiyaan walaacooda, oo ay u helaan macluumaad dheeraad ah.

“Tani waa wada hadallo joogto ah oo aan la yeelanayno dalalka labada dhinac ee Badda Cas,” ayuu yiri qof xog-ogaal ah. “Oo waxaa loo eegayaa si dhab ah.”

Heshiiska suurtagalka ah wuxuu dhaqaale cusub u yaboohi karaa Xuutiyiinta.

“Inaad awood u yeelato inaad iibiso hubka qaar waxay ku siineysaa dakhli aad loogu baahan yahay,” ayuu yiri sarkaalka sare oo ka tirsan maamulka madaxweyne Biden.

Dhanka al-Shabaab, waxay siin kartaa fursad ay ku hesho ilo cusub oo hub ah – oo ay ku jiraan suurta-galnimada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn (drones) – kuwaas oo aad uga casrisan hubkooda hadda, waxayna siin kartaa kooxda awood ay ku weeraraan bartilmaameedyada Mareykanka.

Muqdisho 23ka Juun 2024 Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta ciidamo horleh u dirtay gobolka Gedo ee koonfurta dalka Soomaaliya, kuwaas oo ka howlgeli doono gudaha degmada Ceelwaaq ee gobolkaasi, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo xilkas ah.

Ciidamadan oo ah milatari ayaa laba diyaaradood lagu geeyay degmada Ceelwaaq, halkaas oo ay kusoo dhaweeyeen saraakiisha gobolka joogta iyo mas’uuliyiin ka tirsan Jubbaland.

Ujeedka ciidamadan ayaa ah inay ciidamada howlgalka ATMIS kala wareegaan fariisamaha ay ku leeyihiin magaaladaas oo la filayo inay ka baxaan.

Qaban-qaabadii ugu dambeysay ee la wareegitaanka amniga Ceelwaaq ayaa haatan ka socota halkaasi waxaana goobta ku sugan madax ka socota Jubbaland iyo dowladda dhexe.

Ceelwaaq ayaa waxaa muddo dheer ku sugnaa ciidamada Kenya ee qaybta ka ah howlgalka ATMIS, kuwaas oo haatan baxaya, wuxuuna qorshahan qayb ka yahay bixista ATMIS.

Horay ciidamada shisheeye ayaa uga baxay xerooyin dhowr ah, waxaana ugu dambeysay oo ay maalin kahor banneeyeen saldhigyadii ay ku lahaayeen magaalada Jowhar ee caasimada dowlad goboleedka HirShabelle.

Sida uu qorshuhu yahay dhammaadka sanadkan ayaa lagu wadaa inay dalka isaga baxayaan ciidamada ATMIS ee nabad ilaalinta u jooga dalka, waxaana beddeli doono ciidamo cusub, sida ay ku heshiiyeen dowladda federaalka iyo Ururka Midowga Afrika.

Howlgalka cusub oo ay hugaamin doonaan Midowga Afrika ayaa noqon doono mid diiradda lagu saarayo, sidii Soomaaliya looga kaalmeyn lahaa baabi’inta ururka Al-Shabaab.

Golaha Amniga ee Midowga Afrika ayaa sheegay in howlgalkaan uu si gooni ah u noqon doona “mid amni ku soo dabaala Soomaaliya, muhiimadiisuna tahay in lagu ilaaliyo dadka rayidka ah.”

Muqdisho 23ka Juun 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Galgaduud ee bartamaha Soomaaliya ayaa sheegaya in xalay dila argagax leh uu ka dhacay duleedka magaalada Dhuusamareeb ee caasimada maamulka Galmudug, kaas oo loo gaystay Macallin Dugsi Qur’aan iyo xaaskiisa, sida ay innoo sheegeen ilo wareedyo xilkas ah.

Allaha u naxariistee Macallinka iyo Xaaskiisa oo ku sugnaa gurigooda ayaa lagu dilay deegaan lagu magacaabo Bulacle oo hoostaga magaalada Dhuusamareeb.

Wararka ayaa intaasi ku daraya in maleeshiyaad hubeysan ay toogasho ku dileen labada marxuum, iyaga oo ku dilay gogoshooda, waxayna kadib ka baxsadeen goobta.

Dilkan foosha xun ayaa lala xiriiriyay aano qabiil oo ka taagan deegaano dhaca bariga magaalada Dhuusamareeb, kuwaas oo ay isku geysanayaan beelaha wada daga halkaas.

Dhacdadan ayaa sidoo kale argagax ku reebtay dadka deegaanka, waxaana si aad ah looga hadal hayaa baraha bulshada, iyada oo dadweynuhu ay tilmaameen inay tahay wax laga xumaado.

Ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ayaa gaaray halka ay mashaqadu ka dhacday, waxaana haatan ay howlgallo lagu baadi goobayo maleeshiyaadka dhibaatada geystay ka bilaabeen agagaarka Dhuusamareeb.

Falkan argagaxa leh ayaa kusoo beegmay, ayada oo haatan Dhuusamareeb ay taallo gogol nabadeed oo ay dhigtay Galmudug, taas oo lagu heshiisinayo beelo dhowaan ku dagaalamay waqooyiga gobolka Galgaduud, kuwaas oo ay iska dilay in ka badan 50 qof.

Gobollada dhexe ee dalka ayaa waxaa ku badan colaadaha beelaha, waxaana horay dhacdo tan lamid ah ay uga dhacday isla gobolka Galgaduud, kadib markii lagu dilay Macallin Dugsi Qur’aan iyo Dhaqtar walaalo ahaa, inkastoo lasoo soo qabtay raggii ka dambeeyay dilkaasi oo la maxkamadeeyay, kadibna ay dil toogasho ku fulisay Galmudug.

WARARKA MAANT6ka 21ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxuu Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh Maxamuud “Dhuuso-Fooxiye” Iyo Madaxweyne Mudane Ismaaciil Cumar Geelle “”Tuug-Daba-weyne” u diideen inay Marwo Fooxiya Xaaji Aaadan u tartanto Guddoomiyaha Midowga #Africa? Maxay tahay sababta #Djibouti ay u diiday inay #Soomaaliya noqoto Guddoomiyaha Midowga Afrika sida ay fashishay Marwo Foosiya Xaaji Aaadan? Yaa runta ka qarin kara Ummadda Soomaaliyeed? Maxayse laba aqal ee dalka #Soomaaliya ka samayn doonaan fadeexadan siyaasaddeed ee #Djibouti ku samaysay #Soomaaliya markii labaad? Yaa diiday inuu sameeyo Maxkammad Dastuuri ah? Yaa diiday inuu sameeyo #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”?  Ha Wiqleyso! 

ATMISSomalia 21ka Juun 2024Ururka Midowga Afrika ayaa darsaya codsi uga yimid dowladda Soomaaliya, kaasoo ah in la dhimo ka bixitaanka ciidamada nabad ilaalinta u jooga Soomaaliya ee ATMIS.

Sarkaal ka tirsan Midowga Afrika oo codsaday inaan magaciisa la sheegin ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee AFP in bishii May ee sannadkan ay dowladda Soomaaliya ka codsatay golaha nabadda iyo ammaanka ee ururka (PSC) in muddo saddex bilood ah lagu kordhiyo muddada kala bar bixitaanka ciidamada.

Dowladda Soomaaliya waxa ay dooneysaa in 2,000 oo askari oo kaliya ay baxaan bisha June, halka 2,000 oo kalena ay ka baxaan bisha September.

Sarkaal katirsan dowlaadda Soomaaliya ayaa u sheegay AFP, in xukuumadda Muqdisho ay soo bandhigtay baahida loo qabo in la qaado howlgal duulaan ah.

Waqti xaadirkan, 13,500 oo askari oo ATMIS ah ayaa ku sugan Soomaaliya.

Kulan ka dhacaya Addis Ababa, ayaa guddiga ammaanka iyo nabadda ee Midowga Afrika (PSC) la filayaa inay ka bixiyaan jawaab ku aaddan codsiga Soomaaliya.

Si kastaba ha ahaatee, Qaramada Midoobay ayaa doonaysa in ciidamada ATMIS laga dhigo eber ugu dambeyn 31-ka December iyadoo loo marayo marxalado kala duwan oo dalka laga saarayo, iyadoo amniga lagu wareejinayo ciidamada iyo booliiska Soomaaliya.

Muqdisho 21ka Juun 2024 Dadka deggan degaanka Xamar iyo agagaarkiisa ee goofleyda ah ayaa waxay sannadkiiba mar qabtaan kulan isu soo bax ah, oo loo yaqaan Sano, oo ay bulshada ku damaashaaddo, kaas oo ay xoolo ku qashaan.  

Laakiin sannadkaan waa ka duwaneyd kuwii hore, waayo xildhibaanka beelaha dega Banadir iyo labada Shabeelle xildhibaan Cisman Xaadoole ayaa kulankii Sanada ballaariyey oo ku casuumay xildhibaanno, culimo, duubab iyo masuuliyiin dowladda ka tirsan balse aan horay uga soo qeyb gali jirin.  

Xildhibaanka oo si dhab ah u qaatay macnaha xildhibaannimo iyo metelaadda laga rabo xildhibaan umadeed, taas oo ah inuu yahay ruux ka wakiil ah bulshada uu matalo ayaa isu keenay dadkii ugu badnaa ee sannahaan ka soo qeyb gala kulan sannadeedka loo yaqaanno badgalka laguna duceysto inuu Rabbi bulahsdaan ka badbaadiyo masiibooyinka dabiiciga ah iyo kuwa dad sameega ah.  

Kulan dhaqameedkan waxaa uu ka mid yahay kulamada la isugu soo dhoweeyo bulshada degaankan Xamar iyo Shabeelloyinka ee uu xildhibaanka u yahay Cisman Xaadoole, si ay uga tashadaan aayahooda kuna xalliyaan khilaafaadka nolosha ka dhasha.  

Xildhibaanka, Col. Cisman Xaadole, ayaa muujiyey hogaamin qiimo leh oo aad loogu baahnaa, waxaanu ku mashquulsan yahay sidii loo dhameyn lahaa khilaafaadka yaryar ee ka dhexjiri kara beelaha walaalaha ah ee degaankaan camira Muqdishana u ah dhidibada ay ku taagan tahay iyo nolosha farxadeed ee lagula naaloonayo.

Xildhibaanka oo dad aad u fara badan meel fagaare ah kula hadlayey ayaaa u sheegay inay gacmaha is qabsadaan una hawlgalaan sidii loo dhisi lahaa qaran Soomaaliyeed oo mug leh, kaas oo la hubo inay cid waliba ku dheefsan doonto. 

Xildhibaanka waxaa uu bulshada ku boorriyey inay gartaan awooddooda, ilaaliyaan dhaqanka suuban, dowladdana la shaqeeyaan si ammaanka loo sugo.

Xaadoole waxa uu dadkaas faraha badan u sheegay inay haystaan metelaad dhab oo uusan ka seexanayn inta qof dadka uu matalo uu hayo dhibBulshadii ka soo qeyb gashay Sanada ayaa aad uga maqsuuday kulankii sanadkan la qabtay..

Muqdisho 21ka Juun 2024  Cali Cabdullaahi Xuseen Guudlaawe ayaa hoggaamiyaha maamulka HirShabelle loo doortay 11-kii bisha Novermber 2020, waxaana muddo xileedkiisa saxda ka ah ka dhiman afar bilood iyo labaatan cisho.

Waa hoggaamiye goboleedka qura ee maanta haysta muddo xileed xalaal, marka laga reebo Saciid Cabdullaahi Deni oo dib loo doortay.

Madaxda Galmudug, Koonfur Galbeed iyo Jubbaland waa dhaafeen sanadihii saxda ahaa ee loo doortay, qaar ayaa isku dayay inay iskugu daraan iyagoo marawya golahooda wakiiladda, laakiin taasi sharci ma ahan, bulsho ahaan iyo siyaasad ahaanna loogama heshiinin.

Dalka hadda wuxuu ku jiraa jahwareer doorasho oo heer maamul goboleed ah. Ma cadda waxa qabsoomi doona doorasho qof iyo cod ah iyo mid dadban.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo dhawaan la kulmay madaxda maamullada waa u sheegi waayay war cad oo aan aheyn iska jooga sharci la’aan, taasina waxay kasoo horjeeda dastuurka dalka iyo wax walba oo umadda Soomaaliyeed ku heshiisay.

Madaxda mamullada qaar maanta iskuma dayi karaan inay dhisaan guddi doorasho oo iyagu go’aankooda leeyihiin oo waxaa ka hor imaan karta dowladda dhexe iyo dadka raadinaya kuraasta maamul goboleedyada.

Waxaa ku filan in la yiraahdo ma haysataan sharciyo aad ku dhistaan guddi doorasho oo waqtigii waa idinka dhamaaday, waxaana la siman tihiin daneeyayaasha kale ee doorashada.

Halkaas waxaa ka dhalan doonta in xitaa haddii la aadayo doorasho dadban in wasaaradda arrimaha gudaha ee dowladda federaalka ah inay la wareegto maamulka doorashada qaar kamid ah maamul goboleedyada.

Balse Cali Guudlaawe dhowrka billood ee soo socota waa budo gaar u tuman, wuxuu awoodda inuu iska diido in uu sharci darro sameeyo oo muddo kororsi qaato, taas oo sharaf iyo fursadba u ah.

Wuxuu maanta awoodda Cali Guudlaawe inuu dhiso guddigii doorashada maamulka HirShabelle, wuxuu kale oo kari karaa inuu waqtigeeda ku qabto doorashada. Haddii uu halkaasi ka baxo wuxuu noqonaya midka maamulaya doorashadiisa, mid sharciyaddii ilaaliyay iyo nin fursad u haysta inuu kursiga kusoo laabto.

Laakiin haddii la dhaafo 11-ka bisha Novermber ee 2024 Cali Guudlaawe waxba gacanta uguma jiraan, wuxuuna lamid noqon doona madaxda kale ee maamullada ee sharci la’aanta ku fadhiya kuraasta. Wuxuuna gunaanadka magan u noqon doona inuu sugo jihada uu rabo madaxweyne Xasan Sheekh inay wax ku dhamaadan.

Dhanka madaxweyne Xasan Sheekh waxaa jira warar sheegaya inuu rabo in kursiga madaxtinimada HirShabelle loo celiyo reer Beledweyne, halka Cali Guudlaawe iyo xisaab beeleedkiisa hoosena ay ku adkeysanayaa inay xilka madaxtinimada HirShabelle ku faro adeygaan oo Xasan Sheekh laga yeelin qorshihiisa.

Haddii Cali Guudlaawe midda dambe muhiim u arko fursaddiisa waxay ku jirtaa sida uu u dhaqmo 120 maalmood ee soo aadan oo ay weli taladu sharciyan gacantiisa ku jirto.

Tusaalaha ugu dhow ee Cali Guudlaawe uu heli karo waa Saciid Cabdullaahi Deni, kaas oo xilli dambe fahmay inay mucaaradkiisa rabeen inay dhaafiyaan muddo xileedka sharciga ah, kadibna kula dhagaan awoodda iyo doorashadaba maadaama uusan sharciyad haysan.

Laakiin Deni waa isbad-baadiyay oo maalmihii u haray ayuu doorashada ku qabtay, taas oo u dhashay inuu dib ugu soo laabto xafiiska.

Sida uu Cali Guudlaawe u dhaqmi doono iyo shax siyaasadeedka uu ciyaari doono 120 cisho ee soo aadan ayaa hadda indhaha lagu hayaa.

Muqdisho 21ka Juun 2024 Madaxtooyada Soomaaliya ayaa ka jawaabtay warbixintii shalay soo baxday ee lagu sheegay in ay dooneyso in ay tartiibiso qorshaha bixitaanka ciidamada ATMIS ee jooga Soomaaliya. 

Wakaaladda wararka ee Reuters ayaa qortay in dowladda Soomaaliya ay warqad ay bishii hore u dirtay ku-simaha guddoomiyaha golaha nabadda iyo ammaanka Midowga Afrika ay kaga codsatay in illaa bisha September dib loo dhigo bixitaanka bar ka mid ah 4,000 oo askari oo lagu waday inay baxaan dhammaadka bishan June.    

Si kastaba La-taliyaha Amniga Qaranka ee madaxweynaha Soomaaliya Xuseen Macallin ayaa sheegay in wax-ka-bedelka jadwalka bixitaanka ciidamada nabad ilaalinta inay tahay mid farsamo, isaga oo ka badbadin ku tilmaamay in qorshahan la xiriiro cabsi laga qabo dib usoo kaca Al-Shabaab. 

Waxa uu ku tilmaamay qorshaha in uu yahay mid looga fogaanayo faaruq farsamo xilliga kala-guurka. 

Midowga Yurub iyo Mareykanka, oo ah labada maal-geliye ee uga sarreeyaa ee ciidamada ATMIS, ayaa lagu warramay in ay doonayaan in la dhimo tirada nabad-ilaaliyaasha sababo la xiriira walaacyo laga qabo maal-gelintooda mustaqbalka, sida ay sheegeen afar ilo-wareed diblomaasi iyo sarkaal Ugandan ah.  

Wada-hadallada ku saabsan ciidamada cusub ayaa noqday kuwa adag, ayada oo Midowga Afrika uu doonayey sharciyad ka xoog badan kan ay Soomaaliya ogoshahay, sida ay sheegeen ilo-wareedyo. 

Sidoo kale, khilaaf ayaa hoggaamin kara in ciidamada Itoobiya oo qeyb ka ah howlgalka ay dalka ka baxaan. 

Wakiilka Midowga Afrika ee Soomaaliya Mohamed El-Amine Souef ayaa sheegay in uusan jirin jadwal go’an oo ku aadan soo geba-gebeynta wada-hadallada, balse dhammaan dhinacyada ay ka go’an tahay in ay gaaran heshiis caawin kara in lagu guuleysto nabad iyo amni.

“Midowga Afrika iyo dowladda Soomaaliya waxay adkeeyeen muhiimadda ay leedahay hoos u dhigista dhimista si looga hortago firaaq kasta oo amni,” ayuu u sheegay Reuters. 

Muqdisho 21ka Juun 2024 Ra’iisul wasaare ku-xigeenka xukuumadda Soomaaliya Saalax Axmed Jaamac ayaa kulan muhiim ah la qaatay safiirro ka socday dalalka Midowga Yurub, kuwaasi oo ballan-qaad horleh u sameeyay Soomaaliya.

Kulankan ayaa waxaa looga hadlay arrimaha amniga, cirib,tirka Al-Shabaab, arrimaha bini’aadantinimada, xasilinta iyo mashaariicda horumarinta.

Ra’iisul wasaare ku-xigeenka ayaa sheegay in dowladda guulo waawayn ka gaartay dhinacyada amniga gudaha iyo howl-galada wajiga labaad ee dagaalka Al-Shabaab.

Sidoo kale wuxuu uga warbixiyay dadaallada adeegga lagu gaarsiinayo shacabka Soomaaliyeed ee iska xoreeyey heeryada kooxaha argagixisada oo ugu horreyso Al-Shabaab.

Dhankooda safiirrada ayaa qiray guulaha wax-ku-oolka ah ee dowladu ka gaartay dhinacyada amniga gudaha iyo horumarinta arrimaha bulshada.

Waxay ballan-qaadeen inay dowladda Soomaaliya ka taageerayaan howl-gallada dalka looga xoreynayo Al-Shabaab, oo hadda dhiig cusub lagu shubayo, si loo dardar-geliyo dagaalka, looguna gudbo wejiga labaad oo ka xoog badan midkan hore.

Safiirrada kulanka la yeeshay ra’iisul wasaare ku-xigeenka ayaa kala ahaa Safiirka EU Karin Johansson, safiirka Italy Dacco Coppi, safiirka Germany Sebastian Groth, iyo safiirka Sweden Joachim Waern.

WARARKA MAANT6ka 20ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa xukumma #Soomaaliya ? Maxaweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Raysal Wasaare Mudane Xamsa Cabdii “OG-360 Daweeye” Iyo Gudoomiya Aadan Madobe “Kintir-Uriye” Yaa ku haysta xukunka dalka? Madaxweyne Mudane Shiikh Shariif “”Kintir-Nuuge” Iyo Madaxweyne Mudane Farmaajo “Shito-Dhaqe” Iyo Saxiibkkisa Fahad Yaasin “Daba-Naasle”.Yaa Soomaaliya ka dhiga dalka ugu musuqmaasuqa badan? Madaxweyne Gobaleedyada Iyo Ummadda Soomaaliyeed ee aaminsan inay qabyaalad iyo qurun kaga faa’iidi karaan dhaca hantida dadweynaha marka yaa masuul ka ah in madax hore ugu guul-daraystay inay madax iyo hoggaan u noqdaan dadka Soomaaliyeed? Ha Wiqleyso! 

Muqdisho  20ka Juun 2024 Madaxweynaha maamul goboleedka Jubbalanad Mudane Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa maanta qaaday tallaabo culus oo la xiriirta maamulka degmada Baardheere ee gobolka Gedo, isaga oo sameeyay xilka qaadis iyo magacaabis.

Axmed Madoobe oo wareegto soo saaray ayaa maamul cusub u magacaabay Baardheere, isaga oo xilal kii ka qaaday mas’uuliyiintii hore ee degmadaasi.

Aadan Muxumed Axmed ayaa loo magacaabay guddoomiyaha degmada Baardheere, halka ku xigeenna loo magacaabay Mudane Saleebaan Cabdi Badal, sida lagu sheegay wareegtada.

“Magacaabistani waxay dhaqan galaysaa marka uu Madaxweynuhu sixiixo wuuna sixiixay” ayaa lagu yiri wareegtada soo kasoo baxday xafiiska Axmed Madoobe.

Halkan hoose ka akhriso:-

MADAXWEYNAHA JUBALAND OO MAGACAABAY GUDOOMIYAHA IYO GUDOOMIYE KU XIGEENKA DEGMADA BAARDHEERE.

UJEEDDO: MAGACAABIS GUDOOMIYAHA IYO GUDOOMIYE KU XIGEENKA DEGMADA BAARDHEERE.

Tix-raac: XM/DGJS/066/2024

Madaxweynaha Dowladda Jubaland Mudane Axmed Maxamed Islaam Markuu arkay Dastuurka Dowladda Jubaland, Cutubkiisa 4aad,
Qodobka 72 aad, Farqada (5aad) ee ku aadan
awooda madaxweynaha ee magacaabida Golaha
Fulinta.

Markuu latashaday Madaxweyne Ku-xigeenada Dowladda Jubaland.

Wuxuu u magacaabay Mudane Adan Muxumed Axmed Gudoomiyaha Degmada Baardheere.

Waxaa kale oo Madaxweynahu u Magacaabay Mudane Saleeban Cabdi Badal Gudoomiye ku xigeenka Degmada Baardheere.

Magacaabistani waxay dhaqan galaysaa marka uu Madaxweynuhu sixiixo wuuna sixiixay.

DHAMMAAAAD.

Nairobi  20ka Juun 2024Faah-faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa kooxo hubeysan oo xalay hoteel ku yaalla magaalada Nairobi ka kaxeystay laba xildhibaan oo ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya, kuwaas oo maalmihii u dambeeyay dhaq-dhaqaaqyo siyaasadeed ka waday gudaha magaaladaasi.

Xildhibaanada la watay ayaa kala ah Xildhibaan Xasan Cabdinuur iyo Xildhibaan Axmed Cabdi Kooshin oo labaduba ka tirsan Golaha Shacabka Soomaaliya, waxaana gaari ku ritay rag hubeysan oo loo maleynayo inay ka tirsan yihiin laamaha ammaanka dalka Kenya.

Ilo wareedyo xilkas ah ayaa Caasimada Online u sheegay in labada xildhibaan oo kasoo baxay hoteelka lagu hor-jaray gaari, kadibna lagu qasbay inay xoog ku raacaan, waxaana halkaas lagu waydiiyau su’aallo dheeraad ah.

Intaasi kadib waxaa lasoo wariyay in labada xildhibaan lasii daayay oo ay dib u heleen xoriyaddooda, laakiin ragga watay iskuma sheegin waxa ay ahaayeen iyo ujeedkooda.

Su’aalaha wax laga waydiiyay ayaa ku saabsanaa dhaq-dhaqaaqooda oo la sheegay inay uga soo horjeedaan hoggaanka dowladda federaalka, ayna ku howlan yihiin abaabulka mooshin, sida ay ku warrameen ilo xog ogaal ah.

Illaa iyo hadda ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay laamaha ammaanka Kenya iyo dhanka dowladda Soomaaliya oo ku aadan falka lagula dhaqaaqay xildhibaannadaasi.

Arrintan ayaa walaac xoogan ku abuurtay xildhibaannada iyo xubnaha ku sugan dalka Kenya oo qaarkood dagan gudaha dalkaasi.

Nairobi ayaa waxaa ku sugan siyaasiyiin badan, waxaana magaaladaan shirar ku qabsada xubnaha mucaaradka ee kasoo horjeedo madaxda sare ee dowladda dhexe.

Muqdisho  20ka Juun 2024 Maxkamadda ciidamada qalabka sida ayaa maanta la hor keenay nin ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab oo dilay Nabadoon caan aha aiyo askari ka tirsanaa booliska Soomaaliya, dilalkaas ayaa ka dhacay Muqdisho, waxaana maqan 3 nin oo kale oo dilalkaas wax ka geystay.

Cabdi Cabdulqaadir Maxamed ayaa lagu magacaabaa dilaaga maanta la maxkamadeeyey, waxaana yaab leh sida ay dilalkaas u geysteen, maadaama ay isticmaaleen aalado casri ah, si ay u raadsadaan dadka ay dilayaan.

Google Map, waa aalada ay adeegsadeen ragga uu ku jiray ninkaan maanta la maxkamadeeyey iyo ragga maqan, in la qabto Cabdi waxaa fududeeyey dhaawac soo gaaray markii ay dilka geysanayeen.

“Nabadoon iyo askari istaaf u ahaa ayuu dilay ninkaan, sidoo kale askari kale ayuu Ex control ku dilay, 3 qof dilkood ayuu qirtay ninkaan, Nabadoonka waxay ku dileen deegaanka Tabeelaha Sheekh Ibraahim ee duleedka Muqdisho,” ayuu yiri Xeer ilaaliye ku xigeenka maxkamadda ciidamada oo ninkaas dacwadda ku soo oogay.

Xeer ilaalinta ayaa sheegtay in Nabadoonka xiliga la dilay uu gargaar u qeybinayey qoysas danyar ah oo ku nool duleedka Muqdisho, “wuxuu ahaa nin darajo iyo maamuus leh, halkaas wuxuu u tegay caawinta bulshada, wanigaa dilay nin dhahaya ayaa maanta na horfadhiya, arxan daradaas ayuu cadeystay Cabdi,” ayuu yiri.

Sidoo kale waxaa la soo qabtay oo maxkamadda la hor keenay ninkii Mooto Bajaaj-ta ku qaaday Cabdi oo dhaawac uu u geystay askarigii la socday nabadoonka la dilay, kaas oo isna dhintay, waxaana la qabtay Mootada uu sii dhaafeysa Ceelsha Biyaha, si ninka Nabadoonka dilay loo fakiyo. Ninka waday Mooto Bajaaj-ta waxaa ku cadaatay in markiisii hore uu ka yimid Al-Shabaab oo waalidkiis ay u gadeen Mooto Bajaaj uu Muqdisho uga shaqeysto, balse si hoose ayuu ugu laabtay kooxdii, siu u ula shaqeeyo, wuxuuna deg deg ugu gurmaday ninkaan loo heysto dilkii nabadoonka oo dhaawac culus uu u geystay askari la socday nabadoonka oo isna halkaas ku dhintay.

Muqdisho  20ka Juun 2024 Sida ay baahiyeen qaar ka mid ah warbaahinta dalka Maraykanka oo soo xiganaya saraakiil Maraykanka ah, waxaa sii kordhaya khatarta ay leeyihiin Daacishta Soomaaliya, iyaga oo tilmaamay in ay hoy u noqoneyso hugaamiyaasha caalamiga ah ee ururkan argagixisada ah. 

Warkaan ayaa ku soo aadaya xilli dawladda Soomaaliya iyo saaxiibadeeda caalamiga ah ay duqaymo ka fuliyeen buuraha ay ku sugan yihiin kooxdaas, ee ku yaalla bariga Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa taliska ciidamada Maraykanka ee Afrika ee magacooda loo soo gaabiyo Africom ay sheegeen dhawaan, in ay mid ka mid ah weeraradii dhinaca cirka ahaa ee lagu qaaday kooxda lagu bartilmaameedsaday ninka ugu sareeya kooxda garabkooda Soomaaliya Cabdulqaadir Muumin. 

Balse ilaa iyo haatan ayaan jirin cid si madax banaan u xaqiijin karta nolosha ama geerida hugaamiyaha garabka Soomaaliya ee ururka qaybtooda Soomaaliya. 

Sarkaal sirdoon oo xog badan bixiyey 

Sarkaal horay u soo hugaamiyay sirdoonka Puntland, oo naga codsaday in aynaan magaciisa baahin ayaa sheegay in awoodda kooxda Daacish ay isi soo tareysay tani iyo sanadkii 2018 kii, ayna saldhigteen buuraha Cal-bari, halkaas oo ay dagaalo adag kula galeen ururka al Shabaab ee xulufada la ah al Qaacida.

Tan iyo sanadkii 2023 dii ayaa waxa uu sheegay in ay socdeen dagaaladaas, kadibna ay xaqiijiyeen in ay heli karaan aag amni ah oo ay si nabdoon ku joogi karaan madaxda ururka ee Soomaaliya. Waxa uu sheegay sarkaalkaan in khatarta ugu wayn ee Daacishta Soomaaliya ay ahayd dagaallo uga imaan kara dhanka Shabaabka oo ay ka awood roonaadeen, sidaas daraadeedna ay haatan ku jiraan xaalad xasiloon oo u suuragalin karta in madaxdoodu ay si amni ah ku joogi karaan buuraha.

Axmed Kaboole oo isna ka faalooda amniga Soomaaliya ayaa waxa uu qabaa in buuraha Puntland ay haatan yihiin halka ugu adag ay heli karaan kooxdu, ayna mar walba iyaga oo ka soo talaabaya dhinaca badda ay madaxdooda Bariga dhexe ku soo jabay ay imaan karaan Soomaaliya.

“Saldhig waxay u yihiin bariga Afrika maadaama ay ku soo jabeen Siiriya iyo Ciraaq,” ayuu yiri Kaboole.

Dhanka kale sarkaalkaan horay u soo hugaamiyay sirdoonka Puntland ayaa sheegay in xogaha sirdoon ee uu hayo ay sheegayaan in tirada ugu badan ee xubnaha kooxda ee ku sugan Soomaaliya ay yihiin ajanabi.

“Nimankaan Daacish…boqolkiiba in ka badan ama ku dhaw lixdan waa ajaanib, ma aha Soomaali”, ayuu yiri sarkaal oo ka hadlayay Daacishta ku sugan aagga Puntland.

Marar badan ayuu dawlad goboleedka Puntland aad isugu dayay in ay ka sifeeyaan buuraha ay uga sugan yihiin deeganadooda sida uu sheegay sarkaalku balse uma aysan suuragalin.

“Dagaalo badan bay xitaa la galeen ciidamada [Puntland], ilaa saddex dagaal baa la galay xilligaan Deni,” ayuu yiri sarkaalka oo la hadlayay BBC da.

Kooxda ayaa sidoo kale waxay dhaqdhaqaaqyo ka sameysaa Koonfurta Soomaaliya, iyada oo marar badan sheegatay qaraxyo iyo dilal ka dhacay magaalada Muqdisho ee caasimadda Soomaaliya.

Ururka ayaa sidoo kale weeraro uu ka gaystay deegaanada gobolka Bari gaar ahaan caasimadiisa Boosaaso waxa uu ku dilay ganacsato badan, sarkaalka ayaa sheegay in weeradaas kadib ay dhaqaalo ka aruuriyeen deegaanka, kuwaas oo ay u adeegsadeen maalgalinta weeraro kale oo ay ka geysteen Soomaaliya.

Muqdisho  20a Juun 2024 Taliska Qeybta Guud ee Booliska Gobolka Banaadir ayaa soo bandhigay 9 eedeysane oo loo heysto falal isugu jira dil, dhaawac iyo dhac ay u geysteen dadweynaha ku nool caasimadda Muqdisho.

“Eedeysanayaashaan waxaan ku jira shabakado abaabulan, waxaa ku socota baaris, waxaana la horgeyn doonaa Maxkamadda awooda u leh,” ayaa lagu yiri war ka soo baxay Taliska qeybta guud ee Booliska Gobolka Banaadir.

Ragga lasoo bandhigay qaarkood waa odayaal, sidoo kale intooda badan waxay ku hubeysan yihiin tuutaha ciidamada dowladda iyo qoryo AK 47 aRagga qaar waxaa loo heystaa dilal, balse lama shaacin cidda ay dileen iyo sababta ay u dileen, si gaar ah ninka ugu weyn iyo kan ugu yar ayaa loo heystaa dilalka.

Sidoo kale ragga qaar waxaa lagu shaaciyey qoraalkaan inay ka tirsan yihiin ciidamada dowladda, gaar ahaan militeriga.

Sawirrada 9-kaan eedeysane oo magacyadooda iyo dunuubta loo heysto lagu soo dul qoray ayuu baahiyey booliska Soomaaliya oo gacanta ku haya ragaas.

Hirshabelle  20a Juun 2024 Madaxweynaha HirShabeelel Cali Guudlaawa ayaa lagala wareegay mashruuc muhiim ah oo hay’adaha Qaramada Midoobe ay ka fulinayaan gobolka Shabeellaha Dhexe kadib faro-gelin ka timid xafiiska ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre. 

Mashruuca Jowhar offstream Storage Programme (JOSP), oo loogu talo-galay in biyo xireeno iyo kanaalo looga sameeyo webiga Shabeelle ee mara gobolka ayaa waxaa wejigiisa koowaad ku kacaya $165 milyan, isagoo guud ahaan ay ku bixi doonto $250 Milyan.

Waxaa mashruuca maal-gelinaya USAID iyo UKAID, waxaana fulinaya shan hay’ad oo kal ah FAO, IOM, UNIDO, UN Habitat, UNEP. 

Mashruucan ayaa waxaa ka wada shaqeeyey diyaarintiisa maamulka HirShabeelle iyo hay’adaha maal-gelinaya, waxaana si buuxda gacanta ugu hayey xafiiska madaxweyne Guudlaawe, sida ay xog ku heshay Caasimada Online. 

Hase yeeshee, xilli la filayey in Guudlaawe uu magacaabo mas’uulka maareyn lahaa mashruuca, ayaa waxaa soo faro-geliyey shaqsiyaad ka tirsan xafiiska Xamza, gaar ahaan Axmed Nuur Uleex oo ay qaraabo yihiin ra’iisul wasaaraha. 

Ahmed Nuur Uleex wuxuu hore ugu fashilmay in ninka la magacaabay uu geeyo mashruuca, waxaa taas ka diiday wasiirkii hore ee Beeraha iyo Daaqa Hon. Axmed Madoobe Nuunow, isagoo markii dambe xilkiisa ku waayeKadib, ayaa waxaa wasiirka Beeraha iyo Daaqa loo soo Magacaabay Maareeye oo xariir fiican uu kala dhaxeeyo Axmed Nuur Uleex oo ay ka wada tirsanaayeen kooxdii Xasan Cali Kheyre. 

Maareeye ayaa markii uu xilka la wareegay waxa uu ka dhaadhiciyey hay’adaha fulinaya mashruuca in wasaaradda beeraha federaalka la hoos keeno mashruuca, loogana soo wareejiyo HirShabeelle, taasi oo lagu guuleystay. 

Arrintaas waxaa Maareeye iyo Uleex kala shaqeeyey saaxiibkood Yaxye Cali Hareeri oo ay ka wada tirsanaayeen team Xasan Cali Kheyre. Yaxye oo la taliye ugu magacaaban Madaxtooyada HirShabelle ayaa qeyb weyn ka qaatay in mashruucan la hoos geeyo federaalka.

Uleex ayaa kadib wasiirka beeraha Maxamed Cabdi Xayir (Maareeye) u gudbiyey nin ay isku beel yihiin oo lagu magacaabo Mohamed Salah Abdi oo ka soo jeeda waqooyi bari Kenya, si loogu magacaabo agaasimaha mashruuca, sida ku cad warqadda magaaabista oo ay heshay Caasimada Online. 

Arrintan ayaa ka careysiisay maamulka xafiiska madaxtooyada HirShabeelle oo sanado badan ka soo shaqeynayey diyaarinta mashruuca. Waxaa sidoo kale la-yaab ku noqotay in nin aan deegaanka ka soo jeedin oo aan aqoon u laheyn hab qabiil loogu gacan geliyo mashruuc u baahan wada-shaqeynta iyo isku xirka bulshada deegaanka. 

Madaxweynaha HirShabeelle Cali Guudlaawe oo lagu yaqaan inuu yahay nin dabacsan oo aan go’aan adkeyn ayaan illaa hadda wax tallaabo ah qaadin, si uu isaga caabiyo faro-gelinta ka timid xafiiska ra’iisul wasaare Xamza. 

Siyaasiyiin iyo dad kale oo deegaanka ah oo marar badan kula taliyey inuu arrintan ku gacan sayro ayaa laga soo xigtay inuu u sheegay inuu la-tashi ka sameynayo, balse sida muuqata ay noqon doonto xilli dambe marka uu go’aan qaato, haddiiba ay dhacdo. 

Xafiiska Xamza ayaa faro-gelin xooggan ku haya maamul goboleedyada qaarkood iyo inta badan wasaaradaha dowladda, ayada oo mashruucyo badan sidan oo kale looga soo wareejiyey.

WARARKA MAANT6ka 19ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday in la sameeyo Maxkammadda Dastuuriga ah Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye” iyo Guddoomiyaha Aqalka Hoose ee Barlamaanka Mudane Aadan Madoobe “Aadan “Kintir-Uriye”? Yaa xaasaskiisa u ogolaaday inay baad ka qaataan hay’adaha dowliga Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa qabuura faa’iido ka raba Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa shacabka #Muqdisho u diiday inay dhistaan #Maqaamka #Muqdisho Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday inuu shaqeeyo Xafiiska Raysal Wasaaraha Iyo Golaha Wasiirada Madxweyne Xassan “Dhuuso-Fooxiye” Iyo Guddoomiye Aadan “”kintir-Uriye” Ha Wiqleyso! 

Maraykanka  19ka Juun 2024 Mareykanka ayaa sii xoojinaya inuu diiradda saarayo la dagaalanka kooxaha mintidiinta Soomaaliya, kadib markii ay sii kordhayaan bartilmaameedyada lala xiriirinayo kooxda Daacish ee ka soo cusboonaatay saldhiga ay ku leeyihiin Geeska Afrika. Hogaamiyayaasha ugu sareeya IS waxay u arkaan Afrika meel ay tahay inay maalgashadaan, halkaas oo ay ka heli karaan inay si ka wanaagsan oo xor ah ugu shaqeeyaan, waxayna rabaan inay isku ballaariyaan Soomaaliya,” ayuu yiri sarkaal sare oo ka tirsan difaaca Mareykanka.

Qiimaynta Maraykanku waxa ay daba socotaa wararka sheegaya in amiirka Daacish, Abu Xafs al-Hashemi al-Qurashi, uu ka soo safray Suuriya ama Ciraaq ka dibna uu Yemen uga sii gudbay maamul-goboleedka Puntland.

Sidoo kale waxa ay daba socotaa digniino ka soo baxay saraakiil badan oo ka tirsan laamaha amniga Soomaaliya oo sheegayay in IS-Soomaaliya ay sii xoogaysatay, taas oo ay ugu wacan tahay dagaalyahanno iyo hawl-wadeenno ka soo qulqulaya Yemen.

Sarkaal Maraykan ah ayaa xaqiijiyey Isniintii in weerar xagga cirka ah oo dabayaaqadii bishii hore ka dhacay agagaarka deegaanka Dhaadaar, oo 81 kiiloomitir koonfur bari ka xigta magaalada Boosaaso, lala beegsaday hoggaamiyaha IS-Somalia Cabdulqaadir Muumin.

Qiimaynta ugu horraysa ee Taliska Maraykanka ee Afrika ee 31-kii May ayaa lagu sheegay in saddex ka mid ah maleeshiyada IS lagu dilay. Inkastoo aysan cadddayn in Muumin uu ka mid yahay dadka dhintay.

Muqdisho 19ka Juun 2024 Madaxweynaha Maraykanka Joe Biden ayaa lagu wadaa inuu ku dhawaaqo siyaasad cusub oo ilaalinaysa dadka magangalyo doonka ah ee dalkaas tagay muddo hore si aan loo masaafurin, sida ay sheegeen saraakiisha maamulka.

Siyaasadan cusub ayaa caawin doonta kumanaan qof oo muddo 0 sano ah ku noolaa Maraykanka balse an la siin sharciga dalkaasi.

Dadkaas ayaa isugu jira kuwo iyagoo carruur ah waalidkooda si tarhiib ah kula galeen Maraykanka, kuwo qaangaar ahaa oo si sharci darraa ku galay dalkaas balse markii danbe guursaday muwaadinad ama muwaadin Maryakanka ah.

Waxaa kale oo sharcigu caawin kari doonaa dadka dalka Maraykanka ku galay Viso balse aan laaban markii uu dhacay oo muddo tobban sanaana ku noolaa dalkaasi.

Dadkaas waxaa kale oo ku jira kuwa muddo dheer wax ka baranayey Maraykanka iyo kuwo bixinayey canshuuraha oo shaqooyin ku helay sharciyo kumelgaara oo bini’aaddanimo ah.

Sharciyaqaan Aamiin Haruun oo ka howlgala magalaada Minneapolis, ayaa Idaacadda BBC u sheegay in ku dhawaad shan boqol ilaa hal milyan oo qof ayaa la rajaynayaa inay ka faa’iidaysan doonaan siyaasadan cusub ee maamulka Biden. Waxaa jira Soomaali badan oo dalka Maraykanka ku galay qaab tahriib sanado badan ka hor kuwaas oo inta gaarta mudda 10 sanaa sidoo kale ay heli karayaan fursadan sida uu xusay garyaqaan Aamiin Haaruun.

Aqalka Cad ayaa rumeysan in in ka badan 500,000 oo xaasas ah oo haysta dhalashada Mareykanka ay ka faa’ideysan doonaan, marka lagu daro 50,000 oo dhallinyaro ah oo ka yar 21 sano oo ay dhaleen waalidiin hayBarnaamijku wuxuu u oggolaanayaa lammaanaha iyo carruurtaba inay codsadaan deggenaansho rasmi ah iyaga oo aan ka tagin Maraykanka, nidaamka ayaana Meesha ka saaraysa habraac dheer oo suurtagal ah haddii uu tarxiil imaan lahaa in qoysasku go’aan.sta dhalashada Maraykanka.

Muqdisho 19ka Juun 2024 Wasiirka gaashaandhiga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) ayaa si jees-jees ah uga jawaabay Xildhibaan Dayax Cumar oo ka tirsan Golaha Shacabka oo maalmihii dambe ay isku weerareen baraha bulshada.

Labada nin oo maalmahan ay xiisad xooggan ka dhaxeysay ayaa isku qaaday weerar afka ah, ayada oo wasiir Jaamac uu kasoo jawaabay qoraal uu ku weeraray Xildhibaan Dayax, kaasi oo uu ku sheegay in wasiirka ay ku hayaan booska wasaaradda gaashaandhiga dowladdo shisheeye iyo dano gaar ah.

“Soomaali way ogtahay in aadan lahayn aqoon iyo waayo aragnimo aad ku noqoto wasiir difaac hase yeeshee waxaysan ogeyn in dowlado iyo dano gaar ah meesha kugu hayaan,” ayuu xildhibaanka ku yiri qoraal uu ku weeraray wasiir Jaamac.

Wasiirka gaashaandhiga ayaa weerarkan uga jawaabay “si jees-jees ah” isaggoo Dayax ku tilmaamay mid aan caqli badan laheyn oo ay kasoo dhex hadlayaan siyaasiyiin kale oo banaanka iman karin, sida uu hadalka u dhigay.

“Mudane Afhayeen waan jeclaan lahaa Odayaasha ku soo direy iney laamiga soo istaagaan isna cadeeyaan iney raali ka yihiin in Ethiopia qaadato dhul iyo Bad Soomaaliyeed, kumase dhacaane,” ayuu yiri wasiir Jaamac.

Waxa uu intaas kusii daray “Adiga waxaan kugula talin lahaa inaad masaasadaadii iyo abuu-waladkaagi isaga laabato, una sheegtid iney iyagu laamiga yimaadaan. Somaaliya Soomaali baa leh.”

Halkee ayey kasoo bilaabatay xiisadda labada nin?

Labadaan nin ayaa sida muuqata uu ka dhaxeeya xilaaftan siyaasadeed muddo huursanaa, ayada oo ay isku qabteen hanaanka hoggaamineed ee wasaaradda difaaca iyo dagaalka Itoobiya.

“Sidee Ethiopia ugu adkaan karnaa? Markaa adigoo TikToker ah aad wasiir difaac noo tahay, waliba aad dumin sare ku hayso ciidanka xooga dalka Soomaaliyeed. Cajiib,” ayuu yiri Xildhibaan Dayax oo maalmo kahor ka fal-caliyay jawaab uu wasiirka ka bixiyay qoraal wasiir Itoobiyaan ah uu ku sheegay inay aqoonsanayaan Somaliland.

Wasiirka oo kasoo jawaabay qoraalka Xildhibaanka ayaa wuxuu weydiiyay xilliga uu noqday afhayeen Ethiopia, isagoo kusoo hal qabsaday xildhibaankii hore ee kursigaan ku fadhin jiray.

“Xildhibaane kursigaa ku fadhido hogaamiye Maxamed Qanyare Afrax oo qadiyadaha Soomaalinimada ahmiyad u leedahay ayaa ku fadhin jirey, adigu goormaa afhayeen Ethiopia noqotey? Cajiib,” ayu Jaamac ku yiri qoraal ugu jawaabay Dayax.

Markale ayuu haddana Xildhibaan Dayax usoo jawaabay Wasiir Jaamac, wuxuuna yiri “Horta adigu meeqo Jaamacaa tahay?!. Nin haduu dadkiisa iyo dalkiisa dhagar ka galo, si kasta oo uu daruuraha ama dayaxo u koro. nabsaa deyne ma ogtahay Jaamacow.”

Sidoo kale waxa uu xildhibaanka ku eedeeyay Jaamac in kursiga loogu hayo rabitaanka dowladdo shisheeye iyo dano gaar ah, islamarkaana uusan laheyn aqoon iyo waayo aragnimo uu ku noqdo wasiir difaac, sida uu sheegay.

Muqdisho 19ka Juun 2024 Xildhibaan Cabdiraxmaan Sheekh Maxamed Xasan Gablax oo ka tirsan barlamaanka Puntland, degaan doorashadiisuna tahay gobolka Mudug ayaa ka digey heshiis ay guddiga gacanta ku haya dekedda Garacad la galaan shirkad laga leeyahay waddanka Imaaraadka Carabta.

Gablax ayaa uga digey guddiga Wadaagsan ee dekedda maamula in ay galaan heshiis aan la shaacin, wuxuuna xusay in heshiis aan la gala tashan waxgaradka iyo bulshada gobolkaasi uu wiiqi doono xiriirka ka dhexeeya Imaaraadka iyo bulshada Soomaaliyeed.

“Anigoo ku hadlaya xilka xildhibaanimo ee laga soo doortay degmada Jarriiban, waxaan halkaan uga digayaa Guddida Shirkadda Wadagsan inay ku degdegaan heshiis aan la shaacin oo khuseeya Dekedda Garacad oo ay la galaan shirkad ay dawladda Imaaraadka Carabtu leedahay,” ayuu yiri xildhibaan Cabdiraxmaan Gablax.

“Shirkada Wadagsan keligeed iskama leh dekedda Garacad. Odoyaasha iyo dadka aan kasoo jeedo ee Mudug, lagalama tashan hantidooda ay maalgashadeen, waxayna ka walaacsan yihiin hubanti la’aanta uu heshiiskani ka dhex abuuri karo xiriirka walaaltinimo ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo Imaaraadka Carabta.”

Imaaraadka Carabta, oo adeegsanaya shirkadda DP World ayaa waxa ay hadda heshiis maamul kula jiraan laba ka mid ah dekadaha Soomaaliya, kuwaas oo kala ah dekadda Berbera iyo dekedda Boosaaso.

Si kastaba, inkasta oo horumarin wanaagsan ay ku sameeyeen dekadda Berbera, haddana Imaaraadka qarash badan kuma bixin umana casriyeyn dekadda Boosaaso, si la mid ah tan Berbera.

Dadka reer Puntland qaarkood ayaa aaminsan in Imaaraadka aysan daacad ka aheyn inay horumariyaan dekadda Boosaaso, islamarkaana ujeedkooda markii horeba uu ahaa inay gacanta ku dhigaan si ay uga hor-istaagaan dalal iyo shirkado kale in ay la wareegaan maamulka.

Muqdisho 19ka Juun 2024 Saraakiil Mareykan ah ayaa shaaca ka qaaday in ay meesha ka baxeen dhammaan guulihii ay ciidamada Soomaaliya ka gaareen Al-Shabaab markii dagaalka lagu qaaday kadib dib u doorashadii madaxweyne Xasan Sheekh.

Saraakiisha Mareykanka ayaa sheegay in lixdi bil ee la soo dhaafay ay Al-Shabaab dhinaca kale ugu rogeen guulihi ay ciidanka Milatariga Soomaaliya ka gaareen howlgallada ay kula dagaallamayaan Al-Shabaab.

Arrintan ayaa ka dhigan in dagaalka cusub ee dowladda ay qorsheyneyso inay ku qaado kooxda uu ka dhigan yahay mid cusub oo hadda iyo kow ah.

Saraakiisha difaaca Mareykanka waxay kale oo sheegeen, in tirada maleeshiyaada Al-Shabaab ay hadda dib ugu soo laabatay tiro u dhaxeyso 12,000 ilaa 13,000 oo dagaalyahan.

Kororkaasi ayay sheegeen inuu dhacay kadib marki ay Al-Shabaab xoojisay isku daygeeda dhallinyarada ay qorato iyo dhaqaalaha soo galo kooxda, iyaga oo si gaar ah uga faa’iideystay is-afgaradki horraanti sannadkaan ay kala saxiixdeen Itoobiya iyo Somaliland, kaas oo marki danbe keenay inuu xumaado xiriirka diblamaasiyadeed ee Soomaaliya iyo Itoobiya.

Mareykanka ayaa horey uga digay in Al-Shabaab ay is-afgaradkaas u adeegsan karto in ay ku qoroto dhallinyaro cusub, waxaana hadda muuqata in ay sidaas dhacday ayaga oo ka dhaadhicinaya dhallinyarada in ay dalkooda ka difaacan cadowga soo jireenka ah.

Dagaalka ay dowladda Soomaaliya ku haysay Al-Shabaab ayaa hadda hakad ku jira muddo sanad ku dhow, ayada oo madaxweyne Xasan Sheekh uu ku mashquulay arrimo kale oo aan sidaas muhiim u aheyn.

Xogta qaar ayaa sheegeysa in dowladda Soomaaliya ay wajahday dhaqaale xumo, ayna awoodi waysay lacag ay ku maal-geliso dagaalka, taasi oo keentay hakadka ku yimid.

WARARKA MAANT6ka 18ka Juun 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa dhahay Madaxweyne Farmaajo naagtiisa uu furay ayuu xaaraan kula seexdaa oo ilmo uga dhalay Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa been ka sheegi jiray Ciidanka Xoogga Dalka ee #Eritrea lagu soo tababaraayey Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa hantidii dadweynaha dhacay oo hadda xitaa qabuuraha faagaaya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”? Yaa diiday kara in Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye” iyo kooxdiisa #Damu-Jadiid looga adkaaday saxaafa iyo baraha buldhada gudaha dalka iyo dibadda? Yaa ogolaaday inay xaasaskiisa baad qaataan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “”Dhuuso-Fooxiye”?

 Ha Wiqleyso! 

Turkey18ka Juun 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Sheekh Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo oo ku sugan dalka Turkiga ayaa magaalada Ankara kula kulmay Wasiirka Arrimaha Dibadda Turkiga Hakan Fidan.

Madaxweynaha iyo Wasiirka ayaa ka wada hadlay arrimaha quseeya iskaashiga labada dal iyo dadaallada wadajirka ah ee lagu horumarinayo xasilloonida gobolka.

Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa kulankaas ku wehliyey wasiirka gaashaandhigga XFS iyo safiirka Soomaaliya u fadhiya dalka Turkiga.

Kulankaas waxaa si weyn loogu gurfeeyey sidii loo dardar gelin lahaa dagaalka ay dowladda Soomaaliya kula jirto Khawaarijta Al-Shabaab.

Sida ay ilo xog ogaal ah u sheegeen Caasimada Online, waxay Soomaaliya ka codsatay Turkiga in dhanka duqeymaha si buuxda looga taageero.

Sidoo kale xogtaan waxay sheegeysaa in Turkigu ogolaaday taas oo wax shuruud ah uusan ku xirin, iyadoo kulankaan lagu qorsheeyey sida uu noqon doono howlgalka ciribtirka argagixisada Soomaaliya ee Turkigu uu ka qeyb qaada doono.

Diyaaradaha dagaalka Turkiga ayaa si buuxda u soo gelaya dagaalka Khawaarijta, waxaa la isku afgartay inay ka howlgalaan deegaan kasta oo Soomaaliya ay Shabaab iyo Daacish ka joogaan, waxaana hagi doona diyaaradaha saraakiisha ciidamada Soomaaliya.

Diyaaradaha dagaalka Turkiga ee Bayraktar TB2 ayaa natiijo weyn ka keeni kara dagaalka Al-Shabaab hadii ay soo galaan, kuwaas oo awooda in si kasta ay wax u dilaan, waxaana lagu heshiiyey inay Soomaaliya toos uga howlgalaan.

Wasiirka arrimaha dibadda dalka Turkiga Hakan Fidan waa nin awood badan oo dhowaan ka yimid madaxa sirdoonka Turkiga, waa gacanta midig ee madaxweynaha Turkiga Erdogan, waxaana kulankaan lagu tilmaamay mid miisaan leh.

Habeenkii 3-aad ayuu Xasan Sheekh ku hoyanayaa Turkiga, waxaana lagu wadaa in kulankaan ay natiijo weyn kala soo rogmato Soomaaliya oo Turkiga ka dalbatay inuu ka gacan siiyo dagaalka Al-Shabaab, gaar ahaan dhinaca duqeymaha.

Muqdisho 87ka Juun 2024 Xog ay heshay Warbaahubta ayaa sheegeysa in Madaxweynaha Soomaaliya uu qorsheynayo inuu xilka ka qaado Taliyaha ciidanka xoogga dalka, sidoo kale xogtana waxay sheegeysaa sarkaalka loo badinayo in loo magacaabo doono Taliyaha Xoogga.

Sarkaal lagu magacaabo Jeneraal Garabey oo hadda Madaxweynaha iyo Wasiirka Gaashaandhigga kula sugan Turkiga ayaa la sheegay in la qorsheeyey in xilkaas loo magacaabo – Beesha uu ka soo jeedo waa Abgaal.

Jeneraal Garabey waa sarkaal caan ah, wuxuu aad ugu dhowyahay Sheekh Shariif oo xiligii uu madaxweynaha ka ahaa dalka uu lasoo shaqeeyey, ninkaan ayaa la sheegay inuu ku fiican yahay hoggaaminta dagaalka, mar ayuu caloosha ka dhaawacmay, isagoo ku jira dagaalka Al-Shabaab.

Khimiista soo socota ayay wararku sheegayaan in shirka golaha wasiirrada looga dhawaaqi doono magacaabidda sarkaalkaas loo wado Taliyaha ciidanka xoogga dalka, waxaana dhici karta in dib u dhac uu ku yimaado qorshahaan.

Taliyaha ciidanka xoogga Jeneraal Ibraahim Sheekh Muxudiin ayaa dhowaan ka hor yimid hoggaano cusub oo madaxweyne Xasan Sheekh uu ku soo kordhiyey taliska, arrintaas ayaa dikreetada  madaxweynaha lagu sheegay inay ku timid soo jeedinta wasiirka gaashaandhigga XFS.

Caasimada Online waxay ogaatay in Madaxweyne Xasan iyo wasiirkiisa gaashaandhigga ay Taliyaha xoogga u bandhigeen inuu shaaciyey warqadii lagu magacaabay hoggaanada cusub oo ahaa afar sarkaal, balse taliyaha ayaa diiday, waxayna u xayireed habeeno, goor dambena waxaa baahiyey wasiirka gaashaandhigga oo adeegsanaya warbaahinta dowladda.

Wasiirka Gaashaandhigga iyo Taliyaha Xoogga ayaa aad isku khilaafsan, iyagoo dhowr jeer isku qabtay shaqada ciidanka, madaxweynaha ayaa ka gaabiyey in khilaafka labadaan nin ee soo noqnoqday, caqabadana ku noqday dagaalka Al-Shabaab uu xal u helo.

Xogta aan heyno waxay intaas ku dareysaa in madaxweyne Xasan Sheekh uu xilka Taliyaha ciidanka xoogga dalka mar kale u soo bandhigay Taliyihii kan ka horeeyey Jeneraal Odawaa, balse xubnaha noo waramay waxay sheegeen in Odawaa uu magacaabistiisa ku xiray shuruudo uu hordhigay Xasan Sheekh.

Sidoo kale waxaa jirta xog sheegeysa in Xasan Sheekh uu ka fekerayo in Wasiirka Gaashaandhigga iyo Taliyaha Xoogga uu hal qof u magacaabo, si looga baaqsado khilaafka joogtada ah ee wasaaradda difaaca qaranka iyo taliska xoogga dalka naafeeyey.

Muqdisho 87ka Juun 2024 Ciidanka xoogga dalka ayaa howl-gal sifeyn ah ka sameeyay daafaha magaalada Buulo-barde ee gobolka Hiiraan.

Howl-galkan ayaa waxaa la xaqiijiyay inay si wada-jir ah u fuliyay ciidamada kumaandooska Soomaaliya ee Gorgor iyo kuwa loo yaqaano Ilaalo Qaran.

Ciidankan ayaa isku maray qaar kamid ah tuulooyinka hoostaga degmada,si looga nadiifiyo kooxaha argagixisada ah, sida lagu yiri bayaan kasoo baxay wasaaradda warfaafinta Soomaaliya.

Howl-galladan ayaa qeyb ka ah dardar-galinta gulufka dagaal ee kooxda Al-Shabaab ka dhanka ah, ayada oo isla shalayciidanka xoogga dalka iyo saaxiibada caalamiga ay howl-gal ku dileen ku dhowaad 30 dagaal-yahan oo ka tirsan kooxda.

Howl-galkaas oo ka dhacay deegaanno dhaca gobolka Galgaduud, ayaa sidoo kale waxaa lagu gubay gaadiid iyo saanad ciidan.

Xubnaha lala beegsaday howl-galka ayey dowladda sheegtay in si dhuumaaleysi ah kusoo galeen dhulka howdka ee lagu bartilmaameedsaday, kadibna ay ciidanka dowladda ogaadeen dhaq-dhaqaaqa maleeshiyaadkan, sidaasna lagu duqeeyay.

“Meydadkii Khawaarijta ayaa daadsan howdka deegaanka Xuseen Cageey, waxayna isaga huleeleen goobihii lagu bartilmaameedsaday iyagoo u laabtay dhanka deegaanka Cowsweyne ee gobolka Galgaduud,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay dowladda.

Dagaalka Al-Shabaab ayaa xilligaan maraya meel xasaasi ah, waxaana socda dadaallo horleh oo dowladda ku dardar-gelinayso howl-gallada ka dhanka ah kooxda oo muddooyinkii dambe uu gaabis ku yimid.

Muqdisho 87ka Juun 2024 Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Shariif Sheekh Axmed ayaa ammaanay oo u mahad-celiyey dhaxal-sugaha Sacuudi Carabiya Maxamed bin Salmaan oo sanadkan ku marti-qaaday gudashada waajibaadka Xajka.

Sheekh Shariif ayaa sidoo kale ku ammaanay dhaxal-sugaha iyo boqortooyada Sacuudiga is-garab taagga wadamada Islaamka oo dhan, gaar ahaana dadaallada dhismaha dowladnimada Soomaaliya iyo gargaarka bani’adaannimo.

Hoos ka aqriso qoraalka Sheekh Shariif

Waxay mahad u sugnaatay Allaah (SWT), oo inoo suurta geliyey inaan markale sanadkaan kamid noqonno Muslimiintii soo gudatey waajibaadkii Xajka. Waxaan uga mahadnaqaayaa madaxda Boqortooyada Sacuudiga oo ay ugu horreeyaan Boqor Salmaan Bin Cabdul Casiis iyo Dhaxal Sugaha Maxamed Bin Salmaan, oo  adeegyo cusub oo u fududeynaayo sannadkan usoo kordhiyey  martida Alle ee sannadkan gudanaysay acmaasha waajibaadka Xajka.

Waxaan si gaar ah, dhaxalsugaha Boqortooyada Sacuudiga Maxamed Bin Salmaan uga mahadcelinayaa casuumaada martiqaadka qado sharafka uu u sameeyay mas’uuliyiinta sannadkan kasoo qeybgashay gudashada Xajka oo aan kamid ahaa.

Waxaan bogaadinayaa kaalinta Boqortooyada Sacuudiga ee ku aaddan isgarab taagga wadamada Islaamka oo dhan gaar Ahaana dadaallada dhismaha dowladnimada Soomaaliya iyo gargaarka bani’aadannimo ee ay mWaxaan Dadka iyo Dalka Soomaaliyeed uga baryayaa inuu nabad iyo barwaaqo inooga dhigo.uddada dheer la garab-taagnaayeen shacabka Soomaaliyeed.

Muqdisho 87ka Juun 2024 Wasiiru-dowlaha Wasaaradda Warshadaha Itoobiya Tarekegn Bulbulta oo qoraal hadal badan abuuray soo dhigay bartiisa X (ex-Twitter) ayaa waxa uu shaaciyay in Itoobiya ay noqon doonto dalkii ugu horreeyay ee aqoonsi siiya Somaliland.

“Itoobiya waxay noqon doontaa dalkii ugu horeeyay oo aqoonsi siiya Somaliland, waxaana xigaya inaan yeelano iskaashi dhaqaale iyo mid milatari,” ayuu yiri Tarekegn Bululta, wasiiru-dowlaha wasaaradda warshadaha Itoobiya.

Balse saacado kooban kadib waxaa hawada ka baxay qoraalkii uu soo dhigay wasiiru-dowlaha wasaaradda warshadaha ee Itoobiya kaas oo u muuqday in gebi ahaanba la tir-tiray. 

Dad badan ayaa u fasiray in Itoobiya ay gaabsaneyso ka hadalka arrintan halka kuwa kalana ay u fasireen in sababo farsamo awgood qoraalka looga saaray barta X ama Twitter. 

Haddaba muxuu ka dhigan yahay qoraalkan? 

Maxamed Mukhtaar oo ah wasiirkii hore ee batroolka Soomaaliya ahna falanqeeye ka faallooda siyaasadda geeska gaar ahaan Soomaaliya ayaa ku tilmaamay arrinkan mid aan wax badan kasoo cusbooneysiineyn halkii ay kala taagnaayeen Soomaaliya iyo Itoobiya. 

“Wasiiru-dowlaha warshada ee Itoobiya waxa uu ka hadlayay heshiiskii ay la gaartay Somaliland in uu sax yahay, taas ayuu ka hadlayay maadaama Itoobiya arrin ay muddo dheer dooneysay, hadalkiisa waxa uu daba socday heshiiskaas ee ilama aha in uu wax cusub ka hadlay”. 

Wasiirka oo hadalkiisa sii wata ayaa yiri, “in qoraalka laga saaro barta X ee wasiirku uu kusoo qoray waxa ay u muuqataa in looga saaray qaab farsamo, uma maleynayo in go’aankii Itoobiya uu wax iska bedelay inta aan ognahayna kama aysan laaban laakiin waxaa jiri kara sababo kale”, ayuu sii raaciyay. 

Waxa uu sheegay in aysan jirin wax saan-saan ah oo haba yaraatee muujineysa in ay degtay xiisaddii u dhaxaysay Itoobiya iyo Soomaaliya isaga oo sheegay in Itoobiya aysan heshiis la geli karin ilaa ay aqoonsato taasina ay weli ku howlantahay. 

“Somaliland waxa aminsantahay in aqoonsigu uu u horreeyo markaa kadibna ay heshiis la geli karto dowladda Itoobiya, halka Itoobiyana ay leedahay marka dhulka nala siiyo ayaan aqoonsaneynaa, taas ayaa muuqata laakiin weli ma cada oo guddi farsamo ayaa loo saaray,” ayuu sii raaciyay wasiir Maxamed Mukhtaar. 

Bilowgii sanadkan Itoobiya ayaa qaadday tallaabooyinkii ugu horreeyay ee sharci kuwaasoo waddada u xaaraya in maalin uun dalka bad la’aanta ah ay u suurto gasho inuu isticmaalo dhul badeed kiro ah, sida ay sheegtay dowladda Itoobiya.

Waxay waxa loo yaqaanno heshiis is af-garad ah (MoU) la saxiixatay Jamhuuriyadda iskeed ugu dhawaaqday Madaxbannaanida ee Somaliland si ay u isticmaasho mid ka mid ah dekadaheeda.

Ra’iisal Wasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa hore adeegsiga badda ugu sheegay inay arrin muhiim ah u tahay dalkiisa. 

Hadalkiisan oo uu sheegay bishii October ayaa Geeska Afrika ka dhaliyay xiisad.

Si rasmi ah looma shaacin qodobbada heshiiska ay wada saxiixdeen madaxda Itoobiya iyo Somaliland, taasoo ah dhibaato jirta maaddaama ay ku kala duwan yihiin waxyaabaha ay tilmaameen in ay ku heshiiyeen labada dhinac.

Kadib heshiiskaasi Soomaaliya ayaa muujisay caro weyn iyada oo heshiiska Itoobiya ay la gashay Somaliland ku sheegtay xad gudub cad iyo in lasoo fara geliyay madax bannaanideeda dhuleed.

WARARKA MAANTA 15ka Sebteembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Maxaa ka cusub #Irir #Samaale Iyo #Djibouti kulanka ka socda #Jabuuti? Maxayse Maaxweyne hore Mudane Maxamed Cabdilaahi Farmaajo  “Been-Hawaas” Iyo Taliyihiisii Nabad-Sugidaa Fahad Yasiin “Daba-Naasle” ku dagaalameen?  Madaxweyne Mudane Xassan “Dhuuso-Fooxiye”? Maxayse Dowladda Soomaaliya u qarinaysaa kulamada sharciga aan waafaqasanayn ee magaca #Soomaaliya wax loogu dhimaayo? Yaase lacaga laaluushka ku qaatay magaca Dowladda #Soomaaliya?  Maxay maxkammadda ciidanka u diiday inay baarto kiiska dadkii dilay Kornayl Ikraam Taxaliil Iyo dad farabadan oo la khaarajiyey xiligii uu Farmaajo madaxweynaha ahaa? 

 Ha Wiqleyso! 

Somaliland  154ka Sebteembar 2024 Musharixiinta Doorashada Madaxtooyada Somaliland ayaa koomiishanka doorashooyinka u balanqaaday in ay u tartami doonaan si bilaa turxaan ah, sharcigana ilaalin doonaan. Madaxweyne Muuse Biixi Cabdi oo ka sharaxan xisbiga Kulmiye, Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro, oo ka sharaxan Waddani iyo Faysal Cali Waraabe, oo ka sharaxan UCID, ayaa sheegay in ay ixtiraamayaan xeerarka doorashada.

“Garoonkii waa diyaar waa xili doorasho, waynu tartamaynaa, waxkasta oo koomiishanku go’aamiyana diyaar ayaanu u nahay” Musharax Cirro ayaa sida yidhi.

Madaxweynaha ayaa dhankiisa isaguna u mahadnaqay koomiishanka, isaga oo kula dardaarmay in ay ka fogaadaan waxkasta oo keeni kara in la canaanto, waxa uuna balan qaaday in uu u hoggaansamayo shuruucda doorashada.

“Odayaal waayeel ah ayaanu nahay, oo doorashana soo maray, oday wayn oo la waaniyaana waa balaayo, markaa dalka shuruucdiisa nalaga waanin maayo annaga” ayuu yidhi Madaxweyne Biixi.

Faysal Cali Waraabe, ayaa isna musharixiinta ugu baaqay in ay xakameeyaan taageerayaashooda, oo laga fogaado hadalada xanafta leh, xiliga doorashada.

Musharixiinta ayaa saaka la guddoonsiiyay shahaadada rasmiga ah ee muujinaysa in ay matalaan xisbiyada ay ka socdaan.

Muqdisho 154ka Sebteembar 2024 Dowladda Mareykanka ayaa mar kale war cusub kasoo saartay xiisadda u dhexeysa dalalka Soomaaliya iyo Itoobiya ee ka dhalatay heshiiska badda ee horraantii sanadkan dhex-maray Somaliland iyo Itoobiya.

Safiirka Mareykanka ee Soomaaliya, Richard Riley oo hadalkan dhawaajiyay ayaa sheegay in ay ka go’an tahay in xal nabadeed oo lagu dhameeyo khilaafka Soomaaliya iyo Itoobiya.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in Mareykanka uusan marnaba aqoonsan doonin heshiiskaas oo xiisad ka dhex abuuray Soomaaliya iyo Itoobiya.

Waxaa kale oo uu intaasi ku daray in nasiib darro ay tahay in Itoobiya ay kusii dheganaato heshiiskan oo uu tilmaamay inuu carqalad ka abuurayo gobolka Geeska Afrika.

“Aad ayaan uga warqabnaa oo si wada jir ah ayaan uga shaqeyneynaa si aan u hubino in xal diblumaasiyadeed laga gaaro xaaladdan hadda jirta. Waa xaalad nasiib-darro ah, qas badan, oo ka bilaabmatay Is-fahamka Somaliland iyo Itoobiya. Dabcan ma aqoonsanin, waxaanan isku dayeynaa in aan ku xalino dariiq diblomaasiyadeed” ayuu yiri Riley.

Dhankiisa Danjiraha Maraykanka u qaabilsan geeska Afrika Mike Hammer oo ka hadlay qaddiyadan ayaa mar kale xaqiijiyay taageerada madax banaanida iyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya, taas oo si weyn ugu dagaalameyso dowladda federaalka Soomaaliya.

Waxaa kale oo uu hoosta ka xariiqay in dowladda Soomaaliya ay kasii taageeri dooonan la dagaalanka argagixisada, maamaama ay qayb ka yihiin la dagaallanka Al-Shabaab.

Mareykanka ayaa horay u diiday heshiiska Addis Ababa iyo Hargeysa, isaga oo taageero u muujiyay madax banaanida dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya

Ethiopia 154ka Sebteembar 2024  Dowladda federaalka Itoobiya ayaa si adag ugu soo jawaabtay Soomaaliya, gaar ahaan wasiirka arrimaha dibadda Axmed Macallin Fiqi oo shalay ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan xiisadda u dhexeysa labada dal.

Axmed Macallin Fiqi oo si gaar ah uga hadlayay farogelinta Itoobiya ee arrimaha gudaha ayaa sheegay in Soomaaliya ay fursad u haysato inay cilaaqaad la sameysato jabhadaha kasoo horjeeda Itoobiya haddii ay sii socoto fara-gelinta Addis Ababa.

“Annagu hadda Itoobiya bur-burkeeda dooni mayno oo wax dan ah Soomaaliya iyo Geeska Afrika uguma jirto. Laakiin haddii ay kusii socdaan heshiisyada ay la galayaan kooxaha gooni-goosadka ah waa waddo noo furan in aan cilaaqaad la samaysano jabhadaha gooni-goosadka Itoobiya,” ayuu horay u  yiri wasiir Fiqi.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Jabuuti ayaa laga siiyay deked leh kaabayaashii waddooyinka ahna meesha ugu dhow Itoobiya, laakiin Itoobiya uma socoto halkaas, waxay rabtaa dhaxalka jiilasha Soomaaliyeed ee soo socda,”.

Intaas kadib waxaa soo jawaabay afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya Nibyu Tesla oo gef wayn ku kacay, wuxuuna ugu horreyn wax lagu qoslo ku tilmaamay hadalka Fiqi, isaga oo intaasi ku daray in dowladda Soomaaliya aysan ka talin karin meel dhaafsiisan magaalada Muqdisho, sida uu hadalka u dhigay.

Waxaa kale oo uu liiday qaranimada Soomaaliya oo uu ku tilmaamay mid daciif ah, arrintan oo uga sii dareysa xiisadda haatan u dhexeysa Muqdisho iyo Addis Ababa.

“Waa wax lagu qoslo in wakiillada Shabaab oo iska dhigaya mas’uuliyiin dowladeed aan ka talin karin meel dhaafsiisan gobolka Banaadir ay aflagaadadoodan iyaga oo hoos jooga qaranimo daciif ah oo ay gadaal ka riixeyso nidaam dowladnimo dhexe oo qabiil ku saleysan. Dad noocaan oo kale waxay wiiqayaa horumarka ay sanadaha badan soo gaareysay Soomaaliya iyaga oo horseedi kara kala qob-qob” ayuu yiri Nibyu Tesla.

Tallaabooyinka ay qaadeen labada dhinac ayaa uga sii daraya xiisadda haatan taagan ee ka dhalatay heshiiska badda ee uu ra’iisul wasaare Abiy la galay maamulka Somaliland.

Muqdisho 154ka Sebteembar 2024  Madaxweyne Kuxigeenka Midowga Yurub ahna Madaxa Arrimaha Siyaasadda iyo Amniga Josep Borrell oo maalmo ka hor booqasho ku tegay xaduuda Rafax ee dhanka Masar ee dhulka Falastiin oo dagaal culus uu klu dhaxmarayo Israa’iil iyo Xamaas ayaa u gefay Soomaaliya, xilli uu ka hadlayey xaaladda ka jirta Rafax.

Borrell oo hoggaaminayey wafdi reer Yurub ah oo booqday daanta Rafax ee dhanka Masar ayaa sheegay in waxa ka dhacaya Qasa ay yihiin Masiibo lamid ah tan ka jirta Muqdisho, wuxuu hadalkiisa ku sii miijiyey in Muqdisho daran tahay.

Madaxa xafiiska siyaasadda, ahna Madaxweyne ku xigeenka Midowga Yurub ayaa isagoo warbaahinta la hadlayey, kuna sugan marinka dhanka Masar ee Rafax oo duqeymo culus ay ka wadaan ciidamada Israa’iil ayaa ku halqabsaday, tusaalena u soo qaatay caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho.

“Waa inaan iska ilaalinaa in Qasa aysan noqon Muqdishada cusub, Muqdishada ku taalla Mediterranean-ka, ama Haiti-da cusub, dhul uusan sharci iyo kala dambayn ka jirin oo ay ka jiraan gaangis iyo qalalaase dadku quusteen.” ayuu yiri Borrel.

Ninkaan ayaa hadalkiisa ku muujiyey in Muqdisho tahay meel laga quustay, isagoo la meel dhigaya Falastiin oo muddo qarni ku dhow ay dagaallo ka socdaan, dadkana lagu laayo oo dunidu indhaha ka fiirsato shacab muslimiin ah oo ciidamada maamulka Yahuuda ay dhulkooda ku xasuuqayaan.

“Waxa ka dhacaya dhinaca kale ee gidaarkan ma aha qalalaase u abuurmay si dabiici ah, laakiin waa dhibaato bini’aadam abuuray, ma dooneyno in Rafax noqoto Muqdisho oo kale,” ayuu yiri hoggaamiye ku xigeenka dalalka reer Yurub.

Maalmo ka hor markii ninkaan uu hadalkaan yiri ayey madaxtooyada Soomaaliya shaacisay in khadka teleefoonka ay ku wada hadleen madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

“Madaxweynaha JFS Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo khadka taleefoonka kula hadlay madaxa arrimaha Siyaasadda Midowga Yurub Mudane Josep Borrell ayaa adkeeyay muhiimadda ay leedahay ilaalinta midnimada, madax-bannaanida, iyo wadajirka dhuleed ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.”ayaa lagu yiri qoraalka ka soo baxay madaxtooyada Soomaaliya

Madaxweynaha ayaa xiligaas Midowga Yurub uga mahadceliyey Midowga Yurub taageerada joogtada ah ee amniga Soomaaliya iyo dadaallada wadajirka ah ee lagula ciribtirayo argagixisada, waxayna adkeeyaan ilaalinta xasilloonida iyo nabadgelyada gobolka.

Ninkan ayaa sidoo kale sanadkii 2022-kii booqasho kedis ah ku yimid magaalada Muqdisho, isagoo kulamo la qaatay madaxda dowladda Soomaaliya oo Madaxweyne Xasan Sheekh uu ugu horeeyo.

“Waxaan qiray dadaallada hoggaanka cusub ee horumarinta dowlad-dhisidda, iyadoo lala kaashanayo dowladaha xubnaha ka ah federaalka iyo horumarinta dadaallada dib-u-habeynta dhaqaalaha,” ayuu xiligaas yiri Josep Borrell oo 2022 soo booqday Muqdisho.

Muqdisho 154ka Sebteembar 2024 Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa farriin ka soo saaray Xuska dhalashada Nebi Muxamed (NNKH) oo berri la qorsheeyey in si weyn looga xuso Soomaaliya.

“Waxaan hambalyo iyo salaan diirran u dirayaa dhammaan shacabka Soomaaliyeed iyo guud ahaan Muslimiinta adduunka, maalinta sharafta leh ee dhalashada Nabigeena Muxamed (Naxariis iyo Nabadgelyo korkiisa ha ahaatee)” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Madaxweynaha ayaa sheegay in maalintaan barakeysan ay tahay fursad aan ku xasuusanno naxariista, jacaylka iyo caddaalada uu Nabigu u muujiyay Aadanaha.

“Waa in aan ku dayano wanaagga iyo dhaqanka suuban ee Nabiga, kuna dayano tilmaamihiisa qiimaha badan,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheek oo caawa farriintaan soo saaray.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa umadda Soomaaliyeed ugu baaqay in ay ilaaliyaan midnimada, wadajirka iyo walaalnimada dhexdooda ah.

“Waxaan Alle weydiisaneynaa in uu nagu karaameeyo Xuska Nabi Muxamed (NNKH) oo naga yeelo kuwa raaca sunnadiisa,” ayaa yiri Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Berri waa 12-ka bisha Mowliid, sida caadiga ah dhamaan dadka Soomaaliyeed waxay xusaan dhalashadii Nabigeenna Muxamed CSW, waxaana xuskaan caan ku ah culimada Ahlusunna Waljamaaca iyo dhamaan umadda muslimiinta ah ee jecel Nabigooda.

Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay qoraal ka soo baxay wasaaradda shaqada iyo arrimaha bulshada, taasi oo lagu fasaxay dhamaan shaqaalaha dowladda, si loo weyneeyo maalintaan qiimaha badan.

Muqdisho 154ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in haatan ay kasii dareyso xiisadda u dhexeysa ciidamada PSF iyo maamulka Puntland ee ka taagan garoonka magaalada Boosaaso ee xarunta gobolkaasi oo ay isku qabteen labada dhinac.

PSF ayaa mar kale xalay soo saartay digniin culus, waxayna sii adkeystay digniintii hore ee ahayd in laga fogaado aagga garoonka Boosaaso, sidoo kalena aysan kasoo dagi karin diyaaradaha duulimaadka.

Qoraalka taliska oo xalay la shaaciyay ayaa waxaa lagu sheegay in aanu weli xal rasmi ah laga gaarin arrinta garoonka, ayna u digayaan shacabka iyo shirkadaha duulimaadyada.

Taliska PSF ayaa si gaar ah ugu digay diyaaradaha Daallo Arline iyo Itoobiya Arlines, wuxuuna sheegay shirkaddii u hoggaansami wayso amarkooda in ay iyadu qaadi doonto mas’uuliyadda wixii halkaasi ka dhaco.

Khilaafka ugu wayn ayaa ka dhashay isticmaalka garoonka oo ay PSF sheegtay in loo diiday ciidamadeeda iyo xittaa in laga dhoofiyo askar ka dhaawacantay, waxayna Puntland ku eedeysay inay garoonka u beddashay xero ciidan.

“Garoonka diyaaradaha ee Boosaaso ma ahaan doono goob u xiran ciidamo gaar ah ama qoys gaar ah waxaan uga digeynaa dhammaan shacabka ku dhaw garoonka Boosaaso in ay isaga fogaadaan. Garoonka diyaaradaha ee Boosaaso ma ahaan doono goob u xiran ciidamo gaar ah ama qoys gaar ah” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay ciidamada PSF.

Puntland ayaa iyana maalin kahor jawaab ka bixisay digniinta ciidanka PSF, waxayna hoosta ka xariiqday in wax xaalad ah aysan ka jirin Boosaaso, isla markaana ay tahay nabadgelyo.

“Waxaan rabnaa in shacabka magaalada in ay ogaadaan in aysan jirin nabad galyo xumo, waxaan uga digeynaa dadka nabad galyo darrada abuuraya in ay ka fogaadaan” ayuu yiri guddoomiyaha maamulka gobolka Bari.

Arrintan ayaa durbo dhalisay xiisad xoogan oo laga dareemay Boosaaso oo ay horay ugu dagaalameen ciidamada PSF-ta iyo kuwa kale oo taabacsan madaxtooyada maamulkaas.

Muqdisho 154ka Sebteembar 2024 Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in haatan ay kasii dareyso xiisadda u dhexeysa ciidamada PSF iyo maamulka Puntland ee ka taagan garoonka magaalada Boosaaso ee xarunta gobolkaasi oo ay isku qabteen labada dhinac.

PSF ayaa mar kale xalay soo saartay digniin culus, waxayna sii adkeystay digniintii hore ee ahayd in laga fogaado aagga garoonka Boosaaso, sidoo kalena aysan kasoo dagi karin diyaaradaha duulimaadka.

Qoraalka taliska oo xalay la shaaciyay ayaa waxaa lagu sheegay in aanu weli xal rasmi ah laga gaarin arrinta garoonka, ayna u digayaan shacabka iyo shirkadaha duulimaadyada.

Puntland Iyo Galmudug 154ka Sebteembar 2024  Madaxweynayaasha maamullada Puntland iyo Galmudug ayaa xalay kulan xasaasi ah ku yeeshay waqooyiga magaalada Gaalkacyo ee xarunta gobolka Mudug, kaas oo looga hadlay arrimo dhowr ah.

Kulankan oo saacado badan qaatay ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ahaa heerarka kala duwan ee hay’adaha labadaas maamul oo daris, ayada oo diiradda lagu saaray iskaashiga dhanka amniga, nabadeynta iyo is-dhexgalka bulshada.

Sidoo kale waxaa shirkan saacadaha uu socday looga hadlay heshiisyadii ay horay u gaareen labada maamul, gaar ahaan guulaha laga gaaray iyo caqabadaha jira ee u baahan in haatan xal loo helo.

Intaasi kadib Puntland iyo Galmudug ayaa ku heshiisyay 4 qodob oo xasaasi ah, kuwaas oo kala ah:-

1-Xoojinra iskaashiga amniga, nabadeynta, ganacsiga, dhaqaalaha iyo isdhexgalka bulshada ee Puntland iyo Galmudug.

2-Qabashada kulamo heer wasiiro ah oo saddex bildoodle ah, si loo xaqiijinayo mirodhalka dadaalladii socday.

3-In mashaariic horumarineed laga hirgeliyo deegaanadii ay colaaduhu saameeyeen, si ay bulshada usoo kabato.

4-In labada dowladood ay si wadajir ah ay daraasad mideysan uga sameeyaan maareynta biyo-saarista degmada Gaalkacyo.

Ugu dambeyn waxay labada madaxweyne boggaadiyeen wada-shaqeynta hay’adaha kala duwan ee Puntland iyo Galmudug, iyaga oo bulshada labada maamul uga mahadceliyay sida ay uga shaqeeyaan amniga iyo nabad-gelyada deegaanka.

WARARKA MAANTA 8da Nofeembar 2024 Sir Culus!

Su’aalaha Maanta: Yaa diiday inuu sameeyo #Maxkammadda Dastuuriga ah iyo #Maqaamka #Muqdisho? Yaa #Somaliland madaxweyne u noqon doona #Madaxweyne Muuse Biixe (Mujaahidka) muse Cabdiraxmaan Ciro oo Waddani hoggaamiya? Yaase diiday inuu dhiso guddigga garsoorka qaranka Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye” Yaa burburinaaya Dowladda Soomaaliya Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”’.? Yaa diiday inay labada aqal wadashaqeeyaan Madaxweyne Mudane Xassan Shiikh “Dhuuso-Fooxiye”?Ha Wiqleyso! 

Maraykanka  8da Nofeembar 2024Mudanayaasha Xisbiga Jamhuuriga ee Aqalka Senate-ka Mareykanka ayaa dib u soo ceshtay aqlabiyadda Aqalka Odayaasha, kaddib markii ay saddex kursi oo kamid ah kuraasta Senatka kaga guuleesteen mudanayaashi horay ugu fadhiyay ee xisbiga Dimoqraadiga.

Aqalka Senate-ka oo ka kooban 100 kursi ayay Jamhuuriyiintu ku guuleysteen 52 ka mid ah, halka Dimoqraadiyiintu ay heystaan 48. Tani ayaa u sahli doonta madaxweynaha la doortay ee Mareykanka Donald Trump marka xilka loo dhaariyo kadib in uu si fudud ku marsiiyo ajandayaashiisa siyaasadeed.

Mitch McConnell, oo noqon doona guddoomiyaha aqlabiyadda ee Aqalka Senatka ayaa sheegay in Aqalka Odayaasha ee soo socda uu waardiye muhiim ah u noqon doono America.

Muqdisho 8da Nofeembar 2024 Hay’adda Xuquuqda Aadanaha Itoobiya ayaa Khamiista sheegtay in ay baarayso dilka 48-ka qof ee lagu dilay gobolka Oromia ee rabshadaha ay ka socdaan, waxayna eedda dhiiggan la daadiyey dusha ka saartay mucaradka.

Weerarkan oo ay fuliyeen Jabhadda Xoreynta Oromada (OLA), oo ah mid Addis-Ababa ay u aqoonsan tahay argagixiso, ayaa toddobadkii tegay ka dhacay degmada waqooyi ee Shewa ee galbeed ka xigta caasimadda, sida uu sheegay Guddiga Xuquuqda Aadanaha Itoobiya (EHRC).

Ugu yaraan 48, oo uu ku jiro mas’uul degmo, ayaa la dilay.

“Xaaladda aagga hadda aad ayay u kacsan tahay,” Ato Badassa, oo ah madaxa gobolka ee ee hay’adda EHCR ee dowladda xiriirka la leh balse madax-banaan ayaa u sheegay AFP.

Tiro dad ah ayaa sidoo kale la afduubay, ayuu yiri, isagoo aan sheegin tirada.

Oromia, oo ah gobolka ugu dadka badan Itoobiya, ayaa tan iyo 2018 waxaa ka socday kacdoo ay wadaan jabhada OLA, ayadoo wadahadallo nabadeed ay ku guuldareysteen inay ka soo baxaan horumar la taaban karo.

Gobolka oo dhaca bartamaha dalka, islamarkaana ku hareeraysan caasimadda, ayaa waxaa hareeyay colaado badan oo ay ka mid yihiin is-qabqabsi siyaasadeed, murano dhul iyo colaado qowmiyadeed.

Ururka OLA waxa ay dawladu ku eedaysay in ay soo abaabushay xasuuqyo, taas oo ay jabhaduhu beeniyeen.

Mas’uuliyiinta dowladda ayaa iyagana lagu eedeeyay inay wadaan olole aan kala sooc lahayoo sii huriyay carada Oromada.

Awoodda OLA, oo lagu qiyaasay dhawr kun oo rag ah sanadka 2018, ayaa kor u kacday sannadihii u dambeeyay, in kasta oo dadka indha-indheeya ay aaminsan yihiin in aanay si ku filan u abaabulneyn ama u hubeysneyn si ay khatar dhab ah ugu noqdaan dawladda.

In kasta dagaalkii arxan darada ahaa ee labada sano ka socday gobolka waqooyi ee Tigray la soo afjaray November 2022, waxaa weli ka socda Itoobiya colaado aad u tiro badan oo ay ku jiro mid ka taagan gobolka Amxaarada.

Dhanka kale, ciidamada Itoobiya ayaa si aan kala sooc lahayn xabsiga ugu guraya kumannaan qof oo rayid ah oo ku jira xeryo ku meel gaar ah oo ku yaalla gobolka Axmaarada, halkaasoo ay ka socdaan kacdoonno hubeysan oo ka dhan ah dowladda federaalka, sida ay Arbacadii ka digtay hay’adda xuquuqda aadanaha ee Amnesty International.

Laga soo bilaabo April 2023, dawladda federaalku waxay dagaal kula jirtay Fano, oo ah maleeshiyo “is-difaac” oo muddo dheer ay laheyd qowmiyadda Axmaarada, oo ah tan labaad ee ugu tirada badan Itoobiya.

Bishii September, ciidanka federaalku waxa ay gobolka oo dhan geeyeen ciidamo aad u badan, ayaga oo ay weheliyaan maamulka amniga Amxaarada.

Cairo 8da Nofeembar 2024 Ra’iisul Wasaare ku-xigeenka labaad ee xukuumadda Soomaaliya Cabdisalaam Cabdi Cali (Dhaay) ayaa maanta si rasmi ah u daah-furey shir looga hadlayay kor u qaadida arrimaha xalka waara ee Soomaaliya oo ka dhacay magaalada Qaahira.

Kulankani oo si gaar ah diiradda u saarayaa sidii loo maal-gelin lahaa horumarka magaalooyinka ayaa Cabdisalaam oo ka hadlay madasha waxa uu sheegey in mashruucan uu si gaar ah u xoojinayo guryeynta dadka barakacayaasha ah.

Sidoo kale, kulankaan ayaa lagu lafa-gurayaa sidii loo siin lahaa dadkaasi taageero dhaqaale iyo mid farsamo oo ay kaga bixi karaan xaaladaha adag ee ay ku nool yihiin.

Kulankan oo ay ka soo qeyb galeen khubaro, hay’adaha caalamiga ah iyo aqoonyahanno, ayaa waxaa kale looga hadlay fursadaha iskaashi ee loo abuuri karo xalalka waara ee Soomaaliya.

Ayadoo xoogga la saarayo sidii loo xallin lahaa dhibaatooyinka barakacayaasha iyo horumarinta kaabayaasha magaalooyinka dalka.

Barakacayaal horleh ayaa muddooyinkii dambe kusoo qul-qulayey magaalada Muqdisho, gaar ahaan xeryaha barakacayaasha ee duleedka caasimadda.

Dadkan ayaa waxaa halkaasi ku haysata xaalad adag oo dhinac nolosha ah, kuwaas oo si weyn looga deyrinayo.

Equatorial Guinea 8da Nofeembar 2024 Madaxweyne ku xigeenka Guinea Teodoro Mangue, ayaa sheegay in qof kasta oo shaqaale ah oo lagu qabto isagoo galmo ku sameynaya xafiis shaqo uu muteysan doono ciqaab adag.

Arrintan waxay ku soo aadeysaa iyadoo oo ay baraha bulshada ku baaheen muuqaalo nin lagu magacabo Baltasar Ebang Engonga oo sida la sheegay xiriir la sameeyay dhowr haween oo la sheegay inay yihiin xaasaska dadka caan ah uu ku baahay baraha bulshada.

Baltasar Ebang Engonga waa madaxa hay’adda baarista dambiyada la xiriira maaliyadda qaranka, waxa ayna walaalo yihiin madaxwaynaha dalka.

Farriin uu Mangue ku baahiyay baraha bulshada gaar ahaan X ayaa lagu yiri “Waxay sii wadayaan shaqada ay ka joojinayaan dhammaan shaqaalaha ku dhaqma falalka anshax xumadda ah a ee wasaaradaha dalka”.

Mangue waxa uu intaa ku daray in Dawladdu ay ciqaabi doonto cid kasta oo lagu qabto falkan sababtoo ah “wuxuu ka soo horjeedaa” buu yiri sharciga shaqada ee Equatorial Guinea.

Isagoo hadalkiisa sii wata ayuu sheegay in Kaamirooyin lagu rakibay xarumaha kala duwan ee shirkadaha, wuxuuna uga digay shaqaalaha inay ka fogaadaan wax kasta oo ka hor imaanaya sharciga dalka.

“Anshaxa iyo ixtiraamka ayaa aasaas u ah maamulkayaga, mana ogolaanayno in dhaqanka mas’uuliyad-darrada ah uu wax u dhimo kalsoonida shacabka,” ayuu yiri Teodoro Mangue.

“Mas’uuliyadda iyo karti-xirfadeedku waa inay noqdaan tiirarka shaqadayada shaqaale dawladeed,” ayuu intaa ku daray.

Madaxa cadaalada ee dalka Equitorial Guinea ayaa sheegay in ay run tahay in Baltasar Ebang Engonga uu taageero ka helay haweenka ka hor inta uusan sameyn muuqaalkan ku faafay baraha bulshada, balse laga saari karo maxkamadda dambiyada caafimaadka bulshada hadii lagu helo in uu qabo cudur la is qaadsiiyo.

Garsooraha ayaa intaa ku daray in tani ay tahay qorshe dowladeed oo lagu xaqiijinayo in qof kasta oo shaqaale ah uu u hoggaansamo sharciga, si sax ahna u guto shaqadiisa, isla markaana ixtiraamo saaxiibadiis.

Madaxweyne ku xigeenka Teodoro Mangue ayaa xaddiday xiriirka galmada ee u dhexeeya shaqaalaha wuxuuna ka codsaday shaqaalaha inay xoogga saaraan shaqada ay u yimaadeen inay qabtaan.

Waa kuma Baltasar Engonga?

Baltasar Ebang Engonga waxaa uu ka mid yahay madaxda xukuumadda Equatorial Guinea waana siyaasi. Da’diisa ayaa lagu sheegay inay tahay 54 jir.

Waxa uu ahaa madaxa Hay’adda Baaritaanka dambiyada la xiriira Maaliyadda ee Qaranka (ANIF).

1998-kii ayuu shaqada dowladda bilaabay markii loo magacaabay wasiirka waxbarashada.

Mr Engonga wuxuu ka shaqeeyaa wax ka qabashada dambiyada maaliyadeed sida lacagaha sida sharci darada ah loo kala gudbiyo.

Baltasar Ebang Engonga waa wiilka Baltasar Engonga Edjoo, oo ah madaxa bulshada dhaqaalaha iyo lacagta ee bartamaha Afrika (CEMAC). Waa xaas, wuxuuna leeyahay lix carruur ah.

Muqaalo dhawaan soo baxay ayaa lagu soo waramayaa in la arkayo Baltasar Ebang Engonga oo xafiiskiisa kula galmoonaya dumar kala duwan oo ay ku jiraan xaasaska mas’uuliyiin caanka ah.

Dumarka uu galmada la sameeyey ee uu fiidiyowyada ka duubay ayaa tiradooda lagu qiyaasay ilaa 400.

Muqaalada su’aalaha la iska weydiinayo ayaa la faafiyay ka dib markii Mr Engonga loo xiray eedeymo musuqmaasuq oo kala duwan, waxaa sidaasi sheegay telefishinka dowladda.

Intii lagu guda jiray baaritaanka ayaa waxaa ay saraakiisha gacanta ku dhigeen kombuyuutar uu isticmaalayay Baltasar Ebang Engonga, halkaasi oo laga helay muuqaalo galmo ah ka dibna ku faafay baraha bulshada.

Ilaa iyo hadda ma jirta wax war ah oo ka soo baaxay Baltasar Ebang Engonga

Muqdisho 8da Nofeembar 2024  Ugu yaraan 11 askari oo ka tirsan ciidamada dowladda federaalka Soomaaliya iyo kuwa dowlad goboleedka Jubaland ayaa lagu dilay dagaal qaraar oo Arbacadii ka dhacay koonfurta dalka, sida ay xog cusub sheegtay.

Dagaalka ayaa ka dhacay agagaarka deegaanka Wayaanta oo qiyaastii 60-KM dhanka Koonfur-galbeed kaga beegan magaalada Kismaayo ee xarunta maamulka Jubaland, kadib markii ciidamada dowladda ay weerar ku qaadeen goob la tuhunsan yahay inay isku uruursanayeen maleeshiyada Al-Shabaab.

Saddex sarkaal oo si toos ah wax uga ogaa dagaalkaas, oo codsaday inaan magacyadooda la aqoonsan, sababtoo ah in loo diiday inay la hadlaan warbaahinta ayaa VOA u sheegay in 11 askari oo ka tirsan ciidamada gobolka iyo kuwa dawladda lagaga dilay dagaalka, in ka badan 20 kalena ay ku dhaawacmeen.

Mid ka mid ah saraakiisha ayaa sheegay in in ka badan 20 ka Al-Shabaab ah ay sidoo kale ku dileen iska horimaadka.

Howlgal ay ciidamada dowladda Soomaaliya ka sameeyeen sanadkii hore isla deegaanka ayaa lagu dilay horjooge ka tirsanaa Al-Shabaab oo la sheegay in uu ahaa Amiir ku xigeenkii deegaankaasi, sida ay sheegeen saraakiisha gobolka.

Intii uu socday howlgalkii sanadkii hore, ciidamada Mareykanka ayaa duqeyn “is-difaac wadareed” ah ka fuliyay deegaanka Wayaanta oo ay ku dileen saddex dagaalyahan.

Dagaalka ayaa imanaya ayada oo gebi ahaan uu qaboobay dagaalkii xoogga badnaa ee dowladda ay ku qaaday maleeshiyada laba sano ka hor.

Kadib markii uu xafiiska la wareegay madaxweynaha Soomaaliya bishii May 2022, dagaalyahanno iskood isu abaabulay oo taageero ka helaya ciidamada federaalka ayaa al-Shabaab ka saaray deegaano badan oo ka tirsan gobollada dhexe

Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Soomaaliya ayaa Axaddii lasoo dhaafay sheegtay in illaa 27 ka tirsan Al-Shabaab lagu dilay howlgal socday 12-saacadood oo ka dhacay agagaarka deegaanka Yaaqle oo qiyaastii 50-KM dhanka waqooyi kaga beegan magaalada Muqdisho, kana tirsan gobolka Shabeellaha Dhexe.

War qoraal ah oo ay hay’addu soo saartay ayay ku sheegtay in howlgalkan oo ahaa mid qorsheysan uu dhacay xilli ay maleeshiyada isku diyaarinayeen dhibaateynta shacabka. Baabuur iyo qalab kale ayaa sidoo kale la burburiyay intii uu socday howlgalka “guuleystay”, ayaa lagu yiri bayaanka.

Maalintii sirdoonka Soomaaliya ay sheegeen howlgalka, laba askari oo ka tirsan Midowga Afrika ayaa lagu dilay, mid saddexaadna waa lagu dhaawacay weerar madaafiic ah oo Al-Shabaab ay Axaddii ku qaadeen xayndaabka garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Muqdisho.

Al-Shabaab ayaa garoonka ku riday afar wareeg oo ah hoobiyeyaasha 107mm.

Muqdisho 8da Nofeembar 2024 Saddexdii doorasho ee ugu dambeysay waddanka Mareykanka laba kamid ah waxaa ka qeyb-galay dumar.

Hillary Clinton ayaa 2016-kii la tartamtay Donald Trump, waana laga adkaaday, weliba codadka ergooyinka gobollada ee loo yaqaano Electoral College ayaa si weyn looga adkaaday.

Markale sanadkan 2024, dadka waddanka Mareykanka ayaa kala dooranayay gabadha tijaabsan ee Kamala Harris iyo madaxweynihii hore ee Mareykanka Donald Trump, waxaana gacanta sare qaatay Trump oo dib ugu laabtay Aqalka Cad.

Guud ahaan saddex jeer ayey madaxtinimada Mareykanka u tartameen gabdho, iyagoo la baratamaaya rag, saddexdiina waa laga adkaaday. Waa Victoria Wilhelm, Hillary Clinton iyo Kamala Harris.

248 sano oo ay Mareykanka dal madax-banaan yihiin weligood qof dumar ah kuma aaminin xukunka. Qaarada Afrika, Mareykanka wuxuu dalalka Afrika ku cadaadiya marwalba inay ilaaliyaan metelaada siyaasadeed ee dumarka.

Waxay lacag badan ku bixiyaan in dumarka dalalka Afrika hoggaanka u qabtaan. Waxay aamaanan waddan walba oo la kordhiyo xilalka la siinayo dumarka, waxayna colaadiyaan kuwa diida doorka siyaasadeed ee dumarka ama diida inay dumarka madax u noqdaan.

Soomaaliya waxay ku jirtaa dalalka uu Mareykanka ku cadaadiyo inay bixiyaan metelaad dheeri ah oo siyaasadeed oo la siinayo dumarka. Si gaar ah aragtida ah in 30% haweenka Soomaaliyeed laga siiyo baarlamaanka waxay ka timid Mareykanka.

Inay iyaguna diidaan in qof dumar ah madaxweyne ka dhigtaan, dalalka soo koraya iyo kuwa dhaqaale ahaan u liitana ay ku dirqiyaan inay dumar madax ka dhigtaan ayaa bixin doonta farriin taban oo ku laabaneysa Mareykanka ayey leeyihiin dadka aragtida ka dhiibanaya guul-darooyinka ay la kulmaan dumarka damca inay madaxweyne ka noqdaan Mareykanka.